Embed Size (px)
Citation preview
e涪áGd©ªπGdóhd«á
dªëá S°ôj©á Yø e涪á Gd©ªπGdóhd«á
’ jªµø GEQS°ÉA S°ÓΩT°Éeπ hOGFºGE’ Y∏≈ GCS°ÉS¢Gd©óGdáG’LàªÉY«áz
OS°àƒQ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á, 9191
dªëá S°ôj©á Yø e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á
e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á g» hcÉdá JÉH©á dÓCeº GdªàëóI côqS°â
fØù°¡É eø GCLπ G’QJ≤ÉA HØôU¢ Gdæù°ÉA hGdôLÉ∫ a» Gdëü°ƒ∫
Y∏≈ Yªπ ’F≥ heæàè a» Xôh± eø Gdëôjá, hGdªù°ÉhGI, hG’Ceø
hGdµôGeá G’Efù°Éf«á heø GCgóGa¡É G’CS°ÉS°«á J©õjõ Gdë≤ƒ¥ a»
Gd˘˘˘˘˘©˘˘˘˘˘ª˘˘˘˘˘π, hJû°˘˘˘˘˘é˘˘˘˘˘«˘˘˘˘˘™ a˘˘˘˘˘ôU¢ Gd˘˘˘˘˘©˘˘˘˘˘ª˘˘˘˘˘π Gd˘˘˘˘˘ÓF˘˘˘˘˘≥, hJ˘˘˘˘˘©˘˘˘˘õj˘˘˘˘õ Gd˘˘˘˘ë˘˘˘˘ª˘˘˘˘Éj˘˘˘˘á
G’LàªÉY«á hGdëƒGQ Hû°ÉC¿ Gd≤†°ÉjÉ Gdªàü°∏á HÉd©ªπ.
e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á g» GdƒcÉdá GdƒM«óI V°ªø e涃eá G’Ceº
Gd˘˘˘ª˘˘˘à˘˘˘ë˘˘˘óI PGä Gd˘˘˘à˘˘˘ª˘˘˘ã˘˘˘«˘˘˘π Gd˘˘˘ã˘˘˘ÓK˘˘˘»z hGd˘˘˘à˘˘˘» J˘˘˘é˘˘˘ª˘˘˘™ e˘˘˘ª˘˘˘ã˘˘˘∏˘˘˘«˘˘˘ø Y˘˘ø
Gd뵃eÉä, hGCU°ëÉÜ Gd©ªπ hGd©ªÉ∫ eø GCLπ U°«ÉZá eû°àôcá
d∏ù°«ÉS°Éä hGdÑôGeè.
e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á g» Gd¡«Äá Gd©Édª«á Gdªù°ƒDhdá Yø U°«ÉZá
e˘˘©˘˘Éj˘˘«˘˘ô Gd˘˘©˘˘ª˘˘π Gd˘˘óhd˘˘«˘˘á hG’ET°˘˘ôG± Y˘˘∏˘˘«˘˘¡˘˘É. hJ˘˘©˘˘ª˘˘π Gd˘˘ª˘æ˘¶˘ª˘á e˘™
GCY†°ÉF¡É 181hJù°¡ô Y∏≈ GMàôGΩ e©Éj«ô Gd©ªπ Gdóhd«á eø
GdæÉM«à«ø Gd©ª∏«á hGdªÑóF«á.
2
GCfû°Äâ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á a» Gd©ÉΩ 9191, céõA eø e©ÉgóI aôS°É… Gdà» hV°©â MóqGk d∏ëôÜ
Gd©Édª«á G’Chd≈, GEf£ÓbÉk eø G’EjªÉ¿ HÉ¿q Gdù°ÓΩ GdóGFº hGdû°Éeπ ’ jªµø Jë≤«≤¬ `` ’ a» MÉ∫ b«Ée¬
Y∏≈ GCS°ÉS¢ Gd©óGdá G’LàªÉY«á. hbó GdàõΩ eƒDS°ù°ƒ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á fû°ô Xôh± Gd©ªπ G’Efù°Éf«á
heµÉaëá Gd¶∏º, hGd©ªπ Gdû°É¥ hGdØ≤ô. ha» Gd©ÉΩ 4491, NÓ∫ GCReá Ohd«á GCNôi, Gf£∏≥ GCY†°ÉA
e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á eø gò√ G’CgóG± eø NÓ∫ GYàªÉO GEYÓ¿ a«ÓOdØ«É, Gdò… jæü¢ Y∏≈ GC¿q Gd©ªπ
d«ù¢ S°∏©á, hjëóO M≤ƒ¥ G’Efù°É¿ hGdë≤ƒ¥ G’bàü°ÉOjá hGdù°«ÉS°«á HªƒLÖ GdªÑóGC Gd≤ÉFπ GdØ≤ô a» GC…
eµÉ¿ jû°µqπ N£ôGk Y∏≈ G’ROgÉQ a» cπ eµÉ¿z.
ha» Gd©ÉΩ 6491, GCU°Ñëâ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á GCh∫ hcÉdá eàîü°ü°á V°ªø e涃eá G’Ceº GdªàëóI
Gdëójãá Gdæû°ÉCI. ha» Gdòcôi Gdîªù°«ø dàÉCS°«ù°¡É YÉΩ 9691, MÉRä e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á Y∏≈ LÉFõI
fƒHπ d∏ù°ÓΩ.
d≤ó GCMóç GdàƒS°™ GdµÑ«ô a» YóO eø Gdóh∫ G’CY†°ÉA a» e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á, NÓ∫ Gd©≤ƒO Gdà» J∏â
GdëôÜ Gd©Édª«á GdãÉf«á, J¨««ôGä cã«ôI. a≤ó GCW∏≤â Gdªæ¶ªá HôGeè Gdª©ƒfá GdØæ«á eø GCLπ J≤ójº
GdîÑôI hGdª©ƒfá GEd≈ Gd뵃eÉä, hGd©ªÉ∫ hGCU°ëÉÜ Gd©ªπ a» eîà∏∞ GCQLÉA Gd©Édº, ’ S°«ªÉ a» GdÑ∏óG¿
GdæÉe«á. aØ» H∏óG¿ eãπ HƒdæóG, hGdàû°«∏» hLæƒÜ GCaôj≤«É, S°Égº GdóYº Gd≤ƒ…, GdªàÉì eø bÑπ e涪á
Gd©ªπ Gdóhd«á GEd≈ Gdë≤ƒ¥ Gdæ≤ÉH«á, a» Gd憰É∫ eø GCLπ Gdójª≤ôGW«á hGdëôjá.
eø GdªÉV°» ...
3
... GEd≈ Gdªù°à≤Ñπ
ha» Gd©ÉΩ 8991, GYàªó GCY†°ÉA GdƒaƒO Gdªû°ÉQcá a» eƒDJªô Gd©ªπ Gdóhd» GEYÓ¿ GdªÑÉOÇ
hGdë≤ƒ¥ G’CS°ÉS°«á a» Gd©ªπ. heø gò√ GdªÑÉOÇ hGdë≤ƒ¥ Gdë≥ a» Gdëôjá Gdæ≤ÉH«á hGdàØÉhV¢
GdéªÉY» hGd≤†°ÉA Y∏≈ Yªπ G’CWØÉ∫ hGd©ªπ GdéÑô… hGdફ«õ a» G’S°àîóGΩ. hjôJó… V°ªÉ¿
GdªÑÉOÇ hGdë≤ƒ¥ G’CS°ÉS°«á a» Gd©ªπ, HªƒLÖ G’EYÓ¿, GCgª«á dવ«æ¬ GdæÉS¢ eø Gdª£ÉdÑá
Hëôjá, hY∏≈ GCS°ÉS¢ JµÉaƒD GdØôU¢, Mü°à¡º a» GdãôhI Gdà» S°ÉgªƒG a» Jƒd«ógÉ heø H∏ƒÆ
cÉeπ GEeµÉf«ÉJ¡º GdÑû°ôjáz.
4
Gd©ªπ GCS°ÉS°» hjù°Égº a» QaÉ√ Gdû°©ƒÜ. a†°Ók Yø JÉCe«ø GdóNπ, jª¡qó Gd©ªπ Gd£ôj≥ GCeÉΩ
J£ƒQ Gbàü°ÉO… hGLàªÉY» GChS°™, hJªµ«ø G’CaôGO, hYÉFÓJ¡º heé઩ÉJ¡º. dµø, jÑ≤≈ Gdà≤óΩ
QgæÉ HÉd©ªπ GdÓF≥.
