Eko turistički vodič kroz nacionalne parkove Crne Gore

ecoturistički vodič

tekstovi: Zoran Mrdak, Čeda Ivanović, LYNX, Podgoricaprevod: Radmila Vojinović crteži:Roman Ðuranovićfotografije:B. Strugar, S. Maričić, D. Saveljić, S. Stijepovićdizajn i priprema za štampu:expeditio, Kotor, www.expeditio.orgSponzor:Ujedinjene Nacije-Program za razvojUNDP,Rockefeller Brothers Fund

Podgorica, 2004. godine

Biljni svijet

Životinjski svijet

Tradicionalnemanifestacije

Tradicionalnakuhinja

Kulturno-istorijski spomenici

« Ekoturizam je odgovorno put-ovanje u oblasti prirode, kojim se čuva životna sredina i podržava blagostanje lokalnog stanovništva»IUCN 1996

Putovanje i turizam se nalaze među najbrže rastućim privrednim granama u svijetu i predstavlja glavni izvor deviznih prihoda za mnoge zemlje u razvoju. Ekoturizam je rastuća tržišna niša u okviru šire industrije putovanja, sa mogućnošću da bude važno sredstvo održivog razvoja. Ekoturizam je definisan kroz svoje rezultate u održivom razvoju: zaštitu oblasti prirode, obrazovanje posjeti-laca o održivosti i stvaranje koristi za lokalno stanovništvo. U njegovo sprovođenje mora biti uključeno mnogo različitih učesnika: preduzetnici, vlada, lokalne zajednice i nevladine organizacije. Obzirom da se ekoturizam u Crnoj Gori nalazi na samim počecima ovaj

vodič treba da pruži svojevrstan presjek kroz ponudu nacionalnih parkova Crne Gore kao glavnih destinacija za razvoj ovog vida turizma u Crnoj Gori. Na sledećim stranama upoznaćete ekoturističke po-tencijale 4 crnogorska nacionalna parka (NP Skadarsko jezero, NP Lovćen, NP Biogradska Gora i NP Durmitor) Svaki od ovih parkova je predstavljen sa generalnim informacijama, najzanim-ljivijim turama, karakterističnim biljnim i životinjskim vrstama, najinteresantnijim kulturno-istorijskim spomenicima i tradi-cionalnim jelima. Putovanje i turizam se nalaze među najbrže rastućim privrednim granama u svijetu i predstavljaju glavni izvor deviznih prihoda za mnoge zemlje u razvoju. Ekoturizam je rastuća tržišna niša u okviru šire industrije putovanja, sa mogućnošću da bude važno sredstvo održivog razvoja. Trend rasta turističke industrije je 3-4 , a ekoturizma je 15. Od ukupnog broja putovanja na ekoturizam

Legenda:

�

Površina: 13,812 km2

Populacija-broj stanovnika: 662,000

Dužina granica: 624 km

Glavni grad:Podgorica (173, 000 stanovnika) Administrativni i ekonomski centar

Prijestonica:Cetinje istorijski i kulturni centar

Jezik: Crnogorski i Srpski

Dužina morske obale: 293 km

Dužina plaža: 73 km

Dužina morske obale: Velika plaža, Ulcinj - 13 km

Najviši vrh:Bobotov kuk (planina Durmitor) - 2,522 m

Najveće jezero: Skadarsko jezero -391 km2

Najdublji kanjon: Rijeka Tara - 1,300 m

Najveći zaliv: Boka Kotorska

Vremenska zona: GTM +1

Elektro sistem: 220V/50Hz

Klima: mediteranska

Prosječna temperatura vazduha: ljeti 27,4 C

Maksimalna temperatura mora: 27,1 C

Prosječan broj sunčanih dana u godini: 240

Crna Gora

otpada 7 postotaka. Ekoturizam je definisan kroz svoje rezultate u održivom razvoju: zaštitu oblasti prirode, obrazovanje posjetilaca o održivosti i stvaranje koristi za lokalno stanovništvo. Za njegovo sprovođenjem mora biti uključeno mnogo različitih učesnika: preduzetnici, vlada, lokalne zajednice i nevladine organizacije. Ekoturizam je pružio jak strateški izvor prihoda oblastima prirode kojima treba zaštita. Crna Gora ekološka država čija je osnovni put razvoja turizam. Potrebno je uključiti u nacionalne programe razvoja turizma. Potrebe za razvoj ekoturizma:- strategija za razvoj ekoturizma- specijalizovani marketing, da bi se privukli posjetioci- vodičke usluge, poželjno je od strane lokalnog stanovništva- politike vlade koje usmjeravaju prihode od turizma na zaštitu oblasti prirode i za razvoj lokalnog stanovništva.

