1

Effect of storage times on quality of vermicompost ผลของระยะเวลาการเกบรกษาตอคณภาพ

ของปยหมกโดยไสเดอนดน

ณฏฐชยธร ขตตยะพฒเมธ

รศ. ดร. ชลมาศ บญไทย อวาย

บทน า (Introduction) วตถประสงค (Objective) อปกรณและวธการ (Materials and Methods) ผลการทดลองและวจารณ (Results and Discussion) สรปผลการทดลอง (Conclusion) ค าขอบคณ (Acknowledgement)

Out line

2

3

เกษตรอนทรย : ระบบการปลกพชทค านงถงสภาพแวดลอม ไมมการใชปยเคมและสารเคมในการปองกนก าจดศตร

(ส านกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย, 2559)

บทน า (Introduction)

ปยหมกโดยไสเดอนดนเปนทางเลอกของเกษตรอนทรย

4

ทางเลอก

5

การผลตปยหมกโดยไสเดอนดน (vermicomposting)

เปนกระบวนการทางเทคโนโลยชวภาพอยางงายทมความสมดลของความชนของสวนผสมกากอนทรย โดยมกจกรรมการใชประโยชนของสงมชวตขนาดเลก และไ ส เ ด อ น ด น ใ น ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล งองคประกอบของกากของเสย ยอยสลายอนทรยวตถภายในล าไสของไสเดอนดน และผลตสารทเปนประโยชนอยางมากตอกจกรรมของจลนทรย และควบคมการเจรญเตบโตของพช (ชลมาศและคณะ, 2554)

6

อานฐ (2548)

ท าใหโครงสรางดนดขน

ท าใหดนกกเกบความชนไดมากขน

ดนมการระบายน าและอากาศไดด

มสวนประกอบของกรดฮวมค

มจลนทรยหลากหลายชนด

ประโยชนของปยหมกโดยไสเดอนดน

7

งานวจย อางอง

การใชกากน าตาลและน ากากสารวมกบของเสยอตสาหกรรมแปงมนส าปะหลงตอการอยรอดของไสเดอนดนและคณภาพปยหมกมลไสเดอนดน

รชนและคณะ (2555)

การจดการกากของเสยจาก อตสาหกรรมกรดซตรกทใชกากมนส าปะหลงเปนวตถดบโดยใชไสเดอนดน

นนทวฒและคณะ (2554)

การใชของเสยอตสาหกรรมรวมกบมลไกในการผลตปยหมกมลไสเดอนดน ณฐกตต (2558)

Recycling of agro-industrial sludge through vermitechnology Suthar (2010)

Management of Municipal Sewage Sludge by Vermicomposting Technology : Converting a Waste into a Bio fertilizer for Agriculture

Iwai et al. (2013)

การศกษาวจยการผลตปยหมกโดยไสเดอนดน

การผลตปยหมกโดยไสเดอนดน

8

รศ. ดร. อานฐ ตนโช มหาวทยาลยแมโจ

รศ. ดร. สมชาย จนทรสวาง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

เกษตรกร รศ. ดร. ชลมาศ บญไทย อวาย มหาวทยาลยขอนแกน

ปจจยทมผลตอคณภาพของปยหมกโดยไสเดอนดน

9

แหลงอาหารของไสเดอนดน

วธการจดเกบ

ระยะเวลาในการเกบรกษา

10

แหลงอาหารของไสเดอนดน

11

แหลงอาหาร มลววควาย ของเสยจากอาหาร ของเสยจากกระดาษ

C (%) 18.0 19.5 17.2

N (%) 1.9 1.3 1.0

B (mg g-1) 0.1 0.0 0.0

Ca (mg g-1) 35.1 12.0 15.0

Cu (mg g-1) 0.4 0.0 0.1

Fe (mg g-1) 3.9 21.0 9.0

K (mg g-1) 9.4 9.8 2.2

Mg (mg g-1) 5.9 3.2 4.0

(mg g-1) 0.2 0.7 0.3

Na (mg g-1) 1.7 0.5 1.2

P (mg g-1) 4.7 2.5 3.1

S (mg g-1) 5.7 1.7 49.6

Zn (mg g-1) 0.3 0.3 0.2

ตารางท 1 : องคประกอบธาตอาหารของปยหมกโดยไสเดอนดนจากแหลงอาหาร ไดแก มลววควาย ของเสยจากอาหาร และของเสยจากกระดาษ

Source : Norman et al. (2007)