Gd©ªπ GdÓF≥ gƒ NÓU°á WªƒMÉä Gdû°©ƒÜ a» M«ÉJ¡º Gd©ª∏«á. a¡ƒ jªãqπ aôU¢ Gd©ªπ
Gdªæàéá heü°óQGk d∏óNπ Gd©ÉO∫, GEd≈ LÉfÖ G’CeÉ¿ a» eµÉ¿ Gd©ªπ hGdëªÉjá G’LàªÉY«á
dÓCS°ô. cªÉ jo≤ü°ó HÉd©ªπ GdÓF≥ GBaÉ¥ GCa†°π d∏ࣃQ Gdû°îü°» hG’fóeÉê G’LàªÉY», hMôjá
J˘˘©˘˘Ñ˘˘«˘˘ô Gdû°˘˘©˘˘ƒÜ Y˘˘ø g˘˘ƒGLù°˘˘¡˘˘É, hGd˘˘ë˘˘ôj˘˘á Gd˘˘æ˘˘≤˘˘ÉH˘˘«˘˘á hGd˘˘ªû°˘˘ÉQc˘˘á a˘˘» Gd˘˘≤˘˘ôGQGä Gd˘˘à˘˘» J˘˘ƒDK˘˘ô Y˘˘∏˘≈
M«ÉJ¡º, a†°Ók Yø JµÉaƒD GdØôU¢ hGdª©Ée∏á H«ø GdôLÉ∫ hGdæù°ÉA.
Gd©ªπ GdÓF≥ gƒ Gdù°Ñ«π GEd≈ GLàãÉç GdØ≤ô. aØ» MÉ∫ JÉCe«ø hU°ƒ∫ GdôLÉ∫ hGdæù°ÉA GEd≈ Gd©ªπ
GdÓF≥, Jº V°ªÉ¿ J≤ÉS°ª¡º d∏ªµÉS°Ö GdæÉJéá eø JõGjó GdàµÉeπ G’bàü°ÉO… Gd©Édª». hY∏«¬,
jo©àÑô JƒS°«™ aôU¢ Gd©ªπ GdÓF≥ GCeÉΩ eõjó eø GdæÉS¢ Yæü°ôGk GCS°ÉS°«Ék a» U°æ™ Yƒdªá GCcãô
YóGdá hJ†°ª«æ«á. eø gæÉ V°ôhQI `` GEOeÉê Gd©ªπ GdÓF≥ a» b∏Ö Gdù°«ÉS°Éä Gdà檃já.
Gd©ªπ GdÓF≥ ...
5
... a» YÉdº Gd©ƒdªá
a» Gd©ÉΩ 4002, Jº J©õjõ OhQ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á a» G’QJ≤ÉA H©ƒdªá YÉOdá eø NÓ∫ J≤ôjô
Gd∏éæá Gd©Édª«á Gdª©æ«á HÉdÑ©ó G’LàªÉY» d∏©ƒdªá.
hjû°ªπ RNº Gd©ªπ GdÓF≥ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á Hôeà¡É, hcÉeπ GCfû°£à¡É Y∏≈ Gdªù°àƒjÉä
Gdªë∏«á, hG’Eb∏«ª«á hGdóhd«á. heø NÓ∫ Lª™ Gd뵃eÉä hGCU°ëÉÜ Gd©ªπ hGd©ªÉ∫ eø GCLπ
hV°˘˘™ e˘˘©˘˘Éj˘˘«˘˘ô Gd˘˘©˘˘ª˘˘π, hG’ET°˘˘ôG± Y˘˘∏˘˘≈ J˘˘æ˘˘Ø˘˘«˘˘òg˘˘É, hRj˘˘ÉOI Gd˘˘ƒY˘˘» Hû°˘˘ÉCf˘˘¡˘˘É, hJ˘˘£˘˘ƒj˘˘ô Gdù°˘˘«˘˘ÉS°˘˘Éä
hU°«ÉZá GdÑôGeè, J¡ó± e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á GEd≈ V°ªÉ¿ GS°àéÉHá L¡ƒOgÉ dëÉLÉä Gdæù°ÉA
hGdôLÉ∫ a» S°ƒ¥ Gd©ªπ.
J©ªπ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á Hû°µπ fÉT°§ e™ e涪á G’Ceº GdªàëóI hhcÉ’ä GCNôi eà©óOI
G’CWôG± eø GCLπ J£ƒjô S°«ÉS°Éä hHôGeè JóYº `` GS°àëóGç aôU¢ Gd©ªπ GdÓF≥ céõA
GCS°ÉS°» eø Gd顃O GdôGe«á GEd≈ N؆¢ GdØ≤ô hGLàãÉK¬.
6
Jû°óqO e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á a» Yª∏¡É Y∏≈ GCgª«á Gdà©Éh¿ H«ø Gd뵃eÉä he涪Éä
GCU°ëÉÜ Gd©ªπ hGd©ªÉ∫ eø GCLπ J©õjõ Gdà≤óΩ G’LàªÉY» hG’bàü°ÉO…. heø T°ÉC¿ GdëƒGQ
H«ø Gd뵃eÉä hGdû°ôjµ«ø G’LàªÉY««øz GC¿ joù°¡º a» HæÉA GdàƒGa≥ hGET°ôG∑ Gdé¡Éä
Gdª©æ«á a» S°ƒ¥ Gd©ªπ Hû°µπ OjªƒbôGW».
jo≤ü°ó HÉdëƒGQ G’LàªÉY»z GdàØÉhV¢, hGdàû°ÉhQ GCh HÑù°ÉWá JÑÉO∫ G’BQGA H«ø eªã∏»
Gd뵃eÉä hGCU°ëÉÜ Gd©ªπ hGd©ªÉ∫. cªÉ jû°ªπ Gd©ÓbÉä H«ø Gd©ªÉ∫ hGCU°ëÉÜ Gd©ªπ,
Hªû°ÉQcá Gd뵃eÉä eÑÉT°ôI GCh eø Oh¿ eû°ÉQcà¡É. hY∏«¬, jo©àÑô GdëƒGQ G’LàªÉY» GCOGI
eôfá Jªµqø Gd뵃eÉä he涪Éä GCU°ëÉÜ Gd©ªπ hGd©ªÉ∫ eø GEOGQI Gdਫ«ô hH∏ƒÆ G’CgóG±
G’bàü°ÉOjá hG’LàªÉY«á.
JoÑôR Hæ«á e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á, Gd≤ÉFªá Y∏≈ JµÉaƒD G’CU°ƒGä H«ø Gd뵃eÉä hGCU°ëÉÜ
Gd©ªπ hGd©ªÉ∫ a» Gd¡«ÄÉä GdëÉcªá, GdëƒGQ G’LàªÉY» a» cÉeπ RNª¬. cªÉ J†°ªø
Gdà©Ñ«ô Yø GBQGA Gdû°ôcÉA G’LàªÉY««ø Hû°ÉC¿ e©Éj«ô e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á hS°«ÉS°ÉJ¡É
hHôGeé¡É.
GdëƒGQ
G’LàªÉY»gƒ
GCOGI eôfá
dàë≤«≥ Gdਫ«ô
G’bàü°ÉO…
hG’LàªÉY»
GdëƒGQ G’LàªÉY»
7
a» Gdƒbâ fØù°¬, Jù°ÉYó e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á Gd뵃eÉä he涪Éä GCU°ëÉÜ Gd©ªπ hGd©ªÉ∫
Y∏≈ GEbÉeá YÓbÉä Yªπ S°∏«ªá, hJµ««∞ bƒGf«ø Gd©ªπ hGd¶ôh± G’bàü°ÉOjá hG’LàªÉY«á
Gdªà¨«ôI hJëù°«ø GEOGQI Gd©ªπ. heø NÓ∫ OYº hJ≤ƒjá e涪Éä GCU°ëÉÜ Gd©ªπ hGd©ªÉ∫,
Jù°Égº e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á a» Jƒa«ô Gd¶ôh± Gd†°ôhQjá ’EbÉeá MƒGQ e™ Gd뵃eÉä ha«ªÉ
H«æ¡É.
