Ekth_A_Gimn_217_279

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

1/62

ΕΝΟΤΗΤΑ 5ηΓνωρίζω το µαγικό κόσµο

του θεάτρου και του κινηµατογράφου

ΕΝΟΤΗΤΑ 6ηΟι δηµιουργικές δραστηριότητες

στη ζωή µου

Τεύχος 4ο:

ΑΓ/Μ406 - 07

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

2/62

Ενότητα 5ηΓνωρίζω το µαγικό κόσµο του θεάτρου και του κινηµατογράφου

Α΄ Εισαγωγικά κείµενα .................................................................. 223Β΄ Το ρήµα ....................................................................................... 225Γ΄ Παράγωγα ρήµατα .................................................................... 258∆΄ Λεξιλόγιο ..................................................................................... 261Ε΄ Το ρήµα στην αφήγηση ............................................................. 263ΣΤ΄ ∆ραστηριότητες παραγωγής λόγου ........................................ 267∆ιαθεµατική εργασία ...................................................................... 270Ανακεφαλαιωτικός πίνακας ............................................................ 279

Ενότητα 6ηΟι δηµιουργικές δραστηριότητες στη ζωή µου

Α΄ Εισαγωγικά κείµενα .................................................................. 282Β΄ Λειτουργίες - Χρήσεις των πτώσεων του ουσιαστικού .......... 285Γ΄ Παράγωγα ουσιαστικά .............................................................. 293∆΄ Παράγραφος - Πλαγιότιτλοι ..................................................... 297Ε΄ Λεξιλόγιο .................................................................................... 301ΣΤ΄ ∆ραστηριότητες παραγωγής λόγου ........................................ 303∆ιαθεµατική εργασία ...................................................................... 308Ανακεφαλαιωτικός πίνακας ............................................................ 312

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

3/62

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

4/62

Α΄ Εισαγωγικά κείµενα .............................................. 223 Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου .............. 223Β΄ Το ρήµα ...................................................................... 225Β1 Ο ρόλος και η λειτουργία του ρήµατος Θεωρία ....... 225

Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου .............. 227Β2 Οι µορφές του ρήµατος Θεωρία ............................ 231Β2.1 Πρόσωπο και αριθµός Θεωρία ............................ 231

Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου .............. 241Β2.2

Συζυγίες και φωνές Θεωρία................................

231

Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου ...................................................... 243Β2.3 ∆ιαθέσεις του ρήµατος Θεωρία .................................................................. 231

Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου ...................................................... 246Β2.4 Χρόνοι του ρήµατος και ποιόν ενέργειας Θεωρία .................................... 231

Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου ...................................................... 249Β3 Τα συνδετικά ρήµατα Θεωρία ......................................................................... 255

Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου ...................................................... 256

Γ΄ Παράγωγα ρήµατα ............................................................................................... 258 Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου ...................................................... 258

∆΄ Λεξιλόγιο ............................................................................................................... 261 Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου ...................................................... 261

Ε΄ Το ρήµα στην αφήγηση ...................................................................................... 263 Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου ...................................................... 263

ΣΤ΄ ∆ραστηριότητες παραγωγής λόγου ................................................................ 267 Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου ...................................................... 267

∆ιαθεµατική εργασία ................................................................................................ 270Ανακεφαλαιωτικός πίνακας .................................................................................... 279

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

5/62

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

6/62

22 35η Ενότητα: Γνωρίζω το µαγικό κόσµο του θεάτρου και του κινηµατογράφου

Κείµενο 1Ερωτήσεις κατανόησης

1. Το κείµενο είναι αφηγηµατικό. Ποιος αφηγείται και τι;

Απάντηση

Ένα παιδί του δηµοτικού είναι ο αφηγητής ο οποίος και συµµετείχε στη σχολική παράσταση για την επέτειο της25ης Μαρτίου. Γι’ αυτό και αφηγείται µε πολλές λεπτοµέρειες όσα κωµικά και ευτράπελα συνέβησαν κατά τηδιάρκεια της παράστασης µεταξύ των µαθητών - ηθοποιών. Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος µε τον οποίο παρα-θέτει τα γεγονότα µε έντονα τα στοιχεία του αυθορµητισµού και της αµεσότητας.

2. Ποιος είναι ο ρυθµός της αφήγησης; • Η αφήγηση σας φαίνεται ότι κυλά γρήγορα ήαργά;

ΑπάντησηΗ συνεχής εναλλαγή γεγονότων καθορίζει και το γοργό ρυθµό της αφήγησης. Σ’ αυτό συµβάλλει τόσο η παρα-τακτική σύνταξη όσο και η απουσία µακροπερίοδου λόγου.

3. Πώς θα χαρακτηρίζατε το ύφος του κειµένου (σοβαρό, κωµικό, τυπικό, επίσηµο, απλό,οικείο, λιτό, περίτεχνο); • Αιτιολογήστε την απάντησή σας µε στοιχεία από το κείµενο.

Απάντηση

Το ύφος του κειµένου θα µπορούσε να χαρακτηριστεί ως κωµικό, απλό και οικείο. Συγκεκριµένα από την περι-γραφή των γεγονότων αναδύεται το κωµικό στοιχείο από όλα τα απρόβλεπτα που συµβαίνουν κατά τη διάρκειατης θεατρικής παράστασης. Συγκεκριµένες χαρακτηριστικές εκφράσεις δηλωτικές του απλού και οικείου ύφουςείναι οι ακόλουθες:“αλλά τα σπαθιά ήταν ψεύτικα και δεν τον κόψαµε”, “έσκυψε να πάρει τα τσαρούχια µου ... και φάνηκε τοσώβρακό του ... και τα κορίτσια έβαλαν τα γέλια και ξέβαψε και το µουστάκι του και έγινε όλο µουντζούρες”.

σχολ. βιβλ.σ. 83



8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

7/62

22 4 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ́ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ




1. Τι κείµενα είναι αυτά; • Τι παρουσιάζουν; • Σε τι είδους έντυπα µπορούµε να συναντή-σουµε τέτοια κείµενα;

Απάντηση

Τα κείµενα αυτά, σε συνδυασµό µε την εικόνα που τα συνοδεύει, λειτουργούν ως ένα είδος διαφηµιστικής αφίσαςγια την προβολή των αντίστοιχων κινηµατογραφικών ταινιών. Σε ειδικά περιοδικά για θεάµατα καθώς και στιςανάλογες στήλες των εφηµερίδων συναντούµε συχνά αυτού του είδους την έντυπη διαφήµιση.

2. Τι είδους πληροφορίες δίνει καθένα από τα κείµενα αυτά;

Απάντηση

Και τα δύο κείµενα µας δίνουν χρήσιµες πληροφορίες για τα έργα που προβάλλουν όπως:• µία σύντοµη περίληψη του έργου• τον τίτλο (ξενόγλωσσο και ελληνικό) της κινηµατογραφικής ταινίας• τις αίθουσες που προβάλλονται οι ταινίες, καθώς τις ηµέρες και ώρες προβολής• τους βασικούς συντελεστές των ταινιών (σκηνοθέτη, ηθοποιούς, σεναριογράφους κ.ά.)


Γιατί ο συγγραφέας αποφάσισε να µην ξαναϊδωθεί µε τους φίλους του;

Απάντηση

Ένα τυχαίο γεγονός, η, εκ διαµέτρου, διαφορετική άποψη για µία συγκεκριµένη ταινία, οδήγησε το σκηνοθέτηκαι συγγραφέα του κειµένου να διακόψει τις σχέσεις του µε κάποιους που, µέχρι πρό τινος, θεωρούσε φίλους του.

Ήταν µία αποκάλυψη γι’ αυτόν αυτές οι τρεις λεξούλες “πως ήταν αηδία” γι’ αυτούς η ταινία που πολύ άρεσε σ’εκείνον. Αυτόµατα άλλαξε η διάθεσή του, όταν συνειδητοποίησε ότι στο εξής θα ήταν επώδυνη η επικοινωνίαµαζί τους. Γιατί ο κινηµατογράφος ως τέχνη, σήµαινε πολλά γι’ αυτόν και ήθελε να µοιράζεται τις ανησυχίες καιτις σκέψεις του µε άτοµα εµφορούµενα από τις ίδιες πνευµατικές αναζητήσεις.


8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

8/62


Β1 Ο ρόλος και η λειτουργία του ρήµατος

Κατηγόρηµα - Ρήµα Ρήµα ή κατηγόρηµα της πρότασης ονοµάζουµε τη νοηµατικά κεντρική εκείνηλέξη, που φανερώνει τι λέγεται (µέσα στην πρόταση) για το υποκείµενο. Με άλλα λόγια, το ρήµα φανερώνειτι κάνει ή τι παθαίνει το υποκείµενο.

Σε κάθε πρόταση το υποκείµενο είναι το θέµα της και το ρήµα είναι το σχό λιο (επί του θέµατος) . Γι’ αυτό,ρήµα και υποκείµενο είναι οι κύριοι όροι κάθε πρότασης δηλ. είναι τα πιο απαραίτητα στοιχεία για τη

συντακτική υπόστασή της.Το ρήµα, µονολεκτικό ή περιφραστικό, συνηθέστατα έχει ως πρόδροµό του έναν σύνδεσµο (παράταξης ή

υπόταξης) ή/ και µόριο αρνητικό ( δεν, µη ) ή άλλο ( θα, είθε… ), και κανονικά εκφέρεται µαζί του.

