Frímúrarareglansvarið við áreiti

nútímans

Viðtal við Val Valsson - bls. 11

1. tölublað, 4. árgangur. Maí 2008

FRÍMÚRARINN 3

ÚtgefandiFrímúrarareglan á Íslandi

Skúlagötu 53-55,Pósthólf 5151, 125 Reykjavík

RitstjóriSteinar J. Lúðvíksson (X),

stjl@simnet.is

RitstjórnEinar Einarsson R&K DSM (ábm.)

einuna@simnet.isBjörn Kristmundsson (X)

Guðbrandur Magnússon (IX)gudbrandur@hotmail.com

Steingrímur S. Ólafsson (VIII)denni@islandia.is

AuglýsingarBjörn Kristmundsson (X)

Klapparhlíð 5,270 Mosfellsbær

Sími 553 3847/894 4353

NetfangGreinar sendist tilfrimur@centrum.is

merktar: Frímúrarinn

Prentun:Prentmet Suðurlands, Selfossi

Efni greina í blaðinu eru skoðanir höfunda og þurfaekki að vera í samræmi við

skoðanir Reglunnar.Höfundar efnis framselja

birtingarétt efnisins til útgefanda.Ritstjórn áskilur sér rétt tilað ritstýra aðsendu efni.

ForsíðumyndValur Valsson SMR

(Ljósmynd: Ómar Óskarsson)

,,Markmið Reglunnarer að göfga og bæta

mannlífið.Reglan vill efla góðvild

og drengskapmeð öllum mönnumog auka bróðurþelþeirra á meðal.“

Það var á árinu 2005sem SMR ákvað aðráðist skyldi í útgáfufréttablaðs og hlautþað nafnið Frímúrar-inn. Á þessum tímavar ég oddviti Fræða-ráðs og féll það því íminn hlut að hrindaþessu verki úr vör. Égviðurkenni það fúslegaað ég kveið ofurlítiðfyrir þessu verkefni.Ég hafði aldrei komiðað blaðaútgáfu og vissivarla hvað snéri uppeða niður í þeim efnum.Ég ákvað því að leitatil bræðra sem ég vissi að höfðu veriðog væru jafnvel enn tengdir blaða-mennsku. Ég fór á fund br. SteinarsJ. Lúðvíkssonar og fór fram á það viðhann að hann tæki að sér starf rit-stjóra en á þessum tíma var hann rit-stjóri hjá tímaritaútgáfunni Fróða.Það var auðfengið og leið mér straxmiklu betur. Næst voru auglýsinga-málin og ræddi ég við br. BjörnKristmundsson og bað hann að takaþau mál að sér. Það má jafnvel segjaað þessi liður útgáfunnar sé einn sáerfiðasti. Þegar ritstjórinn og aug-lýsingastjórinn voru í höfn, leitaði égtil br. Guðbrandar Magnússonar ogbr. Steingríms S. Ólafssonar um aðsitja í ritnefnd blaðsins og var það

auðfengið. En hversvegna skyldi ég núvera að tíunda þessahluti nú? Jú, það erutímamót, breyting erað verða á ritnefndblaðsins í fyrsta sinnfrá því útgáfa hófst. Ásíðustu Sth lét ég afstörfum sem YAR ogbr. Björn hefur lengióskað eftir að hætta ínefndinni en gert þaðfyrir mig að sitja svolengi sem ég væri odd-viti. En maður kemurí manns stað. Hinnnýji YAR er fyrrver-

andi ÁRM, br. Gunnlaugur Claessenog þá kemur br. Páll Júlíusson tilstarfa í stað Björns.

Það er því komið að bæði kveðju-og þakkarstund. Ég þakka öllumsem lagt hafa hönd á plóginn í gegn-um tíðina og gert það mögulegt aðblaðið þrífst vel í dag. Ég óska nýrriritnefnd alls hins besta um ókomnaframtíð og vona að bræðurnir verðiekki síður duglegir að rita pistla íblaðið í framtíðinni. Síðast en ekkisíst vil ég þakka minni góðu ritnefndfyrir alveg sérstaklega ánægjulegtsamstarf á liðnum árum. Ég get ekkiímyndað mér betri samstarfsmenn.

Einar Einarsson DSM.

Ný ritnefnd Frímúrarans:Maður kemur ímanns stað

Ný skipulagsskrá FrímúrarasjóðsinsHinn 15. janúar 2008 gaf Stórmeistari Frímúrarareglunnar á Íslandi út

nýja skipulagsskrá fyrir Frímúrarasjóðinn, mannúðar- og menningarsjóðFrímúrarareglunnar á Íslandi.

Í framhaldi af því skipaði Stórmeistarinn Allan V. Magnússon til þessað vera formaður stjórnar Frímúrarasjóðsins. Ennfremur skipaði hann þáJón Birgi Jónsson og Guðmund Kr. Tómasson til setu í stjórninni. Ritaristjórnar er Þorsteinn Eggertsson.

Einar Einarsson

4 FRÍMÚRARINN

Íslenskt ræktað salat

Regluheimilið við Skúlagötuskartaði sínu fegursta eftirglæsilegar endurbætur í vetr-

arstillunni í upphafi ársins, þegar ár-leg Regluhátíð Frímúrarareglunnar áÍslandi var haldin undir stjórn nýsSMR, Vals Valssonar. Það er aldag-ömul hefð fyrir hátíðarhöldum frí-múrara þegar sól tekur að hækka álofti og boðar lengri og bjartari daga,og því vafalaust engin tilviljun aðfyrsta frímúrarastúkan á Íslandi, St.Jóh. St. Edda, var stofnuð á þrett-ándanum 6. janúar 1919.

Af ýmsum ástæðum hefur Reglu-hátíðinni síðustu árin, verið hnikað tilum nokkra daga og í ár var hún hald-in laugardaginn 12. janúar. Vel áfjórða hundrað manns sóttu hátíðina,en í hugum margra bræðra rammarRegluhátíðin inn og lokar jólahátíð-inni, sem að sjálfsögðu hefst á jóla-fundum St. Jóh. stúknanna.

Það er ærið verk að undirbúa ogskipuleggja svo stóra samkomu semRegluhátíðin er, og fjölmargir bræð-ur leggja metnað sinn og vinnu í aðgera hana sem hátíðlegasta. Meðalefnis á dagskránni var Frímúrarakór-

inn sem kom fram undir stjórn JónsKristins Cortez við undirleik JónasarÞóris og Hjörleifs Valssonar. Ein-söngvari með kórnum var ÍvarHelgason, en hann vakti mikla hrifn-ingu þegar hann söng lag JónasarÞóris „Jólaljós“ við texta sr. Hjálm-ars Jónssonar. Og kórinn söng sig inní hug og hjörtu áheyrenda. Það erlöngu orðið tímabært að fá að heyra íþessum listamönnum á hljómdiski.

Í ávarpi sínu þakkaði Valur Vals-son SMR, forvera sínum í embætti,Sigurði Erni Einarssyni, fyrir allthans mikla starf fyrir okkur bræð-urna fyrr og síðar. Og bætti við að:„Stórmeistari kemur og Stórmeistarifer. En Reglan stendur óbreytt„stuðlabergi lík.“ “

SMR ræddi um endurbæturnar áRegluheimilinu sem lokið var við ásíðasta ári, og þakkaði bræðrunumsem undirbjuggu og stjórnuðu verk-inu og sagði: „Þetta var mikið verken sem var algjörlega nauðsynlegt tilað forða því frá skemmdum og til aðdraga úr viðhaldskostnaði næstu árog áratugi… Fyrrverandi Stórmeist-ari Reglunnar setti í gang á síðasta

ári söfnun meðal bræðranna til aðstanda undir þessum kostnaði. Sér-stakur starfshópur sér um fram-kvæmd söfnunarinnar. Ég vil, bræð-ur mínir, hvetja ykkur alla til að verameð. Þið ráðið upphæðinni, í eittskipti, eða með mánaðarlegri greiðsluum nokkurn tíma. Allt hjálpar. Égveit að margir ykkar vilja vera meðen hafa ekki enn komið því í verk.Þið viljið ekki láta bróðurinn sem sit-ur við hliðina á ykkur borga brúsann.Þetta er Regluheimili okkar allra ogvið viljum allir leggja fram einhvernskerf – allt eftir efnum og ástæðum.Ég hvet ykkur, sem enn eigið ólokiðþessu verki, að láta það verða eitt affyrstu verkum nýs árs.”

Þá bauð SMR sérstaklega vel-komna þá mörgu nýju bræður semgengið hafa til liðs við Regluna aðundanförnu og sagði: „Upptaka nýsbróður er mikið gleðiefni hverju sinniog honum er réttilega fagnað vel.Það er hins vegar ekki alltaf auðveltað ganga til liðs við svo fjölmennanfélagsskap með svo sterkar rætur ogsvo miklar og formfastar venjur ...Að taka vel á móti nýjum bróður er

Regluhátíð 2008

HSM Allan Vagn Magnússon, fyrrv. SMR norsku Reglunnar Magne Frode Nygaard, fyrrv. SMR Sigurður Örn Ein-arsson, SMR dönsku Reglunnar Hans Martin Jepsen flytur ávarp, SMR Valur Valsson, SMR finnsku 33° Reglunn-ar Kurt Österberg.

6 FRÍMÚRARINN

verkefni okkar allra. Hann þarf að náað skjóta sterkum rótum í Frímúr-arajarðveginum og okkar er að stuðlaað því.“

SMR minnti einnig á mikilvægiþess að við gleymdum ekki þeimbræðrum sem af einhverjum ástæð-um hætta að mæta á fundi og missatengslin við Regluna. „Hér er verk aðvinna – mikið verk. Allt of margirbræður okkar hafa misst tengslin ogþað verður að vera okkar verkefni aðhjálpa þeim að fóta sig í starfi á nýjanleik. Sumir afsaka fjarveru sína meðþví að kjólfötin passi ekki lengur ogþað er mikill þröskuldur að ætla aðhefja starfið á nýjan leik með því aðkaupa sér ný föt. Kannski getum viðkomið á fót einhvers konar láns- eðaleigu fyrir slíka bræður til að hjálpaþeim yfir þennan hjalla.“

Í tilefni fjölmiðlaumræðu undan-farna mánuði um erindi kristinnarsiðfræði og biblíusögur í skóla lands-ins, spurði SMR: „Getur nokkuð gottkomið frá Nasaret?“ Og bætti við:„Ég verð að viðurkenna að mér finnstþað nokkuð áhyggjuefni að prestar

kirkjunnar og biskup þurfi að taka tilvarna fyrir kristna siðfræði eins oghún hafi slæm áhrif á unga fólkið ílandinu. Eða að hún kunni í framtíð-inni að reynast hættuleg og þessvegna skuli hún víkja úr skólunum.Er virkilega efni til þess að spyrjaeins og Natanel forðum: „Getur nokk-uð gott komið frá Nasaret?“ ... Krist-in siðfræði er grundvöllur siðmenn-ingar okkar og alls samfélagsins oghefur reynst Íslendingum vel. Viðþekkjum ekkert betra leiðarljós.Gerum okkar til að verja það!“

