greek-language.grproteas.greek-language.gr/files/document/arxeia/Gourniki... · Web viewΗ ποίηση ως παιχνίδι λέξεων και εικόνων », Ε΄ Τάξη

Π.3.2.5 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες

εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

Ε΄-Στ΄ Δημοτικού

Θεματική ενότητα:

Η ποίηση ως παιχνίδι λέξεων και εικόνων

Τίτλος:

«Όνειρα»

Συγγραφή: ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΚΥΡΔΗ

Εφαρμογή: ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΓΟΥΡΝΙΚΗ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Θεσσαλονίκη 2015

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.2.5. Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης.ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣΥπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας πρωτοβάθμιας:Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης ΧατζησαββίδηςΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ http://www.greeklanguage.gr Καραμαούνα 1 – Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, ΘεσσαλονίκηΤηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: [email protected]

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.2.5: Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΕ΄ Δημοτικού «Όνειρα»

Σελίδα 2 από 40

http://www.greeklanguage.gr/

mailto:[email protected]

Α. ΤΑΥΤΌΤΗΤΑ

Τίτλος Όνειρα

Εφαρμογή σεναρίουΜαργαρίτα Γουρνίκη

Δημιουργία σεναρίου Καλλιόπη Κύρδη

Διδακτικό αντικείμενοΝεοελληνική Λογοτεχνία / Γλώσσα

ΤάξηΕ΄ Δημοτικού

Σχολική μονάδαΔημοτικό σχολείο Ποταμού Κυθήρων

ΧρονολογίαΑπό 4-3-2015 έως 13-5-2015

Διδακτική / θεματική ενότητα«Η ποίηση ως παιχνίδι λέξεων και εικόνων», Ε΄ Τάξη.

Συνδυάζεται με τις θεματικές ενότητες:

«Λογοτεχνία και κινηματογράφος» (ως προτεινόμενη επέκταση), Ε΄ Τάξη.

«Επιστημονική φαντασία», Στ΄ Τάξη.

ΔιαθεματικόΝαι

Εμπλεκόμενα γνωστικά αντικείμεναΙ. Φιλολογικής ζώνης

Νεοελληνική Γλώσσα

Λογοτεχνία




ΙΙ. Άλλα γνωστικά αντικείμενα

Πληροφορική

Αισθητική αγωγή

Χρονική διάρκειαΓια την εφαρμογή του σεναρίου απαιτήθηκαν 23 διδακτικές ώρες.

ΧώροςΙ. Φυσικός χώρος

Αίθουσα διδασκαλίας, εργαστήριο Πληροφορικής, βιβλιοθήκη σχολείου.

Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Για τον/τη μαθητή/-τρια, είναι απαραίτητη προϋπόθεση η εργασία σε ομάδες

(προαπαιτείται εξοικείωση με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο), η εξοικείωση με Η/Υ

(χρήση διαδικτυακών μηχανών αναζήτησης, η γνώση επεξεργασίας κειμένου, η

γνώση δημιουργίας παρουσίασης power point), η πρόσβαση σε βιβλιοθήκη.

Για τον/τη δάσκαλο/-α, απαραίτητες προϋποθέσεις είναι οι γνώσεις Τ.Π.Ε

πρώτου επιπέδου.

Πρέπει, επίσης, να υπάρχει η δυνατότητα προβολής μέσω διαδραστικού πίνακα

ή βιντεοπροβολέα.

Εφαρμογή στην τάξηΤο συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη.

Το σενάριο στηρίζεταιΚύρδη Καλλιόπη, «Όνειρα», Νεοελληνική Λογοτεχνία / Γλώσσα Ε΄ και ΣΤ΄

Δημοτικού, 2013.

Το σενάριο αντλεί---

Β. ΣΎΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΉ / ΠΕΡΊΛΗΨΗ




Κεντρικός άξονας του σεναρίου είναι το «όνειρο», όπως εμφανίζεται στη λογοτεχνία

για παιδιά και στην ποίηση. Η σύντομη διάρκειά του δεν επιτρέπει τη σε βάθος

μελέτη, επιχειρείται όμως:

Α) Η αναζήτηση των διαφορετικών εννοιών του ‘ονείρου’ μέσα από λογοτεχνικά

κείμενα για παιδιά: το όνειρο ως επιθυμία και επιδίωξη, το όνειρο ως ενύπνιο,

ευχάριστο ή με τη μορφή εφιάλτη, το όνειρο με την έννοια ενός ‘πλασματικού’ ή ενός

‘ιδανικού’ κόσμου, αλλά και με την έννοια της ‘ονειροφαντασίας’.

Β) Η ανίχνευση όψεων του ονείρου στην ποίηση: το όνειρο ως λέξη στην ποίηση

αλλά και ως έμπνευση.

Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΉ

Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιοΗ πολυσημία του ονείρου, η σημασία του για τον άνθρωπο διαχρονικά σε όλους τους

πολιτισμούς, η δυνατότητα για παιχνίδι ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη

φαντασία, την προφητεία και τις επιθυμίες, τις προσδοκίες και το ιδεατό, τις δοξασίες

και την επιστήμη (ψυχολογία), την αγαλλίαση και τον εφιάλτη, τη μυθολογία και τη

δεισιδαιμονία, έχουν δώσει αφορμή για ποικίλες λογοτεχνικές προσεγγίσεις. Το

σενάριο αυτό εισηγείται την αναζήτηση του νήματος που συνδέει τις ποικίλες

λογοτεχνικές όψεις και τα νοήματα του ονείρου.

Το θέμα αγγίζει την επιστημονική φαντασία, στον βαθμό που αποδίδεται

πολλές φορές σε όνειρο η περιγραφή των ουτοπικών χώρων της πλοκής. Το ‘όνειρο’,

που διατρέχει ως λέξη και έννοια τον ‘ποιητικό λόγο’, προσφέρεται για παιχνίδια

ποίησης. Δίνεται η δυνατότητα στα παιδιά που βρίσκονται στο μεταίχμιο μεταξύ

συγκεκριμένης και αφηρημένης σκέψης να διερευνήσουν τις ποικίλες διαστάσεις και

τις σημασίες μιας οικείας τους έννοιας, ενώ –παράλληλα– να επεξεργαστούν τα δικά

τους όνειρα, ξορκίζοντας τους εφιάλτες, γράφοντας και συγκρίνοντας. Ακόμη, τους

δίνεται η δυνατότητα να θέσουν τα κείμενα σε διάλογο, ώστε να ανακαλύψουν τις

διαδρομές από το παρηγορητικό όνειρο και από τον συναρπαστικό κόσμο του ύπνου




έως το όνειρο για έναν καλύτερο κόσμο, από τον τρομακτικό εφιάλτη στο γκρέμισμα

των ονείρων και να προσπαθήσουν –μέσα από τις αναγνώσεις– να βρουν τον δρόμο

που οδηγεί από τον κόσμο των ονείρων, στον οποίο καθετί είναι πιθανό, στο

λογοτεχνικό κείμενο.

Πρόθεση, επομένως, είναι η ανάδειξη της διακειμενικότητας και στην αρχή

αυτή στηρίζεται η επιλογή των βιβλίων της εφαρμογής, των πεζών κειμένων και

ποιημάτων, αλλά και των animated ταινιών προκειμένου οι μαθητές να διαπιστώσουν

διαισθητικά ότι κάθε κείμενο που διαβάζουμε ανακαλεί άλλα κείμενα που έχουμε

συναντήσει και διαλέγεται με αυτά. Κάθε νέα ανάγνωση φωτίζει διαφορετικά όσα

έχουμε ήδη διαβάσει για το θέμα, μας ωθεί σε νέες ερμηνείες. Κάθε αναγνώστης

προσλαμβάνει το κείμενο με τους δικούς του κώδικες, το ερμηνεύει βάσει των

εμπειριών του, των προηγούμενων αναγνώσεών του, του πολιτισμικού του

περιβάλλοντος ― όπως ερμηνεύει κι ένα όνειρο.

