EVROPSKE INTEGRACIJE PITANJA I ODGOVORI

1. IDEJA EVROPSKOG UJEDINJENJA: NASTANAK I RAZVOJ – STA JE PREDHODILO UJEDINJEU

U vremenu Drugog svjetskog rata započelo je razmišljanje o budućem uređenju međunarodnih odnosa. U cilju osiguravanja mira i sigurnosti u poslijeratnoij Evropi razmišljalo se o koncepciji mogućeg ujedinjenja evropskih država.Jedan od vodećih lidera u antifašističkoj pobjedničkoj koaliciji bio je Winston Churchill

Ideja evropskog ujedinjenja: nastanak i razvoj ideje

Ideja vodilja evropskog ujedinjenja je u težnji da se evropske zemlje izgrađuju miru i socijalno-ekonomskom napretku.Prvi korak ka novom stvaranju evropske porodice naroda mora biti stvaranje partnerstva između Francuske i Njemačke. Prvi praktični korak biće stvaranje Vijeća EvropeAktivnosti koje su prethodile osnivanju prvog oblika evropskih zajednica vezane su za diplomatske aktivnosti Njemačke i Francuske.Francuski ministar vanjskih poslova Robert Schuman je 09. maja 1950. godine obrazložio ideju o formiranju integracije između evropskih država.

Prvi korak mora biti preduzet odmah i to u tačno određenim oblastima – u oblasti proizvodnje uglja i čelika, tako da ova proizvodnja bude stavljenja pod zajedničku kontrolu;Fuzija ekonomskih interesa će se odraziti na životni standard stanovništva i biće osnov zajedništva u Evropi;Odluke zajedničke uprave moraju biti obavezne za zemlje članice i provedive, a sama uprava mora biti sastavljena od nezavisnih lica po principu jednake zastupljenosti;Umjesto suprotstavljanja između evropskih država, posebno u odnosu na Njemačku, predložena je integracija i zajedničo upravljanje određenim vitalnim privrednim granamna. Solidarnost proizvodnje, koja će se na ovaj način stvoriti, posvjedočit će da će svaki rat između Njemačke i Francuske biti ne samo nezamisliv već i materijalno nemoguć;

Zadatak prenesen zajedničkom vrhovnom nadležnoću je da osigura:- Modernizaciju proizvodnje i poboljšanje kvaliteta;- Isporuku uglja i čelika na francusko i njemačko tržište, kao i tržišta zemalja koje učestvuju pod istim uslovima;- Razvoj zajedničkog izvoza u druge zemlje;

2. ORGANIZACIJE KOJE SU PRETHODILE NASTANKU EVROPSKIH ZAJEDNICA

Osivanju Evropske zajednice prethodilo je osnivanje drugih međunarodnih organizacija koje su osnovane u cilju ostvarivanja političkih, sigurnosnih i ekonomskih ciljeva.

Osnovama za ujedinjenje Evrope smatra se nastanak ovih oblika organizovanja: Zapadnoevropske unije (17.marta 1948. godine) Osnivanje NATO-a (4.aprila 1949. godine Vijeća Evrope (5.maja 1949. godine)

Ključni ciljevi osnivanja NATO-a:

Očuvanje mira i sigurnosti Odlučnost država potpisnica da se odupru napadu trećih država Ostvarivanje drugih ciljeva: sigurnost i blagostanje naroda država potpisnica Sjevernoatlanski ugovor zamišljen je kao sredstvo za poboljšanje u odbrani od eventualnog napada, pri

čemu su prihvaćeni prncipi izraženi u Povelji UN-a iz 1945. godine Ugovor zaključen 4. aprila 1949. godine u Vašingtonu između 12 država zapadnog bloka (Belgija,

Danska, Island, Luksemburg, Norveška, Velika Britanija, SAD, Kanada, Francuska, Italija, Holandija, Portugal)

3. VIJEĆE EVROPE

Vijeće Evrope je međunarodna organizacija osnovana 1949. godine zaključivanjem međunarodnog Ugovora potpisanog u Londonu.Ova organizacija otvorena je za prijem svake države ukoliko prihvata principe vladavine prava, princip zaštite ljudskih prava i osnovnih sloboda prema svakom ko se nalazi pod njenom jurisdikcijom;

Vijeće Evrope – značaj i razvoj

Sve do 1989. godine, Vijeće Evrope je ostalo regionalna Zapadnoevropska ustanova.Danas Vijeće Evrope broji ukupno 47 država članica.Bosna i Hercegovina je 24. aprila 2002. godine primljena u Vijeće Evrope.

Dva glavna organa Vijeća Evrope su:Parlamentarna skupština (318 članova) - savjetodavna uloga, pitanja iz nadležnosti VEKomitet ministara (ministri vanjkih poslova država članica ili stalni diplomatski predstavnici) - ima pravo odlučivanja. Odlučuje o aktivnostima koje će preuzeti Vijeće Evrope. Donosi konvencije i preporuke. Glavne institucije VE: Evropski sud za ljudska prava; Kongres lokalnih i regionalnih vlasti Evrope; Povjerenik za ljudska prava.

4. NASTANAK I RAZVOJ EVROPSKIH ZAJEDNICA

Nakon uspostavljanja NATO-a i Vijeća Evrope 1949. godine, predstvanici zapadnoevropskih država nastoje uspostaviti uslove u kojima će se omogućiti stabilan ekonomski razvoj država Zapadne Evrope i to u cilju:1. izlaska iz poslijeratne krize; 2. jačanja vlastitih nacionalnih pozicija u budućoj političkoj i ekonomskoj ulozi ujedinjene Evrope kao

nove snage na globalnom nivou.

5. OSNIVANJE EVROPSKE ZAJEDNICE ZA UGALJ I ČELIK

9.maja 1950. godine, francuski ministar vanjskih poslova Robert Schuman iznosi ideju o formiranju integracije među evropskim državama - Evropske zajednice za ugalj i čelikEZUČ uspostavljena je potpisivanjem Ugovora o osnivanju 18.aprila 1951.godine u Parizu. Ugovor je stupio na snagu 23.jula 1852. godine: Potpisnice su, osim Njemačjke i Francuske, bile Italija i zemlje Beneluksa.Glavni cilj bilo osiguranje mira unutar Evrope kroz “zajedništvo” tj. zajedničku kontrolu najznačajnijih ratnih dobara – uglja i čelika, te njihovo korištenje za obnovu EvropeOrgani zajedniceVijeće ministara: Visoka vlast: Zajednička skupština: Svajetodavni odbor: Sud:

6. NASTANAK EEZ-A I EUROATOM-A

Uspjeh inicijative i funkcionisanje EZUČ, vodio je formiranju novih oblika evropskog ujedinjavanja.Nastupa druga faza izgradnje Evrope sa fokusom na rješavanju pitanja atomske energije u mirnodopske svrhe i stvaranju zajedničkog evropskog tržišta;

Uspostavljanje EEZ-a i EUROATOM-a

Promjena odnosa na nuklearnom planu i ulazak SSSR- a kao nuklearnog suparnika, promijenili su i odnose između Zapadne Evrope i SAD-a;Zbog preobrazbe američkog monopola atomskog oružja u sada bilateralni nuklearni odnos SAD- SSSR, otvorio se novi pristup pitanju zajedničke atomske sigurnosti;Cjelokupni politički, vojni i ekonomski odnosi utječu na novi pristup evropskom ujedinjenju;Tako 25. marta 1957. godine dolazi do prihvatanja i realizacije inicijative ministarske konferencije iz Messine i potpisivanja Rimskih ugovvora o osnivanju Evropske ekonomske zajednice (EEZ) i Evropske zajednice za atomsku energiju (EUROATOM).

2. 7. RIMSKI UGOVOR jačanja vlastitih nacionalnih pozicija u Tako 25. marta 1957. godine dolazi do prihvatanja i realizacije inicijative ministarske konferencije iz Messine i potpisivanja Rimskih ugovvora o osnivanju Evropske ekonomske zajednice (EEZ) i Evropske zajednice za atomsku energiju (EUROATOM). Rimski ugovori su stupili na snagu 1. januara 1958. godine.

OSNOVNI PRINCIPIRimski ugovori, koji su postali temelj novog evropskog zajedništva, predviđali su: stvaranje zajedničkog tržišta postepenim ukidanjem carinskih barijera i drugih ograničenja unutar

integrisanog područja; srvaranje zajedničke carinske tarife u trgovinskim odnosima sa svijetom; 4 SLOBODE: osiguranje slobodnog kretanja ljudi, usluga, robe i kapitala na čitavom području

Zajednice; stvaranje specijalnog uvjeta za poljoprivredu šest zemalja članica i jedinstvenog poljoprivrednog

tržišta; izrada zajedničke saobraćajne, privredno-trgovinske i socijalne politike; Kao glavne institucije Evropske ekonomske zajednice već tada su osnovani Evropski parlament,

Vijeće ministara, Evropska komisija, Evropski sud pravde i Evropska investiciona banka.