Strategije za razvoj eko. t. 1994 Australija i Brazil. Bugarska 2004.Australija, Kenija, Nepal, New Zeland, Tanzania, Kostarika i Bocuana

�

biogradska gora

NP ‘’Biogradska gora’’ je osnovan 1952. godine. Smješten u prostoru sjevero-istočne Crne Gore, između rijeka Tare i Lima, u središnjem dijelu planine Bjelasice, zahvata površinu od 5.650 ha.Omeđen planinskim visovima, ispre-sijecan potocima i uvalama, ukrašen prelijepim jezerima, okićen stoljet-nim šumama i pitomim livadama, predstavlja veličanstven dar prirode.Njegova zaštita datira jos od 1878. godine, kada je ova teritorija postala ‘’Knjažev zabran’’, poklon ondašnjem gospodaru Crne Gore knjazu Nikoli. Pejzaž je izuzetno pitom, sa dominantnom zelenom bojom usled prostranstava jedinstvenih šumskih ekosistema, koje smjenjuju živopisni krajolici sa livadskom vegetacijom.Glacijalni oblici reljefa kao što su vrhovi visoki i preko 2ooo m (Crna glava - 2.139 mnv) i glečerski valovi i cirkovi, sa vise glečerskih jezera, daju predjelu neponov-ljivu ljepotu. Najznačajnija prirodna vrijednost ovog NP je prašuma Biogradska gora,

koja zauzima površinu od 1600 ha i jedna je od poslednje tri u Evropi. Ima karakter strogo zaštićenog rezervara. U srcu prašume smjestilo se prekrasno Biogradsko jezero, najveće i najpoznatije u nizu ledničkih jezera na području Nacionalnog parka. U bistroj jezerskoj vodi ogleda se sva ljepota drevne šume dajući joj modro-zelenu boju i čineći pejzaž takvim da ostavlja utisak duboke impresije.

U ovom nacionalnom parku postoji 86 vrsta drveća, između ostalih: smrča, jela, brijest, hrast, javor, jasen

turistički vodičeco

NP Biogradska goraBuda Tomovića bbKolašin++381 81 86 50 [email protected]

turistički vodič

�

biogradska gora

eco

Ðurdevi stupovi u Beranima

Manastir Morača, sa freskama iz XIII i XIV vijeka i pozna-tim ikonamaCrkva sv. Petra u Bije-lom Polju gdje je napisano Miroslavovo jevanđelje, naš najznačajniji srednjovjekovni rukopis.Brojni katuni karakterističnog izgleda doprinose ljepoti pejzaža ovog područja.


�

biogradska gora

tipa je izazov ne samo za istraživački već i za avanturistički duh. Cijela tura ide kroz središte strogog rezervata prirode. Kraj puta se određuje na samom terenu. Moguće je ići do vrha Zekove glave (1217 m), ali zbog dužine puta i težine puta ne preporučuje se svakoj grupi. Kra-jnja tačka se uzima po želji grupe ili vre-menskom trajanju same ture.

PJEŠAČKA TURA

PRAŠUMSKI REZERVAT BIOGRADSKA GORA

POČETNA TAČKA: Biogadsko jezero (1099 mnv)RAZLIKA NADMORSKE VISINE: 1018 m

Trajanje ture: 10 satiTežina: Srednje teškaVrijeme: maj - oktobar

Ova tura vam daje mogućnost da uz pratnju vodiča krenete u pustolovinu istraživanja jedne od tri prašume u Evropi. Početna tačka ove pješačke ture je Biogradsko jezero i kreće se pješačkom stazom koja ide lijevom stranom jezera, do Biogradske rijeke, a od nje uzvodno do izvorišta tj. do podnožje Zekove glave. Na ovoj dionici puta prolazi se kroz prašumski rezervat na kojem ne postoji obilježena staza. Kretanje kroz gust i teško prohodan šumski ekosistem prašumskog


�

biogradska goraCicvara- Gotovac

skorup 400 gpšenicno brašno 5-6 kašikasir (masni) 200 gkuvani krompir prilog

Priprema: 400 g skorupa staviti u šerpu, dodati 4 dl vode i kuvati 20 minuta. Skloniti sa vatrei u to staviti 5-6 kašika pšenicnog brašna. Vratiti na šporet i miješati dok se masa ne sjedini. Kuvati još 10 minuta dok se ne izdvoji masnoca. Nakon toga u to dodati još 200 g masnog sira ,miješati i kuvati dok se sir ne istopi.Servirati uz kuvani krompir u zemljanim posudama.

