Enfeksiyon Zinciri Difteri ENFEKSİYON HASTALIKLARI Kabakulakportal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2014-2015/CGP/CGP109/CGP109_uni… · 1 ENFEKSİYON HASTALIKLARI Öğr. Gör. Uygar BAYRAKDAR

1

ENFEKSİYON HASTALIKLARI

Öğr. Gör. Uygar BAYRAKDAR

11. Hafta


11. Hafta

Konu Akışı; • Enfeksiyon Zinciri • Difteri, Boğmaca, Kızamık • Kabakulak, Kızamıkçık, Suçiçeği • Viral Hepatitler, Tetanoz • Eritama İnfeksiyozum (5.Hastalık) • Roseola İnfantum (6.Hastalık) • Tüberküloz.

2


11. Hafta

Mikro organizmanın enfeksiyon oluşturabilmesi için etken, kaynak ve alıcıya gereksinimi bulunmaktadır. Bu üçlü arasında enfeksiyon yayılımını önlemek için var olduğunu düşündüğümüz zincirin halkalarının bir yerde koparılması gerekmektedir. Enfeksiyon etkenleri bakteri, virüs, mantar parazitler olabilir. Enfeksiyon etkenin hastalık oluşturma potansiyeli Mikroorganizmanın sayısına, Mikroorganizmanın hastalık yapma kabiliyetine, bireyin vücut direncine bağlıdır.

Enfeksiyon Zinciri


11. Hafta

Enfeksiyon kaynağı, mikroorganizmaların doğal olarak yaşayıp üredikleri ortamdır. İnsan, hayvan cansız nesneler olabilir. Enfeksiyonun bulaşabilmesi için kaynaktan çıkıp alıcıya ulaşması gerekir.

Enfeksiyon Zinciri


11. Hafta

Enfeksiyon insanlara, solunum sistemi, boşaltım sistemi, sindirim sistemi ve deri bütünlüğünün bozulduğu yerler giriş çıkış yerleri olmaktadır. Yayılımda bit, pire, sinek, fare gibi hayvanlar taşıyıcı olarak rol oynamaktadır. Bazı insanlarda kendilerinde hastalık belirtisi portör olarak taşıyıcı şeklinde başka insanlara hastalığın taşınmasına önemli rol oynamaktadır. Özellikle vücut direnci azalmış, kronik hastalığı olan, dengesiz beslenen, aşırı yorgun olan ve bağışıklık sistemi yetersiz kişiler uygun alıcıdır (konakçı).

Enfeksiyon Zinciri


11. Hafta

Difteri; Halk arasında kuş palazı olarak da bilinmektedir. Süt, balgam ve su da aylarca canlı kalabilir. Difteri basilinin en önemli özelliği dış toksin üretmesidir. Basil vücuda girdikten sonra boğaza yerleşerek enfeksiyona karşı dokunun kendini savunma için gösterdiği reaksiyonla bölgesel inflamasyona neden olur.

Difteri, Boğmaca, Kızamık

3


11. Hafta

Burada kuvvetli yapışkan bir sıvı salgılar. Bu sıvı enfeksiyon bölgesini çevreleyen grimsi bir zar tabakası oluşturur. Buna yalancı zar denir. Yalancı zar içerisinde bakteri daha kolay üreyip, daha fazla toksin salgılar. Toksin lenf yoluyla dolaşıma katılarak diğer organlarda da hastalık belirtisi yaratır.



11. Hafta

Tedavi antitoksin difteri serumunun kullanımını ve penisilin, eritromisin gibi antibiyotiklerin kullanılmasını içerir. Difteri toksini hücrelere hızlı şekilde ve geriye dönüşümsüz olarak bağlandığından antitoksik serumun etkili olabilmesi için toksin kan dolaşımında iken verilmesi gerekir. Tedavide geç kalınmaması için, laboratuvar sonuçlarının çıkması beklenmeksizin klinik bulgular doğrultusunda tedaviye başlanılmalıdır.



