g. F. S, F. g.

HISTORIAPRiECIPUE RECENTIORUM,

SVECIAMinter & RUSSIAM;Cujus

PARTICULAM PRIMAM,CONSENT. AMPLISS. EACULTAT. PHILOS.

IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSI,

PR^SIDE,

MAGCAROLO FRED.GEORGII,

Hist. PROFESS. Reg. et Ordin.D1SSERTATIQNE GRADUALT,ERVD1TORÜM EXAMJNIMODESTE OFFERT

IAHANNES BENEDICT.BUSS,OSTRO-GOTHUS.

IN AUDIT. GUSTAV. D. XI. MAJt.ANNI MDCCLVIII.

H.A.M.S.

VVSALl/Et Excud. L.M. HÖJER , Reg. Acad. Typogr./

S*j£ R:;e M:tis

SUMMTE FIDE! VIRO,Regis Regnique Sveciae SENATORI,Regii Collegii Nomothetici PR/ESIDI,

R:as Academiae Upfalienfis CANCELLARIO ,

Regiorum ordinum EQVITI & COMMENDATORI,llluftrtfjtmo atque ExcettentißimoCOMITI ac DOMINO, *

D no c a r o l oehrenpreus,

jVLECENATI MAXIMO.

Nomina per Gothici rutilantia cuhninis orbem,Purpurea, HEROES, Lumina celja toga.Parcite, fi magnis nimiwn fibi plaudit in aufisNec dubitat pietas ad nova vota rapi.

Prolicit infignis toties penniJJa favörisCopia, qua timidumfurgere jujfit humo.

Uefufus recreat terras ut fulgor Oly?npo,Ut variant geminutnfidera luce polum ;

SicPatriam luflrat, cunttos fic munere civesTranquiUa fortis, gratia VESTRA beatr

ILLUSTRISSIMORUM

tultorJAHAN.

S-JE R:/E M:tis

SUMMTE FIDEI VIRO,Regis Regnique Sveciae

SENATORI,Regiorum Ordinum

EQVITI & COMMENDATORI,IttußriJJimo atque ExcettentiJJimo

BARONI ac DOMINO,

D:no carolo gust.löwenhjelm,

MiECENATI MAXIMO.

Sufficit Ef pillere crefcentibus artibus altrixyQua regitis latas, cura perenne decus.

Hac ego quwn pariter requiefca?n lentus in umbraVOS potuit nunquam notte fonare chelys.

Vix alii propius venerari contigit oraMagnanimi Jenfus qualia tota replent.

O! placeant VOBIS devoti pectoris ignes,E tenui qua?nvis dona minutafoco.

Grandibus at> felix quas Svecia condidit, arisVOSfuperejje diu gaudeat atque coli t

NOM1NUM VESTRORUM

DevotiffimusBEN, BUSS.

MONSIEUR

CLAUDE HENRI STEDT,CHAMBELLAN ä k COUR de SVEDE,

SEIGNEUR de Wirefio, de Friedricsdahl, de Stenfio,de Svenerum &c.

Proprietaire des Mines de Lindesfors,de Bruzaholm &c.

Les bienfaits, dont Vous daignez ni honorer, Mon*fienr, font d une nature å demander de ma partles occafions les plus éclatantes, pour Vous ?naf-

quer le profond refpect, Cf la vive reconnoijfance, dontje fuis pénétré d Vdtre égard. Je ferois tort moi-memettux fentimens de mon coeur, Ji en Vous préfentant,Monfieur, ce léger écbantiUon de ?nes travaux academi-ques, je me crüjfe avoir fatisfait å un devoir aujji int-portant. Ce ?f eft que pour rendre les yeux du Publictétnoins de mes engagemens réfpectueux envers Vous,quej' ofemettre ce petit ouvrageJ'ous Votreprotection: heu-reuxffi Vous vouliez bien lui accorder un accueil gracieux.

Aurefle, Monfieur, /' atachement dévoiié, avec le-quel je meferai fort d e-mploier mesJoins aupres de ALVdtre fils, Vous* fera connoitre, que rien au tnonde neni intérejfe davantage, que de Vous voir jouir de toutesles profpérrtés, que le Ciel accorde å ceux qui luifontchers. C eft avec ces fentimens > foutenus de la venera-tion la plus parfaite, que / ai /' honneur dl étre,

MONSIEUR,bumble V tres

obe'ijjant fcvviteur,JEAN BENOIT BUSS.

xmSyPerilluftri atque Generofijßmo Baroni ac Domino,

D:no CAROL. LÖWENHJELM,CUBICULARIO REGIO.

Vobiliffmo atqueGensrofo Domire,D:noFRlDERIC.EHRENPREUS,

DIRECTORI SUPREMO;Ainpliffimo atque ConfultiJJimo Domino, v

D:noCAROLO GUST.CORNER,Reg. Regnique, quod Junecopice eft, DicalteriiSupremi

ADSESSORI AQVISSIMO;Ampliffimo atque fortiffimo Domino,

D.no JOHANNI UTTERBOM,CENTURY PRjSFECTO MAXIME STRENUOj

EVERGETIS PROPENSISS1MIS.