Παράλληλα, τα παιδιά διαπιστώνουν ότι κάθε συγγραφέας βλέπει το ίδιο

θέμα από την προσωπική του οπτική, μεταφέροντας τις δικές του εμπειρίες και

αναγνώσεις, συνειδητά ή ασυνείδητα, και δημιουργεί πάνω σε αυτές με το δικό του

ύφος.

Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΌ-ΣΤΌΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΌΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις πρότυπα, στάσεις ζωήςΜε το σενάριο αυτό επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες:

να κατανοήσουν τις ποικίλες διαστάσεις της έννοιας του ονείρου

να ανιχνεύσουν στοιχεία για τη διαχρονική/διαπολιτισμική διάσταση της

ερμηνείας των ονείρων

να προσεγγίσουν το όνειρο ως έμπνευση, αλλά και ως εσωτερικό διάλογο

να αντιληφθούν τη διαχρονική ανάγκη του ανθρώπου να ονειρεύεται /

σχεδιάζει ένα καλύτερο μέλλον




να κατανοήσουν το όνειρο ― όραμα ως κινητήρια δύναμη, τόσο για την

ατομική πραγμάτωση, όσο και για επιτεύγματα επιστημονικά, κοινωνικά,

συλλογικά

στα κείμενα που αναφέρονται στο όνειρο με την έννοια της «επιδίωξης», να

συζητούν για τους τρόπους με τους οποίους τα έργα αυτά μεταδίδουν θέσεις

και απόψεις, στη σχέση με την κοινωνική πραγματικότητα στην οποία

αναφέρεται το κείμενο.

Γνώσεις για τη γλώσσα/λογοτεχνία Με το σενάριο αυτό επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες:

να διατυπώνουν σκέψεις για την έννοια και τη λέξη όνειρο στον ποιητικό λόγο

να προσεγγίσουν τις ποικίλες έννοιες του ‘ονείρου’ και να γνωρίσουν τη

σημασία του στη λογοτεχνία, στον πεζό λόγο και την ποίηση\

να ανακαλύψουν την έννοια της ‘διακειμενικότητας’, καθώς οι αναγνώσεις

γύρω από το θέμα τους οδηγούν από το ένα κείμενο στο άλλο

να κατανοήσουν ότι το όνειρο είναι ένα λογοτεχνικό τέχνασμα για να

εκφραστούν φόβοι, σκοτεινές αιτίες ανθρωπίνων πράξεων, ελπίδες,

προσδοκίες, συμβολισμοί, αλλά και να περιγραφούν ουτοπικές καταστάσεις

να προσεγγίσουν τη σχέση του ονείρου με την ποίηση

να διακρίνουν, μέσα από τα κείμενα, τις πραγματικές, τις μεταφορικές, τις

αλληγορικές και τις φαντασιακές διαστάσεις του ονείρου

να κατανοούν τον τρόπο με τον οποίο συνδυάζονται κείμενο και εικόνες στην

απόδοση της έννοιας του ‘ονείρου’ (και του εφιάλτη)

να κατανοήσουν ότι διαφορετικές μορφές τέχνης χρησιμοποιούν διαφορετικό

σημειωτικό κώδικα για να περιγράψουν τα όνειρα (και τις διαφορετικές

εννοιολογικές τους διαστάσεις)

να συνθέσουν το δικό τους ποίημα

να γράψουν δικά τους κείμενα με αφορμή ένα βιβλίο ή ένα όνειρο

να γράψουν και να εικονογραφήσουν κείμενα




να αξιοποιήσουν ποικίλους τρόπους παρουσίασης ενός λογοτεχνικού

κειμένου.

ΓραμματισμοίΕπιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες μετά το τέλος της διδασκαλίας να μπορούν:

να αντλήσουν και να αξιοποιήσουν κατάλληλα πληροφορίες από ψηφιακά

περιβάλλοντα

να δημιουργήσουν φακέλους και να αποθηκεύσουν σε αυτούς αρχεία

(έγγραφα, εικόνες κ.λ.π.)

να αντιγράψουν και να επικολλήσουν κείμενο και εικόνες σε αρχεία

να εξοικειωθούν με τη χρήση ενός αρχείου παρουσιάσεων

να δημιουργήσουν το δικό τους αρχείο παρουσιάσεων

να αναζητήσουν έργα τέχνης σχετικά με το θέμα και να τα συνδυάσουν με τα

κείμενα

για να αξιοποιήσουν το υλικό του παρόντος σεναρίου (π.χ. παιχνίδια).

Διδακτικές πρακτικέςΗ υλοποίηση του σεναρίου έγινε με τη μέθοδο project. Θεωρείται αναγκαία η

συμμετοχική διαδικασία και ο διάλογος. Επειδή στη λογοτεχνία κάθε αναγνώστης

κατανοεί και ερμηνεύει σύμφωνα με τους προσωπικούς του κώδικες τα κείμενα, οι

τοποθετήσεις των παιδιών απέναντι στα κείμενα δεν ταξινομούνται σε «σωστές» ή

«λάθος». Ο/η εκπαιδευτικός θα πρέπει να αναδείξει τις διαφορετικές προσλήψεις του

κάθε κειμένου από τα παιδιά και να μην επιβάλει μια μοναδική άποψη και ερμηνεία.

Προτρέπει τα παιδιά να μοιραστούν τις σκέψεις τους και τα ενθαρρύνει στη

διαφορετικότητα των ανταποκρίσεών τους.

Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΉΣ ΠΑΡΟΥΣΊΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΌΤΑΣΗΣ




ΑφετηρίαΑ. Η πολυσημία της έννοιας του ‘ονείρου’ και η σημαντική σχέση της με τη

λογοτεχνία, είτε αποτελεί κεντρικό θέμα, είτε την πηγή έμπνευσης ενός έργου, είτε

είναι η αφετηρία της πλοκής είτε χρησιμοποιείται ως επεισόδιο.

Β. Η δυνατότητα αξιοποίησης της έννοιας ‘όνειρο’ για την προσέγγιση του ποιητικού

λόγου σαν παιχνίδι λέξεων.

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείοΤο σενάριο μπορεί να συνδεθεί με τις θεματικές ενότητες της λογοτεχνίας, έτσι όπως

περιγράφονται στο Πρόγραμμα Σπουδών για τη Διδασκαλία της Νεοελληνικής

Γλώσσας και της Λογοτεχνίας στο Δημοτικό Σχολείο:

«Η ποίηση ως παιχνίδι λέξεων και εικόνων», Ε΄ Τάξη.

«Λογοτεχνία και κινηματογράφος», Ε΄ Τάξη.

«Επιστημονική φαντασία (το όνειρο ως ταξίδι σε φανταστικούς κόσμους)», Στ΄ Τάξη.

Επιπλέον, το σενάριο μπορεί να συνδεθεί με θεματικές ενότητες και κείμενα της

Γλώσσας (όπως π.χ. την ενότητα «Βιβλία – Βιβλιοθήκες» της Ε΄ Τάξης), κείμενα από

το Ανθολόγιο και την Αισθητική αγωγή.