11. Hafta

Solunum yolunda difterisi olan hastanın yanına hiçbir şekilde ziyaretçi alınmamalı, hastaya maske takılmalı ve yoğun bakım koşullarında izlenmelidir. Deri difterisinde olan hastanın temas izolasyonunda tuvaleti ve odası ayrılmalı, mutlaka kıyafet üzerine koruyucu bir kıyafet daha olmalıdır. Atıklara eldivenle dokunulmalı, eldivenler odadan çıkmadan odadaki tıbbı atık odasına atılmalıdır. Eller sık sık yıkanmalıdır.



11. Hafta

Boğmaca; etkeni üst solunum yollarından öksürük ile saçılan damlacıklar yoluyla yayılan bir basil türüdür. Mikroorganizma alındıktan ortalama 6-21 gün sonra hastalığa özgü klinik bulgular ortaya çıkar. Boğmaca üst solunum yolu enfeksiyonu belirtileri ile başlar ve şiddetli öksürük nöbetleri ile devam eder. Boğmaca en için en bulaşıcı dönem, öksürük nöbetleri ortaya çıkmadan önceki “Kataral” dönemdir; daha sonra bulaştırıcılık giderek azalır.


4


11. Hafta

Öksürük nöbet tarzında genellikle geceleri gelir. Bir biri ardına 5-10 öksürük nöbeti oluşur. Nöbetler sırasında terleme, baş ve boyun venlerinde dolgunluk, bilinç bozukluğu görülebilir. 6 aydan küçük çocukların hastanede yatılı olarak izlenmesi gerekmektedir.



11. Hafta

Büyük çocuklar evde bakılabilir. Çocukta solunum yollarında ki balgamı yumuşatmak için bol su verilmelidir. Öksürük nöbetinden kaçınmak için çocuk ağlatılmamalı, gereksinimleri zamanında karşılanmalıdır. Çocuğun istirahati sağlanmalı, havadar, nemli, sakin, aydınlık bir odada izlenmeli, ziyaretçi kısıtlanmalıdır. Beslenme öksürük nöbeti geçtikten yarım saat sonraya bırakılmalıdır. Boğmacalı çocuk tedaviden sonra okuluna devam edebilir.



11. Hafta

Kızamık; kızamık enfeksiyonu başlangıçta hafif ateş, gözlerde akıntı, burun akıntısı gibi nezleye ait belirtilerden sonra 40,5 derecenin üzerine çıkan yüksek ateş, kas ve eklem ağrıları ve döküntü ile gözlenen kızamık virüsünün neden olduğu virüs hastalığıdır.

Başlıca üst solunum yolunda hava yolu ile yayılır. Ilımlı iklimlerde genelde kış sonlarında ve ilk bahar başlarında görülür.



11. Hafta

Başlangıçta deride kabarık olmayan 24 saat önce yüze ve boyuna yayılan, sonra kollara ve göğse yayıldığında tipik deriden hafif kabarık kızarıklıklar gösteren ve üç günden tüm bedene yayılan döküntüler olur. Kızamığın başlangıcındaki en önemli belirti ağız içinde görülen ve tanı koydurucu olan “koplik lekeleri”dir.


5


11. Hafta

Hafif olgular evde tedavi edilebilir. Kızamık döküntü çıktıktan sonraki dört gün boyunca hastanın oda kapısı kapalı tutulmalı ve hasta diğer kişilerden uzak tutulmalıdır. Yüksek ateş için ateş düşürücü ve kas ağrıları için kesici verilmelidir. Öksürük için soğuk buhar verilebilir. Deri kuru ve temiz tutulmalıdır. Sıvı kaybı için bol su ve yumuşak besinler alması sağlanmalıdır. Hastanın eşyalarının ayrılmasına gerek yoktur.