Ignofcatis, PATRONI OPTIMI, quod, omnvscbcumfpiciens occafiones, VESTRUM in mefavorem debito cultu profequendi, banc qualem-

cunque DiJ]ertatione?n , in fignum animi venera-bundi, VOBIS offerre fußineam. /to// feremadfpicere fronte, ejusque anßorem folita beare gra-

dignemini, nihil deerit votis meis, pro per~ennaturce Felicitatis VESTR/E , devotiffima,dum vivam, nunquam intermiffurus ero fundereßifpiria,

Generofiffimoram & AmpliffimorumNOMINUM VESTRORUM,

enltor himiIiimmJAHAN BENED. BUS&

MONSIEUR.

T es obligations, que je Vous ai, Monfieur, fontI j trop étroites, pour que je ne Tente pas unplaifir bien doux å Vous témoigner, cormbien j'y Tuis fenfible. Conduit par Votre main &

guidé de Vos lumiéres, je travaille, en faifantmes études, au folide fondement de mon bon-heur. Quelle part ny aurez Vous point, Mon¬fieur, & quelle ne doit pas étre T étendue de mareconnoiflance? Recevez, Monfieur, comme unepreuve de la réalité de mes Tentimens, le vif in-térét, que je prens å ce quiVous regarde. L'i-dée avantageufe, que Vous avez déja fait pren-dre de Vous au Public, va étre fortifiée & aug-mentée par I' Efiai Academique , que Vous luipréparez. Puifliez Vous en reciieillir les fruits lesplus beaux & les plus agréables. Souffrez, Mon¬fieur, que 'f en Tafie éclater ma TatisfaQiion d'avan-ce. Le tems m' en procurera une autre nonmoins fiatteufe, lorsquil me mettra å méme deprouver par des efFets la vivacité de cette tendreéftime,avec la quelle je Tuis,

: MONSIEUR,

Votre tres humble Uftres obe'ijjant ferviteur,

NICOLAS STEDT.

HP* B-L-fflj cederibus, quibus junguntur gentes, contineriytti quicquidJere pr<£clari habet excelfique Hl-JL (lona, non faeile infic latus fuerit, qui repu-taverit fecum, in Ulis maximarum omnino rerum car•dinem, populorum falutem, fortunas civium, imperiorum ju-ra. Hlnc quoque efl, non ex alio veEtins fönte deri*vare poffts notitiam omnem (latus verum publici.

Hoc quanto efl certius, tanto minus operam lufiße funtcenfendl, qui in contexenda foederum Hißoria iHarn pofue-runti five intra terminos unius foederis aut alterius j'ub-ßiterint, ut qui Hiftoriam Pacis Veftphalicse, Novioma-genfis, Rysvicenfis, Ultraje&inae tfle. perferip/erei five,majora moliti, res aEtaque plurium foederum fnennt com-plexi, e. gr> MARCH. A TORCY, ft eß, ut perhibeturrauefor libri, Hiftoire desTraitésde paix ifle. SCHMaU-SIUS, MABLYUS, alii; quamvis non omnes fuam cequefeliciter /partum ornajje fint dicendi,

Exempla ifihzc, qualicunque conatut imitaturi, (nequevero tantoslabores Square efl datum), noßram quoque ratemhuic oceano committere in animum induximus, eomaximeconfilio, ut Patri£ Hißori/s a nobis, pro virium modulo, con*julatur. Sed eß res, quam adgredimur, fuo ipj'a moliminegravis, nec finit opelU modus ilJam abfolvere. Nempe telamexordimur, quam alns, qui plus forte habuerint otii, perte-xendam relinquamus neeeße eß, tantillos hojce atqueinnoxiosconatus mttiori Tu<e cenfurae, ß. L. commendantes.

Ceterum, cum foedera variis modis a feientise Mora-Iis DoEtoribus diftingvitfl dividi foleant (v. H. GROTIUSde B. Efl P. L. 11 c. XV. Efl PUFENDORF. deN.efl G. L. VIII. c. IX.), non abs re erit verbo monuiße, nos9in aheno foro non litigantes, generali fcederum vocabulo,quod dißertationis titulus pr<zfert % intelligere paEta omniaxonventionesque tnter gentes de publicis negotiis, five pacemconcihandam fpeEient, five commercia, quibus mifceri gen-tes volunt, five aliud denique quodcunque, quod alii populocum alio intercedit, jociale vinculum* $.1,

D. D.

§. i.

egiones Septentrionaliüm, qua:duo jam potentiflima conftitu-unt Regna, Sveciam fcilicet &RufTiam, communi quondamnomine Scythia», prifcis notasfuifTe, Hiftorkc paffim ioquun-tur. Verum, quae fuerint re-

gionum fmes, quis populorum ftatus, uti nimiunihabet opacas nofris, i ta mirum non eft, plerosqueantiquioris aevi cafus, ad fcedera, quae cum Ruflisconfinibus percuflerunt Sveci, fpeäantes, inCim-meriis velut tenebris reptare; quod quidem nonfine infigni hujus partis Hiftorise jactura depre-hendimus. Id interim conftat, varias ab una gen¬te in aliam fa£tas efle irruptiones, quibus non fatisdeterminatos, atque omni fere prsefidio deftitutos,Regnorum limites, aptam dedifle occafionem,baud obfcure colligitur. Ex Regibus YnglingicisYNGVARUM, Hara dictum, Oßani filium, vi-

ftricia

) 3 C &W

£ricia arma intuliffe regionibus, quae ad orientem fi-tx funt, legimus d): De Varegis, quos Ruffiae quon-dam Dominos fuifle, funt, qui volunt, ut nihildicamus b), Deinde, licet poft plurium fecula-rum intercapedinem, vicem quafi exfoluturi, Ca-relii & Rutheni, in Maelerum ufque lacum pira-ticam facientes, regnante CANUTO Erici> ur-bemSigtunam, incendio delerunt, atque adjacen-tem terram populati funt c). Hi certe impetuscomprimi facilius inhiberique potuiffent, (i jufti,& defenfionis mediis fatis inftru&i, utrique impe-rio fines fuiifent defignati d). Interim hifce, aliis-