Gdëƒcªá hU°æÉYá Gdù°«ÉS°Éä
Jo≤ôqQ Gdù°«ÉS°Éä Gd©Éeá dªæ¶ªá Gd©ªπ Gdóhd«á a» GEWÉQ eƒDJªô Gd©ªπ Gdóhd», Gdò…
j˘˘æ˘˘©˘˘≤˘˘ó e˘˘ôI S°˘˘æ˘˘ƒj˘˘Ék hj˘˘é˘˘ª˘˘™ Gd˘˘¡˘˘«˘˘Ä˘˘Éä Gd˘˘ª˘˘µ˘˘ƒqf˘˘á d˘˘∏˘˘ª˘˘æ˘˘¶˘˘ª˘˘á. a†°˘Ók Y˘ø Pd∂, j˘©˘à˘ª˘ó
GdªƒDJªô e©Éj«ô Gd©ªπ Gdóhd«á GdéójóI hjƒGa≥ Y∏≈ eƒGRfá Gdªæ¶ªá hN£á Yª∏¡É.
Jù°àôT°ó e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á, eÉ H«ø OhQGä GdªƒDJªô, H≤ôGQGä eé∏ù¢ G’EOGQI,
Gdò… j†°º 82Mµƒeá Y†°ƒ, h41Y†°ƒGk eªãÓk ’CU°ëÉÜ Gd©ªπ h41Y†°ƒGk eªãÓk
d∏©ªÉ∫. GCeÉ S°µôJÉQjÉä Gdªæ¶ªá heµàÖ Gd©ªπ Gdóhd» aª≤ôgªÉ GdôF«ù°» a»
Læ«∞, S°ƒjù°ôG a«ªÉ Jæàû°ô eµÉJÖ Gdªæ¶ªá Gdª«óGf«á a» GCcãô eø 04Ohdá.
a» Gd©ÉΩ 9991, GCU°Ñí NƒG¿ S°ƒeÉa«É eø Gdàû°«∏» Gdªójô Gd©ÉΩ GdàÉS°™ dªæ¶ªá
Gd©ªπ Gdóhd«á. hgƒ GCh∫ T°îü¢ eø fü°∞ GdµôI GdéæƒH» jôGCS¢ e涪á Gd©ªπ
Gdóhd«á.
S°©â e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á, eæò HóGjÉJ¡É, GEd≈ Jëójó hV°ªÉ¿ M≤ƒ¥ Gd©ªπ hGd桃V¢
H¶ôh± Yªπ Gd«ó Gd©Ée∏á eø NÓ∫ GEfû°ÉA f¶ÉΩ d∏ª©Éj«ô Gdóhd«á Y∏≈ T°µπ GJØÉb«Éä,
hJƒU°«Éä heóhqfÉä eªÉQS°á.
GYàªóä e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á eæò fû°ÉCJ¡É GCcãô eø 081GJØÉb«á h091JƒU°«á Jû°ªπ
eîà∏∞ LƒGfÖ YÉdº Gd©ªπ. hbó HÉOQ eƒDNôGk eé∏ù¢ GEOGQI Gdªæ¶ªá GEd≈ eôGL©á bÉfƒ¿
Gd©ªπ Gdóhd» hGCbôq GC¿q GCcãô eø 07GJØÉb«á e©àªóI bÑπ Gd©ÉΩ 5891’ JõG∫ eƒGcÑá d∏©ü°ô
a«ªÉ jù°à∏õΩ eôGL©á GdÑÉb» GCh S°ëÑ¡É. a†°Ók Yø Pd∂, Jºq J£ƒjô Yû°ôGä eóhfÉä
Gdù°∏ƒ∑. ha» eéÉ’ä eàæƒYá eãπ GELÉRI G’Ceƒeá hMªÉjá Gd©ªÉ∫ Gdª¡ÉLôjø, J†°£∏™
e©Éj«ô Gd©ªπ HóhQ e¡º a» Yª∏«á U°«ÉZá Gdàû°ôj©Éä GdƒWæ«á. hJù°Égº Yª∏«á G’ET°ôG±
a» V°ªÉ¿ J£Ñ«≥ Gdª©Éj«ô Gdªü°ÉO¥ Y∏«¡É eø Gdóh∫ G’CY†°ÉA. GEd≈ gòG, J≤ƒΩ e涪á
Gd©ªπ Gdóhd«á HÉES°óGA Gdªû°ƒQI dói U°«ÉZá bƒGf«ø Gd©ªπ GdƒWæ«á.
he™ GYàªÉO GEYÓ¿ GdªÑÉOiA hGdë≤ƒ¥ G’CS°ÉS°«á a» Gd©ªπ a» Gd©ÉΩ 8991, bôqQä Gdóh∫
G’CY†°ÉA a» e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á JÉCj«ó e骃Yá eø e©Éj«ô Gd©ªπ G’CS°ÉS°«á H¨†¢ Gdæ¶ô
YªÉ GEPG cÉfâ bó U°ÉObâ Y∏≈ G’JØÉb«Éä PGä Gdü°∏á, HÉYàÑÉQgÉ M≤ƒ¥ G’Efù°É¿ G’CS°ÉS°«á
hHæóGk eëƒQjÉk eø HæƒO Gd©ªπ GdÓF≥.
e©Éj«ô Gd©ªπ
G’CS°ÉS°«á g» Hæó
QF«ù°» eø HæƒO
Gd©ªπ GdÓF≥
Gdª©Éj«ô
8
9
Gdëôjá Gdæ≤ÉH«á
jo©àÑô M≥ Gd©ªÉ∫ hGCU°ëÉÜ Gd©ªπ a» JÉCS°«ù¢ e涪Éä eø GNà«ÉQgº ha» G’f†°ªÉΩ GEd«¡É
LõAGk ’ jàéõGC eø eéઙ Môq heæØàí. cªÉ j©Ñqô Yø Gdëôjá Gdªóf«á G’CS°ÉS°«á Gdà» Jû°µqπ
eóeÉ∑ Gdà≤óΩ G’bàü°ÉO… hG’LàªÉY». hjôJѧ H¡òG Gdë≥ G’YàôG± GdØ©∏» HÉdë≥ a»
GdªØÉhV°á GdéªÉY«á.GEd≈ gòG, j©àÑô Gdà©Ñ«ô hGdàªã«π LõAGk e¡ªÉk eø Gd©ªπ GdÓF≥.
hjû°µqπ hLƒO e涪Éä eù°à≤∏á d∏©ªÉ∫ hGCU°ëÉÜ Gd©ªπ GCS°ÉS°Ék d∏Ñæ«á GdãÓK«á dªæ¶ªá Gd©ªπ
Gdóhd«á, hJo©àÑô eû°ÉQcࡺ a» GCfû°£á Gdªæ¶ªá hS°«ÉS°ÉJ¡É OYªÉk d∏ëôjá Gdæ≤ÉH«á Hû°µπ eÑÉT°ô
GCh Z«ô eÑÉT°ô. hJù°¡º e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á Hû°µπ eæය a» G’QJ≤ÉA HÉdëôjá Gdæ≤ÉH«á, S°ƒGA
e˘˘˘ø N˘˘˘Ó∫ J˘˘˘≤˘˘˘ój˘˘˘º Gd˘˘˘æü°˘˘˘í d˘˘˘∏˘˘˘ë˘˘˘µ˘˘ƒe˘˘Éä Hû°˘˘ÉC¿ Jû°˘˘ôj˘˘©˘˘Éä Gd˘˘©˘˘ª˘˘π GCh e˘˘ø N˘˘Ó∫ J˘˘ã˘˘≤˘˘«˘˘∞ hJ˘˘óQjÖ
Gdæ≤ÉHÉä he骃YÉä GCU°ëÉÜ Gd©ªπ.
Jºq GEfû°ÉA déæá Gdëôjá Gdæ≤ÉH«á GdàÉH©á dªæ¶ªá Gd©ªπ Gdóhd«á a» Gd©ÉΩ 1591eø GCLπ e©Édéá
Gfà¡ÉcÉä Gdë≤ƒ¥ Gdæ≤ÉH«á d∏©ªÉ∫ hGCU°ëÉÜ Gd©ªπ. hbó bÉeâ Gd∏éæá HóQGS°á GCcãô eø 0002
MÉdá, HªÉ a«¡É G’OYÉAGä PGä Gdü°∏á HÉQJµÉÜ LôGFº, hHÉ’ENàØÉAGä, hG’YàóGAGä Gdéù°ójá,
hYª∏«Éä Gdàƒb«∞ hGdæØ» Gd≤ù°ô… Hë≥ Gdæ≤ÉH««ø. hJ©Édè déæá Gdëôjá Gdæ≤ÉH«á, hg» déæá
KÓK«á, Gdû°µÉhi GdƒGQOI eø Gdóh∫ G’CY†°ÉA a» e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á S°ƒGA U°ÉObâ GCΩ dº
Jü°ÉO¥ Y∏≈ G’JØÉb«Éä PGä Gdü°∏á HÉdëôjá Gdæ≤ÉH«á.
heø NÓ∫ déæá Gdëôjá Gdæ≤ÉH«á hGBd«Éä G’ET°ôG± G’CNôi, S°©â e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á eôGQGk
hJµôGQGk GEd≈ GdóaÉ´ Yø M≤ƒ¥ Gdæ≤ÉHÉä Gd©ªÉd«á he涪Éä GCU°ëÉÜ Gd©ªπ. ha» MÉ’ä cã«ôI,
GV°£∏©â gò√ Gdæ≤ÉHÉä hGdªæ¶ªÉä HóhQ e∏냮 a» Gdਫ«ôGä GdójªƒbôGW«á GdëÉU°∏á a»
H∏óGf¡É.