8. UGOVOR O UDRUŽIVANJU – EVROPSKA ZAJEDNICA

Ugovorom o udruživanju iz 1965. godine uspostavljaju se jedinstveni –zajednički organi dotadašnjih zajednica (EZUČ, EEZ i EUROATOM) čime je uspostavljena jedinstvena Evropska zajednica.

U kasnijoj izradnji Evropske unije, evrospke zajednice će tvoriti tzv. prvi stub Evropske unije;U oblikovanju politike produbljivanja ekonomskih odnosa između država članica, značajnu ulogu imalo je usvajanje Jedinstvenog evropskog akta (The Single European Act-SEA). Jedinstven evropski akt je stupio na snagu 1. jula 1987. godine, postavljajući time pravni okvir za uspostavljanje unutrašnjeg tržišta

9. UGOVOR O EVROPSKOJ UNIJI- MAASTRICHTSKI UGOVOR U januaru 1991. godine iznesen je prijedlog o tzv. tri stuba na kojima bi trebala biti utemeljena buduća Unija

Po ovom prijedlogu stubovi Evropske unije su:1. stub: Institucije utemeljene Pariskim i Rimskim ugovorima (institucije EZUČ, EEZ. EUROATOM-a) sa

već utvrđenim odnosom nadnacionalnog djelovanja.2. stub: zajednička vanjska i sigurnosna politika s većom mjerom međuvladinog odlučivanja. Najvažnija

institucije: Evropsko vijeće;Vijeće ministara;3. stub: unutrašnji poslovi i sudsvo; podrazumijeva visok stepen koordinacije država članica.

10. UGOVOR O EVROPSKOJ UNIJI- MAASTRICHTSKI UGOVOR Šefovi država članica Evropske zajednice (tada 12 članica – šest osnivačkih država i države koje su pristupile uniji do 1991. godine: Danska, Irska i Velika Britanija 1973; Grčka 1981.;Portugal i Španija 1986.; ) su u Maastrichtu prihvatili Ugovor o Evropskoj uniji. Ugovor je potpisan 7. februara 1992., a stupio je na snagu 1. novembra 1993. godineOvim Ugovorom, Evropska unija je osnovana od postojećih udruženih zajednica

Osnovne karakteristike Ugovora o Evropskoj unijiGlavni sadržaj Maastrichtskog ugovora odnosi se na stvaranje evropske monetarne unije, čiji je proces dalje izgradnje podijeljen u tri faze:1. faza slobodno kretanje kapitala među državama članicama, usklađene su ekonomske politike, 2. faza : konvergencija ekonomskih i monetarnih politika država članica i osnivanje Evropskog

monetarnog instituta (EMI) i Evropske centralne banke (ECB).3. faza: uvođenje jedinstvene valute Eura

OSNOVNI SADRŽAJ UGOVORA O EVROPSKOJ UNIJITransformacija dotadašnje ekonomsko-političke zajednice u ekonomsku i monetarnu uniju, uvođenje jedinstvene valute Eura, kojom će upravljati Evropska centralna banka; Ugovorom su utvrđeni kriteriji konvergencije koje svaka država mora ispuniti prije ulaska u euro-zonu, a to su:trajna stabilnost cijena, budžetski deficit manji od 3% bruto domaćeg proizvoda (BDP), da u Evropskom monetarnom sistemu najmanje dvije godine nije prouzrokovala napetost deviznog kursa, da dugoročna kamatna stopa bude najviše 2% viša od kamate u zemljama sa najstbilnijim cijenama i da inflacija ne prelazi 1,5 % od prosjeka tri najoptimalnije države EUrazvoj zajedničke vanjske i sigurnosne politike; uvođenje institucije zajedničkog građanstva u EU i definisanje zajedničkih prava i obaveza “evropskog građanina” Potvrđena su i proširena prava i ovlasti EU u sferi obrazovanja, transporta, komunikacije, industrije, kulture, zaštite prava potrošaća;

UGOVOR IZ MAASTRIHTA I ZAJEDNIČKA VANJSKA I SIGURNOSNA POLITIKA (ČL. 11- ČL. 28.

UGOVORA)

Ugovorom iz Masstrihta utvrđeni su ovi ciljevi u okviru zajedničke vanjske i sigurnosne politike: zaštita zajeničkih vrijednosti, vitalnih interesa, nezavisnosti i cjelovitosti EU u skladu s Poveljom UN-a; jačanje sigurnosti EU u svim oblicima; očuvanje mira i jačanje međunarodne sigurnosti; međunarodna saradnja; razvoj i jačanje demokratije i pravne države, kao i poštivanje ljudskih prava i osnovnih sloboda.

11. AMSTERDAMSKI UGOVOR

Novi dopunjeni tekst Ugovora o EU potpisan je u Amsterdamu 2. oktobra 1997. godine, a stupio je na snagu 1. maja 1999. godine.Ugovor iz Amsterdama ne sadrži suštinske promjene Maastrihtskog ugovora:Planirano proširivanje odlučivanja kvalificiranom većinom se u mnogim oblastima nije realizovano;Vijeće EU dobilo ovlaštenje da odlučuje kvalificiranom većinom samo u nekim oblastima (npr. ravnopravnost u pogledu zapošljavanja);Evropski parlament je dobio pravo “suodlučivanja” u mnogim oblastima (zapošljavanje, razvojna, saobraćajna politika)Unija je dobila nove nadležnosti u oblasti unutrašnje politike, gdje je uvedeno novo poglavlje (viza, azil. Doseljavanje i druga pitanja iz oblasti slobode kretanja lica)Iako su otvorene mogućnosti odlučivanja većinom glasova, svakoj državi članici je dodijeljeno pravo veta

12. UGOVOR IZ NICE

Ugovor iz Maastrichta i Ugovor iz Amsterdama izmijenjeni su i dopunjeni posljednji put Ugovorom potpisanim u Nici , 26. februara 2001. godine;Ugovor je stupio na snagu 1.februara 2003. godine, nakon ratifikacije u 15 nacionalnih parlamenata tadašnjih država članica EU (1995. godine, Evropskoj uniji su pristupile: Austrija, Finska i Švedska)Promjene učinjene Ničanskim sporazumom odnose se na:sastav institucija EU i način odlučivanja u Vijeću EU (omogućeno donošenje odluka kvalificiranom većinom za dodatne oblasti);Osnovni cilj zaključivanja Ugovora bila je finalizacija institucionalnih reformi do kojih mora doći zbog povećanja broja članica.Ugovor iz Nice – odlučivanje kvalificiranom većinom

U ovom postupku, Vijeće može donijeti pravne akte, ukoliko su ispunjeni sljedeći kriteriji: glasovi većine država članica, ukupno 255 od ukupno 345 glasova, a na zahtjev jedne od država članica može se zatražiti da bude utvrđeno, da li one države članice koje su glasale za određeni prijedlog, obuhvataju minimalno 62 procenata ukupnog stanovništva Evropske unije. Raspodjela glasova srazmjerna je broju stanovnika države članice, pri čemu su male države proporcionalno privilegovane.Pravo veta zadržano kada su u pitanju interesi od značaja za jednu ili više članica; ovo pravo će se koristiti uglavnom u oblasti zajedničke vanjske i sigurnosne politike.

13. USTAV EU U novembru 2004. godine započeo je proces usvajanja Ustava EU od strane 25 država članica;Ugovor o Ustavu EU potpisan je 2004 godine. Ugovor treba stupiti na snagu onda kada ga ratifikuju sve države članice. Na referendumima u Francuskoj i Holandiji 54,8%, odnosno 63 % glasača se izjasnilo protiv usvajanja Ustava.Nakon toga je Evropsko vijeće 21. i 22. juna 2007. godine u Briselu donijelo Odluku o izradi tzv. „reformskog ugovora“, po kome se sadržina teksta Ustava treba unijeti u postojeće osnivačke ugovore.

14. LISABONSKI UGOVOR – REFORMSKI UGOVOR

18. i 19. oktobra 2007. godine šefovi država i vlada zemalja članica EU su na sastanku u Lisabonu prihvatili konačni tekst reformskog ugovora. Reformski ugovor se u većini država članica može ratificirati bez provođenja referenduma, a cilj je da se veći dio sadržaja Ustava ugradi u osnivačke ugovore. Stupio na snagu 1. 12. 2009.

