เอกสารสรปผลการศกษาฉบบผบรหาร (Executive Summary)

โครงการศกษาวเคราะหการพฒนาโครงการชลประทานและการบรหารน าท

เหมาะสมกบประเทศไทย และสงผลตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP: Gross Domestic Product) สงสด

โดย มลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

เสนอตอ กรมชลประทาน

สงหาคม 2561

บทสรปผบรหาร

โครงการวจยชดนเกดขนจากแนวคดของผบรหารกรมชลประทานทตองการทราบมลคาเพมทางเศรษฐกจจากการใชนาชลประทาน และแสวงหาแนวทางการบรหารจดการนาและการพฒนาแหลงนาชลประทานทเกดประสทธภาพทางเศรษฐกจและรายไดตอประเทศสงสด คาถามดงกลาว มรากเหงามาจากการทนาชลประทานเปนทรพยากรทสงคมใชรวมกน (common pool resource) จงกอใหเกดปญหาการใชนาอยางฟมเฟอย เกดความขดแยงจากการแยงนา และความไมเปนธรรม การตอบคาถามดงกลาวจาเปนตองใชแนวคดและวธการศกษาดานเศรษฐศาสตรชลประทานประกอบกบความรดานการเกษตร วศวกรรมนาและการเปลยนแปลงของภมอากาศ

วตถประสงคหลกและขอบเขตของการศกษาม 4 ประการ คอ (ก) การศกษาประสทธภาพทางเศรษฐกจของการใชนาชลประทานในภาคเศรษฐกจตางๆ (ข) การวเคราะหแนวทางการจดสรรนาใหเกดประสทธภาพทางเศรษฐกจหรอเกดมลคาเพม (value added) สงสด (ค) การพยากรณความตองการใชนาใน 20 ปขางหนา (ง) การประเมนความเปนไปไดของนโยบายทางเลอก 3 ดาน ไดแก นโยบายการขยายพนทชลประทาน การบรหารจดการอปสงคของการใชนา และการฟนฟระบบชลประทานใหทนสมย รองรบความตองการใชนาในอนาคตทหลากหลายและแตกตางกน

การศกษาครงนอาศยแนวคดดานเศรษฐศาสตรเรองการใชนาชลประทานทมประสทธภาพตาเพราะนาชลประทานเปนทรพยากรทใชรวมกน (common pool resource1) การกดกนไมใหคนใชนาชลประทานทาไดยาก เพราะหลายสาเหต เชน นาไมมราคา หรอนาชลประทานไหลมาในทางนาสาธารณะ ผอาศยอยรมนายอมตกตวงไปใชไดโดยเสร ผลคอ มลคาสวนเพมของผลผลตทางเศรษฐกจทเกดจากการใชนา (value of marginal product of water) จะตาผดปกต ผวจยจงตองประมาณ

1 ทรพยากรรวม (common pool resources) หมายถง ทรพยากรทเกดข นตามธรรมชาต (เชน แหลงสตวน า) หรอเกด

จากน ามอของมนษย (เชนระบบชลประทาน) ทหากคนกลมหนงใชมากข น จะเหลอใหผอนใชนอยลง (หรอเปนปรปกษกน) แตขณะเดยวกน แมการกดกนไมไหบคคลเขามาใชประโยชนจะเปนเรองยาก แตกไมถงกบเปนไปไมได ทรพยากรรวมจงมสองสวนๆแรกคอ ตวทรพยากรหลก หรอปรมาณสตอกนาในอางเกบนา (stock) ทตองอนรกษหรอพฒนา สวนทสอง คอ ทรพยากรสวนทจะถกนาไปใชประโยขนซงมจานวนจากด (หรอเปนตวแปรเชง “กระแส”) เจาของทรพยากรรวมอาจเปนรฐบาลกลาง หรอองคกรปกครองทองถน หรอเปนของชมชน (ทเรยกวา ทรพยากรทเปนสาธารณะสมบต common property resources) ซง ศ. Elinor Ostrom พสจนวาชมชนสามารถวางกตกาการใชประโยชนอยางมประสทธภาพ ไมใชมากเกนไป และเปนธรรมได อนงนกวชาการบางคนโดยเฉพาะดานการประมงใชศพธ “open access resource” แทนคาวา common pool resources เงอนไขสาคญของการเขาถงทรพยากรประมงคอ การเขาถงแบบไมมขดจากด กลาวคอ สทธในการทาประมงไมมราคา หรอเปนของฟร และทกคนสามารถเขามาทาประมงได ดงนนความหมายจงแตกตางจาก common pool resources ตรงเรองขอบเขตของการเขาถง

2

การคา VMP ในกรณทนาเปนสนคาเอกชนทมราคา นอกจากนนผวจยไดสรางแบบจาลองดลยภาพทวไปเพอวดผลกระทบทางเศรษฐกจของการจดสรรนาใหมประสทธภาพ ตลอดจนแบบจาลองอปสงคตอการใชนา ทงทเปนอปสงคสบเนองจากการผลต (derived demand) และอปสงคของผใชนา เพอใชในการพยากรณความตองการใชนาในอนาคต

วธการศกษามดงน (ก) การวดประสทธภาพทางเศรษฐกจของการใชนาอาศยแบบจาลอง crop model และฟงกชนการผลตเพอประมาณการมลคาของผลผลตสวนเพมทเกดจากการใชนาเพมหนงหนวย (value of marginal product of water หรอ VMP) การหาดชนรอยเทานา (water footprint หรอ water intensity index) จากตารางปจจยการผลต-ผลผลต (Input-Output Table) รวมทงการสรางดชนประสทธภาพเชงกายภาพทวดการใชประโยชนของนาชลประทานจากบญชนาชลประทาน (ข) การประมาณการหาคาสงสดของผลตภณฑมวลรวมภายใน (GDP) จากการจดสรรนาใชวธสรางสถานกาณจาลองภายใตขอสมมตตางๆ (simulation) เพอหาคา GDP สงสด เครองมอทใชเปนแบบจาลอง 3 แบบจาลอง คอ Input-Output Table, Computable General Equilibrium model และแบบจาลองเชงพลวต Stella model (ค) การพยากรณความตองการใชนาอาศยวธการประมาณการจากสมการอปสงคสบเนองตอการใชนาทหามาจากฟงกชนการผลตของภาคเศรษฐกจหลก 3 ภาค หรอวธจากบนสลาง อกวธคอ จากลางสบนโดยใชแบบจาลองการใชนาและทดน ของพช 38 ชนด รายจงหวด 38 ป และแบบจาลองอปสงคตอนาประปาโดยใชขอมลรายมเตอร ของการประปานครหลวงและการประปาภมภาค 5 ป

1. ผลการศกษามขอสรปดงน

(1) การประเมนประสทธภาพทางเศรษฐกจของการใชนา ใชตวชวด 2 กลม กลมแรกคอ การประมาณการมลคาของผลผลตสวนเพมของกจกรรมทางเศรษฐกจทเกดจากการใชนาเพมขนหนงหนวย (VMP) ไดแก VMP จากการใชนาโดยรวมของพชชนดตางๆ รวมทง VMP ของขาวนาป ขาวนาปรง และออยทเกดจากการใชนาชลประทาน (โดยการควบคมใหปรมาณนาฝนคงทดวยแบบจาลอง crop model) รวมทงประมาณการคา VMP จากการใชนาในภาคอตสาหกรรม และภาคบรการสาขายอยจากขอมลอนกรมเวลายอนหลง 21 ป (2539-60)

ตวชวดกลมทสอง คอ ดชนรอยเทานาในการผลต (water intensity index) ซงวด จากสดสวนการใชนาของกจกรรมทางเศรษฐกจแตละประเภท เทยบกบการใชนาของทกกจกรรม แลวหารดวยสดสวนของมลคาเพมของกจกรรมเศรษฐกจดงกลาว เทยบกบมลคาเพมของทกกจกรรมทางเศรษฐกจ กจกรรมใดทมคาดชนสงกวา 1 แสดงวาใชนาสนเปลอง

ผลการประมาณคา VMP และรอยเทานาทสาคญอยในตารางท 1

3

สวนตวชวดประสทธภาพของการใชนาในเชงกายภาพ สรางขนจากการจดทาบญชนาชลประทาน (water account) เฉพาะลมนาเจาพระยาตอนบน ลมนาเจาพระยาตอนลาง และลมนาฝงตะวนออก แนวคดหลกของบญชนา คอ การประมาณการปรมาณนาทไหลออกจากลมนาและถกนาไปใชประโยชนในดานตางๆ (รวมทงการรกษาระบบนเวศ)

(2) ผลการวเคราะหตวชวดประสทธภาพการใชนา ในดานกายภาพพบวา การใชนาชลประทานยงขาดประสทธภาพดชน process & beneficial indicators มคาตามากในฤดฝน เพราะระบบชลประทานออกแบบเพอเสรมการทานาปในเวลาทฝนทงชวง โดยทวไปลมเจาพระยาตอนลางมคาดชนประสทธภาพสงกวากวาลมเจาพระยาตอนบน สวนในฤดแลง ดชนการใชประโยชนสงกวาฤดฝน แตกมบางปทดชนมคาตาผดปกต เพราะผลกระทบจากนโยบายของรฐ

อนงการศกษาครงนไดใชแบบจาลองพช (โดยใชโปรแกรม Decision Support System for Agrotechnology Transfer หรอ DSSAT) เพอประมาณการผลผลตตอไรของขาวและออยในกรณทใชนาฝนอยอยางเดยว และใชนาชลประทาน ผลการประมาณการพบวา ผลผลตตอไรของนาชลประทานอยระหวาง 452.1-1,199.6 ก.ก./ไร (เฉลย 789.2 ก.ก./ไร) คาสมประสทธความแปรปรวน 24% (โดย มความแปรปรวนระหวาง 11%-46.6%) ยงกวานน การเปลยนแปลงภมอากาศจะทาใหผลผลตขาว มความแปรปรวนสงขน ผลศกษานสะทอนความแปรปรวนและความหลากหลายของระบบนเวศการผลตขาว นยเชงนโยบาย คอ นโยบายและกลไกทมประสทธภาพในการวางแผนและการดาเนนการเพอเพมผลตภาพการผลตขาว โดยเฉพาะการลงทนดานชลประทานจะตองเปนการรวมมอกนระหวางเจาหนาทรฐ (ทมความรความชานาญ) ชาวนา และนกวชาการ โดยเฉพาะการสรางระบบการทางานของหนวยงานรฐทมกลไกการเชอมโยงกบเกษตรกร และนกวชาการ เพอการสอสาร แลกเปลยนขอมลและสราง ความเขาใจเรองความตองการขอมลเพมเตม และความตองการใชประโยชนจากแบบจาลองของผใชงาน เพราะขอจากดของแบบจาลอง DSSAT ของไทยยงเปนเรองการขาดขอมล ทาใหยงไมสามารถนาไปใชเปนเครองมอในการชวยเพมผลตภาพการผลตของเกษตรกร

(3) การประมาณการคาดชนประสทธภาพทางเศรษฐกจใหผลสรปดงน (ก) water intensity index (หรอ รอยเทานาในการผลต) มคาสงมากในหลายสาขา โดยเฉพาะในภาคเกษตร แสดงวา การผลตสนคาหนงพนบาทตองใชนามาก (ข) มลคาสวนเพมของผลผลตจากการใชนาเพม 1 หนวย (value of marginal product) มคาตามากในสาขาเกษตรและบางสาขานอกเกษตร โดยนาปรงมคาตาสด การใชนาทานาและปลกขาวในพนทภาคเหนอตอนลางและฝงตะวนตกของลมเจาพระยาใหมลคาสวนเพมของผลผลตตากวาฝงตะวนออกของลมเจาพระยา ผลทไดจงสอดคลองกบดชนรอยเทานา (ดตารางท 1) เนองจากผลผลตขาวนาปรงเกอบทงหมดผลตเพอสงออกจงเทากบไทยอดหนนคานาใหผบรโภคขาวในตางประเทศ

4

สาเหตหลกทการใชนายงขาดประสทธภาพทางเศรษฐกจม 3 ประการ ไดแก นาชลประทานในภาคเกษตรไมมราคา ผใชนานอกภาคเกษตรจายคานาเพยง 0.50 บาทตอลบม.หรอตากวา 0.50 บาทซงเปนอตราทตากวาตนทนของนาชลประทาน (1.26 บาทตอลบ.ม.) และตากวาราคาเงาของนา (shadow price = 1.49 บาท/ลบ.ม.) ยงกวานนผใชนานอกภาคเกษตรจานวนมากมไดจายคานาชลประทาน