Auk íslenskra frímúrarabræðra,var sérstaklega boðið til hátíðarinnarfulltrúum erlendra Reglna. Frá Dan-mörku komu Hans Martin Jepsen,SMR, Jens E. Lassen, IVR og FrantzNøhr, MBR. Frá Svíþjóð Nils ArneBidsell, Stj.M. á Skáni. Frá Noregikomu Magne Frode Nygaard, fyrrv.SMR, Ragnar Tollefsen, DSM ogBjørn Olav Bergholtz, MBR. FráFinlandi komu Kurt Österberg SMR,Reijo Miettinen, STR og Tapio Varti-ainen, fulltrúi Íslands við finnsku frí-múrararegluna. Og frá Þýskalandi

kom Joachim Klauss, SMR.Þeir Kurt Östeberg frá Finlandi og

Joachim Klauss frá Þýskalandi, voruútnefndir heiðursfélagar Frímúrara-reglunnar á Íslandi. Þá var JónasiÞóri Dagbjartssyni veitt heiðurs-merki Frímúrarareglunnar á Íslandifyrir mikið og óeigingjarnt starf íþágu Reglunnar og bræðranna.Einnig voru Ingolf Jóns Petersenfyrrverandi STM St. Andr. st. Helga-fells, Birgi Val Ágústssyni fyrrver-and STM St. Andr. st. Huldar ogKristjáni Sigfúsi Sigmundssyni fyrr-verand STM St. Jóh. st. Fjölnis, veittheiðursmerki fyrrverandi STM.

Sr. Þórir Stephensen ÆKR, fluttihátíðarræðuna, minni Reglunnarflutti Pétur Esrason RMR, og Þor-steinn Sv. Stefánsson IVR, ávarpaðierlenda gesti.

Í lok borðhaldsins var öllum þeimsem komu að undirbúningi, tónlistar-flutningi og flutningi ávarpa, þakkaðfyrir þeirra framlög með dynjandi ló-fataki.

Steingrímur B. GunnarssonLjósmyndir: Jón Svavarsson

ÆKR Þórir Stephensen, Stm. Rúnar Ólafur Ásgeirsson,fyrrv. SMR Sigurður Örn Einarsson, fyrrv. Stj.M. Stú-artstúkunnar á Akureyri Eiríkur P. Sveinsson.

SMR dönsku Reglunnar Hans Martin Jepsen, SMRþýsku Reglunnar Jochim Klauss, SMR Valur Valssonog SMR finnsku 33° Reglunnar Kurt Österberg.

Hjörleifur Valsson og Jónas Þórir Jónasson. Þjónustulið undir stjórn Tómasar H. Ragnarssonar.

Stórhátíð: Þrír nýir R&KStórhátíð Reglunnar var haldin 27.

mars 2008 og var mjög vel sótt og lík-lega mesti fjöldi bræðra sem hefurkomið á Stórhátíð í mörg ár. 230bræður sátu fundinn sem stýrt var afnýjum SMR br. Vali Valssyni. Eftir-vænting og áhugi fyrir heill og vel-ferð Reglunnar skýrir þessa góðufundarsókn bræðranna.

Á fundinum voru þrír bræðurvígðir til R&K. br. Kristján S. Sig-mundsson, br. Kristján Þórðarson ogbr. Kristinn Guðmundsson.

R&K br. Kristján S. Sigmundssonvar skipaður til þess að vera FHR ogoddviti Fjárhagsráðs, R&K br. Gunn-laugur Claessen var skipaður til þessað vera YAR og oddviti Fræðaráðs,R&K br. Pétur K. Esrason skipaðurtil þess að vera ÁMR og oddvitiStyrktarráðs, R&K br. Bent Bjarna-son var skipaður til þess að veraRMR og R&K br. Sigurður Kr. Sig-urðsson var skipaður til þess að veraMBR.

Tveir R&K létu af embættum áþessum fundi en það eru br. Skúli G.Ágústsson sem lét af starfi sem FHRog Oddviti Fjárhagsráðs og br. JúlíusEgilsson lét af starfi sem St.Sm.

SMR br. Valur Valsson þakkaði þeimfyrir vel unnin störf í þágu reglunnarog bræðranna.

Í Landsstúkunni urðu þær breyt-ingar helstar að, R&K br. AðalsteinnV. Júlíusson var skipaður til þess aðvera E.st.Stv., R&K br. KristjánÞórðarson var skipaður til þess að

vera Y.st.Stv., og R&K br. KristinnGuðmundsson var skipaður til þessað vera St.Sm. Breytingar voru gerð-ar meðal embættismanna í Lands-stúkunni, Stúartstúkunni á Akureyriog ráðum Reglunnar sem of langt erað telja upp í þessari stuttu saman-tekt.

Á Stórhátíð voru þrír bræður vígðir til R&K: Kristján Þórðarson, Kristinn Guðmundsson og Kristján S. Sigmunds-son, sem hér eru ásamt Vali Valssyni SMR.

Bræður með heiðursmerki Reglunnar. Gunnlaugur Karlsson, Jón Ólafsson,Hörður Þórarinsson, Sigurður Ingvarsson og Bruno Hjaltested.

Á Stórhátíð flutti br. Skúli G.Ágústsson skýrslu um fjárhag Regl-unnar og kom fram í máli hans aðmikil kostnaður var á starfsárinuvegna endurnýjunar í Regluheimilinuí Reykjavík.

IVR, Þorsteinn Sv. Stefánsson,flutti skýrslu um störf Reglunnar áliðnu starfsári og kom þar meðal ann-ars fram að 36 br. hefðu h.t.au.ei. frásíðustu Stórhátíð.

Stólmeistaraskipti urðu í einniSt.Andr.st. á starfsárinu.

Kristján Þórðarson lét af embættií St. Andr. st. Heklu. Við kjörbræðranna var Halldór Jóhannssonkjörinn Stólmeistari og tók hann viðembætti 7. apríl sl.

Stólmeistaraskipti urðu í tveimur

St. Jóh.st. á starfsárinu. JóhannHeiðar Jóhannsson lét af embætti íSt. Jóh. st. Glitni. Við kjör bræðr-anna var Kristján Jóhannsson kjör-inn Stólmeistari og tók hann við emb-ætti 16. janúar sl. Gunnar Ólafssonlét af embætti í St. Jóh. st. Akri. Viðkjör bræðranna var Karl Alfreðssonkjörinn Stólmeistari og tók hann viðembætti 3. mars sl.

Við borðhaldið ávarpaði STR br.Jón Sigurðsson nýgvíða R&K og br.Kristján S. Sigmundsson þakkaði fyr-ir þeirra hönd.

Í Frímúrarareglunni á Íslandi erunú 3334 virkir bræður.

Guðni Þór JónssonLjósmyndir: Jón Svavarsson

NýkjörinnstólmeistariSt. Jóh.st. Akurs

Hinn 3. mars2008 tók br.Karl Alfreðs-son við emb-ætti stólmeist-ara í St. Jóh. StAkri af br.Gunnari Ólafs-syni sem gegnthefur embætt-inu sl. 6 ár.

Br. Karl erfæddur 28.september 1955 á Akranesi.Hann lauk verslunarprófi fráVerslunarskóla Íslands og hófstörf hjá Málningarþjónustunnihf. og vann þar í 12 ár. Hannstarfaði hjá Bókhaldsþjónustunnisf. í 10 ár og síðastliðin 10 árhefur Karl starfað á SkattstofuVesturlands. Hann var í stjórnKnattspyrnufélags ÍA um 7 áraskeið (1991-1998).

Karl er áhugamaður um briddsog hefur stundað keppnisbridds íyfir 35 ár. Helstu áhugamál hinseinni ár eru ferðalög, þá aðal-lega gönguferðir innanlands.Karl á eina dóttur og uppeldis-son.

Br. Karl gekk i St. Jóh. st. Ak-ur í febrúar 1992 og hefur gegntýmsum trúnaðarstörfum fyrirstúkuna. Hann var varaféhirðir1993-1996, féhirðir 1996-2002,eldri stólvörður 2002-2003. Karlvar varameistari 2003-2008 ogStólmeistari í mars 2008. Hannhefur einnig starfað sem formað-ur húsnefndar og bræðranefndar.

Heiðursmerki stúkunnar hlautKarl hinn 25. mars 2007.

Karl Alfreðsson

Frímúrarar!Munið minningarkort

bræðranefndar.Hægt er að panta kort á heimasíðuFrímúrarareglunnar. www.frmr.is

Jóhann Tryggvason, Bogi Magnússon, Andrés Sigurðsson, Örn Arnarson,Haraldur Sigurðsson, Sigvaldi Páll Gunnarsson og Guðjón Sigurbjörnsson

Jón Sigurðsson ávarpar nývígða R&K.

Byggingu stúkuhússins að Ljósa-tröð í Hafnarfirði lauk formlega hinnfyrsta nóvember 1996 þegar húsiðvar vígt. Að sjálfsögðu var þá ýmis-legt eftir við bygginguna sem síðanhefur verið bætt úr. Það var mikiðáhugamál nokkurra bræðra að bygg-ingu hússins mætti ljúka endanlega átíu ára afmælinu með því að reistaryrðu súlur við innganginn. HagráðHamars og Njarðar ákvað að svoskyldi gert og fól nokkrum bræðrumað annast verkið. Að hætti þeirrasem bruðla með fjármuni opinberrasjóða var auðvitað valin dýrasta leið-in.

Það eru líklega sjö ár síðan þessarsúlur voru hannaðar og teikningarurðu til. Eins og þið vitið brr. mínireru margar skoðanir á því hvernigsúlur eigi að vera. En þrír brr. sátu

að mestu yfir hönnuninni það voruþeir Bragi Guðráðsson, Símon Ólafs-son og Jóhannes Harry Einarsson.Er þeir voru orðnir nokkuð sáttirmeð verk sitt var teikningin borinundir tvo brr., þá br. Hrein Jóhanns-son gullsmið sem nú er látinn og br.Gunnar Einarsson arkitekt. Lögðuþeir blessun sína yfir teikninguna enþeir voru báðir fróðir um þessi mál.

Það var samdóma álit þeirramanna sem um þetta fjölluðu aðbræðurnir ættu skilið að Frímúra-húsið að Ljósatröð fengi ásýnd semeftir væri tekið hvað varðaði stíl ogglæsileika. Var því kannað hvortmögulegt væri að koma fyrir marm-arasúlum við inngang musterisins.Kom brátt í ljós að verðmunur ámarmarasúlum og öðru efni værinokkur,- þó ekki meiri en svo að ráð-

ist var í verkið. Var því dustað rykiðaf hinum gömlu teikningunum ogþær sendar til Ítalíu. Fljótlega komtilboð frá fyrirtækinu Álfaborg ehf.sem fól í sér tvennskonar marmara,Statuario Venato og Bianco Carrara.