Αξιοποίηση των ΤΠΕΟι μαθητές προτείνεται να αξιοποιήσουν ποικίλες εφαρμογές των Η/Υ (επεξεργαστής

κειμένων, λογισμικό παρουσίασης, κ.ά.). Στόχος της χρήσης των ΤΠΕ είναι μεταξύ

άλλων οι μαθητές/-τριες να μάθουν να αξιοποιούν το διαδίκτυο ως πηγή

πληροφοριών με κριτικό τρόπο και να αναπτύξουν δεξιότητες συλλογής, κατανόησης,

επιλογής και διαχείρισης πληροφοριών. Να κατανοήσουν τις ευρείες δυνατότητες των

ΤΠΕ και τα παράθυρα που τους ανοίγει στη συλλογή πληροφοριών, την εύρεση

κειμένων, εικόνων, οτπικοακουστικών μηνυμάτων, απόψεων, συνδυασμών,

μαθαίνοντας παράλληλα τους περιορισμούς του μέσου.

Κείμενα

Από τα σχολικά βιβλία:




http://ebooks.edu.gr/info/newps/%CE%93%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1%20-%20%CE%9B%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%84%CE%B5%CF%87%CE%BD%CE%AF%CE%B1/%CE%9D%CE%B5%CE%BF%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%93%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1%20%CE%BA%CE%B1


Γλώσσα Ε΄ Δημοτικού

Ενότητα, «Βιβλία-βιβλιοθήκες»

Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Ε΄ & ΣΤ΄ Δημοτικού

Ο. Ελύτη, Ο ήλιος ο ηλιάτορας

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Λίτσα Ψαραύτη, Πέταγμα στην ελευθερία, Πατάκης, 2008.

Ε. Τριβιζά, Το όνειρο του σκιάχτρου, Βιβλιοπωλείο της Εστίας, 2008.

Χ. Μπουλώτη, Το άγαλμα που κρύωνε, Πατάκης, 2011.

Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ, Ο μικρός πρίγκιπας, Πατάκης, 2010

Χ. Μπουλώτη, Με τα φτερά του Πήγασου, Μίνωας, 2003.

Joyce William (συγγραφέας) και Joyce William , Bluhm Joe (εικ.), Τα φανταστικά

ιπτάμενα βιβλία του κου Μόρρις Λέσμορ, Πατάκης, 2014.

Ρ. Νταλ, Ο ΜΦΓ – Ο Μεγάλος Φιλικός Γίγαντας, Ψυχογιός, 1990.

Ε. Τριβιζά, Τα μαγικά μαξιλάρια, Πατάκης, 2012.

Χ. Μπουλώτη, Ο κύριος «Αύριο-Βράδυ», Ελληνικά Γράμματα, 2001.

Χ. Μπουλώτη, Ο μαγικός φιόγκος της Μαρίας, Σύγχρονοι Ορίζοντες, 2009.

Light John, Το λουλούδι, Ελληνικά Γράμματα, 2009.

Άλκη Zέη, Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου (Μεταίχμιο, 2011)

Γιάννης Ρίτσος, Όνειρο καλοκαιρινού μεσημεριού, σχέδια Τζένη Δρόσου (Κέδρος,

1979).

Γιάννης Ρίτσος, Παιχνίδια τ’ ουρανού και του νερού, εικονογράφηση Τζένη Δρόσου

(Κέδρος, 23η έκδοση, 1991).

Ε. Μπακογεώργου (μετάφραση), Πώς να γράψεις το δικό σου βιβλίο, Πατάκης, 2011

Από το 11ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας, το βιβλίο «Όνειρο Καλοκαιρινού

Μεσημεριού» του Γ. Ρίτσου.

Από το φάκελο «Συνοδευτικό υλικό», το αρχείο «poihmata».

Ιστοσελίδες




http://11dim-kaval.kav.sch.gr/main/keimena/oneiro.pdf


http://www.patakis.gr/SearchTableLookupVirtual.aspx?TableId=15&val=832391



http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-E111/322/2157,7820/


Από τον ιστότοπο www . bookbook . gr : η σελίδα Οι στίχοι των ποιητών συνομιλούν

μεταξύ τους, το αρχείο οι ρόδες της ποίησης και η ιστοσελίδα για την ονειροπαγίδα

της τάξης.

Από τον ιστότοπο του Μικρού Αναγνώστη, Παιχνίδι, Όνειρο, Ποίηση, της Λίνας

Λυχναρά και άρθρο του Σ. Πασχάλη.

Εγκυκλοπαίδεια Βικιπαίδεια

Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, «Ψηφίδες», ιστοσελίδα «Εξερευνώ τις ιστορίες».

Διαδικτυακός τόπος Y outube .

Για έργα τέχνης σχετικά με όνειρα στις σελίδες:

Ευρετήριο καλλιτεχνών σύμφωνα με τα ρεύματα τέχνης.

Υπερρεαλισμός (κίνημα τέχνης).

Όνειρο (αναζητώντας πίνακες ζωγραφικής).

Το όνειρο στην τέχνη (αναζητώντας πίνακες ζωγραφικής).

Marc Chagall, “Aleko ” (1942).

Πίνακες του Marc Chagall .

Salvador Dali (βιογραφικό σημείωμα και πίνακες ζωγραφικής).

Βίντεο

Τα φανταστικά ιπτάμενα βιβλία του κ ου Μόρρις Λέσμορ

Ο θρύλος του σκιάχτρου

Διδακτική πορεία/στάδια/φάσειςΑ΄ φάση (1 η -6 η διδακτική ώρα)

Αρχικά ζητήθηκε από τους μαθητές να

σκεφτούν τις διαφορετικές έννοιες του

‘ονείρου’ και να τις διατυπώσουν




https://www.youtube.com/watch?v=yPoHGEB7JN8

https://www.youtube.com/watch?v=HGAmyrAaSKA

http://www.wikipaintings.org/en/salvador-dali/mode/all-paintings/4

http://www.wikiart.org/en/search/Chagall#close

http://www.wikiart.org/en/marc-chagall/finale-of-the-ballet-aleko-1942

http://commons.wikimedia.org/w/index.php?search=dream+in+art&title=Special%3ASearch&fulltext=1

http://www.wikipaintings.org/en/Search/dream

http://www.wikiart.org/de/Artists-by-Art-Movement/surrealism

http://www.wikipaintings.org/en/artists-by-art-movement

https://www.youtube.com/?gl=GR

http://www.greek-language.gr/Resources/games/index.html

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%B1%CE%B3%CE%AF%CE%B4%CE%B1

http://www.mikrosanagnostis.gr/thema_2.asp


http://www.bookbook.gr/%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%B5%CF%81%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/87-%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B1-%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%B5%CF%81%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/754-%CE%BF%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B1,-%CF

http://www.bookbook.gr/images/stories/pics_various/wheels.pdf

http://www.bookbook.gr/e-%CE%B4%CF%81%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%B9%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B5%CF%82-%CE%BB%CE%AD%CE%BE%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BA%CE%B5%CE%AF%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B1/841-%CE%BF%CE%B9-%CF%83%CF%84%CE%AF%CF%87%CE%BF


http://www.bookbook.gr/

μέσα σε απλές φράσεις. Από τη συζήτηση διαπιστώσαμε ότι το «όνειρο» μπορεί να

είναι μεταφορικό ή κυριολεκτικό. Έτσι οι μαθητές αναφέρθηκαν στα όνειρά τους για

το μέλλον (μεταφορική χρήση του όρου) αλλά και για τα όνειρα που έχουν δει στον

ύπνο τους (κυριολεκτική χρήση του όρου).

Σε αυτή τη φάση, η συζήτηση επικεντρώθηκε κυρίως στα όνειρα που είδαν

στον ύπνο τους. Κάθε παιδί περιέγραψε σε ένα χαρτί ένα όνειρό του και το

εικονογράφησε. Στη συνέχεια, τοποθέτησαν τα όνειρά τους σε ένα κουτί, στο

ονειρόκουτο της τάξης, το οποίο διακόσμησαν ανάλογα. Σταδιακά αποφασίσαμε να

προστεθούν στο κουτί όνειρα (και εφιάλτες) από τα βιβλία που θα διαβάσουν.