ผลกระทบของการใชนาอยางสนเปลอง คอ รฐตองใชเงนภาษปละกวา 5 หมนลานบาท เพออดหนนผใชนาชลประทาน นอกจากนนผลการวจยในอดตพบวา การใชนาอยางฟมเฟอยกอใหเกดความขดแยงระหวางผใชนาทอยปลายนากบตนนา หากมการเกบคานาตามตนทนเศรษฐศาสตร (ยกเวนภาคเกษตรทสนบสนนใหกลมเกษตรกรจดเกบคาชลประทานในอตราทเกษตรกรเตมใจจาย) รฐจะมเงนมาใชบารงรกษาคคลองชลประทานอกอยางนอยปละ 5,840-10,816 ลานบาท และเกดการประหยดการใชนา ซงจะชวยใหความขดแยงลดลง นอกจากนนการทชาวนาไมตองจายคานา ทาใหขาดแรงจงใจปรบตวหนไปปลกพชทใชนานอยกวาการทานาปรง

ตารางท 1 ดชนประสทธภาพทางเศรษฐกจของการใชน า

สาขา ดชนรอยเทานา มลคาสวนเพมของผลผลตจากการใชนาเพม 1 หนวย (VMP - บาทตอลกบาศกเมตร)

เกษตรกรรม 10.85 ขาวนาปรง 40.67 0.2926 ขาวนาป 40.67 5.2968 ออย 9.89 9.8537 ลาไย 1.35 9.8972 อตสาหกรรมและเหมองแร 154.761 ผลตภณฑอโลหะ 0.020 88.634 กระดาษและผลตภณฑ 0.080 285.031 อาหารและเครองดม 0.082 982.125 ผลตภณฑโลหะและเครองจกร 0.002 2,544.88 การบรการ 332.718 ทองเทยว 0.051 ไฟฟา กาซ และประปา 0.002 294.431 กอสราง 0.030 3,431.21

ทมา : จากบทท 3-4

(4) เกษตรกรเตมใจจายคานาเพมขนหรอไม และเทาไร ผลการทดลองพบวา เกษตรกรเตมใจจายคานา 0.068-0.15 บาท ตอลบ.ม. แตมเงอนไขดงน (ก) นาตองไมสกปรก (ข) เกษตรกรไดรบนาสมาเสมอ (ค) เงนคานาทเกบไดตกเปนของกลมผใชนา เพอใชบารงรกษาคคลองชลประทาน ไมใชใหกรมชลประทานเกบเงนเขาคลง

ผใชนาประปากเตมใจจายคานาประปาเพมขนจากปจจบน 10.0 บาท/ลบ.ม. เปน 11.50-16.23 บาท/ลบ.ม. หากแปลงเปนคานาชลประทาน แสดงวา กรมชลประทานสามารถปรบราคาคานา

5

ชลประทานจาก 0.50 บาท/ลบ.ม. ในปจจบนเปนอยางตา 1.10 บาท/ลบม. ซงยงตากวาตนทนนาชลประทาน เงอนไขของการปรบราคานาประปา คอ ตองมนาสมาเสมอ มประปาครอบคลมพนท มากขน มการบาบดนาเสย แตทสาคญ คอ การปรบปรงคณภาพนาใหสามารถดมกนได

แมการจดเกบคาชลประทานจะทาใหการใชนาในภาคเกษตรลดลงเลกนอย เพราะอปสงคตอการใชนาเกษตรมคาความยดหยนตอราคาตามาก (-0.017)2 แตเนองจากภาคเกษตร (โดยเฉพาะ การทานาปรง) เปนผใชนาชลประทานรายใหญทสด การประหยดการใชนาเพยง 2%-4% กจะทาใหบรรเทาปญหาการขาดแคลนนาประปาในฤดแลง และทาใหมนาเหลอให เกษตรกรทตองการปลกพชอนๆทมมลคาสงกวาการทานา นอกจากนนในระยะยาวเมอนามราคา เกษตรกรยอมมแรงจงใจแสวงหาเทคโนโลยประหยดนา ทาใหการใชนาลดลงอก

การขนราคานาประปาของการประปานครหลวง (กปน.) จะทาใหการใชนาในกรงเทพฯ ลดลงไดมากกวาในเมองอนๆ เพราะคาความยดหยนตอราคานาในกทม. ( -1.215) สงกวาในภมภาค (-0.348 ถง -0.435) เหตผล คอ คนกรงเทพฯ มนาใชแบบเหลอเฟอ ตางจากในตางจงหวดทมกขาดแคลนนาในบางเวลา

สวนการขนราคานาประปาในภาคอตสาหกรรมและบรการจะสามารถลดการใชนาประปาไดมากพอสมควร เชน ถาขนราคานา 10% การใชนาจะลดลงเฉลย 8.5%-14% อตสาหกรรมอาหาร โรงแรมและภตตาคารจะสามารถลดการใชนาลดไดมากกวาอตสาหกรรมอน

(5) การใชแบบจาลองดลยภาพทวไป (computable general equilibrium – CGE) วเคราะหผลกระทบของการจดสรรน าตอ GDP

ผลการวเคราะหจากการสรางสถานการณจาลองตางๆ (simulations) ดวยแบบจาลอง CGE มดงน

ก) การผนนาออกจากภาคเกษตรออกไปใชในภาคเศรษฐกจอนๆ (ดวยระบบโควตา) จะทาให GDP สงขน การจาลองสถานการณโดยคอยๆ ผนนาออกจากภาคเกษตรเพมขนครงละ 5% พบวา GDP จะเพมขนสงสด 1.01% (หรอ 1.34 แสนลานบาท) หากมการผนนารอยละ 20 ของการใชนาในภาคเกษตร สวสดการสงคมจะเพมขน 24,148 ลานบาท เงนเฟอจะลดลง มลคาการใชนาจะเพมขน 59,574 ลานบาท นอกจากนนการจดสรรนาดวยโควตาดงกลาวจะทาใหบางสาขาการผลตไดรบ

2 ผลการศกษานมไดแปลวาคณะผวจยเสนอใหเกบเงนคานาจากเกษตรกร ถาจะมการเกบคานาจากเกษตรกร รฐจะตองเตรยมความพรอมหลายดานกอน นอกจากนนคาความยดหยนตอราคานาของอปสงคการใชนาในภาคเกษตรทคานวณในงานวจยนเปนการคานวณทางออม จงควรมการศกษาและประมาณการอปสงคการใชนาในภาคเกษตรจากตวอยางเกษตรกรทตองจายเงนซอนา (เชน ชาวสวนทเรยน) เกษตรกรทตองเสยเงนคาสบนาเขาไรนา รวมทงเกษตรกรทลงทนขดสระนาและนาบาดาลใชเองดวย

6

ผลบวก (เชน การบรหารราชการ ปโตรเลยม ผลตนาตาล เปนตน) และบางสาชาไดรบผลกระทบทางลบ (เชน โรงสขาว การทานา สวนยางพารา ผลตภณฑมนสาปะหลง เปนตน) แมการจาลองสถานการณนจะไมสมจรง เพราะเปนไปไมไดทภาคเศรษฐกจอนจะเพมการใชนาไดจานวนมหาศาล ปญหานเกดจากขอสมมตเรองคาความยดหยนในการใชนาทดแทนแรงงาน ทน และทดน แตผลทไดใหขอสรปสอดคลองกบการทา simulation ดวย Input-Output Table จงเปนหลกฐานเชงประจกษยนยนวาการใชนาในภาคเกษตรยงมประสทธภาพทางเศรษฐกจตามาก การผนนาบางสวนไปใชในกจกรรมอนจะทาใหรายไดสทธของประเทศเพมขน

ข) การเกบคานาในภาคเกษตร ทงกรณนาเงนเขาคลงและคนเงนใหกลมเกษตรกรกลบทาให GDP ลดลง เชน ถาคดคานา 0.50 บาท ตอลบ.ม. และนาเงนเขาคลง GDP จะลดลง -0.34% แตถาคนเงนใหกลมเกษตรกร GDP จะลดลงเพยงเลกนอย คอ -0.06% สาเหตเปนเพราะขอจากด ของแบบจาลองทสมมตวาการใชนาในภาคเกษตรไดดลยภาพทมประสทธภาพทางเศรษฐกจ (ซงเปนขอสมมตทไมจรง) และแบบจาลองกไมสามารถกาหนดใหกลมเกษตรกรนาเงนไปปรบปรงระบบชลประทานเพอลดความสญเสยของนาในคลองชลประทาน

ค) การจาลองสถานการณทนาสนใจทสด และเปนกรณทสามารถนาไปกาหนดเปนนโยบายบรหารจดการนาในอนาคตไดโดยไมกอกระแสคดคานทางการเมอง คอ หากมการกาหนดสทธ ในการใชนาแบบใหเปลา3 และอนญาตใหมการซอขายใบอนญาตสทธในการใชนาได มลคา GDP จะเพมขนถง 2.07% สวสดการสงคมจะเพมขน 1.35 แสนลานบาท รายรบจากการซอขายนามมลคา 1.05 แสนลานบาท ราคานาทดลยภาพใหม คอ 1.09 บาทตอลบ.ม. อตราเงนเฟอจะลดลง ยงถาผทขายใบอนญาตใชนา (เกษตรกร) นาเงนรายไดคาใบอนญาตทไดไปลงทนในเทคโนโลยตางๆ (เชน การประหยดนา การลดตนทนการผลต) GDP จะเพมขนกวา 2.1%

ง) การวเคราะหการจดสรรนาในระดบภาคโดยใชแบบจาลอง CGE พบวา (1) การจดสรรนาภายในภาคกลาง โดยโยกนาจากภาคเกษตร ไปยงภาคอตสาหกรรม ในปรมาณ 10% ของปรมาณนาในภาคเกษตร ภาคอตสาหกรรมจะไดรบนาเพมขน 32.6% จะทาใหผลตภณฑมวลรวมภาค (GRP) ของภาคกลางเพมขนสงสด 0.04% ถาผนนามากกวานน GRP จะลดลง (2) การผนนาจากภาคเกษตรในภาคตะวนออกเฉยงเหนอจานวน 12.5% ไปยงสาขานอกภาคเกษตรในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จะทาให GDP ของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เพมสงสด 0.18% (3) หากไมมการเปลยนโครงสราง การใชนาการผนนาสวนเกนจากภาคกลางไปใชในภาคตะวนออกจะทาให GDP โดยรวมลดลงเลกนอย (แตถาผนนาไปใชเปนนาประปาในภาคตะวนออก GDP รวมจะเพมขนตามผล simulation ดวย IO

3 เชน จดสรรตามปรมาณความจาเปนในการใชนาอปโภคบรโภคตอคนหรอจดสรรตามสดสวนของพนทเพาะปลก เปนตน

7

Table) (4) การจดสรรนารอยละ 15% จากภาคเหนอตอนลางสภาคกลาง จะทาให GDP รวมขยายตว 0.06% ถาพจารณาเปนรายพนท พบวาการจดสรรนา 15% ออกจากภาคเหนอตอนลางมายงภาคกลาง จะทาใหเศรษฐกจภาคเหนอตอนลางหดตว 0.609% ขณะท GRP ภาคกลางจะขยายตว 0.126% และเศรษฐกจภาคอนกจะขยายตวระหวาง 0.027% ถง 0.058%

จ) การใช CGE ประมาณการมลคาเพมของนาปรากฏวา การใชนาชลประทานมคาประมาณ 2.15 แสนลานบาท (หรอ รอยละ 1.62 ของ GDP) และราคาเงาของนาทกแหลง คอ 1.49 บาท ตอลบม. ซงมากกวาตนทนตอหนวยของนาชลประทานเพยงเลกนอย (1.26 บาท)

(6) การใชแบบจาลอง Input-Output Table สรางสถานการณจาลองเพอวเคราะหผลกระทบตอ GDP ใหขอสรปดงน (ก) การจดสรรนารอยละ 5 ออกจากภาคเกษตร โดยผนไปยงภาคอตสาหกรรมและบรการจะทาให GDP ภาคเกษตรลดลงไมถง 1% แต GDP โดยรวมจะเพมขน 3.03% โดยทกๆ ภาคจะม GRP สงขน และ GRP ของภาคตะวนออกเฉยงเหนอจะเพมสงทสด (ข) การผนนาจากการทานา 5% ไปยงพชเกษตรอนๆ ตามมลคาของ VMP จะทาให GDP ทงประเทศขยายตวเลกนอยรอยละ 0.02 โดยภาคทมผลตภณฑภาค (GRP) เพมมากทสด ตามลาดบ ไดแก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (0.03%) ภาคตะวนตก (0.03%) ภาคกลาง (0.02%) และภาคตะวนออก (0.01%) (ค) การไมจดสรรนา 600 ลานลบ.ม. จากภาคตะวนตกมาแกปญหานาเคมในล มเจาพระยาจะทาให GRP ภาคกลางลดลง (0.25%) สวนภาคตะวนตกทมนามากขนจะม GRP เพมขน 0.17% (ง) การผนนาสวนเกนจากภาคกลาง (ลมนาปาสก) ไปทานาประปาในอางเกบนาบางพระจะทาให GRP ภาคตะวนออกเพมขน 0.11% ขณะท GRP ของภาคกลางลดลงเลกนอย (0.03%)4 (จ) การผนนาสวนเกนจากเขอนปาสกชลสทธสภาคตะวนออกเฉยงเหนอจานวน 105 ลานลบ.ม. กจะทาให GRP ภาคตะวนออกเฉยงเหนอสงขน 0.38%