Að höfðu samráði við fagmenn ímarmaravinnslu sem töldu Venatomarmarann hafa yfirburði hvað varð-aði gæði svo og okkar mat á glæsi-leika efnisins var ákveðið að taka til-boði fyrirtækisins um marmarasúluraf gerðinni Statuario Venato.

Voru þær síðan að öllu leiti unnará Ítalíu og komu til landsins í þremurhlutum hvor súla og síðan límdarsaman á staðnum. Þessu verki lauk áhaustdögum 2006. Var því hægt aðfagna tíu ára afmæli hússins aðLjósatröð með glæsilegum inngangi.

Jóhannes Harry Einarsson

Marmarasúlurnar í Hafnarfirði

Hjörleifur G. Bergsteinsson lengsttil vinstri, á hnjánum er SímonÓlafsson og hjá honum stendurBragi Guðráðsson.Myndin til vinstri sýnir súlurnarfullfrágengnar.

Frímúrarareglan svariðvið áreiti nútímans

Hinn 20. október í fyrra urðu Stór-meistaraskipti í Frímúrarareglunni áÍslandi. Sigurður Örn Einarsson létþá af embætti eftir einstaklega far-sælan feril og við embættinu tók Val-ur Valsson fyrrverandi bankastjóri.Valur á ekki langt að sækja áhuga áReglunni og störf innan hennar. Fað-ir hans, Valur Gíslason, leikari starf-aði mikið innan reglunnar og var umtíma Stólmeistari St.: Jóh.: Mímis ogvar hann annar meðmælenda sonarsíns þegar hann gekk í Regluna, rúm-lega þrítugur að aldri. Hinn meðmæl-

andinn var mágur Vals, IngimundurSigfússon.

Það er sitthvað að verða frímúrarieða vera frímúrari. Valur Valssonsegist strax hafa heillast af starfinu íReglunni, verið áhugasamur og iðinnvið að mæta á fundi. Fljótlega eftir aðhann gekk í Regluna tók hann viðembættisstarfi í Mími og síðar varhonum falið það vandasama hlutverkað vinna að stofnun St. Jóhannesar-stúku. Það var St.: Jóh.: Fjölnir ogvarð Valur fyrsti stólmeistari henn-ar. Er hann lét af því embætti tók

hann við embættum í Landsstúkunniog var síðast Hersir Stórmeistaransáður en hann var kjörinn Stórmeist-ari Reglunnar.

Hin félagslega uppbygging Frí-múrarareglunnar er, eins og flestirvita, þannig að Stórmeistari hennarhefur mikil völd og því mikilvægt aðsá sem velst til þess að gegna emb-ættinu hafi í senn mikla þekkingu ámarkmiðum hennar, fræðum ogkennisetningum og jafnframt reynsluog kunnáttu í stjórnun. Allt þettahefur Valur Valsson til að bera í rík-

- Rætt við Val Valsson Stórmeistara Frímúrarareglunnar á Íslandi

um mæli og því óhætt að fullyrða aðReglan er í góðum höndum undirhans stjórn, ekki síður en hún hefurverið hjá forverum hans, en segja máað einn mikilvægasti þátturinn í öfl-ugu Frímúrarastarfi á Íslandi erhversu óumdeildir og mikilhæfiræðstu stjórnendur þess hafa veriðallt frá upphafi.

Valur er Reykvíkingur í húð oghár. Nánar tiltekið Vesturbæingurþar sem hann fæddist og ólst upp áReynimelnum en þar átti hannheima hjá foreldrum sínum fram áþrítugsaldurinn. Að honum standamiklar listamannsættir. Faðir hans,Valur Gíslason, var um áratugaskeiðeinn fremsti og mesti leikari Íslend-inga og lék hvert stórhlutverkið aföðru, fyrst hjá Leikfélagi Reykjavík-ur og síðan í Þjóðleikhúsinu. Varhann ógleymanlegur öllum þeim semfylgdust með honum sem listamanni.Móðir Vals Valssonar var LaufeyÁrnadóttir, en faðir hennar var ÁrniEiríksson kaupmaður og leikari. VarÁrni einn frumkvöðla að stofnunLeikfélags Reykjavíkur og markaðidjúpstæð spor í leiklistarsögu Íslend-inga.

Leiklistin aðeins eðlilegur þátturdaglegs lífs

Leiklistin var því snar og eðlilegurþáttur í lífi Vals Valssonar þegarhann var að alast upp.

„Fyrir mér var leiklistin aðeinseðlilegur þáttur í hinu daglega lífi,”segir Valur þegar hann er spurður aðþví hvernig það hafi verið að alastupp á heimili þar sem hún skipaði svoveglegan sess. „Ég man meðal annarseftir því að þegar ég var sex ára árið1950, þá fylgdist ég með fyrstu aðal-æfingunni í Þjóðleikhúsinu og áðurhafði ég og systir mín oftsinnis farið ásýningar í Iðnó. Faðir minn hafðimikinn samgang við aðra leikara ogþeir komu oft í heimsókn til okkar áReynimelinn. Ég varð var við það aðfélögum mínum og nágrönnum fannstþað dálítið merkilegt þegar „Spaug-stofumenn“ þeirra tíma, eins ogBrynjólfur Jóhannesson, Haraldur Á.Sigurðsson, Alfreð Andrésson ogfleiri þjóðþekktir menn voru að komatil okkar í heimsókn.“

Valur var spurður að því hvort þaðhefði ekki freistað hans að fara sömubraut í lífinu og faðir hans og afi oggerast leikari.

„Sem krakki tók ég þátt í nokkrum

útvarpsleikritum og tvisvar sinnumkom ég fram í sýningum í Þjóðleik-húsinu. Ég var ekki beðinn um aðkoma þangað aftur og ætli það segiekki sína sögu,“ segir hann og brosirvið.

Bankastörf eftir háskólanámið

Segja má að á yngri árum hafi Val-ur Valsson gengið hina hefðbundnumenntabraut. Hann lauk landsprófiog fór síðan í Menntaskólann íReykjavík og lauk þaðan stúdents-prófi árið 1964. Síðan hóf hann nám íviðskiptadeild Háskóla Íslands og út-skrifaðist viðskiptafræðingur árið1970. Síðan hófst þátttaka hans í at-vinnulífinu er hann var ráðinn tilstarfa í Iðnaðarbankanum og urðubankastörf aðalstarfsvettvangurhans alla tíð síðan.

„Þegar ég hóf störf í Iðnaðarbank-anum var bankaumhverfið aldeilisannað en það er núna,” segir Valur.„Í fyrstu var aðalverkefni mitt íbankanum að setja á stofn það semkallað var hagdeild. Þá voru bankarn-ir að byrja á því að greina ársreikn-inga fyrirtækja og afla meiri upplýs-inga um rekstur þeirra og áætlaniren áður hafði verið. Síðan þróaðiststarf mitt meira út í almenn stjórnun-

Hestamennskan er eitt af áhugamálum Vals og fjölskyldu hans. Því þótti tilvalið að ljósmyndari Frímúraransheimsækti hann í sveitina og smellti þar af honum myndum í því umhverfi sem honum er kært.

FRÍMÚRARINN 13

arstörf og ég varð síðan aðstoðar-bankastjóri og sinnti aðallega rekstribankans fram til ársins 1979 að égsöðlaði um og gerðist framkvæmda-stjóri Félags íslenskra iðnrekenda.Það var mjög fjölbreytt og gefandistarf. Þeirri stöðu gegndi ég til ársins1983 en þá var ég beðinn að koma aft-ur í Iðnaðarbankann. Vinur minn þarog félagi Pétur Sæmundsen banka-stjóri lést það ár og var ég beðinn umað taka við stöðu hans hjá bankan-um.“

Valur rifjar það upp hvernig varað vera bankastjóri á þessum tíma:

„Þá var það aðalstarf bankastjór-anna að lána peninga. Og þeir voru afskornum skammti. Starfsumhverfiðvar niðurnjörvað og það var hægt aðtala um hreina ofstjórn stjórnvalda.Það varð hlutverk bankastjóranna aðvera einskonar skömmtunarstjórarog ég hika ekki við að segja að þaðhlutskipti var í raun ömurlegt. Ekkisíst vegna þess að það niðurlægði við-skiptavinina. Þeir urðu að leita tilbankastjóranna sem gátu sjaldnastveitt þeim þá fyrirgreiðslu sem þeirþurftu. Ekki vegna þess að þeir vilduekki aðstoða heldur vegna þess aðþeir gátu það ekki. Mér fannst ofterfitt að vera í þessu skömmtunar-stjórahlutverki. Að geta ekki aðstoð-að fólk sem augljóslega þurfti þessmeð og maður vissi að væri borgun-arfólk og myndi standa fullkomlega ískilum.“

Þegar hömlurnar losnuðu sköpuð-ust ný tækifæri

En á árunum 1985 – 1990 urðumikil umskipti í íslenskum bankamál-um. Löggjöf um starfsemi banka varbreytt og bankar sameinuðust.

„Það var vonum seinna sem losaðvar um hömlurnar,“ segir Valur.„Það gerðist ekki fyrr en sparifélandsmanna var nánast brunnið upp íverðbólgunni. Þá var sett á verð-trygging og í framhaldi af því opnuð-ust augu manna fyrir því að kerfiðhafði gengið sér til húðar og gat ekkiátt framtíð fyrir sér. Það yrði aðfinna aðrar leiðir en þær sem veriðhöfðu við lýði í áratugi. Það var þóekki fyrr en á níunda áratugnum semfarið var að breyta löggjöfinni umbankana og auka frelsi þeirra og úrþví má segja að þróunin hafi orðið

hröð. Það gerðist mikið á skömmumtíma á árunum frá 1985 til 1990. Þástóðu bankarnir skyndilega frammifyrir því að þurfa að standa á eiginfótum og spjara sig án afskiptastjórnvalda og það hafði í för með sérað þá þurfti að fara að hagræða ogleita nýrra leiða í rekstri sem m.a.varð til þess að farið var að huga að

eflingu þeirra með sameiningum.“Stofnun Íslandsbanka með samein-

ingu fjögurra banka var flókið málsem Valur stjórnaði að miklu leyti.Síðar var Fjárfestingabanki atvinnu-lífsins sameinaður honum. Úr varðmjög öflugur banki sem nú heitirGlitnir.

Valur var bankastjóri Íslands-

banka í þrettán ár, eða frá stofnunhans árið 1989. Það vakti hins vegartöluverða athygli þegar hann ákvaðað segja starfi sínu lausu og hættaleik þá hæst bar, enn á góðum aldri.Hann var spurður hvað hefði ráðiðþessari ákvörðun hans.