Gdëôjá Gdæ≤ÉH«á
g» eóeÉ∑
Gdà≤óΩ
G’bàü°ÉO…
hG’LàªÉY»
10
jo≤óqQ YóO V°ëÉjÉ Gd©ªπ GdéÑô… HªÉ ’ j≤π Yø 21e∏«ƒ¿ T°îü¢ a» eîà∏∞ GCfëÉA Gd©Édº, jàº
GS°à¨Ó∫ 01eÓj«ø e桺 a» Gd≤£É´ G’bàü°ÉO… GdîÉU¢, GCcãô eæ¬ a» Gd≤£É´ Gd©ÉΩ. hJ≤óqQ e涪á
Gd©ªπ Gdóhd«á G’CQHÉì Gdù°æƒjá GdæÉJéá eø Gd©ªπ GdéÑô… dÓCT°îÉU¢ GdªàÉLô H¡º HëƒGd» 23e∏«ÉQ
Oh’Q GCeôjµ».
hjàîqò Gd©ªπ GdéÑô… GCT°µÉ’k eîà∏Øá, HªÉ a«¡É Gd©ªπ GQJ¡ÉfÉ dójø, hG’JéÉQ hGCT°µÉ’k GCNôi eø Gd©ÑƒOjá
Gdª©ÉU°ôI. hd©π GCcãô Gd†°ëÉjÉ YôV°ák d¬ gº Gdæù°ÉA hGdØà«Éä GdªéÑôGä Y∏≈ eªÉQS°á GdóYÉQI,
hGd˘˘˘©˘˘˘ª˘˘˘É∫ Gd˘˘˘ª˘˘˘¡˘˘˘ÉL˘˘˘ôh¿ Gd˘˘˘©˘˘˘Éd˘˘˘≤˘˘˘ƒ¿ a˘˘˘» OhGe˘˘á G’QJ˘˘¡˘˘É¿ d˘˘∏˘˘ój˘˘ƒ¿, hGd˘˘©˘˘ª˘˘É∫ a˘˘» eû°˘˘ÉZ˘˘π e˘˘ôg˘˘≤˘˘á GCh Gd˘˘©˘˘ª˘˘É∫
GdõQGY«ƒ¿ Gdòjø joéÑôh¿ Y∏≈ Gd©ªπ eø NÓ∫ GYàªÉO Jµà«∂ Z«ô bÉfƒf» hjoù°àîóeƒ¿ HÉCLƒQ Rg«óI
LóGk GCh eø Oh¿ J≤ÉV°» GC… GCLô.
OGCHâ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á, eæò fû°ÉCJ¡É, Y∏≈ e©Édéá eù°ÉCdá Gd©ªπ GdéÑô… hGd¶ôh± GdªƒDOjá d¬. cªÉ
HÉOQä GEd≈ GEfû°ÉA HôfÉeè Yªπ NÉU¢ Mƒ∫ Gd©ªπ GdéÑô… H¡ó± Jµã«∞ Gd顃O. hS°©â Gdªæ¶ªá,
HÉdû°ôGcá e™ Gd©ªÉ∫, hGCU°ëÉÜ Gd©ªπ, hGdªéઙ G’Cg∏» hGdªæ¶ªÉä Gdóhd«á G’CNôi, GEd≈ e©Édéá
eîà∏∞ GCT°µÉ∫ Gd©ªπ GdéÑô…, HóAGk HÉYàªÉO JóGH«ô hbÉF«á HªÉ a«¡É eû°ÉQj™ Gd桃V¢ Hªù°àƒjÉä Gd©«û¢
a» Gdªé઩Éä Gdà» jæ઻ GEd«¡É V°ëÉjÉ G’JéÉQ, hU°ƒ’k GEd≈ Gd©ªÉ∫ GdªëôqQjø. a†°Ók Yø Pd∂, Jû°ªπ
HôGeè Gdªæ¶ªá Gdઃjπ Gdü°¨ô…, hGdàóQjÖ hJù°¡«π GdƒU°ƒ∫ GEd≈ Gdà©∏«º.
hJ©ªπ Gdªæ¶ªá GCj†°Ék eø GCLπ GYàªÉO bƒGf«ø hWæ«á aÉY∏á hGBd«Éä GEfØÉP GCbƒi, eãπ Gd©≤ƒHÉä Gd≤Éfƒf«á
hJóGH«ô GdªÓM≤á Gdü°ÉQeá V°ó Gdé¡Éä Gdà» Jù°à¨π Gd©ªÉ∫ GdéÑôj«ø. heø NÓ∫ RjÉOI GdƒY» Gd©ÉΩ,
Jù°©≈ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á GEd≈ G’EV°ÉAI Y∏≈ Gfà¡ÉcÉä M≤ƒ¥ Gd©ªπ hG’Efù°É¿.
Gd©ªπ GdéÑô…
Jù°©≈ e涪áGd©ªπ Gdóhd«áGEd≈e©Édéá
eîà∏∞ LƒGfÖGd©ªπ GdéÑô…
11
Yªπ G’CWØÉ∫
jo≤óqQ YóO G’CWØÉ∫ Gd©Ée∏«ø a» eîà∏∞ GCfëÉA Gd©Édº HÉCcãô eø 002e∏«ƒ¿ WØπ, hGCcãôgº
HóhGΩ cÉeπ, j©Éfƒ¿ GdëôeÉ¿ eø Gdà©∏«º, hGdôYÉjá Gdü°ë«á hGdëôjÉä G’CS°ÉS°«á. hjà©ôqV¢
621e∏«ƒ¿ e桺 a» Gd©Édº - GC… WØπ hGMó eø GCU°π 21- ’CT°µÉ∫ N£«ôI eø Gd©ªπ J∏ë≥
G’CPi Hü°ëࡺ Gdéù°ójá, hGd©≤∏«á GCh Gdª©æƒjá.
NÓ∫ Gdù°æƒGä Gdîªù¢ Yû°ôI GdØÉFàá, GCOQ∑ Gd©Édº M≤«≤á Yªπ G’CWØÉ∫ HÉYàÑÉQgÉ b†°«á
e∏ëá GLàªÉY«á, hGbàü°ÉOjá hPGä U°∏á Hë≤ƒ¥ G’Efù°É¿. GCeÉ Gd«ƒΩ, aàû°¡ó XÉgôI Yªπ
G’CWØÉ∫ JôGL©Ék Y∏≈ Gdªù°àƒi Gd©Édª». ha» MÉ∫ GS°àªôGQ gòG G’JéÉ√, jªµø Gd≤†°ÉA Y∏≈
GCS°ƒGC GCT°µÉd¬ NÓ∫ Gd©≤ó Gdª≤Ñπ, cæà«éá eÑÉT°ôI dëôcá Ohd«á bƒjá HÉJéÉ√ Gd≤†°ÉA Y∏≈ Yªπ
G’CWØÉ∫.
hJ橵ù¢ gò√ Gdëôcá Gdóhd«á YÑô GdƒJ«ôI Z«ô Gdªù°Ñƒbá Gdà» U°ÉObâ eø NÓd¡É Gdóh∫ Y∏≈
GJØÉb«á e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á ’CS°ƒGC GCT°µÉ∫ Yªπ G’CWØÉ∫. hGdéójô HÉdòcô GC¿q Jù°™ Oh∫ eø
GCU°π Yû°ô eø Gdóh∫ G’CY†°ÉA a» Gdªæ¶ªá, GdÑÉd≠ YóOgÉ 181, bó U°ÉObâ Y∏≈ G’JØÉb«á
Gdª©àªóI a» Gd©ÉΩ 9991. hG’Ceô S°«É¿ HÉdæù°Ñá GEd≈ GJØÉb«á Gdëó G’COf≈ d∏ù°ø, Gdª©àªóI a»
Gd©ÉΩ 3791, eø bÑπ GCQH™ Oh∫ eø GCU°π Nªù¢ eø Gdóh∫ G’CY†°ÉA a» Gdªæ¶ªá.
