GIỚI THIỆU MỘT SỐ BỆNH GIUN SÁN NGOÀI ... · ngoài đường tiêu hóa gây ra các hội chứng lạ trong y ... • Điều trị: dùng thuốc tẩy giun đặc

GIỚI THIỆU MỘT SỐ GIUN SÁN

CÓ THỂ GÂY BỆNH NGOÀI

ĐƯỜNG TIÊU HÓA

Bs CKII. Đỗ Quốc Tuấn

KHOA VI SINH –

BỆNH ViỆN ĐA KHOA TỈNH BẮC GIANG

MỘT SỐ GIUN SÁN CÓ THỂ GÂY BỆNH NGOÀI ĐƯỜNG TIÊU HÓA

Giới thiệu• Nhiễm giun sán là bệnh thường gặp tại Việt Nam

cũng như nhiều nước nhiệt đới khác

• Từ lâu, cộng đồng đã quen với các danh từ: giun đũa, giun móc, giun tóc, giun kim ... Gây các bệnh đường tiêu hóa

• Tuy nhiên, hiện nay, nhiều bệnh nhiễm giun sán ngoài đường tiêu hóa gây ra các hội chứng lạ trong y học, làm cho nhiều BS không xác định được căn nguyên nếu không cập nhật các thông tin mới về nhiễm giun sán


1. Giun đũa chó mèo (Toxacara canis; T. cati)

• Thuộc loài giun tròn, ký sinh ruột non chó và mèo, giun cái đẻ trứng theo phân chó mèo ra ngoài, trứng nở thành ấu trùng.

• Người nhiễm ấu trùng Toxocara chủ yếu qua đường tiêu hóa, một số qua da

• Nhiều người nhiễm không có triệu chứng

• Một số triệu chứng hay gặp: ngứa da, gan to, đau bụng, rối loạn tiêu hóa, viêm hô hấp ...

• Xét nghiệm bằng ELISA IgM, IgG




Siêu âm của tổn thương gan do Toxocara. Tổn thương

giảm âm nhỏ được nhìn thấy trong hạ phân thùy VII của

gan qua hai mặt cắt ngang và mặt cắt dọc.


Toxocara canis (ấu trùng di chuyển nội tạng) trên siêu âm

qua mặt cắt dọc bờ sườn thùy phải gan ở bệnh nhân 44

tuổi, biểu hiện nhiều nốt giảm âm (mũi tên) đa dạng về kích

thước và hình thể nằm sát bao gan.


Chụp CT xuất hiện tổn thương Toxocara. Biểu

hiện là một khối áp xe dạng nang bờ không đều

nằm sát bao gan


Điều trị:

• Tùy vào hiệu giá kháng thể 1/800; 1/1600; 1/3200; 1/6400, có hay không có triệu chứng lâm sàng như ngứa da, nổi mề đay kết hợp với kết quả siêu âm hay chụp CT BS sẽ căn cứ vào đó để điều trị cụ thể cho từng bệnh nhân

• Thuốc được sử dụng:

– Thiabendazole

– Dietylcarbamazine

– Albendazole và các thuốc ngoài da, dị ứng, trợ gan, nâng cao thể trạng.


2. Giun lươn (Strongyloides stercoralis)

• Thuộc lớp giun tròn, nhiễm ấu trùng qua da và niêm mạc

• Giun trưởng thành ký sinh đường tiêu hóa, đẻ trứng và sớm nở thành ấu trùng

• Triệu chứng nhiễm ấu trùng giun lươn: có thể phản ứng mẩn đỏ tại chỗ, rối loạn tiêu hóa, đau bụng, tiêu chảy, viêm phế quản, viêm màng não, XN có tăng BC ái toan ...

• Nhiễm giun lươn mạn tính chủ yếu các triệu chứng rối loạn tiêu hóa

• Xác định bằng: XN phân tìm ấu trùng, ELISA IgM, IgG soi đờm ...