„Ég var búinn að vinna í 30 ár íbankanum og þar af 20 ár sem banka-stjóri. Mér fannst tímabært að standaupp. Ég vildi hins vegar ljúka þeimstóru verkefnum sem verið var aðvinna að innan bankans. Þegar séðvar fyrir endann á þeim og allt gekkvel fannst mér ég vera búinn að sinnahlutverki mínu. Það voru komnir nýj-ir tíma og eðlilegt að aðrir tækju við.Jafnframt gafst mér þá færi á aðsinna betur fjölskyldu minni ogáhugamálum okkar en þar er hesta-mennska efst á blaði.“

Nú er mál til komið að víkja aðþátttöku Vals Valssonar í Frímúra-reglunni, en henni kynntist hannfyrst í gegnum þátttöku föður síns.

„Það liggur ekkert á!“

„Mér er enn í fersku minni þegarfaðir minn gekk í Regluna,“ segirValur. „Þá var ég níu ára. Ég manþegar þeir Gunnar og VíglundurMöller, samstarfsmenn og veiðifélag-ar föður míns komu til þess að sækjahann. Síðan hugsaði ég ekki mikið umfrímúrarastarfið í langan tíma enfylgdist þó alltaf með pabba þegarhann var að fara á fundi. Ég vissi aðhann gegndi embættum í Reglunniog man eftir því þegar hann sat viðog var að semja ræður sem hannflutti á fundum. Ég var orðinn full-orðinn maður þegar ég fór að innahann eftir reglustarfinu og sýndiáhuga á því að að ganga í Regluna.„Það liggur ekkert á,“ svaraði hannjafnan og ég fann það á honum aðhann taldi að það sakaði ekki að mennværu búnir að koma sér fyrir í lífinuáður en þeir gengju í Regluna. Þettavarð til þess að ég gekk ekki inn fyrren ég var orðinn þrítugur.“

Valur segist nánast ekkert hafavitað um starf Reglunnar þegar hanngekk í hana. „Ég var búinn að spyrja,en hafði ekki fengið mikil svör. Þaðsem mér fannst fyrst og fremstáhugavert við Regluna voru menn-irnir sem ég vissi að voru í henni. Enstrax eftir inngönguna öðlaðist ég

nýja sýn á frímúrarahugsjónina ogstarf Reglunnar. Ég get orðað þaðþannig að dýptin í þeirri hugsun semað baki býr hafi höfðað til mín. Form-festa og siðir Reglunnar áttu straxvel við mig. Auðvitað tók þaðnokkurn tíma fyrir mig, eins og allaaðra, að staðsetja mig í hinu félags-lega starfi Reglunnar og finna hvaráhuginn lá. Allt frá upphafi var þaðmér líka mikils virði að kynnast nýj-um mönnum og finna hversu sterk ogmikil tengsl voru milli bræðranna ogvera strax tekinn í þeirra hóp.“

Valur segir að hann hafi fljótt orð-ið virkur í starfinu í Mími. „Ég varbeðinn um að vera vararæðumeistarien ræðumeistari stúkunnar var þáBaldvin Þ. Kristjánsson. En svo þró-uðust mál þannig að á tiltölulegaskömmum tíma varð ég ræðumeistaristúkunnar. Ég hef stundum sagt þaðí gamni að upphefð mín í því embættivar mikil að því leyti að minn 1. vara-maður var enginn annar en dómkirkj-upresturinn í Reykjavík, séra ÞórirStephensen og hafa varla aðrir haftslíkan varamann.“

Stofnun nýrrar stúku var mikiðverkefni

Síðan kom að því að Vali var feng-ið nýtt og mikið verkefni innan Frí-múrarareglunnar.

„Það var snemma árs 1985 að Stór-meistari Reglunnar, Gunnar Möller,boðaði mig á sinn fund og greindi mérfrá því að hann hefði ákveðið aðstofna nýja Jóhannesarstúku íReykjavík. Hann spurði mig að því

hvort ég væri tilbúinn til þess aðleiða það verk og verða fyrstistólmeistari þessarar nýju stúku. Þaðkom hik á mig. Á þessum tíma varmjög mikið að gera í vinnunni hjámér og ég vissi sem var að undirbún-ingur og stofnun nýrrar stúku myndivera mikið verk. Ég bað Gunnar umumhugsunarfrest í nokkra daga. Nið-urstaðan mín var sú að þarna værium svo mikið og spennandi verkefniað ræða að það gæti verið ómetanlegtað takast á við það. Ég hitti svoGunnar nokkrum dögum sínar ogsagði að ef hann vildi skyldi ég takaþetta verkefni að mér en ég gæti hinsvegar ekki gert það á þeim tíma semhann hafði ætlað til þess. Það gætiekki orðið fyrr en um tveimur árumsíðar vegna anna í starfi mínu. Áþetta féllst Gunnar og þar með hófstundirbúningurinn að stofnun Fjöln-is.“

Valur segir að mikið starf hefðilegið að baki stofnun stúkunnar.

„Ég byrjaði á því að velja mérnokkra menn til samstarfs og vil í þvísambandi sérstaklega nefna GuðnaJónsson sem síðar tók við af mér semstólmeistari stúkunnar. Það auðveld-aði verulega undirbúninginn að stofn-un stúkunnar að stólmeistarar ann-arra St. Jóhannesarstúkna sýndumálinu mikinn skilning, velvilja ogáhuga og aðstoðuðu við allt sem íþeirra valdi stóð. Stofnfélagar Fjölnisvoru flestir úr Mími en komu einnigúr öðrum stúkum. Þeir voru 39 tals-ins.“

Valur var stólmeistari Fjölnisfram til ársins 1990.

16 FRÍMÚRARINN

„Þá var ég búinn að starfa semstólmeistari í þrjú ár, auk þeirratveggja ára sem fóru í undirbúningstofnunarinnar og fannst því tíma-bært að víkja til hliðar. Um hlé ástarfinu varð þó ekki að ræða þarsem ég var beðinn um að taka að mérembætti hjá Landsstúkunni eftir aðstólmeistarastarfinu lauk. Varð fyrstyngri stórstólvörður og síðan reglufé-hirðir, Dróttseti og Hersir uns égtók svo við Stórmeistaraembættinu20. október 2007.“

Mikil ábyrgð að varðveitadýrgripinn

Valur var spurður að því hvort þaðhefði ekki verið stórt skref að stígaað taka það embætti að sér.

„Jú,“ svarar hann. „Það er gríðar-lega mikið verkefni að taka það aðsér að vera Stórmeistari Frímúrara-reglunnar á Íslandi. Maður tekur þaðekki umhugsunarlaust að sér. Ég gerimér líka grein fyrir því að það er ekkiauðvelt að feta í fótspor fyrirrennara

minna. Þeir voru mjög farsælir leið-togar, miklir bræður bræðra sinna ogundir þeirra forystu gekk Reglan ein-staklega vel. Við slíkar aðstæðurfinnst manni verkefnið verða ennstærra en ella. Það þarf ekki aðeinsað viðhalda því sem vel hefur veriðgert heldur þarf að leggja af mörkumtil framtíðarinnar. Reglan er dýrgrip-ur og ég finn til mikillar ábyrgðar aðhafa verið kjörinn til að varðveitahann.“

Þessu næst er talinu vikið aðásýnd Reglunnar út á við. Í Stór-meistaratíð Sigurðar Arnar varð þará töluverð breyting. Ef svo má aðorði komast þá opnaði hann Reglunameira en verið hafði.

„Ég tel að þetta hafi verið afarskynsamleg ákvörðun, tímabær og ísamræmi við það sem er að gerast al-mennt í þjóðfélaginu,“ segir Valur.„Hún átti örugglega sinn þátt í því aðReglan situr á friðarstóli. Hún hefurekki verið að amast við öðrum og aðr-ir hafa ekki amast við henni. Svo hef-ur raunar verið hér á Íslandi í langan

tíma og orðið til þess að Reglan hefurgetað starfað í friði að sínum góðumálum. Upplýsingasamfélag nútím-ans gerir kröfur til þess að ýmislegtsé aðgengilegra og opnara en áðurvar og hið sama gildir um Frímúrara-regluna. Meginmarkmið hennar erekkert leyndarmál og frá því getumvið greint alveg hiklaust. Ég tel aðvið eigum að halda áfram að skýraumhverfinu frá því hverjir við erumog að hverju við keppum þótt að-ferðafræðinni höldum við fyrir sjálfaokkur, enda felst grundvöllur hins fé-lagslega innra starfs í henni. Ég munað þessu leyti starfa í svipuðum andaog Sigurður Örn gerði.“

Þörf á árvekni og að vera í takt viðþjóðfélagsþróunina

Alkunna er að í þjóðfélaginu hafaorðið miklar breytingar í félagslegustarfi á síðustu áratugum. Almennter talað um félagslega deyfð eða aðþátttaka í félagslífi hafi vikið fyrirýmsu öðru sem á boðstólum er. Mörg

félög hafa ekki náð að endurnýja sigog átt í erfiðleikum með að halda uppistarfi sínu. Það hefur ekki átt við Frí-múrararegluna en mikil aðsókn hefurverið að henni og kraftur í starfinu.Hver ætli sé ástæðan?

„Félagar í Frímúrarareglunni á Ís-landi eru nú rúmlega eitt prósentþjóðarinnar,“ segir Valur. „Ég veitekki um neitt land þar sem Reglan erhlutfallslega jafn fjölmenn. Ég hefvelt því fyrir mér hver sé ástæðaþessa og erlendir frímúrarar spyrjaþeirrar spurningar oft. Skýringarnarkunna að vera margar en Frímúrara-reglan höfðar sterkt til Íslendinga.Það er eitthvað í starfi hennar ogmarkmiðum sem hefur alla tíð átt sérsterkan samhljóm við eðliseinkunnÍslendinga. Hér hófst frímúrarastarfmiklu síðar en á öðrum Norðurlönd-unum en þegar Íslendingar tóku loksvið sér þá gerðu þeir það af áhuga ogkrafti. Stóra spurningin er vitanlegasú, hvort svo verði einnig í framtíð-inni. Það er rétt að tíðarandinn núnahvetur ekki til félagsstarfa og mörgfélög eiga í erfiðleikum. Það er svomargt annað í boði, allskonar afþrey-ing sem menn þurfa ekki að hafa mik-ið fyrir að nálgast og geta látið sérlynda að taka bara á móti en láta lítiðí staðinn.“

Það vakti athygli þegar ValurValsson hélt innsetningarræðu sínasem Stórmeistari Frímúrarareglunn-ar þá gerði hann félagsstarf hennarað umræðuefni og ræddi m.a. umnauðsyn þess að það ætti samhljómvið það sem er að gerast í þjóðfélag-inu og yrði að forðast skörun við fjöl-skyldulíf bræðranna. Hvað átti hannvið með þessu?