Ρήµα κατη γορ ηµατ ικό ή απλώς ρή µα είναι το κατηγόρηµα µιας πρότασης που αποτελείται µόνο απόέναν (απλό ή περιφραστικό) τύπο ρήµατος, που δεν συνδέει το υποκείµενο µε κάποιο κατηγορούµενο.

Ο µαθητής διαβάζει.

Η Άννα έχει αρρωστήσει.

Ας φεύγουµε τώρα.

Ρήµα συνδ ετ ικό είναι αυτό που συνδέει το κατηγορούµενο µε το υποκείµενο µιας πρότασης. Τέτοιαρήµατα είναι τα είµαι , γίνοµαι , φαίνοµαι , λέγοµαι, ονοµάζοµαι , γεννιέµαι , αποδεικνύοµαι , θεωρούµαι , νοµί-ζοµαι , αποµένω , βρίσκοµαι , µοιάζω , εκλέγοµαι κτλ.

Εκείνος είναι καθηγητής µου ( Εκείνος = Υποκ., καθηγητής = κατηγ.) .

Τα παραπάνω ρήµατα χρησιµοποιούνται συχνά και ως κατηγορηµατικά (δηλαδή µονολεκτικά) .

Το ψωµί είναι στο τραπέζι.

Η Χριστίνα δε φάνηκε ακόµα.

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

9/62


Απρόσωπα ρήµατα είναι αυτά που, όπως και οι απρόσωπες εκφράσεις, µπαίνουν στο τρίτο ενικόπρόσωπο και υποκείµενό τους δεν είναι ένα πρόσωπο ή πράγµα, αλλά συνήθως µια πρόταση ή µιααυτονόητη έννοια, π.χ. η φύση.

Έξω βρέχει. Λέγεται ότι δε φέρθηκες σωστά.

Αξίζει να προσπαθήσεις.

Πρέπει να διαβάσω.

Απρόσωπες ρηµατικές εκφράσεις είναι αυτές που αφενός αποτελούνται από το τρίτο ενικό πρό-σωπο του ρήµατος είµαι (είναι ) και ένα επίθετο ή ουσιαστικό και αφετέρου έχουν για υποκείµενό τους όχι

ένα πρόσωπο ή πράγµα, αλλά µία πρόταση, όπως τα απρόσωπα ρήµατα. Είναι αδύνατο να τα καταφέρουµε.

Παρίσταται ανάγκη να έρθεις αµέσως.

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

10/62


Ακούω και µιλώ

1. “Είδα µια ταινία... και ξάπλωσα” (κείµ. 3): Ο συγγραφέας - αφηγητής αφηγείται µιαπροσωπική εµπειρία του. • Ποιες είναι οι ενέργειες που έκανε ο ίδιος και οι φίλοι του;• Με ποιες λέξεις διατυπώνονται οι ενέργειες αυτές; • Τι µέρος του λόγου είναι αυτές οι

λέξεις;ΑπάντησηΟ συγγραφέας - αφηγητής καταθέτει την προσωπική του εµπειρία που αφορά τους φίλους του. Την εµπειρία πουτον οδήγησε στην απόφασή του να διακόψει κάθε επικοινωνία µαζί τους. Ο ίδιος είδε µια ταινία που του άρεσεπολύ. Κατόπιν πήγε στο σπίτι των φίλων του και τους µίλησε για την ταινία. Οι φίλοι γέλασαν και έκαναναρνητικά σχόλια για την ταινία. Στη συνέχεια δείπνησαν και εκείνος έφυγε, στο δρόµο σκεφτόταν πόσο διαφο-ρετικός από αυτούς είναι. Τέλος έφτασε σπίτι του ξάπλωσε και αποφάσισε να τους στείλει µία επιστολή γνωστο-ποιώντάς τους την απόφασή του να διακόψει τη σχέση του µαζί τους.• Οι λέξεις µε τις οποίες διατυπώνονται οι ενέργειες που έκανε ο ίδιος και οι φίλοι του είναι:

είδα, βγήκα, πήγα, γελάσανε, είπαν, δειπνήσαµε, έφυγα, σκεφτόµουν, έφτασα, ξάπλωσα .• Οι λέξεις µε τις οποίες διατυπώνονται οι ενέργειες είναι ρήµατα .

2. ∆είτε τώρα πιο προσεκτικά την πρώτη πρόταση του ίδιου αποσπάσµατος. • Ποια λέξηαποτελεί το βασικό στοιχείο γύρω από το οποίο ο αφηγητής οργανώνει το µήνυµά τουκαι δε θα µπορούσε να παραλειφθεί; • Τι µέρος του λόγου είναι η λέξη αυτή;

Απάντηση

• “ Είδα µία ταινία στον κινηµατογράφο ” είναι η πρώτη πρόταση του αποσπάσµατος. Η λέξη είδα συνιστά το

βασικό στοιχείο γύρω από το οποίο ο αφηγητής οργανώνει το µήνυµά του και δεν θα µπορούσε να παραλειφθείγιατί µ’ αυτή δροµολογείται η εξέλιξη της δράσης.

• Η λέξη είδα , ως µέρος του λόγου, ανήκει στα ρήµατα.



8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

11/62


4. Στην πρώτη πρόταση του κειµένου 3 υπογραµµίστε το ρήµα και το αντικείµενό του.• Ποιο είναι το υποκείµενο; • Γιατί παραλείπεται; • Ποια πληροφορία προσθέτουν οιλέξεις “στον κινηµατογράφο”; • Προσθέστε κάποιο επίρρηµα στην ίδια πρόταση, ώστε

να δώσετε κάποια επιπλέον πληροφορία. • Σηµειώστε τι είδους πληροφορία είναι αυτήπου προσθέσατε (ποια επιρρηµατική έννοια αφορά). • Γιατί ο συγγραφέας προτίµησε

να µην την περιλάβει στη δική του πρόταση;Απάντηση

κείµενο 3: 1η πρόταση: “ Είδα (εγώ) µία ταινία στον κινηµατογράφο ”


3. Μελετήστε και την πρώτη πρόταση του κειµένου 1. • Ποια είναι η ονοµατική φράσητης πρότασης αυτής και ποιος ο συντακτικός της ρόλος; • Η ίδια πρόταση εκτός από τορήµα και το υποκείµενό του, ποια άλλη πληροφορία δίνει;

ΑπάντησηΗ πρώτη πρόταση του κειµένου 1: “ Μετά άρχισε η παράσταση ”• Ονοµατική φράση της πρότασης: η παράσταση που ενέχει θέση υποκειµένου στο ρήµα “ άρχισε ”• Το επίρρηµα µετά στην αρχή της πρότασης µας δίνει την πληροφορία για το χρόνο που άρχισε η παράσταση


Υπ. (ενν.)

• Το υποκείµενο της πρότασης είναι η αντωνυµία (εγώ) και παραλείπεται γιατί εύκολα εννοείται.• Οι λέξεις στον κινηµατογράφο προσθέτουν µία επιπλέον πληροφορία δηλώνοντας τον τόπο που είδε

ο συγγραφέας την ταινία.• “ Πρόσφατα είδα µία ταινία στον κινηµατογράφο”, το χρονικό επίρρηµα πρόσφατα δίνει µία επιπλέον πληρο-

φορία σχετικά µε το χρόνο της ενέργειας.• Ο συγγραφέας αυτό που καταθέτει είναι η αφορµή που σηµατοδότησε το τέλος µιας φιλίας. Και αυτό το

λέει ξεκάθαρα ότι αφορµή ήταν µία ταινία που είδε. Τώρα πότε την είδε, γι’ αυτόν δεν έχει καµία σηµα-σία ο χρόνος , αλλά η αντίδραση των φίλων του. Γι’ αυτό και δεν τον προσδιορίζει.

→ ρήµα

→ αντικείµενο

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

12/62


∆ιαβάζω και γράφω

1. “... ο κύριος διευθυντής σηκώθηκε επίσηµα...” (κείµ. 1): Χωρίστε την ονοµατική καιτη ρηµατική φράση αυτής της πρότασης. • Εκτός από το ρήµα, ποια άλλη λέξη υπάρχειστη ρηµατική φράση; • Τι µέρος του λόγου είναι; • Ποια πληροφορία προσθέτει; •Μπορείτε να αντικαταστήσετε τη λέξη αυτή µε κάποια λέξη ή φράση, για να δώσετε µιαπληροφορία σχετική µε το χρόνο της ενέργειας που φανερώνει το ρήµα;

Απάντηση

Ο κύριος διευθυντής σηκώθηκε επίσηµα .

ονοµατική φράση ρηµατική φράση

• Στη ρηµατική φράση εκτός από το ρήµα σηκώθηκε υπάρχει και το επίρρηµα επίσηµα το οποίο µας δίνει τηνπληροφορία αναφορικά µε τον τρόπο µε τον οποίο σηκώθηκε ο διευθυντής.

- Αµέσως µετά σηκώθηκε ο κύριος διευθυντής.- Τέλος σηκώθηκε ο κύριος διευθυντής.

2. “... σήκωσαν οι φουστανελάδες το πανί” (κείµ. 1): Υπογραµµίστε τη ρηµατική φράση.