Potenttila montenegrina


�

biogradska gora

PJEŠAČKA TURA

ŠIŠKO JEZERO (1705 mnv)

POČETNA TAČKA : Biogadsko jezero (1099 mnv)RAZLIKA U NADMORSKOJ VISINI: 606 m

Trajanje ture: 7 satiTežina: Srednje teškaVrijeme: maj - oktobar Izuzev pješačke staze oko Biogradskog jezera, ovo je jedina obilježena staza koja kreće od Biogradskog jezera. Putanja ove pješacke ture počinje od Biogradskog jezera i ide kolskim pute kroz gustu šumu smrča, jela, bukve, javora i drugih mnogo-brojnih vrsta kako visoke tako i niske flore.

Biogradsko jezero

Put vodi kroz prašumski rezervat do Katuna Dolovi, gdje se po izlasku iz šume pružaju nepregledni pašnjaci. Od Katuna Dolovi izlazi se na vidikovac Bendovac sa koga se pruža prekrasan pogled na Biogradsko jezero i prašumski rezervat... Od Bendovca put preko manjih prevoja vodi do Šiškog jezera i katuna Šiška koji je aktivan (naseljen) tokom ljetnih mjeseci. Moguće je probati sve specijalitete iz domaće kuhinje koji se spremaju na ovim prostorima: cicvara, kačamak, ovčije mlijeko, skorup, sir, hljeb ispod sača i sl. Nedaleko od Šiškog jezera nalazi se i Malo Šiško jezero kao i jezero Ševarina. Povratak sa ove pješačke ture je indetičan dolasku i nije preporučljivo skretanje sa označene staze. Svako skretanje u gustu prašumsku šumu daje rizik od gubljenja usled teže orjentacije.


�

biogradska gora

Životinjski svijet je raznovrstan i čine ga: srna, veliki tetrijeb, zec, lještarka , patka gluvara, mrki medvjed, vidra, kuna zlatka i bjelka, lisica, razne vrste orlova i sova.

Za odmor i prenoćište na raspolaganju su bungalovi, kapaciteta 35 mjesta, koji su ukomponovani u ambijent Parka. U rekreativnom dijelu parka moguće je organizovanje piknika, a postoji i suvenirnica u kojoj je moguće kupiti brošure, karte, knjige. U ponudi je i vožnja čamcem po Bio-gradskom jezeru, pješačenje stazom, dužine 3,5 km, koja ide obodom jezera.

Ponuda NP Biogradska gora

Nacionalni park pored prirodnih ljepota raspolaže infrastrukturom za zanimljiv i pri-jatan boravak gostiju.Pored samog jezera se nalazi restoran »Biogradsko jezero«, sa raznovrsnom nacio-nalnom kuhinjom.


10

lovćen

Na vrhu Lovćena nalazi se Mauzolej najvećeg crnogorskog vladara i pjesnika, Petra II Petrovića Njegoša. Teritorija planine Lovćen proglašena je 1952 godine Nacionalnim parkom , koji se prostire na 6.400 hektara. Lovćen spada u srednje planine sa najvišim vrhom Štirovnikom (1749 m). Uzdiže se zapadno od Cetinjskog polja, a sa južne strane ivicom jadranskog bazena i Bokokotor-skog zaliva. U podnožju Lovćena se nalazi prijestonica Crne Gore, grad Cetinje. Padine planine su kamenite, sa brojnim škrapama, jamama i dubokim vrtacama. Nalazeći se na granici dvije sasvim različite prirodne cjeline, mora i kontinenta, Lovćen trpi uticaje oba klimatska tipa. Svojevrstan arhitekton-ski relikt predstavljaju čuvene lovćenske serpentine. Stari put od Kotora vijuga uz Lovćen do Njeguša, živopisnog planin-skog sela, u kojem se nalaze rodne kuće Petra II Petrovića Njegoša i kralja Nikole I Petrovića.

Najveća zname-nitost Parka je Njegošev mau-zolej podignut na Jezerskom vrhu (1657 m) i smatra se jedinstvenim u svijetu po nadmor-skoj visini na kojoj je podignut.

NP LovćenBajova 2 [email protected]


11

Tradicionalni specijalitetNjeguški pršut

lovćen


12

lovćen

VidikovciPosebna atrakcija Parka su vidikovci i pješacke staze. Sa vidikovca «Jezerski vrh» vidi se « kameno more» prema Njegušima, Cetinju, Skadarskom jezeru, Podgorici, Bokokotorski zaliv i dr. Sa «Trešte» pogled seže preko Skadar-skog jezera do Albanije; Sa «Šančeva» se najbolje vidi Tivatski zaliv, otvoreno more, Prevlaka i dalje do Dubrovnika, a sa druge strane Skadarsko jezero do Skadra. Ima još mnogo vidikovaca sa kojih se pruža jedinstven pogled neponovljivog vizuelnog doživljaja.