Ακολουθούν ορισμένα από τα όνειρα των παιδιών.










Παρόλο που η καταγραφή και εικονογράφηση των ονείρων τους ήταν μια

διαδικασία που αποδείχτηκε ευχάριστη, τα περισσότερα παιδιά δεν θέλησαν να

κοινοποιήσουν το όνειρό τους στην ολομέλεια. Γι’ αυτό κάθε παιδί τοποθέτησε το

όνειρό του στο ονειρόκουτο και στη συνέχεια τα όνειρα διαβάστηκαν χωρίς να

γνωρίζουμε τον συγγραφέα του ονείρου. Φαίνεται ότι τα παιδιά αποφάσισαν την

ανωνυμία τους, γιατί δεν ήθελαν να μοιραστούν τις προσωπικές τους στιγμές στην

ολομέλεια, καθώς τα όνειρά τους, πολλές φορές, κατέληγαν σε εφιάλτη.




Μετά την ανάγνωση των ονείρων, συζητήσαμε για τις ονειροπαγίδες των

Ινδιάνων. Αναλύσαμε τον όρο (σύνθετη λέξη: όνειρο και παγίδα) και οι μαθητές

έκαναν εικασίες για τη χρησιμότητα της ονειροπαγίδας. Στη συνέχεια, οι μαθητές (σε

ομάδες) άνοιξαν τους υπολογιστές τους και αναζήτησαν πληροφορίες για την

ονειροπαγίδα στην εγκυκλοπαίδεια Βικιπαίδεια, όπου διαβάσαμε το παρακάτω

απόσπασμα:

«Μετά τις κρεμούσαν πάνω από τα κρεβάτια των παιδιών, για να τα

προστατέψουν από τα κακά όνειρα. Με τον καιρό και καθώς το παιδί

μεγάλωνε, η ονειροπαγίδα φθειρόταν και καταστρεφόταν. Υποτίθεται ότι

μόνο τα καλά όνειρα μπορούσαν να περάσουν από την κεντρική τρύπα της

ονειροπαγίδας, ενώ τα κακά σκάλωναν και έμεναν παγιδευμένα. Στη

συνέχεια, τα παγιδευμένα κακά όνειρα θα διαλύονταν με το πρώτο φως της

αυγής».

Η πληροφορία αυτή ενθουσίασε τους μαθητές και ζήτησαν να κατασκευάσουν μια

ονειροπαγίδα, η οποία να προστατεύει όλα τα παιδιά από τα κακά όνειρα. Έτσι, με

την ενθάρρυνση της εκπαιδευτικού, οι ομάδες άνοιξαν την ιστοσελίδα του ψηφιακού

περιοδικού για παιδιά bookbook, όπου βρήκαν πληροφορίες για την κατασκευή της.

Την επόμενη μέρα έφεραν τα υλικά και κατασκευάσαμε την ονειροπαγίδα της τάξης.




http://www.bookbook.gr/%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%B5%CF%81%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/87-%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B1-%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%B5%CF%81%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/754-%CE%BF%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B1,-%CF

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%B1%CE%B3%CE%AF%CE%B4%CE%B1

Η ονειροπαγίδα κρεμάστηκε σε ένα κεντρικό σημείο της αίθουσας και τα παιδιά

είπαν ότι ο χώρος είναι πλέον προστατευμένος από τους εφιάλτες και τα κακά όνειρα.

Μετά τα όνειρα των παιδιών ήρθε η ώρα να διαβάσουμε τα όνειρα που είδαν οι

ήρωες/ηρωίδες της λογοτεχνίας. Επιλέχτηκαν δύο κείμενα: το πρώτο ήταν ένα

απόσπασμα από το βιβλίο Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου της Άλκης Ζέη και το

δεύτερο «Το πέταγμα στην ελευθερία» από το ομώνυμο βιβλίο της Λίτσας Ψαραύτη.

Και τα δύο κείμενα διαβάστηκαν μεγαλόφωνα από την εκπαιδευτικό και ακολούθησε

συζήτηση. Ακολουθεί το απόσπασμα από τον «Μεγάλο περίπατο του Πέτρου»:

«Εκείνο το βράδυ, ο Πέτρος είδε στον ύπνο του πως ήταν καβάλα σ’ ένα

άλογο και θέριζε με το σπαθί του τους Γερμανούς, όπως ο Γίνος Βούγας

τον καιρό του Αυτοκράτορα Βασιλείου στο Βυζάντιο. Δεν φορούσε

πανοπλία κι οι πιτζάμες του, που του είχανε κοντύνει κι έφταναν λίγο πιο

κάτω από το γόνατο, τον εμπόδιζαν να λυγίσει την κλείδωση στα γόνατα,

κι έτσι στεκότανε σχεδόν όρθιος καθώς είχε τα πόδια περασμένα σους

αναβατήρες».

Οι μαθητές αισθάνθηκαν να ταυτίζονται με τον ήρωα του κειμένου και φαντάστηκαν

τον ήρωα ως έναν βυζαντινό γενναίο πολεμιστή που σκοτώνει με το σπαθί του τους

κατακτητές της χώρας του. Υπήρξε ενθουσιασμός και πολλοί χειροκρότησαν το

όνειρο. Αργότερα, η εκπαιδευτικός παρουσίασε με συνοπτικό τρόπο το βιβλίο και

ενθάρρυνε όποιον το επιθυμεί να το δανειστεί από τη βιβλιοθήκη του σχολείου.

Στη συνέχεια, η εκπαιδευτικός διάβασε μεγαλόφωνα

την ιστορία «Πέταγμα στην ελευθερία» από το ομώνυμο

βιβλίο της Λ. Ψαραύτη. Στην ιστορία αυτή η συγγραφέας

σκιαγραφεί με παραμυθιακό τρόπο την ψυχοσύνθεση των

ανθρώπων που βρίσκονται στη δυσάρεστη και συχνά μοιραία

θέση να χάσουν την πατρίδα και την οικογένειά τους.

Πρόκειται για την πρώτη από τις τρεις ιστορίες του βιβλίου, η

οποία τελειώνει ως εξής: Ο γέρο-Χαρίρ και ο μικρός Σουφί,




δύο σημερινοί σκλάβοι, πιάνονται από τα χέρια, σηκώνονται ψηλά, πετούν πάνω από

χωράφια, λίμνες και χωριά και χάνονται για να ξαναβρούν τη χαμένη ελευθερία τους.

Οι μαθητές άκουσαν με μεγάλο ενδιαφέρον την ιστορία και έκαναν κριτικά σχόλια

για τη σύγχρονη δουλεία, καθώς συσχέτισαν την ιστορία με τις σύγχρονες μορφές

δουλείας που γνώριζαν από τις ειδήσεις. Ορισμένα παιδιά κατά τη διάρκεια της

ανάγνωσης ζωγράφισαν ό,τι άκουσαν, όπως τη βάρκα που μετέφερε τους ανθρώπους

ή το χωριό των ηρώων.

Με αφορμή αυτή την ιστορία, μιλήσαμε για το όνειρο των ηρώων για μια καλύτερη

ζωή και την προσπάθειά τους για ελευθερία και δικαιοσύνη.

Στη συνέχεια, η εκπαιδευτικός παρουσίασε ορισμένα βιβλία από τη βιβλιοθήκη

του σχολείου στα οποία κυριαρχεί το όνειρο (όπως Το όνειρο του σκιάχτρου του Ε.

