Enflasyon Hedeflemesi ve Kur Dinamikleri: Türkiye Örneği

1

Enflasyon Hedeflemesi ve Kur Dinamikleri: Türkiye Örneği

K. Azim Özdemir

Serkan Yiğit

T.C. Merkez BankasıAraştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü

Finansal Analiz Müdürlüğü

Türkiye Bankalar Birliği 13 Nisan 2009

2

Sunuşun Çerçevesi

• 1- Motivasyon

• 2- Hedef Bölge Modeli

• 3- Ampirik Metodoloji ve Bulgular

• 4- Sonuçlar

3

Sorularımız???

• 1- Kur üzerinde belli seviyelerde bir baskı oluşuyor mu?

• 2- Türkiye’de kur rejimi dalgalı kur rejimi, ancak;

• Serbest dalgalı mı?• Örtük bir bölge içinde mi serbest dalgalı?

– Bu sorulara enflasyon hedeflemesi dönemini esas alarak cevap bulmaya calıştık...

4

Neden Kurlar Üzerinde Baskı Oluşabilir?

• 1- Dalgalanma Korkusu. • (Fear of Floating, Calvo and Reinhart (NBER, 2000))

• 2- Enflasyon Endişesi.

• 3- Rekabet Gücü Endişesi.

5

Neden Örtük Hedef Bölge?

• 1- Önceki sayfada bahsedilen endişeler,

• 2- Resmen açıklanmış hedef bölgenin olmaması,

• 3- Müdahale politikasının varlığı,• Oynaklığın azaltılmasının teorik olarak güvenilir bandlar içinde

mümkün olduğu gösterilebilir!• Sağlıksız fiyat oluşumlarının engellenmesi belli seviyelerin

üzerini dışlayabilir!

6

Türkiye’de de facto Kur Politikası

• 1- Dalgalı Kur Rejimi,

• 2- Ancak müdahaleye izin veriyor!

• 3- Uygulamada müdahaleyi motive eden diğer faktörler;

• Rezerv birikimi – (Güçlü Rezerv Politikası)• Kur şokları ve uzun dönemli enflasyon

beklentileri ilişkisi – (Enflasyon hedeflemesi)

7

Hedef Bölge Modeli (Target Zone, Krugman(NBER, 1988))

dt

tdsEtfts

)()()(

tt dWdtdf

)exp()exp(),,( 21 fBfAfssfg

Kur Denklemi

“Brownian” Salınımı

Denge Çözümü

8

Model Sonuçları• 1- Kurlar alt ve üst bandlar içinde serbest

dalgalanabilmektedir.

• 2- Ancak band içinde oynaklık daha az olmaktadır.

• Alt ve Üst bantda müdahale beklentisinin oluşmasi kurların band içindeki davranışını da etkilemektedir.

• 3- Kurlar bandlara yaklaşınca dinamiklerin farklılaşması beklenmektedir.

• Band içinde kurlar serbest dalgalanırken, üst ve alt bandlara yaklaşınca müdahale nedeniyle sistematik bir yapı oluşabilmektedir.

9

Kurlar Serbest Dalgalı Mı?

• “Rastlantısal Yürüyüş Kuramı” geçerli mi?

ttt YY 1

))1((IYt.iidt ve

Tablo 1- Rastlantısal Yürüyüş Kuramı Testleri

Test Statistica Turkish lira/ Euro Turkish lira/US Dollar

Critical Level- %5

Phillips-Perron -2.3995 -1.2838 -2.86 BoxLjung 29.3638 25.0355 31.4

LiMcLeod 184.7526 191.9331 31.4 :BDS

7.0,4

7.0,3

7.0,2

m

m

m

8.1565

10.1119 10.9375

7.0104 8.9600

10.1591

1.96

1ARCH 28.4459 23.4721 3.84

10

Rastlantısal Yürüyüş Modeli Neden Geçersiz?

• 1- Değişebilen şartlı oynaklık,

• 2- Değişebilen şartlı ortalama;• Farklı rejimler.• Bu rejimler arasında dinamik davranış farklılıkları,

• 3- Kaotik bir yapı.

11

Eşik (Threshold) Modelleri

ttit

p

ii

p

ittiti

p

ittiti

t

hY

hY

hY

Y

32

31

,30,3

12

22,20,2

11

21,10,1

3

2

1

2

21

1

TZ

TZT

TZ

dt

dt

dt

eğer

),0( 21 ttt hN

2111

212

2110

2 ttttt hIh 00

10

tt

tt

I

I

Burada,

ve

12

Eşik Değere Göre Ayrıştırma

TL/ABD Doları=Ln(1.2135) TL/Euro=Ln(1.8693)