Pješačenje

NP Lovćen nudi velike mogućnosti za pješačenje i planinarenje i to kako rekreativne, naučne, tako i zahtjevnije planinarske rute. Lovćen je ispresjecan uređenim pješačkim stazama koje prolaze kroz gustu bukovu šumu i uglavnom vode do vidikovaca i katuna. Katuni, mala pastir-ska naselja su rasuti u uvalama i vrtačama, a zidani su od tesanog kamena.

Posebno atraktivna je staza: Palac- Dolovi- Šančevi dužine 12,5 km, koja je kaldrmisani kolski put sa podzidama od klesanog kamena. Duž staze možete sakupljati: čajeve, ljekovito bilje, a nije rijetkost sresti lisicu, zeca, jarebice, srnu.

eco

1�

lovćen

Teritorija Parka je bogata florom i faunom. Poznato je da ima oko 3000 biljnih vrsta od kojih je 150 ljekovito.Životinjski svijet odlikuje preko 200 vrsta ptica i divljači: vukovi, divlje svinje, srne, lisice, zečevi ...

POSKOK- Vipera ammodytesJedna od najvećih otrovnica u Crnoj Gori.

turistički vodič


1�

durmitor

Predjeli Durmitora, proglašeni su na-cionalnim parkom 1952. godine. Smješten na sjeverozapadu Crne Gore, Park obuh-vata osnovni masiv Durmitora sa kanjonima Tare, Drage i Sušice i gornji dio kanjonske doline Komarnice, zauzimajući površinu od 39,000 ha.

Osnovna odlika reljefa durmitorskog područja jeste prostrana visoravan na 1500 mnv, koju usijecaju duboke kanjonske doline i sa koje se uzdižu impozantni planinski vrhovi, od kojih je 48 sa preko 2000 mnv i među njima najveći Bobotov kuk sa 2525m.Ljepoti durmitorskog masiva posebnu draž daje 18 ledničkih jezera, nazvanih ‘’gorske oči’’, na visinama iznad 1500m. Najveće i na-jatraktivnije je Crno jezero. Veličanstvenosti pejzaža doprinose, pored ljepote jezerskog basena i blistave vodene površine, pros-trani šumski predio koji ga okružuje i vrh Medjeda uzdignut nad njim. Udaljeno je 2 km od planinskog gradića Žabljaka, zimskog turističkog centra Crne Gore.U blizini Crnog jezera nalaze se, Zmijinje jezero, utonulo u stoljetnu smrčevo-jelovu

šumu i Barno jezero, u sredini prostranog tresetišta, okruženo sa svih strana četinarskom šumom.

NP DurmitorJovana Cvijića bbŽabljak++381 89 61 [email protected]


1�

durmitor


1�

durmitor

PJEŠAČKA TURA

ZMINJE JEZERO (1520 mnv)

POČETNA TAČKA : Grad Žabljak (1450 mnv)RAZLIKA U NADMORSKOJ VISINI: 70 mnv

Trajanje ture: 6 satiTežina: LakaVrijeme: maj - septembar

Tura pješačenja do Zminjeg jezera je jedna od najatraktivnijih i najposjećenijih tura pješačenja na prostoru NP ‘’Durmi-tor’’. Polazak ture je iz grada Žabljak, odakle se asfaltnim putem dolazi do Crnog jezera, koje je jedno od 18 glečerskih jezera Durmitora ( Gorske oči ). Dolaskom na jezero tura se nas-tavlja desnom obalom do Jakšica mlina na Mlinskom potoku. Na samom izvorištu vrela Mlinski potok, smješteno je Zmijinje jezero. Skriveno u dubini šume, malo po dimenzijama, usađeno u tijesni ovalni

pojas smrča, najvjerodostojnije dočarava Gorsko oko, koje izmedu četinara gleda na Crvenu gredu i obližnje vrhove. Nad-morska visina ovoga jezera iznosi 1520 m, a najveća dubina je 7.7 metara. U povratku vidjećete Barno jezero. Jezero je male površine, a strane su mu obrasle gustom barskom vegetacijom, dok se u njegovoj okolini nalazi četinarska

Kačamakkrompir 1000 gkukuruzno brašno 500 g

skorup, sir, kiselo mlijeko prilog

Priprema: Krompir očistiti i staviti u vodu da se kuva. U polukuvan krompir dodati 500 g kukruznog brašna i nastaviti kuvanje dok se krompir potpuno skuva. Ocijediti višak vode a preostalu smjesu umiješati kačamakom (drvenom kašikom za miješanje kačamaka). Servirati sa skorupom, sirom ili kisjelim mlijekom.


