ระบบบรการสขภาพของไทย Health Care System

พญ.ดารณ อนทรลาวณย โรงพยาบาลเชยงรายประชานเคราะห

ระบบสขภาพมงหวงใหประชาชนมสขภาวะกายและจตทด ผานกระบวนการ

สรางเสรมสขภาพ ปองกนโรค รกษาโรค ฟนฟการท างานของรางกาย และ

กระบวนการสรางความแขงแกรงและความพรอมของสาธารณสขในการรบมอ

โรคตดตอ โรคไมตดตอ และภยพบต การจดระบบบรการสขภาพควรมความ

เหมาะสม สอดคลอง กบความจ าเปนหรอความตองการและสภาพปญหาทางดาน

สขภาพของประชากรทเปนกลมเปาหมายของการบรการ

การจดระบบบรการสขภาพตองค านงถง การเขาถงบรการ และความ

ครอบคลมของบรการสาธารณสข และบรการตางๆ ทมคณภาพได มาตรฐานและม

ความปลอดภย ความเขาใจเรองระบบบรการสขภาพของประเทศไทย ดเหมอน

เปนเรองทเขาใจยาก แตจรงแลวเปนเรองทใกลตวมาก ลองมาท าความเขาใจกน

หนอยนะคะ

เขาใจและอธบายระบบบรการสขภาพของ

ประเทศไทยได

เขาใจความแตกตางและสามารถอธบายสทธ

การรกษาพยาบาลของแตละระบบได

สามารถวเคราะหขอดขอเสยของสทธการ

รกษาพยาบาลแตละระบบได

เขาใจและสามรถวเคราะหสาเหตของความ

ไมเทาเทยมกนในระบบสขภาพได

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system)

Expected Learning Outcome

Content

ระบบบรการสาธารณสขของประเทศไทย

สทธการรกษาของคนไทย

ความไมเทาเทยมกนในระบบสขภาพ

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system) หนา 2

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system)

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system) หนา 3

ประเทศไทยมสถานพยาบาลทใหบรการสขภาพแกประชาชนหลายระดบ นองๆ พอจะทราบไหมคะ

วา สถานพยาบาลในประเทศไทยแบงออกเปนกระดบ (level of medical care) อะไรบาง

นาร ...

จากบทเรยนการพฒนาระบบบรการสขภาพทวโลก พบวา ประเทศทใหความส าคญและจดระบบบรการปฐมภมท

เขมแขง จะมผลลพธดานสขภาพทดกวา ทงดานอตราการตายของทารกและประชากรทต ากวา เดกแรกเกดน าหนกตวนอย

มอตราต ากวา คาใชจายสขภาพตอประชากรต ากวา (Macinko et al, Health Serv Res 2003; 38:831-65) นอกจากนระบบ

บรการปฐมภมทด ยงเปนสวนส าคญทชวยลดความไมเทาเทยมในการเขาถงบรการสขภาพทมคณภาพ (van Doorslaer et

al, Health Econ 2004; 13:629-47. vanDoorslaer et al, CMAJ 2006; 174:177-83)

ทมา : ระดมความคด รางแผน 10 ป พฒนาระบบบรการปฐมภม http://www.hsri.or.th/researcher/media/news/detail/6218

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system)

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system) หนา 4

หลกการส าคญของระบบบรการเวชปฏบตปฐมภม First contact เปนดานแรกของการเขาถงดานสขภาพ Continuity of care ดแลตอเนอง Comprehensive care ดแลผสมผสานทกปญหา รวมกบ คดกรอง รกษาโรค สงเสรม ฟนฟ Coordinated care ตดตอประสานกบฝายตางๆเพอการดแลสขภาพ ครบถวน รอบดาน

แลวประชาชนคนไทยเขาสระบบบรการสาธารณสขไดอยางไร คนไทยทกคนมสทธการรกษาเพอรองรบ

การเขาถงบรการสขภาพไดอยางทวถง นองๆพอจะทราบไหมคะวา คนไทยมระบบสทธการรกษา

อะไรบาง ?

กรณศกษา นายค า ใจด เปนคนไทย อาย 50 ป อาชพท านา สมาชกทกคนในครอบครวประกอบอาชพเกษตรกรรม หลงจากฤดเกบเกยวขาว นายค ามอาการปวดหลงมาก จงไปตรวจรกษา ท รพ.สต ใกลบาน เจาหนาท รพ.สต ไดใหยาแกอกเสบ และยาทานวดกลามเนอ

นองๆคดวานายด าตองเสยคาใชจายในการรกษาหรอไม ?