• Εκτός από το ρήµα, ποια ΟΦ υπάρχει στη ρηµατική φράση; • Τι µέρος του λόγουείναι; • Ποιος είναι ο συντακτικός ρόλος της; • Μπορείτε να προσθέσετε ένα επίρρηµαή µια επιρρηµατική φράση, ώστε να δώσετε µε αυτήν κάποια επιπλέον πληροφορία;

Απάντηση

“σήκωσαν οι φουστανελάδες το πανί”

ρηµατική φράση ονοµατική φράση

• Η ονοµατική φράση είναι ουσιαστικό: το πανί.• Συντακτικά λειτουργεί ως αντικείµενο στο ρήµα “ σήκωσαν ”.

“σήκωσαν οι φουστανελάδες µε βιασύνη το πανί” : η επιρρηµατική φράση µε βιασύνη , µας πληροφορεί αναφο-ρικά µε τον τρόπο που σήκωσαν το πανί.

σχολ. βιβλ.

σ. 85


→ →

→ →

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

13/62


3. “χτυπούσαν παλαµάκια οι µπαµπάδες”, “ανέβηκε στη σκηνή ο Ντόντος” (κείµ. 1): Ποιαείναι η ΡΦ; • Από τι αποτελείται; προσθέστε επιρρήµατα ή και προθετικές φράσεις, για

να δώσετε περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε το χρόνο και τον τρόπο.

Απάντηση χτυπούσαν παλαµάκια ανέβηκε στη σκηνή

ρηµατική φράση ρηµατική φράση

• Η πρώτη φράση αποτελείται από το ρήµα χτυπούσαν και το ουσιαστικό παλαµάκια το οποίο είναι το αντικεί-µενο του ρήµατος χτυπούσαν .Η δεύτερη φράση αποτελείται από το ρήµα ανέβηκε και την προσθετική φράση: στη σκηνή που δηλώνει τον

τόπο .• - χτυπούσαν παλαµάκια οι µπαµπάδες ρυθµικά : το επίρρηµα ρυθµικά δίνει µία επιπλέον πληροφορία που

αφορά τον τρόπο µε τον οποίο χειροκροτούσαν.

- ανέβηκε στη σκηνή ο Ντόντος µε καµάρι : η προσθετική φράση µε καµάρι µας πληροφορεί για τον τρόπο µετον οποίο ανέβηκε στη σκηνή.


→ →

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

14/62


Β2 Οι µορφές του ρήµατοςΒ2.1 Πρόσωπο και αριθµόςΒ2.2 Συζυγίες και φωνές

Β2.3 ∆ιαθέσεις του ρήµατοςΒ2.4 Χρόνοι του ρήµατος και ποιόν ενέργειας

Παρεπόµενα ρηµάτων Το πρόσωπο, ο αριθµός, ο χρόνος, η έγκλιση, η φωνή, η διάθεση και ο τρόποςθεωρούνται “παρεπόµενα” (δηλ. χαρακτηριστικά γνωρίσµατα) των ρηµατικών τύπων. Για παράδειγµα: στη φρά-ση θα τηρήσω τον λόγο µου το ρήµα θα τηρήσω είναι πρώτου προσώπου, ενικού αριθµού, µέλλονταχρόνου, οριστικής έγκλισης, ενεργητικής φωνής, ενεργητικής διάθεσης και συνοπτικού τρόπου.

Ειδικότερα:1. Τα πρόσωπα του ρήµατος είναι τρία, το 1 ο , το 2 ο και το 3 ο , και έχουν διαφορετικές ρηµατικές καταλή-

ξεις τόσο για τον ενικό όσο και για τον πληθυντικό αριθµό τους.Παραδείγµατα: Εγώ θα επιµένω. Εσύ µ' έµπλεξες. Τι λέει αυτός; Εµείς φεύγουµε, εσείς έρχεστε.

2. Οι αριθµοί του ρήµατος είναι δύο: ο ενικός και ο πληθυντικός και έχουν διαφορετικές ρηµατικέςκαταλήξεις για καθένα από τα τρία πρόσωπα. Παραδείγµατα: Εµείς επιµένουµε στις θέσεις µας. Τι σου είπαν αυτοί οι τύποι;

3. Οι χρόνοι του ρήµατος είναι οκτώ: δύο παροντικοί (ενεστώτας, παρακείµενος) , τρεις παρελθοντικοί (παρατα-τικός, αόριστος, υπερσυντέλικος) και τρεις µελλοντικοί (µέλλοντας στιγµιαίος, µέλλοντας διαρκείας και µέλλονταςσυντελεσµένος) . Παράδειγµα µε όλους τους χρόνους:Θυµάµαι τώρα τι µου έλεγες: “Θα αλλάξω” και πολλά τέτοια. Πέρασαν όµως τα χρόνια και εσύ έχεις

µείνει µε τις υποσχέσεις. Κάποτε βέβαια είχες αφήσει τα ψέµατα αλλά για λίγο µόνο και έπειτα πάλι τα ίδια. ∆εν θα έχει χαµογελάσει το στόµα του πατέρα σου µέχρι τον θάνατό του. Κι εσύ µετά θα στενοχωριέσαι.

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

15/62


4. Οι εγκλίσεις του ρήµατος µορφολογικά είναι δύο: η οριστική και η προστακτική, αλλά σε συνδυασµόµε ορισµένες λέξεις -µόρια έχουµε και την υποτακτική, καθώς και πολλές υποδιαιρέσεις των τριώναυτών εγκλίσεων, για τις οποίες βλ. στο θεωρητικό µέρος, σελ. 101-104.

5. Οι φωνές του ρήµατος είναι τρεις: η ενεργητική, η µεσοπαθητική και παθητική. Και οι τρεις σχετίζονταιµε τις µορφές των καταλήξεων των ρηµάτων, για τις οποίες βλ. την κλίση ρηµάτων στη Γραµµατική.

6. Οι διαθέσεις του ρήµατος είναι τέσσερις: η ενεργητική, η µέση, η παθητική και η ουδέτερη. Σχετίζο- νται µε τη σηµασία του ρήµατος και µε το τι δηλώνει το ρήµα για το υποκείµενο, δηλ. αν κάτι κάνειπρος τα έξω (ενεργητική διάθεση) ή αν κάνει κάτι στον εαυτό του (µέση διάθεση) ή αν παθαίνει κάτι (παθητικήδιάθεση) ή αν ούτε κάνει ούτε παθαίνει τίποτε (ουδέτερη διάθεση) , καταστάσεις για τις οποίες βλ. στοθεωρητικό µέρος, σελ. 92-96.

7. Οι τρόποι του ρήµατος είναι βασικά τρεις: ο συνοπτικός, ο εξακολουθητικός και ο συντελεσµένος, γιατους οποίους βλ. θεωρητικό µέρος, σελ. 96-67.

ÅíåñãçôéêÞ ÐáèçôéêÞ ÌÝóç ÏõäÝôåñç

(êÜôé êÜíåé, åíåñãåß)êÜôé êÜíåé, åíåñãåß) (êÜôé êÜíåé óôïíåáõôü ôïõ)

(êÜôé êÜíåé óôïíåáõôü ôïõ)

(ïýôå êÜíåé ôßðïôå ïýôå ðáèáßíåé)

(ïýôå êÜíåé ôßðïôåïýôå ðáèáßíåé)

×ïñåýåéðïõ ó÷üëáóå.

×ïñåýåéðïõ ó÷üëáóå.

ÔñáâéÝôáéï ÜíèñùðïòÔñáâéÝôáé

ï Üíèñùðïò(êÜôé ðáèáßíåé

áðü Üëëïí)(êÜôé ðáèáßíåé

áðü Üëëïí )

" "áðü ôçí êáêéÜ Ôá åßäå üëá áðü ôç í êáêéÜÔ á åßäå üëá ÁõôÞ

êÜááèåôáéÁõôÞ

êÜááèåôáé

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

16/62


∆ιάθεση ρήµατος είναι η ιδιότητά του να δείχνει τι κάνει, τι παθαίνει ή σε ποια κατάσταση βρίσκεται το υποκείµενό του.

Ο ∆ηµήτρης έσπρωξε τον αδερφό του.

Το δάσος κάηκε από τη φωτιά. Η γιαγιά ξεκουράζεται.

Τα ρήµατα ανάλογα µε τη διάθεσή τους διακρίνονται σε ενεργητικά, παθητικά, µέσα και ουδέτερα.

Ενεργητικά ρήµατα είναι αυτά που δείχνουν ότι το υποκείµενο κάτι κάνει. Λέγονται και ρήµατα ενερ-γητικής διάθεσης.

Οι εργάτες δούλευαν συνέχεια. Η µητέρα έπλυνε τα πιάτα.

∆ιακρίνονται σε ρήµατα ενεργητικά µεταβ ατικά και σε ενεργητικά αµε τάβ ατα.

Ενεργητικά αµετάβατα ρήµατα είναι αυτά που η ενέργειά τους δε µεταβαίνει σε αντικείµενο. Τα παιδιά κλαίνε. Η µητέρα πλένει.

Ενεργητικά µεταβατικά ρήµατα είναι αυτά που η ενέργειά τους µεταβαίνει σεαντικείµενο.

Τα παιδιά κλαίνε τη µοίρα τους. Η µητέρα πλένει τα πιάτα. Ο θείος µάς χάρισε δύο βιβλία.