Τριβιζά, Ο κύριος «Αύριο-Βράδυ» του Χ. Μπουλώτη, Το άγαλμα που κρύωνε του Χ.

Μπουλώτη, το Ο ΜΦΓ, ο μεγάλος φιλικός γίγαντας του Ρ. Νταλ, Ο μικρός πρίγκιπας

του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ κ.ά.) και ζήτησε από τους μαθητές να φέρουν την

επόμενη μέρα στην τάξη αντίστοιχα βιβλία από την προσωπική τους βιβλιοθήκη. Την

άλλη μέρα, οι μαθητές μοιράστηκαν σε ομάδες και, αφού ξεφύλλισαν τα βιβλία,

επέλεξαν, από τα βιβλία που συγκεντρώθηκαν, το βιβλίο που θα διάβαζε και θα

παρουσίαζε η ομάδα τους. Χωρίστηκαν σε επτά ομάδες, ανάλογα με τη δυνατότητα

συνεργασίας που είχαν στον ελεύθερο χρόνο τους έξω από την τάξη και τις

αναγνωστικές τους δεξιότητες και προτιμήσεις, και επέλεξαν τα παρακάτω βιβλία:




Με τα φτερά του Πήγασου του Χ. Μπουλώτη (Μίνωας 2003), Τα φανταστικά ιπτάμενα

βιβλία του κου Μόρρις Λέσμορ του Joyce William (συγγραφέας) και Joyce William,

Bluhm Joe (εικ.∙ Πατάκης 2014), Ο ΜΦΓ – Ο Μεγάλος Φιλικός Γίγαντας του Ρ. Νταλ

(Ψυχογιός 1990), Τα μαγικά μαξιλάρια του Ε. Τριβιζά (Πατάκης 2012), Ο κύριος

«Αύριο-Βράδυ» του Χ. Μπουλώτη (Ελληνικά Γράμματα 2001), Ο μαγικός φιόγκος της

Μαρίας του Χ. Μπουλώτη (Σύγχρονοι Ορίζοντες 2009) και Το λουλούδι του Light

John (Ελληνικά Γράμματα 2009).

Β΄ φάση (7 η –14 η διδακτική ώρα)

Κατά τη χρονική περίοδο που οι μαθητές διάβαζαν τα βιβλία που επέλεξαν, στο

γλωσσικό μάθημα κάναμε τα μαθήματα της ενότητας «Βιβλία-βιβλιοθήκες». Έτσι,

μας δόθηκε η δυνατότητα να μελετήσουμε με ιδιαίτερη προσοχή την υποενότητα








«Σκυταλοδρομία ανάγνωσης», στην οποία περιγράφονται αναλυτικά τα στάδια του

ομώνυμου προγράμματος. Οι μαθητές ενθουσιάστηκαν από την ποικιλία των

δράσεων που προτείνονταν για τις παρουσιάσεις των βιβλίων τους και υιοθέτησαν

αρκετές από αυτές. Όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες από την παρουσίαση, που

θα δούμε παρακάτω, οι ιδέες παρουσίασης των βιβλίων ήταν πολλές και

ενδιαφέρουσες.

Μερικές μέρες πριν την τελική παρουσίαση των βιβλίων, για να καταλάβουμε

πώς αποδίδεται ένα βιβλίο ή μια αφήγηση στον κινηματογράφο, αλλά και για να

απολαύσουμε τη μαγεία των animated ταινιών, παρακολουθήσαμε στην ολομέλεια

τις ταινίες: «Τα φανταστικά ιπτάμενα βιβλία του Κου Μόρρις Λέσμορ» και τον

«Θρύλο του σκιάχτρου». Πρόκειται για ταινίες κινουμένων σχεδίων, η πρώτη

αφιερωμένη στη ζωή και το έργο του κυρίου Μ. Λέσμορ και η δεύτερη στην ιστορία

του σκιάχτρου που ήθελε να πιάσει φιλίες με τα πουλιά. Και οι δύο μιλούν για τα

όνειρα των ηρώων τους ενώ και οι δυο συνδέονται με τα βιβλία: «Τα φανταστικά

ιπτάμενα βιβλία του Κου Μόρρις Λέσμορ» και το «Όνειρο του σκιάχτρου».

Επιπλέον, είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε την θεατρική παράσταση

«Το όνειρο του σκιάχτρου» του Τριβιζά από τη θεατρική ομάδα «Φως» του

Κυθηραϊκού συνδέσμου. Οι μαθητές εντόπισαν τη συγγένεια μεταξύ των δύο

ιστοριών που αφορούσαν το σκιάχτρο και έγινε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση

σχετικά με τις δυνατότητες του ήρωα να ακολουθήσει το όνειρό του, αλλά και τους

περιορισμούς που είχε από το περιβάλλον του. Μιλήσαμε, επίσης, για τα στερεότυπα

και τις προκαταλήψεις καθώς και τον αγώνα του ανθρώπου να επιβιώσει σε ένα

εχθρικό περιβάλλον.




https://www.youtube.com/watch?v=yPoHGEB7JN8

https://www.youtube.com/watch?v=HGAmyrAaSKA

Τα φανταστικά βιβλία του κου Μόρρις Λέσμορ

Ο θρύλος του σκιάχτρου




Αφίσα της θεατρικής παράστασης

Οι μέρες κύλησαν κι οι παρουσιάσεις άρχισαν. Η ομάδα που παρουσίασε το

βιβλίο «Με τα φτερά του Πήγασου» ζωγράφισε εικόνες, έφτιαξε μια αφίσα, έγραψε

και εικονογράφησε το όνειρο του Πήγασου και έγραψε λίγα λόγια για την υπόθεση

του βιβλίου. Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης οι μαθητές έδειξαν τις υπέροχες

εικόνες του βιβλίου και της αφίσας, παρουσίασαν το όνειρο του Πήγασου και

δραματοποίησαν ορισμένους διαλόγους.







Η ομάδα που παρουσίασε το «Το λουλούδι» έφερε στην τάξη «το λουλούδι του

Μπριγκ» (ο Μπριγκ ζούσε σε μια γκρίζα θλιβερή πόλη στην οποία απαγορεύονταν τα

βιβλία που μιλούσαν για τα λουλούδια, ώσπου μια μέρα ανακάλυψε ένα λουλούδι

τυχαία και άλλαξε η ζωή του) και μας παρουσίασε την ιστορία του ήρωα με τη

βοήθεια της υπέροχης εικονογράφησης του βιβλίου. Οι μαθήτριες, επιπλέον, έγραψαν

το όνειρο του Μπριγκ και ζωγράφισαν μια γκρίζα και μια πολύχρωμη, λουλουδάτη

πόλη.




Οι μαθήτριες της ομάδας που παρουσίασε το βιβλίο Ο ΜΦΓ – Ο Μεγάλος

Φιλικός Γίγαντας έφεραν μαζί τους την απόχη του ΜΦΓ, φόρεσαν την μπέρτα του και

τοποθέτησαν την ηρωίδα του βιβλίου στην τσέπη του γίγαντα. Αφού μας μίλησαν για

την υπόθεση που διαδραματίζεται στη σκηνή που θα μας παρουσίαζαν, ντύθηκαν

ανάλογα και «έπαιξαν» ένα απόσπασμα από το βιβλίο.




Στη συνέχεια βλέπουμε φωτογραφίες από τις παρουσιάσεις των βιβλίων:

Μαγικά μαξιλάρια, Ο μαγικός φιόγκος της Μαρίας, Ο κύριος Αύριο-Βράδυ και Τα

φανταστικά ιπτάμενα βιβλία του Κου Μόρρις Λέσμορ, που έκαναν οι υπόλοιπες

ομάδες.