Lisabonski ugovor - Reformski ugovor

Izmjene koje predviđa Ustav EU su:

Evropska unija dobija status pravnog lica; Prestaju da važe dotadašnji Ugovori o osnivanju Evropskih zajednica, i dolazi do nestanka tri

Evropske zajednice koje se integrišu u EU; uvođenje funkcije ministra vanjskih poslova EU sa širokim ovlastima i mogućnošću

vanjskopolitičkog djelovanja; prvi put se uspostavlja Evropsko vijeće kao institucija; proširenje zakonodavnih nadležnosti Evropskog parlamenta; proširenje oblasti odlučivanja prostom većinom u Vijeću Evropske unije; regulisanje dobrovoljnoj istupa države članice iz EU

15. INSTITUCIJE EVROPSKE UNIJE Temeljne institucije Evropske unije: Vijeće ministara ili Vijeće Evropske unije; Evropski parlament; Evropska komisija.

Institucija koja je proizašla iz Ugovora iz Maastrichta je Evropsko vijeće.

Evropsko vijeće nije zvanično organ EU.Sastoji se od šefova vlada država članica i predsjednika Komisije. Mišljenja Evropskog vijeća uvažavaju organi Zajednice, iako nije riječ o pravnoj obavezi. Ne treba ga zamijeniti sa Vijećem EU.

Vijeće Evropske unije ili Vijeće ministara

Vijeće EU je najvažnije izvršno-zakonodavno tijelo EU.Vijeće EU je uspostavljeno osnivačkim ugovorom iz Rima 1957. godine.Vijeće Evropske unije je plenarni organ u čiji sastav ulaze predstavnici država članica na nivou ministara i to iz svake države po jedan predstavnik (najčešće ministri vanjskih poslova)Predsjedavanje Vijećem prenosi se svakih šest mjeseci na onog ministra čija država predsjedava Unijom.

16. NADLEŽNOSTI VIJEĆA EU

Vijeće EU i Europski parlament dijele zakonodavnu nadležnost i odgovornost za budžet (odobrava budžet EU) . Vijeće sklapa međunarodne ugovore s drugim državama i međunarodnim organizacijama;Nadležno je za pitanja od najvišeg interesa (definiše zajedničku vanjsku i sigurnosnu politiku EU, usaglašava ekonomske politike članica Unije, koordinira saradnju u oblasti pravosuđa i unutrašnjih poslova)donosi sve vrste akata predviđene primarnim pravom Zajednice (uredbe, direktive, odluke, preporuke, deklaracije i obavezujuće zaključke).

Glavne tematske konfiguracije Vijeća EUopšti poslovi i vanjski odnosi; ekonomski i finansijski poslovi;saradnja na području pravosuđa i unutarnjih poslova;zapošljavanje, socijalna politika, zdravlje i potrošači;konkurentnost; transport, telekomunikacije i energija;poljoprivreda i ribarstvo; zaštita životne sredine;obrazovanje, mladi i kultura.

17. EVROPSKI PARLAMENT Evropski parlament se sastoji od parlamentaraca izabranih u državama članicama EU.Od 1979. godine, članove Parlamenta na slobodnim i tajnim izborima, svakih pet godina neposredno biraju građani država članica Unije.SJEDIŠTE PARLAMENTA JE U STRAZBURU, a većina sjednica se održava u Briselu i Luksemburgu. 20. jula 2004. godine, Evropski parlament je konstruisan za šesti iEvropski parlament

U sazivu do 15. januara 2007. godine, Parlament je imao 732 poslanika, da bi se ovaj broj, nakon prijema Bugarske i Rumunije, povećao na ukupno 785 poslanika. U sedmom izbornom periodu (2009 – 2014), Parlament će imati 736 poslanika.Članovi Evropskog parlamenta su raspoređeni po političkim grupacijama, a ne po nacionalnim delegacijama.Raspodjela zastupničkih mjesta u Parlamentu po državama članica, zavisi od broja o stanovnika svake države članice

18. NADLEŽNOSTI I FUNKCIJE EVROPSKOG PARLAMENTA

Evropski parlament dijeli zakonodavnu funkciju sa Vijećem Evropske unije, dakle, usvaja evropske zakone. Međutim, Evropski parlamet nema inicijativno pravo, što znači da ne može predlagati vlastite nacrte zakona. Inicijativno pravo na nivou Evropske unije posjeduje samo Evropska komisija. Evropski parlament i Vijeće Evropske unije zajedno čine budžetsku ustanovu Evropske unije. Evropska komisija predlaže nacrt budžeta, a usvaja ga Parlament.

Evropski parlament – nadležnosti i funkcijeEvropski parlament u osnovi vrši tri funkcije:1. Zakonodavnu funkciju – zajedno sa Vijećem EU;2. Budžetsku funkciju – usvaja budžet sa Vijećem EU3. Kontrolnu funkciju- kontrola provođenja budžeta i kontrola funkcionisanja Zajednice u političkom

smislu; kontrola izvršavanja funkcija organa EU, posebno Komisije.Parlament vrši i nadzor nad Evropskom komisijom. Komisija je politički odgovorna Parlamentu, a 2/3 većinom glasova. Parlament može izglasati nepovjerenje Komisiji i pozvati je da podnese ostavku.

19. EVROPSKA KOMISIJA

Evropska komisija je administrativni kolegijalni organ, ustanovljen Rimskim ugovorom o osnivanju Evropske ekonomske zajednice. Svaka država članica predlaže jednog komesara, tako da Komisija nakon pridruživanja Bugarske i Ruminije 2007. godine, broji ukupno 27 članova.Članove Komisije predlažu nacionalne vlade, ali su oni obavezni da djeluju u skladu sa interesima Evropske unije.Predsjednika Komisije zajednički biraju vlade država članica Unije. Mandat Komisije traje pet godina, a mandat predsjednika i njegovog zamjenika je dvije godine.

Evropska komisija NADLEZNOSTIEvropska Komisija priprema prijedloge za nove pravne propise o kojima odlučuju Vijeće Evropske unije, Parlament i Evropsko vijeće, utvrđuje politiku Evropske unije, upravlja budžetom i zastupa Uniju na međunarodnoj sceni (kroz Delegacije EK)Evropska komisija, jednako kao i Vijeće Evropske unije, podliježe kontroli Suda zajednice. Administrativnu strukturu Komisije čine specializovane Generalne direkcije i službe.

20. EVROPSKI SUD - SUD EVROPSKE ZAJEDNICE Osnovan je Rimskim ugovorom sa ciljem da osigura poštivanje prava kroz interpretaciju Ugovora;osigurava da se pravo Evropske unije primjenjuje na isti način u svim državama članicama Unije, tako da nacionalni sudovi ne mogu donositi različite presude po istom pitanju. nadležan za sporove između država članica EU, organa EU, preduzeća i privatnih licadaje mišljenje o legalnosti odluka Vijeća EUSud se sastoji od po jednog sudije iz svake države članice, ali rijetko zasjeda plenarno. Sjedište Suda je u Luksemburgu. VAZNO

21. DRUGI ORGANI EVROPSKE UNIJE

Evropski ekonomski i socijalni komitet je savjetodavno tijelo sastavljeno od predstavnika različitih interesnih grupa, a koje Vijeće imenuje na period od četiri godine; proučava radne verzije zakona, uredbi i odluka Evropske komisije iz ekonomske i socijalne

oblasti; mišljenje ovog Komiteta traži se kada se donose odluke na područjima kao što su zapošljavanje,

Europski socijalni fond, stručno usavršavanje i slično .

Komitet regijasavjetodavno tijelo, osnovano Mastrihtskim ugovorom o Uniji zbog potrebe suodlučivanja predstavnika općina, gradova i regija u koncipiranju novih propisa EU;predstavlja sponu između lokalnih i regionalnih organa vlasti i organa EU; Rad Komiteta se zasniva na tri osnovna principa, a to su supsidijarnost, blizina građanima i partnerstvo. Supsidijarnost podrazumijeva donošenje odluka Evropske unije na što nižoj razini vlasti

Evropska centralna bankaEvropska centralna banka zadužena je za kreiranje i provedbu zajedničke monetarne politike, upravljanje deviznim rezervama država članica i održavanje stabilnosti cijena na Jedinstvenom evropskom tržištu;ima ekskluzivno pravo odobravanja banknote zajedničke valute (Euro );SJEDIŠTE EVROPSKE CENTRALNE BANKE JE U FRANKFURTU VAZNO

EVROPSKA INVESTICIONA BANKAustanovljena Rimskim ugovorom o osnivanju EEZ; najvažnija je bankarska institucija EU sa ulogom da obezbijedi sredstva za kapitalne investicije za razvoj (manje razvijenih regija) i integraciju EU;glavni zadatak Evropske investicione banke je da obezbijedi ujednačen i stabilan ekonomski razvoj;SJEDIŠTE BANKE JE U LUKSEMBURGU. VAZNO

22. 1. INSTITUCIJE EU: OSNOVNE NADLEŽNOSTI

Evropski parlament, Vijeće EU Evropska komisija

2. INSTITUCIJE EVROPSKE UNIJE Temeljne institucije Evropske unije: Vijeće ministara ili Vijeće Evropske unije; Evropski parlament; Evropska komisija.