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

02/0

1/06

02/0

3/06

25-0

4-20

0616

-06-

2006

09/0

8/06

02/1

0/06

28-1

1-20

0624

-01-

2007

19-0

3-20

0710

/05/

0703

/07/

0724

-08-

2007

19-1

0-20

0712

/12/

0707

/02/

0801

/04/

0823

-05-

2008

16-0

7-20

088/

9/20

08

0

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

0.3

0.35

0.4

0.45

0.5

US Dollar - Lower RegimeUS Dollar - Upper RegimeUS Dollar - ThresholdCross Rate (Euro/US Dollar)

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

02/0

1/06

24-0

2-20

0613

-04-

2006

31-0

5-20

0618

-07-

2006

04/0

9/06

20-1

0-20

0612

/12/

0601

/02/

0721

-03-

2007

08/0

5/07

25-0

6-20

0710

/08/

0727

-09-

2007

16-1

1-20

0708

/01/

0825

-02-

2008

11/0

4/08

29-0

5-20

0816

-07-

2008

2/9/

2008

0

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

0.3

0.35

0.4

0.45

0.5

Euro - Lower Regime

Euro - Upper Regime

Euro - Threshold

Cross Rate (Euro/US Dollar)

TL/U

S

Euro

/US

Dol

lar

Euro

/US

Dol

lar

TL/E

uro

13

Model Seçimi - (TL/EURO)

Tablo 2- TARCH(1,1) ve SETAR(2)-TARCH-M(1,1) Test Statistic TARCH(1,1) SETAR(2)-TARCH-M(1,1) Critical Level-%5

No.of Obs: 690

Lower Regime No.of Obs: 479

Threshold: 1tY 0.6256

Upper Regime No.of Obs: 211


2R 0.9783 0.9699 0.8609

AIC -6.6861 -6.8801 -6.1663

BoxLjung 20.8893 13.5068 14.2650 31.4

LiMcLeod 8.4989 8.9465 17.7627 31.4

:BDS

7.0,4

7.0,3

7.0,2

m

m

m

0.4154 0.3925 0.0633

0.8976 0.7678 1.1284

0.9707 1.7964 1.9116

1.96

1ARCH 0.1148 0.1756 2.0117 3.84

14

Model Seçimi – (TL/ABD Doları)

Tablo 3- TARCH(1,1) ve SETAR(2)-TARCH(1,1) Test Statistic TARCH(1,1) SETAR(2)-TARCH(1,1) Critical Level-%5

Single Regime No.of Obs: 690

Threshold: -

Lower Regime No.of Obs: 145


Upper Regime No.of Obs: 545


2R 0.9881 0.6998 0.9826

AIC -6.7033 -6.6940 -6.6933

BoxLjung 13.8973 15.4980 18.4177 31.4

LiMcLeod 9.7441 21.1668 7.4371 31.4

:BDS

7.0,4

7.0,3

7.0,2

m

m

m

0.6403 0.5635 1.0110

-0.9520 0.0529 0.2785

0.7220 0.3011 0.6191

1.96

1ARCH 0.0993 0.1973 0.0211 3.84

15

Tahmin Sonuçları – (TL/EURO)

2111

212

2110

2

2443322110

ttttt

ttttttt

hIh

hYYYYY

00

10

),0( 21

tt

tt

ttt

I

I

hN

Tablo 4 TL/Euro –SETAR(2)-TARCH-M Modeli Tahmin Sonuşları Tek Rejim Üst Rejim Alt Rejim

Coef. Values z- Stat. Coef. Values z- Stat. Coef. Values z- Stat.

0 0.0087 3.4129 0.0705 2.4632 0.0013 0.3370

1 0.9849 225.3180 0.8808 19.5911 1.1355 22.6940

2 - - - - -0.2158 -3.1419

3 - - - - 0.1874 3.1158

4 - - - - -0.1051 -2.6422 - - 54.1335 3.0466 -32.6297 -2.5572

0 0.0000 5.8513 0.0000 0.8938 0.0000 4.3553

1 0.2865 6.3658 0.0651 3.0702 0.2101 4.1923

2 -0.2802 -6.5820 0.1011 1.7778 -0.3116 -6.6307

1 0.7726 25.6059 0.8723 22.8045 0.6254 7.2073

16

Bulgular – (TL/EURO)

• 1- İkili rejimin üst rejiminde TL/Euro kuru belli bir dengeye doğru uyarlanırken, alt rejimde ve tekli rejimde gelen şoklar kalıcı olmaktadır.

• 2- Oynaklıktaki (belirsizlik) bir artış kurların seviyesini tekli rejimde etkilemezken, iki rejimli eşik modelin üst rejiminde seviyeyi artırıcı bir şekilde alt rejiminde ise düşürücü bir şekilde etkilemektedir.

• 3- Kura değerlenme yönünde gelen bir şok tekli rejimde oynaklık üzerinde net bir etki yaratmazken, iki rejimli eşik modelin üst rejiminde oynaklığı artırmakta alt rejiminde ise düşürmektedir.