Ενεργητικά µεταβατικά µονόπτωτα ρήµατα είναι αυτά που η ενέργειά τουςµεταβαίνει σε ένα µόνο αντικείµενο γενικής ή αιτιατικής πτώσης.

Του µίλησα και αυτός µε έβρισε.

(Ôá åíåñãçôéêÜ ìåôáâáôéêÜ ñÞìáôá äÝ÷ïíôáé áíôéêåßìåíï)(Ôá åíåñãçôéêÜ ìåôáâáôéêÜ

ñÞìáôá äÝ÷ïíôáé áíôéêåßìåí ï)

"Ï ËïãÜêçòèá ÷ñçóéìïðïéÞóåé

"

Ï Ë ïãÜêçòèá ÷ñçóéìïðïéÞóåé

åãÜ ö ù í ï

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

17/62


Όταν το ρήµα ακολουθείται από δύο ή περισσότερα αντικείµενα που συνδέονταιµεταξύ τους ή τίθενται σε σχήµα ασύνδετο, τότε το ρήµα θεωρείται µονόπτωτο.

Αγόρασα ένα βιβλίο, ένα στυλό κι ένα µολύβι.

Ενεργητικά µεταβατικά δίπτωτα ρήµατα είναι αυτά που η ενέργειά τους µετα-βαίνει σε δύο αντικείµενα, σε ένα άµεσο και σε ένα έµµεσο.

∆ώσε µου το βιβλίο. (2 αντικείµενα: µου, το βιβλίο ) Τον φίλεψα καραµέλες. (2 αντικείµενα: Τον, καραµέλες ) Ο πατέρας µού έδωσε χρήµατα. (2 αντικείµενα: µού, χρήµατα)

Ρήµατα παθητικά είναι αυτά που δείχνουν ότι το υποκείµενο παθαίνει κάτι από άλλο πρόσωπο, ζώο ήπράγµα. Λέγονται και ρήµατα παθητικής διάθεσης.

Το λουλούδι κόπηκε από το κορίτσι.

Τέτοια ρήµατα είναι :α. Όσα βρίσκονται στην παθητική φωνή και προέρχονται από µεταβατικά ε-

νεργητικά ρήµατα. Η άσκηση λύθηκε από φροντιστή (= ο φροντιστής έλυσε την άσκηση) .

β. Ορισµένα ρήµατα ενεργητικής φωνής. Τα τζάµια έσπασαν από τον κρότο (= ο κρότος έσπασε τα τζάµια) .

γ. Εκφράσεις όπως γίνοµαι γνωστός, γίνοµαι δεκτός, βρίσκω βοήθεια κτλ. Ο υπάλληλος έγινε δεκτός από το διευθυντή (= ο διευθυντής δέχτηκε τον υπάλληλο) .

Σύνταξη παθητική είναι αυτή κατά την οποία εκφράζεται ένα νόηµα µε τη χρησιµοποίηση παθητικούρήµατος.

Ο ήλιος κρύβεται από τα σύννεφα.Κατά τη σύνταξη αυτή το ρήµα συνήθως ακολουθείται από ποιητικό αίτιο.

Ο ήλιος κρύβεται από τα σύννεφα.

Αντίθετος όρος η ενεργητική σύνταξη.

"Ï êõñ Ëüãïòèá öïñÝóåé "ôïõò ãõáëéÜ

Ï êõñ Ëüãïòèá öïñÝóåéïõò ãõáëéÜ

(ÑÞìá åíåñãçôéêüìåôáâáôéêü äßðôùôï) ÑÞìá åíåñãçôéêü

ìåôáâáôéêü äßðôùôï)

Âáöôßæåôáé ï ðñùôüôïêïòãéïò ôïõ Ëüãïõ ÏÕÁËÁÓ!

Âáöôßæåôáé ï ðñùôüôïêïòãéïò ôïõ Ëüãïõ ÏÕÁËÁÓ

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

18/62


Ρήµατα µέσα είναι αυτά που δηλώνουν ότι το υποκείµενο κάτι κάνει καιη ενέργειά του επιστρέφει στο ίδιο, άµεσα ή έµµεσα. Λέγονται και ρήµαταµέσης διάθεσης.

Η αδερφή µου λούζεται. Εγώ κουρεύτηκα σήµερα.

∆ιακρίνονται σε ρήµατα µέσα αυτοπαθή, µέσα πλάγια και µέσα αλ-ληλοπαθή.

Ρήµατα µέσα αλληλοπαθή είναι αυτά που δηλώνουν µια ενέργεια κοινή και αµοιβαία µεταξύ δύο ή πε-

ρισσοτέρων υποκειµένων που δηλώνονται είτε µε δύο ή περισσότερους τύπους λέξεων είτε µε έναντύπο µε περιληπτική σηµασία. Ο Γιάννης και η Μαρία αγαπιούνται. Τα παιδιά αλληλοκατηγορούνται(αγαπάει ή κατηγορεί ο ένας τον άλλο και το αντίστροφο) .

Ρήµατα µέσα αυτοπαθή είναι αυτά που η ενέργεια του υποκειµένου τους επιστρέφει µε άµεσο τρόπο σεαυτό.

Η αδερφή µου λούζεται (= λούζει µόνη της τον εαυτό της) .Ρήµατα µέσα πλάγια είναι αυτά που η ενέργεια του υποκειµένου τους επιστρέφει µε έµµεσο τρόπο σε αυτό.

Εγώ κουρεύτηκα (= µε τη βοήθεια του κουρέα) σήµερα .

Πλάγια είναι και ορισµένα µέσα ρήµατα ενεργητικής φωνής, των οποίων το υποκείµενο ενεργεί για τονεαυτό του µε τη βοήθεια κάποιου άλλου.

Φέτος άλλαξα πλακάκια στο µπάνιο (= έβαλα εργάτη και τα άλλαξε) .

Ρήµατα ουδέτερα είναι αυτά που δηλώνουν ότι τι υποκείµενο βρίσκεται σε κατάσταση αργίας, χωρίς να κάνει ή να παθαίνει κάτι. Λέγονται και ρήµατα ουδέτερης διάθεσης.

Το παιδί πεινούσε. Ο παππούς ξεκουράζεται.

"Ï Ëüãïò åëåõèåñþèçêå ôïõ"áðü ôá äåóìÜ

Ï Ëüãïò åëåõèåñþèçêåôïõðü ôá äåóìÜ

á. ÖùíÞ êáé äéÜèåóç ôïõ ñÞìáôïòâ. Ôé åßíáé ï åìðñüèåôïò ðñïóä.á. ÖùíÞ êáé äéÜèåóç ôïõ ñÞìáôïòâ. Ôé åßíáé ï åìðñüèåôïò ðñïóä. ;

;

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

19/62


Τρόπος ενέργειας ρήµατος είναι ο τρόπος µε τον οποίο ο οµιλητής παρουσιάζει την ενέργεια καιδιάρκεια της ενέργειας του ρήµατος. Οι βασικοί τρόποι ενέργειας του ρήµατος είναι ο συνοπτικός, οεξακολουθητικός και ο συντελεσµένος, ενώ διακρίνουµε και τον εναρκτικό και αποτελεσµατικό τρόποενέργειας.

Θα έρθει (ενέργεια στιγµιαία) στις δέκα. Θα έρχεται (ενέργεια κατ’ επανάληψη) στις δέκα.

Συνοπτικός τρόπος ενέργειας ρήµατος είναι αυτός που δηλώνει ότι η ενέργεια του ρήµατος γίνεται στιγ-µιαία. Λέγεται και τρόπος ενέργειας ρήµατος στιγµιαίος.

Χτύπησα (σε µια στιγµή) την Ελένη.

Εξακολουθητικός τρόπος ενέργειας ρήµατος είναι αυτός που δηλώνει ότι η ενέργεια του ρήµατος γίνεταιεξακολουθητικά , δηλαδή είτε µε διάρκεια (1 ο παράδειγµα) είτε κατ’ επανάληψη (2 ο παράδειγµα) .

Η µητέρα µαγείρευε (= διαρκώς) επί δύο ώρες . Η µητέρα µαγείρευε (κατ’ επανάληψη) κάθε µέρα .

Συντελεσµένος τρόπος ενέργειας ρήµατος είναι αυτός δηλώνει ότι η ενέργεια του ρήµατος είναι τελειω-µένη.

Έχω διαβάσει αυτό το βιβλίο (έχει τελειώσει η πράξη) .

Εναρκτικός τρόπος ενέργειας ρήµατος είναι αυτός που φανερώνει το ξεκίνηµα της ενέργειας του ρήµα-τος.

Το καλοκαίρι σκοτεινιάζει (= αρχίζει να σκοτεινιάζει) γύρω στις εννιά.

Αποτελεσµατικός τρόπος ενέργειας ρήµατος είναι αυτός που φανερώνει το αποτέλεσµα της ενέργειαςτου ρήµατος.

Ακούω (= έχω ακούσει) ότι η παράσταση είναι εξαιρετική.

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

20/62


ÕðïäéáéñÝóåéò ÷ñüíùí(êáôÜ ôï ÷ñïíéêü óçìåßï êáé ôç äéÜñêåéá ôçò åíÝñãåéáò)

ÕðïäéáéñÝóåéò ÷ñüíùí êáôÜ ôï ÷ñïíéêü óçìåßï êáé ôç äéÜñêåéá ôçò åíÝñãåéáò

Åíåóôþôáò : Ðáñïíôéêüò êáé åîáêïëïõèçôéêüò.