Institucija koja je proizašla iz Ugovora iz Maastrichta je Evropsko vijeće.Evropsko vijeće nije zvanično organ EU.Sastoji se od šefova vlada država članica i predsjednika VAZNO ZNATIKomisije. Mišljenja Evropskog vijeća uvažavaju organi Zajednice, iako nije riječ o pravnoj obavezi. Ne treba ga zamijeniti sa Vijećem EU.

23. EU I ZAPADNI BALKAN Pojmovno određenjeU političkom smislu termin Zapadni Balkan predstavlja strogo određenu geopolitičku cjelinu prema kojoj Evropska unija ima definisanu vanjsku politiku u cilju integracije država ove regije u Evropsku uniju. Države obuhvaćene politikom EU za Zapadni Balkan su: Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Hrvatska, Makedonija, Srbija i Kosovo u skladu sa Rezolucijom UN-a 1244.Integracija u EU je jedan od osnovnih vanjskopolitičkih ciljeva država regije.

Odnos EU prema državama Zapadnog Balkana Državama Zapadnog Balkana su ponuđeni sporazumi o stabilizaciji i pridruživanju sa ciljem ubrzane

integracije država ove regije u EU Uspostavljena su dva osnovna instrumenta koja determinišu evropsku orijentaciju država regije: 1. Pakt o stabilnosti za Jugoistočnu Evropu2. Proces stabilizacije i pridruživanja za države Zapadnog Balkana (PSP)

24. EVROPSKI INTEGRACIONI PROCESI I DRŽAVE ZAPADNOG BALKANA

Nakon potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma 1995. godine, EU je poduzela nekoliko inicijativa za saradnju sa državama Jugoistočne Evrope.1. Prva inicijativa bio je proces iz Roajomona o dobrosusjedstvu i satabilnosti u JI Evropi od decembra

1995. godineU Zaključcima Vijeća EU o bivšoj Jugoslaviji 1996. godine je formulisan regionalni pristup sa ciljem konsolidacije mira i stabilnosti u regiji i podsticaja ekonomske saradnje. Koncept uvjetovanosti za države Zapadnog Balkana usvojen 29. aprila 1997. godine obuhvata poštivanje demokratskih načela, ljudskih prava, pravne države, zaštitu prava manjina, provođenje tržišno-ekonomskih reformi i spremnost na regionalnu saradnju; » Opšti uvjeti za sve države regije i posebni uvjeti koji se odnose na ispunjavanje obaveza proisteklih iz Dejtonskog mirovnog sporazuma i saradnju sa Međunarodnim krivičnim tribunalom za bivšu Jugoslaviju (Hrvatska, BiH, SR Jugoslavija)

25. POLITIKA EU PREMA DRŽAVAMA ZAPADNOG BALKANA

Nakon izbijanja rata na Kosovu 1998. godine, uviđa se neefikasnost regionalnog pristupa (selektivni bilateralizam)» 1999. godine, EU svoju vanjsku politiku prema državama Zapadnog Balkana nadograđujeA.) multilateralno postavljenim Paktom o stabilnosti za Jugoistočnu Evropu iB.) bilateralno utemeljenim Procesom stabilizacije i pridruživanja za države Zapadnog Balkana Političko prihvatanje Procesa stabilizacije i pridruživanja kao evropskog puta, države Zapadnog Balkana su iskazale na Samitu u Zagrebu 2000. godine

Pakt o stabilnosti za Jugoistočnu Evropu predstavlja proces postizanja trajnog mira, razvitka i stabilnosti Jugoistočne Evrope, jačanje regionalne saradnje i uključivanje država regije u evropske i evroatlanske integracije.

Osnovni instrument Procesa stabilizacije i priduživanja (SAP) su bilateralni sporazumi o stabilizaciji i pridruživanju koje svaka države Zapadnog Balkana može zaključiti sa EU nakon ispunjenja određenih uslova. Potpisivanjem Sporazuma otvara se mogućnost podnošenja zvaničnog zahtjeva za prijem u članstvo, nakon čega slijedi mišljenje Evropske komisije (“avis”). Pozitivnim mišljenjem Komisije, država postaje kandidat.

Cilj Sporazuma: formalno pridruživanje Uniji tokom tranzicijskog perioda za vrijeme kojeg država postepeno prilagođava svoje zakonodavstvo sa najvažnijim standardima i pravilima EU. SAP insistira na ekonomskom i trgovinskom približavanju i stvaranju zone slobodne trgovine, razvoja civilnog društva, obrazovanja i reformi institucija.

26. DINAMIKA INTEGRACIJA DRŽAVA ZAPADNOG BALKANA U EU VAZNO Sporazume o stabilizaciji i pridruživanju sa Evropskom unijom zaključile su: Makedonija (9. 4. 2001),

Hrvatska (7. 10. 2001), Albanija 12. 06. 2006. godine, Crna Gora 15. 10. 2007. godine. Srbija je parafirala Sporazum 7.11. 2007 (potpisla 29. 04. 2008. godine). BiH je zaostajala u ispunjavanju uslova za potpisivanje Sporazuma. Povoljan obrt dogodio se

krajam 2007. godine - na prijedlog Komisije EU 4. decembra 2007. godine BiH parafirala Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju sa EU i potpisala u junu 2008. godine

Od država Zapadnog Balkana Hrvatska i Makedonija imaju status država zvaničnih kadnidatkinja, dok je Evropska unija jedino sa Hrvatskom otrvorila pregovore o pridruživanju.

27. KRITERIJI ZA ČLANSTVO U EU

Na samitu EU održanom 21. i 22. juna 1993. godine u Kopenhagenu utvrđeni su uslovi koje države kadidatkinje trebaju ispuniti da bi bile primljene u punopravno članstvo EU, a to su: geografski kriterij, političko-pravni kriterij, ekonomski kriterij i ostali kriteriji odnosno sposobnost države da ispuni obaveze koje proističu iz članstva (aquis communautaire).

Kada je državama Zapadnog Balkana na samitu EU u junu 2003. godine otvorena perspektiva pridruživanja EU, izričito je utvrđena obaveza ispunjavanja Kopenhaških kriterija i kriterija i uslova koji proističu iz procesa stabilizacije i pridruživanja po principu kondicionalnosti

Uslovi koje države Zapadnog Balkana trebaju ispuniti da bi postale punopravne članice EU predstavljaju MULTIDEMENZIONALNI INSTRUMENT postavljen sa ciljem pomirenja naroda, povratka i reintegracije izbjeglica, obnove regije i uspostavljanja regionalne saradnje, provođenje ekonomskih i političkih reformi, pa su time ZNATNO OPSEŽNIJI OD USLOVA KOJE JE EU POSTAVILA PRED DRŽAVE CENTRALNE I ISTOČNE EVROPE

27 A. Stanje u pogledu ispunjenja kriterija za članstvo u EU INFORMATIVNO MOZE KORISTITI ZA ESEJSKO PITANJE KOJE CE SE ODNOSITI NA BiH

Analiza dinamike integracionih kretanja država Zapadnog Balkana u EU pokazuje da između država regije postoje veliki dispariteti u pogledu društveno-ekonomskog razvoja, demokratičnosti političkih sistema, vladavine prava, postojanja funkcionalne tržišne ekonomije i makroekonomske stabilnosti.

Hrvatska je napravila najveći napredak i jedina je država sa kojom je EU otpočela pregovore. U svim ostalim državama regije postoje ogromni deficiti u pogledu ispunjavanja pravnih, političkih i ekonomskih kriterija za članstvo u EU.

Ovi nedostaci se odnose na: sporu ekonomsku tranziciju, nepostojanje političke volje za provedbu reformi i nedovoljnu odlučnost za suzbijanje korupcije i kriminala.

