ส่�งหั�วข้อ พฤหั�ส่ที่�� 9 กั�นยายน 2557 หั�วข้อใดตามความส่นใจ เกั��ยวกั�บประว�ต�ศาส่ตร!

เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต อย�างนอย 15 แผ่�น กัระดาษฟุ(ลส่แกั*ปหัร+อ

กัระดาษรายงาน ส่�งว�นส่อบ Final

ป,ญหัาโรฮิ�งญา ส่งครามเว�ยดนาม ญ��ป(0นกั�บกัารข้ยายอาณาน�คมในเอเชี�ยตะว�น

ออกัเฉี�ยงใตชี�วงส่งครามโลกัคร�2งที่�� 2 ป,ญหัาเชี+2อชีาต�ในมาเลเซี�ย กั�อนกัารน4าไปส่6�กัาร

แยกัต�วข้องประเที่ศส่�งคโปร! อองซีาน ซี6จ� กั�บกัารต�อส่6ที่างกัารเม+องและกัาร

พ�ฒนาประชีาธิ�ปไตยในพม�า

อ�ที่ธิ�พลข้องว�ฒนธิรรมอ�นเด�ยในศ�ลปะเข้มร ป,ญหัาชีนกัล(�มนอยในพม�า กัารฆ่�าลางเผ่�าพ�นธิ(!ข้องเข้มรแดง

สมั�ยก่�อนพระนคร ศ�ลปะถาลาปร�ว�ต (Thala Bariwatt) ศ�ลปะพนมดา (Phnom Da) ศ�ลปะส่มโบร!ไพรกั(กั (Sambor Prei Kuk) ศ�ลปะไพรกัเมง (Prei Kmeng) ศ�ลปะกั4าปงพระ (Kompong Preah) ย(คหั�วเล�2ยวหั�วต�อ (Transition Period) ศ�ลปะกั(เลน (Kulen)

สมั�ยพระนคร ศ�ลปะพระโค (Preah Kō) ศ�ลปะบาแค<ง (Bakheng) ศ�ลปะเกัาะแกัร! (Koh Ker) ศ�ลปะแปรร6ป ศ�ลปะบ�นที่ายศร� (Banteay Srey) ศ�ลปะเคล�ยง ศ�ลปะบาปวน (Bapuan) ศ�ลปะนครว�ด (Angkor Wat) ศ�ลปะบายน (Bayon)

ข้บวนกัารชีาต�น�ยมและกัารเร�ยกัรองเอกัราชีในลาว ข้บวนกัารชีาต�น�ยมและกัารเร�ยกัรองเอกัราชีในกั�มพ6ชีา ข้บวนกัารชีาต�น�ยมและกัารเร�ยกัรองเอกัราชีในฟุ=ล�ปป=นส่! ข้บวนกัารชีาต�น�ยมและกัารเร�ยกัรองเอกัราชีในเว�ยดนาม ข้บวนกัารชีาต�น�ยมและกัารเร�ยกัรองเอกัราชีในอ�นโดน�เซี�ย ข้บวนกัารชีาต�น�ยมและกัารเร�ยกัรองเอกัราชีในมาเลเซี�ย ข้บวนกัารชีาต�น�ยมและกัารเร�ยกัรองเอกัราชีในต�มอร!ตะว�นออกั ส่งครามเย<นในภู6ม�ภูาคเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ส่งครามมหัาเอเชี�ยบ6รพา กัารรวมกัล(�มและป,ญหัา, กัรณ�พ�พาที่ระหัว�างกัล(�มประเที่ศใน

เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต

กัล(�มละ 5 คน อธิ�บายหั�วข้อรายงานตามความเข้าใจ กัร(ณาอย�า

มาย+นอ�านตามโพย

ไดร�บเอกัราชี 4 มกัราคม 2491 เม+องหัลวง เนปย�ดอ (Nay Pyi Taw) ส่กั(ลเง�น จ*าด (Kyat) กัารปกัครอง ส่�งคมน�ยมม�ประธิานาธิ�บด�

เป?นประม(ข้ ผ่6น4าป,จจ(บ�น พลเอกั เต<ง เส่�ง ภูาษาราชีกัาร พม�า ประชีากัร ประมาณ 56 ลานคน

1 พระเจาอโนรธิาม�งชี�อ ปฐมกัษ�ตร�ย!ราชีวงศ!พ(กัาม

2. พระเจาบ(เรงนอง ฉีายา "พระเจาชีนะส่�บที่�ศ "ราชีวงศ!ตองอ6

3. พระเจาอลองพญา ปฐมกัษ�ตร�ย!ราชีวงศ!อลองพญา

ไดร�บเอกัราชี 19 กัรกัฎาคม 2492

เม+องหัลวง เว�ยงจ�นที่ร! ส่กั(ลเง�น กั�บ (Kip) กัารปกัครอง ส่�งคมน�ยมคอมม�วน�ส่ต!

ประธิานาธิ�บด�เป?น ประม(ข้ และม�นายกัร�ฐมนตร�บร�หัารประเที่ศ ภูายใตกัารชี�2น4าข้องพรรคประชีาชีนปฎ�ว�ต�ลาว

ผ่6น4าป,จจ(บ�น พลโที่จ6มมะล� ชี�ยยะส่อน ประธิานประเที่ศ

ภูาษาราชีกัาร ลาว, เว�ยดนาม ประชีากัร ประมาณ 68. ลานคน

ไดร�บเอกัราชี 31 ส่�งหัาคม 2506 9 ส่�งหัาคม 2508

แยกัต�วออกัจากัมาเลเซี�ย เม+องหัลวง ส่�งคโปร! ส่กั(ลเง�น ส่�งคโปร!ดอลลาหั! กัารปกัครอง ระบอบประชีาธิ�ปไตย ม�

ประธิานาธิ�บด�เป?นประม(ข้ นายกัร�บมนตร�ที่4าหันาที่��บร�หัารประเที่ศ

ผ่6น4าป,จจ(บ�น โที่น� ต�น เค<ง ย�ม ภูาษาราชีกัาร อ�งกัฤษ, จ�นกัลาง, มลาย6,

ที่ม�ฬ ประชีากัร ประมาณ 53 ลานคน

ไดร�บเอกัราชี 31 ส่�งหัาคม 2500

เม+องหัลวง กั�วลาล�มเปอร! ส่กั(ลเง�น ร�งกั�ต กัารปกัครอง ส่หัพ�นธิร�ฐราชีาธิ�ปไตยภูาย

ใตร�ฐธิรรมน6ญ ผ่6น4าป,จจ(บ�น ส่มเด<จพระราชีาธิ�บด�ส่(ลต�าน

ตวนกั6 อ�บด(ล ฮิาล�ม ม6อ�ซีซีอม ชีาหั! นายกัร�ฐมนตร�ชี+�อ นายนาจ�บ ราซีะกั!

ภูาษาราชีกัาร มาเลย! ประชีากัร ประมาณ 29 ลานคน

ไดร�บเอกัราชี 4 กัรกัฎาคม พ.ศ . 2489

เม+องหัลวง มะน�ลา ส่กั(ลเง�น เปโซีฟุ=ล�ปป=นส่! กัารปกัครอง ส่าธิารณร�ฐเด��ยวระบบ

ประธิานาธิ�บด� ผ่6น4าป,จจ(บ�น เบน�กัโน อากั�โนที่�� 3 ภูาษาราชีกัาร ภูาษาฟุ=ล�ปCโน, อ�งกัฤษ ประชีากัร ประมาณ 103 ลานคน

ไดร�บเอกัราชี 1 มกัราคม พ.ศ . 2527

เม+องหัลวง บ�นดาร!เส่ร�เบกัาว�น ส่กั(ลเง�น ดอลลาร!บร6ไน กัารปกัครอง ส่มบ6รณาญาส่�ที่ธิ�ราชีย! ผ่6น4าป,จจ(บ�น ส่มเด<จพระราชีาธิ�บด�ฮิ�จญ�

ฮิ�ส่ซีาน�ล โบลเกั�ยหั! ม6อ�ซีซี�ดด�น ว�ดเดาเลาะหั!

ภูาษาราชีกัาร มาเลย! ประชีากัร ประมาณ 42. แส่นคน

ไดร�บเอกัราชี 17 ส่�งหัาคม พ.ศ . 2488

เม+องหัลวง จาร!กัาตา ส่กั(ลเง�น ร6เปCยหั! กัารปกัครอง ประชีาธิ�ปไตย

ประธิานาธิ�บด�เป?นประม(ข้ ผ่6น4าป,จจ(บ�น ซี6ซี�โล บ�มบ�ง ย6โดโยโน ภูาษาราชีกัาร บาฮิาซี�าร! ประชีากัร ประมาณ 248 ลานคน

ไดร�บเอกัราชี 9 พฤศจ�กัายน  2496

เม+องหัลวง พนมเปญ ส่กั(ลเง�น เร�ยล กัารปกัครอง ราชีาธิ�ปไตยภูายใต

ร�ฐธิรรมน6ญ ผ่6น4าป,จจ(บ�น ส่มเด<จฮิ(นเซีน ภูาษาราชีกัาร เข้มร ประชีากัร ประมาณ 15 ลานคน

ไดร�บเอกัราชี 2 กั�นยายน พ.ศ . 2488

เม+องหัลวง ฮิานอย ส่กั(ลเง�น ด�อง กัารปกัครอง คอมม�วน�ส่ต! ผ่6น4าป,จจ(บ�น เจ+อง เต�Dน ซีาง ภูาษาราชีกัาร เว�ยดนาม ประชีากัร ประมาณ 90 ลานคน

ไดร�บเอกัราชี 28 พฤศจ�กัายน พ.ศ.  2518

เม+องหัลวง ด�ล� ส่กั(ลเง�น ดอลลาร!ส่หัร�ฐ กัารปกัครอง ส่าธิารณร�ฐ ประธิานาธิ�บด�เป?น

ประม(ข้ นายกัร�ฐมนตร� บร�หัารประเที่ศ

ผ่6น4าป,จจ(บ�น ตาอ6ร! มาต�น ร6อ�กั เป?นประธิานาธิ�บด� ชีานานา กั(ฌเมา เป?นนายร�ฐมนตร�

ภูาษาราชีกัาร ภูาษาเตต(มและภูาษาโปรต(เกัส่ ประชีากัร ประมาณ 11. ลานคน

เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต หัมายถFง อะไร ???

เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต หัร+อ เอเชี�ยอาคเนย! เป?นศ�พที่!ที่างภู6ม�ศาส่ตร! หัมายถFงด�นแดน อ�นประกัอบดวยประเที่ศต�างๆ ด�งน�2 ค+อ พม�า ไที่ย ลาว กั�มพ6ชีา เว�ยดนาม มาเลเซี�ย ส่�งคโปร! อ�นโดน�เซี�ย ฟุ=ล�ปป=นส่! และ บร6ไน

เอเชี�ยกัลาง เอเชี�ยใต เอเชี�ยตะว�นออกั

เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต เป?นด�นแดนที่��ม�ล�กัษณะที่างภู6ม�ศาส่ตร!เฉีพาะต�ว

ในอด�ตเป?นด�นแดนที่��อย6�ระหัว�างโลกัอารยธิรรมที่��เจร�ญแลว

เป?นด�นแดนที่��อย6�ระหัว�างอ6�อารยธิรรมส่4าค�ญ 2 แหัล�งค+อ จ�นและอ�นเด�ย

ในอด�ต จ�น เร�ยกัเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตว�า นานยาง 南洋

ญ��ป(0น เร�ยกัว�า นามโป แปลว�า ด�นแดนแหั�งที่ะเลใต

อ�นเด�ย เร�ยกั ด�นแดนแหั�งน�2ว�าส่(วรรณภู6ม� (ตามที่��กัล�าวไวในรามเกั�ยรต�)

, ยวภู6ม�, ยวที่ว�ป

ในย(คล�าอาณาน�คม ชีาต�ตะว�นตกั เร�ยกั เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ไวหัลายชี+�อ เชี�น

อ�นเด�ยไกัล (Further India) เน+�องจากัด�นแดนน�2อย6�ไกัลจากัอ�นเด�ยออกัไปเล<กันอย และไดร�บว�ฒนธิรรมอ�นเด�ย

อ�นเด�ยไพศาล (Greater India) จ�นนอย (Little China) เน+�องจากัอย6�ที่าง

ตอนใตข้องจ�นและม�อ�ที่ธิ�พลจากัว�ฒนธิรรมจ�น

เอเชี�ย มรส่(ม –

ศาส่ตราจารย! ด�จ�อ� ฮิอลล! กัล�าวว�า เราควรหัล�กัเล��ยงในกัารเร�ยกัด�นแดนน�2ว�า อ�นเด�ยนอย, จ�นนอย, อ�นเด�ยไพศาล

ค4าเหัล�าน�2 ม�ความหัมายไปในที่างลบ โดยเฉีพาะจากักัารต�ความหัมายชี+�อโดยน�กัประว�ต�ศาส่ตร!ในส่ม�ยอาณาน�คมและน�กัประว�ต�ศาส่ตร!ชีาต�น�ยมอ�นเด�ย

อ�นเด�ยนอย, จ�นนอย, อ�นเด�ยไพศาล = ค4าในแง�ลบ

แส่ดงถFงกัารที่��ด�นแดนน�2เป?นส่�วนหันF�งข้องอ�นเด�ย, จ�น

ในชี�วงย(คล�าอาณาน�คม (ประมาณ C16) ด�นแดนน�2เป?นที่างผ่�านข้องชีาต�ในย(โรปและอเมร�กัาที่��ตองกัารแส่วงหัาผ่ลประโยชีน!ที่างกัารคาจากัอ�นเด�ย, จ�น, ญ��ป(0น

จากักัารแวะพ�กัเร+อที่��เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต หัร+อ จากักัารคาข้ายกั�บจ�น, อ�นเด�ย, ญ��ป(0น

ที่4าใหัชีาวตะว�นตกัที่ราบว�า ด�นแดนน�2ม�ที่ร�พยากัรและส่�นคาที่��ตนเองตองกัาร

ชีาวตะว�นตกัเร�ยกัด�นแดนน��ว�า หัม6�เกัาะเคร+�องเที่ศ (Spice Island) หัร+อหัม6�เกัาะโมล(กักัะ

ค4าว�า เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ถ6กัใชีคร�2งแรกัชี�วงส่งครามโลกัคร�2งที่�� 2

ในชี�วงน�2น ระหัว�างปC ค.ศ 1941 - 1945 กัองที่�พญ��ป(0นไดเข้ามาร(กัรานและยFดครอง เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ซีF�งข้ณะน�2นเป?นอาณาน�คมข้องชีาต�ตะว�นตกั อาที่�

- ชีวา เป?นอาณาน�คมข้อง เนเธิอร!แลนด! - ฟุ=ล�ปป=นส่! ข้องส่หัร�ฐอเมร�กัา - อ�นโดจ�น ข้องฝร��งเศส่ - มาเลเซี�ย, พม�า เป?นข้องอ�งกัฤษ

ฝ0ายส่�มพ�นธิม�ตร ต�2งกัองบ�ญชีากัารเพ+�อต�อส่6กั�บกัองที่�พญ��ป(0น ที่��เกัาะล�งกัา (ศร�ล�งกัา ) ม�ชี+�อว�า

“ South – East Asia Command”

- ม�ลอร!ดหัล(ยซี! เมาที่! แบที่เที่�น เป?นผ่6บ�ญชีากัาร

พอส่�2นส่(ดส่งครามโลกัคร�2งที่�� 2 ประเที่ศต�างๆ ที่ยอยกั�นไดร�บเอกัราชี

ภู6ม�ภูาคเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต เข้าส่6� ส่งครามเย<น

อเมร�กัา เชี+�อใน ที่ฤษฎ�โดม�โน และตองกัารหัย(ดย�2งอ�ที่ธิ�พลข้องโซีเว�ยต, จ�น ในกัารเผ่ยแพร�ล�ที่ธิ�คอมม�วน�ส่ต!ในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต

USA เข้ามาต�2งฐานที่�พ ใหัความชี�วยเหัล+อที่างเศรษฐกั�จ

ความส่นใจในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต จFงที่ว�ข้F2น

ส่หัร�ฐอเมร�กัา ที่(�มความส่นใจใหักั�บเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตอย�างมากั

อาที่� กัารเป=ดหัล�กัส่6ตรส่อนว�ชีาเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ในมหัาว�ที่ยาล�ยคอแนลล!, เยล, อ�ลล�นอยส่!, โอไฮิโอ และฮิาวาย เป?นตน

ด้�านภู�มั�ศาสตร� เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตม�พ+2นที่��แบ�งเป?น 2 ส่�วนค+อ

1. ส่�วนพ+2นที่��บนแผ่�นด�นใหัญ� (Main land) 2. พ+2นที่��ส่�วนที่��เป?นหัม6�เกัาะ (Island)

ความหัลากัหัลายข้องส่ภูาพที่างภู6ม�ศาส่ตร!และความแตกัต�างกั�นข้องพ+2นที่�� ส่�งผ่ลใหัม�กัารต�2งถ��นฐานที่��แตกัต�างกั�นข้องมน(ษย! ส่�งผ่ลใหัเราส่ามารถพบว�ฒนธิรรมที่��หัลากัหัลายข้องชีนเผ่�าหัลายเผ่�าในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต

เชี�น ชีาวที่(�งราบ, ชีาวเข้า, ชีาวเล ชีนเผ่�าบางพวกัหัร+อชีนชี+2นเม+องบางพวกัย�งคงร�กัษาไวซีF�งว�ฒนธิรรมข้องตนเอง เชี�น ชีาวตองเหัล+อง, เงาะป0า

ในพม�าม�ชีาต�พ�นธิ(!มากัมาย เชี�น พม�า, มอญ, กัะเหัร�ยง, ยะไข้�, โรฮิ�งญา เป?นตน

ส่�วนพ+2นที่��บนแผ่�นด�นใหัญ� (Main land)ม�กัม�ที่�วเข้าที่อดยาว ประกัอบดวย 3 เที่+อกัเข้าค+อ

1. เที่+อกัเข้าอาระกั�น (เร��มจากัตอนใตข้องจ�น เบงกัอล– ) 2. เที่+อกัเข้าตะนาวศร� (กั�2นพรมแดนไที่ย พม�า– )

3. เที่+อกัเข้าอ�นน�ม (กั�2นเว�ยดนามออกัจากัลาว ไที่ย และกั�มพ6ชีา)

เที่+อกัเข้า เป?นตนกั4าเน�ดข้องแม�น42าที่��ส่4าค�ญหัลายส่าย เชี�น แม�น42าอ�ระวด�, แม�น42าส่าละว�น, แม�น42าเจาพระยา และแม�น42าแดง ซีF�งเป?นตนกั4าเน�ดข้องกัารต�2งถ��นฐานข้องชีาวพ+2นเม+องในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต เน+�องจากัป,จจ�ยส่4าค�ญในกัารต�2งถ��นฐานถาวรค+อกัารเพาะปล6กั

นอกัจากัน�2เที่+อกัเข้าย�งม�ป0าไมและแร�ธิาต(มากัมายและเป?นที่��กั� 2นพรมแดนธิรรมชีาต�

นอกัจากัน�2 พ+2นที่��บนแผ่�นด�นใหัญ� (Main land) ย�งประกัอบดวย เข้ตที่��ราบ 4 เข้ต

1. ที่��ราบที่างดานตะว�นตกัเฉี�ยงเหัน+อ บร�เวณดานตะว�นตกัข้องพม�า ม�หั(บเข้าอ�ส่ส่�มที่อดอย6� และม�แม�น42าพรมบ(ตรไหัลผ่�าน ต�ดกั�บอ�นเด�ย ส่�งผ่ลใหัด�นแดนแถบน�2ส่ามารถร�บอ�ที่ธิ�พลอ�นเด�ยไดโดยตรง ม�ผ่6อพยพจากัอ�นเด�ยเข้ามาในพม�ามากัในเข้ตน�2

2. ที่��ราบบร�เวณตอนกัลางข้องพม�า ม�แม�น42าส่าละว�นและแม�น42าอ�ระวด�ไหัลผ่�าน อ(ดมส่มบ6รณ!เหัมาะแกั�กัารเพาะปล6กั ส่�งผ่ลใหัอาณาจ�กัรส่4าค�ญข้องพม�าม�ความเจร�ญร( �งเร+องในบร�เวณน�2 อาที่� พ(กัาม, มอญ

3. ที่��ราบล(�มแม�น42าเจาพระยา ม�ข้นาดกัวางใหัญ�ที่��ส่(ด แม�น42าเจาพระยาไหัลผ่�าน รวมถFงแม�น42าโข้งซีF�งกั�2นพรมแดนระหัว�างไที่ย ลาว กั�มพ6ชีา

4. ที่��ราบแม�น42าแดง อย6�ในเข้ตเว�ยดนามเหัน+อ ที่างตะว�นออกัข้องเที่+อกัเข้าอ�นน�ม ต�ดกั�บตอนใตข้องจ�น ส่�งผ่ลใหัว�ฒนธิรรมจ�นปรากัฏเหั<นอย�างเด�นชี�ดในเว�ยดนาม

ไดแกั� บร�เวณที่��เป?นคาบส่ม(ที่ร, ประเที่ศอ�นโดน�เซี�ย ม�หัม6�เกัาะมากัที่��ส่(ดถFง 13667 เกัาะ ส่�วนฟุ=ล�ปป=นส่!ประกัอบดวย 7100 เกัาะ และม�กัจะประกัอบดวยชี�องแคบหัลายแหั�ง อาที่�

ชี�องแคบลอมบอกัชี�องแคบซี(นดาชี�องแคบมะละกัา

แอนโที่น� ร�ด กัล�าวว�า ภู6ม�ภูาคน�2ต�ดต�อกั�นไดที่(กัหันแหั�งโดยที่างน42า

และเป?นด�นแดนที่��ไม�เคยป=ดกั�2นพ�อคา น�กัผ่จญภู�ย ที่��เด�นที่างเข้ามาที่างที่ะเล

ที่ะเลในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต (บร�เวณคาบส่ม(ที่รมลาย6จนถFงหัม6�เกัาะอ�นโดน�เซี�ย ) ม�คล+�นลมที่��ไม�ร(นแรงมากั

เปร�ยบไดกั�บที่ะเลเมด�เตอร!เรเน�ยน หันามรส่(มค+อ พฤษภูาคม – ส่�งหัาคม และ ธิ�นวาคม -

ม�นาคม

ที่4าใหัชีาวอาหัร�บ อ�นเด�ย เปอร!เซี�ย เร�ยกัเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตว�า ด�นแดนใตลม เพราะลมมรส่(มตามฤด6กัาลส่ามารถชี�วยใหัเร+อจากัมหัาส่ม(ที่รอ�นเด�ยเด�นที่างเข้ามาได

เป?นเส่นที่างล�ดในกัารเด�นเร+อ เป?นกัารประหัย�ดเวลาในกัารเด�นที่างไปมาระหัว�างมหัาส่ม(ที่รอ�นเด�ยและมหัาส่ม(ที่รแปซี�ฟุ=กั

ส่�งผ่ลใหัพ�อคาอ�นเด�ยส่ามารถเด�นที่างมาคาข้ายในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตไดส่ะดวกั และเป?นกัารที่4าใหัว�ฒนธิรรมอ�นเด�ย รวมถFงว�ฒนธิรรมอ�ส่ลามส่ามารถเข้ามาเผ่ยแพร�ในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต

ในชี�วงที่��ม�กัารล�าอาณาน�คม ชีาวตะว�นตกัใชีเส่นที่างด�งกัล�าวในกัารเด�นที่างมาที่��เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต และต�2งส่ถาน�กัารคาข้F2น เชี�นที่��เม+องมะละกัา, ส่�งคโปร!, ยะโฮิหั!, อาเจะหั!

ในชี�วงล�าอาณาน�คม ประเที่ศในย(โรปส่�วนใหัญ�ม�กัจะม�เม+องที่�าและอาณาน�คมข้องตนในอ�นเด�ย อาที่�

อ�งกัฤษ ม�เม+องที่�าที่�� กั�ลกั�ตตา (Kolkata), บอมเบย! (Bombay) และม�ที่ราส่(Madras )

โปรต(เกัส่ ม�เม+องที่�าที่��กั�วร! (Goa) ฝร��งเศส่ม�เม+องที่�าที่�� ปอนด�เชีอร!น��

(Pondicherry)

น�กัประว�ต�ศาส่ตร!บางที่�านเร�ยกั “ เส่นที่างส่ายไหัมที่างที่องที่ะเล”

เป?นด�นแดนที่��ต�ดต�อและเข้าถFงไดยากัในที่างบกั เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตม�ความอ(ดมส่มบ6รณ!มาต�2งแต�

อด�ต และเป?นแหัล�งระบายส่�นคา รวมถFงแหัล�งว�ตถ(ด�บที่��ส่4าค�ญข้องกัารคาที่างที่ะเลมาน�บต�2งแต�ส่ม�ยโบราณ

ส่�งเกัตไดจากั กัารเต�บโตข้องร�ฐชีายฝ,� ง หัร+อร�ฐคาบส่ม(ที่ร ซีF�งส่ามารถพ�ฒนาจากัเม+องที่�าเล<กัๆกัลายเป?นอาณาจ�กัรที่��ม� �นคงและร4�ารวยได เชี�น เม+องออกัแกัว ในกั�มพ6ชีา, อาณาจ�กัรศร�ว�ชี�ย, ม�ฌปาหั�ต เป?นตน

พ�จารณาจากัส่ภูาพที่างภู6ม�ศาส่ตร! ภู6ม�ภูาคน�2อย6�ในเข้ตศ6นย!ส่6ตร ม�ฝนตกัชี(กั และม�แม�น42าส่4าค�ญหัลายส่ายเหัมาะแกั�กัารเพาะปล6กั

ส่�งผ่ลใหัเป?นแหัล�งผ่ล�ตพ+ชีผ่ลเข้ตรอนที่��ส่4าค�ญข้องโลกั

ชีาวตะว�นตกัในชี�วงคนพบเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต เร�ยกัภู6ม�ภูาคน�2ว�า หัม6�เกัาะเคร+�องเที่ศ หัร+อ เส่นที่างเคร+�องเที่ศ

เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต (บร�เวณหัม6�เกัาะอ�นโดน�เซี�ย ) ม�ชี+�อเส่�ยงในเร+�องเคร+�องเที่ศมานานแลว กั�อนกัารเข้ามาข้องชีาวตะว�นตกั

หัม6�เกัาะโมล(กักัะ ส่�นน�ษฐานว�า มาจากัภูาษาอาหัร�บ แปลว�า ด�นแดนที่��ม�กัษ�ตร�ย!หัลายพระองค! เกัาะที่��ส่4าค�ญ อาที่� - เกัาะเตอร!นาต� (Ternate) - เกัาะอ�มบน (Ambon)

เคร+�องเที่ศเป?นป,จจ�ยส่4าค�ญที่��ชีาวตะว�นตกัเด�นที่างเข้ามาใน เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต

เคร+�องเที่ศ หัมายถFง ส่�วนต�างๆข้องพ+ชี เชี�น เมล<ด, เปล+อกั, รากั, ผ่ล, ใบ, ล4าตน ที่��น4ามาตากัแหังแลวส่ามารถใชีเป?นเคร+�องปร(งในอาหัารเพ+�อเพ��มรส่ชีาต�, กัล��น, ส่�ส่�น

อาที่� ด�ปล�, ย��หัร�า, ล6กัจ�นที่ร!, กัระวาน, กัานพล6, หัญาฝร��น, พร�กัไที่, งา, อบเชีย, มะกัร6ด, พร�กั

ข้าวเป?น 1 ในส่�นคาส่�งออกัหัล�กัข้องภู6ม�ภูาคน�2และเป?นที่��ตองกัารข้องเศรษฐกั�จโลกั บร�เวณที่��ปล6กัข้าวกั�นมากัในภู6ม�ภูาคน�2 ไดแกั�

1. บร�เวณที่��ราบล(�มแม�น42าเจาพระยา 2. บร�เวณส่ามเหัล��ยมปากัแม�น42าแดงในประเที่ศเว�ยดนาม 3. ที่��ราบล(�มแม�น42าอ�ระวด�ตอนกัลางและปากัแม�น42าส่าละ

ว�นในพม�า 4. บร�เวณที่ะเลส่าบเข้มรและชีายฝ,� งแม�น42าโข้ง 5. บางส่�วนข้องพ+2นที่��ราบลาดเข้าบนเกัาะล6ซีอนข้อง

ฟุ=ล�ปป=นส่!

นอกัจากัน�2ย�งม� ยางด�บ มะพราว ไมเน+2อเข้<ง ไมตน ไมปาล!ม และไม�ไผ่� เป?นว�ส่ด(น�ยมที่��ใชีในกัาร

กั�อส่ราง แอนโที่น� ร�ด กัล�าวว�า เป?นที่ร�พยากัรที่��ใชีไม�ม�ว�น

หัมด ต�างชีาต�ตองกัารมากั

เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตกัลายเป?นตลาดข้องป0า แที่นที่��ย(โรปและจ�น ในชี�วง C 16 เน+�องจากัปร�มาณป0าไมในย(โรปและจ�นลดนอยลง

อ�กัที่�2งเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ม�ฝนตกัชี(กัตลอดปC จFงม�ป0าดงด�บที่��หันาแน�น

กัารเกั<บข้องป0าข้ายเป?นอาชี�พด�2งเด�มข้องคนในด�นแดนน�2ควบค6�กั�บกัารที่4าไร�เร+�อยรอย เป?นส่าเหัต(ส่4าค�ญที่��ที่4าใหัอาณาจ�กัรโบราณพยายามผ่6กัข้าดกัารข้ายข้องป0าใหักั�บชีาวตะว�นตกั

ภู6ม�ภูาคเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ย�งเป?นแหัล�งแร�ธิาต(ที่��ส่4าค�ญที่��ส่(ดในภู6ม�ภูาคน�2 และเป?นที่��ตองกัารข้องประเที่ศอ(ตส่าหักัรรม

อาที่� แร�ด�บ(กัและว(ลแฟุรม มาเลเซี�ยผ่ล�ตได 1 ใน 3 ข้องปร�มาณกัารผ่ล�ตที่��ว

โลกั รองลงมาค+อ อ�นโดน�เซี�ย

เป?นแหัล�งผ่ล�ตน42าม�นป=โตรเล�ยม พบมากัในประเที่ศอ�นโดน�เซี�ยที่��เกัาะส่(มาตรา ชีวา และบอร!เน�ยว และในบร6ไน

พบบางในประเที่ศพม�า, มาเลเซี�ย และอ�าวไที่ย

เป?นแหัล�งประมงที่��ส่4าค�ญ เพราะแที่บที่(กัประเที่ศม�อาณาเข้ตต�ดที่ะเล ยกัเวนประเที่ศลาว

ข้าวและปลาเป?นอาหัารหัล�กั บร�เวณชี�2นหั�นใตน42าซี(นดา (ชี�วงที่ะเลน42าต+2นต�2งแต�

อ�าวไที่ยจนถFงที่ะเลชีวา ) เป?นแหัล�งจบส่�ตว!น42าที่��อ(ดมส่มบ6รณ!มากัที่��ส่(ดในโลกั

แอนโที่น� ร�ด กัล�าวว�า ปลาราเป?นเคร+�องปร(งแต�งข้าวที่��ส่4าค�ญ

เป?นแหัล�งย(ที่ธิศาส่ตร! โดยเฉีพาะบร�เวณชี�องแคบมะละกัา

ชีาวตะว�นตกัตองกัารม�อ4านาจเหัน+อด�นแดนบร�เวณด�งกัล�าว

เป?นจ(ดย(ที่ธิศาส่ตร!ที่��ตะว�นตกัแย�งชี�งกั�น อาที่� ส่งครามระหัว�างฮิอล�นดากั�บโปรต(เกัส่ ในชี�วงตนศตวรรษที่�� 18 บร�เวณชี�องแคบมะละกัาและเกัาะชีวา

กัารเผ่ยแพร�อ�ที่ธิ�พลข้องจ�น ส่ม�ยราชีวงศ!หัยวน (มองโกัล)และราชีวงศ! หัม�ง เพ+�อใหัอาณาจ�กัรในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตยอมร�บอ4านาจข้องจ�น

ราชีวงศ!หัยวน (C13) พยายามใหัอาณาจ�กัรในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตยอมร�บอ4านาจ เชี�น

1278 AD พระเจา เว อ�นที่ราวรม�นแหั�งอาณาจ�กัรจามปา ตองยอมร�บอ4านาจข้องราชีวงศ!หัยวน

1288 AD อาณาจ�กัรไดเว�ยต ตองยอมร�บอ4านาจราชีวงศ!หัยวน

ส่(โข้ที่�ยและร�ฐเชี�ยงใหัม� ยอมร�บอ4านาจราชีวงศ!หัยวนโดยม�กัารส่�งที่6ตไปมอบบรรณากัารหัลายคร�2ง

ยกัเวนอาณาจ�กัรเข้มร

ส่ม�ยล�าอาณาน�คม เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตเป?นแหัล�งย(ที่ธิศาส่ตร!ที่��ส่4าค�ญข้องกัารแข้�งข้�นและแย�งชี�งกั�น

พอฝร��งเศส่รบแพอ�งกัฤษในอ�นเด�ย จFงเร��มหั�นมาส่นใจอ�นโดจ�น โดยเฉีพาะบร�เวณล(�มแม�น42าโข้งและแม�น42าแดง เพ+�อใชีเป?นเส่นที่างข้F2นไปคาข้ายกั�บจ�นที่��ย6นนาน

อเมร�กัาตองกัารใชีฟุ=ล�ปป=นส่!เป?นที่��ต� 2งฐานที่�พและฐานผ่ล�ตถ�านหั�นในกัารเด�นเร+อเป?นเพ+�อไปคาข้ายในจ�นและฮิ�องกัง

ฮิอล�นดาตองกัารควบค(มชี�องแคบในบร�เวณคาบส่ม(ที่รเพ+�อผ่6กัข้นาดตลาดคาเคร+�องเที่ศ

อ�งกัฤษตองกัารฐานที่�พ และต�2งส่ถาน�กัารคาในกัารระบายส่�นคาระหัว�างจ�นและอ�นเด�ย ส่�งคโปร!ม�ความส่4าค�ญมากัส่4าหัร�บอ�งกัฤษ โดยเฉีพาะเม+�อคลองส่(เอชีถ6กัเป=ดใชีในปC ค.ศ. 1859