Μαγικά μαξιλάρια Μαγικά μαξιλάρια




Ο μαγικός φιόγκος της ΜαρίαςΟ μαγικός φιόγκος της Μαρίας

Ο κύριος «Αύριο-Βράδυ»

Τα φανταστικά ιπτάμενα βιβλία του Κου Μόρρις Λέσμορ

Όταν τελείωσαν όλες οι παρουσιάσεις, διαπιστώσαμε ότι είχαμε ένα πλούσιο

υλικό ονείρων, ηρώων και καταστάσεων που θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε, για

να φτιάξουμε μια δική μας ιστορία με όνειρα. Για να εμπλουτίσουμε ακόμη

περισσότερο τις δυνατότητές μας, μεταβήκαμε στον ιστότοπο του Κέντρου




Ελληνικής Γλώσσας «Ψηφίδες» και, πιο συγκεκριμένα, στην ιστοσελίδα «εξερευνώ

τις ιστορίες» και παίξαμε παιχνίδια με τους λογοτεχνικούς ήρωες και με τις λέξεις.

Στη φωτογραφία βλέπουμε το παιχνίδι «είσαι ο ήρωάς μου».

Μετά από αυτό, η εκπαιδευτικός παρουσίασε ένα δισέλιδο από το βιβλίο «Πώς

να γράψεις το δικό σου βιβλίο» (εκδόσεις Πατάκης, 2011), στο οποίο δίνονται

προτάσεις για τους χαρακτήρες, τα σκηνικά αλλά και διάφορες επιλογές για την αρχή

και την εξέλιξη της ιστορίας και ζήτησε από τις ομάδες να γράψουν τη δική τους

ονειρική ιστορία.






Ακολουθεί μια από τις ιστορίες που γράφτηκαν:

«Μια φορά κι έναν καιρό ήταν δύο δίδυμα αδέρφια, ο Γλιφιτζούρας και ο

Σοκολατίτσας. Τρελαινόντουσαν για γλυκά, μα όχι μόνο… Ήταν το πιο άτακτο

δίδυμο του Μαλιμπού. Και στους δύο άρεσε η μαγειρική. Κάθε Δευτέρα,

Τετάρτη και Παρασκευή πηγαίνανε για μάθημα μαγειρικής. Τις νύχτες

ονειρευόντουσαν να βρεθούν κάποια μέρα σε μια χώρα μαγική. Μα τι μαγική;

Ένα πρωί μάθανε πως γίνεται διαγωνισμός μαγειρικής. Αποφασίσανε να

πάρουνε μέρος. Την ημέρα του διαγωνισμού τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα.

Ευτυχώς όμως μπήκαν στον τελικό. Την τελευταία στιγμή πρόλαβαν. Και…

είναι οι νικητές. Ο παρουσιαστής όταν τους έδωσε το βραβείο τους είπε ότι

είναι ξεχωριστό. Γιατί όμως; Όταν πήγαν σπίτι το σκέφτηκαν καλά. Κι όμως…

Στο πίσω μέρος του κυπέλου είχε μια βίδα. Αν την ανοίξεις έχει ένα χαρτί με

κάποια μαγικά λόγια. Τα παιδιά τα είπαν: γλυκά, γλυκά μπισκοτάμπρα. Τότε

δίπλα τους μια μαγική πύλη άνοιξε. Τα παιδιά δίστασαν να μπουν και το




σκέφτηκαν πολύ καλά. Ο Σοκολατίτσας πλησίασε αλλά σκόνταψε κι έπεσε

μέσα στην πύλη. Ο Γλιφιτζούρας δεν θα τον άφηνε μόνο και μπήκε κι αυτός.

Αργότερα βρεθήκανε σε μια χώρα φτιαγμένη από γλυκά. Για λίμνη

σοκολάτα, για δέντρα γλιφιτζούρια και για λουλούδια καραμέλες. Τα παιδιά

εξερευνήσανε το μέρος και βρήκανε μια γάτα που μιλά. «Γεια σας, με λένε

καραμελίτσα. Γλυκοκαλωσήρθατε στη μπισκοτοχώρα. Από δω και μπρος θα

γλυκομένετε, γλυκά μόνιμα εδώ». «Γιατί;», απάντησαν τα παιδιά.

«Γλυκοσυγγνώμη, δεν γλυκοκαταλαβαίνω». «Γλυκογιατί;», ξαναρώτησαν τα

παιδιά. «Γλυκο γιατί δεν γλυκουπάρχει τρόπος γλυκογυρισμού».

Γ΄ φάση: Ποίηση (15 η -21 η διδακτική ώρα)




Αρχικά, διαβάσαμε ποιήματα και στίχους τραγουδιών με αναφορές σε όνειρα από το

αρχείο «poihmata» του συνοδευτικού υλικού και, στη συνέχεια, ακούσαμε

μελοποιημένα ποιήματα από το Y outube . Στη συζήτηση που ακολούθησε στην

ολομέλεια, αρκετοί μαθητές μίλησαν για την αγάπη τους για την ποίηση και

πρότειναν να γράψουν το δικούς τους ποίημα. Αναπόφευκτα, συζητήσαμε τις

διαφορές ανάμεσα στον πεζό και τον ποιητικό λόγο και η εκπαιδευτικός πρότεινε ένα

τρόπο ανάγνωσης του ποιήματος που αντιμετωπίζει το ποίημα ως ολότητα μορφής

και περιεχομένου ενώ ταυτόχρονα εστιάζει στις λέξεις που ενεργοποιούν

συναισθήματα και εικόνες από τις εμπειρίες των παιδιών (Benton et al. 1988∙

Rosenblatt 1994). Για το σκοπό αυτό, η εκπαιδευτικός απήγγειλε αποσπάσματα από

το βιβλίο Όνειρο Καλοκαιρινού Μεσημεριού του Γ. Ρίτσου (Κέδρος 1979) και στη

συνέχεια ζήτησε από τις ομάδες να μεταβούν στην παραπάνω ιστοσελίδα, για να το

διαβάσουν, χωρίς όμως να προσπαθήσουν να το εκλογικεύσουν με ερμηνείες. Αυτό

που έπρεπε να κάνουν είναι να εντοπίσουν και να υπογραμμίσουν λέξεις ή φράσεις

που τους άρεσαν ή τους έφερναν στο νου εικόνες από προηγούμενες εμπειρίες τους,

είτε λογοτεχνικές από κείμενα που διάβασαν, είτε προσωπικές από τα βιώματά τους.

Τα παιδιά ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό, γιατί είχαν την ευκαιρία να μιλήσουν για

προσωπικές τους στιγμές και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Η

αλληλεπίδραση μεταξύ των παιδιών της ολομέλειας και του ποιητικού λόγου ανέδειξε

τελικά πολλά και σημαντικά στοιχεία του ποιήματος και συνέβαλε στη

νοηματοδότηση ενός συνοπτικού και αφαιρετικού λόγου που σε άλλη περίπτωση θα

δυσκόλευε τα παιδιά.

Στην επόμενη συνάντησή μας, η εκπαιδευτικός ενθάρρυνες τις ομάδες να

μεταβούν στο περιοδικό www . bookbook . gr και να εκτυπώσουν από την ιστοσελίδα

«Οι ρόδες της ποίησης» τις οδηγίες και τις εικόνες για την κατασκευή του

αντίστοιχου παιχνιδιού. Οι ομάδες κατασκεύασαν τις ρόδες της ποίησης και

επιχείρησαν να παίξουν με το υλικό των τροχών, δημιουργώντας φράσεις ή στίχους

με λέξεις που επέλεγαν με τυχαίο τρόπο από την περιστροφή των τροχών. Ήταν μια




http://www.bookbook.gr/images/stories/pics_various/wheels.pdf

http://www.bookbook.gr/


https://www.youtube.com/?gl=GR

ευχάριστη δραστηριότητα που οδήγησε τις ομάδες περισσότερο στον πειραματισμό

και το παιχνίδι με τον παράλογο συνδυασμό λέξεων παρά σε κάποια δομημένη

ποιητική γραφή.