„Fyrst og fremst þær þjóðfélags-legu breytingar sem ég vék að áður.Við þurfum að vera vakandi fyrir þvíað breytingarnar kunna að hafa áhrifhjá okkur og vera tilbúnir að aðlagaokkur að þeim. Ég nefndi stóraukiðframboð á allskonar afþreyingu enþað má heldur ekki líta fram hjáþeirri staðreynd að samfélagslegarkröfur eru aðrar en áður. Kröfur umaukinn tíma með fjölskyldu sinni hafaaukist. Við þurfum að haga starfiReglunnar þannig að það rekist einslítið á við fjölskyldulíf bræðranna ogmögulegt er. Reglan hefur reyndarþegar hugsað fyrir slíku. Það er ekki

svo langt síðan að Reglufundir voruoft á laugardögum en nú heyra slíkirfundir til algjörrar undantekninga.Nær allt starfið hefur verið fært yfirá virka daga. Það er tvímælalaustmikil framför en það þarf að hyggjaað fleiru.“

Að undanförnu hafa staðið yfirmiklar framkvæmdir við Frímúrara-húsið. Valur var spurður að þvíhvernig þær hefðu gengið og hvortfyrir lægju áform um breytingar eðastækkun húsnæðis Reglunnar íReykjavík.

„Framkvæmdum við utanhús-klæðningu Regluheimilisins er lokiðog þar gekk allt eftir áætlun. Þettavar dýr framkvæmd en húsið ermiklu fallegra fyrir vikið og viðhaldverður væntanlega mun minna ákomandi árum. Því er ekki að leynaað þessi framkvæmd var orðin mjögsvo tímabær þar sem húsið lá undirskemmdum. Það mun taka okkurnokkurn tíma að jafna okkur fjár-hagslega eftir þessa framkvæmd. Áþessu stigi eru ekki nein áform umbreytingar eða stækkun á húsnæðinuen við höfum gengið frá því að viðhöfum rétt til byggingaframkæmda áþeirri lóð þar sem er núverandi bíla-stæði en sú lóð er í eigu Reglunnar.

Þar eigum við byggingarétt á tveim-ur byggingum sem tengdar yrðusaman á ákveðinn hátt. En bygginga-réttinum fylgja vitanlega kröfur umaukin bílastæði sem yrðu þá væntan-lega að vera í sérstökum bílakjallara.Þarna er um að ræða framtíðarmúsik,ef svo má að orði komast. Nú hugsumvið fyrst og fremst um það sem viðhöfum og því að reyna að halda hús-inu okkar sem allra best við.“

Og að lokum. Það er oft spurt aðþví hvort Frímúrarareglan hafi hlut-verk í nútímasamfélagi. Er þetta ekkibara gamaldags félagskapur og við-horf og gildi sem heyra til gamallitíð?

„Mér finnst í raun að Reglan hafialdrei haft meira hlutverk eða getaðgert meira gagn en einmitt núna. Ínútímanum er áreitið á menn svomikið að þeir eiga í vök að verjast aðvera manneskjur. Ég veit ekki umneinn félagsskap sem getur hjálpaðmönnum meira til þess að vera þaðen einmitt Frímúrarareglan. Og fyrirhvern þann sem vill ekki láta undanþessu áreiti og hætta að vera mann-eskja er Frímúrarareglan góð lausn.“

Viðtal: Steinar J. LúðvíkssonLjósmyndir: Ómar Óskarsson

18 FRÍMÚRARINN

FRÍMÚRARINN 19

Þegar séra Vigfús Þór Árna-son fór þess á leit við mig aðég stígi hér í stól í dag,

fannst mér ég ekki vera í stakk bú-inn til þess og færðist undan. Éghef reyndar oft rætt um að það séskylda sérhvers kristins manns aðsinna kirkju sinni og kirkjulegustarfi, bæði með þátttöku í safnað-arstarfinu svo og með kirkjusókn,svo við nánari íhugun fannst mérþað vera skylda mín sem örlítiðþakklæti fyrir það sem kirkjan oghann hafa gert fyrir mig að verðavið þessari beiðni.

Mig langar til að hefja mál mitt áþví að ræða um það sem mér finnstkristnir menn þurfi að láta í sérheyra um. Það er öll sú umræðasem orðið hefur varðandi þáákvörðun að afmá orðin „kristiðsiðferði“ úr námskrá framhaldskól-anna, að ekki megi kenna biblíu-sögur svo og að ekki megi fara íkirkju á skólatíma. Ég get ekki annað en verið hjartan-lega ósammála þessari ákvörðun. Þetta ku vera gertvegna reglna frá Evrópusambandinu. Mér finnst að krist-in þjóð eins og við Íslendingar erum, eigi að leggjaáherslu á kristið siðferði. Ég er ekki í þessu sambandi aðsegja að siðferði almennt sé verra ef það hefur ekki orðiðkristið tengt því. Við eigum að berjast af alefli gegn þess-ari þróun. Við erum kristin þjóð í kristnu landi með alda-gamlar hefðir sem hafa skapast af okkar kristnu trú ogkristna siðferði. Við megum ekki kasta þessu frá okkurvegna einhverra reglna sem settar eru úti í heimi. Ég erekki með þessu að segja að við eigum að lítilsvirða minni-hlutahópa. Þvert á móti. En þeir eiga jafnframt að viður-kenna rétt okkar til að viðhalda því sem er okkur dýr-mætt. Við eigum að sjálfsögðu að sýna öðrum umburðar-lyndi, en það þarf að vera gagnkvæmt. Í Bandaríkjunumhefur þetta umburðarlyndi gengið svo langt að ekki málengur í opinberum tilkynningum nefna orðið „Christ-mas“, heldur verður að kalla jólin „Holydays“. Mjögmargir hafa sagt með sjálfum sér: „Þetta gengur ekki“, enhafa jafnframt látið þar staðar numið. Ég er þvi sammálaað það er óþarfi að vera með einhver læti, en það er

hættulegt að láta umburðarlyndiðganga svo langt að maður láti valtayfir sig. Það er skylda okkar allra aðláta í okkur heyra.

Þegar talað er um umburðarlyndikemur í hugann náungakærleikurog nauðsyn þess að virða þá sem viðumgöngumst. Við megum ekkidæma aðra of fljótt og án þess aðvita staðreyndir. Ég má til með aðsegja ykkur frá tilviki sem ég veitað er satt. Það var maður að komaheim til sín að kvöldlagi og keyrainn í bílageymslu sína þegar hannkemur auga á mann sem liggur þarog er að reyna að komast á fætur.Þetta var núna í desember í rign-ingu og kulda. Maðurinn virtist illaklæddur aðeins í einni skyrtu.„Hann er fullur, best að skipta sérekki af þessu“, hugsaði maðurinnsem var að koma heim en við nánariumhugsun ákvað hann að rétt væriað sjá hvort hægt væri að hjálpa

manninum. Hann stoppaði bílinn, gekk til mannsins ogsegir við hann eitthvað á þá leið að nú hafi hann fengið sérof mikið neðan í því. Það varð fátt um svör en samt hristimaðurinn höfuðið til merkis um að svo væri ekki. Með að-stoð stúlku sem kom aðvífandi á sama tíma reistu þaumanninn við en hann gat ekki gert sig skiljanlegan. Þegarmaðurinn var staðinn upp lyfti hann upp skyrtunni ogkom þá í ljós merki sem hann bar um hálsinn. Á því stóðhvað hann héti, að hann væri Parkinson sjúklingur oghvar hann byggi. Bíleigandinn tók manninn í bílinn sinnog keyrði hann heim þar sem tekið var á móti honum. Eft-irá var hann að sjálfsögðu mjög glaður yfir að hafa getaðorðið að liði en jafnframt kenndi þetta honum að dæmaekki fyrirfram. En hvort sem maðurinn var sjúkur eðadrukkinn var þörf á að hjálpa honum.

Ég heyrði nýlega aðra frásögn sem mig langar að deilameð ykkur.

Ungur maður í Bandaríkjunum var kallaður í herinn.Hann var af vel efnaðri fjölskyldu sem hafði það gott ogleið ekki skort. Hann lenti í bardaga og var tilkynntur lát-inn. Þetta var að sjálfsögðu mikil harmafregn foreldrumhans sem syrgðu hann mjög.

Umburðarlyndi ognáungakærleikur

Sigurður Örn Einarsson fyrrverandiSMR

Predikun Sigurðar Arnar Einarssonar í Grafarvogskirkju 13. janúar 2008

20 FRÍMÚRARINN

Svo er það einn dag að síminn hringir hjá móður hansog rödd í símanum segir. „Mamma. Ég er í Kaliforníu oggæti væntanlega komið heim eftir einn eða tvo daga.“Móðir hans var að sjálfsögðu ákaflega glöð og kvaðsthlakka til að fá hann heim. En svo segir hann. „En má égkoma með vin minn með mér.“ „Já, það er sjálfsagt“, segirmamma hans. „Hann getur verið hjá okkur í nokkradaga.“ „En – mamma“, segir ungi maðurinn. „Hann hefurmisst aðra höndina. Er það i lagi?“ „Já, það er í lagi“, seg-ir mamma hans. Þá segir ungi maðurinn: „Hann hefur að-eins einn fót, er mjög skaddaður í andlitinu og er bundinnvið hjólastól.“ Það verður smáhlé, og mamma hans segistþurfa að skoða þetta svolítið og ræða við pabba hans. Þáverður stutt hlé og svo er síminn lagður á á hinum endan-um og móðir hans náði ekki í hann aftur. Næsta daghringir síminn og er það frá lögreglunni í Kaliforníu semtilkynnir að sonur hennar, sem hafi verið mjög illa farinn,eftir að hafa særst í stríðsátökum, hafi látist af eigin völd-um.