ในชี�วงส่งครามโลกัคร�2งที่�� 2 ญ��ป(0นมองว�าภู6ม�ภูาคน�2เป?นแหัล�งย(ที่ธิศาส่ตร!และแหัล�งเส่บ�ยง + น42าม�นที่��ส่4าค�ญในกัารที่4าส่งครามและข้ยายอาณาเข้ตข้องตน จFงยFดครองอาณาน�คมข้องชีาต�ตะว�นตกัที่�2งหัมด

ไที่ยแลพม�าเป?นจ(ดย(ที่ธิศาส่ตร!ส่4าค�ญในกัารเด�นที่�พเข้าไปในอ�นเด�ยข้องญ��ป(0นเพ+�อที่4าส่งครามกั�บจ�กัรวรรด�อ�งกัฤษ

หัล�งส่งครามโลกัคร�2งที่�� 2 ภู6ม�ภูาคน�2เป?นย(ที่ธิศาส่ตร!ส่4าค�ญในกัารเผ่ยแพร�ล�ที่ธิ�กัารเม+องที่��ส่4าค�ญ 2 ล�ที่ธิ� ค+อ

1. เส่ร�น�ยม 2. คอมม�วน�ส่ต! - เป?นกัารชี�วงชี�งกั�นระหัว�างค�ายโลกัเส่ร�และคอมม�วน�ส่ต! - ม�ส่งครามต�วแที่นเกั�ดข้F2นและกั�นเวลานาน ค+อ ส่งครามอ�น

โดจ�น- เพ+�อเป?นกัารซี+2อใจประเที่ศในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต

ประเที่ศตะว�นตกัโดยเฉีพาะ USA จFงย�งไม�ละความส่นใจในภู6ม�ภูาคน�2

แผ่นกัารโคล�มโบ (Colombo Plan) เพ+�อความร�วมม+อในกัารพ�ฒนาเศรษฐกั�จในเอเชี�ยใตและเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต เส่นอคร�2งแรกัในปC ค.ศ.1950 เพ+�อยกัระด�บค(ณภูาพชี�ว�ตข้องประชีากัรในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต

องค!กัารส่นธิ�ส่�ญญาปKองกั�นภู6ม�ภูาคเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต (SEATO)

ประเที่ศส่มาชี�กัไดแกั� USA, ปากั�ส่ถาน, ไที่ย, ออส่เตรเล�ย, น�วซี�แลนด!, ฟุ=ล�ปป=นส่!, อ�งกัฤษ, ฝร��งเศส่

กั�อต�2งที่��กัร(งมะน�ลา ประเที่ศฟุ=ล�ปป=นส่! คลาย นาโต ในย(โรป ใหัความร�วมม+อดานกัองกั4าล�งที่หัาร เพ+�อปKองกั�น

กัารข้ยายอ4านาจข้องล�ที่ธิ�คอมม�วน�ส่ต!

ชี�วง WWII โซีเว�ยต ชี�วยส่�มพ�นธิม�ตรปลดปล�อยประเที่ศในย(โรปตะว�นออกั แต�พอส่งครามส่งบ ไม�ยอมถอนที่�พออกั

โซีเว�ยต เปล��ยนประเที่ศเหัล�าน�2นเป?นประเที่ศคอมม�วน�ส่ต! ด�นแดนน�2นถ6กัเร�ยกัว�า ม�านเหัล<กัข้องโซีเว�ยต หัล�ง WWII ม�กัารแบ�งเยอรมน�ออกัเป?น 4 ส่�วนๆที่��ใหัญ�

ที่��ส่(ดเป?นข้องโซีเว�ยต จนกัระที่��งเยอรมน�เหัล+อแค� 2 ส่�วนในเวลาต�อมา ค+อ

เยอรม�นตะว�นออกัและเยอรม�นตะว�นตกั

ในที่ว�ปเอเชี�ย โซีเว�ยตไดหัม6�เกัาะคร6ร�ล ที่างตอนเหัน+อข้องญ��ป(0น

1949 AD พรรคคอมม�วน�ส่ต!จ�น น4าโดยเหัมา เจอ ต(ง ส่ามารถข้�บไล�พรรคกั*กัม�นต�Lง ข้อง เจ�ยงไคเชี<กั ใหัไปต�2งร�ฐบาลใหัม�ที่��เกัาะใตหัว�น

1950 เกั�ดส่งครามเกัาหัล� ซีF�งเกัาหัล�เหัน+อไดร�บกัารส่น�บส่น(นจากัจ�นและส่หัภูาพโซีเว�ยต

เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตม�อ�กัษรเร��มใชีเม+�อไร ??? ภู6ม�ภูาคเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตม�พ�ฒนากัารที่าง

ประว�ต�ศาส่ตร!มาอย�างยาวนาน ย(คประว�ต�ศาส่ตร! เร��มตนต�2งแต� มน(ษย!ร6 จ�กับ�นที่Fกั

หัร+อ ค�ดคนต�วอ�กัษรเป?นข้องตนเองได น�กัว�ชีากัารหัลายที่�าน เหั<นตรงกั�นว�า อ�กัษรโบราณ

ข้องภู6ม�ภูาคน�2ไดร�บอ�ที่ธิ�พลจากัอ�กัษรป,ลลวะ จากัอ�นเด�ยใต

อ�กัษรด�งกัล�าวเป?นตนแบบข้อง อ�กัษรข้อมและอ�กัษรมอญโบราณ

อ�กัษรป,ลลวะ ถ6กัเผ่ยแพร�เข้ามาในด�นแดนเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตในชี�วงพ(ที่ธิศตวรรษที่�� 11

น�กัโบราณคด� ส่�นน�ษฐานว�า อาณาจ�กัรศร�ว�ชี�ย อาณาจ�กัรที่วารวด�ร�บไปใชีประมาณ 200 ปC กั�อนที่��จะค�ดคนอ�กัษรข้องตนเองได

กัารแบ�งย(คในกัารศFกัษาประว�ต�ศาส่ตร!เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต เป?น ธิรรมเน�ยมที่��เราไดมาจากัน�กัว�ชีากัารต�างประเที่ศ

โดยเฉีพาะน�กัว�ชีากัารในส่ม�ยอาณาน�คม ในที่างที่ฤษฎ�แลว กัารแบ�งย(คที่างประว�ต�ศาส่ตร!

กัระที่4าข้F2นเพ+�อใหัเราเข้าใจถFงจ(ดเปล��ยนแปลงข้องเหัต(กัารณ!ที่��ส่4าค�ญข้องเร+�องราวที่��เราศFกัษาอย6�

น�กัว�ชีากัารจFงน�ยมแบ�งย(คประว�ต�ศาส่ตร! ตาม “กัารเปล��ยนแปลงที่��ส่4าค�ญ”

ส่ม�ยกั�อนประว�ต�ศาส่ตร! - ย(คหั�น - ย(คหั�นใหัม� - ย(คส่4าร�ด - ย(คเหัล<กั

ส่ม�ยประว�ต�ศาส่ตร! - ย(คตน Early Period - ย(คกัลาง Medieval Period - ย(คปลาย (ส่ม�ยใหัม� ) Modern

Period

ม�ลต�น ออส่บอร!น (Milton Osborne) แบ�งย(คที่างประว�ต�ศาส่ตร!ข้องเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ออกัเป?น 4 ย(ค

1. ส่ม�ยคลาส่ส่�กั 2. ส่ม�ยจาร�ต 3. ส่ม�ยอาณาน�คม 4. ส่ม�ยใหัม�

แฮิร�� เจ เบ<นดา แบ�งประว�ต�ศาส่ตร!เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตออกัเป?น 6 ย(ค ค+อ

1. ย(คคลาส่ส่�กั 2. ย(คหัล�งคลาส่ส่�กั 3. ย(คกัารเร��มเข้ามาข้องชีาวย(โรป 4. ย(คอาณาน�คมส่ม�ยใหัม� 5. ย(คญ��ป(0นยFดครอง 6. ย(คเอกัราชี

- แฮิร�� เจ เบ<นดา และ ม�นต�น ออส่บอร!น กัล�าวว�า ย(คคลาส่ส่�กั ค+อ

“ส่ม�ยหันF�งในประว�ต�ศาส่ตร!เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตที่��กั4าหันดเหั<นไดโดยส่�มฤที่ธิ�ผ่ลที่างศ�ลปกัรรม ส่ถาป,ตยกัรรม และพ�ฒนากัารข้องร�ฐ เหัม+อนกั�บประว�ต�ศาส่ตร!กัร�กัและโรม�นกั�อนจะถFงย(คเส่+�อมใน C15 และเป?นย(คที่��ชี�2ใหัเหั<นความส่4าค�ญข้องประเพณ� ว�ฒนธิรรมข้องชีาวเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต”

ส่�มฤที่ธิ�ผ่ลที่างว�ฒนธิรรม หัมายถFงอะไร

เป?นย(คที่��เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตเจร�ญ เหัม+อนกั�บ ย(คคลาส่ส่�กัในย(โรป

ย(คคลาส่ส่�ค ในย(โรป หัมายถFงกัร�กัและโรม�น ไม�ใชี�อ�งกัฤษ, ฝร��งเศส่ ซีF�งเป?นมหัาอ4านาจข้องย(โรปในชี�วงล�าอาณาน�คม

ชี�วงย(คคลาส่ส่�คข้องเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต เม+องใหัญ�ๆ ที่��ม�ชี+�อเส่�ยง ม�มนต!เส่น�หั!ในป,จจ(บ�น อย�างลอนดอน, ปาร�ส่ ไม�ไดเจร�ญมากัน�กั

ลอนดอน, ปาร�ส่ ในส่ม�ยย(คคลาส่ส่�คข้องย(โรป ม�ฐานะเป?นแค�เม+องอาณาน�คมเล<กัๆ ข้องอาณาจ�กัรโรม�น (หัม6�บานเล<กัๆ)

ลอนดอน = ลอนด�น�อ(ม ปาร�ส่ = ล6เตเที่�ย

ม�นต�น ออส่บอร!น ว�เคราะหั!ว�า เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตในชี�วงเวลาด�งกัล�าวเจร�ญมากั ในข้ณะที่�� เม+อง

ลอนดอนข้องอ�งกัฤษ ย�งเป?นแค�เม+องเล<กัๆ และม�ประชีากัร ไม�กั��พ�นคน เที่�าน�2น

ลอนดอนในชี�วง C9 ม�ประชีากัรไม�เกั�น 35000 คนส่ภูาพไรระเบ�ยบและส่กัปรกั

กั�มพ6ชีา ใน C9 ม�ประชีากัรกัว�า 1 ลานคน ส่ามารถที่4านาหัล�อเล�2ยงเม+องหัลวงได

กั�มพ6ชีาม�ระบบชีลประที่านที่��ซี�บซีอน, เพาะปล6กัและเกั<บเกั��ยวข้าวไดถFง 3 คร�2งต�อปC (ฤด6แลงในกั�มพ6ชีา

กั�นเวลา 6 เด+อน) กั�มพ6ชีา ในชี�วง C9 ม�จารFกัจ4านวนมากั ที่��แส่ดงใหัเหั<น

ถFงความเจร�ญร( �งเร+องในอด�ต

ส�มัฤทธิ�ผลของก่ร�ก่ดานศ�ลปกัรรม ร6ปป,2 นเที่พเจา, ร6ปป,2 นมน(ษย!แบบ realistic ดานกัารปกัครอง กัารปกัครองแบบประชีาธิ�ปไตยกัร�กัส่ถาป,ตยกัรรม ว�หัารพาเธินอน

ส่�มฤที่ธิ�ผ่ลข้องโรม�นดานกัารปกัครอง ปกัครองแบบส่าธิารณร�ฐ, กัฎหัมายส่�บส่อง

โต*ะ,กัฎหัมายจ�ส่ต�เน�ยน

ส่ถาป,ตยกัรรม โคลอส่ซี�ยม

ส่�มฤที่ธิ�ผ่ลในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต อาที่� - ดานส่ถาป,ตยกัรรม ปราส่าที่หั�นนครว�ด, เจ

ด�ย!ชีเวดากัอง, ป(โรพ(ธิโธิ - ดานวรรณกัรรม มหัากัาพย! เชี�น รามเกั�ยรต�,

ต4าราพ�ชี�ยส่งคราม - ดานกัารปกัครอง แนวค�ดส่มมต�เที่พ, เที่ว

ราชีา - ศ�ลปกัรรม ร6ปป,2 น, ร6ปส่ล�กั, พระพ(ที่ธิร6ป

Michael Aung-Thwin ว�เคราะหั!ว�า ย(คคลาส่ส่�กัในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ม�กัจะครอบคล(มต�2งแต� C 9 – C 14 ซีF�งเป?นชี�วงเวลาที่��ร �บโบราณย(คแรกั อาที่� พะโค, ส่(โข้ที่�ย, นครว�ด, ได เว�ยต, ศร�ว�ชี�ย ถ+อกั4าเน�ดข้F2นและพ�ฒนาไปเป?นประเที่ศชีาต�ในภู6ม�ภูาคเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตในป,จจ(บ�น

ย(คคลาส่ส่�กั เป?นย(คที่��แส่ดงใหัเหั<นเข้ตว�ฒนธิรรม 3 เข้ต ค+อ

1 .เข้ตว�ฒนธิรรมอ�นเด�ย2. เข้ตว�ฒนธิรรมจ�น3. เข้ตว�ฒนธิรรมฟุ=ล�ปป=นส่!

ส่ร(ป ค4าว�าคลาส่ส่�ค ที่��ถ6กัใชีเร�ยกัเป?นชี+�อย(คๆหันF�งข้องเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต แส่ดงใหัเหั<นว�า

น�กัว�ชีากัารตะว�นตกั ยอมร�บว�าคร�2งหันF�งเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตม�ความย��งใหัญ�เที่�ยบไดกั�บย(คคลาส่ส่�คข้องย(โรป ค+อ กัร�กั, โรม�น

เร��มต�2งแต� C14 – C16 ร�ฐโบราณในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตส่�วนใหัญ� โดย

เฉีพาะร�ฐชีายฝ,� งที่ะเลไดร�บอ�ที่ธิ�พลจากัศาส่นาอ�ส่ลาม โดยเฉีพาะบนเกัาะชีวา

ศาส่นาพ(ที่ธิในเกัาะชีวา หัมดความส่4าค�ญลง ร�ฐชีายฝ,� งที่ะเลาเร��มใชีต4าแหัน�งส่(ลต�านเป?นประม(ข้

ถFงไม�ม�กัารส่รางพ(ที่ธิศาส่นาส่ถาน อย�าง บ(โรพ(ที่โธิ อ�กั

พวกัอ6ลามะ (Ulama) ม�อ4านาจมากัในราชีส่4าน�กั บางคร�2งข้�ดแยงกั�บส่(ลต�านหัร+อกัษ�ตร�ย!ที่องถ��น

อ6ลามะ = ชีนชี�2นข้องชีาวม(ส่ล�มที่��ม�กัารศFกัษา, ปราชีญ!, ราชีบ�ณฑิ�ต ม�กัม�อ4านาจในกัารเป?นที่��ปรFกัษาราชีกัารแผ่�นด�นแกั�ส่(ลต�าน, เป?นผ่6พ�พากัษา, เที่ศนาส่อนศาส่นา

ในเข้ตว�ฒนธิรรมอ�นเด�ย ล�ที่ธิ�พราหัมณ!ฮิ�นด6 และศาส่นาพ(ที่ธิมหัายานถ6กัแที่นที่��ดวย พ(ที่ธิน�กัายหั�นยาน และศาส่นาอ�ส่ลาม

หั�นยาน ปฏ�เส่ธิ แนวค�ดที่��ว�า กัษ�ตร�ย!เป?นส่มมต�เที่พ อ4านาจร�ฐไม�ไดอย(�ที่��ต�วกัษ�ตร�ย! แต�ย�งไม�ปฏ�เส่ธิเร+�องบ(ญบารม�

ในส่ม�ยน�2จFงม�ส่งคราม กัารแย�งชี�งอ4านาจกั�นเป?นกัษ�ตร�ย!บ�อยคร�2ง เพราะส่าม�ญชีนกั<ส่ามารถเป?นกัษ�ตร�ย!ได หัากับ(ญบารม�ถFง

ศาส่นาพ(ที่ธิน�กัายหั�นยานไดน4าหัล�กักัาร 3 ประกัารเข้ามาค+อ 1. ส่�งคมม�ความเที่�าเที่�ยมกั�น (แต�ในกัารปฏ�บ�ต�ไม�จร�ง ) 2. พระส่งฆ่!ม�อ�ที่ธิ�พลเหัน+อกัษ�ตร�ย!บาง 3. ภู�กัษ(ตองอย6�อย�างเร�ยบง�าย

ร�ฐโบราณในเข้ตอ�ที่ธิ�พลอ�นเด�ย ม�ล�กัษณะเป?น จ�กัรวรรด�มากัข้F2น เชี�น กัร(งศร�อย(ธิยา, หังส่าวด�

เร��มที่4าส่งครามข้ยายอ4านาจ แนวค�ดเร+�องจ�กัรพรรด�ราชี (ราชีาเหัน+อราชีา ) ม�

อ�ที่ธิ�พลในส่�งคม

ย(คคลาส่ส่�กั + หัล�งคลาส่ส่�กั = ย(คจาร�ต ย(คจาร�ต หัมายถFง ระยะเวลาที่��โครงส่รางดาน

ต�างๆข้องส่�งคมพ+2นเม+องไดร�บกัารวางรากัฐาน ที่�2งที่างกัารเม+อง เศรษฐกั�จ ส่�งคม และว�ฒนธิรรม อาที่�

- กัารปกัครอง แบบส่มมต�เที่พ, ม�ศ6นย!กัลางข้องอ4านาจและม�กัาร ข้ยายต�วข้องหั�วเม+อง

- ส่�งคม กัารแบ�งชีนชี�2น ม�กัารกั4าหันดหันาที่��ข้องคนในส่�งคม อย�างชี�ดเจน

เร��มชี�วง C17 – 18 ชีาวตะว�นตกัเร��มเข้ามาอ�ที่ธิ�พลโดยเฉีพาะในด�นแดน

คาบส่ม(ที่ร เชี�น มลาย6, อ�นโดน�เซี�ย คร�ส่ต!ศาส่นา เร��มเข้ามาแที่นที่��ศาส่นาอ�ส่ลามบร�เวณ

เกัาะชีวา และมลาย6 อ�งกัฤษบนคาบส่ม(ที่รมลาย6ส่นใจกัารคามากักัว�าเผ่ย

แพร�ศาส่นา ฉีะน�2นอ�ที่ธิ�พลอ�ส่ลามที่��มลาย6จFงไดร�บผ่ลกัระที่บนอย

ตรงกั�นข้ามกั�บโปรต(เกัส่และฮิอล�นดา ที่��เนนกัารเผ่ยแพร�ศาส่นาควบค6�กั�บกัารคา

ชี�วงกัลาง C 19 ชี�วงล�าอาณาน�คมเต<มต�วข้องชีาต�ตะว�นตกั เร��มเกั�ดข้บวนกัารชีาต�น�ยม อ�นเป?นผ่ลมาจากักัาร

กัดข้��และกัารไดร�บกัารศFกัษาจากัตะว�นตกั

ชี�วงส่งครามโลกัคร�2งที่�� 2 ชีาต�ตะว�นตกัส่(ญเส่�ยอาณาน�คมข้องตนเองใน

ภู6ม�ภูาคน�2ใหัแกั�ญ��ป(0น

ต�2งแต�ชี�วงหัล�งส่งครามโลกัคร�2งที่�� 2 ม�กัารใหัเอกัราชีกั�บประเที่ศในภู6ม�ภูาคน�2โดย

ประเที่ศเจาอาณาน�คม

เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตเคยเป?นที่��ต� 2งข้องร�ฐต�างๆ โดยม�ว�ธิ�กัารกั�อต�2งม�ความเจร�ญร( �งเร+องตามแบบฉีบ�บข้องตนเอง เชี�น ร�ฐฟุ6น�น, เจนละ, ศร�ว�ชี�ย, พ(กัาม, พย6, มะที่ะร�ม, ศร�ว�ชี�ย, มะละกัา

ร�ฐด�งกัล�าวข้างตน พ�ฒนาจนกัระที่�2งถFง C14 จFงเส่+�อมลง และม�อาณาจ�กัรใหัม�เข้ามาแที่นที่��

ยกัเวน ฟุ=ล�ปป=นส่! ที่��ไม�พบหัล�กัฐานพ�ฒนากัารข้องร�ฐโบราณเลย

ฟุ=ล�ปป=นส่! ไม�เคยผ่�านย(คคลาส่ส่�กั หัร+อย(คจาร�ต เข้ตฟุ=ล�ปป=นส่! จFงม�ส่ภูาพเป?นกัารรวมต�วข้องหัม6�บานเล<กัๆ

ที่��เร�ยกัว�า บาล�งไกัส่! (Barangays) เป?นหัน�วยปกัครองเล<กัๆ ม� ดาต6 (Datu) เป?นผ่6น4า

อมกั�นหัร+อม�กัารดข้F2นพร�กั4าเนได�ร�ฐต�างๆ ม ܀พ�ฒนากัารแบบเด�ยวกั�นที่��วที่�2งภู6ม�ภูาค / ดร�ฐข้F2นอย6�กั�บป,จจ�ยภูายใน�กัระบวนกัารเกั ܀ภูายนอกั

ม�ความเจร�ญข้�2นพ+2นฐานในระด�บชี(มชีนเม+องที่��พรอมจะปร�บระด�บส่�งคมข้องตนใหัส่6งข้F2นหัร+อเจร�ญกัาวหันาต�อไป ม�ที่4าเลที่��ต� 2งที่��เหัมาะส่มอย6�ในเส่นที่างคมนาคม คาข้าย ใกัลชีายฝ,� งที่ะเล ส่ามารถเป?นแหัล�งที่��พ�กัเร+อส่�นคา เม+องที่�า หัร+อชี(มชีนที่��อย6�บร�เวณล(�มแม�น42าที่��ม�ที่างออกัต�ดต�อที่ะเลยภูายนอกัได ที่4าใหัส่ะดวกัต�อกัารต�ดต�อคาข้ายกั�บชี(มชีนโพนที่ะเลที่��ม�ความเจร�ญและอารยธิรรมส่6งกัว�าได ม�กัารส่��งส่มความร6 จากักัารที่��ไดร�บที่ราบความเจร�ญกัาวหันาข้องชี(มชีนโพนที่ะเล โดยเฉีพาะจากัอ�นเด�ยซีF�งเป?นแหัล�งว�ฒนธิรรมระด�บส่6ง ที่��ม�แนวค�ดแบบแผ่นที่��เป?นระบบ ส่ามารถอธิ�บายได ไม�ว�าจะเป?นหัล�กัศาส่นา ระบบกัษ�ตร�ย! กัฎหัมาย ภูาษาวรรณคด� ตลอดจนศ�ลปว�ที่ยากัารต�างๆ เที่�าที่��ม�โอกัาส่ไดร�บร6 ตลอดชี�วงเวลาข้องกัารม�ปฏ�ส่�มพ�นธิ!และคาข้ายระหัว�างกั�น

ในฐานะเป?นอ(ดมกัารพ+2นฐานที่��ตอบส่นองว�ตถ(ประส่งค!หัร+อเอ+2อประโยชีน!ในที่างใดที่าง

หันF�งแกั�ชี(มชีน บานเม+อง

แนวค�ดเชี�งว�ว�ฒนากัาร แนวค�ดเชี�งโครงส่ราง แนวค�ดเชี�งว�ฒนธิรรม

เบนเนธิ บรอนส่�น เส่นอว�า เป?นเพราะความตองกัารที่��จะปร�บส่�งคมบานเม+องข้องตนใหัเจร�ญ

กัาวหันาข้F2นอ�กัระด�บหันF�ง เน+�องจากับานเม+องข้ยายต�วจากักัารเพ��มข้F2นข้องประชีากัาร หัร+อบานเม+องม�

เศรษฐกั�จกัารเกัษตร กัารคาข้ยายต�วมากัข้F2น จFง–จ4าเป?นตองจ�ดระเบ�ยบส่�งคมกัารเม+องเส่�ยใหัม�ดวย

กัารหัย�บย+มแนวค�ดว�ฒนธิรรมอ�นเด�ยที่��ส่6งกัว�าเข้าไวและเกั�ดพ�ฒนากัารข้F2นเป?นร�ฐในที่��ส่(ด

พอล ว�ตล�� เหั<นว�า กัระบวนกัารพ�ฒนาไปส่6�ความเป?นร�ฐ เป?นกัารเปล��ยนแปลงเชี�งโครงส่รางที่��ส่�วนต�างๆ ข้องส่�งคมม�ความส่�มพ�นธิ!กั�นอย�างซี�บซีอนมากัข้F2น ที่�2งที่างกัารเม+อง เศรษฐกั�จ ส่�งคมและว�ถ�ชี�ว�ต อ�นเน+�องมา

จากั ความเต�บโตและกัารข้ยายต�วที่างเศรษฐกั�จกัารคา –กัารเกัษตรและจ4านวนประชีากัรที่��เพ��มมากัข้F2น น4าไปส่6�

ความจ4าเป?นที่��ตองใชีอ4านาจเข้าไปจ�ดกัาร เชี�น กัารที่��ตองใชีอ4านาจร�ฐเข้าไปจ�ดกัารระบบน42าใหัม�ประส่�ที่ธิ�ภูาพ เพ+�อ

เพ��มผ่ลผ่ล�ตใหัมากัข้F2น และเอ+2อต�อกัารใหัอ4านาจส่�วนกัลางเข้าไปแส่วงหัาผ่ลประโยชีน!ไดมากัข้F2นในร6ปข้องส่�วน

/ บรรณากัาร ที่4าใหัเกั�ดบ6รณากัารเชี�งโครงส่รางที่างส่�งคม เศรษฐกั�จและอ4านาจกัารเม+องข้F2น

โดยกัระบวนกัารเปล��ยนแปลงอาจเร��มจากั ผ่6น4าพ+2นเม+อง (ซีF�งอย6�ในระด�บบนข้องโครงส่รางข้อง

ส่�งคม ) ตองกัารยกัส่ถานภูาพความเป?นผ่6น4าพ+2นเม+องข้องตนข้F2นเป?นราชีา / กัษ�ตร�ย! ที่��มากัดวย

อ4านาจ / บ(ญบารม� เพ+�อใหัเกั�ดความชีอบธิรรมและกัารยอมร�บจากักัล(�มชีนต�างๆ โดยกัารเล�ยนแบบ

ความย��งใหัญ�และความศ�กัด�Nส่�ที่ธิ�Nข้องราชีส่4าน�กัแบบอ�นเด�ยมาใชี เพ+�อความย��งใหัญ�ในอ4านาจแหั�งตนและใชีอ4านาจในกัารจ�ดกัารบานเม+องใหัเกั�ดประส่�ที่ธิ�ภูาพ

และเพ+�อประโยชีน!ที่างเศรษฐกั�จในร6ปข้องส่�วย /บรรณากัาร

เคนเนธิ ฮิอล ไดส่น�บส่น(นแนวค�ดน�2 โดยยกัต�วอย�างกัรณ�กัารเกั�ดร�ฐฟุ6น�นว�า เกั�ดจากักัารรวมต�วข้อง

ชี(มชีนคาข้ายแถบชีายฝ,� งที่ะเลกั�บชี(มชีนภูายในที่��เป?นแหัล�งเกัษตรกัรรม อาศ�ยกัารข้ยายต�วข้องกัารคากัระต(นใหัเกั�ดกัารรวมต�วเป?นร�ฐ โดยผ่6น4าพ+2นเม+องไดส่รางอ4านาจ

ร�ฐข้F2น ยกัส่ถานภูาพตนเองเข้าส่6�ระบบกัษ�ตร�ย! เพ+�อแส่วงหัาความชีอบธิรรมและกัารยอมร�บจากัด�นแดน

ภูายในกัารปร�บเปล��ยนเชี�งโครงส่รางเศรษฐกั�จ –กัารเม+องน�2เอง ไดพ�ฒนาไปส่6�กั4าเน�ดร�ฐ โดยกัารหัย�บย+มแนวค�ดที่างกัารเม+องแบบอ�นเด�ยมาจ�ดระบบร�ฐข้องตน

และน4าไปส่6�พ�ฒนากัารดานอ+�นๆ ต�อไป

รศ.ศร�ศ�กัร ว�ลล�โภูคม เส่นอว�า กัระบวนกัารเกั�ดร�ฐ อาจเพ+�อกัารบ6รณากัารที่างว�ฒนธิรรมและกัารเม+อง

เน+�องจากัส่ภูาพข้องที่องถ��นในภู6ม�ภูาคที่��ม�ความหัลากัหัลายข้องกัล(�มชีน ว�ฒนธิรรม ภูาษา กัระจายกั�นอย6�เป?น

กัล(�มๆ อย�างอ�ส่ระ แมจะม�ความส่�มพ�นธิ!ที่างเศรษฐกั�จกัารคาและส่�งคมระหัว�างกั�นอย6�บาง แต�กั<ไม�อาจรวมกั�นเป?นกัล(�มชีนใหัญ�ที่��เป?นเอกัภูาพ ฉีะน�2น จFงตองอาศ�ยว�ฒนธิรรมอ�นเด�ยเข้ามาเป?นบรรที่�ดฐานร�วมกั�นข้องส่�งคม ปล6กัฝ,งความค�ดความเชี+�อ ความจงร�กัภู�กัด� ประเพณ�ใหัเป?นแบบอย�างเด�ยวกั�น ซีF�งจะที่4าไดกั<โดยกัารยกัระด�บผ่6น4าที่องถ��นข้องตนใหัส่6งข้F2นเป?นศ6นย!รวมแหั�งอ4านาจและศ6นย!กัลางกัารบร�หัาร โดยส่ถาปนาระบบกัษ�ตร�ย!และพ�ธิ�กัรรมราชีส่4าน�กัข้F2นเป?นฐานรองร�บอ4านาจและเพ+�อส่รางความชีอบธิรรมที่างกัารปกัครองแบบอ�นเด�ยพ�ฒนาไปส่6�ร �ฐในที่��ส่(ด

๐ กั4าเน�ดร�ฐ ในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ส่�มพ�นธิ!โดยตรงกั�บกัารหัย�บย+มแนวค�ด ร6ปแบบ ว�ฒนธิรรมอ�นเด�ยที่��ส่6งกัว�าไวในฐานะเป?น อ(ดมกัารพ+2นฐานที่��ถ6กั

น4ามาใชีดวยส่าเหัต(ป,จจ�ยต�างๆ กั�น เพ+�อยกัระด�บความเจร�ญกัาวหันาข้องบานเม+อง

เพ+�อส่รางเอกัภูาพข้องกัล(�มชีนภูายใตบรรที่�ดฐานเด�ยวกั�นที่างว�ฒนธิรรม ความเชี+�อ–

เพ+�อตอบส่นองความตองกัารข้องที่องถ��นในกัารพ�ฒนากัารเม+อง เศรษฐกั�จ

หัร+อเพ+�อตอบส่นองความตองกัารในหัลายๆ ดานพรอมกั�น

๐ กัารร�บว�ฒนธิรรมอ�นเด�ยจFงถ+อว�า เป?นความจ4าเป?นข้องส่�งคมเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต และน�าจะเป?นกัารร�เร��มโดยชีาวพ+2นเม+องมากักัว�า๐ กัารร�บว�ฒนธิรรมอ�นเด�ยอาจเกั�ดข้F2นโดยผ่6น4าที่องถ��นเชี+2อเชี�ญพราหัมณ! น�กัปราชีญ! จากัอ�นเด�ยเข้ามาเพ+�อส่ถาปนาระบบกัษ�ตร�ย!ใหัแกั�ตน โดยกัารที่4าพ�ธิ�บรมราชีาภู�เษกัใหั รวมที่�2งพ�ธิ�กัรรมต�างๆ เพ+�อรองร�บอ4านาจและความชีอบธิรรมแกั�ตน ที่�2งย�งใหัพราหัมณ!เข้ามาเป?นที่��ปรFกัษา ราชีกัารแผ่�นด�นตลอดจนร�บราชีกัารอย6�ในราชีส่4าน�กั จนหัลอมรวมเป?นกัล(�มเด�ยวกั�บชีนชี�2นปกัครองร�วมกั�บกัษ�ตร�ย! ข้(นนาง ที่��เป?นศ6นย!กัลางอ4านาจตามระบบอ4านาจร�ฐแบบใหัม� พ�ฒนาไปส่6�ความเป?นร�ฐในที่��ส่(ด

�ร�ฐโบราณ หัมายถFง ศ6นย!รวมข้องชี(มชีนหันF�งๆ ที่��ม ܀ศ6นย!กัลางอ4านาจเพ�ยงแหั�งเด�ยว ครอบคล(มปร�มณฑิล

ที่��ม�อาณาบร�เวณพอส่มควร และม�โครงส่รางร�ฐที่��แตกัต�างอย�างส่�2นเชี�งกั�บร�ฐชีาต� (Nation State )

ในป,จจ(บ�น เพราะ ไม�ม�ข้อบเข้ตอ4านาจ / เส่นแบ�งเข้ตแดนที่างภู6ม�ศาส่ตร!ที่��ชี�ดเจนแน�นอน ตายต�ว แต�ม�แบบแผ่น / กัารจ�ดกัารระบบร�ฐแบบจาร�ต -ไม�ม�ศ6นย!กัลางอ4านาจที่��ชี�ดเจนแน�นอนตายต�ว

เพ�ยงแหั�งเด�ยว- ประชีากัรร�ฐม�ความส่4าค�ญอย�างย��งและถ6กัควบค(มโดยร�ฐ

1. ม�กัารจ�ดผ่�งเม+องและระบบร�ฐตามแผ่นภู6ม�คต� เร+�องโลกั - จ�กัรวาล 2. ม�กัารจ�ดองค!กัรที่างกัารปกัครอง 3. ม�องค!กัรที่างศาส่นา 4. ม�ชีนชี�2นที่��เด�นชี�ดที่างส่�งคม 5. ม�ระบบเศรษฐกั�จพ+2นฐาน

ม�องค!ประกัอบที่��ส่4าค�ญ ค+อ

๐ ใหัความส่4าค�ญแกั� ราชีธิาน�“ ” ในฐานะเป?นแกันกัลางข้องอ4านาจร�ฐ เที่�ยบเค�ยง เข้าพระส่(เมร( “ ” ที่��

เป?นศ6นย!กัลางจ�กัรวาล๐ ราชีธิาน�ถ+อเป?นศ6นย!กัลางอ4านาจ (Ring of Power) และเป?นเคร+�องหัมายแหั�งร�ฐ

๐ ราชีธิาน�ถ+อเป?นศ6นย!กัลางอ�นศ�กัด�Nส่�ที่ธิ�N เป?นที่��ต� 2งข้องเที่วส่ถานที่��ประที่�บข้องเที่พเจาที่��กัษ�ตร�ย!ที่รงน�บถ+อ / เป?นที่��ต� 2งข้องพระราชีว�งแหั�งส่มมต�เที่พ (ในพ�ธิ�บรมราชีาภู�เษกั กัษ�ตร�ย! จะตองที่4าพ�ธิ�เส่ด<จเล�ยบพระนคร

ดวย๐ ม�กัารจ�ดล4าด�บความส่4าค�ญข้องเม+องล6กัหัลวง หั�วเม+อง เม+องบร�วาร / ประเที่ศราชี รายรอบราชีธิาน�ที่��เป?น

ศ6นย!กัลาง

๐ ราชีธิาน�ถ+อเป?นศ6นย!กัลางที่างว�ฒนธิรรม เป?นตนแบบข้องว�ฒนธิรรมที่��เร�ยกัว�า ว�ฒนธิรรมหัลวง

๐ รายรอบศ6นย!กัลางราชีธิาน� จะม�เม+องล6กัหัลวง เม+องบร�วาร เม+องประเที่ศราชี เร�ยงรายตามล4าด�บความ

ส่4าค�ญและความส่�มพ�นธิ! ที่��ม�ต�อศ6นย!กัลางราชีธิาน�

๐ ม�ส่ถาบ�นกัษ�ตร�ย! (Kingship) เป?นศ6นย!กัลางเชี�นเข้าพระส่(เมร( ในฐานะผ่6ม�อ4านาจส่6งส่(ด / เป?นเจาแผ่�น

ด�น ม�ส่ถานภูาพกัF�งเที่พหัร+อส่มมต�เที่พ แวดลอมดวยพระบรมวงศาน(วงศ!และข้าราชีส่4าน�กั ไดแกั� ข้(นนาง

ข้าราชีกัาร ที่��ค�ดเล+อกัมาจากั กั4าเน�ดในตระกั6ลที่��ม�เชี+2อส่ายหัร+ออย6�ใกัลชี�ดแวดลอมกัษ�ตร�ย! มากักัว�ากัารพ�จารณาค�ดเล+อกัจากัเหัต(ผ่ลที่าง ค(ณว(ฒ� ความ

ส่ามารถ (ยกัเวนร�ฐเว�ยดนามที่��ม�ระบบค�ดเล+อกั ข้าราชีกัารแบบจ�น)

๐ บรรดาข้าราชีกัารจะม�ล4าด�บชี�2นตาม ต4าแหัน�ง / บที่บาที่ / หันาที่�� / ความส่4าค�ญ ในฐานบร�วารที่��

แวดลอมส่ถาบ�นกัษ�ตร�ย!ที่��เป?นศ6นย!กัลาง

๐ เป?นส่+�อกัลางประส่านใหัเกั�ดความค�ดความเชี+�อร�วมกั�นและ เป?นไปในแนวที่างเด�ยวกั�นข้องส่�งคม๐ แมในบางร�ฐ ผ่6ปกัครองกั�บประชีาชีนม�ไดน�บถ+อศาส่นาเด�ยวกั�น เชี�น เข้มรส่ม�ยพระนคร แต�ศาส่นาพราหัมณ! - ฮิ�นด6กั<ส่�งเส่ร�มส่น�บส่น(นต�ออ4านาจข้องกัษ�ตร�ย!เที่วราชีาจนเกั�ดกัารยอมร�บในหัม6�ประชีาชีน

ม�ชีนชี�2นที่��เด�นชี�ด ซีF�งเกั�ดจากักัารแบ�งหันาที่��กั�นที่4างาน ม�ระบบเศรษฐกั�จพ+2นฐาน ที่��ข้F2นกั�บกัารเกัษตรกัรรม เพาะปล6กัข้าว และกัารคาข้ายกั�บชี(มชีนโพนที่ะเล / ชี(มชีนใกัล

เค�ยง

ร�ฐแรกัเร��ม ร�ฐจ�กัรวรรด�

๐ อ4านาจร�ฐม�อย6�เฉีพาะบร�เวณที่��เป?นศ6นย!กัลางราชีธิาน�และอาณาบร�เวณโดยรอบเม+องหัลวง

เที่�าน�2น๐ กัษ�ตร�ย!ม�อ4านาจค�อนข้างจ4ากั�ด เฉีพาะราชีธิาน�และอาณาบร�เวณโดยรอบ

๐ ส่ภูาพกัารเม+องในระยะแรกัข้องเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตจFงประกัอบไปดวย ศ6นย!กัลาง

อ4านาจหัลากัหัลาย (Multiplicity of Centers ) ในล�กัษณะนครร�ฐ / แว�นแควน

๐ ร�ฐและอ4านาจร�ฐที่��ข้ยายออกัไปนอกับร�เวณศ6นย!กัลาง ราชีธิาน�ไปย�งด�นแดนชีายข้อบและ / หัร+ออาจข้ยายออกัไปครอบคล(มเหัน+อศ6นย!กัลางอ4านาจอ+�นที่��เล<กักัว�า หัร+อที่��อย6�ข้างเค�ยงได และผ่นวกัรวมด�นแดนเหัล�าน�2นใหักัลายส่ภูาพเป?นหั�วเม+องหัร+อเม+องล6กัหัลวงข้องตน

๐ ข้ยายอ4านาจออกัไปย�งบานเม+อง / ศ6นย!อ4านาจอ+�นที่��ไกัลออกัไปใหัตกัอย6�ในฐานะ

ประเที่ศราชีที่��ตองยอมส่วาม�ภู�กัด�Nหัร+อส่�งบรรณากัารใหั หัร+อยอมเป?นพ�นธิม�ตรดวย

๐ ผ่6น4าตองกัารเป?นใหัญ�ส่6งส่(ดเพ�ยงองค!เด�ยว ในฐานะจ�กัรวรต�น (กัษ�ตร�ย!ที่��ย��งใหัญ�เหัน+อกัษ�ตร�ย!ที่� 2งหัลาย ) ที่4าใหั ผ่6น4า / กัษ�ตร�ย! ตองข้ยายอ4านาจออกัไปนอกัเหัน+อด�นแดนแหั�งอ4านาจข้องตน

๐ ตองกัารข้ยายอ4านาจออกัไปใหักัวางไกัลที่��ส่(ดจนม�ข้อบเข้ตจรดที่องที่ะเล มหัาส่ม(ที่ร ซีF�งส่ามารถตอบส่นองความตองกัารตามอ(ดมคต�และความเป?นจร�งไดอย�างลงต�ว • ตามอ(ดมคต� ส่อดคลองกั�บคต�โลกั - จ�กัรวาล ที่��

ถ+อว�า ที่ะเล มหัาส่ม(ที่ร เป?นจ(ดส่�2นส่(ดข้องจ�กัรวาล• ในความเป?นจร�ง เป?นที่��ยอมร�บว�า ฝ,� งที่ะเล มหัาส่ม(ที่ร ม�กัเป?นที่��ต� 2งข้องเม+องที่�าคาข้าย เป?นแหัล�งเศรษฐกั�จที่��ส่4าค�ญและเป?นศ6นย!รวมว�ที่ยากัารความร6 จากัอ�นเด�ย ซีF�งจะย�งประโยชีน!แกั�ผ่6ไดไวในครอบครอง อ�นหัมายถFง อ4านาจส่6งส่(ด โภูคที่ร�พย!ความเจร�ญข้องบานเม+องในเวลาเด�ยวกั�น ดวยเหัต(น�2 กัารข้ยายอ4านาจร�ฐจรดที่องที่ะเล

มหัาส่ม(ที่ร ไดกัลายเป?นประเพณ�ที่��ถ6กักัล�าวไวในจารFกัข้องว�รกัษ�ตร�ย!ที่�2งหัลายในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต

๐ กัารข้ยายอ4านาจเพ+�อส่รางร�ฐจ�กัรวรรด�Nที่��ย��งใหัญ�กัระที่4าไดหัลายว�ธิ� อาที่� กัารใชีส่งครามข้ยายอ4านาจ / ใชีศาส่นาเป?นเคร+�องม+อเพ+�อส่รางกัารยอมร�บอย�าส่�นต� / ส่รางความส่�มพ�นธิ!ที่างเคร+อญาต�กั�บศ6นย!อ4านาจอ+�น / กัารแลกัเปล��ยนประโยชีน! / กัารใหัความค(มครองเม+�อม�ภู�ย

๐ ความย��งใหัญ�ข้องจ�กัรวรรด�Nที่��ส่ามารถหัลอมรวม / ผ่นวกัด�นแดนต�างๆ ไวในอ4านาจข้องตน ม�ได

ด4ารงอย6�อย�างถาวรย��งย+นตลอดย(คส่ม�ยแหั�งร�ฐจ�กัรวรรด�N๐ส่ถานภูาพข้องร�ฐจ�กัรวรรด�เป?นเชี�นไร

O.W.Wolter กัล�าวถFงร�ฐจ�กัรวรรด� ว�า ม�“ข้อบเข้ต/ปร�มณฑิลอ4านาจร�ฐ ในล�กัษณะแกัว�งไกัว หัร+อม�ส่ถานภูาพย+ดและหัดได คลายหั�บเพลงโบราณ ข้F2นอย6�กั�บอ4านาจบารม� ข้องผ่6น4าแต�ละร�ฐ ว�าม�มากันอยเพ�ยงใดต�อหั�วเม+อง/ประเที่ศราชี ที่��จะที่4าใหัเกั�ดกัารยอมร�บน�บถ+อ/ยอมส่วาม�ภู�กัด�N/ส่�งบรรณากัารใหัและใหักัารส่น�บส่น(นยามส่งคราม”

๐ ผ่6ที่��ม�ความโดดเด�นเป?นพ�เศษจนเป?นที่��ยอมร�บ / ยอมส่วาม�ภู�กัด�N / ยอมเป?นพ�นธิม�ตรดวย ซีF�งจะตองแส่ดงพระองค!ใหัเป?นที่��ประจ�กัษ!ในที่างใดที่างหันF�ง หัร+อหัลายดานพรอมกั�น เชี�น• ม�ความโดดเด�นเป?นพ�เศษในกัารรบ กัารส่งคราม จน

เป?นที่��เกัรงกัล�ว

จFงจะเป?นที่��ยอมร�บ / ยอมอย6�ใตอ4านาจจากับรรดาร�ฐ /ศ6นย!อ4านาจอ+�นๆ ๐ อ4านาจบารม�น�2เองกั�อใหัเกั�ดเคร+อข้�ายความจงร�กัภู�กัด�และกัารเป?นพ�นธิม�ตร (Network of Royalty ) จนกัษ�ตร�ย!ผ่6มากัดวยอ4านาจบารม� ที่รงม�พระราชีอ4านาจ

แผ่�ไพศาลในฐานะ จ�กัรวรรด�“ ” และ ร�ฐข้องพระองค!กั<กัลายเป?นร�ฐจ�กัรวรรด�ที่��ย��งใหัญ�

• เป?นกัษ�ตร�ย!ผ่6ที่รงค(ณธิรรม / ศร�ที่ธิา / อ(ปถ�มภู!ศาส่นาอย�างจร�งจ�ง • เป?นกัษ�ตร�ย!น�กัปราชีญ! / รอบร6 / ที่รงภู6ม�ป,ญญา

ในล�กัษณะเชี�นน�2 O.W.Wolter เหั<นว�า ร�ฐจ�กัรวรรด�น�าจะม�ส่ถานภูาพใกัลเค�ยงกั�บมลฑิล (Mandala ) ข้องอ�นเด�ยมากักัว�าเพราะว�า กัารด4ารงอย6�ข้องร�ฐจ�กัรวรรด�ม�ไดเป?นส่ถานภูาพที่��อย6�คงที่นถาวร แต�ข้F2นอย6�กั�บอ4านาจบารม�ข้องกัษ�ตร�ย!ที่��ศ6นย!กัลางแหั�งร�ฐจ�กัรวรรด�Nที่��ม�ไปถFง หัร+อม�เหัน+อหั�วเม+อง / เม+องประเที่ศราชีน�2นๆ

ผ่ลที่��ตามมากั<ค+อ กัารหัดต�วข้องข้อบเข้ตอ4านาจร�ฐจ�กัรวรรด�ที่��คร�2งหันF�งเคยม�ในชี��วชี�ว�ตข้องผ่6น4าที่��เข้มแข้<ง

อ4านาจบารม�น�2อาจรวมถFงความส่�มพ�นธิ!ส่�วนต�ว /กัารส่รางความส่�มพ�นธิ!เคร+อญาต�ระหัว�างกั�น / กัารแลกัเปล��ยนผ่ลประโยชีน!จากักัารไดร�บความค(มครองปลอดภู�ยแต�เม+�อผ่6น4าที่��มากัดวยอ4านาจบารม�ส่�2นชี�พลง เคร+อข้�ายความส่�มพ�นธิ! / จงร�กัภู�กัด�กั<อาจส่�2นส่(ดลง

O.W.Wolter กัล�าวว�า อ4านาจร�ฐอย6�ในล�กัษณะข้องกัารเป?นมณฑิลมากักัว�า เพราะข้อบเข้ตข้องปร�มณฑิลแหั�งอ4านาจข้องกัษ�ตร�ย!จะม�อย6�เข้มข้นเฉีพาะที่��ศ6นย!กัลางราชีธิาน�เที่�าน�2น ไกัลออกัไปจากัน�2น อ4านาจที่��ศ6นย!กัลางม�อย6�ค�อนข้างคล(มเคร+อไม�ชี�ดเจน

Milton Osbon กั<ม�แนวค�ดที่��ส่อดคลองกั�น ไดเส่นอต�วแบบ (Model) อ4านาจร�ฐจ�กัรวรรด�ไวโดยใชีวงกัลมเป?นส่�ญล�กัษณ!แที่นว�า ข้อบเข้ตและอ4านาจร�ฐเป?น

เชี�นวงกัลมรวมศ6นย!ข้นาดใหัญ� แต�เฉีพาะที่�� วงกัลมศ6นย!กัลางข้องวงกัลมใหัญ�เที่�าน�2นที่��กัษ�ตร�ย!ที่รงม�อ4านาจอย�างแที่จร�ง ไกัลออกัไปจากัวงกัลมศ6นย!กัลางอ4านาจข้องกัษ�ตร�ย!จะลดลงอย�างเป?นส่�ดส่�วนกั�บระยะที่างที่��หั�างไกัลออกัไปคลายด�งแส่งเที่�ยน

“มั�ระบบโครงสร�างท�!อ�อนแอและเปราะบาง ”น��นค+อ แมร�ฐจ�กัรวรรด�Nจะม�ข้อบเข้ตปร�มณฑิล

อ4านาจที่��กัวางใหัญ� แต�กั<ไม�ม�เอกัภูาพ เพราะข้อบเข้ตอ4านาจที่��ข้ยายใหัญ�น�2นประกัอบดวย บานเม+องที่��เป?นร�ฐบรรณากัารเล<กัๆ ที่��พรอมจะเป?นอ�ส่ระ เม+�อผ่6น4าหัร+อกัษ�ตร�ย!ที่��ศ6นย!กัลางราชีธิาน�อ�อนแอหัร+อดอยอ4านาจบารม�ลง และเม+�อใดที่��ร �ฐบรรณากัารม�กัษ�ตร�ย!ที่��เข้มแข้<งกั<จะพยายามปฏ�เส่ธิส่ถานภูาพที่��ตนตองตกัเป?นบร�วารและพยายามแยกัตนเป?นอ�ส่ระ ส่รางเคร+อข้�ายพ�นธิม�ตรข้องตนข้F2นมาเม+�อม�โอกัาส่ และย�อมหัมายถFง ความเส่+�อมส่ลายข้องร�ฐจ�กัรวรรด�เด�ม

ส่ภูาพเชี�นน�2 ที่4าใหักัารเม+องในอด�ตข้องเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตส่ม�ยโบราณเต<มไปดวยส่งคราม / ม�ศ6นย!อ4านาจที่�2งใหัญ�และเล<กัอย6�มากัมาย / ม�ศ6นย!กัลางอ4านาจที่��เปล��ยนแปลงไปมา โดยศ6นย!อ4านาจที่��เกั�ดข้F2นใหัม�อาจข้ยายข้อบเข้ตออกัไปเหัล+�อมล42า / ที่�บซีอนข้อบเข้ตศ6นย!อ4านาจเด�มกั<ได

องกัารย!ต�เป?นองค!ประกัอบส่4าค�ญข้องร�ฐที่��กัษ�ตร ܀ควบค(มไวย��งกัว�าด�นแดนจ กัารที่4ามา�ประชีากัรเป?นแรงงานที่�2งในภูาคเศรษฐกั ܀หัากั�น / กัารส่งคราม /กัารกั�อส่รางงานศ�ลปะ / ส่ถาป,ตยกัรรมต�างๆ ܀ ประชีากัรม�อ�ส่ระในกัารอพยพโยกัยายถ��นที่��อย6�ไดเส่มอ เพ+�อค(ณภูาพชี�ว�ตที่��ด�กัว�าหัร+อหัน�ภู�ยส่งคราม

๐ ชี�กัชีวน ใหัเข้ามาต�2งหัล�กัแหัล�งเป?นพลเม+อง๐ ควบค(ม ออกัมาตรกัารควบค(มภูายใตระบบกัารเกัณฑิ!แรงงาน / ระบบไพร�๐ กัวาดตอน - จากัร�ฐที่��แพส่งคราม (เที่คร�ว)

�มจ4านวน�แต�ละร�ฐจFงหัามาตรกัาร เพ+�อควบค(มและเพ ܀ประชีากัร ดวยว�ธิ�กัารต�างๆ อาที่�

๐ กัวาดจ�บ - ส่�งกัองที่�พไปไปกัวาดจ�บชีาวป0าชีาวดงมาเป?นแรงงาน หัร+อที่าส่ร�บใชี

น�าข้องแผ่�นดเป?นข้ ܀!องยอมถ6กัเกัณฑิต ܀แรงงาน܀ ตองเป?นที่หัารยามส่งคราม܀ ตองเส่�ยภูาษ�

1. เข้ตว�ฒนธิรรมอ�นเด�ย 2. เข้ตว�ฒนธิรรมจ�น 3. เข้ตว�ฒนธิรรมฟุ=ล�ปป=นส่!