(7) การทดลองสรางแบบจาลองสเตลลา (Stella model) ผวจยไดสรางแบบจาลอง ดานวศวกรรมในเชงพลวตจาลองแผนการสงนาในลมนาเจาพระยาตอนลางของกรมชลประทาน ทมการจดสรรนาใหภาคการผลตตางๆ โดยแบบจาลองไดเพมตวแปรดานเศรษฐกจสาคญ คอ มลคาการผลตในภาคเกษตรและอตสาหกรรม แตมการกาหนดใหการจดสรรนาเพอการอปโภคบรโภคและนารกษาระบบนเวศมปรมาณคงท ผลการจาลองสถานการณพบวา หากภาคอตสาหกรรมไดรบนา

4 หากคานงถงขอเทจจรงทวา นาทผนจากลมเจาพระยาตอนลางไปภาคตะวนออกเปนนาสวนเกนความตองการ ถาไมผนไปตะวนออกตองมคาใชจายสบนาทง และเกดความเสยหายตอไรนาในภาคกลางตอนลาง ประโยชนสทธของการผนนาไปภาคตะวนออกจะสงกวาผลการคานวณ

8

เพมขน 25% โดยการผนนามาจากภาคเกษตร รายไดสทธของภาคกลางจะเพมขนมากกวาผล simulation ของการผนนาจานวนทมากกวาหรอนอยกวา 25%5

(8) การพยากรณความตองการใชนาใน 20 ปขางหนา เรมตนจากการประมาณการสมการอปสงคสบเนองของการใชนาในภาคเกษตร อตสาหกรรมและบรการ นอกจากนน กมการประมาณการอปสงคตอนาประปาของครวเรอนดวย ขอมลทใชในการประมาณการอปสงคตอนาในภาคเกษตร ภาคอตสาหกรรมและบรการ มาจากการปรบปรงขอมลการใชนายอนหลง 21 ป สวนอปสงคตอนาประปาประมาณการจากขอมลผใชนาประปารายครวเรอน และผใชนาในภาคธรกจเปนรายมเตอรจากการประปานครหลวงและการประปาภมภาคยอนหลง 5 ป

ผลการประมาณการพบวา อปสงคตอนาประปาใน กทม. มความยดหยนตอราคาคอนขางมาก (-1.22) ขณะทอปสงคตอนาประปาของผใชนาจากการประปาภมภาคมความยดหยนตอราคาตากวา หนงสวนคาความยดหยนตอรายไดของผ ใชนาประปามคาตามาก ( -0.02 ถง-0.05) ซงแปลวา แมรายไดครวเรอนในภาคตางๆจะสงขน 10% แตความตองการนาจะเพมขนเพยง 0.2-0.5% เทานน (ดตารางท 2)

ความยดหยนตอราคาของอปสงคตอนาประปาของภาคอตสาหกรรมและบรการ เกอบทกสาขามคาใกลเคยง-1 แตสาขายอยของอตสาหกรรมอาหารมความยดหยนตอราคาตางกนมาก (-0.28 ถง -1.44) โดยทโรงงานนาตาลและเครองดม มความยดหยนตอราคาสงสด ซงแปลวาสองอตสาหกรรมนสามารถประหยดนาไดมากถาราคานาแพงขน

สวนความยดหยนตอรายได (หรอกาไร) ทงของภาคอตสาหกรรมและภาคบรการสาขายอยลวนมคาตามาก (0.002-0.055) โดยเฉพาะภาคบรการทมคาตามาก (0 ถง 0.002) หมายความวา ถากจการ มกาไรเพมขน 10% ความตองการใชนาจะเพมขนเพยงเลกนอย ยกเวนวาจะมโรงงานและธรกจใหมๆ เกดขนเทานน

เนองจากอตสาหกรรมและภาคบรการจานวนมากมไดใชนาประปา แตใชนาแหลงอน (เชน บาดาล อางเกบนา ฯลฯ เปนตน) ผวจยจงประมาณการความตองการนาทกแหลงของภาคอตสาหกรรมและบรการ วธการทใช คอ การประมาณการสมการอปสงคสบเนองตอการใชนาจากฟงกชนการผลตทขนกบทน แรงงาน นา สดสวนระหวางแรงงานกบทน สดสวนระหวางทนกบนา และสดสวนแรงงานกบนา สมการดงกลาวทาใหผวจยสามารถคานวณคาความยดหยนตอราคา (ดตารางท 2) และคาความ

5 การทา simulations ทงหมดน “มได” หมายความวาผวจยเสนอใหรฐผนนาออกจากภาคเกษตร หรอเลกจดสรรนาใหภาคเกษตร แตผลการศกษาชวา การตดสนใจจดทาโครงการแหลงนาในอนาคตควรคานงถงประโยชนทางเศรษฐกจของการใชนาในทกสาขา การผลตและการใชนาประปา ไมใชการคดแตประโยชนจากการเกษตรเพยงดานเดยวเหมอนในอดต

9

ยดหยนของมลคาเพม (หรอกาไร) ของอตสาหกรรม/บรการทเกดจากการใชนาเพมขนหนงลกบาศกเมตร (ดงนนสวนกลบของความยดหยนดงกลาว คอ ความยดหยนตอรายไดของอปสงคตอการใชนา) จากนนจงนาคาความยดหยนของมลคาเพมคณกบการคาดคะเน GDP ของเศรษฐกจสาขาตางๆ ในอนาคต เรากสามารถหาปรมาณนาทตองการได นอกจากนนสมการฟงคชนการผลตยงชวยใหเราหาความยดหยนของอปสงคตอราคานาไดอกดวย คาทไดสงกวาความยดหยนตอราคานาประปาทคานวณจากฐานขอมลของการประปา และมบางอตสาหกรรมทคาความยดหยนตอราคาจากฟงชนการผลตทม

คาสงมากกวา │-2 │

ตารางท 2 คาความยดหยนตอราคาของอปสงคการใชน า

ความยดหยนตอราคา ความยดหยนตอกาไร/ผลผลต

1. วธศกษาทใชขอมลการใชน าทกแหลง ความยดหยนของผลผลตตอการใชน า (%) – เกษตร -0.017 1.439

– อตสาหกรรม -1.071 ถง -1.142 0.066 ถง 0.368 – บรการ -1.474 ถง -1.474 0.321 ถง 0.325

2. อปสงคตอน าประปาจากขอมลรายมเตอร ความยดหยนตอราคา* ความยดหยนตอกาไรของกจการ – ครวเรอนทวประเทศ -0.491 0.063 o กรงเทพฯ -1.215 0.094

o ภาคกลาง -0.396 0.026 o ภาคเหนอ -0.348 0.018

o ภาคอสาน -0.376 0.007 o ภาคใต -0.435 0.016

– อตสาหกรรม -0.923 ถง -1.442 0.011 ถง 0.028 – บรการ -0.550 ถง -1.148 0.002 ถง 0.013

ทมา : สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, 2561 *ความยดหยนตอราคาคานวณมาจากราคาสวนเพม (marginal price)

(9) การพยากรณความตองการใชนาในภาคเกษตรใช 2 วธๆ แรกคอ เปนการประมาณการจากขอมลการใชนาและทดนของพชชนดตางๆ 36 ชนดในระดบจงหวด และเปนขอมลยอนหลง 5 ป (ประมาณการจากระดบลางสบน) โดยอาศยสมการความตองการนาของพช6ทขนกบสมประสทธ

6 ความตองการนาของพชในเขตนานาฝน (WR) เทากบ (ETc+P-R) x A โดยท ETc คอ ศกยภาพการระเหยและคายนาของพช (หรอคาอางองของการคายระเหยนาคณดวยความตองการนาของพชหรอคา Kc); P คอ การซมของนาในแปลงนา ; R คอ ฝนใชการ ; A คอ พนทเพาะปลก (acreage response) ซงขนกบปจจยทางเศรษฐกจ เชน ราคาขาว ราคาปย สวนความตองการนาของพชในเขตชลประทานจะเพมตวแปร (ทเปนตวหาร) อกหนงตว คอ ประสทธภาพของระบบชลประทาน (ด chawiwat, el.al., 2013 ; บทท 9 ของรายงาน)

10

การระเหยของนาของพช แตละชนด (คา evapotranspiration) ประสทธภาพการซมผานของนา ประสทธภาพการใขนาของพช ฝน และจานวนทดนทใชปลกพชแตละชนด อนง จานวนทดนทเกษตรกรตดสนใจนามาใชปลกพชตางๆ ประมาณการจากสมการการตอบสนองของทดน (acreage response) การพยากรณอาศยขอสมมตเรองการเปลยนแปลงของสภาวะภมอากาศ อตราเตบโต ของ GDP และราคาสนคาเกษตร (ซงทาใหเกษตรกรตองการใชทดนเพมขน หาก GDP และราคาสนคาเกษตรสงขน) วธการสอง เปนวธประมาณการจากขอมลระดบประเทศ (จากขางบนสลาง) คอ การประมาณการสมการอปสงคสบเนองตอนาในภาคเกษตร ซงเปนวธแบบงายๆ จากนนกใชราคาสนคาเกษตร และการเพมขนของผลตภณฑมวลรวมในประเทศประมาณการความตองการนา การพยากรณทาทงความตองการนาจากทกแหลง และความตองการนาชลประทาน รวมทง ความตองการใชนาตลอดป และความตองการนาในฤดแลง

การพยากรณความตองการใชนาของภาคเกษตรและสาขาเศรษฐกจอนทกสาขาใชขอสมมตอตราการเตบโตทางเศรษฐกจ 4 ฉากทศน ตามผลการวจยของสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทยทนาเสนอในการสมมนาสาธารณะประจาป 2561 เรอง ปรบทศทางเศรษฐกจไทยใหพรอมสยคแหงความปนปวนทางเทคโนโลย ดงน ฉากทศนท 1 เศรษฐกจไทยโตตามแนวโนมในอดตและไมม ความปนปวนทางเทคโนโลย (2.66%) ฉากทศนท 2 เหมอน 1 แตมความปนปวนทางเทคโนโลย (2.26%) ฉากทศนท 3 ไทยแลนด 4.0 แตไมปรบตวรบมอเทคโนโลย (3.309%) ฉากทศนท 4 ภาพดทสด คอ ไทยปรบตวรบมอกบเทคโนโลยทนสมยได (4.26%)

ผลการพยากรณพบวาความตองการใชนาในภาคเกษตรจะเพมขนมาก ภายใตขอสมมต การสะสม (หรอกระจกตว) ของแกสเรอนกระจกเพมขนทาใหคาการบงคบใชการแผรงส (radiative forcing values) ในป ค.ศ. 2100 สงกวายคกอนการปฏวตอตสาหกรรม 4.5 Watts/ตารางเมตร และ 8.5 watts/ตารางเมตร คาการแผรงสนจะทรงตวหลงป ค.ศ. 2100 (หรอขอสมมต RCP 4.5 และ RCP 8.5) นอกจากนน หากผลตภณฑมวลรวมภายในมอตราการเตบโตสงหรอหากราคาสนคาเกษตรสงขน การใชนากจะเพมขน แตการเพมของรายไดจะมผลตอการใชนามากกวาการเพมขน ของราคาพชผล การใชแบบจาลองภมอากาศและอปทานทดนเกษตร พบวาความตองการใชนาใน 20 ปขางหนาจะไมตากวาปละ 1.26-1.36 แสนลานลบ.ม. แตถาใชแบบจาลองฟงกชนการผลต ความตองการนาเกษตรจะอยระหวาง 1.19-1.64 แสนลานลบ.ม.