12

วธการจดเกบ

ณฎฐรา (2558) ศกษาผลของภาชนะบรรจในการเกบรกษา ตอการเปลยนแปลงคณสมบตทางเคม

13

เกบรกษานาน 3 เดอน ทอณหภมหอง

วเคราะหเคม pH, EC, N, P, K,

Ca, Mg

14

ภาชนะบรรจในการเกบรกษา

pH EC (dS/m)

C/N ratio

OM (%)

TN (%)

T-P2O5 (%)

T-K2O (%)

Ca (%)

Mg (%)

ถงด า 7.97c 1.61 b 17/1 a 8.79 b 0.33 b 0.32 a 1.07 a 0.55 b 0.28 b

ถงพลาสตกใส 8.67 a 0.84 c 14/1 b 6.00 c 0.30 b 0.13 b 0.60 b 0.49 b 0.14 c

ถงปยพลาสตก 8.33 b 2.18 a 10/1 c 13.77 a 0.47 a 0.32 a 1.13 a 0.68 a 0.31 a

F-Test ** ** ** ** * ** ** * **

CV % 1.39 6.81 10.91 8.10 12.86 4.66 7.99 10.02 4.77

ตารางท 2 : คณสมบตทางเคมในปยหมกโดยไสเดอนดนการเกบรกษาในภาชนะบรรจตางๆ โดยไสเดอนดนสายพนธ Eudrillus eugeniae ให กากมน:ดน:มลไก (7:2:1) เปนอาหาร

Source :ณฎฐรา (2558)

15

ระยะเวลาในการจดเกบ

16

ระยะเวลา(เดอน)

pH EC (dS/m)

C/N ratio

OM (%)

TN (%) T-P2O5 (%)

T-K2O (%)

Ca (%)

Mg (%)

0 8.33 a 1.25 c 25/1 a 13.20 a 0.33 c 0.32 d 0.65 b 0.65 b 0.27 c

3 7.87 c 2.18 b 10/1 c 13.77 a 0.47 b 0.32 d 0.68 b 0.68 b 0.31 b

6 7.40 d 1.13 c 18/1 b 14.59 a 0.60 b 0.42 c 1.10 a 1.10 a 0.44 a

9 7.47 d 2.15 a 15/1 b 8.96 b 0.47 b 0.52 b 0.63 d 0.65 b 0.24 d

12 8.23 b 1.21 c 15/1 b 10.03 b 0.40 bc 0.62 a 0.67 d 0.67 b 0.24 d

มาตรฐานปยอนทรย

5.5-8.5 ≤ 10 ≤ 20:1 ≥ 20 ≥ 1 ≥ 0.5 ≥ 0.5

F-Test ** ** ** ** ** ** ** ** **

CV % 0.66 8.45 10.28 9.13 9.87 2.11 5.49 6.94 2.10

ตารางท 3 : คณสมบตทางเคมในปยหมกโดยไสเดอนดนทระยะเวลาการเกบรกษาตางๆ โดยไสเดอนดนสายพนธ Eudrillus eugeniae ให กากมน:ดน:มลไก (7:2:1) เปนอาหาร

Source :ณฎฐรา (2558)

17

อยางไรกตาม ยงคงมค าถามเกยวกบระยะเวลาการจดเกบตอคณภาพของปยหมกโดยไสเดอนดน????

18

ระยะเวลาการเกบรกษา 2 ป

การเปลยนแปลงคณภาพ????

สตรอาหาร ผก : ดน : มลวว : ขเถา (4:3:2:1)

19

ศกษาการเปลยนแปลงคณสมบตทางเคมและชวภาพของปยหมกมลไสเดอนดนทระยะเวลาการจดเกบท 0, 3, 6, 9, 12, 18 และ 24 เดอน

วตถประสงค

20

อปกรณและวธการ (Materials and Methods)

เกบตวอยางและศกษารายละเอยดขอมลของตวอยางจากกระบวนการผลตปยหมกโดยไสเดอนดน

จาก ศนยเรยนรและพฒนาไสเดอนดนเพอการเกษตรและสงแวดลอม

คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

21

ไสเดอนสายพนธ Eudrilus eugeniae หรอ African Night Crawler

ไสเดอนแดงทมขนาดยาว 2-5 นว ออกลกดก ทนอยในสภาพอากาศตางๆไดด สามารถยอยสลายขยะอนทรยไดรวดเรว กนอาหารเกง ล าตวเมอโตเตมทจะมสแดงออกด า คบคลานไดเรว

Source : อานฐ (2548)