B quea) Vid. STURLONID. H. Yngl. c. *tf. An vero

Idem Yrigvarus omnem Ruffiam fuse fubjecerit ditio-ni, tributa Rufiis irrogando, ( cfr. Gen. OL. a DALIN-fiift. R. S. part. i. p. 391«) id quidem nos, idoneisHiflo-ricorum teilimoniis deftituti, in medio relinquimus.Quisvero fuerit INGO ille II. Olavi filius, quem narrat JAC.GISLONIS, ( Chr. R. S. apud LOCCENIUM , Hift. S.p. 42 j.) bellum cum Ruflis geflÜTe Rufliamque ferro &flamma ad Tanaim ufque devafhffe, ignoramus penitus.

b) Praeter alla cfr. J. HELSING. Di/T, de origineVareg. Aboae 1754. hab,

c) Cfr.LOCCEN.rer. Sv.Hift. L. II. p. 4j* & Rev*D. G. WALLIN. Sigt. St. 8c cad. set. 2.

d) Hujus rei neceffitatem majores noftri ex eventuperfpicientes, de munimentis ad fines Regni exftruendis,fatis fuerunt folliciti. Sic legimus BIRGERUMarce Tavafthienfi A. 1148. exftru&a, hujus regionis in-colas, aegre fe ad Chriftiana facra duci patientes atque aRudis fsepius excitatos, in obedientia retinuifie. Vid. Er.

OI.

QXå) ) 4 C §2®

que ejusmodi, factum eft diffidiis, ut harum Re-gionum incolae inveteratum quafi in fe invicemconceperint odium, quod inhorrenda faepins ern-pit bella; illa vero ante raro funt fopita, quamaut utraque pars, defatigata & viribus enervata,pacem anhelaverit, aut alterutra aliis irretita fue-rit negotiis..

§. ILRufliam in varios Principatus minores, feculis

X. & XI., ne longius regrediamur, ftepius fuiffeconfciflam, tradunt Hiftorici é). Unde tunc tern-poris multa domeftica & inteftina in vafto hoc Re-gno orta funt diffidia, adeo ut ipfis vicinas adgre-diendi nationes non multum fuperfuerit temporis

&

OL. Hift. Sv. p. i54.&Chron. Rhythrn. maj. p. 28- No*vimus etiam TORKILLUM Canuti> munimentum No-teburgum , tum Ruflis WenezzembJi, Svecis Landscrona,hodie autem SchliilTelburg plerumque diélum, fumma in»duftria, ad finem vergente feculo, perfecifle, (cfr. Nob.R. C. Confil. a DAL. Hift. R. Sv. p#rt.II. CIX. J.i, p.3i8-Xquod r una cum Kexholmia , circa A. 1279. fundatumefte perhibetur a MAGNO Ladulås T ut fecuritati regio-nis inferviret, cfr. I. c. p. 172. In hunc eundem finem arxquoque & urbs Viburgenfis circa A.. 12 94. fertur efte con-itruäa; cfr. LOCCEN.rer.Sv.Hift p.59. J.WILDII Hift.Leg. p. 79. Nec allam fere ob cauflam a B1RGERO con*ditam fuifle Regni metropolin y Stockholmiam, quam utSveciae interiora a barbaris linitimorum incurfionibus teélaredderentur, memorat Chron. Rhythrn. maj. p.

<?) Vid. SIG. HERßERSTEIN. comment. rer. Mo-fcov. p. leq.

) S (

& virium. E contrario RufTorum multi Polonosagnofcere fuperiores funt coafti, donec omnes fe-re a Tataris f) & illornm duce BATHIO, circainitium fec. XIII., fub jugum mitterentar g). In¬terim PrincipesNovogardise, quo majorem fenfimfibi adquifiverant potentiam, eo crudelius partesFennoniae orientales frequentarunt; inter quosALEXANDER Newjki h), & Ejus filius ANDRE¬AS non ultimum ^ incendiis, cacde atque prseda-tionibus commiffis, fibi vindicant locum. Et liceta Svecis fortiter repellerentur, inprimis Ducibus,BIRGERO Jarl de BiÅlbo & TORKILLO Canuti,quorum ille fub ERICO balbo, poft infignes dehofte reportatas vifhorias, Tavafthios rebelles adobedientiam redire coegit, hic Careliam ditioniSvecorum reftituit i); adeo tarnen hoftes hi labe-faftare non valuerunt, ut potius illi poft id tem-

B 2 pus

f) Vocabulum latari, reftius fcribi, quam Tartari,ex exemplo nationum Orientalium obfervat EH. JOH. aSTRAHLENBERG in Defcript. Hiftorico -Geograph.Ruff. p- 4. in not.

g) Cfr. SIG. HERBERSTEIN I. c. p. <5.h) Ob fingularem de claffe Svionum, in flumine Ne¬

wa > extortam vi&oriam» cognomen Newffi promeruitinclytus hic Mofcovitarum Mars, in cujus memoriam ejusnominis ordinem eqveftrerr^ablmpemriceCATHARINAInftitutum videmusicfr.SCHÖNSrRÖM intr. in H, S.MS.quod in Arch, R. ant. adfervatur, ut & SALMON in Ree»Hift. Ruff. quam edidit E. C. REICHARD, C. X. p. 212.

i) Cfr. Gen. a DALIN. I. c. part. 1, p. 114. &LOC-CEN. 1. c, p. 59.