1�

durmitor

endemiti koji rastu na ovom području su: Durmitorska divizma, Nikolina ljubičica, crnogorski zvončac, lincura, malijev jeramičak, Braunbrankeov odoljen, Tarski zvončac...

Manifestacije*Dani planinskog cvijeća sredinom jula*Smotra konja na Njegovudi 28. juna*Trke za veliku nagradu Njegovude 13. jul*Planinarski pohod “ Danilo Jauković “ Jul*Fudbalski Turnir 17. sep.*Angel Kup Mart (nordijske i alpske disc.)*Kriterijum prvog snijega Januar (nordijske i alpske)*Kup Durmitor Februar (nordijske i alpske)*Roler cup Jul*Cup YU Mountain bike 28 Jul *Ljetnji Slalom sredina jula( alpske discipline )

šuma. Po narodnom vjerovanju, voda ovoga jezera je ljekovita, naročito za kožna oboljenja. Za hladovinu njegovih omorika se govori da je to mjesto, gdje planduju stada mladih divokoza. Od njega pješačka staza se spušta do neselja Ivan Do, od kojeg put vodi do Žabljaka gdje se i završava ova pješačka tura.


1�

durmitor

RAFTING TAROM

UNESCO-ovim programom , rijeka Tara i njena kanjonska dolina uvršteni su u ekološke rezerve naše planete.

Trajanje ture: 6 satiTežina: Srednje teškaVrijeme: maj - septembar

Rafting Tarom ce vas dovesti do netak-nute prirode, vode koja svojom kristal-nom čistotom i pomamnim bukovima, brzacima čini da vam ova rijeka postane strast. Splavari se čamcima ili drvenim splavovima, 100 km http://www.visit-m o n t e n e g r o . c g .y u /a c t i v / t a ra1v. j p g najljepšim i najuzbudljivijim dijelom ove divlje rijeke. Kada krenete u ovu avanturu, uvijek je kao prvi put, naićićete na bukove Ljutice, proći ćete ispod mosta visokog 165m, osjetiti puteve Rimske vojske prolazeći starim Rimskim prolazom Lever Tare, a onda vas čekaju podivljali brzaci Fun-

jicki i Bijele ploče, proći ćete Mišovo vrelo gdje vam pogled pokušava doseci 1100m visine, a kanjon je ovdje i najdu-blji . Dio koji slijedi očarava ljepotom prirode - Tepacki bukovi, kanjon Sušice, http://www.visit-montenegro.cg.yu/activ/splavarenjev.jpg Bailovića sige jedinstven vodopad sa najdivnijim bojama i životom koji izlazi iz kamena. Nailazite na pros-tor koji snagom brzaka zaustavlja dah - Brstanovički bukovi. Splavarenje se završava kod Sćepan polja, gdje ćete se sigurno zadržati sa pogledom i željom za ponovo i opet. Organizuje se jednodnevno, vodnev-no ili trodnevno splavarenje , uz mogućnost kampovanja.


1�

durmitor

Na padinama Durmitora rastu poje-dine vrste biljaka koje su karakteristične za daleki Arktik, a udolinama Pive i Tare su sačuvane neke vrste tercijalne flore i flore iz Ledenog doba. Procjen-juje se da na Durmitorskom području raste preko 1.500 vrsta biljaka ili skoro polovina ukupne crnogorske flore. U višim predjelima ima najviše četinara: smrča, jela, bor a od listo-padnog: jasen, hrast, brijest, lipa... Rijetke vrste su: munika, tisa, kalika, bor krivulj i planinska kleka.Veliki značaj imaju endemiti i rijetke vrste biljaka, kao i oko 150 vrsta ljekovitog bilja, preko 40 jestivih gljiva. Endemiti/ Durmi-torska divizma, Nikolina ljubičica, Crno-gorski zvončac, lincura, Malijev jeramičak, Braunbrankeov odoljen i Tarski zvončac.