BDP po glavi stanovnika prosjeka EU u 2002. godini bio je 22 puta veći od BDP po glavi stanovnika u BiH, Srbiji i Crnoj Gori, Kosovu, Makedoniji i Albaniji

Posmatrano u cjelini, regija Zapadnog Balkana i dalje znatno zaostaje u ekonomskom razvoju za državama članicam,a EU što prouzrokuje porast migracije u države EU i dovodi u pitanje stabilnost ne samo u državama regije nego i na području Evrope

28. POLITIKA PROŠIRENJA EU Evropska unija, kao kompleksna tvorevina - nadnacionalna zajednica evropskih država, nastala je kao

rezultat procesa saradnje i integracije koji je započeo 1951. godine;Evropska unijširenja u 2004. i 2007. godini broji 27 država članica, sa ukupnim brojem stanovnika od oko 493 milionaProces evropske integracije započeo je kao udruživanje šest država članica u okviru Evropske zajednice za ugalj i čelik (EZUČ), osnovane 1952. godine Pariskim ugovorom, a nekoliko godina kasnije proširio se i na druga područja: nuklearnu energiju (EUROATOM) i druga, široko definirana područja ekonomske saradnje u sklopu Evropske ekonomske zajednice (EEZ).

Osnivačke države Evropske zajednice bile su: Belgija, Francuska, Zapadna Njemačka, Italija, Luksemburg i Holandija Paralelno sa politikom produbljivanja integracionih procesa (Ugovori iz Rima, Maastrihta, Amsterdama

i Nice), Zajednica je vodila politiku širenja Politika širenja predstavlja dio ukupne vanjske politike koju Evropska unija vodi prema trećim

državama formulisanjem pravno političkog okvira za prijem trećih država u članstvo Politika širenja Evropske unije uglavnom se opisuje kao koncentrično, sukcesivno širenje koje se

odvija u „talasima“ ili „koncentričnim krugovima Evropska ekonomska zajednica je do stupanja na snagu Ugovora iz Mastrihta, politiku širenja

realizovala kroz tri talasa prijema novih država članica, iako u Osnivačkom ugovoru nije bila predviđena zajednička vanjska politika.

29. POLITIKA PROŠIRENJA EU VAZNO 1952: šest osnivačkih država:Belgija, Holandija, Luksemburg, Zapadna Njemačka, Italija i Francuska. I talas – 1973.: Velika Britanija, Danska, Irska (Norveška aplicirala, ali je na referendumu u Norveškoj 53,5 % građana glasalo protiv priključenja Zajednici)II talas – 1981: GrčkaIII talas- 1986: Španija i PortugalNa sastanku Evropskog vijeća održanom 1993. godine u Kopenhagenu, Evropska unija je utvrdila uvjete koje sve države kandidatkinje za članstvo moraju ispuniti prije nego što postanu punopravne članice Unije. Po ovom principu su u IV talasu proširenja 1995. godine u punopravno članstvo primljene Austrija, Finska i Švedska (Norvežani po drugi put odbijaju da se priključe EU) Istorijski korak svog proširenja prema Centralnoj i Istočnoj Evropi, Evropska unija je napravila 1.maja

2004. odine prijemom deset novih država članica V talas proširenja - 2004. godine: Kipar, Malta, Slovenija, Češka, Slovačka, Mađarska, Poljska,

Letonija, Litvanija, Estonija (najveće proširenje do sada )Ovaj peti talas širenja Unije upotpunjen je 2007. godine prijemom Bugarske i Ruminije u članstvo EU. Nakon prijema država iz Centralne i Istočne Evrope, državama Zapadnog Balkana su ponuđeni Sporazumi o stabilizaciji i pridruživanju (SAA). Sporazume o stabilizaciji i pridruživanju sa Evropskom unijom su 2001. godine zaključile Makedonija (status kadnidata bez otvorenih pregovora i Hrvatska (status kandidata, otvoreni pregovori); Albanija 2006. godine, Crna Gora 2007. godine, a Srbija i Bosna i Hercegovina 2008. godine (potencijalni kandidati).

30. KRITERIJI ZA PRISTUPANJE EVROPSKOJ UNIJI Tada su utvrđeni ovi kriteriji za prijem država u EU: geografski kriterij, političko-pravni kriterij, privredni kriterij i ostali kriteriji (prije svega sposobnost da se ispune obaveze koje proističu iz članstva) (kao i

prihvatanje ciljeva političke unije, privredne i monetarne unije.

31. POLITIKA PROŠIRENJA EU – KRATAK PRESJEK SAMO INFORMATIVNO ? Velika Britanija je 1973. godine pristupila Zajednici prije svega zbog potrebe jačanja svog mjesta u međunarodnim odnosima, ali i potrebe prošitrenja vlastite ekonomske ekspanzije. Za samu Zajednicu prijem Velike Britanije je bio bitan posebno u pogledu jačanja zapadnog bloka i strvaranja čvršćeg jezgra država članica NATO-a prisutnih u Evropskoj zajednici Razvoj određene države nije uvijek bio odlučujući faktor za odluku o prijemu u Zajednicu. Često su na ovu odluku utjecali i drugi motivi- prijem Grčke 1981. godine primarno utemeljen na potrebi čuvanja demokratije u toj državi ali i uvjerenju da Grčka ima značajnu strategijsku poziciju i ulogu na Balkanu i Mediteranu. Slično je i sa prijemom Španije i Portugala 1985. godine – povezivanje južne evropske periferije)

POLITIKA PROŠIRENJA EU – KRATAK PRESJEK Veličina Evropske unije je prije svega ekonomske prirode.Sa trenutno sedam procenata ukupnog

svjetskog stanovništva, Evropska unija objedinjava 23 procenta sveukupne ekonomske djelatnosti u svijetu, posjeduje najetabliraniju zajedničku valutu u svijetu, čini 20 procenata svjetskog izvoza i 32 procenta svjetskih rezervi hrane

MOTIVI INTEGRACIJE: motivi bezvbjednosti, politički, ekonomski razlozi (pristup zajedničkom tržištu -poboljšanje konkurentnosti, specijalizacije, produktivnosti, unapređenje mogućnosti naučne i tehnološke saradnje), za manje razvijene zemlje jedan od važnijih motiva su i strukturni fondovi preko kojih EU daje sredstva za njihovo strukturno prilagođavanje uslovima i standardima u EU –neto primaoci pomoći, a za razvijene zemlje se otvara pristup novim tržištima

32. KAKO   DRŽAVA STIČE STATUS PUNOPRAVNOG ČLANA EU? Država koja želi pristupiti EU podnosi zahtjev za članstvo Vijeću EU, koje će tražiti od Evropske komisije da procijeni sposobnost zemlje podnosioca zahtjeva da ispuni uslove članstva. Ako Komisija da pozitivno mišljenje (avis)  i ako se Vijeće jednoglasno složi sa tim pregovori mogu formalno početi između države kandidata i svih država članica.Zemlje koje žele pristupiti EU mogu ići naprijed iz jedne u drugu fazu procesa samo onda kada su ispunjeni svi uslovi iz svake faze U skladu sa jednoglasnom odlukom Evropskog Vijeća da se uspostavi mandat za pregovore, pregovori o pristupu mogu početi između kandidata i svih država članica

33. ZAJEDNIČKE POLITIKE EU Vanjska i sigurnosna politika Unutrašnji poslovi

Budžet Regionalna politika

Zajedničke politike EU

Glavne politike koje vodi Evropska unija prema trećim državama su: ekonomska politika, preko trgovinskih sporazuma i razvojne i humanitarne pomoći i vanjska i sigurnosna politika kroz Zajedničku vanjsku i sigurnosnu politiku (CFSP) i Evropsku

sigurnosnu i odbrambenu politiku (ESDP)

Ugovor iz Maastrichta postavio je novi cilj za EU (čl.2):“Da potvrđuje svoj identitet na međunarodnoj sceni, posebno vođenjem zajedničke vanjske i sigurnosne politike, što obuhvata i postepeno stvaranje zajedničke odbrambene politike, koja može dovesti do zajedničke odbrane”

34. RAZVOJ ZAJEDNIČKE VANJSKE I SIGURNOSNE POLITIKE EU

Nakon osnivanja Zapadnoevropske unije 1948. godine, šest osnivačkih država EU su 1952. godine pokušale realizovati plan za Evropsku odbrambenu zajednicu. Francuska narodna skupština odbija ovaj plan, zbog zabrinutosti za nacionalni suverenitet.Na Samitu u Hagu 1969. godine uspostavlja se Evropska politička saradnja, izvan pravne strukture ugovora Evropske zajednice.Evropska politička saradnja je omogućila da se raspravlja o širim političkim i sigurnosnim pitanjima

Razvoj zajedničke vanjske i sigurnosne politike EU Evropska politička saradnja je djelovala kroz “zajedničke stavove” ministara vanjskih poslova ili šefova

vlada država Evropske zajednice. 1981. godine (Londonski izvještaj), vlade su ojačale ovu strukturu dajući novu ulogu rotirajućem

predsjedavanju Vijećem EU i formiranjem sistema “trojke” (prethodni, trenutni i naredni predsjedavajući Vijećem), uz konsultativnu ulogu Komisije.