ม� 2 ร6ปแบบ 1. ร�ฐชีลประที่านภูายในแผ่�นด�น 2. ร�ฐชีายฝ,� งที่ะเล

อย6�ในเข้ตแผ่�นด�นใหัญ� อาที่� นครว�ด, มะที่ะร�ม, พ(กัาม, ส่(โข้ที่�ย, อย(ธิยา เป?นตน

กัารด4ารงอย6�ข้องร�ฐข้F2นอย6�กั�บกัารที่4ากัารเกัษตร และกัารที่4าชีลประที่าน

ประชีากัรไม�ม�กัรรมส่�ที่ธิ�Nในที่��ด�น, ตามที่ฤษฎ�เป?นข้องกัษ�ตร�ย! ผ่ลผ่ล�ตที่��ไดจากักัารใชีประโยชีน!จากัที่��ด�น ตองส่�งใหัร�ฐในร6ป

แบบบรรณากัาร เป?นส่�งคมที่��ม�กัารแบ�งชีนชี�2น, ความเหัล��ยมล42าที่างชีนชี�2นส่6ง กัารเม+องกัารปกัครอง ซี�บซีอน, ปกัครองโดยกัษ�ตร�ย! กัษ�ตร�ย!ม�อ4านาจส่6งส่(ดแค�ที่างที่ฤษฎ� ในที่างปฏ�บ�ต�ม� ข้(นนางคานอ4านาจ กัษ�ตร�ย!ไม�ไดม�อ4านาจ

เบ<ดเส่ร<จ

น�กัประว�ต�ศาส่ตร!ชี+�อ ว�ที่โฟุเกัล (Karl August Wittfogel ) เร�ยกัส่�งคมล�กัษณะน�2ว�า เผ่ด<จกัารตะว�นออกัหัร+อที่รราชีตะว�นออกั ( Oriental Despotism)

กัารมองส่�งคมเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ในล�กัษณะด�งกัล�าว ถ+อว�าไม�ตรงกั�บข้อเที่<จจร�ง 100 %

เป?นกัารใชีที่�ศนะตะว�นตกัมองโลกัตะว�นออกั กัษ�ตร�ย!ร�ฐโบราณในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต บางพระองค!

ไม�ไดม�อ4านาจลนแผ่�นด�น หัร+อม�อ4านาจเบ<ดเส่ร<จในกัารกัดข้��ประชีาชีน

เน+�องจากัหัล�กัศ�ลธิรรม อาที่� ที่ศพ�ธิราชีธิรรม เป?นต�วแปรส่4าค�ญในกัารกั4าหันดพระราชีอ4านาจกัษ�ตร�ย!ในที่างปฎ�บ�ต�

ร�ฐในแหัลมคาบส่ม(ที่รมลาย6, เกัาะชีวา, เกัาะส่(มาตรา, เกัาะบอร!เน�ยว!

อาที่� ศร�ว�ชี�ย รายไดข้องร�ฐข้F2นอย6�กั�บกัารคาข้าย เป?นร�ฐที่��ม�ล�กัษณะ โตง�าย ตายเร<ว เส่นที่างกัารคาเปล��ยนเม+�อใด ร�ฐข้าดรายได ม�โอกัาส่ร�บว�ฒนธิรรมต�างแดนไดมากักัว�าร�ฐในแผ่�นด�น

ใหัญ� เน+�องจากัม�กัารเข้ามาข้องคนหัลายชีาต�พ�นธิ(! ที่��เป?นพ�อคาเด�นที่ะเล อาที่� พ�อคาอ�นเด�ย, พ�อคาอาหัร�บ, พ�อคาตะว�นตกั ที่4าใหัความหัลากัหัลายที่างเชี+2อชีาต�ม�มากั

ศาส่นาอ�ส่ลามจFงแพร�หัลายไดเร<วกัว�าในแผ่�นด�นใหัญ�

พ�อคา เป?นกัล(�มที่��ม�อ4านาจที่างกัารเง�น กัษ�ตร�ย!ม�อ4านาจนอยกัว�ากัษ�ตร�ย!ที่��อย6�ในร�ฐแผ่�น

ด�นใหัญ� กัษ�ตร�ย!ตองพF�งพาพ�อคาในกัารน4ารายไดเข้าร�ฐ,

ความร�วมม+อในกัารเส่�ยภูาษ� และตองออกักัฎหัมายที่��เอ+2อกั�บกัารคาข้ายข้องบรรดาพ�อคา

พ+2นที่��ที่4ากัารเกัษตรกัรรม จ4ากั�ด หัากัประชีากัรเพ��มข้F2นอย�างรวดเร<ว ไม�ส่ามารถม�อาหัารเพ�ยงพอที่��จะบร�โภูคในอาณาจ�กัรได

เข้ตตอนเหัน+อข้องเว�ยดนาม, อ�นน�ม และอ�าวต�งเกั�Lย อาที่� ได เว�ยต, จามปา เป?นตน

ไดร�บอ�ที่ธิ�จากัว�ฒนธิรรมจ�นโดยตรง เน+�องจากัส่ภูาพที่างภู6ม�ศาส่ตร!ที่��ม�พรมแดนต�ดต�อกั�น

ล�ที่ธิ�ข้งจ+Dอ แนวค�ดโอรส่ส่วรรค!, พระจ�กัรพรรด� ธิรรมเน�ยมกัารส่+บราชีส่มบ�ต�

อาณาจ�กัรฟุ6น�น อาณาจ�กัรเจนละหัร+ออาณาจ�กัรเข้มร อาณาจ�กัรจามปา อาณาจ�กัรเว�ยดนาม อาณาจ�กัรล�งกัาส่(กัะ อาณาจ�กัรมอญ อาณาจ�กัรพ(กัาม

อาณาจ�กัรฟุ6น�น อาณาจ�กัรเจนละ (โจฬะ) อาณาจ�กัรข้แมร! อาณาจ�กัรจ�ต(รม(ข้ อาณาจ�กัรละแวกั

ฟุ6น�นเป?นร�ฐโบราณในกั�มพ6ชีา จ�ดอย6�ในย(คกั�อนพระนคร (Pre Angkhorian Period)

พอล ย6จ�น เพลล�ออต (Paul Eugène Pelliot ) เป?นน�กัว�ชีากัารชีาวฝร��งเศส่ที่�านแรกัๆที่��เข้�ยนบที่ความเกั��ยวกั�บร�ฐฟุ6น�นในชี�วงตน C20

พอล เข้�ยนบที่ความ เร+�อง Le Fou nan ในปC 1903 โดยอางอ�งจากัหัล�กัฐานจ�นโดยเฉีพาะจากัจดหัมายเกัต(ส่ามกั*กั

กัารต�พ�มพ!บที่ความด�งกัล�าวในฝร��งเศส่ที่4าใหัเกั�ดกัารส่4ารวจแหัล�งโบราณคด�ในกั�มพ6ชีาและเว�ยดนามใตมากัข้F2น

ตะว�นออกัจรดด�นแดนจามปาข้องเว�ยดนาม ตะว�นตกักั�นพ+2นที่��ที่��ราบล(�มแม�น42าเจาพระยา ภูาคใตม�อ4านาจเหัน+ออาณาจ�กัรล�งกัาส่(กัะ และ

เม+องตามพรล�งค!

ประว�ต�ศาส่ตร!กัระแส่หัล�กักัล�าวว�าเป?นอาณาจ�กัรเร��มแรกัข้องพวกัเข้มร ต�2งแต� C1 – C5 ตามหัล�กัฐานจ�น

หัล�กัฐานโบราณคด� ระบ(ว�า ม�คนต�2งถ��นฐานในบร�เวณภูาคใตข้องเว�ยดนามและกั�มพ6ชีาต�2งแต� 500 – 400 BC

เหัม+อนกั�บร�ฐโบราณในแผ่�นด�นใหัญ�ที่��วไป ที่��พ�ฒนาจากัส่�งคมเผ่�า มาเป?นส่�งคมร�ฐ (จากัหัม6�บาน เป?นร�ฐ )

ต�2งอย6�ที่��ราบล(�มแม�น42าโข้งตอนล�าง เป?นร�ฐชีลประที่านในแผ่�นด�นใหัญ�ที่��ประชีาชีนด4ารงชี�พดวย

กัารเกัษตร ม�เที่คโนโลย�ในกัารจ�ดกัารระบบชีลประที่าน เชี�น ข้(ดคลองกั�2นน42า ม�เม+องที่�าค+อ เม+องออกัแกัว เม+องหัลวงชี+�อเม+อง วยาธิป(ระ ใกัลกั�บ จ�งหัว�ดเปรเวง ใน

กั�มพ6ชีาป,จจ(บ�น ค4าว�า วยาธิป(ระ แปลว�า เม+องแหั�งกัษ�ตร�ย!นายพราน

ค4าว�า ฟุ6น�น มาจากัหัล�กัฐานประเภูที่บ�นที่Fกักัารเด�นที่างข้องชีาวจ�น 扶南

หัมายถFงด�นแดนที่��อย6�ที่างตอนใตข้องจ�น โดยเฉีพาะบร�เวณที่��ราบล(�มส่ามเหัล��ยมปากัแม�น42าโข้ง (เว�ยดนามใต – กั�มพ6ชีาในป,จจ(บ�น)

ยอร!จ เซีเดส่ (George Coedes) น�กัโบราณคด�ชีาวฝร��งเศส่ในชี�วง C19 ส่�นน�ษฐานว�า ค4าว�า ฟุ6น�น มาจากัภูาษาเข้มรโบราณแต�ถ6กับ�นที่Fกัและอ�านออกัเส่�ยงดวยภูาษาจ�น เซีเดส่ ส่�นน�ษฐานว�า ค4าว�า ฟุ6น�น มาจากัค4าว�า พนม

แปลว�า ภู6เข้า

ต�อมาน�กัจารFกัที่��ชี+�อว�า โคด จ*าค (Claude Jacques) ไดแยงว�า เซีเดส่ ต�ความค4าว�าฟุ6น�น ผ่�ด กัล�าวค+อ เซีเดส่ ต�ความ ค4าว�า ฟุ6น�น จากัภูาษาส่�นส่ฤกัต ที่��ปรากัฏในจารFกัส่ม�ยพระเจาภูววรม�นที่�� 1 (Bhavavarman I)

พระเจาภูววรม�นที่�� 1 ม�ชี�ว�ตในชี�วง C6 หั�างจากัส่ม�ยกัารต�2งร�ฐฟุ6น�นประมาณ 500 กัว�าปC

โคว จ*าค อางว�า ค4าว�า พนม ตรงกั�บภูาษาเข้มรส่ม�ยใหัม� ซีF�งแปลว�าภู6เข้า ฉีะน�2นค4าว�า พนม ในภูาษาเข้มรโบราณน�าจะม�อ�กัความหัมายหันF�ง

ค4าว�า น�น (nan) หัร+อ นาม (นาม ) ในหัล�กัฐานข้องจ�น หัมายถFง ด�นแดนที่างใต เชี�นเด�ยวกั�บค4าว�า อ�นน�ม, โชีน�น เป?นตน

ค4าว�า ฟุ6น�น ตามกัารต�ความข้องคนจ�นในส่ม�ยกั�อน น�าจะหัมายถFง ด�นแดนที่างแปซี�ฟุ=กัใต (South Pacific)

ค4าว�าส่(วรรณภู6ม�ในหัล�กัฐานอ�นเด�ย น�าจะหัมายถFง ฟุ6น�น

โคด จ*าค ย�งเส่นอว�า เราไม�ควรใชีค4าว�าฟุ6น�น ในกัารใชีเป?นชี+�อข้องเม+อง,หัร+อชี+�ออาณาจ�กัร

ส่4าหัร�บชี+�อเม+องหัลวง วยาธิป(ระ = เม+องนายพราน (City of Hunter) ผ่6เส่นอชี+�อน�2เป?นที่�านแรกัค+อยอร!ซี เซีเดส่

โคด จ*าค โตแยงว�า ค4าว�า วยาธิะ ไม�น�าจะแปลว�านายพรานในภูาษาเข้มรและส่�นส่กัฤต แต�น�าจะแปลว�า น�กัวางกั�บด�กั (Trapper)

กัษ�ตร�ย!ฟุ6น�น น�ยมส่รางว�ดและปราส่าที่ไวตามยอดเข้า

จดหัมายเหัต(บางฉีบ�ยข้องจ�น เชี�น จดหัมายเหัต(ราชีวงศ!ฮิ��น จFงใหัส่มญานาม กัษ�ตร�ย!ฟุ6น�น ว�า เจาแหั�งภู6เข้า

พระนามข้องกัษ�ตร�ย! จะลงที่ายดวยค4าว�า วรม�น ค4าว�า วรม�น แปลว�า ผ่6อย6�ใตอ(ปถ�มภู! เป?นภูาษา

ส่�นส่กัฤต ซีF�งน�าจะไดร�บอ�ที่ธิ�พลมาจากัพระนามข้องกัษ�ตร�ย!อ�นเด�ยโบราณ

ชีาต�พ�นธิ(!อาจจะเป?นไดที่�2งข้อม-เข้มร-มอญ และพวกัจาม ส่�งคมน�าจะเป?นพหั(ส่�งคมที่��ประกัอบดวยคนหัลายเชี+2อชีาต� น�กัว�ชีากัารหัลายคน อาที่� ไมเค�ล ว�เคอร�� (Michael Vickery)

ไม�ส่ามารถหัาข้อส่ร(ปไดว�าประชีากัรในฟุ6น�นใชีภูาษาใดในกัารส่+�อส่ารกั�น

ศาส่นาเป?นฮิ�นด6แบบไวศวะน�กัาย เน+�องจากัพบเที่วร6ปข้องพระว�ษณ( (นารายณ!)มากักัว�าเที่วร6ปฮิ�นด6อ+�นๆ

น�กัายไวศวะถ+อว�าพระว�ษณ(เป?นเที่พเจาที่��ส่4าค�ญที่��ส่(ดในตร�ม6รต� เป?นล�ที่ธิ�ที่��ส่อดคลองกั�บความตองกัารข้องที่องถ��นเพราะเชี+�อว�า

พระว�ษณ(ที่รงอวตารมาเป?นมน(ษย!เพ+�อปกัครองคนที่องถ��นและวรรณกัรรมอ�นเด�ยจ4านวนมากักัล�าวถFงกัารอวตารด�งกัล�าว อาที่� ภูควากั�ตา, มหัากัาพย!มหัา ภูารตะ, มหัากัาพย!รามายนะ

ศาส่นาพ(ที่ธิน�กัายมหัายานน�าจะเป?นศาส่นาข้องประชีาชีนควบค6�ไปกั�บกัารน�บถ+อผ่�

กัารอวตาร แปลว�า กัารลงมา ค+อกัารลงมาเกั�ด“ ”เป?นมน(ษย!หัร+อ กัารเข้าในร�างข้องมน(ษย! หัมาย“ ”ถFง พระว�ษณ(เส่ด<จลงมาเกั�ดบนโลกัมน(ษย!เป?นภูาคเป?นตอนต�าง ๆ กั�นเพ+�อปราบย(คเข้<ญในโลกัใหัหัมดส่�2นไป ถ+อเป?นปฏ�บ�ต�กัารอ�นส่4าค�ญย��งข้องพระว�ษณ( เม+�อม�ย(คเข้<ญเกั�ดบนโลกัมน(ษย! พระว�ษณ(กั<จะอวตารลงมาชี�วยข้จ�ดป,ดเป0าเส่�ย

ม�บ�นที่Fกัจ�นเกั��ยวกั�บพระภู�กัษ( 2 ร6ปจากัฟุ6น�นเด�นที่างไปที่��จ�นเพ+�อแปลค�มภู�ร!พ(ที่ธิจากัภูาษาบาล� ส่�นส่กัฤตเป?นภูาษาจ�น