Σε αντίθεση με τα παιδιά της ομάδας της, μία μαθήτρια αποφάσισε να γράψει το δικό

της ποίημα βρίσκοντας τυχαίες λέξεις από το βιβλίο του Γ. Ρίτσου Παιχνίδια τ’

ουρανού και του νερού. Το αποτέλεσμα της δουλειάς της είναι το παρακάτω:




Με τις δραστηριότητες αυτές, το ενδιαφέρον των μαθητών φούντωσε κι έτσι η

εκπαιδευτικός πρότεινε στους μαθητές της ολομέλειας να διαβάσουν και να

συζητήσουν ένα κείμενο της Λίνας Λυχναρά από τον «Μικρό Αναγνώστη» για το

πώς συνδέονται οι λέξεις Παιχνίδι, Όνειρο, Ποίηση στο έργο του Ελύτη. Πριν

διαβάσουμε το κείμενο της Λυχναρά, μεταβήκαμε στην ψηφιακή σελίδα του

Ανθολόγιου Λογοτεχνικών Κειμένων Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού, για να διαβάσουμε το

ποίημα του Ελύτη «Ο Ήλιος o Ηλιάτορας ». Προσεγγίσαμε το ποίημα με τον τρόπο

που μάθαμε στην προηγούμενη συνάντηση και εντοπίσαμε τα τρία στοιχεία: παιχνίδι,

όνειρο, ποίηση στο συγκεκριμένο ποίημα, σύμφωνα με τις ιδέες και τις απόψεις των

μαθητών. Στη συνέχεια, η εκπαιδευτικός πρόβαλε στη μεγάλη οθόνη της ολομέλειας





http://www.mikrosanagnostis.gr/


το κείμενο της Λυχναρά και διαβάσαμε, συζητήσαμε και σχολιάσαμε τις θέσεις της.

Οι μαθητές, μέσα από τη συζήτηση, διαπίστωσαν ότι αρκετά από αυτά που διάβασαν

τα είχαν σκεφτεί ή εκφράσει ήδη –στη συζήτηση που ακολούθησε την ανάγνωση του

ποιήματος «Ο Ήλιος o Ηλιάτορας»– και ένιωσαν μεγάλη ικανοποίηση.

Την επόμενη ώρα, η εκπαιδευτικός ενθάρρυνε τις ομάδες να ανοίξουν το 1 ο

φύλλο εργασίας και να εργαστούν σύμφωνα με τις οδηγίες του.

Στο πλαίσιο αυτό, οι ομάδες έγραψαν ένα σχόλιο για τον «Ήλιο τον Ηλιάτορα» του

Ελύτη, ζωγράφισαν την εικόνα που εμπνεύστηκαν από ένα ποίημα του Ελύτη και

δημιούργησαν το δικό τους ποίημα με τη βοήθεια του λογοτεχνικού περιοδικού για

παιδιά bookbook και της δραστηριότητας «οι στίχοι των ποιητών συνομιλούν μεταξύ





τους». Τα φύλλα εργασιών των τριών ομάδων με τις εργασίες των παιδιών

βρίσκονται στον φάκελο «Τεκμήρια».

Δ΄ φάση: ΠΙΝΑΚΕΣ (22 η & 23 η διδακτική ώρα)

Στην τελευταία φάση του σεναρίου, οι ομάδες άνοιξαν το 2 ο φύλλο εργασιών που

υπήρχε στην επιφάνεια εργασίας τους και ακολούθησαν τις οδηγίες του. Σύμφωνα με

αυτές, οι μαθητές έπρεπε να μεταβούν σε σελίδες ζωγραφικής με θέμα το όνειρο, να

επιλέξουν τον πίνακα που μπορεί να συνδυαστεί με ένα όνειρο ή ένα κείμενο (από

αυτά που είχαν διαβάσει κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του σεναρίου) και να

παρουσιάσουν το κείμενο και τον πίνακα που επέλεξαν σε ένα αρχείο παρουσιάσεων.

Τα αρχεία παρουσιάσεων των ομάδων βρίσκονται στον φάκελο «Τεκμήρια».





ΣΤ. ΦΎΛΛΟ/Α ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΉΤΩΝ

1ο φύλλο εργασίας

Τον Νοέμβριο του 1911, περίπου έναν αιώνα πριν, γεννήθηκε ένας από τους

μεγαλύτερους έλληνες ποιητές, ο Οδυσσέας Ελύτης. Η Λίνα Λυχναρά, συγγραφέας

παιδικών βιβλίων και ερευνήτρια του έργου του, γράφει για τον ποιητή Οδυσσέα

Ελύτη στον «Μικρό Αναγνώστη». Μεταβείτε στην ιστοσελίδα, διαβάστε για το όνειρο

και το παιχνίδι στην ποίηση του Ελύτη και ακούστε τους μελοποιημένους στίχους.

Στο κείμενο που διαβάσατε η συγγραφέας γράφει για τον στίχο «ΚΆΤΩ ΣΤΗΣ

ΜΑΡΓΑΡΊΤΑΣ ΤΟ ΑΛΩΝΆΚΙ ΣΤΉΣΑΝ ΤΡΕΛΌ ΧΟΡΌ ΤΑ ΜΕΛΙΣΣΌΠΟΥΛΑ»:

Εδώ έχουμε μια εικόνα που όλοι μας ξέρουμε. Μέλισσες που στριφογυρίζουν πάνω

από ένα λουλούδι. Μια εικόνα κοινή σε όσους έχουν γνωρίσει το μεσογειακό τοπίο.

Έχουμε όμως μια σειρά από «μεταφορές» μια λειτουργία πάνω στη γλώσσα που

είναι η ουσία της ποίησης. Το κεντρικό μέρος του λουλουδιού που είναι κίτρινο και

στρογγυλό ο ποιητής το λέει αλωνάκι κι έτσι «μεταφέρει» την εικόνα του

λουλουδιού σε έναν άλλο χώρο, προετοιμάζοντας την επόμενη εικόνα που είναι τα

μελισσόπουλα που στήνουν χορό. Και εδώ έχουν γίνει μια σειρά από «αλλοιώσεις».

Τα μελισσόπουλα προσωποποιούνται αφού οι άνθρωποι είναι αυτοί που στήνουν

χορό. Επιλέγοντας τη λέξη μελισσόπουλα αντί μέλισσες μας θυμίζει το παιδικό

τραγούδι «περνά, περνά η μέλισσα, με τα μελισσόπουλα και με τα παιδόπουλα».





http://www.mikrosanagnostis.gr/thema-elytis-cv-lixnara.asp

Έτσι μια εικόνα που όλοι μας έχουμε δει και που μπορεί να μας είναι αδιάφορη,

γίνεται η αποκάλυψη μιας νέας πραγματικότητας, μας δίνει ένα ξάφνιασμα και μια

συγκίνηση, μας επιστρέφει στην παιδική αθωότητα και μας κάνει να νιώθουμε πως

την βλέπουμε για πρώτη φορά.