Ég komst við þegar ég heyrði þessa frásögn og hefmikið hugsað um á hvern hátt við umgöngumst hvert ann-að og þá ekki síst á hvern hátt við umgöngumst náungaokkar. Sýnum við honum þá virðingu, vináttu og kærleikasem honum ber? Stærstur hluti lífs okkar fer í að sinnahversdagslífinu, sem svo er kallað. Mest af tímanum fer íbaráttuna fyrir nauðþurftum og því miður alltof oft ein-kennist sú barátta af því að vera ekki fyllilega sáttur viðtilveruna og samfélagið á hverjum tíma. Við þeytumst útog suður í leit að lífsins gæðum oft án þess að gæta þessað hafa hamingjuna í för og vanrækjum að láta neista okk-ar loga sem skærast og dreifa geislum sínum í samúð,skilningi og kærleika til náungans. Fremsta skylda viðokkur sjálf og náungann er að leita ljóss og sannleika,göfga hugarfar okkar, fága framkomu okkar, forðast lestiog keppa að þroska og framför. Við séum orðvör og orð-heldin, hreinskilin, grandvör og hófsöm. Gaman okkar ségræskulaust, svo það valdi ekki öðrum óþægindum eðaskerði almennt velsæmi. Gerum við okkur ekki alltof oftsek um það að vera tillitslaus og óbilgjörn og láta eins ogvið séum þau einu sem vitum allt best og réttast? Er ekkiþannig að okkur brestur langlundargeð í garð náungans?En eitt er víst, að Guð hefur mikið langlundargeð í okkargarð, en það er mikilvægt að við ofbjóðum ekki því lang-lundargeði. Þess vegna bendi ég ykkur á náungakærleik-ann og þar með hvernig við getum á sem bestan hátt látiðeitthvað gott af okkur leiða gagnvart náunga okkar. Íþessu sambandi á svo sannarlega við „Allt sem þér viljiðað aðrir menn gjöri yður svo skulið þér og þeim gjöra.“

Annað sem ég vildi leggja áherslu á er að við tökumsvo margt í lífinu sem sjálfsögðum hlut. Það er ekkertsjálfsagt í þessu lífi. Okkur ber að þakka Guði fyrir þaðsem er í kringum okkur. Fyrir fólkið okkar, fyrir vini okk-ar, fyrir samstarfsfólk og samferðafólk okkar. Það er svomargt að þakka fyrir en það er jafnframt augljóst að viðgetum eyðilagt margt í lífi okkar og kringum okkur meðóskynsamlegu líferni. Þarna má til dæmis benda á hvernigvið umgöngumst landið okkar. Þess vegna, kæru kirkju-gestir, biðjum fyrir landi okkar og þjóð og að líf okkarmegi vera Drottni Guði til dýrðar.

Ég geri ráð fyrir að hér í dag sé nokkur hópur væntan-legra fermingarbarna. Ég vildi aðeins segja við ykkur,kæru vinir. Hafið þið gert upp hug ykkar gagnvart þvíþegar pesturinn ykkar spyr: „Viltu leitast að hafa JesúKrist að leiðtoga lífs þíns?“ Það er mikilsvert að þið séuðviðbúin og ég vona að svar ykkar sé játandi. Ég minniykkur á orð Jesú: „Ég er upprisan og lífið. Sá sem trúir ámig mun lifa þótt hann deyi. Og hver sem lifir og trúir ámig mun aldrei að eilífu deyja.“ Þetta er eitthvert stór-kostlegasta fyrirheit sem okkur hefur verið gefið og stað-festing á að það er líf eftir þetta líf. Þess vegna segi ég viðþig sem á mig hlýðir. „Fel Drottni vegu þína og treysthonum, hann mun vel fyrir sjá.“ Þessu loforði er okkuróhætt að treysta. En mér finnst samt sem áður að þaðtákni ekki það að við getum hagað okkur eins og okkursýnist. Að sjálfsögðu skulum við hafa boðorð hans í hugaog halda þau í heiðri.

Kæru kirkjugestir. Guð er ekki aðeins hér í kirkjunniheldur allt í kringum okkur, alltaf. Hefur þú farið til fund-ar við hann? Þetta er boðskapurinn sem ég vildi ljúka orð-um mínum á og minna ykkur á. Guð blessi ykkur öll.

Nýkjörinn stólmeistariSt.Andrésarstúkunnar Heklu

Br. Halldór Jóhannsson tókvið embætti Stm . St. Andr. st.Heklu 7. apríl 2008 af br.Kristjáni Þórðarsyni, stofn-anda og fyrsta Stm. stúkunn-ar.

Br. Halldór er fæddur 9.maí 1948. Hann lauk stúdents-prófi frá Verzlunarskóla Ís-lands 1969 og Dipl.-Ing. prófi írafmagnsverkfræði frá Tec-hnische Universität í Karlsru-he 1976. 1976 - 2006 starfaðihann sem framkvæmdastjóriog síðast sem aðaleigandi í

heildversluninni Reykjafell hf.. Halldór hefur á und-anförnum árum setið í stjórnum fyrirtækja og ráðumtengdum rafmagnsöryggismálum auk þess að sinnaýmsum sérverkefnum á sviði raforkumála og orku-dreifingar. Síðustu árin hefur Halldór ásamt konusinni einnig sinnt nytjaskógrækt á eigin jörð í Dala-byggð af miklu kappi og verið stórtækur í þeim efnum.Halldór er giftur Nínu Björgu Ragnarsdóttur og eigaþau þrjár dætur.

Br. Halldór gekk í St. Jóh. St. Mími 1.12.1986 oggengdi þar starfi RM 1989 - 1991. Allt frá inngöngusína í St. Andr. st. Helgafell gengdi hann ýmsumstörfum í þeirri stúku, m.a. starfi R. 1994 - 1995 ogstarfi Y.Stv.1995 - 2001. Halldór er einn af stofnend-um St. Andr. st. HEKLU og gengdi starfi 1.Vm. alltfrá stofnun stúkunnar 20.02.2002 og til þess að hannvar kjörinn Stm.

Halldór Jóhannsson

FRÍMÚRARINN 21

Nú, þegar Rúmenía er nýgengin íEvrópubandalagið, beinast augumanna að borg þar í landi sem heitirSibiu. Hún er ásamt Amsterdam út-nefnd evrópsk menningarborg árið2007. Hér á eftir fer endursögn ágrein í austurríska blaðinu „DiePresse“ hinn 5. janúar 2007. Höfund-urinn er Lisa Fischer.

Hinn stórfallegi gamli borgar-kjarni er ekki það eina sem gerir hinafögru perlu Karpatafjallanna, Sibiu,verðuga menningarborg Evrópu2007. Það er miklu fremur saga henn-ar frá blómaskeiði upplýsingastefn-unnar á 18. öld sem gerir hana bein-línis útvalda í þessum skilningi. Áþeim tíma hét Sibiu Hermannstadtog með framþróun á sviði efnahags,vísinda og menningar, átti þessi út-vörður Evrópu dágóðan hluta í nú-tímavæðingu álfunnar.

Siebenbürgen er svæði þar semþýskir innflytjendur settust að á 12.öld., og var þetta svæði austasta hér-að heimsveldis Habsborgara eftir1691 þegar Tyrkir höfðu verið sigrað-ir. Það tilheyrir hinni svokölluðuTransilvaníu sem er frægari fyrir

Drakúla greifa og skrítnar óperettu-fígúrur en menningarlegt framtak.Þar bjuggu árið 1766 tæp hálf önnurmilljón íbúa. 52 af hundraði voruRúmenar og voru orthodox trúar, 41prósent voru Ungverjar sem vorukaþólskir eða unitaríar og 6,5 prósentvoru þýskir mótmælendur. Á valda-tímum Maríu Theresíu átti sér staðhröð þróun í uppbyggingu landsins.

Skörun þjóðarbrotanna og trúar-bragða var einnig félagsleg. Ung-verski aðallinn og hástétt þýskuborgaranna mynduðu höfðingjaveldien Rúmenarnir voru, þrátt fyrir aðþeir væru í meirihluta, ekki einsvaldamiklir, og flestir þeirra voruófrjálsir bændur. Þrjár þjóðir og fjög-ur trúarbrögð mynduðu hér fjöl-

breytt þjóðfélag, sem einkenndist aftillitsemi við önnur trúarbrögð, lönguáður en almennt trúfrelsi var viður-kennt.

1770 byrjuðu menn hér að takaVínarborg sér til fyrirmyndar, ekkiaðeins í byggingarlist heldur einnigfélagslega. Á þessum tíma tók þaðnæstum 11 daga að komast til höfuð-borgarinnar og samgöngur innan-lands voru erfiðar. En bréfsendingartíðkuðust mjög og það var á þannmáta sem hugmyndir upplýsinga-stefnunnar bárust eins og eldur í sinuum Evrópu og alla leið til Ameríkuþar sem þær birtust 1776 í sjálfstæð-isyfirlýsingu Bandaríkjanna.

Hugsjónir um betri heim án ein-ræðis, stéttaskiptingar og mismun-andi trúarbragða komu sterklegafram í hinni svokölluðu „Konunglegulist,“ sem hefur verið kölluð hin kon-unglega íþrótt á íslensku. Frímúrara-reglan helgaði sig allt frá stofnun árið1717 sameiginlegu starfi í þágu al-mennings. Þar með telst umburðar-lyndi í trúmálum, mannúðarstarfsemiog heimsmynd byggð á skynsemi. Al-þjóðleg bræðrakeðja varð til, sem

Menningarsöguleg afrek frímúraraí Austur-Evrópu á 18. öld

Litið inn í sögu Sieben-bürgen, austasta mál-svæðis þýskrar tungu,sem er hluti af héraðisem nefnist Transilvanía

Þrjár þjóðir og fjögur trúfélög skópu grundvöll fjölþætts samfélags. Sibiu/Hermannstadt eins og hún er í dag.

22 FRÍMÚRARINN

með innri aga og trúariðkun leitaðistvið að ryðja úr vegi takmörkunum oghindrunum og stuðlaði að almennumframförum með þátttöku í vísindumog listum. Þetta náði einnig tilkvenna en boðaði ekki jafnræðiþeirra þannig að bræðralagið skapaðiekki einungis ljós heldur einnigskugga.

Ein af stærstu stúkum austurrískakeisaraveldisins var stofnuð í Sibiu1767: St. Andreas zu den drei Seeb-lättern. Meðlimir hennar voru heldriborgarar í menningarlegum og fé-lagslegum skilningi. Þeim tókst aðbrjóta niður þjóðernislegan, trúarleg-an og stéttbundinn mismun umskamma hríð með góðum árangri.Bræðurnir stofnuðu lestrarfélög,komu á laggirnar steinasöfnum, opn-uðu bókabúðir og komu á fót prent-smiðjum. Þeir höfðu áhrif á menntunalmennings eða voru í hótelrekstri.Hotel Römischer Kaiser, sem er enn-þá besta hótelið á svæðinu, var ekkieinungis rekið og stækkað af frímúr-arabróður, heldur var þar einnig að-setur stúkunnar!

Stærsta menntabygging bæjarins,Brukenthalmenntaskólinn var byggð-ur í klassistískum barok stíl árið 1782undir yfirumsjón frímúrarbróður.Kennarar sem höfðu lært í Þýska-landi komu til skólans og fluttu meðsér nýjustu kenningar í kennslufræðifrá Anhalt-Dessau til Transilvaníu.

1777 tilnefndi María TheresiaSamuel von Brukenthal (1721 – 1803)ríkisstjóra í héraðinu. Hann var sáfyrsti af saxnesku bergi brotinn semhlaut þessa stöðu, og þar með fékkSiebenbürgen ekki einungis saxnesk-an föðurlandsvin sem pólítískan leið-toga, heldur einnig dyggan stuðn-ingsmann upplýsingastefnunnar.Hann var frímúrari og var í góðusambandi við bræðurna á staðnumsvo og á alþjóðlegum vettvangi.Hann hafði stundað nám í Halle, ennáð frama í Wien fyrir tilstilli MaríuTheresíu. Hann tók mið af alþjóðleg-um straumum, þegar hann var íWien, og varð svo sjálfur fyrirmynd íútjaðri ríkisins. Hann áleit hamingjusína byggjast á því sem hann kom tilleiðar og var boðberi borgarlegradyggða.