d≤ó T°µ∏qâ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á Gd≤ÉWôI G’CS°ÉS°«á d¡ò√ Gdëôcá Gdóhd«á GdªàæÉe«á. hjû°ªπ
GdÑôfÉeè Gdóhd» d∏≤†°ÉA Y∏≈ Yªπ G’CWØÉ∫, Gdò… Jº GEWÓb¬ a» Gd©ÉΩ 2991, GCfû°£á a» GCcãô
eø 08H∏óGk. GCeÉ HÉdæù°Ñá GEd≈ G’CT°µÉ∫ G’CNôi eø Gd©ªπ GdÓF≥, a«û°µqπ Gd≤†°ÉA Y∏≈ Yªπ
G’CWØÉ∫ b†°«á J檃já hPGä U°∏á Hë≤ƒ¥ G’Efù°É¿ Y∏≈ Móq S°ƒGA. hJ¡ó± S°«ÉS°Éä e涪á
Gd©ªπ Gdóhd«á hHôGeé¡É GEd≈ V°ªÉ¿ Mü°ƒ∫ G’CWØÉ∫ Y∏≈ MÉLÉJ¡º eø Gdà©∏«º hGdàóQjÖ
d«ü°ÑëƒG QGT°ójø eæàé«ø a» S°ƒ¥ G’S°àîóGΩ GdÓF≥.
Yªπ G’CWØÉ∫a» JôGL™ Y∏≈Gdªù°àƒiGd©Édª»
12
j©Éf» eÄÉä GdªÓj«ø eø G’CT°îÉU¢ Gdફ«õ a» YÉdº Gd©ªπ. h’ jù°Égº Gdફ«õ hMù°Ö a» Gfà¡É∑
M≤ƒ¥ G’Efù°É¿ G’CS°ÉS°«á, Hπ j≤ƒO GEd≈ fàÉFè Gbàü°ÉOjá hGLàªÉY«á Y∏≈ f£É¥ hGS°™. aÉdફ«õ j©«≥
a˘˘˘˘ôU¢ Gd˘˘˘˘©˘˘˘˘ª˘˘˘˘π, hj˘˘˘¡˘˘˘óQ Gd˘˘˘ª˘˘˘ƒGgÖ Gd˘˘˘Ñû°˘˘˘ôj˘˘˘á Gd†°˘˘˘ôhQj˘˘˘á d˘˘˘∏˘˘˘à˘˘˘≤˘˘˘óΩ G’b˘˘˘àü°˘˘˘ÉO… hJ˘˘˘Ø˘˘˘Éb˘˘˘º Gd˘˘˘à˘˘˘ƒJ˘˘˘ô hGd˘˘˘à˘˘˘Ø˘˘˘Éhä
G’LàªÉY». hY∏«¬, Jo©àÑô Yª∏«á eµÉaëá Gdફ«õ LõAGk V°ôhQjÉk eø J©õjõ Gd©ªπ GdÓF≥, a«ªÉ GC¿q
féÉM¡É H©«ó GdàÉCK«ô hjàéÉhR eµÉ¿ Gd©ªπ.
hJü°Öq Gdªù°ÉFπ GdªôJÑ£á HÉdફ«õ a» U°ª«º Yªπ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á. aªø NÓ∫ Jû°é«™ Gdëôjá
Gdæ≤ÉH«á, Y∏≈ S°Ñ«π GdªãÉ∫, Jù°©≈ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á GEd≈ GdƒbÉjá eø Gdફ«õ Hë≥ GCY†°ÉA Gdæ≤ÉHÉä
hGdªù°ƒDhd«ø a«¡É. hJû°ªπ HôGeè eµÉaëá Gd©ªπ GdéÑô… hYªπ G’CWØÉ∫ eù°ÉYóI GdØà«Éä hGdæù°ÉA
GCS°«ôGä GdóYÉQI GCh Gd©ªπ Gdªæõd» Gd≤ù°ô…. a†°Ók Yø Pd∂, jo©àÑô YóΩ Gdફ«õ eÑóGC GCS°ÉS°«É eø
eÑÉOiA eóhfá Gdù°∏ƒ∑ GdîÉU°á Hªæ¶ªá Gd©ªπ Gdóhd«á Mƒ∫ a«ôhS¢ f≤ü¢ GdªæÉYá GdÑû°ôjá/G’EjóR
hYÉdº Gd©ªπ. hJà†°ªø Gd• GdàƒL«¡«á dªæ¶ªá Gd©ªπ Gdóhd«á Hû°ÉC¿ bÉfƒ¿ Gd©ªπ GCMµÉeÉk Yø
Gdફ«õ.
a» Gdƒbâ fØù°¬, Jºq GEOeÉê eù°ÉCdá Gdªù°ÉhGI H«ø Gdéæù°«ø V°ªø GCfû°£á e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á, GEf£ÓbÉk
eø GEOQG∑ Gdªû°Écπ Gdªù°àªôI hGdªîà∏Øá Gdà» JƒGL¡¡É GdªôGCI a» S°ƒ¥ Gd©ªπ. aÉdªôGCI ’ JõG∫ Jà≤ÉV°≈
GCLôGk GCbπ eø GCLô GdôLπ, hJû°¨π GCZ∏Ñ«á Gdª¡ø Gdªàóf«á G’CLô hGdªû°ªƒdá HëªÉjá b∏«∏á, hJû°µqπ GCcãôjá
Gd©ªÉ∫ a» Gdù°ƒ¥ Z«ô Gdæ¶Ée» hZ«ô Gdªû°ªƒ∫ HÉCLô. hJù°©≈ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á GEd≈ JƒS°«™ aôU¢
Gd©ªπ GdªàÉMá d∏æù°ÉA, hGd桃V¢ H¶ôh± G’S°àîóGΩ hGd≤†°ÉA Y∏≈ Gdફ«õ H«ø Gdéæù°«ø. GEd≈ gòG,
Jû°é™ Gdªæ¶ªá Qhì GdôjÉOI dói Gdæù°ÉA eø NÓ∫ NóeÉä GdóYº, hJ檫á Gdªû°ÉQj™, hGdàóQjÖ,
hGd≤ôhV¢ Gdü°¨«ôI hJƒK«≥ GdªªÉQS°Éä Gdé«óI. cªÉ Jù°ÉYó e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á e涪Éä Gd©ªÉ∫ Y∏≈
GdóaÉ´ Yø M≤ƒ¥ Gdæù°ÉA a» eµÉ¿ Gd©ªπ hJƒS°«©¡É GEd≈ LÉfÖ J©õjõ OhQgÉ a» Gdæ≤ÉHÉä Hû°µπ NÉU¢
hGdªéઙ Hû°µπ YÉΩ.
Gdફ«õ
Gdફ«õ j©«≥aôU¢ Gd©ªπ,hj¡óQGdªƒGgÖGdÑû°ôjáGd†°ôhQjád∏à≤óqΩG’bàü°ÉO…
13
Y∏≈ V°ƒA H∏ƒÆ GdÑ£Édá eù°àƒjÉä b«ÉS°«á Z«ô eù°Ñƒbá, GCU°Ñëâ GdëÉLá Gd«ƒΩ GCcÑô eø GC…
hbâ e†°≈ GEd≈ GEOeÉê G’S°àîóGΩ a» U°ª«º Gdù°«ÉS°Éä G’LàªÉY«á hG’bàü°ÉOjá. he™
GJù°É´ Qb©á GdØ≤ô a» U°Øƒ± Gd©Ée∏«ø, GCU°Ñëâ GdëÉLá GCY¶º GEd≈ eõjó eø aôU¢ Gd©ªπ
Gdªæàéá hGdÓF≤á.
hjù°àóY» GdѧA a» GS°àëóGç aôU¢ Gd©ªπ GdÓF≥ a» eîà∏∞ GCfëÉA Gd©Édº eõjóGk eø
Gdàæù°«≥ Gdóhd» hGdù°«ÉS°Éä G’bàü°ÉOjá Gdµ∏«á, HÉ’EV°Éaá GEd≈ GYàªÉO S°«ÉS°Éä aÉY∏á
dù°ƒ¥ Gd©ªπ Y∏≈ Gdªù°àƒi GdƒWæ».