) rf ( &&

pus crebras in hane Regni Sveciae partem, dataoccafione, facerent irruptiones, fidei pacisque ple-rumque obliti. Fuit autem Carelia, provinciautrique imperio contermina, cujus fines ad mare

1,1 nduntur, quamque TORKIL-

illud Eridos, de quo utrinque decertabatur. Tan¬dem Rex Svecorum MAGNUS Erici, Smek di-dus , RulTorum in Finlandiam excurfionibus exa-eerbatus, ipfis bellum molitur. At juftis armis,ob imprudentiam Regis, impar fuit fucceffus.

Pax tem- Nam poft cladem A. MCCCXLVIII. ex improvifosmekMcum acceptam, adpacem ineundam eft coadus,cujus Le-Ruflis- inita. ges praecipuae fuere, ut pars Carelite, Territoria

Jäffiis i? Egr<epte compleåens, una cum Savolaxiaminori, Rujfis cederet, limites utriusque imperii inSufterbceckio k), & proximis verfus Jeptentrionemlocis, ponerentur l). Et (ic infauftifftma hac pa-

k) Prope hunc amnem, quem ER. G.TEGEL, inHift. GUST. I. P. 11. p. 88» Syfterftrém adpellat, fira efi:ejus nominis Urbs Carelise, fnter Viburgum ac Petropolrnjuno vel altero miliiari ab hac diftans, officinis armorumferreisque mineris hodie fatis celebris. vid. SaLMON. 1.C. p. IOO.

I) LOCCEN. rer. Sv. Hift. L. fl. p. 70.0fr. ipf. Inftr.Pac.ap. SCHÖNSTRÖM in Intr. in Hift.Sv.MS. Signabaturhsec pax ex parte Sveci® ab HENRICO Ferreo, HolfatiaeComite ffuerat ille RegiDux belli & comes expeditionis},& ERICO luronis (Bielke); HENNINGO Odegijh fil.PETRO Jonce^ VEMUNDO presb. & duobuscivibus Vis-

vindicare fategerat, pomum

ce,

byenfi-

t 1 C SS97

ce, dominium in Ladogam lacum & fhivium Ne-wam,. primo amiferunt Sveci //).

$ IEPrincipes Ruffise, Tatarorum dominium jani

diu faftidientes, jugum excutere fruftra allabor^-runt, ufque dum JOHANNES Baßlides poteftateipforum fe fenfim fubtraheret, & dein omnes fe-re Principatus minores, circa medium feculi XV.,fuse fubjiceret ditioni m). Interea Sveciae, re-

B 3 gnan-

byenfibus, LUDOVICO &FADERO Vidm. qui forte tan-quam mediatores huic negotio interfuerant. Ex parte air-tem Rufforum ab ipfo GEORGIO Duce, (ab alüs noml-natur SIMON Johann, vid- SALMON. 1. e. p. 224.),ABRAHAMO» Kues, aliisque Novogardiae Magnatibus.

ü) Vid. Generof. a DAL. Hift. R. Sv. P. 2. p. 49).JOH, MESSEN, in Epit. Seond. llluftr. p. 58. triftes tur-pis hu jus foederis confequcntias hifce depingit verbis: Ma¬gnus Rex a viElis delufus Ruthems - - - turpem cum hofti-bus fecit transattionem, ad quam Mofcus etiamhodiepro-vocot, partem fibi Carelice propterca veudicans. Forte et-iam ad hanc pacem pertlnent, quae habet Nob.OL. BEN-ZELIUS (in DifT. de Sveon. cum gent. Eur. commerciishab. i 699. p. 76.) de pa&is inter MAGNUM Erici > R»S. & GEORGIUM Mofc. D. quibus de libero terreftri acmaritimo meatu, ex orisGermanicis, Gothlandia & Sve-cia, circum litora Nyse (Nevas> in Novogardtam, perViburgenfes tra&us, nullo modo impediundo, cautum.

m) V.SALMON. hc.p.218. Atempore RURICI us-que ad hunc Principem, non alio titulo ufi funt PrincipesRuflise,quam Magnorum Ducum— pmerjOHANNEMBASILII; quifeDominum totiusRuflbe &c.adpellabat. Ejus

vero

£*2 ) 8 (

gnantibus ALBERTO, MARGARETHA, ERLCO Pomerano, CHRISTOPHORO Bavaro, neuti-quam quietior (latus, tutam tarnen ex hac parteviciniam reddidit, cum utraque gens, domi vexa-ta, fuisque iplius turbis agitata, parum curaret,quid foris gereretur. Tandem procellis, quseCAROLI Canuti folium conculTerant, fedatis, cumnonnihil Regno reddi videretur otii, mox, gu-bernaculaSvec. tra&ante STENONE STURIO fe-niore, ob controverfias, cum Rudis de utriusqueimperii limitibus ortas, grave bellum otio fucces-{iÜe ex annalibus conftat ii). Et licet ERICUSAxelii, Regni tum Marefcallus, illos debellalfet,arcemque in Savolaxia, Caflellum Novum, velNyßott, alias S. Olavi, dictum, propugnaculumadverfus hofles munitifiimum, exflruxiffet o);hoc non impedivit, quo minus A. MCDXC., irru-ptione inOftro-Bothniam fa£ta, more Barbarorum,crudelilfimas exercuerint inhumanitates *). Sve-cico imperio hac tempellate inhiabat JOHANNESDan. Rex, qui, cpm auxilia undique circumfpice-

ret,vero filius BASILIUS Johannis Tibi vindicavit & titulum& nomen Reglum &c. Vid. SIG. HERBERSTEIN. 1 c. p.11., ubi etiam obfervatur, quod Czar Ruthenica lingvaRegem fignificetj & C.zarfiuo regnum, cfr. ALEX. GWA-NIN, defcr. Mofc. p. 182.