(10) การพยากรณความตองการในภาคอตสาหกรรมและบรการม 2 วธ คอความตองการนาประปา และความตองการนาจากทกแหลง ผลการประมาณการพบวา ในอก 20 ปขางหนา ความตองการนาทกแหลงของภาคอตสาหกรรมเทากบ 5,508-8,482 ลานลบ.ม. ภาคบรการจะใชนา 2,600-4,108 ลานลบ.ม. สวนความตองการใชนาประปา ของอตสาหกรรมจะลดลงจาก 194.2 ลานลบ.ม. ในป 2018 เหลอ 141 ลานลบ.ม. ในอก 20 ปขางหนา หากราคาเพมอก 1 บาท สวนความตองการ

11

นาประปาของภาคบรการจะเพมจาก 402.2 ลานลบ.ม. ในปจจบนเปน 1,436-6 ลานลบ.ม. ในอก 20 ป แมราคาจะปรบตวอก 1 บาทกตาม

(11) การพยากรณความตองการใชนาของครวเรอน แยกเปนความตองการใชนาในเขตบรการของการประปานครหลวง และการประปาภมภาค กบความตองการใชนาของครวเรอนทอยนอกเขตการประปาทงสอง รวมทงครวเรอนในชนบท โดยอาศยสมการอปสงคตอนาทประมาณการจากขอมลการใชนารายครวเรอนของการประปา

ผลการพยากรณพบวา ความตองการนาประปาของครวเรอน (และธรกจครวเรอน) ใน 20 ปขางหนาเทากบ 5,362-5,678 ลานลกบาศกเมตร

(12) เมอรวมความตองการนาทกสาขาเศรษฐกจ เทยบกบปรมาณนาตนทน (water supply) ในปปกตกบปทนาแลง จะพบวาในปปกตประเทศไทยจะไมมปญหาการขาดแคลนนา แตในปนาแลง ไทยจะมปญหาการขาดแคลนนา ความขาดแคลนนาจะรนแรงมากภายใตขอสมมตภาวะแกสเรอนกระจก RCP4.57 และอตราการเตบโตทางเศรษฐกจ 4 ฉากทศนดงกลาวขางตน

นอกจากนน ผวจยยงไดประมาณการความตองการใช “นาชลประทาน” ฤดแลง เทยบกบปรมาณนาตนทนในอางเกบนาขนาดใหญและขนาดกลาง ผลปรากฏวาในปนาแลง ไทยจะขาดแคลนนาชลประทานคอนขางรนแรง และความขาดแคลนจะรนแรงมากในกรณทรงสจากแกสเรอนกระจกเปนไปตามขอสมมตของ RCP 4.5 (ดตารางท 3)

แตตวเลขการใชนาในงานวจยครงนยงมจดออนหลายประการ โดยเฉพาะการขาดขอมล การใชนาประปาทงของครวเรอน และธรกจตางๆ ทอยนอกเขตของกปน. และ กปภ. ไดแก ประปาของเทศบาล อบต. และหมบาน รวมทงปญหาขอมลการใชนาของธรกจทองเทยวและโรงงานอตสาหกรรม ทใชนาบาดาล และนาจากแหลงนาธรรมชาต รฐบาลและสานกงานทรพยากรนาแหงชาต จงควรมนโยบายจดทาและบรณาการขอมลการใชนาโดยเรงดวน

ตารางท 3 ผลพยากรณความตองการน าเทยบกบน าตนทนป 2579 ฉากทศนทางเศรษฐกจ ปรมาณการใชนาในป 2579 (ลานลบ.ม.) สวนเกน/ขาดแคลน เทยบกบนาตนทน (ลานลบ.ม.)

เกษตร อตสาห กรรม

บรการ ประปา นเวศ รวม ปปกต ปแลง

ทงประเทศ นาทนามาใชประโยชนได

205,096 174,847

คตวามตองการนาทงประเทศ ปฐาน 118,609 2,877 1,937 2,009 6,008 131,440 73,656 43,407

จากภ

าพให

ญ (T

op d

own)

1: BAU (no technology disruption) 122,502 5,506 2,797 7,250 6,008 144,063 61,033 30,784

2: BAU (with technology disruption) 119,261 4,837 2,706 7,227 6,008 140,039 65,057 34,808

3: Thailand 4.0 + Shift in K/L 130,153 6,776 2,937 7,292 6,008 153,166 51,930 21,681

4: Best case 164,535 6,550 4,381 7,388 6,008 188,862 16,234 -14,015

จาก

ภาพ

ยอย

RCP

8.5

(Bot

tom

up

) 1: BAU (no technology disruption) 144,258 5,506 2,797 7,250 6,008 165,819 39,277 9,028

7 RCP4.5 ทาใหฝนตกนอยกวา RCP8.5 ในบางป โดยเฉพาะในชวงป 2029-2039 พขจงตองการนามากขน

12

2: BAU (with technology disruption) 143,210 4,837 2,706 7,227 6,008 163,988 41,108 10,859

3: Thailand 4.0 + Shift in K/L 145,967 6,776 2,937 7,292 6,008 168,980 36,116 5,867

4: Best case 149,178 6,550 4,381 7,388 6,008 173,505 31,591 1,342 จา

กภาพ

ยอย

RCP4

.5 (B

otto

m u

p)* 1: BAU (no technology disruption) 154,566 5,506 2,797 7,250 6,008 176,126 28,970 -1,280

2: BAU (with technology disruption) 153,831 4,837 2,706 7,227 6,008 174,609 30,487 238

3: Thailand 4.0 + Shift in K/L 155,552 6,776 2,937 7,292 6,008 178,564 26,532 -3,718

4: Best case 158,231 6,550 4,381 7,388 6,008 182,557 22,539 -7,710

เขตชลประทานฤดแลง นาทนามาใชประโยชนได 32,763 24,598

ความตองการนาในเขตชลประทานฤดแลง ปฐาน 28,775 3,577 489 2,009 3,327 38,177 -5,414 -13,579

จากภ

าพให

ญ (T

op d

own)

1: BAU (no technology disruption) 29,735 5,506 2,797 3,625 3,326 44,989 -12,226 -20,391

2: BAU (with technology disruption) 28,490 4,837 2,706 3,613 3,326 42,972 -10,209 -18,374

3: Thailand 4.0 + Shift in K/L 29,104 6,776 2,937 3,646 3,326 45,789 -13,026 -21,191

4: Best case 39,820 6,550 4,381 3,694 3,326 57,771 -25,008 -33,173

จากภ

าพยอ

ย RC

P8.5

(Bot

tom

up)

1: BAU (no technology disruption) 20,272 2,753 1,399 3,380 3,326 31,130 1,633 -6,532

2: BAU (with technology disruption) 20,274 2,419 1,353 3,369 3,326 30,741 2,022 -6,143

3: Thailand 4.0 + Shift in K/L 20,269 3,388 1,469 3,401 3,326 31,853 910 -7,255

4: Best case 20,263 3,275 2,191 3,447 3,326 32,502 261 -7,904

หมายเหต : 1) BAU (no technology disruption) = เศรษฐกจเตบโตตามแนวโนมในอดต โดยสมมตวาไมถกปวนโดยการเปลยนแปลงของเทคโนโลยดจตอล 2) BAU (with technology disruption = เศรษฐกจเตบโตตามปกต โดยสมมตวาถกปวนดวยเทคโนโลยดจตอล 3) Thailand 4.0 + Shift in K/L = เศรษฐกจเตบโตตามยทธศาสตร Thailand 4.0 และถกปวนดวยเทคโนโลยดจตอล 4) Best case = เศรษฐกจเตบโตไดดทสด โดยสามารถปรบตวรบมอกบความปนปวนจากการเปลยนแปลงของเทคโนโลยดจตอล

ทมา : รายงานวจยบทท 9

ผลการวจยใหนยสาคญตอการกาหนดและการดาเนนนโยบายการบรหารจดการน า ดงน

1. ความจาเปนทตองมนโยบายจดการดานอปสงคการใชน าเพอใหเกดการใชน าอยางคมคาและสรางรายไดเพม ดชนวดประสทธภาพทางเศรษฐกจของการใชนา แสดงวา การใชนาในบางภาคการผลตไมคมคา โดยเฉพาะการทานาปรง การใชนาอยางฟมเฟอยเกดจากการทรฐอดหนนการใชนาในภาคเกษตร สวนการใชนาเพอผลตนาประปา หรอใชในภาคอตสาหกรรมและภาคบรการกไดรบการอดหนน เพราะกรมชลประทานเกบคาชลประทานในอตราตากวาตนทนทางเศรษฐศาสตรของนาชลประทานทรฐใชเงนภาษประชาชนมาลงทน ยงกวานน ยงมผใชนาซงเปนโรงงานและธรกจทอาศยอยในเขตทางนาชลประทาน (ตามมาตร 5 ของพรบ.ชลประทานหลวง) จานวนไมตากวา 7,595 ทางนาไมตองจายคาชลประทาน เพราะยงไมมการประกาศจดเกบคาชลประทาน ตามมาตรา 8 รวมทงผใชนาจานวนมากทใชนาฟร เพราะอาศยอยในบรเวณทางนาธรรมชาตทกรมชลประทานใชอาศยเปนคลอง/ทางสงนา แตมไดประกาศเปนเขตชลประทานตามมาตรา 5

การศกษาพบวา หากสามารถประหยดการใชนา โดยเฉพาะภาคเกษตรแลวผนนาดงกลาวไปใชนอกภาคเกษตร ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) จะสงขน

ผวจยจงเสนอใหมนโยบายการบรหารจดการดานอปสงค เพอใหการใชนามประสทธภาพทางเศรษฐกจสงขน และมการประหยดนา ซงสามารถทาไดหลายวธ แมวาในภาคเกษตร รฐจะยงไมสามารถจดเกบคานาชลประทานได แตกสามารถใชมาตรการอนทมอยแลวในการสรางแรงจงใจใหกลมเกษตรกรผใชนาประหยดนา เพอนาไปใชประโยชนในดานอนทสรางรายไดเพมใหแกประเทศ ตวอยางเชน เนองจากภาคเกษตรเปนผใชนารายใหญทสด (ประมาณ 63.2%-77.8% ของการใชนา

13

ชลประทานตลอดป) การประหยดนาในภาคเกษตร (โดยเฉพาะการทานา)ไดเพยง 2%-4% กจะทาใหเหลอนาจานวนมาก (667-1,334 ลานลบม.) สาหรบนาไปผลตสนคาเกษตรอนๆทมมลคาสงหรอนาไปใชนอกภาคเกษตร ทาใหรายไดของประเทศสงขนตามผลการศกษาจากการจาลองสถานการณ

มาตรการสาคญอกมาตราการหนงทจะไดผลลพธสงสด คอ การกาหนดสทธในการใชนา ของประชาชนและเกษตรกร จากนนกจดสรรใบอนญาตใชนาตามสทธพนฐาน และอนญาตใหซอขายใบอนญาตได การศกษาของเราพบวาการจดสรรใบอนญาตใชนาจะกอใหเกดการใชนาอยางมประสทธภาพ และคา GDP เพมขนสงสด แตมาตรการนควรใชเฉพาะในลมนาทขาดแคลนนาและรฐตองวางพนฐานการกาหนดและจดสรรสทธการใชนากอน

สวนนอกภาคเกษตร รฐสามารถใชกลไกราคาเปนเครองมอหลกในการประหยดการใชนา โดยการปรบราคานาดบทเกบจากโรงงาน ธรกจขนาดใหญ และการประปาใหคมตนทนคานา นอกจากจะชวยลดการใชนาไดจานวนพอสมควรแลว (เชน การขนคานานาประปาในเขตกปน. 10% จะมผลใหการใชนาประปาลดลงถง 13% เปนตน) รฐยงจะไดเงนจานวนไมตากวาปละ 5,242-10,816 ลานบาท มาใชปรบปรงและบารงรกษาคคลองชลประทานใหมประสทธภาพขน

2. นยตอยทธศาสตรการพฒนาแหลงน าชลประทาน ถงแมนโยบายบรหารจดการนาดาน อปสงคจะกอใหเกดการประหยดนาไดมากพอสมควร เชนรฐมมาตรการททาใหทกสาขาเศรษฐกจสามารถประหยดนาไดรอยละ 10 แตในปทเกดฝนแลงจด ปรมาณนาตนทนในฤดแลงจะไมเพยงพอสนองความตองการใชนาของทกภาคสวน ยทธศาสตรการพฒนาแหลงนาชลประทานจงยงเปนยทธศาสตรทสาคญทสดในแงของการสรางความมนคงดานนา เ พอรองรบความเสยงจาก การเปลยนแปลงของภมอากาศในอนาคต เพยงแตวาความจาเปนในการลงทนพฒนาแหลงนาในอนาคตจะลดลง (โดยเฉพาะในลมเจาพระยาทมพนทชลประทานเปนสดสวนตอพนทเกษตรสงสด) นอกจากนนการศกษานพบวาการใชนาในหลายสาขาการผลต (โดยเฉพาะการทานาปร ง) ใหผลตอบแทนทางเศรษฐกจตา หากสามารถผนนาบางสวนจากภาคเกษตรหรอสาขาเศรษฐกจทใชนาไมคมคาไปใชในสาขานอกภาคเกษตรทมคา vmp สงกวา หรอผนนาจากการทานาไปผลตสนคาเกษตรอนทมมลคาสงกวาขาว ผลตภณฑมวลรวมภายในจะมมลคามากขนตามผลของการจาลองสถานการณ (simulation) ดวยแบบจาลอง 3 แบบจาลอง (Input Output Table, CGE model, Stella model)

นยเชงนโยบาย คอ ถงเวลาแลวทการออกแบบและการพฒนาแหลงนาชลประทานควรคานงถง “ประโยชนทางเศรษฐกจจากการใชน านอกภาคเกษตรควบคกบภาคเกษตร” โดยเฉพาะอยางยงความตองการใชนาประปาเพอรองรบการขยายตวของเมอง และการเตบโตของภาคการผลตและบรการบางสาขาในอนาคต ดงนน การศกษาความเปนไปไดของโครงการพฒนาแหลงนาจะตองคานวณผลตอบแทนทางเศรษฐกจทเกดจากการใชนาเพอการอปโภคบรโภคและภาคการผลต/