Institucionalizacija saradnje u vanjskoj politici unaprijeđena je unošenjem Sekretarijata Evropske poličke saradnje u ugovorni okvir Evropske zajednice kroz Jedinstven evropski akt (SEA) 1987. godine.

Države članice uvode novo pravilo odlučivanja u vanjskoj politici – odluke se donose konsenzusomRazvoj zajedničke vanjske i sigurnosne politike EU Promjenama u srednjoj i istočnoj evropi početkom 90-ih godina 20.vijeka (raspad Sovjetskog saveza,

kraj hladnog rata), pitanja vanjske i sigurnosne politike postaju prioritetna. Na Međuvladinoj konferenciji o političkoj uniji 1991. godine godine, Ugovorom iz Maastrichta,

Evropska politička saradnja je transformisana u Zajedničkuu vanjsku i sigurnosnu politiku (CFSP) tzv. “drugi stub” Evropske unije.

Ugovor iz Maastrichta definiše pet ciljeva zajedničke vanjske i sigurnosne politike EU

35. PRAVNI INSTRUMENTI U SEGMENTU VANJSKE I SIGURNOSNE POLITIKE ZAJEDNIČKE AKCIJE (JOINT ACTIONS) ZAJEDNIČKE AKCIJE (JOINT ACTIONS) akti koji obvezuju države članice u pogledu stajališta EU oakti koji obvezuju države članice u pogledu stajališta EU o nekom vanjskopolitičkom ili sigurnosnomnekom vanjskopolitičkom ili sigurnosnom

pitanju i u pogledupitanju i u pogledu aktivnosti država članica (operativne akcije; aktivnosti država članica (operativne akcije; odluke su mogućeodluke su moguće kvalificiranom većinom; kvalificiranom većinom; u većoj su mjeri obavezujuće i državau većoj su mjeri obavezujuće i država mora opravdati mora opravdati svojsvoj stav u slučaju neprovođenja akcije). stav u slučaju neprovođenja akcije).

ZAJEDNIČKI STAVOVI (COMMON POSITIONS)ZAJEDNIČKI STAVOVI (COMMON POSITIONS) akti kojima se definiše pristup Unije nekom području ili nekom pitanju vanjskopolitičkog iliakti kojima se definiše pristup Unije nekom području ili nekom pitanju vanjskopolitičkog ili

sigurnosnog karaktera;sigurnosnog karaktera; zahtijeva se da države članice provedu nacionalne politikezahtijeva se da države članice provedu nacionalne politike usaglašene sa stavom koji je definisala EUusaglašene sa stavom koji je definisala EU

o određenim o određenim pitanjima (npr.u Vijeću sigurnosti UN-a), usvaja ih Vijeće EUpitanjima (npr.u Vijeću sigurnosti UN-a), usvaja ih Vijeće EU jednoglasno,jednoglasno, ali nema ali nema pravnih sankcija za nepoštivanje zajedničkih stavovapravnih sankcija za nepoštivanje zajedničkih stavova

SAMO INFORMATIVNO

36. UGOVOR IZ AMSTERDAMA I ZAJEDNIČKA VANJSKA I SIGURNOSNA POLITIKA

Amsterdamskim ugovorom učinjena je reforma zajedničke vanjske i sigurnosne politike u ovim segmentima:1. Zajedničke strategije: uspostavljen novi instrument vanjske politike, Evropsko vijeće određuje

ciljeve, trajanje i sredstva koja treba da obezbijedi EU i članice za određeno pitanje. (Jasniji cilj vanjske politike EU).

2. “Konstruktivno uzdržavanje”: sve odluke u okviru vanjske i sigurnosne politike se usvajaju jednoglasno, ali se uzdržani glasovi ne računaju kao glasovi protiv

3. Glasanje kvalificiranom većinom: u dvije oblasti – za zajedničke stavove ili akcije kojima se provodi strategija jednoglasno usvojena u Evropskom vijeću i za odluke kojima se provodi akcija ili stav koji je usvojilo Vijeće EU.

4. Uspostavlja se nova funkcija – Visoki predstavnik za zajedničku vanjsku i sigurnosnu politiku EU, spojen sa uredom generalnog sekretara Vijeća EU.

5. Unaprijeđeno je strateško planiranje – formirana nova jedinica za planiranje i rano upozoravanje u Generalnom sekretarijatu Vijeća i pod upravom Visokog predstavnika za zajedničku vanjsku i sigurnosnu politiku

6. Predsjedavajući Vijećem EU dobiva ovlaštenje da saziva vanredne sjednice Vijeća; mogućnost da mu se dodijeli mandat da pregovara u ime EU u međunarodnim pregovorima i veća odgovornost za provođenje akcija EU

7. Ojačana saradnja u oblasti odbrambene politike: Evropskom vijeću data nadležnost da izrađuje i provodi zajedničke odbrambene politike. Takve politike ne smiju ugroziti NATO, a države imaju pravo da ostanu neutralne, po zahtjevu Švedske, Austrije, Finske i Irske

37. UNUTRAŠNJI POSLOVI Zaključivanjem “Šengenske konvencije” 14.juna 1985. godine (Šengen I) i 19.juna VAZNO I prije Ugovora iz Maastrichta, postojali su određeni oblici saradnje u oblasti unutrašnjih poslova i

pravosuđa (redovni sastanci resornih ministara, saradnja u borbi protiv droge i krijumčarenja). U Bijeloj knjizi o potpunom uspostavljanju unutrašnjeg tržišta od 1985. godine, Komsija predlaže

ukidanje kontrole prelaska lica na unutrašnjim granicama Zajednice. Zaključivanjem “Šengenske konvencije” 14.juna 1985. godine (Šengen I) i 19.juna 1990. godine

(Šengen II), uređena su pitanja harmonizacije kontrole vanjskih granica i kontrola unutrašnjih granica i viza, prava stranaca, azila i policijska saradnja.

Konvencijom su ukinute kontrole unutrašnjih granica Šengesnkom konvencijom utvrđena je i harmonizacija pitanja azila Amsterdamskim ugovorom učinjene su značajne promjene u nadležnostima u oblasti unutrašnjih

poslova Poslovi politike azila, prelaska vanjskih granica (državljani trećih država), politika prema

doseljenicima, ulazak i boravak stranaca postaju nadležnost organa Unije tj. Vijeća EU Ipak, neke poslovi iz oblasti unutrašnje politike ostaju u nadležnosti država članica. Propisi iz tih oblasti uređuju se međunarodnim ugovorima između država članicaU nadležnosti država članica ostaju:1. Kazneno pravo i saradnja u oblasti policijskih i carinskih poslova, uključujući EUROPOL;2. Prinudno izvršenje, ubrzavanje sudskih postupaka, rješavanje sukoba nadležnosti i izručenje lica

između država članica;3. Usklađivanje kaznenih propisa, posebno u oblastima organozovanog kriminala, terorizma i ilegalne

trgovine drogom.

38. EUROPOL

EUROPOL je evropski policijski ured sa sjedištem u Hagu. Osnovan je zaključivanjem ugovora 26. jula 1995. godine. Djelatnost EUROPOLA: analiza i razmjena podataka o trgovini drogom, saradnja u oblasti organizovanog kriminala. EUROPOL je nezavisna organizacija i podliježe kontroli samo upravnog vijeća EUROPOLA u kome su zastupljene sve države članice.Iako ima pravni subjektivitet, djelatnost EUROPOLA se svodi na podršku istražnih postupaka koje vode organi podjedinih država

Budžet EU SAMO INFORMATIVNOOd potpisivanja Rimskog ugovora, EU funkcioniše u skladu sa pet budžetskih principa:1. Jedinstva: svi prihodi i rashodi moraju biti uključeni u jedinstven budžet;

2. Anuiteta: prihodi i rashodi se predlažu i usvajaju na godišnjem nivou;3. Ravnoteže: prihodi moraju biti jednaki rashodima;4. Univerzalnosti: budžetski prihodi ne smiju biti alocirani za određene budžetske stavke;5. Specifičnost: svaka stavka u potrošnji mora imati određeni cilj.Godišnji budžet se usvaja kvalificiranom većinom u Vijeću EU i apsolutnom većinom svih članova u Evropskom parlamentu.