ตามหัล�กัฐานจ�น ฟุ6น�นน�าจะเป?นร�ฐเด��ยวที่��ประกัอบดวยเม+องเล<กัๆต�างๆรวมเข้าดวยกั�น, ผ่6คนน�ยมกัารส่�กั

หัล�กัฐานโบราณคด� ที่4าใหัเราที่ราบว�า ฟุ6น�นน�าจะเป?นร�ฐที่��เป?นศ6นย!กัลางกัารคาที่��ส่4าค�ญในชี�วง C1-C5 เน+�องจากัพบโบราณว�ตถ(ที่��เป?นส่�นคาจ�น, ส่�นคาโรม�นที่��เม+อง ออกัแกัว (Oc Eo)

อ�งกัอร! โบราย (Ankhor Borai) น�าจะเป?นศ6นย!กัลางข้องอาณาจ�กัรหัร+ออาจจะเป?นแหัล�งต�2งถ��นฐานแรกัๆข้องประชีากัรในร�ฐน�2

นอกัเหัน+อจากั หัล�กัฐานที่างโบราณคด� เชี�น พระพ(ที่ธิร6ป, เง�นตรา, ถวยชีาม, เที่วร6ป และศ�ลปว�ตถ(แบบอมราวด� (ศ�ลปะอ�นเด�ยใต)

เราพบต4านานพ+2นเม+อง และเอกัส่ารบ�นที่Fกัข้องชีาวจ�น

ตามต4านาน ฟุ6น�น กั4าเน�ดราว พ(ที่ธิศตวรรษที่�� 6 บางต4านานกัล�าวว�า พ(ที่ธิศตวรรษที่�� 10

อวบ ย�งไม�ม�ที่รวดที่รง องค!เอว ย�งไม�ม�รายละเอ�ยดข้องกัลามเน+2อ เหัม+อนศ�ลปะ

แบบค(ปตะ เนนความส่4าค�ญข้องเพศแม�

เง�นตราส่ม�ยฟุ6น�นเป?นเหัร�ยญเง�นกัลมแบน ที่4าดวยกัารหัล�อจากัแม�พ�มพ! ดานหันF�งเป?นร6ปพระอาที่�ตย!ครF�งดวงเปล�งร�ศม� อ�กัดานเป?นร6ปส่�ญล�กัษณ!มงคลเกั��ยวกั�บคต�ความเชี+�อในศาส่นาพราหัมณ!หัร+อฮิ�นด6

กัษ�ตร�ย!องค!แรกั ชี+�อ ฮิวนเถ�ยน แล�นเร+อมาจากัอ�นเด�ยมาที่��ฟุ6น�น แลวถ6กันางหัล�วเย� นางพญาข้องฟุ6น�นปลนเร+อ ฮิวนเถ�ยน ที่4ากัารต�อส่6จนนางยอมแพและแต�งงานดวย

ต4านานที่�� 2 ม�พราหัมณ!ผ่6หันF�ง เด�นที่างมาจากัอ�นเด�ย พรอมธิน6

ว�เศษ มาย�งชีายฝ,� งกั�มพ6ชีา ม�ธิ�ดาพญานาคพายเร+อมาร�บ พราหัมณ! ย�งธิน6ใส่�ที่4าใหันางกัล�วและยอมแต�งงานดวย พญานาคชี�วยด+�มน42าที่ะเลจนที่ะเลแหัง แลวส่รางเม+องใหัปกัครอง ชี+�อว�าเม+อง กั�มโพชี

พราหัมณ!ชี+�อ โกัณธิ�ญญะ แล�นเร+อมาจากัอ�นเด�ย ในราวพ(ที่ธิศตวรรษที่�� 10 แลวแต�งงานกั�บเจาหัญ�งนาค� ซีF�งเป?นธิ�ดาข้องพญานาค ส่�ตว!เที่พเจาที่��ชีาวพ+2นเม+องฟุ6น�นน�บถ+อ

ต4านาน เชี+�อถ+อไดยากั แต�แส่ดงใหัเหั<นถFงกัารที่��ฟุ6น�นไดร�บอ�ที่ธิ�พลจากัอ�นเด�ยซีF�งผ่ส่มผ่ส่านกั�บความเชี+�อที่องถ��น

ม�น�กัประว�ต�ศาส่ตร!ไดแส่ดงข้อค�ดเหั<นเกั��ยวกั�บต4านานข้องฟุ6น�นหัลายที่�าน อาที่�

เคนเนธิ อาร! ฮิอลล! ว�เคราะหั!ว�า กัารใชีต4านานเกั��ยวกั�บพราหัมณ! เป?นกัารอางเร+�องราวเพ+�อความศ�กัด�Nส่�ที่ธิ�Nข้องส่ถาบ�นกัษ�ตร�ย! หัร+อต�วกัษ�ตร�ย!เอง

ม�ลต�น ออส่บอร!น ว�เคราะหั!ว�า เร+�องต4านานน�าจะเป?นเร+�องที่��เล�าส่+บต�อกั�นมาและบ�ดเบ+อน เพ+�อหัว�งผ่ลที่างปฏ�บ�ต�อย�างส่6ง ส่4าหัร�บคนระด�บที่��เป?นผ่6ปกัครองร�ฐ

ต4านาน ใชีเพ+�อส่รางความชีอบธิรรมใหักัษ�ตร�ย!

หัล�กัฐานจ�นที่��เกั�าที่��ส่(ดที่��บ�นที่Fกัเกั��ยวกั�บฟุ6น�นค+อ จดหัมายเหัต(ส่ามกั*กั (Sānguó zhì ) โดย เฉี�นโซีว� (Chén Shòu) น�กัประว�ต�ศาส่ตร! ข้องราชีวงศ!จ�2น หัล�งจากัส่(มาเจ�2ยน ส่ามารถรวมจ�นใหัเป?นแผ่�นด�นเด�ยวกั�นได

- บ�นที่Fกัเกั��ยวกั�บกัารที่��ฟุ6น�นส่�งที่6ตมาที่��มณฑิลหันF�งในตอนใตข้องจ�น

- บ�นที่Fกัเกั��ยวกั�บ กัษ�ตร�ย!กั*กัง�อข้องจ�น ส่�งที่6ตไปที่��ฟุ6น�น

บ�นที่Fกัข้องชีาวจ�น ชี+�อ ค�งไถ�

บ�นที่Fกัข้องชีาวจ�น บรรยายรายละเอ�ยดข้องชีาวฟุ6น�นว�า ม�ผ่�วด4า ผ่มหัย�กั ลาหัล�ง ที่4ากัส่�กัรรมแบบบรรพกัาล ถ+อส่�จจะ ผ่6คนโอบออมอาร� น�บถ+อผ่� ตามต4านานไที่ใหัญ� เร�ยกั ชีาวฟุ6น�นว�า พวกัย�กัษ! หัร+อ ผ่�เส่+2อ

นอกัจากัน�2นบรรยายถFง ส่ภูาพข้องเม+องฟุ6น�น เชี�น ม�กั4าแพงลอมรอบ ม�ปราส่าที่ราชีว�ง

ในเร+�องต�วอ�กัษร บ�นที่Fกัจ�นกัล�าวว�า ม�อ�กัษรใชีล�กัษณะคลายกั�บพวกัฮิ6 (คลายอ�กัษรอ�นเด�ยโบราณ )

ม�ที่าส่และเชีลยศFกั กัารพ�จารณาคด� เชี�น ด4าน42าล(ยไฟุพ�ส่6จน! ใชีโซี�คลอง

ม+อแลวเด�นไป 7 กัาว รวมถFงบรรยายเร+�องกัารที่ดน42า เพ+�อกัารเพาะปล6กั

ผ่6คนที่อฝKายและหัลอมโลหัะได

จดหัมายเหัต(ราชีวงศ!ถ�ง บรรยายถFงกัารพ�ายแพข้องชีาวฟุ6น�นต�อเจนละ (โจฬะ ) ที่างตอนเหัน+อ ที่4าใหักัษ�ตร�ย!ฟุ6น�น ตองอพยพหัน�ลงที่างใตซีF�งน�กัประว�ต�ศาส่ตร!ไดข้อส่�นน�ษฐานถFงกัารล�มส่ลายข้องฟุ6น�นจากัจดหัมายเหัต(ราชีวงศ!ถ�ง

ฟุ6น�นส่ามารถพ�ฒนาจากั ส่�งคมเผ่�า มาเป?น ส่�งคมร�ฐได เม+�อราว C1

ส่�งคมฟุ6น�นประกัอบดวย หัม6�บาน หัลายๆแหั�ง แลวข้ยายออกัไป เน+�องจากัประชีากัรเพ��มข้F2น จFงตองข้ยายที่��ที่4ากัารเกัษตรออกัไป

ฉีะน�2น ป,จจ�ยส่4าค�ญที่��กั�อใหัเกั�ดร�ฐฟุ6น�นกั<ค+อ ความส่ามารถในกัารข้ยายที่��ที่4ากัารเกัษตรจนส่ามารถรองร�บกัารเพ��มข้F2นข้องประชีากัรได

อ�กัป,จจ�ยหันF�งค+อ ความส่ามารถในกัารที่4าชีลประที่าน เพ+�อส่น�บส่น(นกัารที่4าเกัษตร เชี�น ที่4านบน42า อ�างเกั<บน42า คลองชีลประที่านส่�งน42า แลวระบายไปไร�นาต�างๆ

ตามค�มภู�ร! อรรถศาส่ตร! ข้อง เกัาฎ�ลยะ ที่��ปรFกัษาราชีกัารแผ่�นด�นข้องพระเจาจ�นที่รค(ปต! ข้องราชีวงศ!โมร�ยะ ในอ�นเด�ยราว C1 กัล�าวไวว�า กัารด4ารงอย6�ข้องร�ฐ นอกัจากัความเข้มแข้<งข้องกัษ�ตร�ย!และกัองที่�พแลว ตองอาศ�ย กัารที่4าชีลประที่านเพ+�อกัารที่4าเกัษตร

อ�กัป,จจ�ยหันF�ง ค+อความส่ามารถในดานกัารคา อาณาจ�กัฟุ6น�น ม�เม+องที่�าชี+�อเม+องออกัแกัว (ใกัลๆ

แหัลมญวน )

น�กัโบราณคด�ชีาวฝร��งเศส่ Louis Mallaret เป?นคนแรกัที่��ข้(ดคนที่��ออกัแอว เม+�อเด+อนกั(มภูาพ�นธิ! พ.ศ . 2485

เม+องออกัแกัวเป?นเม+องส่4าค�ญที่างกัารคาเม+องหันF�งในส่ม�ยโบราณ

ม�หัล�กัฐานตะว�นตกัที่��กัล�าวถFงเม+องออกัแกัว โดยเฉีพาะบ�นที่Fกัโดยน�กัภู6ม�ศาส่ตร!ที่��ส่4าค�ญข้องพระเจาอเล<กัซีานเดอร!มหัาราชีแหั�งมาซี�โดเน�ย ที่��ชี+�อว�า ปตอเลม� (Ptolemy)

ชีาวโรม�นเร�ยกัเม+องออกัแกัวว�า ค�ตต�กัารา (Kattigara)

ค�ตต�กัารา น�าจะเป?นภูาษาส่�นส่กัฤตที่��แปลว�า เม+องที่��แข้<งแกัร�ง

เป?นเม+องต�ดที่ะเลใกัลปากัแม�น42าโข้งที่��ถ6กัเชี+�อมดวยคลองหัลายๆส่ายในกั�มพ6ชีาและตอนใตข้องเว�ยดนาม

ฟุ6น�น ส่�งเร+อส่�นคาไปคาข้ายกั�บจ�น และม�กัารส่�งที่6ตไปเจร�ญส่�มพ�นธิไมตร�กั�บจ�น อาที่�

พ.ศ. 1027 ถวายเจด�ย!งาชีาง แกั�จ�น พ.ศ. 1096 ถวายพระพ(ที่ธิร6ปที่4าดวยปะกัาร�ง แกั�จ�น เม+องออกัแกัว เป?นเม+องที่�าส่4าค�ญ ที่��แวะจอดเร+อพ�กั

ส่�นคาข้องพ�อคาอ�นเด�ย และน�าจะเป?นแหัล�งที่��ที่4าใหัว�ฒนธิรรมอ�นเด�ยเข้ามาเผ่ยแพร�ในฟุ6น�นต�2งแต�ชี�วง C3 เป?นตนมา

เม+องออกัแกัวเป?นต�วกัระต(นใหัเกั�ดกัารผ่ล�ตเพ��มข้F2นในด�นแดน เพ+�อส่นองความตองกัารส่�นคาข้องพ�อคาที่��แวะมา

ในชี�วง C4 เส่นที่างกัารคาเปล��ยนจากัอ�าวไที่ยและเม+องออกัแกัวไปที่��เกัาะส่(มาตราและอาณาจ�กัรศร�ว�ชี�ย รวามถFงจ�นพยายามผ่6กัข้าดกัารคาที่างที่ะเลมากัข้F2น

ที่4าใหัเม+องออกัแกัวถ6กัลดความส่4าค�ญที่างกัารคาลง จนเศรษฐกั�จข้องฟุ6น�นซีดเซีา

ชี�วง C6 ฟุ6น�นถ6กัผ่นวกัเข้าเป?นส่�วนหันF�งข้องอาณาจ�กัเจนละที่��อย6�ที่างตอนกัลางข้องกั�มพ6ชีาค�อนไปที่างตอนใตข้องเว�ยดนาม

ฟุ6น�น ไม�ใชี� อาณาจ�กัร (Kingdom) จร�งอย6�ที่��อาณาเข้ตข้องอาณาจ�กัรฟุ6น�นกัวางข้วาง เอกัส่ารจ�น แส่ดงใหัเหั<นถFงความผ่�ดพลาดในกัารใชีค4า

ศ�พที่! ค4าว�า อาณาจ�กัร หัร+อ Kingdom กัารมองฟุ6น�นว�าเป?นอาณาจ�กัร หัร+อ Kingdom

เป?นกัารใชีม(มมองตะว�นตกั ในกัารมอง ส่�งคมตะว�นออกั ตามส่ภูาพความเป?นจร�งข้องร�ฐโบราณในเอเชี�ยตะว�น

ออกัเฉี�ยงใต ฟุ6น�นเป?นเพ�ยงกัารรวมเผ่�าต�างๆเข้าดวยกั�น

หั�วหันาเผ่�าๆหันF�งอาจจะม�อ4านาจเหัน+อเผ่�าที่�2งหัมด แค�เพ�ยงชี��วอาย(คนและตองอาศ�ยความส่ามารถในกัารรบ

กัารแบ�งชีนชี�2นที่างส่�งคม ย�งไม�เป?นโครงส่รางที่��ซี�บซีอนเหัม+อนร�ฐส่ม�ยหัล�งๆ ที่��ม�ความเป?นร�ฐจาร�ต เชี�น นครว�ด, หังส่าวด�, อย(ธิยา

กัารส่+บส่�นตต�วงศ! ย�งไม�เกั�ดข้F2น

ในเร+�องความส่ามารถในกัารจ�ดกัารเร+�องเกัษตรกัรรมและกัารชีลประที่านเพ+�อเล�2ยงด6ประชีากัรที่��ม�จ4านวนมากั กั<ถ6กัที่าที่ายโดยน�กัว�ชีากัาร เชี�น ด�บบล�ว เจ แวนเลอ

อ�างเกั<บน42าที่��พบ อาจใชีในพ�ธิ�กัรรมที่างศาส่นาเพ+�อความชีอบธิรรมข้องล�ที่ธิ�เที่วราชีา มากักัว�าใชีเป?นแหัล�งชีลประที่าน

ร�ฐไม�ไดม�กัารที่4าชีลประที่านข้นาดใหัญ�มากัน�กั กัล�บกั�น กัารที่4าชีลประที่านเป?นส่��งที่��ประชีาชีนที่4ากั�นเอง

กัารปล6กัข้าวย�งคงอาศ�ยฤด6กัาลที่างธิรรมชีาต�

ร( �งเร+องระหัว�าง C6-C9 เป?นอาณาจ�กัรเร��มแรกัข้องอาณาจ�กัรเข้มร

เป?นอาณาจ�กัรที่��ไดร�บอ�ที่ธิ�พลอ�นเด�ยจากัอาณาจ�กัรในอ�นเด�ยใต อาที่� จากัราชีวงศ!ป,ลลาวะและราชีวงศ!ชีาร(กัยะ

เป?นร�ฐเด��ยวที่��รวม ชี(มชีนเม+องที่��ถ6กัปกัครองดวยชีนเผ่�าต�างๆ ในบร�เวณเว�ยดนามใต, กั�มพ6ชีา, ด�นดอนส่ามเหัล��ยมปากัแม�น42าโข้ง, ที่��ราบส่6งบร�เวณเม+อกัเข้าพนมดงร�กัในภูาคอ�ส่านข้องประเที่ศไที่ย

ศ6นย!กัลางข้องเจนละย�งไม�ส่ามารถหัาข้อส่ร(ปได น�กัว�ชีากัารบางที่�านเส่นอว�าอย6�บร�เวณแควนจ4าปาศ�กัด�N

บร�เวณภูาคกัลางข้องลาว

กัารศFกัษาประว�ต�ศาส่ตร!อาณาจ�กัรเจนละโบราณตองอาศ�ยหัล�กัฐานที่��เป?นจารFกัส่�นส่กัฤตและหัล�กัฐานจากัจดหัมายเหัต(จ�น (จดหัมายเหัต(ราชีวงศ!ส่(�ย)

โดยรวมจะม�เร+�องราวเกั��ยวกั�บกัษ�ตร�ย!ที่องถ��น, ต4านานกัารส่รางเม+องต�างๆ รวมถFงกัารอภู�เษกัส่มรส่ระหัว�างเชี+2อพระวงษ!ในหั�วเม+องต�างๆข้องเจนละ

จดหัมายเหัต(ราชีวงศ!ส่(ยระบ(ว�า เจนละ เคยเป?นประเที่ศราชีข้องฟุ6น�น ปลดแอกัตนเองออกัจากักัารฟุ6น�นไดในชี�วง C6 โดยม�ปฐมกัษ�ตร�ย!ค+อพระเจาภูววรม�นที่�� 1

พระเจาภูววรม�นที่�� 1 ที่รงม�เชี+2อส่ายมาจากัพระเจาร(ที่รวรม�น (Rudravarman) กัษ�ตร�ย!ข้องฟุ6น�น (ส่�นน�ษฐานว�าน�าจะเป?นหัลาน )

ต�อมาพระเจามเหันที่รวรม�น (Mahendravarman) (จ�ตเส่น ) ผ่6เป?นพระอน(ชีาไดข้F2นครองราชีย!แที่น พระองค!เป?นแม�ที่�พที่��รบเกั�งต�2งแต�ส่ม�ยพระเจาภูววรม�นที่�� 1 อาณาเข้ตที่��ข้ยายต�วอย�างกัวางข้วางข้องเจนละมาจากักัารที่4าส่งครามข้องพระองค!