11. Hafta

Kabakulak; parotis bezi denilen tükürük bezlerinin şişmesine neden olan bir virüsün sebep olduğu sıklıkla ilkbahar ve kış aylarında görülen bulaşıcı hastalıktır. Vakaların büyük çoğunluğu 14 yaşın altında aşısız çocuklardır. Hastalığı geçirenler yaşam boyu kalıcı bağışıklık kazanırlar. Mikrobun alındığı ve hastalık belirtileri ortaya çıkıncaya kadar geçen süre yaklaşık 16-18 gündür.

Kabakulak, Kızamıkçık, Suçiçeği


11. Hafta

Kabakulağın belirtileri; başlangıçta hafif ateş, baş ağrısı, iştahsızlık, halsizlik gibi hastalığa özel olmayan belirtilerdir. Bir iki gün içerisinde parotis bezi bölgesinde şişlik, ağrı, hassasiyet ortaya çıkar. İlerleyen günlerde şişlik belirginleşerek çenenin açısını kaybettiği ve kulak kepçesinin yukarı dışa itildiği görülür.



11. Hafta

Kabakulak hastalığı geçiren çocuğun bakımında bulaştırıcılık süresi (10 Gün) bitene kadar çocuğun ayrı odada kalması gereklidir.

Kabakulak mikrobu uzak mesafelere gidemediğinden oda kapısının kapalı tutulması şart değildir.

Ancak bir metre mesafesinde yaklaşan kişilerin maske kullanması yada çocuğa maske takılması enfeksiyonun bulaşmaması için alınması gereken önlemdir.


6


11. Hafta

Çocukta aktivitenin kısıtlanması ve yatak istirahati, ağrı kesici, erkek çocuklarda şişen testisin rahatlaması için alttan desteklenerek yükseltilmesi önerilir.

Anne gebeliğinin ilk üç ayında kabakulak geçirdiğinde bebeğin ölmesi ihtimali oldukça yüksektir. O nedenle aşısız kadınların gebelik öncesi dönemde aşılanmış olması önemlidir.



11. Hafta

Kızamıkçık; genellikle çocuk ve genç erişkinlerde görülen hafif döküntülü bir virüs enfeksiyonudur. Baş ve gövdede hızla deriden kabarık olmayan döküntü gelişir ve birkaç günde kaybolur.

Nadir olarak döküntüden önce hafif ateş ve baş ağrısı, halsizlik, hafif nezle ve gözlerde akıntı ve kaşıntı görülür.

Kızamıkçık döküntüleri yüzden başlar ancak gövdede döküntüler belirirken yüzdeki döküntüler kaybolur. 3 gün sonra tüm döküntüler kaybolur. Enfeksiyon alındıktan belirtiler ortaya çıkıncaya kadar ki dönem ortalama 14-21 gündür.



11. Hafta

Döküntü başlangıcının yaklaşık bir hafta öncesinden en az dört gün sonrasına kadar büyük oranda bulaşıcıdır. Gebeliğin ilk evrelerinde geçirildiğinde bebekte mikrosefali, sağırlık, kalp problemleri, katarakt ve diş eksiklikleri gibi “Konjenital Rubella Sendromu” denilen anomalilere neden olur.



11. Hafta

Gebelik öncesi bayanların taranması ve negatif olanların kızamıkçık aşısının yapılması gereklidir. Aşılanan bayanlar aşıdan sonra üç ay hamile kalmaması gerekmektedir.

Kızamıkçık olan çocuğun bakımında çocuğun rahatını sağlayıcı önlemler alınması gereklidir.


7


11. Hafta

Suçiçeği; her yaşta görülebilir, ancak vakaların büyük çoğunluğu 13 yaşın altındadır. Çocukluk çağının en sık görülen bulaşıcı hastalığı olarak bilinir. Genellikle hafif seyirlidir. Suçiçeği tipik deri döküntüleri, kaşıntı ve ateş ile seyreden bir virüs enfeksiyonudur. Suçiçeğinde döküntüler, önce gövdede başlayıp sonra yüz ve saçlı deride, daha az olmak üzere kol ve bacaklarda, ağızda yanak mukozasında ve boğazda görülerek bütün vücuda yayılan deriden kabarık olmayan kırmızı ve içi sıvı dolu olarak ortaya çıkar.