Ðáñáôáôéêüò : Ðáñåëèïíôéêüò êáé åîáêïëïõèçôéêüò.ÌÝëëïíôáò óôéãìéáßïò : Ìåëëïíôéêüò êáé óõíïðôéêüò.

ÌÝëëïíôáò åîáêïëïõèçôéêüò : Ìåëëïíôéêüò êáé åîáêïëïõèçôéêüò.

Áüñéóôïò : Ðáñåëèïíôéêüò êáé óõíïðôéêüò.Ðáñáêåßìåíïò : Ðáñïíôéêüò êáé óõíôåëåóìÝíïò.ÕðåñóõíôÝëéêïò : Ðáñåëèïíôéêüò êáé óõíôåëåóìÝíïò.ÓõíôåëåóìÝíïò ìÝëëïíôáò : Ìåëëïíôéêüò êáé óõíôåëåóìÝíïò.

Χρόνος ενέργειας ρήµατος Ο χρόνος της πράξης που περιγράφεται σε µια (κύρια) πρόταση δηλώνε-ται κανονικά στην οριστική έγκλιση όχι µόνο µε τους λεγόµενους χρόνους αλλά και µε τα συµφραζόµε-

να. Στις προτάσεις εµείς φεύγουµε και εµείς φεύγουµε αύριο , ενώ ο χρόνος των ρηµάτων είναι ίδιος, ηχρονικότητα των προτάσεων διαφέρει: η πρώτη αναφέρεται στο παρόν και η δεύτερη στο µέλλον. Πά-

ντως, πρέπει να κάνουµε ιδιαίτερο λόγο για τους χρόνους του ρήµατος.

Χρόνοι ρήµατος είναι οι διαφορετικές µορφές του ρήµατος που δηλώνουν τόσο τη χρονική βαθµίδαόσο και τον τρόπο ενέργειάς του (βλ.προηγ. σελ. 96-97). Ως προς τη χρονική βαθµίδα του ρήµατος οιχρόνοι είναι παροντικοί, παρελθοντικοί και µελλοντικοί.

Χρόνοι παροντικοί είναι αυτοί που δηλώνουν ότι η ενέργεια του ρήµατος πραγµατοποιείται στο παρόν.Παροντικοί χρόνοι είναι ο ενεστώτας και ο παρακείµενος.

Μιλάω (τώρα) στον αδερφό µου. Έχω µιλήσει (και τώρα είναι τελειωµένη η οµιλία) στον αδερφό µου.

Χρόνοι παρελθοντικοί είναι αυτοί που δηλώνουν ότι η ενέργεια του ρήµατος πραγµατοποιήθηκε στοπαρελθόν και δεν διαρκεί ως το παρόν. Παρελθοντικοί χρόνοι είναι ο παρατατικός (1 ο παράδειγµα) , ο αόρι-στος (2 ο παράδειγµα) και ο υπερσυντέλικος (3 ο παράδειγµα) .

Μιλούσα στον αδερφό µου. Μίλησα στον αδερφό µου.

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

21/62


Είχα µιλήσει στον αδερφό µου.

Χρόνοι µελλοντικοί είναι αυτοί που δηλώνουν ότι η ενέργεια του ρήµατος θα πραγµατοποιηθεί στο µέλ-λον. Μελλοντικοί χρόνοι είναι ο εξακολουθητικός µέλλοντας (1 ο παράδειγµα) , ο στιγµιαίος µέλλοντας (2ο

παράδειγµα) και ο συντελεσµένος µέλλοντας (3ο

παράδειγµα) . Θα µιλώ στον αδερφό µου. Θα µιλήσω στον αδερφό µου. Θα έχω µιλήσει στον αδερφό µου.

Åíåóôþôáò : ôõðéêüò, áðïðåéñáôéêüò, âïõëçôéêüò,ãíùìéêüò, åíáñêôéêüò, éóôïñéêüò.

Ðáñáôáôéêüò : ôõðéêüò, áðïðåéñáôéêüò,âïõëçôéêüò, åíáñêôéêüò.

Áüñéóôïò : ôõðéêüò, ãíùìéêüò.

ÕðïäéáéñÝóåéò ÷ñüíùí(êáôÜ ôïí ôñüðï)

Οι ποικιλίες των χρόνων

Χρόνος ενεστώτας είναι ο χρόνος που δηλώνει συνήθως ότι η ενέργεια του ρήµατος πραγµατοποιείταιστο παρόν εξακολουθητικά, είτε συνεχόµενα είτε κατ’ επανάληψη.

Τώρα ο Γιάννης διαβάζει. Ο Γιάννης διαβάζει κάθε απόγευµα.

Ο ενεστώτας µπορεί να τεθεί στη θέση του µέλλοντα, του παρατατικού και του παρακειµένου. Πηγαίνω (= θα πάω οπωσδήποτε ) για ψώνια. Όση ώρα µιλούσε, εσύ δεν προσέχεις (= πρόσεχες ). Μου γράφει (= µου έχει γράψει ) να περνάω καλά.

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

22/62


∆ιακρίνουµε επίσης το γνωµικό ενεστώτα, τον ιστορικό ενεστώτα, τον εναρκτικό ενεστώτα, τον αποπει-ρατικό ενεστώτα και το βουλητικό ενεστώτα.

Κοίτα, τον ληστεύουν (= προσπαθούν να τον ληστέψουν , αποπειρατικός ενεστώτας) !!!

Παίζεις µαζί µας (= θέλεις να παίξεις , βουλητικός ενεστώτας) ; Όποιος βιάζεται, σκοντάφτει (γνωµικός ενεστώτας) . Σκοτεινιάζει και πρέπει να επιστρέψω (= αρχίζει να σκοτεινιάζει , εναρκτικός ενεστώτας) . Βγήκα στο µπαλκόνι, τρέχω (= έτρεξα , ιστορικός ενεστώτας) να της µιλήσω, αλλά είχε φύγει .

Παρατατικός είναι ο χρόνος που δηλώνει συνήθως ότι η ενέργεια του ρήµατος πραγµατοποιούνταν στοπαρελθόν κατ’ εξακολούθηση, είτε συνεχόµενα είτε κατ’ επανάληψη.

∆ιάβαζα τα µαθήµατά µου, όταν χτύπησε το τηλέφωνο. Κάθε µέρα διάβαζα από το µεσηµέρι ως το βράδυ.

∆ιακρίνουµε επίσης τον εναρκτικό παρατατικό, τον αποπειρατικό παρατατικό και το βουλητικό παρατατικό. Γιάτρευε το παιδί της µε γιατροσόφια (προσπαθούσε να γιατρέψει , αποπειρατικός παρατ.) . Για ποιο λόγο δεν ερχόσουν ; (= δεν ήθελες να έρθεις , βουλητικός παρατ.) Σκοτείνιαζε και έπρεπε να επιστρέψω (άρχιζε να σκοτεινιάζει, εναρκτικός παρατ.) .

Μέλλοντας Ο χρόνος αυτός αναφέρεται στο µέλλον και έχει τις εξής ποικιλίες:Μέλλοντας εξακολουθητικός είναι ο χρόνος που δηλώνει ότι η ενέργεια του ρήµατος θα πραγµατοποιεί-ται στο µέλλον µε συνέχεια ή µε επανάληψη, δηλαδή κατ’ εξακολούθηση.

Από εδώ και πέρα θα συµπεριφέροµαι (δηλαδή συνέχεια ) ευπρεπώς. Θα αρχίζω τη δουλειά από τις οκτώ κάθε πρωί (δηλαδή επαναληπτικά ).

Μέλλοντας στιγµιαίος είναι ο χρόνος που δηλώνει ότι η ενέργεια του ρήµατος θα πραγµατοποιηθεί στο

µέλλον µε συνοπτικό τρόπο, είτε διαρκέσει πολύ είτε λίγο. Λέγεται και µέλλοντας συνοπτικός. Υπάρχεικαι στιγµιαίος µέλλοντας που εκφράζει και προσταγή (3 ο παράδειγµα) .

Το Σαββατοκύριακο θα ξεκουραστώ για καλά. Θα κλείσω το διακόπτη. Χωρίς άλλη συζήτηση θα γυρίσεις (= γύρνα) νωρίς απόψε !

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

23/62

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

24/62




1. Στην παρουσίαση της ταινίας “Ο άρχοντας των δακτυλιδιών” (κείµ. 2) βρείτε τα ρήµα-τα. • Ποια από αυτά βρίσκονται στον ενικό και ποια στον πληθυντικό; • Από τι εξαρτά-ται ο αριθµός στον οποίο βρίσκονται;

Απάντηση

Στην παρουσίαση της ταινίας “Ο άρχοντας των δαχτυλιδιών” τα ρήµατα είναι τα εξής:να φτάσει , να απαλλαγεί , ενώνουν , να σώσουν , είναι .• Από τα παραπάνω ρήµατα στον ενικό ενικό είναι: να φτάσει , να απαλλαγεί , είναι . Στον πληθυντικό είναι:

ενώνουν , να σώσουν .• Το αν ο αριθµός στον οποίο βρίσκονται τα ρήµατα θα είναι ο ενικός ή ο πληθυντικός εξαρτάται από τον

αντίστοιχο αριθµό του υποκειµένου και από την ποσότητα των υποκειµένων (ένα, δύο ή περισσότερα)

2. “Είδα µια ταινία... και ξάπλωσα” (κείµ. 3): Βρείτε τα ρήµατα του αποσπάσµατος. • Σε

ποιο πρόσωπο και σε ποιον αριθµό βρίσκεται το καθένα από αυτά;Απάντηση

Τα ρήµατα του αποσπάσµατος είναι είδα , άρεσε, βγήκα , πήγα , µίλησα, γελάσανε , είπαν , ήταν , δειπνήσαµε , έφυγα,σκεφτόµουν , είµαστε, έφτασα , ξάπλωσα .