hjæóQê G’S°àîóGΩ Gdëô hGdªæàè a» U°ª«º U°ÓM«Éä e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á, Gdª∏àõeá
GCS°ÉS°Ék H†°ªÉ¿ G’S°àîóGΩ GdµÉeπ. hbó MóqOä e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á Gdù°«ÉS°Éä Gdà»
Jù°ÉYó Y∏≈ GS°àëóGç hV°ªÉ¿ aôU¢ Gd©ªπ GdÓF≥ hJÉCe«ø GdóNπ `` hg» S°«ÉS°Éä JæóQê
a˘˘» GEW˘˘ÉQ G’CL˘˘æ˘˘óI Gd˘˘©˘˘Éd˘˘ª˘˘«˘˘á Gdû°˘˘Ée˘˘∏˘˘á d˘˘ÓS°˘˘à˘˘î˘˘óGΩ Gd˘˘ª˘˘ƒV°˘˘ƒY˘˘á e˘˘ø b˘˘Ñ˘˘π Gd˘˘¡˘«˘˘Ä˘˘Éä Gd˘˘ã˘˘Óç
Gdªµƒfá dªæ¶ªá Gd©ªπ Gdóhd«á. cªÉ Joéô… e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á GdÑëƒç hJû°ÉQ∑ a»
eæÉbû°á GES°àôGJ«é«Éä G’S°àîóGΩ Y∏≈ Gdªù°àƒi Gdóhd».
eÉ eø MÉLá
GCY¶º eø GdëÉLá
GEd≈ GEOeÉê
G’S°àîóGΩ a»
U°ª«ºGdù°«ÉS°Éä
G’LàªÉY«á
hG’bàü°ÉOjá
G’S°àîóGΩ hGdóNπ
hJû°©ô e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á H≤∏≥ T°ójó GERGA GROjÉO GdÑ£Édá a» U°Øƒ± Gdû°ÑÉÜ hGdû°ÉHÉä
`` e™ Gd©∏º GC¿q MƒGd» fü°∞ Gd©ÉW∏«ø Yø Gd©ªπ gº eø Gdû°ÑÉÜ `` hJëÉh∫ eù°ÉYóJ¡º
heù°ÉYóI MµƒeÉJ¡º eø NÓ∫ GES°óGA Gdªû°ƒQI GEd≈ U°Éf©» Gdù°«ÉS°Éä hJƒa«ô GdàóQjÖ
haôU¢ G’S°àîóGΩ.
GEd≈ gòG, e¡qóä e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á Gd£ôj≥ GCeÉΩ Jë∏«π G’bàü°ÉO Z«ô Gdæ¶Ée»
hGEWÓ¥ GdªÑÉOQGä PGä Gdü°∏á, GC… G’Cfû°£á Gdà» JàéÉhR f£É¥ Gd≤ƒGf«ø GdôS°ª«á hGBd«Éä
G’EfØÉP. aØ» cã«ô eø GdÑ∏óG¿ GdæÉe«á, j©ªπ GCcãô eø fü°∞ Gd«ó Gd©Ée∏á Z«ô GdõQGY«á a»
G’bàü°ÉO Z«ô Gdæ¶Ée», hJ©ªπ e©¶º Gdæù°ÉA a» GCZ∏Ö G’CM«É¿ cÑÉF©Éä LƒG’ä. hjo©àÑô
Gd©ªπ a» Gd≤£É´ Z«ô Gdæ¶Ée» YªÓk Z«ô eæàè, hZ«ô GBeø hHÉCLô Rg«ó LóGk jéô… a»
Xôh± Z«ô eÓFªá.hY∏«¬, Jù°à∏õΩ eù°ÉYóI GCU°ëÉÜ Gd©ªπ hGd©ªÉ∫ Y∏≈ Gdîôhê eø
Gd˘˘≤˘˘£˘˘É´ Z˘˘«˘˘ô Gd˘˘æ˘˘¶˘˘Ée˘˘» GES°˘˘à˘˘ôGJ˘˘«˘˘é˘˘«˘Éä T°˘Ée∏˘á d˘∏˘æ˘¡˘ƒV¢ H˘Éd˘ª˘¡˘ÉQGä hG’QJ˘≤˘ÉA H˘É’Ef˘à˘ÉL˘«˘á,
hJëù°«ø Gd≤ƒGf«ø hJ£Ñ«≤¡É hJû°é«™ eƒDS°ù°Éä GdóYº GdòGJ».
j≤ƒΩ GEU°óGQG¿ OhQjÉ¿ JÉH©É¿ dªæ¶ªá Gd©ªπ Gdóhd«á `` hgªÉ J≤ôjô G’S°àîóGΩ a» Gd©Édº
hGdªƒDT°ôGä GdôF«ù°«á dù°ƒ¥ Gd©ªπ`` Hàë∏«π G’JéÉgÉä hJƒa«ô H«ÉfÉä GEMü°ÉF«á eƒS°©á.
a†°Ók Yø Pd∂, J≤óΩ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á GdóYº GdØæ» hGdæü°í a» eéÉ’ä GdàóQjÖ
hGdª¡ÉQGä hGd≤ôhV¢ Gdü°¨«ôI hJ檫á Gdªû°ÉQj™.
ha» GdƒGb™, bóqeâ Gdªæ¶ªá Gdæü°í GEd≈ GdÑ∏óG¿ Gdà» Jàëƒq∫ eø G’bàü°ÉO GdªƒL¬ GEd≈
Gbàü°ÉO Gdù°ƒ¥ a» eéÉ’ä S°«ÉS°Éä G’S°àîóGΩ, hS°ƒ¥ Gd©ªπ hGdªƒGQO GdÑû°ôjá. cªÉ
J©ªπ Gdªæ¶ªá a» S°Ñ«π G’QJ≤ÉA HÉ’S°àãªÉQGä a» S°ƒ¥ G’S°àîóGΩ a» GdÑ∏óG¿ GdæÉe«á.
14
15
G’CLƒQ hT°ôh• G’S°àîóGΩ G’CNôi
a» Gdƒbâ Gdò… bó JôJØ™ a«¬ G’CLƒQ a» cã«ô eø GdÑ∏óG¿, GE’ GCfq¡É ZÉdÑÉk eÉ JÑ≤≈ eàóf«á Hë«å
j©éõ cã«ô eø Gd©ªÉ∫ Yø J∏Ñ«á GMà«ÉLÉJ¡º G’CS°ÉS°«á. ha» Gdƒbâ Gdò… jû°¡ó a«¬ YóO eø
Gd©ªÉ∫ JôGL©Ék a» S°ÉYÉä Yª∏¡º, Z«ô GC¿q eÉ jôGa≥ Pd∂ eø Gf©óGΩ G’S°à≤ôGQ bó jù°¡º a»
GEV°©É± GCeø Gd©ªπ hj£ôì U°©ƒHÉä LójóI dé¡á Gdàƒa«≥ H«ø hGLÑÉä Gd©ªπ hG’CS°ôI. ha»
Gdƒbâ Gdò… JàôGL™ a«¬ Xôh± Gd©ªπ Gdô hGdƒS°ï a» GdÑ∏óG¿ Gdü°æÉY«á, GE’ GCfq¡É ’ JõG∫
S°˘˘˘ÉF˘˘˘óI a˘˘˘» Gd˘˘˘Ñ˘˘˘∏˘˘˘óG¿ Gd˘˘˘æ˘˘˘Ée˘˘˘«˘˘˘á.ha˘˘˘» g˘˘ò√ G’CK˘˘æ˘˘ÉA, H˘˘óGC jù°˘˘ƒO GY˘˘à˘˘ôG± Y˘˘Éd˘˘ª˘˘» H˘˘Éd˘˘é˘˘¡˘˘ó hGd˘˘©˘˘æ˘˘∞
Gdªàü°∏«ø HÉd©ªπ cªû°Écπ GCS°ÉS°«á.
hjû°µπ cπ eø G’CLƒQ, hOhGΩ Gd©ªπ, hJ涫º Gd©ªπ, hT°ôh• Gd©ªπ hJµ««∞ Gdë«ÉI Gd©ª∏«á
heà£∏ÑÉä Gdë«ÉI NÉQê Gd©ªπ YæÉU°ô GCS°ÉS°«á eø YÓbÉä Gd©ªπ hMªÉjá Gd©ªÉ∫, hGCH©ÉOGk
GCS°ÉS°«á eø G’COGA G’bàü°ÉO…, hJæóQê HÉdàÉd» V°ªø G’gàªÉeÉä G’CS°ÉS°«á dªæ¶ªá Gd©ªπ
Gdóhd«á. hJo©àÑô gò√ Gdªù°ÉFπ eø GdªµƒfÉä GdôF«ù°«á ’EOGQI GdªƒGQO GdÑû°ôjá, hGdªØÉhV°á
GdéªÉY«á hGdëƒGQ G’LàªÉY» hGdù°«ÉS°Éä Gd뵃e«á.