สทธการรกษาพยาบาลของนายค าและสมาชกในครอบครว อยในประเภทไหน

สทธการรกษาพยาบาลของนายค า ครอบคลมอะไรบาง

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system)

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system) หนา 5

นายค าตองเสยคาใชจายในการรกษา ท รพ.มหาวทยาลย ครงนหรอไม เพราะอะไร

ในเวลาตอมา อาการปวดหลงไมดขน นายค า จงถกสง จาก รพ.สต ดงกลาว เพอปรกษาแพทยทโรงพยาบาลชมชน ประจ าอ าเภอไดรบการรกษาดวยยา และการกายภาพบ าบด อาการยงไมดขน นายค าไดปรกษาสมาชกในครอบครว และตดสนใจเดนทางไปยง รพ.มหาวทยาลย ของรฐแหงหนง เนองจากคนรจกในหมบานแนะน าวาแพทยทนมความเชยวชาญดานการรกษาพยาบาล

นายดตองเสยคาใชจายในการรกษา ท รพ.แพร ครงนหรอไม เพราะอะไร

แพทยทรพ.มหาวทยาลย ใหการวนจฉยและแนะน าใหรบการผาตด นายค าตองด าเนนการอยางไร

ตอไปเพอไดรบการผาตด

กรณศกษา นายด ศรสโม เปนคนไทย อาย 55 ป ภมล าเนาอยจงหวด เชยงราย ไดเดนทางไปหาลกสาวทจงหวดแพร แลวมอาการเจบแนนหนาอก หายใจไมออก ฉบพลน ลกสาวพาไปทหองฉกเฉนทรพ.แพร

นาร ...

นกศกษาแพทยทก าลงศกษาอยในโรงพยาบาลตางๆ ไมจ าเปนตองช าระคาคารกษาพยาบาล หากนกศกษาแพทยตองยายสทธการ

รกษาตามระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา (UC) มายงโรงพยาบาลทก าลงท าการศกษาอย

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system)

Smart link http://www.ocsc.go.th/OCSC/TH/uploads/File/hospital.pdf

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system) หนา 6

กรณศกษา นางจนทร บตรเยอะ อาย 25ป อาชพคาขายของช า แตงงาน 5 ป แตไมมบตร นางบวจนทรจงตองการท ากฟ (gift) เพอมบตร

นางจนทรสามารถใชสทธการรกษาของตนเพอรบบรการท ากฟ (gift) ไดหรอไม เพราะอะไร

บรการทไมไดรบความคมครองตามสทธประกนสขภาพทวหนา (UC) ทนองๆพอจะทราบมอะไรบาง

กรณศกษา ครวาร มบตรตร เปนครประจ าโรงเรยนรฐแหงหนง เขารบการรกษาผาตด Acute appendicitis ทโรงพยาบาลของรฐประจ าจงหวด สามขายของช า มบตร 2 คน อาย 15 ป ม.ปลาย และ 22 ป ซงทงคก าลงศกษาอย

นองๆคดวา สทธการรกษาของครวารอยในระบบใด ใครบางในครอบครวสามารถใชสทธนได

สทธการรกษาของครวาร ครอบคลมอะไรบาง

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system)

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system) หนา 7

กรณศกษา นางสาวบวศร มด อาย 30 ปท างานดานบญชใหกบบรษทแหงหนง มอาการเปนไข จงตดสนไปพบแพทยทโรงพยาบาลแหงหนง

นองๆคดวา สทธการรกษาของนางสาวบวศรอยในระบบใด

สทธการรกษาดงกลาวครอบคลมการบรการทางสขภาพใดบาง

Smart link http://www.sso.go.th/wpr/content.jsp?lang=th&cat=868&id=3628

นางสาวบวศร จะสามารถรบบรการการรกษาพยาบาลไดในสถานพยาบาลใดบาง

นาร ...

ผประกนตนทตองการใชสทธประกนสงคม ตองสงเงนเขาสบทบกองทนประกนสงคม ผประกนตนจะไดรบบตร

รบรองสทธการรกษาพยาบาล เมอสงเงนสมทบครบ 3 เดอนภายในระยะเวลา 15 เดอนกอนเดอนรบบรการทาง

การแพทย โรงพยาบาลตามบตรรบรองสทธการรกษาพยาบาล คอ โรงพยาบาลทผประกนตนเลอกเองสามารถ

เปลยนแปลงไดปละ 1 ครง

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system)