14

การบรการนอกภาคเกษตร สวนการพฒนาแหลงนาเพอขยายพนทชลประทานในภาคการเกษตรจะเปนพนธกจทมความสาคญรองลงมา8 ดงนน พนธกจและบทบาทหลกของกรมชลประทานในอนาคตจะเปลยนจากการจดสรรนาเพอการเกษตร เปนการพฒนาแหลงนาเพอสนองการเตบโตทาง “เศรษฐกจโดยรวม” (รวมทงพนธกจดานการปองกนและบรรเทาภยพบตจากนาทวมและภยแลง) ถาเชนนน โครงการพฒนาแหลงนาใหมตองสามารถสนองความตองการนาทหลากหลาย ซบซอนขน และใชเทคโนโลยใหมๆ ไมใชโครงการชลประทานเพอทานาแบบในอดต โครงการชลประทานใหมๆ จะแพงขน แตกจะไดประโยชนทคมคา พนธกจนจะเปลยนบทบาทสาคญและอนาคตของกรมชลประทาน

3. นยตอนโยบายการฟนฟระบบชลประทานใหทนสมย ผลการศกษาพบหลกฐานสนบสนนการใหความสาคญกบนโยบายการฟนฟระบบชลประทาน ดงน (ก) ดชนเชงกายภาพดานการใชประโยชนจากการจดการนาชลประทานมคาตามากในฤดฝน และคอนขางตาในฤดแลงบางป (ข) การใชแบบจาลองทา simulation พบวา การผนนาจากภาคเกษตรสนอกภาคเกษตร ทาใหคา GDP จะสงขน และ (ค) การใชนาทานาโดยเฉพาะนาปรงใหผลตอบแทนตากวาพชอนๆ นอกจากนน โครงสรางและอาคารชลประทานจานวนมากเรมชารดทรดโทรมตามอายการใชงาน

นยเชงนโยบาย คอ กรมชลประทานควรฟนฟระบบชลประทานในปจจบน (ทออกแบบ เพอจดสรรนาเสรมการทานาปในชวงทฝนทงชวง) ใหสามารถตอบสนองความตองการทางเศรษฐกจและสงคมทมความหลากหลายมากขน นนหมายความวารฐจะตองมเงนลงทนฟนฟระบบชลประทานใหทนสมยและมลกษณะ smart irrigation ผลการศกษาพบวา การเกบคาชลประทานจากผใชนาทกประเภท ในราคาเทากบตนทน (ยกเวนภาคเกษตร) จะทาใหรฐมเงนใชในการลงทนฟนฟและบารงรกษาระบบชลประทานดงกลาวขางตนแลว

ดงน นขอเสนอแนะเชงนโยบาย จงมดงน

1. เพมนโยบายการจดการอปสงคการใชน า ใหเปนสวนสาคญของยทธศาสตรการเ พมประสทธภาพของการบรหารจดการน าอยางบรณาการตามวตถประสงคของการใชน า และใหความสาคญเทาเทยมกบยทธศาสตรการพฒนาแหลงน า อยางไรกตาม การจดการดานอปสงคการใชนาจะเกดขนไมไดถาหากกรมชลประทานและรฐไมไดวางโครงสรางพนฐานสาคญทไมใชสงกอสราง

มาตรการหรอเครองมอในการจดการดานอปสงคมหลายทางเลอก ดงน (ก) การกาหนดราคาคานาและคาชลประทาน (ข) ใบอนญาตการใชนา (ค) ภาษนาเสยจากการปลอยนาเสยลงสแมนาลาธารสาธารณะ และ (ง) การจดสรรนาตามขอตกลงรวมของกลมผใชนาหรอคณะกรรมการลมนาสาขากบคณะกรรมการจดการนาระดบประเทศ

8 ยกเวนเหตผลดานความเปนธรรม

15

ก) เนองจากขอจากดสาคญหลายประการ การเกบคานาจากเกษตรกรจงยงไมอาจดาเนนการได รฐจงควรใชเครองมอและมาตรการตอไปน

- ในระยะสน มนโยบายและกฎหมายรองรบใหกลมใชนาเกบคาชลประทานเขากองทนของกลม เพอใชบารงรกษาคคลองในพนทของกลม

- ในระยะกลาง กรมชลประทานควรชวยเสรมสรางความเขมแขงและเพมบทบาทของกลม JMC ระดบจงหวดใหมความสมพนธและมกจกรรมรวมกบ JMC จากจงหวดอนทอย ในลมนาสาขาเดยวกน โดยใหมบทบาทในการรวมกนจดสรรนาให มประสทธภาพและเปนธรรม กระบวนการนนอกจากจะชวยลดความขดแยงระหวางกลมผใชนาทอยตนนากบกลมทอยปลายนาไดบางแลว ยงอาจจะทาใหกลมฯบางกลม (ทปลกพชมลคาสง หรอขาดแคลนนาอปโภคบรโภค) เรมเจรจาขอแบงนาบางสวนจากกลมทมนาอดมสมบรณ ทาใหการใชนามประสทธภาพทางเศรษฐกจสงขน

- ในระยะยาว เรมกาหนดใหมใบอนญาตการใชนาทเปนการจดสรรแบบใหฟร และอนญาตใหซอขายแลกเปลยนสทธได แตภายใน 2-3 ปขางหนา รฐควรจะเรมศกษาแนวทางการกาหนดสทธพนฐานในการใชนาของทกคนและการจดสรรใบอนญาตกอน โดยศกษาเฉพาะในลมน าทมปญหาขาดแคลนน า ขอเสนอนเปนไปตามผลวจยทพบวา การจดสรรสทธใชนาแบบใหฟร แตอนญาตใหซอขายสทธได จะมผลใหเกดการใชนาทมประสทธภาพทางเศรษฐกจสงขน ยงผลให GDP เพมมากทสด

- เพมบทบาทของคณะกรรมการลมนาในคณะกรรมการบรหารจดการนาระดบชาตในระยะยาว

ข) สาหรบผใชนานอกภาคเกษตร รฐควรดาเนนการ ดงน

- เรงออกประกาศใหเขตทางนาทมการประกาศเปนทางนาชลประทานตามมาตรา 5 ของ พรบ. ชลประทานหลวง ใหเปนเขตทางนาทจะจดเกบคาชลประทานตามมาตรา 8 ภายในระยะเวลา 1-2 ป ทางนาเหลานมทงสน 7,595 ทางนาในป 2560

- สารวจผลกลอบใชนารายใหญในทางนาชลประทาน เพอประกาศจดเกบคาชลประทานอตรา 0.50 บาท /ลบ.ม. โดยตดตงมาตรวดนาสาหรบผใชนาทกราย

- เรงศกษาสารวจทางนาธรรมชาตทใชเปนคลองสงนาชลประทานเพอประกาศเปน ทางนาชลประทานภายในเวลา 2-5 ป เชน ประกาศใหแมนาเจาพระยาเปนเขตทางนาชลประทานทผใชนาตองจายคาชลประทาน

- ประกาศตารางเวลาในการปรบอตราคาชลประทานจาก 0.50 บาท/ลบ.ม. เปน 1.26 บาท/ลบ.ม. (ตามตนทนคานาชลประทาน) โดยทยอยขนคาชลประทานใน 2-6 ป

16

- เพอความเปนธรรมในการใชนาและการประหยดนา ควรมการกาหนดอตราคาชลประทานแบบกาวหนาสาหรบผใชนารายใหญ และอตราคาชลประทานแบบอดหนนสาหรบผใชนาทมรายไดนอย

- เจรจากบกรมบญชกลางเรองการนารายรบคาชลประทาน”บางสวน”มาใชบารงรกษาระบบชลประทานเพอใหบรการผใชนา โดยไมตองสงคนคลง

- นอกจากนน กรมชลประทานควรรวมมอกบ กปน. กรงเทพมหานคร และกระทรวงการคลง หาลทางเกบคาธรรมเนยม (ภาษ) นาเสยควบคกบใบเสรจคานาประปา แลวนาเงนมาตงกองทนบาบดนาเสย แตจะตองมการตรากฎหมายจดตงกองทนบาบดนาเสยและสงแวดลอมกอน

2. นโยบายพฒนาและขยายแหลงน าชลประทาน: การเปลยนเปาหมายจากชลประทานเพอการเกษตร เปน ชลประทานเพอเศรษฐกจและสงคม

ขณะนระบบเศรษฐกจไทยมไดถกขบเคลอนดวยภาคการเกษตรเหมอนในอดต แตพลงขบเคลอนหลกมาจากเศรษฐกจนอกภาคเกษตร จงถงเวลาทรฐจะพจารณา เปลยนแนวคดจาก การพฒนาแหลงนาชลประทานเพอขยายพนทเพาะปลกเปนหลก (ซงไมคมคาเหมอนในอดตอกแลว) เปนการพฒนาแหลงนาเพอรองรบการเจรญเตบโตของเมองและเศรษฐกจนอกภาคเกษตร โดยเฉพาะการขยายตวของเศรษฐกจชนบท นอกจากนนการขยายพนทชลประทานเพอการเกษตรควรพจารณาออกแบบระบบใหรองรบการขยายตวของสนคาเกษตรมลคาสง สวนการพฒนาแหลงนาเพอแกปญหาปญหาความยากจนและความเหลอมลาทางเศรษฐกจควรกาหนดเปาหมายทสามารถประเมนผลลพธไดอยางชดเจน

ดงนน การพฒนาโครงการชลประทานควรประเมนจากผลตอบแทนทางเศรษฐกจจากทกสาขาเศรษฐกจและสงคม รวมทงผลดจากการลดปญหาวกฤตนาแลง (และนาทวมซงอยนอกขอบเขตการวจยครงน)

กรมชลประทานจงตองวางแผนเตรยมความพรอม และสรางศกยภาพขององคกรและบคลากร ตงแตการปรบปรงฐานขอมลดานการใช-การบรหารจดการนา และจดทาฐานขอมลเศรษฐกจและสงคม การสารวจพนททมศกยภาพการเตบโตในแตละสานกชลประทาน การศกษา”ประเมนผลเบองตน” (preliminary feasibility study) ควรอาศยเจาหนาทของกรมชลประทานรวมกบสถาบนการศกษา/สถาบนวจยแทนการวาจางบรษททปรกษา เพราะจะเปนการพฒนาศกยภาพของเจาหนาท ในการคดวเคราะหและวางแผน การใชทปรกษาควรเปนกรณทกรมชลประทานขาดความรสมยใหมและเทคนคเฉพาะดานเทานน หนวยงานสาคญทจะดาเนนการ ดานการวเคราะหและพฒนาศกยภาพของเจาหนาท คอ วทยาลยชลประทาน

17

3. นโยบายฟนฟระบบชลประทานใหทนสมย และอจฉรยะ กรมชลประทานควรเรม จากการตงคณะทางานศกษารายงานของทปรกษาเรองโครงการฟนฟตางๆ อาทเชน รายงาน ความเหมาะสมโครงการปรบปรงโครงการสงนาและบารงรกษาแมกวง โครงการปรบปรง โครงขายระบบชลประทานในพนทฝงตะวนตกของแมนาเจาพระยา ฯลฯ รวมทงสารวจพนทของโครงการชลประทานและสานกชลประทาน เพอประเมนศกยภาพการเตบโตทางเศรษฐกจ-สงคม การขยายตวของเมอง และความตองการนา รวมทงความเสยงดานภยแลง (และอทกภย) วตถประสงคของการสารวจ-ศกษาเพอประเมนความจาเปนและความเปนไปได “ขนตน”ของการฟนฟระบบชลประทานใหทนสมยเพอรองรบการเปลยนของความตองการใชนาทเกดจากการเปลยนแปลงของภมอากาศ และการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ-สงคม-ประชากรททาใหแบบแผนการการใชทดนเปลยนแปลง อยางตอเนอง สาเหตทตองฟนฟเพราะปญหาสาคญของของโครงการชลประทานในปจจบน คอ การออกแบบเพอการทานาเปนหลก โดยเปนการสงนาชลประทานเสรมการทานาปในยามทเกดฝนทงชวง แตปจจบนพนทชลประทานจานวนมากมการเปลยนแปลงการใชประโยชนจากทดนไปเปนเมอง อตสาหกรรม ธรกจบรการ และเกษตรกรเรมหนไปปลกพชและเลยงสตวทมมลคาสงกวาการทานา ซง ความตองการใชนาของภาคเศรษฐกจเหลาน มความแตกตางจากความตองการของชาวนา นอกจากนน ระบบ-โครงสรางและอปกรณชลประทานหลายแหงกเสอมโทรมและลาสมย ทาใหเกดความสญเสยของนาชลประทานจานวนมาก

4. นอกจากนนผวจยไดใหขอเสนอแนะดานการปรบปรงระบบฐานขอมลดานนาและภาวะเศรษฐกจในพนทชลประทาน และการสรางศกยภาพของเจาหนาทและหนวยงานวชาการใน กรมชลประทาน