• Ρήµαείδα → ενικός → α΄ πρόσωποάρεσε → ενικός → γ΄ πρόσωπο

βγήκα → ενικός → α΄ πρόσωποπήγα → ενικός → α΄ πρόσωπο

µίλησα → ενικός → α΄ πρόσωπογελάσανε → πληθυντικός → γ΄ πρόσωποείπαν → πληθυντικός → γ΄ πρόσωπο

σχολ. βιβλ.

σ. 85

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

25/62




“∆εν κοιµήθηκα εκείνη τη νύχτα... ήταν αηδία” (κείµ. 3): Υπογραµµίστε τα ρήµατα τουαποσπάσµατος.• Αναγνωρίστε σε ποιο πρόσωπο και σε ποιον αριθµό βρίσκεται το καθένα.

Απάντηση

Τα ρήµατα του αποσπάσµατος είναι: κοιµήθηκα , σκεφτόµουν , διαφέραµε , αποφάσισα , να διακόψω , έστειλα,έγραφα , θα ήθελα , να ξαναϊδωθούµε , πήρα , επιµένουµε , ήταν .

• Ρήµακοιµήθηκα → ενικός → α΄ πρόσωποσκεφτόµουν → ενικός → α΄ πρόσωποδιαφέραµε → πληθυντικός → α΄ πρόσωποαποφάσισα → ενικός → α΄ πρόσωπονα διακόψω → ενικός → α΄ πρόσωποέστειλα → ενικός → α΄ πρόσωποέγραφα → ενικός → α΄ πρόσωποθα ήθελα → ενικός → α΄ πρόσωπονα ξαναϊδωθούµε → πληθυντικός → α΄ πρόσωποπήρα → ενικός → α΄ πρόσωποεπιµένουµε → πληθυντικός → α΄ πρόσωποήταν → ενικός → γ΄ πρόσωπο

ήταν → ενικός → γ΄ πρόσωποδειπνήσαµε → πληθυντικός → α΄ πρόσωποέφυγα → ενικός → α΄ πρόσωποσκεφτόµουν → ενικός → α΄ πρόσωποείµαστε → πληθυντικός → α΄ πρόσωποέφτασα → ενικός → α΄ πρόσωποξάπλωσα → ενικός → α΄ πρόσωπο

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

26/62



1. “Βγήκα και πήγα... αργά έφυγα” (κείµ. 3): Χωρίστε τα ρήµατα του αποσπάσµατος σεδύο οµάδες. • Στην πρώτη κατατάξτε τα ρήµατα που στο α΄ πρόσωπο του ενεστώτατελειώνουν σε -ω και στη δεύτερη εκείνα που τελειώνουν σε -ώ.

Απάντηση

1η κατηγορία 2η κατηγορία

-ω -ώ βγήκα (βγαίνω) µίλησα (µιλώ)πήγα (πηγαίνω) γελάσανε (γελώ)είπαν (λέω) δειπνήσαµε (δειπνώ)έφυγα (φεύγω)

2. “∆εν κοιµήθηκα... να ξαναϊδωθούµε” (κείµ. 3): Χωρίστε τα ρήµατα του αποσπάσµατοςσε δύο οµάδες. • Στην πρώτη κατατάξτε όσα ρήµατα στο α΄ πρόσωπο του ενεστώτατελειώνουν σε -ω ή σε -ώ και στη δεύτερη εκείνα που τελειώνουν σε -µαι.

Απάντηση

1η κατηγορία 2η κατηγορία

-ω, -ώ -µαιδιαφέραµε (διαφέρω) κοιµήθηκα (κοιµάµαι)αποφάσισα (αποφασίζω) σκεφτόµουν (σκέφτοµαι)

διακόψω (διακόπτω) ξαναϊδωθούµε (ξαναβλέποµαι)έστειλα (στέλνω)έγραφα (γράφω)ήθελα (θέλω)


Β2.2 Συζυγίες και φωνές


8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

27/62



1. Γράψτε τα ρήµατα που συγκεντρώσατε στην προηγούµενη άσκηση α΄πρόσωπο του ενε-στώτα σε δύο στήλες: στη µία όσα βρίσκονται στην ενεργητική φωνή και στην άλληεκείνα που βρίσκονται στην παθητική φωνή. • Στη συνέχεια µετατρέψτε τα ρήµατα πουβρίσκονται στην ενεργητική φωνή στην παθητική και το αντίστροφο.• Μπορείτε τη µετατροπή αυτή να την κάνετε σε όλα τα ρήµατα; • Τι παρατηρείτε;

Απάντηση

Ενεργητική Φωνή Παθητική Φωνή

διαφέρω ---αποφασίζω αποφασίζοµαιδιακόπτω διακόπτοµαιστέλνω στέλνοµαιγράφω γράφοµαιθέλω ------ κοιµάµαι--- σκέφτοµαιξαναβλέπω ξαναβλέποµαι

• ∆εν είναι δυνατή η µετατροπή όλων των ρηµάτων από την ενεργητική στην παθητική και το αντίστροφο γιατίκάποια από αυτά τα συναντάµε µόνο στη µία φωνή (διαφέρω, θέλω, κοιµάµαι, σκέφτοµαι).


2. “Μετά άρχισε η παράσταση... που του έλεγε” (κείµ. 1): Μετατρέψτε τα ρήµατα τουαποσπάσµατος στο α΄ πρόσωπο ενεστώτα και κατατάξτε το καθένα στην κατάλληληστήλη του παρακάτω πίνακα.


-ω -µαι

-ω -ώ -όµαι - ιέµαι, -ούµαι

5 Ε ό Γ ίζ ό ό θ ά ά

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

28/62


-ω -µαι

-ω -ώ -οµαι - ιέµαι, -ούµαιαρχίζω κυνηγώ φαίνοµαι φοβούµαι

ντρέποµαι

φωνάζω ακούγοµαι

ανεβαίνω

κάνω

ξέρωβγάζω

φοβερίζω

λέω

πηγαίνω

τρέχω

σκοντάφτω

πέφτω

κοιτάζω

βλέπω

κοκκινίζω

Απάντηση

24 6 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

29/62

24 6 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


1. “Βγήκα και πήγα... και ξάπλωσα” (κείµ. 3): Βρείτε τα ρήµατα του αποσπάσµατος.• Μπορείτε να πείτε τι εκφράζουν, τι φανερώνουν για το υποκείµενο (όλα εκτός από το“είµαστε” και το “ήταν”); • Σε ποια φωνή βρίσκονται τα περισσότερα από αυτά;

Απάντηση

Τα ρήµατα του αποσπάσµατος είναι: βγήκα , πήγα , µίλησα, γελάσανε , είπαν , δειπνήσαµε , έφυγα , σκεφτόµουν , έφτασα , ξάπλωσα .

• Τα ρήµατα φανερώνουν την ενέργεια του υποκειµένου.• Τα περισσότερα βρίσκονται στην ενεργητική φωνή (εκτός από το “σκέφτοµαι”, που βρίσκεται στην παθητική).

2. “κι ο κόσµος δεν είχε µπερδευτεί... ο Ντόντος µε τη Μαρία από χαρτόνια” (κείµ. 1):Εντοπίστε στο απόσπασµα αυτό ρήµατα που έχουν παθητική σηµασία, φανερώνουνδηλαδή ότι το υποκείµενο “παθαίνει” κάτι.

Απάντηση

Τα ρήµατα που δηλώνουν ότι το υποκείµενο παθαίνει κάτι είναι τα εξής: δεν είχε µπερδευτεί , είχε συγκινηθεί .

3. Εντοπίστε στο κείµενο 4 ρήµατα που φανερώνουν ότι το υποκείµενο είναι ο δράστηςκαι ο δέκτης µιας ενέργειας, δηλαδή κάνει κάτι και ταυτόχρονα δέχεται το αποτέλεσµατης ενέργειας αυτής.

Απάντηση

Τα ρήµατα που δηλώνουν ότι το υποκείµενο δρα ή δέχεται µια ενέργεια είναι τα παρακάτω:

προσαρµόζεται , ταυτίζεται , δανείζεται .


Β2.3 ∆ιαθέσεις του ρήµατος




8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

30/62


4. “∆εν κοιµήθηκα εκείνη τη νύχτα... τις σχέσεις µου µαζί τους” (κείµ. 3) και Big Fish...(κείµ. 2): Βρείτε στα αποσπάσµατα αυτά ρήµατα που να φανερώνουν ότι το υποκείµενοβρίσκεται απλώς σε µια κατάσταση (ούτε ενεργεί ούτε παθαίνει κάτι).