11. Hafta

Bulaşma solunum yolundan ve içi sıvı dolu veziküllerle deriden olabilmektedir. Döküntüler çımadan önceki ilk beş gün, ilk lezyonlar ortaya çıktıktan sonraki ilk altı gün sonrasına kadar bulaştırıcı olmaktadır.



11. Hafta

Enfeksiyon geçirildikten sonra yaşam boyu bağışıklık kazanılır. Bununla beraber suçiçeği öyküsü olan kişilerde zona hastalığı gelişebilir. Zona suçiçeği virüsünün ileride aktifleşmesi sonucu duyu sinirleri boyunca özellikle göğüs ve yüz derisinde ağrılı veziküller oluşması ve ateşle seyreden enfeksiyon hastalığıdır.



11. Hafta

Hepatit hem dünyada hem de ülkemizde en sık görülen enfeksiyon hastalıklarıdır. Hepatitin etkeni Hepatit A, Hepatit B, Hepatit C, Hepatit D ve Hepatit E virüsleridir. Hepatit A ve E taşıyıcı olan kişilerin atıkları ile bulaşmış besinlerin iyi yıkanmadan ağız yoluyla alınması sonucu oral yoldan, diğerleri damardan kan verilmesi yada enjektör batması gibi yollardan ve cinsel temasla bulaşmaktadır.

Viral Hepatitler, Tetanoz

8


11. Hafta

Enfeksiyon sonucu sarılık öncesi, klinik belirtiler ortaya çıkmadan önceki dönemde bulaştırıcılığın yüksek olması nedeni ile toplumda yayılımı kolaylaşmaktadır. Akut viral hepatitler, ani başlayan sarılık, koyu renkli idrar, iştahsızlık, halsizlik, bulantı, sağ üst kadran ağrısı, idrarda bilüribin artışı ve karaciğer enzimlerinin yükselmesi ile karakterize olmuş hastalıktır.



11. Hafta

Tetanoz; kirli yaralar yada paslı çivi batması gibi travma sonucu oluşur. Yeni doğanda görülen tetanos ise çoğunlukla göbek kordonu enfeksiyonu sonucu oluşur. Tetanosun kişiden kişiye bulaştırıcılığı gösterilememiştir. Hastalığın alınıp belirtiler ortaya çıkıncaya kadar geçen süre 3-21 gündür. Hastalığın belirtilerinin görülmeye başlayıncaya kadar geçen süre ne kadar kısa ise hastalığın seyri kötüleşir. Genellikle bebekte emme güçlükleri başlar, yaşamın ilk iki gününde normal emen ve ağlayan bir yeni doğanda, 3-28 günler arası emme güçlüğü ve katılık gibi belirtiler ortaya çıkar.



11. Hafta

Hastalarda tipik görüntü olarak sırt kaslarındaki kasılma sonucu gövdenin öne doğru kavis göstermesi, baş ve bacakların arkaya bükülmesi, tüfek tetiği pozisyonu ve yüz kaslarının kasılması sonucu sırıtış görünümü görülür. Apne nöbetleri, şok ve akciğer sorunları sık görülür. İyileşme dört hafta kadar sürer. Tetanos antitoksini ile tedavi edilmezse hasta solunum kaslarının tutulumu sonucu solunum yolunda darlık gelişerek hasta kaybedilebilir.



11. Hafta

Bebeğin kasılmasını önlemek hastanede sessiz, fazla ışık olmayan odaya alınması, kasılmaların önlenmesi için sakinleştirilmesi ve hava yollarının açık tutulması en önemli bakım yaklaşımıdır. 10 günlük antibiyotik tedavisi uygulanmalıdır.