’ j˘˘˘ë˘˘˘¶˘˘˘≈ e˘˘˘©˘˘˘¶˘˘˘º Gd˘˘˘ôL˘˘˘É∫ hGd˘˘˘æù°˘˘˘ÉA H˘˘˘Éd˘˘˘ªù°˘˘˘à˘˘˘ƒj˘˘˘Éä Gd˘˘ª˘˘æ˘˘ÉS°˘˘Ñ˘˘á e˘˘ø Gd˘˘ë˘˘ª˘˘Éj˘˘á G’L˘˘à˘˘ª˘˘ÉY˘˘«˘˘á,
hjƒGL¡ƒ¿ HÉdàÉd» eîÉWô Lªá a» eµÉ¿ Gd©ªπ hj©Éfƒ¿ eø Z«ÉÜ GdàÉCe«ø Gdü°ë», a«ªÉ
joëôΩ H©†°¡º eø S°ÉYÉä cÉa«á eø GdôGMá hJØà≤ô Gdæù°ÉA GEd≈ GEYÉfÉä G’Ceƒeá. J©àô±
e˘˘©˘˘Éj˘˘«˘˘ô Gd˘˘©˘˘ª˘˘π Gd˘˘óhd˘˘«˘˘á hG’Ce˘˘º Gd˘˘ª˘˘à˘˘ë˘˘óI H˘˘Éd˘˘ë˘˘ª˘˘Éj˘˘á G’L˘à˘ª˘ÉY«˘á c˘ë˘≥ GCS°˘ÉS°˘» e˘ø M˘≤˘ƒ¥
G’Efù°É¿. a†°Ók Yø Pd∂, Jù°Égº GCf¶ªá Gd†°ªÉ¿ G’LàªÉY» Gdªü°ªªá Hû°µπ L«ó a»
Gd桃V¢ HÉ’COGA G’bàü°ÉO… hGdàæÉaù°«á. hbó Gdàõeâ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á Hªù°ÉYóI
GdÑ∏óG¿ Y∏≈ JƒS°«™ Qb©á GdëªÉjá G’LàªÉY«á dàû°ªπ Lª«™ T°ôGFí Gdªéઙ hY∏≈ Jëù°«ø
Xôh± Gd©ªπ hS°Óeá Gd©ªÉ∫.
e涪á Gd©ªπ
Gdóhd«á e∏àõeá
Hªù°ÉYóIGdÑ∏óG¿
Y∏≈ JƒS°«™ Qb©á
GdëªÉjáG’LàªÉY«á
dàû°ªπ Lª«™ T°ôGFí
Gdªéઙ
GdëªÉjá G’LàªÉY«á
16
17
Gd†°ªÉ¿ G’LàªÉY»
jàªà™ 02a» GdªÉFá a≤§ eø S°µÉ¿ Gd©Édº Hਣ«á Gd†°ªÉ¿ G’LàªÉY», a«ªÉ joëôΩ GCcãô eø
05e桺 eø GCjá J¨£«á. hj©µù¢ gòG GdƒV°™ eù°àƒjÉä Gdà檫á G’bàü°ÉOjá, e™ Jªà™ GCbπ eø
01a» GdªÉFá eø Gd©ªÉ∫ a» GdÑ∏óG¿ G’Cbπ fªƒG HîóeÉä Gd†°ªÉ¿ G’LàªÉY». GCeÉ a» GdÑ∏óG¿
GdªàƒS°£á GdóNπ, aÉdਣ«á JàôGhì H«ø 02h06a» GdªÉFá, a«ªÉ J≤ÉQÜ 001a» e©¶º GdÑ∏óG¿
Gdü°æÉY«á.
hjû°ªπ Gd†°ªÉ¿ G’LàªÉY» GdƒU°ƒ∫ GEd≈ NóeÉä GdôYÉjá Gdü°ë«á hV°ªÉ¿ GdóNπ, h’ S°«ªÉ
a» MÉ’ä Gdû°«îƒNá, hGdÑ£Édá, hGdªôV¢, hG’EYÉbá, hMƒGOç Gd©ªπ, hG’Ceƒeá GCh haÉI e©«π
Gd©ÉF∏á.
hY∏≈ V°ƒA JõGjó Gd≤∏≥ dói Gd뵃eÉä, hGCU°ëÉÜ Gd©ªπ hGd©ªÉ∫ GERGA GdƒV°™ Gdù°ÉFó, HÉOQä
e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á GEd≈ GEWÓ¥ Gdëª∏á Gd©Édª«á Mƒ∫ Gd†°ªÉ¿ G’LàªÉY» hJƒa«ô Gdਣ«á
d∏骫™z a» Gd©ÉΩ 3002. hJ≤ƒΩ Gdëª∏á Y∏≈ L¡ƒO Gdªæ¶ªá GdéÉQjá a» GCcãô eø 03H∏óGk.
hJû°ªπ gò√ Gd顃O Gdªû°ÉQj™ GdôGe«á GEd≈ eù°ÉYóI GdÑ∏óG¿ Y∏≈ JƒS°«™ Gdਣ«á Y∏≈ Gdªù°àƒi
GdƒWæ» hJ©õjõ Gdªæ¶ªÉä Gdªé઩«á d∏†°ªÉ¿ G’LàªÉY». cªÉ Jéô… e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á
HëƒKÉk e¡ªá eø GCLπ Jëójó Gd©æÉU°ô Gdà» J≤ƒqV¢ GCeø G’CaôGO a» GdÑ∏óG¿ GdæÉe«á hGdªà≤óeá
Y∏≈ Móq S°ƒGA.
18
jo©àÑô eÉ j≤ÉQÜ fü°∞ Gdª¡ÉLôjø hGdÓLÄ«ø a» Gd©Édº `` GCh eÉ jƒGR… 68e∏«ƒ¿ QGT°ó `` eæîôWÉk a»
Gd≤ƒi Gd©Ée∏á G’bàü°ÉOjá, heù°àîóeÉk GCh eû°ÉQcÉk a» fû°É• eÉCLƒQ. heø Gdªàƒb™ GC¿ jàõGjó YóO
Gdª¡ÉLôjø YÑô GdëóhO HëãÉk Yø Gd©ªπ hG’CeÉ¿ JõGjóGk S°ôj©Ék NÓ∫ Gd©≤ƒO Gdª≤Ñ∏á fà«éá bü°ƒQ
Gd©ƒdªá Yø Jƒa«ô GdƒXÉF∞ hGdØôU¢ G’bàü°ÉOjá. hbó S°Égº Jû°ójó GELôGAGä V°Ñ§ Gd¡éôI haôV¢
Gd≤«ƒO a» GdÑ∏óG¿ Gdªù°à≤Ñ∏á GdôF«ù°á a» HôhR YóO eø Gd¡ƒGLù¢, HªÉ a«¡É Gfàû°ÉQ MÉ’ä GS°à¨Ó∫
Gd©ªÉ∫ Gdª¡ÉLôjø hGES°ÉAI e©Ée∏ࡺ a» GdÑ∏óG¿ Gdª†°«Øá.
hY∏≈ V°ƒA eÉ J≤óΩ, HÉJâ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á JóQ∑ GC¿q Gdàëó… Gd©Édª» jµªø a» U°«ÉZá Gdù°«ÉS°Éä
hMû°ó GdªƒGQO GdÓReá ’EOGQI XÉgôI géôI Gd©ªÉ∫ Hû°µπ GCa†°π Hë«å Jù°à£«™ Gdªù°Égªá Hû°µπ
GEjéÉH» a» Gd檃 hGdà檫á a» Gdªé઩Éä G’CU°∏«á hGdª†°«Øá, GEd≈ LÉfÖ Gd桃V¢ HôaÉ√ Gdª¡ÉLôjø
GCfØù°¡º.