ขอเสนอเรองการปรบปรงฐานขอมลของกรมชลประทาน ไดแก การปรบปรงพฒนาระบบฐานขอมลดานการใชนาในสวนกลางใหละเอยดและครอบคลมมากขน และการพฒนาสรางฐานขอมลดานเศรษฐกจสงคมในระดบสานกชลประทานและลมนา เหตผล คอ (ก) ปจจบนฐานขอมล ของกรมชลประทานยงมขอจากดสาคญบางประการทสงผลกระทบตอการจดทานโยบาย วางแผน และการปฏบตงาน อาทเชน ขอมลสวนใหญยงอยทสานกชลประทาน และขอมลหลายอยางอาจอยในรปเอกสาร หรอมไดจดทาเปนฐานขอมลอเลกทรอนคสทเชอมโยงกบสวนกลางโดยตรง สวนกลางจะ มขอมลเทาทจาเปนสาหรบสนองความตองการดานนโยบายของรฐ (เชน การจดการปญหานาทวมนาแลง) สวนขอมลสาคญจานวนมากทอยทสานกชลประทานแตละแหงจะไมมการจดทาใหเปนระบบฐานขอมลทางอเลกทรอนคส เชน การใชนาของพชชนดตางๆ ทงน อาจเปนเพราะในระยะหลง เจาหนาทกรมชลประทานททางานวจยมคอนขางนอย งานวจยและงานทปรกษา (consulting work) สวนใหญเปนการจางทปรกษาภายนอก (ข) การจดเกบขอมลยงเปนความรบผดชอบของแตละสานก/กอง ไมมการรวมศนยขอมล ขอมลบางอยางอยในรป PDF file (ค) กรมชลประทานยงไมไดจดทาขอมลประโยชนจากการใชนานอกภาคเกษตร ขอมลการเกษตร อตสาหกรรมและบรการในเขต

18

ชลประทาน การขยายตวของเมองในเขตชลประทาน ฯลฯ หนวยราชการในภมภาคและทองถนจดทาขอมลดงกลาวตามเขตปกครอง ไมใชตามเขตชลประทาน/ลมนา ขอจากดนทาใหการวเคราะห ความเปนไปไดของโครงการชลประทานเกดปญหาขาดขอมลเศรษฐกจ -สงคม-สงแวดลอมระดบ สานกชลประทาน/ลมนา

แนวทางการปรบปรง/ปฏรประบบฐานขอมลควรเรมตนจาก (ก) การทกรมชลประทาน มนโยบายใหเจาหนาท ในหนวยงานวจยของกรมฯ รวมทงวทยาลยชลประทานทาวจยเกยวกบ การดาเนนงานและผลกระทบทางเศรษฐกจ-สงคมของการดาเนนงานดานชลประทาน (ข) การรวบศนยขอมลทงหมดทจดเกบในสานกชลประทาน สานก และกองตางๆ มาทสวนกลาง (centralized data system) แทนระบบปจจบนทสวนกลางเนนเฉพาะขอมลรวมระดบประเทศ/ภาค (aggregate) แตการจดทาระบบฐานขอมลสวนกลางจะตองเรมตนจากการจดทานยาม การจดเกบและตรวจสอบความถกตองของขอมล (edit) การประมวลผล แปลผล วเคราะห ออกรายงานและการมระบบตอบสนองตอความตองการของผใชขอมล (feedback and response to users) (ค) งานสาคญอกดานหนงทจะเปนประโยชนตอการบรหารจดการ และการบรหารภายในกรมชลประทาน คอ การแปลงขอมลการบรหารจดการทงขอมลทเปนเอกสาร (text files) และขอมลเชงปรมาณเขาสระบบฐานขอมลของกรมฯ การจดการระบบความรและสารสนเทศนจะทาใหกรมฯกลายเปนองคกรทมการเรยนรตลอดเวลาและมความจาสถาบน (institutional memory) ทจะชวยใหการดาเนนงานบรหารจดการนาและการแกปญหาตงอยบนฐานความรและขอมลทถกตอง ไมใชการคาดเดาหรออาศยแตประสบการณสวนบคคล (ง) การขยายฐานขอมลของกรมฯใหครอบคลมขอมลดานความตองการนาและผลกระทบตอภาคเศรษฐกจ (เกษตร อตสาหกรรม บรการ) การอปโภค -บรโภค และผลกระทบดานสงคม การดาเนนการควรเรมตนจากโจทยสาคญดานนโยบายชลประทาน (เชน นโยบายเปลยนระบบชลประทานจากการออกแบบเพอสนองความตองการทานา เปนระบบชลประทานเพอรองรบความตองการทางเศรษฐกจ-สงคม และความมนคงดานนา) การระดมสมองภายในกรมฯ รวมกบผใชขอมลภายนอก และผใชนา สวนวธการจดทาขอมลเศรษฐกจ-สงคมควร มแนวทางการแปลงขอมลรายจงหวด-รายอาเภอใหเปนขอมลระดบลมนา และสานกชลประทาน สวนแนวทางการจดทาขอมลควรเปนความรวมมอระหวางกรมชลประทานกบหนวยราชการอนทรบผดชอบจดทาขอมลดานเศรษฐกจ-สงคม และนกวชาการดานวศวกรรม เศรษฐศาสตร สงคม การปกครอง วทยาศาสตร เปนตน (จ) เปาหมายของการพฒนาฐานขอมลไมใชเพยงสรางฐานขอมลไวใชประโยชนในการวจย แตกรมฯตองวางเปาหมายเพอการจดการความรเพอรองรบยทธศาสตร ดานการจดการนาแบบอจฉรยะ (ดเพมเตมขางลาง)

ขอเสนอประการสดทาย คอ การสรางศกยภาพของเจาหนาทและหนวยงานวชาการใน กรมชลประทาน โดยเรมจากการเพมศกยภาพการวเคราะหโครงการและการวจยในดานผลกระทบทางเศรษฐกจ-สงคมของวทยาลยชลประทาน (ตวอยางเชน การจดทา pre-feasibility study ทกรม

19

ควรดาเนนการเองโดยรวมมอกบนกวชาการในมหาวทยาลย ไมควรใชวธวาจางบรษททปรกษา) การนาเทคโนโลยชลประทานสมยใหมมาใชเพอรองรบบทบาทใหมของระบบชลประทานทจะเปลยนจากระบบชลประทานเพอการทานาไปเปนระบบชลประทานเพอเพมศกยภาพในการแขงขน ของประเทศ การปรบแนวทางการจดทาแผนลงทนดานชลประทานทคานงถงผลตอบแทน ทางเศรษฐกจจากทกสาขาเศรษฐกจ รวมทงการปรบปรงและยกระดบศกยภาพของเจาหนาทใน การจดการนาแบบอจฉรยะ โดยการจดทาแผนการฝกอบรมดานเทคโนโลยใหมๆ การคดเลอกเจาหนาทรนใหมทมความรความสามารถพเศษ(โดยเฉพาะดานเทคโนโลย และdata analytics) การจดการความร (knowledge management) ทไดจากการพฒนาฐานขอมลและการศกษาวเคราะหระบบและการบรหารจดการนา

การจดการความรคอ กระบวนการสราง แลกเปลยนใช และบรหารจดการขอมล สารสนเทศและความรขององคกร กระบวนการนตองอาศยแนวทางแบบสหวทยาการ 9 โดยสรางองคความรในการทาโมเดลและแบบจาลองแบบสหวทยา (interdisciplinary modeling and simulation) จดทาแผนพฒนาและบรหารแหลงนาทมแบบแผนเปนระบบ (systematic) และตรวจสอบได (accountability) เปนตน วตถประสงคเพอทจะทาใหการปฏบตงานขององคกรประสบความสาเรจตามวตถประสงคและพนธกจขององคกร เชน สมฤทธผลในการจดการนา บรหารนาแลง แกปญหานาทวมโดยใชความรและเทคโนโลยแบบอจฉรยะ ดงนนกรมชลประทานจงควรจดสรรงบประมาณ ทรพยากรทจาเปนและบคคลทมความรดานตางๆเพอจดตงหนวยงานจดการความรเหมอนในบรษทททาธรกจ หรอสถาบนวจยตางๆ โดยกรมชลประทานปรบบทบาทของตนมาเปนผกากบดแล ดานนโยบายคลายๆ กบกระทรวงพลงงาน บรษททตงขนใหมนจะมรฐบาล (โดยกรมชลประทาน) เปนผถอหนใหญ

9 เชน information and computer science, data analytics, economics, environmental science, engineering and social science

Executive Summary

This research project originates from RID executives’ strategic questions: What is the economic value of irrigated water? And how best to allocate water or develop a new system to optimize gross domestic product? The questions arise from the problems that are caused by the fact that irrigated water rights are common pool (or open access) resources (defined as resources that are rivalrous and difficult to exclude potential beneficiaries), i.e., excessive and inefficient use of water in agriculture, conflicts between farmers in the upstream and downstream river basins, and inequality of access to water. To answer these questions, this research project uses an interdisciplinary approach that combined several concepts and methodologies from economics, agronomics, water engineering, and climate change science.

The four objectives and scope of this study are: (1) to determine the economic efficiency of irrigated water in various sectors (2) to analyze water allocation methods that maximize the economic efficiency and increase the total value-added throughput, (3) to forecast the demand of water in the next 20 years, and (4) to investigate policy options such as the development of irrigation system and the expansion of irrigated area, demand-side management and its mechanisms, and system renovation and improvement to accommodate future demand requirements.

This study applies economic theory to the efficiency of water usage, under the context that water is a common pool resource, and since it is free for most beneficiaries, water will be excessively used to the point that its economic value (the value of marginal product) is lower than when users have to pay for it. The study will uses three different economic models to simulate economic impact of various water allocation scenarios, i.e., a computable general equilibrium (CGE) model, an input-output model, and a Stella dynamic model. The objective of the simulations is to find the optimum methods of water reallocation that maximize GDP. To forecast the demand for irrigated water under climate change, the study will also be based on the economic theory of demand for tap water and the derived demand for water used in the production of goods and services. Finally all of the empirical based

22

findings above will be used to evaluate and make recommendations on the policy options of optimum water allocation and a need for the expansion of the irrigation system in the future.

Methodologies

(a) To determine the economic efficiency of water use, this study utilizes crop models and production functions to approximate the value of marginal product (VMP) and to calculate the water footprint intensity from an input-output table that combined water resource as one of the primary inputs. Moreover, the study constructs physical efficiency indicators that measure the benefit of irrigation water flows from water accounts.

(b) To maximize the gross domestic product (GDP), three simulation models are used: (1) an input-output table, (2) a computable general equilibrium (CGE) model, and (3) a dynamic Stella model.

(c) To forecast the future demand for water usage, a derived demand function is approximated from the production function in three sectors using a top-down and a bottom-up approach. For agricultural water, calculations are based on water and land-use response functions of 38 different types of crops across multiple provinces. To that end, 38 years of production data is used for the econometric analysis. For household consumption, a 5-years panel data of water usage by meters from the Metropolitan Waterworks Agency (MWA) and the Provincial Waterworks Agency (PWA) is used.

Key findings:

(1) To evaluate the economic efficiency of water usage, two indicators are used. The first indicator is the value of marginal product of water (VMP). In this study, the VMP is calculated for various crop productions in the agriculture sector. The VMP of irrigated water used in wet paddy rice, dry-season paddy and sugarcane production, the three most important crops in Thailand with the largest consumption of irrigated water, is estimated with greater precision by controlling the rainfall using crop models. The VMP of water used in industrial and service sectors are estimated as detail as data availability allowed.

23

The second indicator is the water footprint intensity, which measures the proportion of water use in each economic sector in comparison to its value-added. If the index value is more than 1, the water usage in that economic activity is inefficient relative to the whole economy.

Another key indicator does not measure economic efficiency, but rather measure the physical efficiency of water usage by using water accounts. This study analyzed water accounts only in the upper and lower Chao Praya River basins and the Eastern basin. The key idea of such an approach is to estimate the amount of water flowing through the basin relative to the water that is used beneficially (including water for ecosystem preservation).

(2) Analysis of the physical efficiency indicators suggests that current use of irrigated water is inefficient, as implied by the low process and beneficial indicators during the rainy season. This is due to the current design of the system that is a rain-supplement for paddy rice production. The indicators also suggest that the lower Chao Praya River basin has higher efficiency than the upper Chao Praya River basin. During the dry season, the beneficial indicators are higher than the rainy season, except for some years where data shows some abnormally low values as a result of government policies.

The results of crop model10 (the so-called Decision Support System for Agrotechnology Transfer) estimation show wide fluctuation of rice yields, i.e., rice yield in the irrigated areas varies between 452.1 and 1,199.6 kg/rai with the average of 789.2 kg/rai and the coefficients of variation of 11-46%. Such findings reflect the diversity and variation of rice ecosystems. One important policy implication is that the future productivity enhancement policy, particularly the investment in irrigation expansion, will be successful if and only if there are closed and effective cooperation among government officers, researchers and farmers, data and information sharing and the need to collect more information required by the DSST model.

10 The crop model is used to estimate the impact of rain water and irrigated water on rice yield. The gap between actual rice yield and estimated yield from using rain water is then regressed on irrigated water, rice price and other economic variables to estimate the VMP of rice from using irrigated water (see chapter 4).