• 4- Kura değer kaybı yönünde gelen bir şok, bütün modellerde oynaklığı artırmaktadır.

17

Tahmin Sonuçları – (TL/ABD Doları)

Tablo 5 TL/ABD Dolları – SETAR(2)-TARCH Modeli Tahmin Sonuçları Tek Rejim Üst Rejim Alt Rejim

Coef. Values z- Stat. Coef. Values z- Stat. Coef. Values z- Stat.

0 0.0009 0.8516 -0.0004 -0.2472 0.0151 2.0742

1 0.9961 268.3857 0.9994 192.3222 1.1223 111.2804

2 - - - - -0.2070 -4.3290

3 - - - - - -

4 - - - - - - - - - - - -

0 0.0000 5.8222 0.0000 4.3835 0.0000 3.3303

1 0.2115 6.0222 0.2203 5.5847 0.0278 0.6117

2 -0.2168 -5.4919 -0.1306 -2.7532 -0.2080 -2.8986

1 0.8162 31.3697 0.7928 27.6534 0.9249 31.1309

2111

212

2110

2

222110

ttttt

ttttt

hIh

hYYY

00

10

),0( 21

tt

tt

ttt

I

I

hN

18

Bulgular – (TL/ABD Doları)

• 1- Tekli rejimde ve ikili rejimin üst rejiminde TL/ABD dolarına gelen şoklar kalıcı olurken, ikili rejimin alt rejiminde gelen şoklar zamanla etkisini yitirerek model belli bir dengeye doğru uyarlanmaktadır.

• 2- Oynaklıktaki bir artış kurun seviyesini bütün modellerde etkilememektedir.

• 3- Kura değerleme yönünde gelen bir şok, tekli rejimde oynaklığı etkilemezken, iki rejimli eşik modelin üst rejiminde oynaklığı artırmakta, alt rejiminde ise oynaklığı azaltmaktadır.

• 4- Kura değer kaybı yönünde gelen bir şok, tekli rejimde oynaklığı artırırken, iki rejimli eşik modelin üst rejiminde oynaklığı artırmakta, alt rejiminde ise oynaklığı anlamlı bir şekilde etkilememektedir.

19

Öngörü Sonuçları – (Örneklem İçi)

Tablo 6 Üst Rejim Tahminleri Panel A: TL /Euro Kuru

Model Hata Kare Ortalaması Hata Kare Ortalaması Oranı 1 Adım Öne 5 Adım Öne 1 Adım Öne 5 Adım Öne

Rastlantısal Yürüyüş 0.012447 0.014205 1.78 1.63 En İyi AR Modeli 0.012672 0.014226 1.81 1.65 TARCH(1,1) 0.012779 0.014295 1.83 1.66 SETAR(2) 0.012865 0.014275 1.84 1.67 SETAR(2)-TARCH-M 0.013873 0.014200 2.01 1.81

Panel B: TL/ABD Doları Kuru


Rastlantısal Yürüyüş 0.010202 0.010983 4.23 3.77 En İyi AR Modeli 0.010163 0.010933 4.21 3.75 TARCH(1,1) 0.010175 0.010953 4.22 3.76 SETAR(2) 0.010204 0.010990 4.23 3.77 SETAR(2)-TARCH 0.010219 0.010872 4.23 3.74

20

Öngörü Sonuçları – (Örneklem İçi)

Tablo 7 Alt Rejim Tahminleri Panel A: TL /Euro Kuru



Panel B: TL/ABD Dolları Kuru



21

Öngörü Sonuçları – (Örneklem Dışı)

Tablo 8 Alt Rejim Tahminleri Panel A: TL /Euro Kuru Model Hata Kare Ortalaması Hata Kare Ortalaması Oranı 1 Adım Öne 5 Adım Öne 1 Adım Öne 5 Adım Öne


Panel B: TL/ABD Dolları Kuru



22

Sonuçlar• 1- Enflasyon hedeflemesi döneminde kur davranışlarını

açıklayan iki farklı rejim bulunmaktadır.

• 2- TL/Dolar Kuru 1.2135 seviyesinin üzerinde serbest dalgalı kur rejimi içindeymiş gibi davranmaktadır. TL/Euro kuru ise, 1.8693 seviyesinin altında serbest dalgalı kur rejimiyle tutarlı bir davranış sergilemektedir.

• 3- Eşik modeller diğer modellere göre daha iyi öngörü performansı sergilemektedir;– Bulunan eşik değerler üzerinde rastlantısal yürüyüş modeli kur

davranışlarını en az diğer modeller kadar iyi açıklayabilmektedir.– Ancak Eşik Modellerle, sözkonusu eşik değerlerin altında

rastlantısal yürüyüş modelinden daha iyi tahmin almak mümkün olmaktadır.

Documents

Enflasyon Hedeflemesi ve Kur Dinamikleri: Türkiye Örneği