Κλείστε τα μάτια και φανταστείτε την εικόνα. Στη συνέχεια, μεταβείτε στο άρθρο του

Στρατή Πασχάλη και διαβάστε την ερμηνεία των στίχων «Μεγάλο καλοκαίρι από

κιμωλία. Μεγάλο καλοκαίρι από φελλό …Των βράχων φυσαρμόνικες… Ξέρες

περήφανες στις πετονιές του ήλιου» και αντιγράψτε την ερμηνεία του στον παρακάτω

πίνακα:

Συζητήστε τη σημασία των στίχων και σκεφτείτε με ποια εικόνα θα τους

εικονογραφούσατε. Σχεδιάστε και χρωματίστε την εικόνα σας. Στη συνέχεια,

διαβάστε το ποίημα «Ο ήλιος ο ηλιάτορας» του Ο. Ελύτη από το Ανθολόγιο και

γράψτε ένα μικρό κείμενο γι’ αυτό στον παρακάτω πίνακα:

Ήρθε η ώρα να γράψετε το δικό σας ποίημα! Μεταβείτε στην ιστοσελίδα του

διαδικτυακού λογοτεχνικού περιοδικού για παιδιά bookbook, «Οι στίχοι των ποιητών

συνομιλούν μεταξύ τους», και δημιουργήστε το δικό σας ποίημα. Στη συνέχεια

εκτυπώστε και δημοσιεύστε το ποίημά σας στον ιστότοπο του περιοδικού. Εάν

θέλετε, μπορείτε να εικονογραφήσετε το ποίημά σας πάνω στο εκτυπωμένο

αντίγραφο.








2ο φύλλο εργασίας

Στις παρακάτω σελίδες μπορείτε να δείτε πίνακες ζωγραφικής με θέμα «το όνειρο».

Επιλέξτε αυτόν που ταιριάζει περισσότερο στο όνειρο ή στην ιστορία που γράψατε

τις προηγούμενες μέρες και εικονογραφήστε το κείμενό σας. Για τον σκοπό αυτό

χρησιμοποιήστε αρχείο κειμενογράφου ή παρουσιάσεων:

http://www.wikipaintings.org/en/artists-by-art-movement.


http://www.igli.net/wordpress/?gallery=surrealism


http://commons.wikimedia.org/w/index.php?search=dream+in+art&title=Special

%3ASearch&fulltext=1













http://www.igli.net/wordpress/?gallery=surrealism


http://www.wikipaintings.org/en/artists-by-art-movement

Ζ. ΆΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΈΣ

Το σενάριο μπορεί να αξιοποιηθεί και σε μικρότερες τάξεις. Στις τάξεις Α΄ και Β΄

μπορεί να δοθεί έμφαση σε νανουρίσματα, καθώς και σε βιβλία με θέμα τους φόβους

των παιδιών για το σκοτάδι και τα τέρατά του. Στις τάξεις Γ΄ και Δ΄ μπορεί να δοθεί

έμφαση στο όνειρο στη μυθολογία.

Η. ΚΡΙΤΙΚΉ

Ο/η εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει διαβάσει τα βιβλία που θα αξιοποιηθούν στη

διάρκεια του σεναρίου, ώστε να συμμετέχει ισότιμα στις συζητήσεις. Τα βιβλία που

προτείνονται στο συνταγμένο σενάριο αλλά και αυτά που χρησιμοποιήθηκαν στην

εφαρμογή του είναι ενδεικτικά. Επειδή μπορεί στο μέλλον να εξαντληθούν οι

συγκεκριμένες εκδόσεις, ο/η εκπαιδευτικός αντικαθιστά με άλλα βιβλία, αρκεί να

φωτίζονται οι πολλαπλές όψεις και διαστάσεις της έννοιας του ονείρου. Επιπλέον

μπορεί να αξιοποιήσει προηγούμενες αναγνώσεις των μαθητών/τριών, καθώς και

βιβλία της βιβλιοθήκης του σχολείου: θα ανακαλύψουν πολλούς ήρωες που κάνουν

όνειρα για το μέλλον, που εκφράζουν επιθυμίες, που ονειρεύονται. Είναι σκόπιμο οι

δραστηριότητες και οι αναγνώσεις να πραγματοποιούνται κατά το δυνατόν σε χώρους

βιβλιοθήκης. Αν υπάρχει παιδική βιβλιοθήκη ή παιδικό τμήμα σε δημόσια/δημοτική

βιβλιοθήκη στην περιοχή του σχολείου, προτείνεται ο δανεισμός βιβλίων από εκεί.

Το πλούσιο υλικό και οι ποικίλες προτάσεις που κατατίθενται στο συνταγμένο

σενάριο δίνουν τη δυνατότητα στον/στην εκπαιδευτικό της εφαρμογής να επιλέξει

ό,τι ταιριάζει στις ιδιαίτερες προτιμήσεις της τάξης που θα εφαρμοστεί. Αυτό

σημαίνει ότι κάθε εκπαιδευτικός μπορεί τελικά να εφαρμόσει ένα πολύ διαφορετικό

σενάριο από κάποιον άλλο που θα επιλέξει άλλα βιβλία, άλλα ποιήματα ή θα

προτιμήσει άλλες δραστηριότητες και διαφορετική προσέγγιση. Επομένως, η

παρούσα εφαρμογή αποτελεί μια συγκεκριμένη επιλογή που έγινε από τη

συγκεκριμένη τάξη και την εκπαιδευτικό της.




Θ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ

Το όνειρο στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία.

Κακουριώτης Θ. 2011. Το σινεμά ως όνειρο. Εφημερίδα Βήμα, 30/7/11.

Οδηγός Λογοτεχνίας για Δημοτικό και Γυμνάσιο. Οδηγός για τον Εκπαιδευτικό.

2011. Ψηφιακό Σχολείο. Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Αθήνα.

Πρόγραμμα Σπουδών για τη Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας και της

Λογοτεχνίας στο Δημοτικό Σχολείο. 2011. Ψηφιακό Σχολείο. Υπουργείο Πολιτισμού,

Παιδείας και Θρησκευμάτων. Αθήνα.

Hart, S., D. Escobar & S. C. Jacobson. 2006. Ο τραχύς Δρόμος των Σπουδαίων

Συζητήσεων: Μαθαίνοντας πώς να Συντονίζουμε Λογοτεχνικές ομάδες συζήτησης

στην Τετάρτη Δημοτικού. Στο Αναδομώντας τα κειμενικά είδη του σχολικού

γραμματισμού. Δεδομένα από τη συνεργασία με δασκάλους ερευνητές σε δημόσια

σχολεία αστικών περιοχών, επιμ. Ch. C. Pappas & B. L. Zecker-Barrol, επιμ.-

θεώρηση Τρ. Κωστούλη, μτφ. Γιώτα Κουρμεντάλα, 483-509. Θεσσαλονίκη:

Επίκεντρο.

Βenton Μ. & G. Fox 1992. Teaching Literature. Nine to Fourteen. Οξφόρδη: Oxford

University Press.

Benton, M. et al. 1988. Young Readers Responding to Poems. Λονδίνο: Routledge.

Hunt, P. (Επιμ.). 2009. Κατανοώντας τη λογοτεχνία για παιδιά. Μτφρ. Χρυσούλα

Μητσοπούλου. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Rosenblatt, L. M. 1994. The Reader, The Text, The Poem. The Transactional Theory

of the Literary Work (with a new preface and epilogue). Carbondale & Edwardsville:

Southern Illinois University Press.






http://ebooks.edu.gr/new/ps.php

http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=413266

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A113/349/2336,8915/extras/texts/index1.2_oneiro/index1.2_to_oneiro.html

Documents

greek-language.grproteas.greek-language.gr/files/document/arxeia/Gourniki... · Web viewΗ ποίηση ως παιχνίδι λέξεων και εικόνων », Ε΄ Τάξη