24

(3) The economic efficiency indicators indicated that (a) the water footprint intensity is very high in many economic activities, especially in the agriculture sector (Table 1). The high index value suggests a large amount of water required to generate one thousand Baht worth of product, and (b) the value of marginal product of water is fairly low in many agricultural activities and in some non-agricultural activities, with the dry-season rice production being the lowest. Moreover, rice production in the lower Northern region and the Western side of the Chao Praya River also yields higher VMP than in the Eastern side of the Chao Praya River, reflecting the fact that the former has access to plentiful supply of water. This result confirms finding from the water footprint intensity (Table 1). Since most of the dry-season rice production is for export, Thailand has subsidized the cost of water for foreign consumers.

The main reason that water usage in some sectors is economically inefficient is due to three reasons. First, agricultural irrigated water has no price. Second, other non-agriculture sectors only have to pay 0.50 Baht per cubic meter – a price that is much lower than the actual unit cost of irrigated water (1.26 Baht per cubic meter). Third, many non-agriculture water users have not yet paid for irrigated water, explain the low VMP and high footprint indices in the non-agricultural sector.

This means that the government needs to pay more than 50 billion Baht each year to subsidize water users. Moreover, the results of the previous study also show that inefficient use of water often led to conflicts between upstream and downstream users. If the government collects irrigated water as much as the cost of irrigated water (except for the agriculture sector where the price is set to be equal to the farmers’ willingness to pay value) the government will have higher revenue that can be used to maintain and improve the irrigation system (about 5,840 to 10,816 million Baht).

The result of VMP estimation and water footprint index is shown in table 1.

25

Table 1 Economic Efficiency Indicator of Water Usage

Sector Water Footprint Intensity Value of Marginal Product of Water Agriculture 10.85 Off-season Rice 40.67 0.2926 Rain-fed Rice 40.67 5.2968 Sugarcane 9.89 9.8537 Longan 1.35 9.8972 Industry and Mining 154.761 Non-Metal Products 0.020 88.634 Paper Products 0.080 285.031 Food and Beverage 0.082 982.125 Metal Products and Machinery 0.002 2,544.88 Service 332.718 Tourism 0.051 Electricity Gas and Water 0.002 294.431 Construction 0.030 3,431.21

Source: Chapter 3 and 4

(4) Although the use of irrigated water for agriculture is free, result from a discrete-choice experiment with farmers in the Central Plains and Lower Northern regions in this study shows that farmers are willing to pay for water at about 0.068 to 0.15 Baht per cubic meter under conditions including (a) water must be clean, (b) farmers have regular access to water, (c) the collected water fee must belong to the water user group, to be used for local maintenance only.

In comparison, household consumers are willing to pay around 11.50 to 16.23 Baht per cubic meter, a level higher than the current price at 10 Baht per cubic meter. This means that the Royal Irrigation Department can potentially increase the price of irrigated water from 0.50 Baht per cubic meter to at least 1.10 Baht per cubic meter, which is still less than the actual unit cost. However, there are certain conditions that must be met including (a) tap water is accessible regularly, (b) tap water networks have high coverage, (c) include wastewater treatment, and (d) water is drinkable.

By increasing the price of water, agricultural water usage would reduce slightly because the price elasticity of agricultural demand for water is very low (-0.017). Since the agriculture sector is the largest water user in the country, water saving just by 2 to 3 percent in paddy rice production would reduce water shortage

26

in the dry season and allows other higher value crops to be grown. In the long run, when the water fee is applied, farmers would have the incentive to use water-saving technologies.

For consumption water, increasing the price of tap water in Bangkok would result in higher water saving than other cities due to its high price elasticity of demand (-1.215) in comparison to other regions (-0.348 to -0.435). The reason is Bangkok always have enough water, unlike in other provinces where water shortage is more common. Increasing the price of water in industrial and service sector would save water the most. If the price of water is increased by 10 percent, water usage would reduce on average at 8.5 percent to 14 percent in those two sectors. On a side note, increasing the price of water would save water the most in hotel and restaurant sub-sector.

(5) Simulations using a computable general equilibrium (CGE) model indicate that allocation of water out of the agriculture sector would improve the national GDP. GDP will be maximized (i.e., increases by 1.01% or 134 billion baht) when 20% of water used in agriculture is transferred to the non-agriculture. Social welfare will also increase by 24.148 billion baht and the value of water is estimated at 59.574 billion baht. Sectors that will experience increased output are, for example, petroleum industry, sugar mills and public administration; while production will decline in rice, rubber, rice mills and tapioca products. The pricing of water used in farming will reduce GDP by -0.34% if the revenue go to the fiscal coffer. But if the revenue is returned to the farmers, GDP will decline marginally by -0.06%. Perhaps the most important finding is that issuing transferrable water permits would increase national GDP more than any other scenarios, i.e., GDP will increase by 2.07%, social welfare by 135 billion Baht, revenue from water transfer is 105 billion Baht, the new equilibrium price of water is 1.09 Baht per cubic meter, and inflation will decline. If those who sell their water rights invest in new technology (such as water-saving technology), GDP will increase by 2.1%.

An intra-regional transfer of 10% of water used in agriculture in the Central Plains to the industrial sector will increase its supply of water by 32.6%, which, in turn, will maximize the GRP by 0.04%. The transfer of larger supply will result in

27

lower GRP growth. For the Northeast, a transfer of 12.5% of agricultural water will maximize its GRP by0.18%. The transfer of agricultural water to non-agricultural sector in the Eastern region will slightly reduce the GRP growth, but if the transferred water is used to produce tap water, the IO simulation shows that the GRP will increase. Finally, the inter-regional transfer of 15% of agricultural water from the Lower North to non-agricultural sector in the Central Plains will increase the country’s GDP by 0.06%. Though GRP of the Lower North will decline by 0.609%, GRP of other regions will increase by 0.027% to 0.126%.

The computable general equilibrium model is also used to estimate the value added of water in the Thai economy, which is approximately 215 billion Baht, or 1.62% of the national GDP. The shadow price of water, also calculated from the CGE model, is 1.49 Baht per cubic meter, which is slightly higher than the unit cost of irrigated water (1.26 baht).

(6) Analysis from Input-Output Table model shows that (a) a reallocation of 5% of agricultural water to the non-agricultural sector will reduce agricultural GDP by less than 1%, but the country’s GDP will increase by 3.03%., and GRP of all regions will increase. (b) If 5% of water used for rice is transferred to other crops, the GDP will increase slightly by 0.02% because VMPs of other crops are not much higher than that of rice. The GRP of every region will also increase, i.e., 0.03% in the Northeastern and the Western regions, 0.02% in the Central Plains and 0.01% in the Eastern region. (c) By reallocating the excess water from the Central Chao Phraya River basin to where water is needed to produce tap water such as the Bang Pra reservoir in the Eastern region, the GRP in the latter region would increase by 0.11 percent, while GRP in the Central region will slightly decrease by 0.03%. (d) The transferof 105 million cubic meters of excess supply of water from the Pasak Cholasith basin to the Northeast will increase the latter GRP by 0.38%.

(7) A dynamic Stella model representing the lower Chao Praya River basin simulates the actual water delivery system currently used and estimates production value in agriculture and industries. Results show that if the industry sector received water 25 percent higher than the current level, by allocating from the agriculture sector, the net positive impact on GRP in the Central region would be at its highest.

28

(8) Water demands in the next 20 years are forecasted from derived demand functions in three sectors (agriculture, industrial, and service); and from the demand function of the tap water. Data used to estimates demand in agriculture, industrial, and service sector is dated back by 21 years, while the demand of tap water uses a 5-years panel data by the meters from the Metropolitan Waterworks Agency (MWA) and Provincial Waterworks Agency (PWA).

Results suggest that the demand for tap water in Bangkok has a high price elasticity (-1.22), while tap water in the provincial network has a lower price elasticity (-0.35 to -0.44). Moreover, the income elasticity of demand is fairly low (0.02 – 0.05) suggesting that if the household income increase by 10 percent, the water demand would only increase marginally by 0.2 to 0.5 percent (Table 2).

The price elasticity of water demand in the industrial and service sector is about the same (close to -1). However, the food sub-sectors have a wider range of elasticities (-0.28 to -1.44) with the sugar and beverage production having the highest price elasticity. This suggests that these two industries would save more water than other industries if the price of water is increased.

Net income (or profit) elasticity of water demand in the industrial and service sector is fairly low (0.002-0.055), especially in the service sectors (0-0.002). This suggests that if the business gains a 10 percent increase in profit, water demand would increase marginally. This, however, would not be the case for the new businesses.

Because most of the industrial and service sectors do not use tap water but relied mostly on other sources (such as underground water and reservoirs), the demand for water must be estimated. A derived demand function is estimated from the production function that depends on capital, labor, water, and the proportion between labor and capital, capital and water, and labor and water. These equations allow for the elasticity to price and the elasticity to income to be calculated (Table 2). These elasticities are then used with GDP prediction to simulate the future demand for water in each economic sector. Moreover, the production function can also be used to calculate the elasticity of demand to price. These estimated results

29

are higher than the elasticities calculated from the actual Waterworks Authority’s database.

Table 2 Price and Income Elasticities of Water Usage

Price Elasticity Income Elasticity 1. All water resources

– Agriculture -0.017 1.439

– Industrial -1.071 to -1.584 0.066 to 0.368 – Service -1.474 to -1.483 0.321 to 0.325

2. Tap water by meters Price Elasticity* Income Elasticity – Household consumption -0.491 0.063

o Bangkok -1.215 0.094 o Central region -0.396 0.026

o Northern region -0.348 0.018 o Northeastern region -0.376 0.007

o Southern region -0.435 0.016 – Industrial -0.923 to -1.442 0.011 to 0.028 – Service -0.550 to -1.148 0.002 to 0.013

Source: TDRI, 2018 * Price elasticity calculated from the marginal price of water

(9) There are two methods used to forecast water demand in the agriculture sector. First is the estimation from water and land use data of 36 different types of crops across multiple provinces. The forecast depends on factors including climate change, GDP growth, and agricultural commodity prices. The second method analyzes directly from the derived demand function of the agriculture sector and using agricultural commodity price and GDP growth to forecast.

Water demand forecast in each economic sector is under the assumption that future economic growth will follow one of the four scenarios used in this research. The first scenario is the business-as-usual (BAU) case (2.66% GDP growth). The second scenario is an economy disrupted by new technologies (2.26% GDP growth). The third scenario is according to the government’s goal dubbed “Thailand 4.0” (3.309% GDP growth), and the fourth is the eccentric scenario with the highest possible growth (4.26% GDP growth).

30

The forecast suggests that water demand in the agriculture sector will increase under the assumption that the radiative forcing values (RCP) in 2100 will be higher than the pre-industrial level by 4.5 Watts per square kilometer. Moreover, both the higher GDP growth and higher prices of agricultural products will result in more water consumption, but the former having a larger effect than the latter. The climate change model and land supply response function suggest that water usage in the next 20 years will be between 0.126 to 0.136 trillion cubic meters. However, if the production function is used, water demand in the agriculture sector will be between 0.119 to 0.164 trillion cubic meters.

(10) Demand forecast in the industrial and service sector use two methods: (a) the estimation of tap water demands, using the data from the tap water public companies and (b) the estimation of the overall water usages. The result indicates that the overall water usage in the industrial sector in the next 20 years will be about 5,508 to 8,482 million cubic meters, while the usage in the service sector will be about 2,600 to 4,108 million cubic meters.

For tap water, the amount needed to serve the industrial sector will reduce from 194.2 million cubic meters in 2018 to 141 million cubic meters if the price is increased by 1 Baht. In contrast, the demand for tap water by the service sector will increase from 402.2 million cubic meters in 2018 to 1.435-6 million cubic meters within 20 years, despite increasing the price of water by 1 Baht.

(11) Water forecast for household consumption is separated into the service area operated by MWA and PWA, and the demand of those living outside the service area. Results show that the demand for tap water (partly for consumption and another part for household businesses) in the next 20 years will be about 5,362 to 5,678 million cubic meters.

(12) The final water demands from all sectors will be met by the water supply in the normal year. However, in a drought year, Thailand will face a water shortage, the intensity of which, depends on the severity of the greenhouse gas effects (assumption RCP 4.5) and economic growth.

For irrigated water, the future demands will not be met by the supply of water in the dry season (available storage in large and medium reservoirs). In the

31

drought year, the irrigation system will face extreme water shortage which would intensify if the greenhouse effects follow the assumption under RCP 4.5 (Table 3).

Note that the results of this research still have data drawbacks and limitations – especially due to the lack of household consumption and business water usage data outside of the MWA and PWA service area. Moreover, the data on water usage of the industries and service sector (particularly hotels) that exploit the underground water and natural water resources are unavailable. The government and the Office of the National Water Resources should revolutionize the way data is collected and processed immediately.