Leontopodium alpinum- Runolist


20

durmitor

PLANINARSKA TURA

BOBOTOV KUK (2.523m)

Trajanje ture: 11 satiTežina: TeškaVrijeme: maj - septembar Bobotov kuk je najviši vrh na Durmi-toru. Uspon na ovaj vrh nije samo trofej planinarskog poduhvata, već i impresivno saznanje i doživljaj raznolikosti planin-skog reljefa. Ovo naročito važi za uspon sa sjeverne strane od Žabljaka. Već u podnožju, prolazi se kroz prašumsku zonu usred koje se nalazi Crno jezero. Poslije uspona, strmom stranom i neravnim dnom moćnog ledničkog toka, stiže se u katun Lokvice. Odavde, preko Biljegovog dola i ledničkog cirka Valoviti do, ugledaćete divovski lednički cirk Škrku, dubine 800 m. Odatle, nekih dvadeset minuta hoda, stiže se na sam vrh. Vidik sa Bobotovog kuka je nezaboravan i zahvata široko područje u radijusu od nekoliko stotina kilometara

– od planine Rudnik na sjeveru do Orjena i Jadranskog mora na jugu, i od Kopaonika na istoku do Cvrsnice na zapadu. Osobito upečatljiv utisak ostavljaju planinski lanci crnogorskih planina, ispresijecani riječnim dolinama i živopisnim kanjonima, kao i zatalasane planinske površi, smještene oko Durmitora. Pogled na masiv Durmitora otkriva svu ljepotu nastanka ove planine, a poseban doživljaj predstavlja pogled na Škrcku uvalu i dva prekrasna jezera smještena u njoj, zatim nevjerovatne figure Šarenih pasova, neobični izgled grebena Zubci i panoramu Valovitog dola, preko koga se vidi Crno jezero i Jezerska površ. Opisani jednodnevni izlet je nezabora-van i ne ostaje samo na njemu. Trajanje uspona 5h i 30 min.

Triturus alpestris serdarus Rd., 1961 (pedomorfna popu-lacija). Ekstremno ugrožena populacija planinskog mrmoljka

uslijed poribljavanja jezera bijelim amu-rom i potočnom pastrmkom.

eco

Tumuli-ilirske kamene gomile kod sela Medužvalje, u blizini ostataka grada Pirlitora, udaljene 12 km. , u pravcu Pljevalja. Dostupno terenskim vozilima.Steći – bogumilski nadgrobni spomenici kod Vražijeg

jezera , udaljen 15 km. Prema Šavniku.Pirlitor – ostaci srednjovjekovnog utvrđenja u kanjonu rijeke Tare. Po predanju dvorac vojvode Momčila, udaljen 16km. Dostupan terenskim vozilima.Veliki most na Ðurdevića Tari – udaljen 24 km. U pravcu Pljevalja.Kula vojvode Novice Cerovića - u Tušini

Manastir sv. Ðorde – u gornjoj Dobrilovini u kanjonu rijeke Tare, kod zaštićenog prašumskog kompleksa crnog bora Crna Poda udaljen 40 km.Manastir arhangel Mihailo - kod mosta na Ðurdevića Tari, udaljen 30 km.Saborna crkva sv.Preobraženja -u Žabljaku iz 1862 godine.Crkva sv.Ðorda - u blizini PirlitoraCrkva sv.Petke - u blizini sela Tepca, udaljena 22 km.Crkva sv.Ðorđa - selo Krš-Šaranci , udaljena 21 km.Crkva sv.Nikole - u selu Novakovići , udaljena 18 km.Crkva sv. Spasa -u selu Mala Crna Gora , udaljena 35 km.Spomenik na Mljeticku - obilježje pogibije Smajil age Cengića.Spomenik žrtvama fašižma na Žabljaku - na spomeniku su urezana imena 14752 osobe koje su izgubile život tokom drugog svjetskog rata kao žrtve fašističkog terora i u borbi za slobodu.Spomen obilježje - na obali Crnog jezera i pecina gdje je boravio Vrhovni Štab i Tito 1943 god.

turistički vodič

durmitor

21


22

skadarsko jezero

Skadarsko jezero je najveće jezero na Balkanu (379 – 530 km2, zavisno od vodostaja). Prosječna dubina Skadarskog jezera iznosi 5 – 8 m, mada njegova najdu-blja tačka leži 90 m ispod nivoa mora (izvor Raduš). Pedesetak takvih izvora – ‘’oka’’ i rijeka Morača, snadbjevaju jeze-ro bistrom i hladnom vodom, koja opet, rijakom Bojanom otiče u Jadransko more. 2/3 jezera pripadaju Crnoj Gori, dok je 1/3 na teritoriji Republike Albanije. Crno-gorski dio jezera sa priobaljem, površine 40.000 ha, proglašen je Nacionalnim parkom 1983. godine. Skadarsko jezero je područje izuzetno bogato kulturno – istorijskim