Gd¡éôI Gdóhd«á
19
Gdü°ëá hGdù°Óeá
jªƒä S°æƒjÉk GCcãô eø e∏«ƒf» T°îü¢ LôGA GdëƒGOç Gdª¡æ«á GCh G’CeôGV¢ PGä Gdü°∏á HÉd©ªπ.
hJû°«ô Gdà≤ójôGä GdªëÉa¶á GEd≈ hbƒ´ 072e∏«ƒ¿ MÉOç e¡æ» hMóhç 061e∏«ƒ¿ MÉdá eø
G’CeôGV¢ Gdª¡æ«á.
JàØÉhä S°Óeá Gd©ªπ JØÉhJÉk cÑ«ôGk H«ø GdÑ∏óG¿, hGd≤£ÉYÉä G’bàü°ÉOjá hGdû°ôGFí G’LàªÉY«á.
hjù°énπ GQJØÉ´ eù°àƒjÉä Gdƒa«Éä hG’EU°ÉHÉä Hû°µπ e∏냮 a» GdÑ∏óG¿ GdæÉe«á, M«å J©ªπ
GCYóGO cÑ«ôI eø G’CT°îÉU¢ a» GCfû°£á N£«ôI cÉdõQGYá, hGdÑæÉA, hb£™ Gdîû°Ö, hGdü°«ó
hGS°àîôGê Gdª©ÉO¿. hjà©ôV¢ GCT°ó GdæÉS¢ a≤ôGk hGCb∏¡º MªÉják `` hgº ZÉdÑÉk Gdæù°ÉA hG’CWØÉ∫
hGdôLÉ∫ `` GCcãô eø Z«ôgº GEd≈ gò√ GdªîÉWô a» eîà∏∞ GCfëÉA Gd©Édº.
hf˘˘˘¶˘˘˘ôGk GEd˘˘˘≈ Gd˘˘˘à˘˘˘≤˘˘˘óΩ Gd˘˘˘ª˘˘ë˘˘ôR a˘˘» c˘˘ã˘˘«˘˘ô e˘˘ø Gd˘˘Ñ˘˘∏˘˘óG¿ Gdü°˘˘æ˘˘ÉY˘˘«˘˘á d˘˘é˘˘¡˘˘á N˘˘Ø†¢ Y˘˘óO G’EU°˘˘ÉH˘˘Éä
GdôI, eø GdƒGV°í GC¿q Gd桃V¢ HÉdù°Óeá a» eµÉ¿ Gd©ªπ jƒDJ» KªÉQ√. dµø Kªá Z«ÉÜ
d∏ƒY», hGdª©ôaá hGdª©∏ƒeÉä Mƒ∫ gò√ Gdªù°ÉCdá. hHÉdàÉd», J©ªπ e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á Y∏≈
QOΩ Gd¡ƒI eø NÓ∫ G’CHëÉç, hcù°Ö GdàÉCj«ó hGdª©ƒfá GdØæ«á. cªÉ Jù°ÉYó GdÑ∏óG¿ Y∏≈ J£ƒjô
GCOhGä G’EOGQI, hGdôU°ó hNóeÉä Gdª©∏ƒeÉä, e™ Gdàôc«õ Hû°µπ GCS°ÉS°» Y∏≈ Gdª¡ø GdôI.
a†°Ók Yø Pd∂, Jo©«ô e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á GCgª«á NÉU°á dࣃjô K≤Éaá Gdü°ëá hGdù°Óeá
GdƒbÉF«á hJ£Ñ«≤¡É a» GCeÉcø Gd©ªπ a» eîà∏∞ GCfëÉA Gd©Édº.
Jo©«ô e涪á Gd©ªπGdóhd«á GCgª«á
NÉU°á dࣃjôK≤Éaá Gdü°ëáhGdù°Óeá GdƒbÉF«áhJ£Ñ«≤¡É a»GCeÉcø Gd©ªπ a»
eîà∏∞ GCfëÉAGd©Édº
20
a» aàôI bü°«ôI fù°Ñ«Ék, Jëƒq∫ hHÉA a«ôhS¢ f≤ü¢ GdªæÉYá GdÑû°ôjá/G’EjóR a» jƒeæÉ gòG GEd≈ GCT°ó
Gd≤†°ÉjÉ N£ƒQI a» eµÉ¿ Gd©ªπ. hj©Éf» MƒGd» 04e∏«ƒ¿ T°îü¢ a» S°ø Gd©ªπ eø G’EU°ÉHá HØ«ôhS¢
f≤ü¢ GdªæÉYá GdÑû°ôjá, a«ªÉ Nù°ôä Gd≤ƒi Gd©Ée∏á a» Gd©Édº eÉ jo≤óqQ HëƒGd» 82e∏«ƒ¿ YÉeπ eø LôGA
G’EU°ÉHá HÉ’EjóR eæò HóGjá Gfàû°ÉQ GdƒHÉA eæò 02YÉeÉk.
a†°Ók Yø JÉCK«ô GdƒHÉA Gdªóeqô Y∏≈ Gdæù°ÉA hGdôLÉ∫ hGCS°ôgº, jƒDKqô GdƒHÉA GCj†°Ék Y∏≈ YÉdº Gd©ªπ HÉCcãô
eø Wôj≤á. Y∏≈ S°Ñ«π GdªãÉ∫, jû°µqπ Gdફ«õ Hë≥ Gdªü°ÉH«ø HØ«ôhS¢ f≤ü¢ GdªæÉYá GdÑû°ôjá J¡ójóGk
d∏ë≤ƒ¥ G’CS°ÉS°«á a» Gd©ªπ, cªÉ j≤ƒqV¢ aôU¢ G’CT°îÉU¢ a» Gdëü°ƒ∫ Y∏≈ Gd©ªπ GdÓF≥.
hHæÉAk Y∏≈ Gdàû°ÉhQ e™ Gd뵃eÉä, hGCU°ëÉÜ Gd©ªπ hGd©ªÉ∫, GYàªóä e涪á Gd©ªπ Gdóhd«á a» Gd©ÉΩ
1002eóhqfá Gdù°∏ƒ∑ GdîÉU°á HØ«ôhS¢ f≤ü¢ GdªæÉYá GdÑû°ôjá/G’EjóR hYÉdº Gd©ªπ.
hJ˘˘˘˘¡˘˘˘˘ó± e˘˘˘˘óhqf˘˘˘˘á Gdù°˘˘˘˘∏˘˘˘˘ƒ∑ Gd˘˘˘˘ôGF˘˘˘˘óI GEd˘˘˘˘≈ Gd˘˘˘˘ªù°˘˘˘˘ÉY˘˘˘˘óI a˘˘˘˘» Gd˘˘˘˘ƒb˘˘˘˘Éj˘˘˘˘á e˘˘˘˘ø Gf˘˘˘˘àû°˘˘˘˘ÉQ a˘˘˘˘«˘˘˘ôhS¢ f˘˘˘≤ü¢ Gd˘˘˘ª˘˘˘æ˘˘˘ÉY˘˘˘á
GdÑû°ôjá/G’EjóR GEd≈ LÉfÖ GEOGQI JÉCK«ô√ hGdàîØ«∞ eæ¬ a» eµÉ¿ Gd©ªπ. hJû°ªπ GdªÑÉOiA GdôF«ù°«á
d∏ªóhqfá YóΩ Gdફ«õ, hGdªù°ÉhGI H«ø Gdéæù°«ø, hH«Äá Yªπ U°ë«á, hYóΩ GELôGA GNàÑÉQ a«ôhS¢ f≤ü¢
GdªæÉYá GdÑû°ôjá ’CZôGV¢ G’S°àîóGΩ, hGdù°ôjá hGES°àªôGQjá YÓbÉä Gd©ªπ. GEd≈ gòG, Jû°µqπ Gdªóhqfá
eôL©Ék ’CU°ëÉÜ Gd©ªπ hGdæ≤ÉHÉä Yæó GdàØÉhV¢ Hû°ÉC¿ G’JØÉb«Éä Mƒ∫ e©Édéá b†°«á a«ôhS¢ f≤ü¢
GdªæÉYá GdÑû°ôjá/G’EjóR a» YÉdº Gd©ªπ.
-a«ôhS¢ f≤ü¢ GdªæÉYá GdÑû°ôjá/G’EjóR
International Labour Office
Department of Communications and Public Information
4, route des Morillons
CH-1211 Geneva 22
Switzerland
Tel: +41 22 799 7912
Fax: +41 22 799 8577
Email: [email protected]
www.ilo.org
978-92-2-618960-7 (print)
978-92-2-618961-4 (webpdf)
Photos © ILO .Design www.paprika-annecy.com