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system) หนา 8

นองๆ พอจะทราบแลวใชไหมคะวา ประเทศไทย มระบบบรการสขภาพ ซงประกอบดวยสทธการ

รกษาทแตกตางกนถง 3 ระบบ แตละระบบมความแตกตางกน ลองอภปรายสคะวา แตละระบบม

ขอด ขอเสย ในแตละประเดนอยางไรบาง

ความครอบคลม

ตนทนการด าเนนงาน

ความเปนไปไดและความยงยน

คณภาพ การรกษาและความเปน

Smart link http://tdri.or.th/tdri-insight/tdri-factsheet-29/ http://hisro.or.th/main/download/book024.pdf http://thaipublica.org/2011/09/commission-report/ http://thaipublica.org/2011/10/health-budget-problems/

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system)

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system) หนา 9

ความเทาเทยมทางสขภาพ (Health Equity)

สทธทางสขภาพเปนสทธขนพนฐานของมนษย “ทกคนมสทธในการม

มาตรฐานชวตทเพยงพอตอสขภาพความเปนอยของเขาและครอบครว”

มนษยควรมโอกาสไดรบการรกษาไมวาจะเกดมาอยในสถานะใดๆ

นองๆ คดวานายอาเสาะควรไดรบการรกษาหรอไม เพราะอะไร

กรณศกษา

นายอาเสาะ เยอเชอมอ เปนคนไทยภเขา อาศยอยบนพนทสงหางไกล ตดชายแดนพมา ครอบครวไดอพยพมาอยในพนทนานแลว นายอาเสาะ ตกส ารวจ ไมไดมบตรประชาชน นายอาเสาะเรมปวย ออนเพลยลงเรอยๆ ญาตตองการพานายอาเสาะมา รพ. แตนายอาเสาะไมกลามา เพราะไมมเงนเกบเลย

นายมาเยอะ เปนเพอนกบนายอาเสาะ อยในหมบานใกลเคยงกน แตไมตกส ารวจ มบตรประชาชน

นองๆ คดวา ทงสองคนนม ภาวะทางสขภาพ ตางหรอไม อยางไร

นาย ชอมอ เปนคนไทยภเขา มบตรประชาชน เปนเกษตรกร อาศยอยทอ าเภอ อมกอย จงหวด

เชยงใหม กบ นายกาน ท างานรบจางอยใน ตวอ าเภอเมอง เชยงใหม ทงสองคนปวยเปน เบาหวานและ

ความดนโลหตสง นองๆ คดวา ทงสองคนนม ภาวะทางสขภาพ ตางหรอไม อยางไร

Smar

t lin

k http

://ww

w.tc

i-tha

ijo.o

rg/in

dex.p

hp/n

ah/ar

ticle/

viewF

ile/16

411/1

6251

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system)

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system) หนา 10

ปจจยก าหนดสขภาพ หรอปจจยทมผลตอสขภาพ

(social determinants of health)

นองลองอานบทความ “ประชากรในชนบททวโลกกวาครง ถกกดกนออกจากระบบสาธารณสข”

ท http://www.hfocus.org/content/2015/07/10329 แลวลองอภปรายในประเดนตอไปนนะคะ

ความไมเทาเทยมกนในระบบสาธารณสขไทย มอยจรงหรอไม อยางไร

สาเหตของความไมเทาเทยมกนในระบบสาธารณสขไทย

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system)

ระบบบรการสขภาพของประเทศไทย (Health service system) หนา 11

ระบบงานดานสขภาพ https://www.gotoknow.org/posts/380927

เวชศาสตรครอบครว แนวคดและประสบการณในบรบทไทย บท ความรพนฐานดานเวชศาสตร

ครอบครว หนา 27 ผศ.พญ. สายพณ หตถรตน

10 เรองควรร สทธหลกประกนสขภาพ ของ สปสช กนยายน 2556

ขอมลผใชสทธหลกประกนสขภาพ ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

http://www.nhso.go.th/files/userfiles/file/PR/final_AW.pdf

ระบบหลกประกนสขภาพในประเทศไทย (ฉบบสมบรณ) ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต โดย

สรจต สนทรธรรม และคณะ

http://www.hisro.or.th/main/modules/research/attachgovernance/181/Full-text.pdf

ส านกคณะกรรมการขาราชการพลเรอนสามญ http://www.ocsc.go.th/OCSC/TH/uploads/File/

hospital.pdf

ส านกงานประกนสงคม สทธประโยชน http://www.sso.go.th/wpr/content.jsp?

lang=th&cat=868&id=3628

The right to health http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs323/en/

Social determinants of health

http://www.who.int/social_determinants/thecommission/finalreport/key_concepts/en/

แนวคดปจจยก าหนดสขภาพและปจจยก าหนดสงคมทางสขภาพ ภายใตระบบสขภาพโลกและ

ประเทศไทย http://www.tci-thaijo.org/index.php/nah/article/viewFile/16411/16251

นาอาน