Höll barónsins á miðju aðaltorgibæjarins var miðdepill listræns inn-

blásturs og hins hugsandi anda. Mál-verkasafn Brukenthals taldi 1300málverk og mörg þeirra voru verð-mæt listaverk frá 16. til 18. aldar. Tilþess að ná fram notagildi safnsinsinnréttaði hann sérstakan málarasal,fyrir sköpunar og þekkingarþörflistamanna. En það hafði varanlegáhrif á andlits- eða mannamyndalist íSiebenbürgen. Auk þess stofnaðihann bókasafn með allt að 15000bindum, þar á meðal vermætumfrumútgáfum. Brukenthal hugsaðisér og skipulagði bókasafnið, semmiðstöð upplýsingastefnunnar, hinn-ar frjálsu hugsunar, og stað þar semlist og vísindi gæddu hvort annað lífi.Samuel Hahnemann faðir smá-skammtalækninganna var boðinn tilSibiu/Hermannstadt meðan hann varennþá læknastúdent í Wien og varfyrsti bókavörður safnins 1777 til1797. Strax eftir komu sína til bæjar-ins var hann tekinn inn í stúkuna.

Brukenthal lagði grundvöll að bú-garði sínum í Freck/Avrig sem litlaeftirlíkingu af Schönbrunn, sumarhöllMaríu Theresíu. Á þessum stað, semhann kallaði „Eden Siebenbürgen,“kom hann fram með nýjungar og stóðfyrir umhverfisrannsóknum. Rekstr-arstjóri á þessum stóra búgarði varkona hans, Sophie. Garðinum varskipt í hluta, annars vegar meðfrönskum áhrifum og hins vegarenskan garð. Hér gat að finna sjald-gæfar plöntur, stórar Aloe plöntur,kaffitré og sykurreyr sem og lækn-ingajurtir og ávaxtatré. Túlípanatré,safngripir frá Ameríku eru hér ennverðmætar náttúrminjar. Með róm-antíska garða upplýsingastefnunnarað leiðarljósi var garðurinn ekki ein-ungis mótað umhverfi, heldur lær-dómsleið gegnum lífið og átti aðstuðla að betri lífsgæðum rétt eins oglistir og vísindi. Þetta er eini barok-garður Rúmeníu og bíður tilheyrandihlutverks.

Það má því segja að í héraðinuTransilvaníu hafi heimsmaður veriðað verki, sem hóf til vegs ákveðinnhugsunarhátt sem stjórnmálamaðurog safnari, menntafrömuður og list-hneigður smekkmaður. Arfleifð hansvar ekki aðeins huglæg heldur líkaáþreifanleg. 1802 arfleiddi hann hiðopinbera að söfnum sínum til aðhindra að þau tvístruðust. Þetta var

menningarlega mjög mikilvæg dáð oghöll hans var opnuð hátíðlega 1817sem musteri vísinda og lista. Safnþetta er ekki aðeins hið merkasta íRúmeníu heldur gjörvallri suðaustur-evrópu.

Fyrir 200 árum fékkst Samuel vonBrukenthal ásamt fjölda samverka-manna við að koma ákveðinni lífs-stefnu í framkvæmd. Lífsstefnu semvirðist vera nútímaleg og hefur áhrifá mataræði, garðaskipulag og and-lega uppbyggingu. Líf sem byggist ájafnvægi dómgreindar og raunvís-inda, þekkingar og visku, fagurfræði ímyndlist og skrúðgarðaprýði svo aðum nútímlega fyrirmynd er að ræða.Sveitasetrið og safnið í borginni hafaverið vanmetin á alþjóðlegum mæli-kvarða fram að þessu, og bíða nú eftirað uppfylla það hlutverk sem stofn-andinn ætlaði þeim.

Ákveðin tenging er milli Sibiu ogVínarborgar. Í miðju Vínar, milliNáttúruminja- og Listasafnsins, erBaron von Brukenthal steyptur ástalli minnismerkis Maríu Theresíuog hann er hér í hópi glæstra persón-leika 18. aldarinnar. Hér er um þásamverkamenn keisarynjunnar aðræða, sem tóku þátt í umbótaverk-efnum hennar, og margir upplýsinga-stefnumenn og frímúrarar fylltu þannhóp. Tengingin nær lengra, til Leip-zig þar sem áhrifa Hahnemannsgætti, en Brukenthal studdi þennanfrumkvöðul náttúrulækninganna. Enþað eru einnig tengingar frá fortíð-inni til framtíðar, þar sem vænta máupplýsingar og við framkvæmd jafn-réttislögmáls leiða til þess að bræðr-alagið verði að systkinasamfélagi.

Sem menningarborg 2007 hefurHermannstadt sérstakan blæ sembyggist á áþreifanlegum verðmætumen ekki síður huglægum. Boðskapur-inn er skýr: Nálgast ber viskuna meðþví að rannsaka, gera styrkinn sýni-legan með óþrjótandi elju, auðga feg-urðarskynið með víðfeðmri listþekk-ingu og nýta árangurinn í réttumhlutföllum til almenningsheilla.

Ég vona að það sem hér kemurfram sé til þekkingarauka á áríðandistörfum bræðra vorra á liðnum öld-um í fjarlægum löndum.

Már Magnússon

Þegar komið er í flugstöðina viðKirkjuvog vekur athygli að þarhanga tákn Orkneyja, fáni hins helgaMagnúsar jarls Erlendssonar, rauðurkross á gulum feldi og norski þjóð-fáninn. Ferðamenn skyldu ekki fara ígrafgötur um gildi sögunnar.

Orkneyingasaga er ein þeirrasagna sem ritaðar voru á Íslandi ámiðöldum, að auki koma Orkneyjareftirminnilega við sögu í mörgum Ís-lendingasögum.

Njarðarbræðurnir Árni Reynis-son, Steingrímur Gunnarsson og Eg-ill Þórðarson ásamt eiginkonum,þeim Önnu Bjarnadóttur og YokoArai, og lesfélaga Kjartani Jónssyni,voru á ferð í Orkneyjum í lok maí2007. Frumhvati ferðarinnar varáhugi á að sjá sögustaði Orkneyinga-sögu, Birkisey þar sem jarlarnir sátu.Höfðingjasetrið Örfjöru þar sem eft-irminnilegir atburðir gerðust og stað-háttum er lýst mjög skilmerkilega ísögunni. Egilsey þar sem hinn helgiMagnús jarl Erlendsson féll fyrir Há-

koni jarli frænda sínum, um aldamót-in 1100. Og ekki síst Kirkjuvog, höf-uðstað eyjanna, þar sem árið 1137var hafist handa við að reisa hinagríðar miklu dómkirkju sem helguðvar Magnúsi jarli. Dómkirkja heilagsMagnúsar kom í stað lítillar stein-kirkju sem um tíma varðveitti skrín-lögð bein dýrðlingsins en var helguðÓlafi digra Haraldssyni. Sveitarfélag-ið er enn kennt við Ólaf helga og heit-ir St. Ola.

Fyrir ritun Orkneyingasögu eruskrifaðar heimildir heldur fáorðar umOrkneyinga, og er sagan því merkilegheimild um tilkomu norænna mannaog búsetu þeirra í eyjunum.

Hún er því Orkneyingum kær les-ning um elsta tímabil sögu sinnarsem ritaðar heimildir greina frá.

Hinsvegar talar fjöldi fornminjasínu máli, um að löngu fyrr hafi veriðþar verið búseta manna og a.m.k. ásumum tímabilum blómleg menning.Merkar minjar allt að 5.000 ára gaml-ar bera vitni um þekkingu og verk-

kunnáttu er fá nútímamann til aðstaldra við í hljóðri undran. Þekktast-ar þessara minja eru tóftirnar í SkaraBrae við langa Skála, steinahringur-inn á Brúargarði, steinarnir í Steinn-esi og Orkahaugur sem kemur viðOrkneyingasögu, svo eitthvað sénefnt. Þetta eru mannvirki sem beravitni um stjörnuathuganir, tímamæl-ingar og háþróaða verkfræðikunn-áttu.

Í dag er nautgriparækt og annarlandbúnaður þróttmikil atvinnugreiná eyjunum ásamt móttöku ferða-manna og ýmissi þjónustu, en fisk-veiðar hafa dregist mikið saman. AðHáey undanskilinni eru eyjarnarfremur láglendar skjóllitlar og skóg-lausar, en grösugar. Vestanáttinnæðir tíðum um ávala ásana, svo ein-staka tré sunnan undir húsvegg oglasburða gaddavírsgiðingar halla sértil austurs.

Orkneyingar eru einkar viðfeldiðfólk sem tekur gestum af alúð ogýmsir hafa gaman af að rýna í hinn

Á ferð um OrkneyjarÍ tóft hringkirkjunnar í Örfjöru. Árni og Egill lesa um hið örlagaríka jólahald í Örfjöru sem sagt er frá íOrkneyjarsögu. Ljósmynd: Steingrímur Gunnarsson.

24 FRÍMÚRARINN

norræna arf. Þótt gamla málið Nornsé horfið, eru nær öll örnefni á eyjun-um norræn að stofni, en aðlöguðensk-skorskum rithætti . Flest nöfninhafa því breyst nokkuð eins og Kirkj-uvagr eða Kirkvaa sem varð Kirk-wall. Rínansey varð North Rolands-ay, Friðarey varð Fair Isle, Rögn-valdsey varð South Rolandsay, Vigrvarð Wyre o.s.fv.

Í stærri bæjunum tveim eru starf-andi frímúrarastúkur, önnur íStraumnesi og hin í Kirkjuvogi. Aðfengnu leyfi heimsóttum við bræður ístúkunni Kirkwall Kilwinning no.38.2 sem stofnuð var árið 1736.Stúkuhúsið þeirra var byggt laustfyrir aldamótin 1900 og stendur viðCastle Street. Hlýlega var tekið ámóti okkur af Stólmeistara og bræðr-um í frístundaheimili þeirra í stúku-húsinu sem opið er fram á kvöld sexdaga í viku. Vorum við leystir út meðgjöfum. Voru okkur gefin eintök afsögu stúkunnar og afrit af myndun-um á Kirkjuvogsklæðinu. Við vorumforvitnir að vita hvort sagnir eðatengsl væru til frá þeim steinsmiðum

sem unnu að byggingu dómkirkjunn-ar á 12. öld, en ekkert hefur varðveistaf slíku. Einnig vorum við forvitnirað fræðast um tengsl Sinclair jarl-anna þriggja sem ríktu yfir eyjunumá 15. öld og stóðu m.a. fyrir byggingukapellunnar í Roslin. Okkur var tjáðað Sinclair væri þriðja algengastaættarnafnið á eyjunum og því hefðumenn með þessu nafni verið í stúk-unni. Ekki var vitað um önnur tengsl.Fyrrverandi Stólmeistari og sagn-fræðingur stúkunnar, bróður GeorgeDavid Partner sýndi okkur stúkusal-inn, þ.á.m. stofnskrána sem gefin varút af Stórstúku Skotlands og hið um-talaða Kirkjuvogs klæði. Það máttigreinilega heyra að þeir höfðu orðiðfyrir óþægindum af fjölmiðlafári semþyrlað hafði verið upp vegna bókarsem út kom fyrir fáeinum árum oggerði meira úr aldri og sögu klæðisinsen efni standa til. Klæðið sem talið ermálað á seinni helmingi 18. aldar, erúr seglastriga og hafði verið notaðsem gólfklæði í stúkustarfi, það ermeð ámáluðum sjö myndflötum ímiðju og myndflötum eftir endilöngu

sitt hvoru megin sem sýnir ferð tillandsins helga. Myndirnar fyrir miðjueru með táknum sem frímúrar þekkjamörg hver, en myndirnar til hliðannasegir bróðir Partner að sýni hinafrægu Jórsalaför Rögnvaldar Ork-neyja jarls, sem lýst er svo eftir-minnilega í Orkneyingasögu. Aðáliðnu ánægjulegu kvöldu héldum viðaftur niður að sjó og heim á AyreHotel.