สตรอาหาร ผก : ดน : มลวว : ขเถา อตราสวน 4:3:2:1

22

วางแผนการทดลองแบบ CRD (Completely Randomized Design) จ านวน 3 ซ า

ระยะเวลาการเกบรกษา 0, 3, 6, 9, 12, 18 และ 24 เดอน

วเคราะหเคม pH, EC, N, P, K,

Ca, Mg วเคราะหจลนทรย Bacteria, fungi, actinomycetes

การศกษาผลของระยะเวลาในการเกบรกษาตอคณสมบตทางเคมและชวภาพของปยหมกโดยไสเดอนดน

การวเคราะหคณภาพทางเคมปยหมกโดยไสเดอนดน

23

คณสมบตทางเคม วธการวเคราะห เอกสารอางอง ความเปนกรด-ดาง (pH) Glass electrode Walkley (1934)

คาการน าไฟฟา (Electrical Conductivity :EC)

Soil bridge Jackson (1958)

ปรมาณไนโตรเจนทงหมด (Total nitrogen)

Kjeldahl method AOAC (2000)

ปรมาณฟอสเฟตทงหมด (Total P2O5) Spectrophotometric molybdovanadophosphate method

AOAC (2000)

ปรมาณโพแทชทงหมด (Total K2O) Inductively coupled plasma emission spectrometer

AOAC (2000)

ปรมาณแคลเซยมทงหมด (Total Ca) Inductively coupled plasma emission spectrometer

AOAC (2000)

ปรมาณแมกนเซยมทงหมด (Total Mg) Inductively coupled plasma emission spectrometer

AOAC (2000)

การวเคราะหคณสมบตทางชวภาพของปยหมกโดยไสเดอนดน

24

คณสมบตทางชวภาพ วธการวเคราะห เอกสารอางอง

Total Bacteria Dilution plating method

Wu et al., (2004)

Total fungi

Dilution plating method

Wu et al., (2004)

Total actinomycetes

Dilution plating method

Wu et al., (2004)

25

26

ผลของระยะเวลาในการเกบรกษาตอคณสมบตทางเคมของ ปยหมกมลไสเดอนดน

ตารางท 4 แสดงคณสมบตทางเคมของปยหมกโดยไสเดอนดนทระยะเวลาการจดเกบทแตกตางกน

27

Storage time

(months)

pH

(1:1)

EC (1:10)

dS/m

Total N

(%)

Total P

(%)

Total K

(%)

Total Ca

(%)

Total Mg

(%)

0 6.83 e 1.96 d 0.80 b 1.74 a 0.49 b 0.43 d 0.17 d

3 6.52 f 4.88 a 0.88 a 1.83 a 0.54 a 2.54 b 0.46 b

6 7.04 c 1.96 d 0.69 c 0.41 b 0.45 c 1.05 c 0.21 c

12 6.97 d 3.36 c 0.68 d 0.24 c 0.46 c 3.24 a 0.50 a

18 7.16 b 2.24 c 0.64 e 0.21 c 0.29 e 0.96 c 0.13 de

24 7.68 a 1.29 e 0.61 f 0 d 0.33 d 0.61 d 0.15 e

F-test ** ** ** ** ** ** **

CV 0.08 0.09 0.73 7.38 3.18 9.81 6.47

** Mean (n=3) in the same column followed by the same lower case letters are significantly different at p ≤0.01 by Least Significant Difference (LSD)

28

6.2

6.7

7.2

7.7

8.2

8.7

0 3 months 6 months 12 months 18 months 24 months

pH

ผลของระยะเวลาในการเกบรกษาตอคา pH ของปยหมกมลไสเดอนดน

29

0

2

4

6

8

10

0 3 months 6 months 12 months 18 months 24 months

EC (dS/m)

ผลของระยะเวลาในการเกบรกษาตอ EC ของปยหมกมลไสเดอนดน

มาตรฐานปย

อนทรย

EC ≤ 10 dS/m

30

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

1.1

1.2

0 3 months 6 months 12 months 18 months 24 months

TN (%) มาตรฐานปยอนทรย

T -N≥ 1.0%

ผลของระยะเวลาในการเกบรกษาตอคาไนโตรเจนทงหมดของปยหมกมลไสเดอนดน

31

0

0.5

1

1.5

2

0 3 months 6 months 12 months 18 months 24 months

T-P2O5(%)

มาตรฐานปยอนทรย

T -P2O5≥ 0.5%

ผลของระยะเวลาในการเกบรกษาตอคาฟอสฟอรสทงหมดของปยหมกมลไสเดอนดน

32

ผลของระยะเวลาในการเกบรกษาตอคาโพแทสเซยมของปยหมกมลไสเดอนดน

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0 3 months 6 months 12 months 18 months 24 months