n) Vid. LOCCEN. Hift. Sv. rer. p. 155,0) V. LOCCEN. 1. c. & TUNELD. intr inGeogr. Sv.

p. 4H-*) Cfr. Lit. Kimlens, &Liming. cit.aGener. a DA»

LIN. 1. c. p. 813.

) 9 (

ret, de magna Fennonix parte Ruffis abalienandacum JOHANNE Baßlide, MagnoMofcovixDuce,A. MCDXCIII egit p)\ quare Ruffi Danis confce-deratis fuppetias laturi, ut loca ftipulata obtine-rent, ingenti manu Fennoniam funt adgrefli *).Aft nihilominus, non folum inclyto illo fragoreViburgenfi territi, A. MCDXCV, cladem paffifunt egregiam; verum etiam anno fequenti rever-tentes, in fugainfuntconje&i q). In ipfo autemhello,quo perfeptendecim fere annos flagrabatFen-nonia, pro Svecix partibus fteterunt Hanfeaticxcivitates, earumque princeps Lubeca, contra Da-nos Ruffosque fcedere jun&os. Hx tandem ini-micitix , quamvis Dani multa, idque fxpius, inperniciem Svecorufn apud Rulfos occulte moliren- InducFajtur r), funt compofitx, per inducias LX. anno- ann'0-rum, quas Regni Gubernator SVANTO STURI- rum,tempo-US, Danico bello ut qui maxime implicitus, mis- ^Svantonisfo in Ruffiam Legato s), cum BASILIO Johannis MofcovitT

filio, init3e"^"CfrJOHTMESSENir Seond. 111. Tom iV. P. 4 g-

qui commemorat $obannem Ruffis Jpvpondiffe amplifftmasFiniandie ditiones Egrepe, Lafche atque Savataciam Mo-fcovice Principi fubjUgandas> fi, jubfidio eorumy üvecia po~tiretur.

Vid. LOCCEN. Hift. Lib. IV. p. 1$$. 13p. MES¬SEN. U c, p. 57.

q) Cfr. LOCCEN. I. c. p. 1 jp. Gen. a DALIN. I. c.p, g 2.3• & 8 i t»

r) Cfr. Gen. a DaLIN. I. c. p. 8otf, ggr& M. R. D. OL. CELS. Hift. Guft. I. T» I. p. S-

s) Gen* a DALIN. 1. mox citando y hunc Legatumadpeb

) io (

filio, jam bellum in Polonos medltanti ff), A*MDX. dextre & aufpicato iniit t).

$. IV.GUSTAVUM I. conftat fummam adeundo im-

perii, nihil amplius, magis ferio nihil deßderaffe,quam ut priftinum Syeciae reftitueret florem, Scfelicitatem, quam iret recuperatum, redderet diu-turnam. Eum in finem, poftquam omnem fereFen-noniam prascipuasque ejus arces per fratres Flem-mingos e manibus eorum eripuiflet, qui eas nomineCHRISTIERNI Sc Danorum tenebant, fuos etiam.

iuducte inMofcoviam A. MDXXIII, pacem ftabilitum, able-LJ>annor- gavit nuntios, CANUTUM Erici, BERONEMj\? 'ZI Nicolai, M. JOHANNEM Archi-Diac. aliosque,confinnatse. quibus BASILIUS, Tataricis jam Polonicisque bel-

lis diftri£hus^ lubens promifit, fe pacem, cum Sve-eis i&am, fände fervaturum, quare fuos etiam il-lam confirmatum quamprimum in Sveciam mitte-ret legatos tt). Quod licet non promte adeo ex-fequeretur, pacem tarnen per ERICUM FLEM-MING, quem in Rufiiam ablegayerat GUSTA-

■ VUS,

ädpellat TÖNNES Erici (Tott) 5 MESSENIUS autemANTONIUM Turonis. in Scond. i II. T. IV. p. 69,

fl) Vid. SALMON. I. c. p. ijo. 231.t) Cfr. Gen. a DALIN. I. c. p. 867. MESSEN. I. c*

p* 69. dicit Stockholmioe conftitutas luifle has inducias; ScOL. BENZEL. diff. cit. narrat hane, 8c omnes fequentifeeulo fancitas conunexciorum padiones, transa.dio-ni inter R. MAGNUM Erici, 8c GEORGIUM, Magn.Duc. fadae, tanquam fundamento innjti.

tt) Vid. ER. G. TEGEL. Hill. Guft. U part. I. p. 76»

<SÄ2> ) n C «Sf>

VUS, A. MDXXVL An. Sept. Colitis cxremo-niis u), feliciter confirmatam deprehcndiraus, Iii#- fax a.;ee omnino momentis:I. Ut PaxMDXXIII. initafollleite iita, & An-

YCtllY. noII. & III. Ex privilegio vetufio, mercatoribus Sve- ^coå^-

eis domum, ante Ulis conceJJ'am, Novogurdig ve- ma ca.ficere atque habere liceret, & per omnia Ruffigemporia mercatura/n facere.