Við höfðum spurt leiðsögukonuokkar hvað orðið Ayre þýddi. Húnvar fljót til svars:

Lágt og breitt malar eða sand nessem skagar fram í sjó eða stöðuvatn.

Eftir það gistum við á Eyri.Að lokinni fimm daga dvöl kvödd-

um Orkneyjar glöð í bragði og með ylí hjarta eftir kynnin við þetta við-kunnanlega fólk.

Auðvelt er að komast til Orkneyjafrá Íslandi, flogið er að morgni fráKeflavík til Glasgow, þar sem upp-lagt er að borða hádegisverð ogdrekka síðan síðdegiskaffi í Kirkju-vogi.

Egill Þórðarson

T.v.: Steingrímur, Árni og Egill í glöðum hópifrímúrarabræðra í frístundaheimili stúkunnarKrikwall í Kilwinning no. 38.2. LjósmyndSteingrímur Gunnarsson.

Að neðan t.h.: Í tóft Magnúsarkirkju í Egilsey.Árni les enska þýðingu Hermanns Pálssonar ogEgill les frumtextann um það er Magnús jarlféll fyrir frænda sínum, Hákoni jarli. KjartanJónsson og ferðafólk fylgist með. Ljósmynd:Yoko A. Þórðarson.

Að neðan t.v.: Vesturhluti dómkirkju heilagsMagnúsar í Kirkjuvogi. Ljósmynd: Yoka A.Þórðarson.

FRÍMÚRARINN 25

St.JóhannesarfræðslustúkanDröfn á Siglufirði var stofnuð 19. nóv.1983, en áður hafði verið starfandiBræðrafélag Frímúrara á Siglufirði í10 ár. Í fyrstu fóru fundir bræðrafé-lagsins fram í sölum sem bræðurnirhöfðu aðgang að víða í bænum. Síðareignaðist félagið eigið húsnæði þegarþeir keyptu neðri hæð húseignarinn-ar Grundargötu 11 árið 1980. Þarbyggðu þeir upp fullkominn fundarsalsem vígður var við stofnun Drafnar19. nóv. 1983. Árið 1995 keyptifræðslustúkan efri hæð hússins oghófu bræður þá enn á ný að innréttahúsið og byggðu nýjan og veglegansal á efri hæðinni auk bættrar að-stöðu á allan hátt. Nýr stúkusalurvar svo vígður á 15 ára afmæli Drafn-ar í nóvember 1998. Fræðslustúkaneignaðist nýtt hljóðfæri árið 2001sem er 25 radda rafmagnsorgel.

Aðstaða Fræðslustúkunnar Drafn-ar er nú eins og best verður á kosið.Með tilkomu vandaðs hljóðfæris hef-

ur vægi göfugrar tónlistar aukist oghátíðleiki starfsins að sama skapi.

Fyrsti Stj.br. Drafnar var Þ.Ragnar Jónasson en hann gegndi for-mennsku Bræðrafélagsins frá stofn-un þess. Eftirtaldir bræður hafaeinnig gegnt starfi Stj.br.Drafnar:Séra Vigfús Þór Árnason 1988-1990,Viðar Otteson 1990-1992, SigurðurFanndal 1992-1998, Hermann Jónas-son 1998-2007 og Sigurður Hlöðvers-son frá 2007.

Verndarstúka Drafnar er St. Jó-hannesarstúkan Rún á Akureyri.Ákaflega gott samstarf hefur veriðmilli Rúnar- og Drafnarbræðra ígegnum tíðina.

Í tilefni þessara tímamóta verðurhaldið upp á 25 ára afmæli Drafnarþann 20. sept. n.k. með veglegumhætti og er undirbúningur fyrir af-mælishátíðina þegar hafinn af fullumkrafti. Drafnarbræður eiga von á fjöl-mörgum gestum í tilefni afmælisins.

Sigurður Hlöðversson

St. Jóh.fræðslustúkan Dröfn í Siglufirði 25 ára

NýkjörinnstólmeistariSt. Jóh.st. Glitnis

Þann 16.janúar sl.tók br.Kristján Jó-hannssonvið embættistólmeistaraSt.Jóh.st.Glitnis afbr. JóhanniHeiðari Jó-hannssyni,sem gegndiembættinusíðastliðin 6ár.

Br. Kristján Jóhannsson erfæddur 4.1. 1951. Hann laukstúdentsprófi frá VerzlunarskólaÍslands vorið 1972 og BSc.Econprófi frá Viðskiptaháskólanum íKaupmannahöfn 1978. Hannstundaði framhaldsnám við samaskóla og lauk MSc.Econ prófi1981 með fjármál fyrirtækja semsérgrein.

Kristján vann ýmis sérfræði-störf í Danmörku með náminu.Eftir heimkomu varð hann hag-fræðingur Félags íslenskra iðn-rekenda 1981-1984, fram-kvæmdastjóri AB/Eymundsson1984 – 1990, lektor í viðskipta- oghagfræðideild Háskóla Íslandsfrá 1991, forstöðumaður Við-skiptafræðistofnunar 1993-2002og kennari á námskeiðum E.H.Í.frá 1996. Kristján hefur meðframrannsóknum og kennslu í Háskól-anum sinnt fyrirtækjaráðgjöf ogstjórnarstörfum. Hann var for-maður Félags viðskiptafræðingaog hagfræðinga 1986-1990.

Br. Kristján gekk í St.Jóh.st.Glitni haustið 1990 og hefur umárabil gegn embættum í stúk-unni. Hann var vY.Stv 1993-2002, E.Stv 2002-2005 og 3Vm2005-2007 og 1Vm þar til hannvar kjörinn stólmeistari.

Kristján Jóhanssson

Um þessar mundir eru fimmtán ár síðan Frímúrarakórinn varstofnaður. Frumkvæði að stofnun kórsins áttu þeir Jón Stefánsson ogGunnlaugur V. Snævarr og var Gunnlaugur jafnframt fyrsti formaðurkórsins. Allt frá upphafi hefur starfsemi kórsins verið mjög öflugurþáttur í frímúrarastarfinu og hefur kórinn komið fram á fjölmörgumsamkomum í Reglunni, t.d. á hátíðarsamkomum og afmælisfundumstúkna, auk þess sem kórinn hefur árlega haldið tónleika sem jafnanhafa verið vel sóttir. Blandast engum hugur um að Frímúrarakórinn ereinn besti karlakór landsins og fara þar saman góðir söngvarar oglandsþekktir einsöngvarar, stjórnendur og undirleikarar.(Ljósm. Jón Svavarsson)

Frímúrarakórinn 15 ára

26 FRÍMÚRARINN

Frá Minjasafni Reglunnar

Riddari og Kommandör...27. maí árið 1811 stofnaði Karl XIII, þáverandi Svía-

konungur, riddarareglu sem ber nafn hans enn í dag.Spurt er hvað sé svo merkilegt við það: Jú þessi riddara-regla er á margan hátt óvenjuleg, og þá einna helst fyrirþað að hún er eingöngu veitt meðlimum í Frímúrararegl-um þrátt fyrir að hún sé opinber regla samkvæmt sænsk-um lögum. Þess ber þó að geta að orða riddarareglunnartengist ekki beinlínis sænska ríkinu, heldur og fremur er

hún lögleiddur gjörningur fyrir sænska konungshúsið aðveita hana eingöngu Frímúrurum. Orða Karls XIII er aðsjálfsögðu ekki sjálfgefin því aðeins um 33 bræður beraþessa merkilegu orðu á hverjum tíma. Regla þessi hefursinn eigin Riddarakapitula og þótt það hljómi ef til villgamaldags þá viðheldur hún gömlum hefðum eins og sér-stökum riddaraklæðum og öðrum siðum frá löngu liðnumtíma.

Einkenni Karls XIII orðunnar eru rúbín litaður St. Georgs kross írauðum silkiborða sem er notaður um hálsinn, eins og við þekkjum vel hjábræðrum með R&K stig sænska kerfisins. Í miðju krossins er hvíturemeleraður hnöttur með upphafsstöfum stofnanda orðunnar og XIII

En á hinni hliðinni er tákn sem minnir á J eða B í gullnum þríhyrning.Ofan á efri hluta krossins er síðan lokuð gyllt kóróna.

Íslenskir frímúrarar sem hlotið hafa orðu Karls VIII:

Ólafur Lárusson prófessor, fyrrv. SMR.Ásgeir Ágeirsson forseti, fyrrv. SMRÁsgeir Magnússon lögfræðingur, fyrrv. SMRVíglundur Möller skrifstofustjóri fyrrv. SMRJens Gunnar Möller framkvæmdastjóri, fyrrv. SMRIndriði Pálsson framkvæmdastjóri, fyrrv. SMRSigurður Örn Einarsson skrifstofustjóri, fyrrv. SMR

R&K kross br. Ludvigs Kaaber meðfangamarki Friðriks konungs VII,sem innleiddi sænska reglukerfið íDanmörku.

R&K kross Frímúrarareglunnar.Hann ber fangamark Reglunnar íspegilskrift FÍ (Frímúrarareglan áÍslandi). Ofan á efri hluta krossinser opin gyllt kóróna. R&K kross Frí-múrarareglunnar er ekki opinberorða.

Rauður kross með gullrósum, æðstastigs í „Det rektificerede System“.Eftir að sænska kerfið var innleidd íDanmörku um 1850 lifði „Det rektif-icerede System“ áfram í Sviss ogFrakklandi. SMR kerfisins afhentiBr. Ludvig Kaaber heiðursmerkiðvið hátíðlega athöfn á Hotel d’Ang-laterre í Kaupmannahöfn 1924.

Rauður kross sem SMR Frímúrara-reglunnar á Íslandi ber.