9


11. Hafta

Kızlarda daha sık görülen bir enfeksiyon hastalığıdır. Vakaların büyük bir çoğunluğu 5-15 yaş arasındaki çocuklardır. Solunum yolu sekresyonları ile temas, kan ve kan ürünleri ile temas ve anneden bebeğe geçiş kanıtlanmıştır. Genellikle temastan bir hafta sonra; baş ağrısı, hafif derecede ateş, boğaz ağrısı, kaşıntı, burun akıntısı, yorgunluk, farenjit, eklem ağrısı ve karın ağrısı gibi gastroin-testinal sistem belirtileri görülebilir.

Eritama İnfeksiyozum (5.Hastalık)


11. Hafta

Döküntü ve eklem bulguları mikroorganizmanın kazanılmasından 2-3 hafta sonrasında ortaya çıkabilir. Eritama İnfeksiyozumda yaklaşık yedi günlük semptomsuz dönemden sonra tipik ekzantem ortaya çıkabilir. Önce yüzde kırmızı, “tokat yemiş çocuk görünümü” ve ağız çevresinde solukluk görülür.



11. Hafta

Birkaç gün sonra gövdede, kol ve bacaklarda dantel görünümünde döküntüler gelişir. Döküntülerin zaman zaman solması ve deri iritanları ile yeniden alevlenmesi tipiktir.

Döküntü kaybolduktan haftalar ya da aylar sonra irritasyon, egzersiz, güneş ışınları, banyo gibi iritasyonlar sonrası tekrar görülebilir. Beşinci hastalık bir virüs hastalığı olduğu için tipik bir tedavisi yoktur.



11. Hafta

İlgili belirtilerin haftalar ya da aylar aylar içinde tekrarlama olasılığı nedeniyle aşırı sıcak ve güneş ışığı, aşırı egzersizden ve herhangi bir irritandan uzak tutulmaları gereklidir. Döküntü çıktıktan sonra bulaştırıcılık kaybolmuştur.


10


11. Hafta

Roseola İnfantum iyi huylu, yaklaşık 3-4 gün süren ateşin arkasından ortaya çıkan pembe, döküntü ile seyreden akut viral bir hastalıktır. Hastalık özellikle bebek ve küçük çocuklarda görülmektedir. Dört yaşına kadar çocukların hemen hemen tamamı hastalığı geçirmekte ve ömür boyu bağışıklık kazanmaktadır. Roseola İnfantumda üç dört gün süren huzursuzluk ve yüksek ataş ile seyreden prodromal dönem vardır.

Roseola İnfantum (6. Hastalık)


11. Hafta

Bu dönemin sonunda ateş kriz şeklînde düşmekte ve bunu döküntülerin çıkması izlemektedir. Döküntü ateşin düşmesinin hemen ardından gövdeden başlayarak kollara, boyuna, yüz ve bacaklara yayılan döküntüler şeklindedir. Döküntüler kısa sürelidir. 24 saatten fazla devam eder ve iki gün içerisinde iz bırakmadan kaybolur gider. Kaşıntı yoktur, pigmentasyon kalmaz, hafif pullanma olabilir. Kişiden kişiye bulaşma yolu solunum yolu ile, tükürük yada enfekte kişiler ile direk temastır.



11. Hafta

Öksürme ya da hapşırma yolu ile de yayılabilir. Enfekte kişi ne kadar süre bulaştırıcı olduğu henüz bilinmemektedir. Hasta bakımında kullanılan eşyaların ortak kullanımından kaçınılmalıdır. Komplikasyonlar yönünden hasta yakından izlenmeli, ateşe yönelik bakım verilmelidir. Çünkü yeni doğanlar beyin gelişimi sırasında ateşe karşı çok duyarlıdırlar.