Table 3 Water Demand Forecast and Water Supply in 2036 Economic Scenarios Water Demands in 2036 (million cubic meters) Excess/Deficit (million cubic meters)

Agriculture Industrial Service Consumption Ecosystem Total Normal year Drought year

Whole country: Beneficial Water that can be used

205,096 174,847

Whole country (Base year) 118,609 2,877 1,937 2,009 6,008 131,440 73,656 43,407

(Top

dow

n) 1: BAU (no technology disruption) 122,502 5,506 2,797 7,250 6,008 144,063 61,033 30,784

2: BAU (with technology disruption) 119,261 4,837 2,706 7,227 6,008 140,039 65,057 34,808

3: Thailand 4.0 + Shift in K/L 130,153 6,776 2,937 7,292 6,008 153,166 51,930 21,681

4: Best case 164,535 6,550 4,381 7,388 6,008 188,862 16,234 -14,015

RCP8

.5 (B

otto

m u

p) 1: BAU (no technology disruption) 144,258 5,506 2,797 7,250 6,008 165,819 39,277 9,028

2: BAU (with technology disruption) 143,210 4,837 2,706 7,227 6,008 163,988 41,108 10,859

3: Thailand 4.0 + Shift in K/L 145,967 6,776 2,937 7,292 6,008 168,980 36,116 5,867

4: Best case 149,178 6,550 4,381 7,388 6,008 173,505 31,591 1,342

RCP4

.5 (B

otto

m u

p)* 1: BAU (no technology disruption) 154,566 5,506 2,797 7,250 6,008 176,126 28,970 -1,280

2: BAU (with technology disruption) 153,831 4,837 2,706 7,227 6,008 174,609 30,487 238

3: Thailand 4.0 + Shift in K/L 155,552 6,776 2,937 7,292 6,008 178,564 26,532 -3,718

4: Best case 158,231 6,550 4,381 7,388 6,008 182,557 22,539 -7,710

Irrigated Area dry season: Beneficial Water than can be used 32,763 24,598

Irrigated Area dry season (Base year) 28,775 3,577 489 2,009 3,327 38,177 -5,414 -13,579

(Top

dow

n) 1: BAU (no technology disruption) 29,735 5,506 2,797 3,625 3,326 44,989 -12,226 -20,391

2: BAU (with technology disruption) 28,490 4,837 2,706 3,613 3,326 42,972 -10,209 -18,374

3: Thailand 4.0 + Shift in K/L 29,104 6,776 2,937 3,646 3,326 45,789 -13,026 -21,191

4: Best case 39,820 6,550 4,381 3,694 3,326 57,771 -25,008 -33,173

RCP8

.5 (B

otto

m u

p) 1: BAU (no technology disruption) 20,272 2,753 1,399 3,380 3,326 31,130 1,633 -6,532

2: BAU (with technology disruption) 20,274 2,419 1,353 3,369 3,326 30,741 2,022 -6,143

3: Thailand 4.0 + Shift in K/L 20,269 3,388 1,469 3,401 3,326 31,853 910 -7,255

4: Best case 20,263 3,275 2,191 3,447 3,326 32,502 261 -7,904

Note : 1) BAU (no technology disruption) = business-as-usual with no digital technology disruption 2) BAU (with technology disruption = business-as-usual with digital technology disruption 3) Thailand 4.0 + Shift in K/L = Thailand 4.0 Policy with digital technology disruption 4) Best case = Highest possible growth, the economy can adapt to digital technology disruption

Source: chapter 9

Policy implications

1. There is an increasing need for a new and effective demand-side management policy to improve the economic efficiency and generate more incomes. The economic indicators shown in this research suggests that water usage for the production of dry-season rice has the lowest economic return. In the big picture, water usage in Thailand is inefficient because the government provides water free of

32

charge for the agriculture sector, and heavily subsidizes water usage in all economic sectors, including the tap water users.

For the non-agriculture sectors such as industrial, service, as well as the tap water for consumption, the Royal Irrigation Department has been collecting water fee at the price lowered than the economic costs invested. Many water users, who use water from the irrigated waterways, do not have to pay the fee due to the fact that the waterways have yet to be declared to be the waterways that have to pay the fee under article 8 of the Royal Irrigation Act. Currently, there are 7,595 such waterways. Moreover, rivers and natural canals that are also used as the irrigated channels are exempted from the law.

If the water is to be used more efficiently, the excessively used water needs to be allocated out of the agriculture sector and into other non-agriculture sectors. To accommodate such change, the demand-side management is an important policy that will encourage water saving, thus creating a mass of water that can be allocated for other activities.

While charging the water fee in the agriculture sector may be neither practical nor politically feasible due to various limitations, the government can still use other measures to encourage water savings and the allocation of water for activities that have higher values. Since the agriculture sector is the largest water user (about 63.2 to 77.8 percent of all irrigated water usage), saving just 2 to 4 percent of water would equal to 667 to 1,334 million cubic meters that can be reallocated to produce high valued goods that better benefit the economy. This also reduced the need for heavy investment in the irrigated water development projects in the future, especially in the Chao Praya River basin where the proportion of the irrigated area to the cultivated area is the highest. Yet there is still a need for more investment in the irrigation development projects, at least to ensure water security when the country faces extreme drought in the future.

Outside of the agriculture sector, the government can use the pricing mechanism to encourage water savings. Adjusting the water fee for industrial and tap water to be equals to the cost incurred would reduce water usage while providing

33

the government with 5,242 to 10,816 million Baht that can be reinvested to renovate and improve the efficiency of the existing irrigation system.

2. While demand-side management policy will save a significant amount of water, investment to expand irrigated area is a necessary policy to improve water security in the dry season. However, in term of future investment in irrigation system and expansion of irrigated area, the result from this study shows that it is no longer economical to invest sorely for the purpose of agricultural activities, especially for paddy rice production. If water can be allocated to the production of other higher-valued goods, the national GDP would increase according to the simulation models.

Future investment should aim for the economic benefits in the non-agriculture sector, especially to support tap water usage from urbanization and some specific high-value production and service sectors. Feasibility study of new projects should also calculate the economic returns from the use of water, either for consumption and production outside the agriculture sector. The Royal Irrigation Department must reprioritize its mission to serve the non-agriculture sectors and focus on disaster prevention. New irrigation system must be able to respond to diverse and complex needs and utilizes new technologies. The rising cost could be met with increasing benefits, but the Royal Irrigation Department must also shift its mission to accommodate this structural transformation. To accomplish such tasks, the RID needs to reform its data and information system, strengthen its capacity in research and knowledge management (more discussion below). 3. The Royal Irrigation Department should renovate and re-design theexisting irrigation system so that it is more flexible, multi-purpose, and able to effectively supply water to different economic sectors on demand. This means the system would have to be shifted from the traditional "rain-supplement" system suitable for wet rice production to become a modern smart irrigation system that can handles variability of the demands. This study shows that by collecting the water fees from water users (except farmers in the agriculture sector), the government would have more capital to improve the system.

34

Policy recommendations

1. The government should set a new and effective demand-side management policy, prioritizing it into the 20-year national water strategy, and raise its importance to match the conventional strategy that focuses only on irrigated area expansion. To enable demand-side management, the RID and the government must make several institutional reforms to support the change. The following measures are proposed as a means to economize the water used in agriculture.

a. Due to various limitations, collecting water fee from farmers is neither practical nor politically feasible. Instead, the government can use the following tools and measures:

- In the short-term, the government should implement the policy and establish a supporting regulation that allows water user group to collect water fee into a local fund to be used for local operations and maintenance of the irrigation canals and sluice gates. The proposed measure will be effective if the capacity of existing RID-initiated water user groups is strengthened.

- In the medium term, the government should consider a strategy to strengthen and empower provincial Joint Management Committees for Irrigation (JMCs) while facilitating a communication dialogue between different JMCs in the same river basin. It needs to decentralize some of the decision-making processes to encourage a fair and efficient allocation of water. This process would reduce conflicts between upstream users and downstream users, and increase the beneficial use of water through effective negotiations for water allocation.

- In the long-term, the government should issue water permits that allow water users to use a limited amount of water for free, and make those permits transferrable (or purchasable). One necessary condition is that within the next 2 to 3 years, the government should carry out a feasibility study to investigate and institutionalize the “water rights” for all citizens as the basis for water permits starting from an area prone to water

35

shortage. Once this is established, water will be used more efficiently and will maximize the GDP naturally through the market force.

- The government should increase the roles, responsibilities, and accountability of the river basin committees and their participation in the national committee.

b. For water users in the non-agriculture sectors, the government should: - Increase the water fee from 0.50 Baht per cubic meters to be equal to

the unit cost of irrigated water at 1.26 Baht per cubic meters, in a small incremental step within 1 to 4 years.

- Make arrangements to transform the irrigated waterways as stipulated in the Royal Irrigation Act (Section 5) so that the Royal Irrigation Department can collect water fee according to Section 8 within 1 to 2 years.

- Make a survey and a record of all water users along the natural waterways that the Royal Irrigation Department uses for irrigation purposes, and make announcements to transform those waterways according to Section 5 and Section 8, while considering for any local context such as limitations, suitability, and type of water usage in the area.

- The Royal Irrigation Department should also collaborate with Metropolitan Waterworks Authority, Bangkok Metropolitan Authority and the Ministry of Finance to collect wastewater tax to be used for wastewater treatment fund. However, this will require a new law in wastewater and environmental management as a basis.

2. The government should rethink the strategy on the development of the new irrigation system and the expansion of the irrigated area. At present, the Thai economy is no longer driven by the agriculture sector as in the past. A new irrigation development projects must now account for value-added and economic efficiencies, particularly in the non-agriculture sectors. Future development of the system should focus on supporting the intense urbanization in many parts of the country, as well as, rural development, and targeted high-value productions and services. Expansion for agricultural purposes should contribute mainly to high-value crops, while development to reduce poverty and inequality would require specified KPIs that allows for transparent evaluations of the program.

36

- Investment for new projects needs to consider the economic and social returns in the irrigated area, whilst measuring the benefit of mitigating water shortage during the drought (as well as to mitigate flood).

- The development strategy will be accomplished only if the Royal Irrigation Department can successfully enhance its capacity as well as transform its institutional structure by reforming its data and information system, and make preparation for future human development (more discussion below).

3. On the renovation of the irrigation system, the department should formulate a working group to deliberate the previous feasibility studies on renovation of the irrigation system in some important irrigation areas, such as a study on Mae Kuang Irrigation Project, a study on the improvement of irrigation networks in the western bank of Chao Phraya river, etc. The issues of the deliberation are to assess the socio-economic growth potential, urbanization trend, future land use, and the impact on water use, as well as to make risks assessment on natural disasters such as drought and flood. The aim of this working group is to investigate and study the preliminary feasibilities and requirements for irrigation system renovation that will be able to handle the future shift in water needs that will be influenced by the socio-economic-demographic changes while being resilient against external shocks such as natural disasters and climate change. The success of this mission depends on the availability of required data, information and the capacity of the RID (more discussion below).

4. Finally, this study has proposed the need to reform the data and information system as well as to develop capabilities of RID personals and research bodies.

The study has proposed a need for developing capabilities of RID staff and research bodies, particularly the Irrigation College, to incorporate economic and social analysis and new irrigation technologies as a pathway toward a structural transformation. This would require RID personals to develop a framework for new irrigation plan that considers economic values and social-economic-environmental impacts in every sector. One possible approach (or example) is to assign the RID staff in the relevant divisions to carry out the “pre-feasibility or preliminary study” which include the evaluation of socio-economic-environmental impact of the new irrigation

37

projects (or programs) that maximize the economic value of water. Future preliminary study should not be contracted out, but rather a collaborative work between RID personals and academicians to retain knowledge and allow RID to develop its human resources. Contract works should be used for the case of highly technical, up-to-date, and contain a certain degree of specialization. Since technology has been changing rapidly, there is an urgent need to train the RID staff on the regular basis as well as to recruit the young high flyer persons (especially in the area of new irrigation technology and data analytics).

Last but not least, the study has recommended that the RID reforms the data and information system. (a) It should formulate a social and economic database, especially in the areas where there is a high potential for future irrigation expansion. In making the new social-economic database, the Royal Irrigation Department must cooperate with other governmental units and must translate these data that is normally segmented by administrative districts into a data segmented by the boundary of each river basin and according to each RID division. (b) It should centralize all the detailed data and information in text files that are available at the irrigation district levels and division levels to the center. This requires that RID needs to establish the effective information management system, which includes, e.g., definitions, data collection and editing process, data analysis and report, feed-back and response to users’ demand, etc. Data on water consumption by economic sector, planned and actual water allocation by crops and economic sectors, as well as flood and drought management should be collected and documented in details at the irrigation district and/or river basin levels. (c) The RID should document in details the implementation of water management, impacts and lessons, including all of the reports in text files. This will turn RID into the learned organization with institutional memory. (d) The RID should have a policy that requires its staff to do research on water management and the socio-economic-environmental impacts. Doing research is the best way for RID staff to identify the types of data required for effective water management. (e) The RID should also establish a knowledge management (KM) unit whose objectives are to improve the efficiency and effectiveness of water management policy, using smart irrigation technology. KM is the process of creating, sharing, using and managing the knowledge and information of the organization, and refers to a multi-disciplinary approach to achieving organizational objectives.