NP Skadarsko jezeroTrg Božane Vučinić bb++381 81 63 46 [email protected]

spomenicima iz bronzanog doba halštata i zidinama i nekropolama iz ilirskog doba (Samobor i Oblun) i ostacima helenske i rimske kulture. Od očuvanih utvrđenja i manastira iz novijih vremena izdvajaju se manstiri po ostrvima iz XV i XVI vijeka koje su gradile zetske dinastije i tvrđava Žabljak prva prijestonica Crnojevica. Kao značajno stanište vodenih ptica Skadarsko jezero je Ramsar konvencijom 1996. godine upisano u Svjetsku listu močvara od medunarodnog znacaja. Na Skadarskom jezeru povremeno ili stalno boravi oko 280 vrsta ptica. Najpoznatije su: kudravi pelikan (Pelica-nus crispus), siva čaplja (Ardea carbo) i fendak (Phalacrocorax pugmeus).


2�

skadarsko jezero

Starčeva Gorica

Galantus Nivalis

Pelicanus Crispus


2�

skadarsko jezero

Kulturno-istorijske zna-menitosti

VranjinaMalo živopisno ribarsko naselje, najvećim dijelom naseljeno je za vrijeme Turaka zbog bjekstva od krvne osvete. Zato danas na ostrvu žive ljudi iz različitih bratstava, što je jedinstven primjer u čitavom kraju. Vranjina, koju u šali nazivaju i “crnogorska-mala Venecija”, nalazi se praktično u vodi. Opkoljena je kanalom rijeke Morače koji se sastaje u jezeru i razliva se kroz kanal za oticanje vode.Naselje se nalazi na istočnim, skoro okomito nagnutim padinama istoimenog ostrva, kuće su terasasto, koncentrično poredane od nivoa Jezera pa naviše uz padinu. Pravljene su obično na dva sprata a u gornjem dijelu bila su smještena ognjište i kamare, a u donjem štale za stoku i ostave. Do drugog svjetskog rata u naselju je bilo oko 70 domova, danas ih međutim ima oko 50. Preostalo stanovništvo i dalje se bavi ribolovom kao glavnim zanimanjem i u tome pokazuje

ISTORIJSKA TURA

Krstareći jezerom posjetićete neke od najvrijednijih istorijskih spomenika Skadarskog jezera, koji će vas odvesti u prošlost koja seže do antike. Na Ondrijskoj gori, skrivenu u kamenu vidjećete crkvu posvećenu Uspenju Bogorodice, sagrađenu izmedu 1417 i 1427 godine., gdje je crnogorski vladar Petar II Petrović Njegoš rukopoložen za arhimandrita. Ploveći kroz obilje bijelih lokvanja i vrbišta, jata galebova, čigri, pogled se zaustavlja na Grad tvrđavu Žabljak Crnojevića, najznačajniji istorijski spome-nik skadarske »Svete gore«, prijestonicu Stefana Crnojevića između X i XV vijeka. Kao tipični srednjevjekovni grad, imao je crkvu, dvor i sve ostale elemente čiji se ostaci tu mogu vidjeti. Za kraj ove ture posjetićete živopisnu Rijeku Crnojevića, iznad koje se na-lazi Obod-Riječki grad koji je sagradio tadašnji vladar Ivan Crnojević, a samo mjesto će vas odvesti i dati vam osjećaj da ste i vi tu, dio istine, legende ili mita.


2�

skadarsko jezero

izvanrednu vještinu.Vranjina, živi, radi i stvara, u njoj se pre-poznaje ono što ne posjeduje velegradski sjaj. KaručStaro ribarsko naselje poznato po drevnoj kući zimovniku Svetog Petra Cetinjskog.LesendroU blizini Vranjine, na novom putu preko Jezera nalazi se mala tvrđava. Služila je za odbranu od Turuka. Lesendro je od strane Turaka, bio zauzet kada i Vranjina, 1843g., i oslobodeno je tek 1878, zajedno sa tvrđavom Žabljak.Starčeva GoricaOstrvo Starčeva Gorica nalazi se pored zapadne obale Skadarskog jezera. Manastir Vranjina je nedaleko od istoimenog sela. Crkva je posvećena svetom Nikolu i potiče iz XII vijeka.Žabljak CrnojevićaPrvi istorijski podaci o Žabljaku dat-iraju tek iz sredine XV vijeka, iz doba Crnojevića, koji su u njemu stolovali od 1403. godine i po kojima je i dobio ime. Žabljak je, zbog svog strateškog položaja bio vjekovna inspiracija za osvajanje, ali je tek u 1878., nakon brojnih ratova, opet