11. Hafta

Etkeni bir mikobakteri türüdür. Hastalığın kaynağı insan olmakla birlikte, kontrol altına alınmamış hastalıklı sığırların sütlerinin içilmesi ile de bulaşan tipide mevcuttur. Tüm tüberküloz vakalarının büyük çoğunluğu akciğerde ortaya çıkar. Akciğerleri tahrip etmesi sonucu başka organlara yayılarak diğer organlarda ikincil enfeksiyona sebep olur.

Tüberküloz

11


11. Hafta

Mikrobun en sık yayılma yolu hasta kişinin öksürmesi, aksırması, konuşması ile akciğer sekresyonunun damlacık şeklinde havaya atılmasıdır. Bu damlacıklar havada buharlaşarak parçalanmakta ve havada her biri 1-3 tüberküloz basili içeren damlacık çekirdeklerini oluşturmaktadır. Bunlardan akciğerlere girebilecek kadar küçük olanlar solunan hava ile akciğerlerde hava keseciklerine yerleşerek burada çoğalmaktadır.

Tüberküloz


11. Hafta

Hastalığın akciğer dışı organlara yayılımı çocuklarda daha sıktır. Çocuklarda hastalığın şiddeti ve bulaştırıcılığı yaşa göre farklılık göstermektedir. Yaşamın ilk birkaç yılında enfeksiyon ağır seyrederken, bulaştırıcılık genç erişkin yaşlarda özellikle 15 yaşın üzerindeki vakalarda görülmektedir.

Tüberküloz


11. Hafta

Çocuklara hastalığın bulaşmasında aile ve yakın çevre ile temas etkilidir. Hastalık genellikle sinsi ve gizli bir şekilde seyretmektedir. Enfeksiyon alındıktan 4-12 hafta içinde hastalık ortaya çıkabilmekte yada yaşam sürecinde gizli bir enfeksiyon olarak da kalarak fırsat bulduğunda klinik belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Tüberkülozun çocuklarda en yaygın belirtileri;

• Aralıklı ateş • Kilo alamama, zayıflık • Gece terlemesi • Çabuk yorulma, aşırı halsizlik, kusma ve baş ağrısı

Tüberküloz


11. Hafta

Bebekler ve küçük çocuklar erişkinlerden farklı olarak balgam çıkarmazlar. Bu nedenle bulaştırıcı kabul edilmezler. 15 yaşın üzerindeki çocuklar ve erişkinler bulaştırıcıdır. Tüberküloz genellikle yoksulluğun eşlik ettiği ve yoksulluğun devamına neden olan bir hastalıktır.

Tüberküloz

12


11. Hafta

Risk grupları genellikle; yeni doğanlar, yaşlılar, ev içinde tüberküloz hastası ya da taşıyıcısı bulunanlar, okul, kreş, yurt gibi toplu yerlerde yaşayanlar, sosyoekonomik düzeyi düşük büyük kentlerin gelişmemiş bölgelerinde yaşayanlar, kronik hastalığı olanlar, bağışıklık sistemi baskılanmış olan kişiler, tüberkülozlu anneden doğan bebekler, kötü beslenen çocuklardır.

Tüberküloz


11. Hafta

Tüberküloz basili havalandırılmayan ve güneş görmeyen ortamlarda uzun süre canlı kalabilir. Bu sebeple evin havalandırılması konusunda ailelere eğitim verilmelidir. Özellikle çocuk odaları güneş gören odalardan seçilmelidir. Yakın temas edenlere koruyucu ilaç tedavisi uygulanmalıdır.

Tüberküloz

TEŞEKKÜRLER

Öğr. Gör. Uygar BAYRAKDAR

11. Hafta

Documents

Enfeksiyon Zinciri Difteri ENFEKSİYON HASTALIKLARI Kabakulakportal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2014-2015/CGP/CGP109/CGP109_uni… · 1 ENFEKSİYON HASTALIKLARI Öğr. Gör. Uygar BAYRAKDAR