Απάντηση

Τα ρήµατα που φανερώνουν ότι το υποκείµενο βρίσκεται απλώς σε µια κατάσταση είναι: βρίσκεται (κείµ.2), δενκοιµήθηκα (κείµ.3)



1. Συλλέξτε τα ρήµατα των αποσπασµάτων:α. “και τους έστειλα ένα γράµµα... ήταν αηδία” (κείµ.3)β. “Ο καραγκιόζης, ανεξάρτητα από την οποιαδήποτε καταγωγή του... που τότε γεννιέ-

ται” (κείµ. 4) και κατατάξτε τα στον πίνακα που ακολουθεί:


∆ΙΑΘΕΣΕΙΣ

Ενεργητική Παθητική Μέση Ουδέτερη

24 8 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

31/62

24 8 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Απάντηση

∆ΙΑΘΕΣΕΙΣ

Ενεργητική Παθητική Μέση Ουδέτερηέστειλα έχει αφοµοιωθεί να ξαναϊδωθούµε υπάρχει

έγραφα επηρεάζεται προσαρµόζεται ήταν

δεν θα ήθελα ταυτίζεται είναι

πήρα γεννιέται

επιµένουµε

εκφράζειεξασφαλίζει

αντιµετωπίζει

υποχρεώνει

πρωτοαντιµετωπίζει

ξεκινάει

ικανοποιεί


8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

32/62

24 9η η ρ ζ µ γ µ ρ ηµ γρ φ

Β2.4 Χρόνοι του ρήµατος και ποιόν ενέργειας


1. Τοποθετήστε τα ρήµατα του κειµένου 5 στα σωστά σηµεία του άξονα του χρόνου πουακολουθεί:

ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΠΑΡΟΝ ΜΕΛΛΟΝ (πριν) (τώρα) (µετά)

Απάντηση


ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΠΑΡΟΝ ΜΕΛΛΟΝ (πριν) (τώρα) (µετά)

έλεγαν είναι θα συµφωνήσουνήταν

πήγαιναν επιτρέπει

έσβηναν βλέπουµε

ανακάλυπταν χάνεται

ακολουθούσαν

αποτελούσαν πιστεύουµε


8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

33/62

25 0

2. Θυµάστε από το ∆ηµοτικό σχολείο ποιοι είναι οι οχτώ χρόνοι της ελληνικής γλώσσας;

Απάντηση

Οι οκτώ χρόνοι της ελληνικής γλώσσας είναι:ΕνεστώταςΠαρατατικόςΜέλλονταςΕξακολουθητικός ΜέλλονταςΣυντελεσµένος ΜέλλονταςΑόριστοςΠαρακείµενοςΥπερσυντέλικος



1. “Παρέες, ζευγάρια, οικογένειες πήγαιναν... και στις συντροφιές” (κείµ. 5): Βρείτε ταρήµατα του αποσπάσµατος. • Σε ποιο χρόνο βρίσκονται; • Γιατί ο συγγραφέας χρησιµο-ποιεί αυτό το χρόνο; • Τι θέλει να δηλώσει;

Απάντηση

Τα ρήµατα του αποσπάσµατος είναι: πήγαιναν , έσβηναν , ανακάλυπταν , ακολουθούσαν , αποτελούσαν .• Ο χρόνος που βρίσκονται τα ρήµατα είναι ο παρατατικός .• Ο συγγραφέας χρησιµοποιεί το χρόνο αυτό γιατί θέλει να δηλώσει µια πράξη που συνέβη στο παρελθόν και

είχε διάρκεια ή επαναλαµβανόταν.



8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

34/62

2. “Είδα µια ταινία... ξάπλωσα” (κείµ. 3): Βρείτε τα ρήµατα του αποσπάσµατος. • Σε ποιοχρόνο βρίσκονται όλα εκτός από το “είµαστε”; • Γιατί ο συγγραφέας χρησιµοποιεί αυτότο χρόνο; • Τι θέλει να δηλώσει; • Γιατί δε χρησιµοποίησε το χρόνο στον οποίο βρίσκο-

νται τα ρήµατα της προηγούµενης άσκησης;

ΑπάντησηΤα ρήµατα του αποσπάσµατος είναι: είδα , άρεσε , βγήκα , πήγα , µίλησα, γελάσανε , είπαν , ήταν , δειπνήσαµε , έφυγα,σκεφτόµουν , έφτασα , ξάπλωσα .• Τα περισσότερα ρήµατα βρίσκονται σε χρόνο αόριστο, γιατί ο συγγραφέας θέλησε να παρουσιάσει συνοπτικά

την πράξη που δηλώνουν (έγινε µια φορά και όχι κατ’ επανάληψην). Ο παρατατικός χρησιµοποιείται για ταρήµατα “άρεσε”, “ήταν”, “σκεφτόµουν”, τα 2 πρώτα δε συναντώνται στον αόριστο, ενώ το τελευταίο δηλώνειδιάρκεια.

• ∆ε χρησιµοποιεί παρατατικό, επειδή θέλει να τονίσει τα γεγονότα και όχι τη διάρκειά τους.

3. “Κι ενώ εγώ έτρεχα, τα τσαρούχια µου είχαν µείνει πίσω” (κείµ. 1): Στο απόσπασµαυπάρχουν δύο ρήµατα που δηλώνουν δύο γεγονότα. Ποιο από τα δύο έγινε πριν από τοάλλο; • Σε ποιο χρόνο βρίσκεται το ρήµα αυτό;

Απάντηση

Το ρήµα που προηγείται χρονικά είναι το “ είχαν µείνει ” και ακολουθεί το ρήµα “ έτρεχα ”.• Το ρήµα “ είχαν µείνει ” είναι σε χρόνο υπερσυντέλικο. Πρόκειται για το χρόνο που δηλώνει ένα παρελθοντικό

γεγονός που έχει γίνει πριν από ένα άλλο.

4. “Ο Καραγκιόζης, ανεξάρτητα... εκφράζει απόλυτα” (κείµ. 4): Βρείτε τα ρήµατα τουαποσπάσµατος. • Σε ποιους χρόνους βρίσκονται; • Το πρώτο ρήµα δηλώνει ένα γεγονόςπου έγινε στο παρελθόν ή γίνεται στο παρόν;

Απάντηση

Τα ρήµατα του αποσπάσµατος είναι: έχει αφοµοιωθεί , εκφράζει .

• Το ρήµα “ έχει αφοµοιωθεί ” βρίσκεται σε χρόνο παρακείµενο και το “ εκφράζει ” σε χρόνο ενεστώτα.• Το πρώτο ρήµα δηλώνει µία πράξη του παρελθόντος που η διάρκεια της φτάνει ως το παρόν.





8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

35/62

5. “Όσα παιδιά δοκιµάσουν... θα συµφωνήσουν” (κείµ. 5): Βρείτε τα ρήµατα του αποσπά-σµατος. • Ποιο από αυτά βρίσκεται σε χρόνο µέλλοντα; • Πρόκειται για µέλλοντα εξακο-λουθητικό, συνοπτικό ή συντελεσµένο; • Πώς το καταλάβατε;

Απάντηση

Τα ρήµατα του αποσπάσµατος είναι: δοκιµάσουν , πιστεύουµε, θα συµφωνήσουν .• Σε χρόνο µέλλοντα βρίσκεται το ρήµα “ θα συµφωνήσουν ”.• Πρόκειται για συνοπτικό µέλλοντα.• Το καταλαβαίνουµε γιατί το µόριο “θα” ακολουθείται από ρήµα, που δηλώνει συνοπτική ενέργεια.

6. Τι δείχνει η κατάληξη ενός ρήµατος; ∆ιαλέξτε τα σωστά:πτώση • γένος • αριθµό • πρόσωπο • χρόνο • ποιόν ενέργειας • φωνή • διάθεση.

Απάντηση

Η κατάληξη του ρήµατος δηλώνει τη φωνή , το πρόσωπο , τον αριθµό και το χρόνο .




1. Συµπληρώστε τα κενά µε τα ρήµατα που βρίσκονται στην παρένθεση:α. Αν πάτε βράδυ καλοκαιριού θερινό σινεµαδάκι και σας αρέσει, µετά... κάθε βράδυ.

(πηγαίνω)β. Όταν αρχίσει η παράσταση, εγώ... στη θέση µου. (κάθοµαι)

Απάντηση

α. Αν πάτε βράδυ καλοκαιριού θερινό σινεµαδάκι και σας αρέσει, µετά θα πηγαίνετε κάθε βράδυ.

β. Όταν αρχίσει η παράσταση, εγώ θα κάθοµαι στη θέση µου.



8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

36/62

2. Σε ποιους χρόνους βάλατε τα ρήµατα στην προηγούµενη άσκηση; • Γιατί επιλέξατε τουςχρόνους αυτούς; • Τι θέλατε να δείξετε κάθε φορά;

Απάντηση

Τα ρήµατα στην προηγούµενη άσκηση τα βάλαµε σε εξακολουθητικό µέλλοντα.• Επιλέξαµε το συγκεκριµένο χρόνο, επειδή στην πρώτη περίπτωση το γεγονός θα επαναλαµβάνεται στο µέλλον

και στη δεύτερη περίπτωση θα έχει διάρκεια στο µέλλον.