• Điều trị: dùng thuốc tẩy giun đặc hiệu, kết hợp điều trị triệu chứng và hậu quả do ấu trùng di chuyển






3. Giun đầu gai (Gnathostoma spp)

• Thuộc lớp giun tròn, là bệnh KST mới nổi, phân bố rộng trên thế giới

• Gây các bệnh nhiễm KST nguy hiểm do ấu trùng gây abces tại các vị trí ký sinh: não, phổi, gan, thận, XN tăng BC toàn phần, BC ái toan tăng cao ...

• Nhiễm ấu trùng do ăn uống thức ăn chưa nấu chín (các loài cá và động vật) và nguồn nước

• Xác định: dựa vào ELISA IgM

• Điều trị:

– Dùng corticoid liều cao

– Thuốc diệt giun đặc hiệu

CÁC BỆNH NGOÀI ĐƯỜNG TIÊU HÓA DO GIUN SÁN



4. Sán dây lợn (Taenia solium)

• Bệnh do sán lợn và ấu trùng sán lợn phổ biến trên thế giới và tại Việt Nam (cao nhất 2 – 6%)

• Có 2 giống sán dây lợn là Taenia solium và T. asiatica

• Có thể bị nhiễm cả thể sán trưởng thành ở đường tiêu hóa và ấu trùng sán ở cơ và nội tạng

• Bệnh cảnh lâm sàng: thể nhiễm sán trưởng thành đơn thuần và nhiễm ấu trùng (bệnh cảnh phụ thuộc số lượng và vị trí ấu trùng ký sinh: não, cơ, gan, phổi ...)

• Xác định bằng xét nghiệm tìm trứng trong phân (sán trưởng thành) hoặc phản ứng ELISA IgM, IgG (ấu trùng sán nội tạng)

• Điều trị sán lợn bằng:– Ấu trùng: Praziquantel, niclosamid, albendazol theo phác đồ

– Sán trưởng thành: praziquantel


XÉT NGHIỆM XÁC ĐỊNH NHIỄM GIUN SÁN NGOÀI ĐƯỜNG TIÊU HÓA


5. Sán lá gan lớn (Fasiola spp)

• Tại Việt Nam lưu hành 2 loài: F. hepatica và F. gigantica

• Chủ yếu ký sinh ở động vật ăn cỏ, nhiễm vào người là ngẫu nhiên do ăn phải ấu trùng ở giai đoạn trưởng thành

• Các dấu hiệu bệnh: rối loạn tiêu hóa, đau nhẹ sườn phải, tổn thương da, gan có hình ảnh khối viêm phức tạp, BC ái toan tăng cao

• Xác định: Ít có trứng trong phân, chủ yếu xác định bằng ELISA IgG hiệu giá > 1/3200

• Điều trị:

– Thuốc đặc trị: triclabendazol

– Thuốc điều trị triệu chứng



NHỮNG DẤU HiỆU CẦN NGHĨ TỚI MẮC BỆNH GIUN SÁN

• Các rối loạn tiêu hóa dai dẳng, suy nhược cơ thể

• Viêm đường hô hấp cộng đồng không đáp ứng kháng sinh, tổn thương phổi kiểu thâm nhiễm

• Các khối u đặc biệt ở một số tạng: gan, não, tim, phổi, thận, cơ ... Xét nghiệm máu có tăng bạch cầu đa nhân ưa acid

• Các tổn thương da kiểu sẩn dị ứng điều trị không đỡ, hay tái phát

• Cần khai thác về tiền sử: tập quán ăn uống, sinh hoạt, nuôi động vật, nghề nghiệp ...

• Chỉ định xét nghiệm hợp lý (tìm trứng KST trong phân, sinh thiết, ELISA, siêu âm, CT scaner ...)

– Xét nghiệm ELISA rất có giá trị với chẩn đoán giun sán ngoài đường tiêu hóa

Documents

GIỚI THIỆU MỘT SỐ BỆNH GIUN SÁN NGOÀI ... · ngoài đường tiêu hóa gây ra các hội chứng lạ trong y ... • Điều trị: dùng thuốc tẩy giun đặc