pripao Crnoj Gori.Ovdje se, kao nekad, služi odlično vino, gaji nar i vinova loza, pletu se ribarske mreže, izrađuju se tradicionalni čunovi…Svaki Žabljački kamen, nosi u sebi istoriju, koju osjećate već pri prvom susretu sa ovim krajem. Manastir Svete Bogorodice na ostrvu Starčevu. Sagrađen je 1376 godine i bio je centar za prepisivanje crkvenih knjiga.Manastir Beška se nalazi na istoimenom ostrvu. Na njemu su ostaci crkava Svetog Ðorda ( iz XIV vijeka) i Svete Bogorodice (iz 1439.god koju je podigla Jelena Balšić, kćerka srpskog kneza Lazara).Ostrvce Grmožurzovu “Crnogorski Alkatraz.” Na njemu su ostaci turske tvrđave, koju je crnogo-rski kralj Nikola koristio kao zatvor za političke protivnike. Grmožur je poznat i kao i “ostrvo ptica”.Manastir Uspenja Bogorodice, sagrađen je oko 1376. godine, a pripadao je Balšićima. Zidovi oko manastira činili su neku vrstu utvrđenja. U manastiru senalazio značajan centar za prepisivanje knjiga.


2�

skadarsko jezero

Manastir Svetog NikoleManastir sa crkvom Svetog Nikole, nastao je najverovatnije sredinom 13. veka, a govori u prilog tome da je ostrvo Vranjina na kome je i podignut, u to vrijeme značio ne samo simbolično duhovno, već i terito-rijalno središte bogate okoline. Manastir je podignut na pitomijem dijelu ostrva, što govori o tome da je podignut prije nego li ma koja kuća. Ktitor je bio zetski episkop Ilarion, a u manastiru je do dolaska Turaka bilo i sedište zetske mitropolije. Turci su ga 1843. godine srušili i pretvorili u vojnu tvrđavu. Obnovio ga je knjaz Nikola I, 1886. godine, ali nisu sačuvani tragovi starih zdanja.

POSMATRANJE PTICA

Skadarsko jezero je jedno od najvećih zimovališta evropskih ptica na Medit-eranu. Sa 280 vrsta ptica i svojim nenarušenim ekosistemom, uvijek je predstavljalo izazov za ornitološke ekspedicije, na pro-storima na kojim imate osjećaj da ste prvi i jedini koji to vidite. Kao značajno stanište vodenih ptica Ramsarskom konvencijom je upisano na listu močvara od međunarodnog značaja.Na jezeru se gnijezdi oko 70 vrsta a nakznačajnije su: Pelicanus crispus-kudravi pelikan, jedna od najvećih ptica plovuša na svijetu. Ska-darsko jezero je najzapadnije gnjezdilište ove ptice na svijetu. Gnijezde na treset-nim ostrvima u Humskom zalivu. Nekad ih je bilo i na Grmožuru. Chlydonias chibryda-čigra. Na Skadar-skom jezeru gnijezdi više od 300 parova ove vrste. Phalacocorax pygmeus-fendak, ovdje čini jednu od najvećih svjetskih kolonija.


2�

skadarsko jezero Na Skadarskom jezeru vidjećete

rijetku i ugroženu vrstu-Heliaeetus albicila orao bjelorepan cije prisustvo u doba gniježdenja daje nadu da će ta ptica i opstati. Posmatranje ptica- avantura, i velika blizina sa prirodom čini vas još srećnijim kada ugledate pelikane sa svojim mladima, a i vi ste dio tog trenutka koji ostaje u vašem pamćenju.

Manifestacije

1. “Dani vina i ukljeve” – Virpazar

Datum održavanja: 23 decembra Bogat kulturno, zabavno, sportski program. Degustacija najboljih proizvoda vina i ukljeve sa ovog područja.2. “Susreti vinogradara, voćara i pčelara” – VirpazarDatum odrzavanja: 29 i 30 avgust3. “Svi na jezero” – organizator Turistički centar PodgoriceDatum odrzavanja: početak junaKrstarenje po jezeru, izleti na najatrak-tivnija izletišta na obalama Jezera (Karuč, Murići)

Kasaronja

U narodu je još poznata kao vodeni orah, orašak. Kao i lokvanji, spada u flotantne biljke, tj. one koje su ukorijenjene na dnu, a listovi i cvjetovi plutaju na površini vode.

Rana shqiperica-skadarska zelena žaba. Dio jezera kod Virpazara predstavlja locus clasicus za ovu vrstu.

Documents

Eko turistički vodič kroz nacionalne parkove Crne Gore