39. REGIONALNA POLITIKA EU Prema Ugovoru o osnivanju EU, jedan od ciljeva Unije je unapređenje “ekonomske i socijalne kohezije” tj. smanjenje razlika između regija i društvenih grupa u EU.Sve veći dio budžeta usmjerava se prema manje razvijenim regijama.

EU ima četiri strukturna fonda:1. Evropski fond za regionalni razvoj (ERDF), osnovan 1975. godine. 2. Evropski socijalni fond (ESF), osnovan 1960. godine3. Evropski agrarni fond (EAGGF), osnovan 1962. godineFinansijski instrument za ribarstvo (FIFG), osnovan 1994. godine Pored strukturnih fondova, Ugovorom iz Maastrichta utemeljen je Kohezioni fond. Kohezioni fond je osnovan da bi povećao privredni rast četiri najsiromašnije države članice EU: Grčke,

Irske, Portugala i Španije Iz Kohezionog fonda finansiraju se projekti zaštite životne sredine i i projekti unapređenja transporta i

infrastrukture (Kriterij: nacionalni BDP po glavi stanovnika manji od 90% prosjeka EU). Putem kohezione politike dolazi do fiskalnih transfera preko budžeta EU iz bogatijih u siromašnije

regije. Za mnoge regije koje koriste ovu pomoć, prihodi iz strukturnih i kohezionog fonda iznose 3 % do 5 %

regionalnog BDP-a. Nemaju samo siromašne države korist od kohezione politike EU (pomoć koriste i manje razvijene

regije bogatih država (npr. regije u istočnoj Njemačkoj).

40. KRITERIJI ZA PRISTUPANJE EVROPSKOJ UNIJI I OSNOVNI PRINCIPI EU (supsidijarnost, ravnopravnost organa i zaštita osnovnih prava)

Kriteriji za pristupanje Evropskoj unijiPrema članu 49. Ugovora o Evropskoj uniju od 1992. godine „svaka država koja poštuje principe iz člana 6(1) može aplicirati za članstvo u Uniji.“ Član 6 (1) Ugovora o EU glasi:“ Unija se temelji na principima slobode, demokratije, poštivanja ljudskih prava i temljnih sloboda, pravne države; ovi principi su zajednički svim državama članicama. “ Ova opšta klauzula prijema u Evropsku uniju preciznije je definisana na samitu Evropske unije 21. i 22. juna 1993. godine u Kopenhagenu. Na Samitu u Kopenhagenu 1993. godine, Evropsko vijeće je utvrdilo uslove koje države kandidatkinje trebaju ispuniti da bi bile primljene u članstvo EU, a to su: geografski kriterij, političko-pravni kriterij, privredni kriterij i ostali kriteriji (prije svega sposobnost da se ispune obaveze koje proističu iz članstva (acquis communautaire = pravno naslijeđe EU), kao i prihvatanje ciljeva političke unije, privredne i monetarne unije.

41. KRITERIJI ZA PRISTUPANJE EVROPSKOJ UNIJI Geografski kriterij se svodi na zahtjev da se svaka država koja konkuriše za članstvo geografski nalazi u Evropi, barem jednim svojim dijelom.

Političko-pravni kriteriji podrazumijevaju postojanje vladavine prava, demokratičnost poretka, zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i zaštitu prava manjina.

Ekonomski kriterij podrazumijeva postojanje i funkcionisanje tržišne privrede i sposobnost privrede da se odupre pritisku konkurencije unutar Unije.U cilju lakšeg ispunjavanja ekonomskih kriterija, Evropska komijsija je 10. maja 1995.godine objavila Bijelu knjigu o pripremi država Centralne i Istočne Evrope zaintegraciju u unutrašnje tržište EU.Vladavina prava podrazumijeva postojanje pravne države odnosno sistema ustavnopravnih normi, principa podjele vlasti na izvršnu, sudsku i zakonodavnu, izgrađenost sistema normi, razvijen sistem institucija.

Demokratičnost poretka podrazumijeva postojanje višestranačkog sistema uz uslove koji se posebno odnose na stabilnost političkih institucija i konsenzus oko procesa tranzicije i vanjske politike, kompetentnost strukture na vlasti u vođenju politike, obezbjeđenje finansiranja političkih stranaka od strane države, uspostavljanje finansijske kontrole, kontrola i ograničenja mogućnosti finansiranja političkih stranaka iz inostranstva, slobodni, fer i demokratski izbori.Kao opšti pojam, acquis communautaire obuhvata sve ono što su Evropske zajednice postigle na pravnom, političkom, ekonomskom i administrativnom planu radi ostvarivanja ciljeva koji su postavljeni pred Evropsku zajednicu, a kasnije pred Evropsku uniju.

41. OSNOVNI PRINCIPI EU NE TREBA PRINCIPE POVELJA OSNOVNIH PRAVA EUSva prava i slobode podijeljeni su u šest poglavlja:ljudsko dostojanstvo;slobode; jednakost; solidarsnost; građanska prava i pravda.

42. INTEGRACIJA BOSNE I HERCEGOVINE U EU (OVO JE ESEJSKO PITANJE) Studija izvodljivosti Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju Prepreke na putu u EU

43. Geneza procesa integracije Bosne i Hercegovine u Evropsku uniju Temelji ideje evropskog puta cjelovite, multietničke države BiH u političkom smislu su postavljeni u Platformi o djelovanju Predsjedništva BiH u ratnim uslovima. Nakon potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma 1995. godine, EU je poduzela nekoliko

inicijativa za saradnju sa državama Jugoistočne Evrope. Prva inicijativa bio je proces iz Roajomona o dobrosusjedstvu i satabilnosti u Jugoistočnoj Evropi od

decembra 1995. godine 1996. godine je formulisan regionalni pristup sa ciljem konsolidacije mira i stabilnosti u regiji i

podsticaja ekonomske saradnje. U okviru općeg regionalnog pristupa, Evropska unija je 29. aprila 1997. godine usvojila Koncept

uvjetovanosti za države Zapadnog Balkana

Pojmovno određenjeU političkom smislu termin Zapadni Balkan predstavlja strogo određenu geopolitičku cjelinu prema kojoj Evropska unija ima definisanu vanjsku politiku u cilju integracije država ove regije u Evropsku uniju.

Države obuhvaćene politikom EU za Zapadni Balkan su: Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Hrvatska, Makedonija, Srbija i Kosovo u skladu sa Rezolucijom UN-a 1244.Integracija u EU je jedan od osnovnih vanjskopolitičkih ciljeva država regije.

Evropska unija svoju vanjsku politiku prema državama Zapadnog Balkana nadograđuje 1999. godine:A.) multilateralno - Paktom o stabilnosti za Jugoistočnu Evropu (danas: Vijeće za regionalnu saradnju) iB.) bilateralno - Procesom stabilizacije i pridruživanja za države Zapadnog Balkana Osnovni instrument Procesa stabilizacije i priduživanja (SAP) su bilateralni sporazumi o stabilizaciji

i pridruživanju (SAA) koje države pojedinačno zaključuju sa EU nakon ispunjenja određenih uslova.

44. BOSNA I HERCEGOVINA U PROCESU INTEGRACIJE U EUU genezi odnosa Evropse unije prema BiH izdvaja se : Proces sabilizacije i pridruživanja, Mapa puta, Studija izvodljivosti i Potpisivanje Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju.Proces stabilizacije i pridruživanja u Bosni i Hercegovini je otpočeo 1998. godine kada je uspostavljeno konsultativno radno tijelo (Consultative Task Force – CTF) kao forum za dvijanje tehničkog i političkog dijaloga između BiH i Evropske unije, koji će se kasnije odvijati u okviru tzv. Mape puta (Road Map) prema Evropskoj uniji.

45. MAPA PUTA

Mapa puta: EU je u martu 2000. godine objavila Mapu puta kao odgovor na zatjev Bosne i Hercegovine za početak pregovora o stabilizaciji i pridruživanju.