T-K2O (%) มาตรฐานปยอนทรย

T -K2O≥ 0.5%

33

ผลของระยะเวลาในการเกบรกษาตอคาแคลเซยมของ ปยหมกมลไสเดอนดน

0

1

2

3

4

0 3 months 6 months 12 months 18 months 24 months

Ca(%)

34

ผลของระยะเวลาในการเกบรกษาตอแมกนเซยมของ ปยหมกมลไสเดอนดน

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0 3 months 6 months 12 months 18 months 24 months

Mg (%)

35

ผลของระยะเวลาในการเกบรกษาตอคณสมบตทางชวภาพของปยหมกมลไสเดอนดน

ตารางท 5 แสดงคณสมบตทางชวภาพของปยหมกโดยไสเดอนดนทระยะเวลาการจดเกบทแตกตางกน

36

Storage time

(months)

Total bacteria

(cfug-1)

Total actinomyces

(cfug-1)

Total fungi

(cfug-1)

0 8.75x 104 f 43.75 x 102 a 31.00 x 102 a

3 71.50 x 104 d 19.75 x 102 b 19.80 x 102 c

6 168.33 x 104 b 43.75 x 102 a 26.00 x 102 b

12 252.50 x 104 a 21.75 x 102 b 6.34 x 102 e

18 152.50 x 104 c 6.33 x 102 c 15.50 x 102 d

24 53.30 x 104 e <1.0 x 102 d 5.50 x 102 e

F-test ** ** **

CV 2.45 7.07 11.08

** Mean (n=3) in the same column followed by the same lower case letters are significantly different at p ≤0.01 by Least Significant Difference (LSD)

37

ผลของระยะเวลาในการเกบรกษาตอปรมาณแบคทเรยของปยหมกมลไสเดอนดน

0100200300400500600700800900

1000

0 months 3 months 6 months 12 months 18 months 24 months

Total bacteria (cfux104g-1)

38

ผลของระยะเวลาในการเกบรกษาตอปรมาณแอคตโนมยซทของปยหมกมลไสเดอนดน

05

101520253035404550

0 months 3 months 6 months 12 months 18 months 24 months

Total actinomyces (cfux102g-1)

39

ผลของระยะเวลาในการเกบรกษาตอปรมาณเชอราของปยหมกมลไสเดอนดน

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

35.0

0 months 3 months 6 months 12 months 18 months 24 months

Total fungi (cfu*102g-1)

40

คณสมบตทางเคม เชน ธาตอาหาร (N P K)

คณสมบตทางชวภาพ (Microorganism)

- แบคทเรยสงเสรมการตรงไนโตรเจนและชวยละลายธาตอาหารพชในดน โดยเฉพาะธาตฟอสฟอรสใหอยในรปทเปนประโยชนตอพช - แอคตโนมยซทสามารถยอยสลายสารทแบคทเรยและเชอรายอยสลายไดยาก เชน ไขมน ไคตน - เชอรามบทบาทในการยอยสลายซากพชซากสตวรวมถงฮวมสในดน

สรปผลและอภปราย

ปจจยสงแวดลอม 1.ปจจยดานปรมาณและความเปนประโยชนของอาหาร 2. ปจจยดานสภาพแวดลอมตางๆ (ทางกายภาพ) เชน ความชน อากาศ

คณภาพของปยหมกโดยไสเดอนดนจะเปลยนแปลงไปตามระยะเวลาทผานไป โดยมแนวโนมทลดลง

41

ปยหมกมลไสเดอนดนทเกบรกษาเปนเวลา 3 เดอน ทอณหภมหอง ยงคงมประสทธภาพด

สรปผล (Conclusion)

คาความเปนกรด-ดาง 6.5 คาการน าไฟฟา 4.88 dS/m อยในเกณฑมาตรฐานปยอนทรยตามประกาศของ

กรมวชาการเกษตร

ปรมาณแบคทเรย 73.83 x 104 cfu/g

ปรมาณเชอรา 21.18 x 102 cfu/g ปรมาณแอคตโนมยซท 19.55 x 102 cfu/g

42

ควรค านงถงปจจยทมผลตอการเกบรกษา ควรมการศกษาเพมเตมถงแนวทางและวธการเพมคณภาพ

ของปยหมกมลไสเดอนดนในระหวางการเกบรกษา

ขอเสนอแนะ

43

ค าขอบคณ (Acknowledgement)

ศนยเรยนรและพฒนาไสเดอนดนเพอการเกษตรและสงแวดลอม

คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

Thank you!

45

46

0

5

10

15

20

25

30

0 3 เดอน 6 เดอน 12 เดอน 18 เดอน 24 เดอน

ความชน

ผลของระยะเวลาในการเกบรกษาตอความชนของปยหมกมลไสเดอนดน

47