IV. Svecis, fi forte a Rujfis injuria adficerentur,damrium refarciretur.

V. Rufiici Fennonig, qui Rufforum adventu terri-ti aufugerant, domum quisque fuam libere re-verterctwfiin regionibus autem Kexhohnenfi &Noteburgenfi, Rujficg ditionis, confidere ac cole-re ipfis non effet integrum.

VI. De legat i ex utraque natione, ad legithnos Re-gnor747/2 fines determinandos, convenirent vj.

Hase pax 5 Stockholm^ quoque A. fequenti d.XXVI. Maji a GUSTAVO R. üibfcripta, praeferi-

C tibus

u) Legi merentur cgeremonise, quas turn temporisin hujusmodi negotiis adhibuerunt Ruft] , quarumquea<ftus prsecipuus erat crucis ofculatio» apud HERBER¬STEIN. !« c. p. 99.fequ.

v) Cfr. ER. G. TEGEL. H. Guft. I. P. I. p. 121. &D. D. OL. CELS. Hift. Guft. I. T. I. p. 279. 8c 280. it.OL. BENZEL« Diff. cit. p. 17. cujus verba, ad Ikdum &IHitium momentum fpeciantia, hsec funU cOmentum depace firma ac perpetita xdibasque mercitnoniis emundis ven*duudisque, Novogardiß exflruendis ac libere perfrnetidis;

de

«3> ) 12 ( &JÜ3?

tilms Rüffo'rum oratoribus rv)\ ad mortem usqne1ASILII farta teftaque permanfit. Sed vero JO¬HANNES Baßlides II , Patris fucceffor, juve*nüi alacritate ad decus bellica laudis vehementer

in.

de viarum, portuum, itinerum Jeu mari, feit terra Jecu*ritate ctfc,

to) Qux prseterea hi RufTorum oratores mandata ha-buerint quidve cum illis fuerit a<5tum, verbis defcribemusLOCCfiNlI. Ruffi# Irgati% inquit, patis ae foederis ton-firmat onent petunt, atque litis de limitibus dtrerntionem ;mj-uriarum itidem a nommllis Sveonum , ad limi*tem Rafft# babitants bus, Magni Ducis fubditis iIlararumju(lam uhionem. Agunt etiam cum Rege de continuandotömmerc iorum ufuinter Sveeiam & Ruffam,éxprifcomore ftf ne Rex 1oelit permittere Kexbolmenjibus ilkgirimam ne-gotiationem cum Svea# colonis in hothniam usque,Rex, quod cupiunt, de confirmatione pacis lubenti animoaccipit. Limitum dtfttnclionem in commodum utrique tem•pns differt. De c<ede, vi Ö1 infolentia juorurn in Ruffos ex-ereita apud prtefe&as inquirit. Sed quum eutpam alter inalterum conferret, negaretque Ju# adminifirationis tempo»re facinora ifth#c perpetrata fuifle v incert is authoribus,nu Ila damni #(limatio leefis preeflari poterat• Sed in futu¬rum ita cautum utrinque tonfiitutum e(l r ut cuicunquein poflerum ad limitem damman aut vis adferretur, idquead judieis proximi tribunal devolutum legitime probaretur,fettsque convinceretur, pr#(ecli fort partes , flat im perfe-qui pcettafn aut mulfiam,& ut damman eodem menfe, quo fa-cinus commifjirm effet, tueretur 5 aut ipfe preefeclus lueret.Frequentari utrinque ex more commercia Regi placuit♦ D<?JCexbolmenfibus ira decretnm efl: quin Svecis eflent qraves& regito detrimento per optimarum iftius locimercium tve-

fiionetm

«2 ) 13 ( OgSÜP

iftfkmmatus x), inirio fcedera cum Svecis, qurasicerat Pater, rata habere noluit. Rex igitur GU-STAVUS I., de felicitate Reipublicse follicitus,ut belli imminentis declinaret incommoda, duosRegni Senatores, CANUTUM Andre*, a Norre-nås, & BERONEM Claudii, a Koppas, (Lejon),A. MDXXXVII. Mofcoviam mifit, qui, poft fo-lemnem magni Ducis falutationem & oblationemdonornm, cum Ruffige Senatoribus quibusdam con-greffi y'), negotiorum fummam proponunt. Ve¬rum Magn. Dux circa haec omnia in Legatos Sve-corum valde fe praebuit difficilenv, eam inprimisob caufTam, quod GUSTAVUS, quge Ejus Lega¬ti GUDMUNDUS & MATHIAS Laurentii, prak¬ter Regis mandata cum Ruffis fuerant paÖri z),improbans, ut irrita redderentur, inter alia poftu-laret. Cum tarnen bellum contra Aftracanos &Cafanenfes, a patre inchoatum, redintegrare con-ftituifTet, confenfu tandem ejus, A. fupra memo-rato, d. Mart. p. feft. S. Joh. pax renovata talibusfere pa£Honibus: C 2 I.Utciionem, hane de c<etero licentiam Ulis refrenandam effe ju*bendosque ex leqe adire empörta, & iflic commercari. V*H. S. L. V. p. 255. it. £. G. TEG. I. c. p. 1 jo. feq.

x) Vid. PAUL. ODERBORN, defcr. vit. Joh. Baf.Lib. 2. p. 26g.