Mapa puta je sadržavala 18 kriterija i bila je podijeljena na političke mjere, ekonomske mjere i mjere koje se odnose na demokratiju, vladavinu zakona i ljudska prava.Političke mjere: usvajanje Izbornog zakona i regulisanje finansiranja izbora, formiranje Stalnog sekretarijata u Predsjedništvu BiH, usvajanje Zakona o državnoj službi, donošenje pravila i utvrđivanje procedure za Parlamentarnu skupštinu BiH, izrada jedinstvenih pasoša, donošenje Zakona o Državnoj graničnoj službi i regulisanje finansiranja Ustavnog suda.Ekonomske mjere: transformacija odnosno ukidanje Zavoda za platni promet, uspostavljanje Državnog trezora, ukidanje trgovinksih barijera između entiteta, uspostavljanje jedinstvenog Instituta BiH za standarde, mjeriteljstvo i intelektualno vlasništvo i Instituta za akreditaciju, donošenje Zakona o zaštiti potrošaća i Zakona o konkurenciji, donošenje Zakona o stranim direktnim ulaganjima i restituciji.Demokratija, vladavina zakona i ljudska prava: donošenje imovinskog zakona, poboljšanje uslova za održiv povratak, uspostavljanje institucija za ljudska prava – ombudsmani, donošenje Zakona o sudskoj i tužilačkoj funkciji u Federaciji BiH i Zakona o sudu i sudskoj službi Republike Srpske i uspostavljanje Javnog RTV servisa

Studija izvodljivosti Ispunjavanje uslova iz Mape puta bio je uslov za početak izrade Studije izvodljivosti za otpočinjanje

pregovora o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju. Iako je u novembru 2003. godine Evropska komisija usvojila uslovnu pozitivnu ocjenu zbog napretka u

16 oblastu, Vijeće EU je tek u novembru 2005. godine dalo odobrenje za otvaranje pregovora o zaključivanju Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju

Pregovori su zvanično otvoreni u januaru 2006. godine, a tehnički dio pregovora je završen u decembru iste godine.

46, SPORAZUM O STABILIZACIJI I PRIDRU Ž IVANJU

U martu 2007. godine, Evropska komisija naglasila da pregovori neće biti završeni dok se ne postigne napredak u reformi policijeUslovi za potpisvanje Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju utvrđeni su u Evropskom partnerstvu za BiH, političkom Instrumentu EU uspostavljenom sa ciljem ostvarivanja daljeg procesa integracije. Decemar 2007: nakon iskazane volje Evropske Komisije, Bosni i Hercegovini omogućeno parafiranje

Sporazuma Juni 2008: Nakon što je Dom naroda Parlamenta BiH usvojio dva zakonska prijedloga o reformi

policije, Bosni i Hercegovini je omogućeno potpisivanje Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju sa EU

Pregovori o reformi policije trajali su preko četiri godine, a usvojeni zakoni nisu donijeli suštinske reforme

nije postignut konsenzus o jedinstvenoj policijskoj strukturi, ali je definisano da će koordinacija rada policije biti dogovorena nakon reforme UstavaOvom prividnom reformom je “ iznuđeno” potpisivanje Sporazuma VAZNo

47. BOSNA I HERCEGOVINA U PROCESU INTEGRACIJE U EVROPSKU UNIJU VAZNO

14 godina nakon potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma i 11 godina nakon otpočinjanja Procesa stabilizacije i pridruživanja sa Evropskom unjiom, Bosna i Hercegovina nije postigla značajniji napredak u procesu evropskih integracija i ispunjavanju kriterija za članstvo u EU.ZAŠTO JE EU PRISTALA NA PRIVIDNE REFORME NAD STVARNIM KRITERIJIMA INTEGRACIJE ? VAZNOA. Ovaj politički akt Evropske unije treba posmatrati u pozadini tadašnjih okolnosti u regiji (pregovori o

statusu Kosova krajem 2007 i parafiranje Sporazuma sa Srbijom i Bosnom i Hercegovinom, premda nijedna od dviju država nije postigla stvarni napredak

B. Evrospka unija je svoje uvjerenje temeljila na tome da će potpisivanjem Sporazuma doći do aktivnijeg integracijskog procesa odnosno aktivnije uloge društva koje će “primorati” vladajuće stranke na transformaciju uloge i preuzimanje odgovornosti.

“Cilj je stvoriti “kritičnu masu građana” ... da postepeno vrše sve veći pritisak na domaći politički establišment da ispuni svoje obaveze prema integraciji u EU..” (Izvještaj Visokog predstavnika Miroslava Lajčaka Generalnom sekretaru UN-a, april 2008.) Nada u sam proces evropskih integracija EU temelji na analizi da 70% aktivnog biračkog tijela BiH podržava proces evropskih integracija (OHR, maj 2008)

48. PREPREKE U PROCESU INTEGRACIJE BIH U EUA. Karakteristike stranačkog pluralizma u postdejtonskoj BiHStabilan razvitak demokratije u jednom društvu primarno ovisi od sposobnosti političkih stranaka da izgrade konsenzus o ekonomskom, socijalnom i kulturnom napretku države Pluralizacija političke sfere u BiH izvršena je 1990. godine i to izvan i nasuprot savremenog koncepta političkog organizovanja zemalja zapadne Evrope: umjesto građanina kao osnove stranačkog organizovanja preferirana je nacionalna pripadnost Umjesto da se formiraju političko-interesne stranke građana u obliku desnice, ljevice i centra u BiH je formiran blok etničkih partija i blok građanskih partija. Umjesto političkog pluralizma u BiH se uspostavio etnički pluralizam, koji sam po sebi (teritorializacija vlasti etničkih partija) generira nestabilan politički razvitak Bosne i Hercegovine B. Ustavna struktura Bosne i Hercegovine Složena ustavna struktura državu samu po sebi čini nefunkcionalnomTročlano Predsjedništvo, dvodoma Parlamentarna skupština i Vijeće ministara paritetno zastupaju tri konstitutivna narodaZloupotreba prava veta redovno dovodi do nemogućnosti donošenja odluka i prouzrokuje blokadu – entitetski veto pretvoren u etnički vetoInstitucije na državnom nivou imaju slabu i uglavnom samo koorinirajuću ulogu; Erodiranje državnih institucija; Država i dalje podijeljana u etničkom, političkom, ekonomskom i kulturnom pogledu Zbog vladavine etnopolitike gubi se identitet građanina – pojedincanužna promjena koncepta političke prezentacije: sa dominantno etničkog preći na političko-interesni oblik predstavljanja građana

C. Odnos domaćih vlasti i međunarodne zajednice U odnosu međunarodne zajednice i domaćih vlasti došlo je do dualizma vlasti:domaćoj političkoj strukturi je onemogućen puni razvojMeđunarodna zajednica je bez jasne političke strategije svedena na “ad hoc djelovanje” – djelovanje po potrebiprouzrokovan “status quo” jer :– Reforme ostaju u okviru dominantne etničke decentralizacije i podređene su etnopolitičkim interesima– Politika stranaka je bez supstance, sa suštinom u stalnoj reprodukciji kolektivnog etničkog

samosporazumijevanja– Politička dinamika u postdejtonskom periodu se zbog podijeljene političke odgovornosti pretvorila u

sistem strukturalne političke neodgovornosti

D. Problem izgradnje minimuma ustavnog patriotizma Građani /narodi su uglavnom ostali učesnici u društvenom procesu etnizacije:1. u ideološkoj homogenizaciji društva2. u izbjegavanju suočavanja sa stvarnim kriznim društvenim stanjem

Građani većinom nisu izašli iz postojećeg okvira političkog sistema i političke kulture1. tradicija izbornog ponašanja (ostaju unutar dominantnog okvira etničkih partija)2. visok stepen indoktrinacije, etnička pripadnost i dalje određuje stranačku pripadnost3. potiskivanje građanske odgovornosti i očekivanje da međunarodna zajednica donese transformaciju

društva

CISTO INFORMATIVNO…..

49. LISABONSKI UGOVOR Lisabonski ugovoraU novembru 2004. godine započeo je proces usvajanja Ustava EU od strane 25 država članica;Ugovor o Ustavu EU potpisan je 2004 godine. Ugovor je trebao stupiti na snagu nakon ratifikacije u svim državama članicama EU. Na referendumima u Francuskoj i Holandiji 54,8%, odnosno 63 % glasača se izjasnilo protiv usvajanja Ustava. Nakon toga je Evropsko vijeće 21. i 22. juna 2007. godine u Briselu donijelo Odluku o izradi tzv. „reformskog ugovora“, po kome se sadržina teksta Ustava treba unijeti u postojeće osnivačke ugovore – Lisabonski ugovorPromijenio je strukturu djelovanja Europske unije; u isključivoj nadležnosti EU ostala je carinska Unija, uređenje unutarnjeg tržišta, monetarna politika, zaštita morskih bioloških resursa i zajednička privredna politika; uređuje podjelu zajedničkih nadležnosti u oblastima unutrašnjeg tržišta, socijalne politike, poljoprivrede i ribolova, energetske politike, prevoznog sistema, sigurnosne i pravosudne politike;Evropska unija dobiva pravni subjektivitet.