3. (α) Στέκοµαι, στεκόµουν, θα στέκοµαι(β) µίλησα, θα µιλήσω(γ) έχω φωνάξει, είχα φωνάξει, θα έχω φωνάξει

Σε ποιους χρόνους βρίσκονται τα παραπάνω ρήµατα; • Τι κοινό παρατηρείτε ότι έχουντα ρήµατα της οµάδας (α), της (β) και της (γ) µεταξύ τους;Απάντηση

α. Σε χρόνο ενεστώτα βρίσκεται το ρήµα: στέκοµαια. Σε χρόνο παρατατικό το ρήµα: στεκόµουνα. Σε χρόνο εξακολουθητικό µέλλοντα το ρήµα: θα στέκοµαιβ. Σε χρόνο αόριστο το ρήµα: µίλησα

β. Σε χρόνο µέλλοντα το ρήµα: θα µιλήσωγ. Σε χρόνο παρακείµενο το ρήµα: έχω φωνάξειγ. Σε χρόνο υπερσυντέλικο το ρήµα: θα έχω φωνάξειγ. Σε χρόνο συντελεσµένο µέλλοντα το ρήµα: είχα φωνάξει

Τα ρήµατα της ( α) κατηγορίας δηλώνουν διάρκεια ή επανάληψη.

Τα ρήµατα της ( β) κατηγορίας δηλώνουν κάτι που έγινε ή θα γίνει σύντοµα και εκείνα της ( γ) φανερώνουνπράξη που έχει τελειώσει ή θα έχει τελειώσει πριν από κάτι άλλο.




8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

37/62

2. “Περίπου στα 1930... τότε γεννιέται” (κείµ. 4): Τι παρατηρείτε σχετικά µε τη χρήση τουενεστώτα; • Τι εκφράζει ο ενεστώτας στο απόσπασµα αυτό;

Απάντηση

Στη συγκεκριµένη περίπτωση ο ενεστώτας χαρακτηρίζεται ιστορικός , γιατί δεν αναφέρεται στο παρόν, αλλάστο παρελθόν. Με αυτό το τρόπο επιτυγχάνεται πιο ζωντανή αφήγηση.


4. Συµβουλευτείτε το σχήµα που ακολουθεί και βγάλτε τα συµπεράσµατά σας για το τιεκφράζουν οι µελλοντικοί χρόνοι. Συµπεραίνω ότι χρησιµοποιούµε:

- τον εξακολουθητικό µέλλοντα για να .....................................

- το συνοπτικό µέλλοντα για να .................................................

- το συντελεσµένο µέλλοντα για να ............................................

Απάντηση

Συµπεραίνω ότι χρησιµοποιούµε:

- τον εξακολουθητικό µέλλοντα για να δείξουµε ότι κάτι θα γίνεται συνεχώς στο µέλλον.

- το συνοπτικό µέλλοντα για να δείξουµε ότι µια πράξη θα γίνει συνοπτικά στο µέλλον.

- το συντελεσµένο µέλλοντα για να δείξουµε ότι µία πράξη θα έχει τελειώσει στο µέλλον πριν από µία άλλη.



1. Με ποιους χρόνους εκφράζεται το παρελθόν, το παρόν και το µέλλον στα παραπάνωσκίτσα;

Απάντηση

Το 1ο σκίτσο αναφέρεται στο παρόν χρησιµοποιώντας αόριστο (έφτασε), αντί για ενεστώτα (φτάνει).Το 2ο σκίτσο αναφέρεται στο µέλλον χρησιµοποιώντας ενεστώτα (φεύγω), αντί για συνοπτικό µέλλοντα (θα φύγω)Το 3ο σκίτσο αναφέρεται στο παρόν χρησιµοποιώντας αόριστο (κοιµήθηκε), αντί για παρακείµενο (έχει κοιµηθεί)



8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

38/62


3. Συζητήστε τι συµπεράσµατα βγάζετε για τη χρήση και τη σηµασία των χρόνων.

Απάντηση

Κάθε χρόνος προορίζεται για µια συγκεκριµένη χρονική βαθµίδα. Έτσι, υπάρχει διάκριση σε παροντικούςχρόνους (ενεστώτας), παρελθοντικούς (παρατατικός, αόριστος, παρακείµενος, υπερσυντέλικος) και µελλοντι-κούς (εξακολουθητικός, συνοπτικός και συντελεσµένος µέλλοντας). Όταν κρίνεται σκόπιµο, κάθε χρόνος µπορεί

να χρησιµοποιηθεί για διαφορετική χρονική βαθµίδα από αυτή που προορίζεται. Με αυτό το τρόπο, προσδίδεταιαµεσότητα και ζωντάνια στον προφορικό και το γραπτό λόγο.

Β3 Τα συνδετικά ρήµατα

Ρήµα, κατηγόρηµα, κατηγορούµενο.

Το ρήµα συνηθέστατα είναι µονολεκτικό, δηλ. αποτελείται από µία (1) λέξη, π.χ. ο ήλιος λάµπει . Μπορείεπίσης να είναι περιφραστικό, δηλ. να αποτελείται από ένα προτακτικό µόριο και από έναν τύπο ρήµατοςή από τύπο ενός συνδετικού ρήµατος (όπως το είµαι και το γίνοµαι ) και από ένα όνοµα, που φανερώνει ιδιότ-ητα του υποκειµένου, π.χ. ο ήλιος είναι λαµπρός . Αυτό το όνοµα λέγεται κατηγορούµενο και το βρίσκουµεερωτώντας µε το τι (λογής) , π.χ. τι είναι ο ήλιος; (απάντηση: λαµπρός ). Το κατηγορούµενο δηλώνει µια (πρό-σκαιρη) ιδιότητα του υποκειµένου.Το συνδετικό ρήµα και το κατηγορούµενο αποτελούν ένα κατηγόρηµα και ισοδυναµούν (µαζί και τα δύο) µεοποιοδήποτε µονολεκτικό ρήµα. Στο παράδειγµα ο ήλιος είναι λαµπρός έχουµε:

είναι = βοηθητικό ρήµα,

λαµπρός = κατηγορούµενο,

είναι λαµπρός = κατηγόρηµα.Êáôçãïñïýìåíï

ã. Óõìðëçñþíåé íïçìáôéêÜ

ôá "óõíäåôéêÜ" ñÞìáôá.

ã. Óõìðëçñþíåé íïçìáôéêÜ

ôá óõíäåôéêÜ ñÞìáôá.

a. ×áñáêôçñßæåé ôï õðïêåßìåíïäéáìÝóïõ åíüò ñÞìáôïò.

a. ×áñáêôçñßæåé ôï õðïêåßìåíïäéáìÝóïõ åíüò ñÞìáôïò.

â. Ôßèåôáé óå ÏíïìáóôéêÞ ðôþóç.. Ôßèåôáé óå ÏíïìáóôéêÞ ðôþóç.


8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

39/62


1. “Ο Καραγκιόζης είναι ένα γνήσιο λαϊκό θέαµα” (κείµ. 4): Ποια ιδιότητα αποδίδει οσυγγραφέας στον Καραγκιόζη (απαντήστε χρησιµοποιώντας µία µόνο λέξη); • Ποιορήµα συνδέει το υποκείµενο της πρότασης µε τη λέξη αυτή (το κατηγορούµενο);

Απάντηση

• Η χαρακτηριστική ιδιότητα του Καραγκιόζη είναι ότι αποτελεί “θέαµα”.• Το ρήµα που συνδέει το υποκείµενο της πρότασης (Καραγκιόζης) µε το κατηγορούµενο (θέαµα) είναι το

“είναι”.

2. “Για έναν καλλιτέχνη... κάθε Σαββατοκύριακο” (κείµ. 5):Τι είναι ο κινηµατογράφος;α. για έναν καλλιτέχνη;β. για έναν επιστήµονα;

γ. για τους περισσότερους από τους γονείς και τους παππούδες σας;• Απαντήστε χρησιµοποιώντας µόνο µια λέξη κάθε φορά.• Υπογραµµίστε το ρήµα που συνδέει το υποκείµενο µε το κατηγορούµενο.

ΑπάντησηΟ κινηµατογράφος είναι:α. τρόπος (αφήγησης)β. συσκευή (προβολής)

γ. (αγαπηµένη) διασκέδαση• Τα συνδετικά ρήµατα είναι:

α. είναιβ. είναιγ. ήταν




8/15/2019 Ekth_A_Gimn_217_279

40/62

3. “Περίπου στα 1930, ο Καραγκιόζης... και τους τεχνίτες του” (κείµ. 4).“Συχνά οι εντυπώσεις ... στις συντροφιές” (κείµ. 5).Υπογραµµίστε τα συνδετικά ρήµατα στα αποσπάσµατα αυτά και βρείτε τα υποκείµενακαι τα κατηγορούµενα που συνδέουν.

ΑπάντησηΚείµενο 4

• συνδετικό ρήµα: είναι (εννοείται)υποκείµενο: ο συναγωνισµός κατηγορούµενο: αιτία

• συνδετικό ρήµα: είναιυποκείµενο: ο κινηµατογράφος (εννοείται)κατηγορούµενο: η τέχνη

• συνδετικό ρήµα: φαντάζειυποκείµενο: ο Καραγκιόζης κατηγορούµενο: φτωχός και λίγος

• συνδετικό ρήµα: φαντάζουν (εννοείται)υποκείµενο: οι ιστορίες

κατηγορούµενο: ξεπερασµένες • συνδετικό ρήµα: φαντάζουν (εννοείται)

υποκείµενο: τα µέσακατηγορούµενο: πρωτόγονα

• συνδετικό ρήµα: είναιυποκείµενο: ο

Documents

Ekth_A_Gimn_217_279