■y) Euere hi THEODORUS, Michael. MANSURI*THEODORUS Joh. CARPO, & GREGORIUS MU-SKOI. c fr. D O. CELS1I Hift. Guft. I. L. IX. T. II.p. IJ3. & 154. LOCCEN. 1 c. p. 284.

z) Hofce Legatos male Patrise confuluiffe Iiquef,guamvis quid eos inter & Ruflos convenerit , tacentibusannalibus, ignoremus.

) «4 (I, Ut fädus, antiquato priori, rtd LX. annorum

pax a. fpatium, feil, in A. MDXCVII. prorogaretur.if37. Mo- limitum detcrminatio, m conventu SabolUno°vata. ,e" nenfi a), pofi decern abhinc annos habendo,

ageretur; ita ut limiter, feeundum tabulas RegisMAGNI Er. ej Ducis GEORGII, diteerentur amari per Syflerbackium ufque ad Cajanebur-gum b).

III. Omnes Utes ex aquo & bono utrinque &r fintarmis componerentur.

IV. Omnes profugi ab utraque parte reflitnerenturjV. Via, portus, itmera fingulis utrinque Legatisi? mercatoribus tuta liberaque effcnt.

VI. Polonis Livonisque, // bellum orrretur, Svecicontra Mofcum fuppetias non ferrent c).

VII. Prava moneta e Rujfla in Regnum Svecia inpoflerum non inveheretur, falvo interim faderepacis dj.

Et quamquam fic omnia ex hac parte tuta vide-bantur, at pax tarnen, ab diktum in aliud tem-pus Sabolinenfem conventum & fubinde com-mo-tas in finibus Regnorum novas diffenfiones, valde

fufta) Situm elt Sahohnum ad amnem Vbxenum Savoiaxise.b5 Male a TFGELIO nominari Cajrantbaf pro Ca-

janebof obfervat M. R, D. O.. CELSIUS K mox citandop. 155,, LÖCCENIUS quoque Iaeum Cajanenfem habet.

c) Obfervat TEGELIUS pariter ac LÖCCENIUSM. cc; ineuria oratorum pratermiffum elTe, ne ex diver-fo Rutbeni Sveerce hodibus' opem ferrent.

d) V. E. G. PEGEL. 1. c. part. II, p g&feq- LOC-CEN.i. c. p. *25. D. Q* CELSIUS tl.c. pari. ILp. *53. feq.

i" 'ii i ii i "i VI

(59$ ) H (fuit dubia. Rufforum Legad A. MDXLV. in Sve^ciam venerunt queftum de vi ac moleftia a Svecis,ad terminos Regni, eorum fubditis illata, cum-que illis reponeretur 5 majorem longe exerceriin Svecos a Ruthenis, quae quidem cun&a amicecomponi pofient, pacem & arnicitiam renuntian-tes, abierunt é), Sic quoquc prxfto non fueruntRuifi, cum Rex mitteret CANUTUM Andre# aGkna & JOHANNEM Olai a Hackeftad alios-que f)y cum illis de hujusmodi litibus dirimen-dis aéfcuros: necdum tarnen disruptam penitusfuifTe arnicitiam, teftantur Legati A. MDXLVELultro citroque miffi g)\ fed haud multo poft exfomite in flammam penitus eruperunt hoftilitates,quae per annos aliquot totam ferme Finlandiamaevaftarunt. Namque JOHANNES Baßl. Re-gnis Cafanenfi & Altracano jam fubjugatis & Pa-latinatu. Polociae Polonis erepto, animo elatus, vi.cinis ex altera parte bellum inferre decrevit h)~

C 3 Cauflae) V. E. G. TEGEL. J. c. p. aji. LOCCEN. 1. c.

p. v17- Sic fe gefferunt Rufforum Legati, ut non folumeos, iter per Finlandjam properantes, detinendoi exifti-maverit NIC. GRABBE , regionis prsefe&us , verumetiam, literis ad M Ducem miflis, de eorum infofentiaconqueri neceflum h < Buer it ipfe Rex./) V. E. G. TEGEL. I c.g) V. E. TEGEL. I. c. p. 273.b) Vid Verändert. Rusfland.T. in. p. 213.114. it. S.

HERRERSTElN.de bello Molc. p. 445. PAUL. ODER-BORN. i. c. p. 281. dicit, quod urerque Principum in iibellr di/crimen, perkulo/a preefeciorum contentinne, per»tractus fit*

) iö ( *2$

CaufTa interferebatur, quod Sveci in cerritorioMurenfi usque ad arcem Varhofwam tributa exe-giflent; & hane rem declaraturus mifliis fuerat A.MDLIV. ad Regem a prsefe&o Novogardiae, qui-dam MICHITA KUSMIN i). Tabellarium huncfubfequitur Ruüorum, jam hoftiumagmen, vi inFennoniam civiumque Svecicorum fortunas inva-dentium; quare etiam ille, non aliter ac fpecula-tor, eft detentus. Novam inter Sveciam & Rus-fiam limitum diftin&ionem, ex fcedere MAGNIRegis cum D. GEORGIO, urgebant, ecrinprimisconftlio, ut partem Finlandias ad fe transferrent;Refponfum illis eft, ignorari hujus foederis leges;Svecos autem, fi praefmitum, & jam ultra ducen-tos annos ufurpatum limitem, per Syfterbaeckiumtranfeuntem, & inde ad occidentalem Oceanumexcurrentem, alia ratione fervare non pofTent,vimvi repellere effe paratos k). Exarfit ita bellum, ad

_____ quodi) Igoorabat Rex quid per Murenfem tratftum ar-

cemque Varhofvam intelleélum veilent Rufli. Eft vero illeidem ac 7rin<es, Korsnäs, vel Helgen#s, (Miftriétus qui-dam Lapponise Ruflkse, forte idem, qui hodieMurman»jkoi Leporte dicitur); hsec notior nobis eft fub nomineKoltz, urbis in hoc territorio primaria*. ExantiquomGreautem haec regio ad Kolarn usque tributa Svecis pende-tat, quae per Bii karlos, notiftimosillos Norrlandicos Mer-catores, pofcicuraveratRex. V.E.G.TEGEL. I.e. p.307.

k) V. TEGEL. I. e. p. joB. LOCCEN. 1. c. p. J19,Nefciri alioquin fcedus Smekianum penitus non poterat,quippe cujus mentio faéteerat in Pace Mofcov. A. 1537.Art. II.

) i? C «ft

quod praeterea folicitabatur Rex & ab HENRICOa GALEN, Magiftro Ord. Teutonici in Livonia,& a Rege Polonias SIGISMUNDO AUGU-STO, quorum uterque gravi a Ruffis bello pre-mebatur ; quamvis ille promiffis parum fatisfa-ciens, mox de compofitione cum hofte egerir, inPolonis autem, cum res in difcrimen deveniret,nihil eflet opis /). Ipfe Rex huic expedition! prac-.fuit & copias Rufforum per Fennoniam, flamma,;casdibus & rapina fcede graflantes, terra mariquefaepius fudit, ufus praccipue opera JACOB! BAG-GII, quem clafli prasfecerat; donec, poft inte¬grum biennium, & quod excurrit, hoftes anirtiofra£ti, pacis confilia agitare cceperint vi). NecRegis animus a pace alienus; & quod fangvini imnocentum parcendi ftudio flagraret, & quod exDanorum parte vicinia ipfi non (atis tuta videre¬tur ii). Pa&ae itaque primo funt inducias A,MDLVI., deinde ad ipfam pacem ventum, quaeA. fequenti d.. II. Aprilis, a Svecias Legatis o), Mo-fcovias inita, &. menfe Julio ejusdem anni Stock-holmiae confirmataeft, hifce maxirne conditionibus:

I. Ut

l) V. TEGEL I c. pT i \7' 316. 367.m) V. TEGEL. 1. c. p. $15. inferuntur ibi littersere-

fponfori® quorundam Reg. Sv. Senatorum ad NovogardiaePrcefedlos, quse toti huic negotio muitum lucis affundunt.

n) V. E. G. TEGELJ. c. p. 311. 3f4*o) STENONE Eriei R. S. & GUSTAVI R, affin!,

LAURENTIO Petrir Archi-Ep. Upf.MICH. AGRICO-LÄ, Ep Abcénf. RENEDICTO GYLTA aPåtorp, CA-NUTÖ Canutt aÖkna, & OLAVO Laurentii Secretarioi

) 18 (

Vax A» !• Ut fiios Sveci a Ruffis redimerent captivos.i*f7. Mo- IL Ut pax ab A. MDLVIL ad A.MDXCVH. inurXrtiS- Pa»fientes vigeretm\x eod. III. Limites per lv. honejtos viros, ab utraque partean, confir- jnNoufinemi, (ad Voxenum amnem) A. MDLIX.

conventuros , nec ultra centwn perfonarum comi-tatu fiipatos, determinärentur.

IV. Cunäa,pofl patratum bellum, commijfa invicemhoftilia amice componerentnr.

V. Omnes lites inter utriusque partis fubditos, fe-cundum prifcas transactiones, in pofierum diju-diparentur.

VI. Singuli Ruffigfubditi, in Svecia detenti, inquehis ipfe MICHITA KUSMIN, remittertntur.

VII. Civibus utriusque dommii, commerciorum ali-usque liciti negotii caujfa, libere per omnes invi¬cem regiones iter facere liceret p).

Quod in tertio foederis momento, de Noufinemi-enfi tra&atu fianciebatur, effeffcum licet non redde¬retur, pax tarnen, quoad viveret GUSTAVUS,perftitit firma-, nec ab illa fe abftrahi paffuseftRex,quantumcunque etiam flagitarent ab eo Livoni, utadfliftis ipforum rebus in fubfidium veniret. Cete-rum quam parum pari fifus fuerit, ex eo, fi nonaliunde , quam maxime adparet, quod filiorum al¬terum JOHANNEM Fennoniae praeficeret, ut quiab hoftium metu & invafionibus regionem redde-ret fecuriorem q). §. V.

p) Vid.E.G.TEGEL. 1. c.p.352. LOCCEN. I.c.p;334, D. O. CELS. 1. c. p, $14.

q) Y. E, G. TEGEL. I. c. p. 338.

a F. S, F. g.G

PRiECIPl

SVECIAM■ <

PARTKCONSENT. AM

I" ' IN REGIAE' i *

Mag.CAG

Hist. PR

D1SSERTERVD1TORVM

jahanne

r

IN AUD1TA

'éiflj

Vi'SALl/E, Excud UpCARD

■ É