ต�อมาในส่ม�ยข้องพระเจาอ�ส่านวรม�น (C7) พระราชีโอรส่ข้องพระเจามเหันที่ราวรม�น ที่รงข้ยายอ4านาจไปที่างดานตะว�นตกัข้องกั�มพ6ชีาและไดต�2งเม+องหัลวงใหัม�ที่��เม+องอ�ส่านป(ระ ใกัลกั�บส่มโบร! ไพรกั(กั (จ�งหัว�ดกั4าปม ธิม ในป,จจ(บ�น)

กัษ�ตร�ย!องค!ต�อมาค+อ พระเจาภูววรม�นที่�� 2 และตามมาดวยพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 1

แหัล�งโบราณคด�ส่4าค�ญที่��เม+องอ�ส่านป(ระอย6�ที่��แหัล�งโบราณคด�ส่มโบร!ไพรกั(กั (Sambor Prei Kuk) อย6�ที่างดานที่�ศเหัน+อข้องจ�งหัว�ดกั4าปง ธิม ในประเที่ศกั�มพ6ชีาป,จจ(บ�น

ในชี�วง C8 หัล�งจากัร�ชีส่ม�ยข้องพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 1 เกั�ดป,ญหัาภูายในเจนละจนที่4าใหัอาณาจ�กัรเจนละถ6กัแบ�งออกัเป?น 2 ส่�วนค+อเจนละบกั-เจนละน42า

1. เจนละบกั จดหัมายเหัต(ข้องจ�น ระบ(ว�าศ6นย!กัลางค+อตอนบนข้องว�ดภู6(แควนจ4าปาศ�กัด�Nข้องลาว ) เร�ยกัว�า เวนต�น หัร+อ โพเล�ยว

2. เจนละน42า อย6�ที่างใตถ6กัลอมรอบดวยที่ะเล และเต<มไปดวยแม�น42า ที่ะเลส่าบ หันอง บFง ต�างๆ ประกัอบดวยแควนส่4าค�ญต�างๆ อาที่�

- แควนพาลาที่�ตยป(ระ - แควนศ�มภู(ป(ระ - อ�ศานป(ระ (แควนเด�มที่��ม�เชี+2อส่ายกัษ�ตร�ย!เจนละย(คเร��มแรกั

ปกัครอง) ต�อมาเจนละที่�2งส่ามแควน รวมต�วกั�นภูายใตกัารน4าข้องเจาชีาย

ป(ษกัรโดยกัารส่มรส่ระหัว�างพระองค!กั�บเจาหัญ�งแควนศ�มภู(ป(ระ - พระเจาราเชีนที่ร!วรม�นที่�� 1 เป?นปฐมกัษ�ตร�ย!เจนละน42าที่��รวมเป?น

แผ่�นด�นเด�ยวกั�น

C8 ประว�ต�ศาส่ตร!กัระแส่หัล�กั ว�เคราะหั!ว�า พวกัชีวาจากัอาณาจ�กัรมะที่ะร�ม (ราชีวงศ!ไศเลนที่ร! ) ไดยกัที่�พมาต�เจนละ และที่4าใหัเจนละอย6�ภูายใตอ4านาจข้องชีวาในชี�วงระยะเวลาหันF�ง

เราม�กัจะเข้าใจผ่�ดว�ากัารรวมเจนละบกัและเจนละน42า เป?นอาณาจ�กัรพระนคร (Angkhor Empire) เกั�ดจากักัารที่��กัษ�ตร�ย!ราชีวงศ!ไศเลนที่ร!แหั�งอาณาจ�กัรศร�ว�ชี�ยยกัที่�พเข้ามาที่4าส่งครามกั�บเจนละ แต�ปกัครองไดไม�นานกั<ถ6กัพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 2 ข้�บไล�ออกัไป จนส่ามารถต�2งอาณาจ�กัรพระนครข้F2นได

อาณาจ�กัรศร�ว�ชี�ยอย6�บนเกัาะชีวา หั�างไกัลจากักั�มพ6ชีามากั

กัารคาข้ายในชี�วงน�2ศ6นย!กัลางและเส่นที่างกัารคาจากัอ�นเด�ยส่6�จ�นอย6�ที่��เกัาะชีวา

จFงไม�ม�เหัต(ผ่ลใดที่��กัษ�ตร�ย!ชีวาจะตองยกัที่�พมาที่��เจนละ

โดยที่��วไปเราม�กัจะเข้าใจว�าเจนละเป?นร�ฐที่��แยกัออกัมาจากัฟุ6น�นหัร+อไม�กั<ส่ามารถปลดแอกัจากักัารเป?นประเที่ศราชีข้องฟุ6น�นได

ส่�นน�ษฐานใหัม�ๆ เกั��ยวกั�บเจนละ ค+อ เจนละเป?นพ�ฒนากัารข้องร�ฐฟุ6น�น

ค4าว�าเจนละ เป?นค4าที่��ออกัเส่�ยงตาม บ�นที่Fกัข้องชีาวจ�น

น�กัว�ชีากัารบางส่�วน ถ+อว�าเจนละ = อาณาจ�กัรกั�มพ6ชีา

ค4าว�ากั�มพ6ชีา ส่�นน�ษฐานว�าน�าจะต�2งตามชี+�อข้องฤาษ�ตนหันF�งข้องอ�นเด�ยที่��ม�ชี+�อว�า กั�มพ6 ส่วายะภู6วะ (Kambu Swayambhuva)

ยอร!ซี เซีเดส่ เส่นอว�า เจนละเป?นร�ฐที่��ไดร�บอ�ที่ธิ�พลอ�นเด�ยและส่�นน�ษฐานว�าน�าจะม�ศ6นย!กัลางอย6�บร�เวณที่��ราบตอนกัลางข้องแม�น42าโข้ง ซีF�งอย6�ที่างที่�ศเหัน+อข้องร�ฐฟุ6น�นเด�ม

น�กัว�ชีากัารส่�วนใหัญ�ม�กัจะส่�นน�ษฐานว�ากัษ�ตร�ย!เจนละเป?นผ่6ผ่นวกัเอาฟุ6น�นเป?นส่�วนหันF�งข้องเจนละ

เซีเดส่ ย�งต�2งส่มมต�ฐานเพ��มเต�มโดยอางจากัหัล�กัฐานจ�นว�า พระเจาภูววรม�นที่�� 1 ข้องเจนละไดอภู�เษกัส่มรส่กั�บเจาหัญ�งจากัฟุ6น�นจนที่4าใหัฟุ6น�นและเจนละเป?นที่องแผ่�นเด�ยวกั�น

บางหัล�กัฐานกั<ระบ(ว�าศ6นย!กัลางกัารปกัครองอย6�ที่��เม+องเชีษฐาป(ระที่างฝ,� งตะว�นออกัเฉี�ยงเหัน+อข้องที่ะเลส่าบเข้มร (โตนเลส่าบ )

ค.ศ 802 1431. – ศ6นย!กัลางข้องร�ฐอย6�ที่��ภูาคตะว�นออกัเฉี�ยงเหัน+อ

ม�ชี+�อว�า เม+องพระนคร (Angkor) ม�ศาส่นส่ถานที่��ส่4าค�ญค+อ นครว�ด (หัล�งจากั C15

– C17 เร��มพบประต�มากัรรมที่างพ(ที่ธิศาส่นาในต�วปราส่าที่ )

นครว�ดถ6กัคนพบโดยชีาวฝร��งเศส่ใน ค.ศ 1850

ปฐมกัษ�ตร�ย!ข้องอาณาจ�กัรกั�มพ6ชีาส่ม�ยพระนครค+อใคร ย�งไม�ส่ามารถระบ(ไดในป,จจ(บ�น

น�กัว�ชีากัารส่�วนใหัญ�ในอด�ต ม�กัส่�นน�ษฐานว�าเป?น พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 2 โดยศFกัษาจากัศ�ลาจารFกัภูาษาเข้มรโบราณที่��ปราส่าที่ส่ต*อกั กั*อกั ธิม

จารFกัที่��ส่ด*อกั กั*กั ธิม เกั��ยวกั�บ กัารที่4าพ�ธิ�ส่ถาปนาเป?นส่กัลกัษ�ตร�ย! ข้องพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 2

อย�างไรกั<ตาม พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 2 และพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 3 ไม�เคยที่�2งจารFกัใดๆไว

จารFกัที่��ส่ด*อกั กั*กั ธิม เป?นจารFกัที่��ม�อาย(ในชี�วง C11 ( ค.ศ1050. )

โคลด จ*าค เส่นอว�า พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 2 เส่ด<จกัล�บจากัด�นแดนที่��เร�ยกัว�า ชีวา

บางจารFกัใน C 10 ระบ(ว�า พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 2ที่รงประกัอบพ�ธิ�กัรรมพ�เศษที่��ภู6เข้ากั(เลน ที่4าใหั ชีวา ไม�ส่ามารถ ควบค(มกั�มพ6ชีาไดอ�กัต�อไป

โอ ด�บบล�ว วอเตอร! และ โคล จ*าค ไดเส่นอเพ��มเต�มว�า พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 2 ที่รงเส่ด<จที่4าศFกัที่��วกั�มพ6ชีาเพ+�อเป?นกัารรวบรวมแว�นแควนต�างๆ

กัษ�ตร�ย!องค!ต�อมา ค+อ พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 3 ตามจารFกั ระบ(ว�า พระองค!ที่รงเป?นกัษ�ตร�ย!น�กัล�าชีาง ส่�วน

พระราชีกัรณ�ยกั�จอ+�นๆไม�ม�บ�นที่Fกัปรากัฏมากัน�กั พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 3 ที่รงจ�ดกัารเกั��ยวกั�บเที่วาล�ยและ

จารFกัที่��หัร�หัราล�ย เพ+�อส่รางความชีอบธิรรมในฐานะที่��พระองค!ส่+บเชี+2อส่ายมาจากัชีายาข้องพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 2

กัษ�ตร�ย!องค!ต�อมาค+อ พระเจาอ�นที่รวรม�น (ค.ศ .8 7 7 889– )

จารFกัระบ(ว�า ที่รงเป?นผ่6ที่4าน(บ4าร(งระบบชีลประที่าน (อ�นที่รที่ะที่ะกัะ)

ที่รงร�บส่��งใหัข้(ดบาราย (ส่ระน42าข้นาดใหัญ� ) กัวางประมาณ 650 เอเคอร! ที่�� หัร�หัราล�ย เพ+�อใชีรองน42าฝนและเพ+�อ

บ6ชีาเที่พเจาล4าน42า

นอกัจาน�2นที่รงส่รางเที่วร6ปข้F2นเพ+�อ แส่ดงความเคารพต�อ พระราชีบ�ดา และ พระราชีมารดา ไวที่��ปราส่าที่พะโค และปราส่าที่บากัอง ใกัลกั�บเม+องหัร�ราล�ย

พระเจาอ�นที่รวรม�นย�งที่รง ข้ยายอ4านาจออกัไปอย�างกัวางข้วาง โดยเฉีพาะบร�เวณภูาคอ�ส่านข้องไที่ย

พระราชีโอรส่ข้องพระองค! ที่รงพระนามว�า พระเจายโศวรม�น (ค.ศ 889 910. – ) ข้F2นครองราชีย!โดยกัารที่4าส่งครามกั�บพระราชีอน(ชีา

ตามจารFกัส่ด*อกั กั*กั ธิม ระบ(ว�า ที่รงต�2งเม+องยโศป(ระ เป?นราชีธิาน� (ที่�ศเหัน+อข้องเส่�ยมเร�ยบใกัลนครธิม ) เป?นศ6นย!กัลางจนถFง C14

อ�กัพระนามหันF�งค+อ กัษ�ตร�ย!เร+2อน (The Leper King)

จารFกัประมาณ 6 หัล�กั ที่��พบที่างดานตะว�นออกัเฉี�ยงใตข้องกั�มพ6ชีาระบ(ว�า พระองค!ที่รงอางว�าพระราชีมารดาข้องพระองค!ที่รงส่+บเชี+2อส่ายมาจากักัษ�ตร�ย!ฟุ6น�น

ซีF�งนอกัจากัจะเพ+�อส่รางความชีอบธิรรมแลว ย�งส่ะที่อนถFงประเพณ�ข้องกัษ�ตร�ย!กั�มพ6ชีาในกัารเคารพญาต�ฝ0ายมารดา

จารFกัประมาณ 12 หัล�กั ระบ(ว�า พระองค!ที่รงส่รางศาส่นาส่ถาน (ปราส่าที่หั�น ) ประมาณ 100 แหั�ง ที่(กัแหั�งจะม�ที่��พ�กัใหักั�บกัษ�ตร�ย!เวลาเด�นที่างมา

พระองค!ส่รางปราส่าที่โลเลย เพ+�อเป?นร4าลFกัถFงพระราชีบ�ดาและพระราชีมารดาโดยเป?นเที่วาล�ยม�น42าลอมรอบ (ป,จจ(บ�นไม�ค�อยส่มบ6รณ!เพราะพ�งที่ลายลงในปC พ.ศ .2511)

ม�กัารส่รางบาราย ชี+�อ ยโศที่ะที่ะกัะ

นอกัจากัปราส่าที่โลเลย จารFกัส่ด*อกั กั*กั ธิม ย�งระว�าถFง กัารส่รางเที่วาล�ยที่��เม+องหัลวงใหัม� บร�เวณพนมกั�นดาล (ปราส่าที่พนมบาเกั<ง)

พระองค!เป?นผ่6ส่ราง ปราส่าที่เข้าพระว�หัารบร�เวณพรมแดนประเที่ศกั�มพ6ชีาและประเที่ศไที่ยในป,จจ(บ�น

กัารส่รางปราส่าที่นอกัจากัส่ะที่อนถFงความเจร�ญข้องศาส่นาฮิ�นด6-พ(ที่ธิในกั�มพ6ชีาและความปร�ชีาส่ามารถข้องกัษ�ตร�ย!ในกัารควบค(มกั4าล�งพล

ย�งส่ะที่อนถFงกัารเกัณฑิ!เชีลยจากัหั�วเม+องต�างๆ ซีF�งอาจจะกั�อใหัใหัเกั�ดชีนชี�2นชี�างฝCม+อในส่�งคมเข้มรส่ม�ยพระนคร

นอกัจากัน�2จารFกัในส่ม�ยน�2ย�งระบ( ถFง กัารเกั<บภูาษ� (จ�งกัอบ ) อย�างเป?นระบบในอาณาจ�กัรข้องพระองค! หัร+อกัารเส่�ยค�าปร�บข้องคนในส่�งคมเป?นไหัม

ส่�วนเร+�องกัารเม+องไม�ค�อยม�จารFกัใดกัล�าวถFง

ต�อมาส่ม�ยข้องพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 4 (ค.ศ.928 –9 4 2 )

โดยที่��วไปประว�ต�ศาส่ตร!กัระแส่หัล�กัจะระบ(ว�าพระองค!ยายเม+องหัลวงไปที่��เม+องเกัาะแกัร! (โฉีกัครรยาร! ) เพราะ ยโศธิรป(ระ เกั�ดอ(ที่กัภู�ย

เม+องเกัาะแกัร! ม�กัจะเป?นเม+องหัลวงที่��ถ6กัล+มข้องอาณาจ�กัรเข้มรส่ม�ยพระนคร

จากักัารศFกัษาจารFกั น�กัว�ชีากัาร เชี�น เฮิอร!ม�น กั(ลเกั (Hermann Kulke) ส่�นน�ษฐานว�าพระองค!เป?นกัษ�ตร�ย!เข้มรองค!แรกัที่��อางตนว�าเป?นร�างอวตารข้องพระศ�วะ (พระองค!ที่รงน�บถ+อไศวน�กัาย)

กั(ลเกั เส่นอต�อว�า พระองค!ประกัาศตนเป?นกัษ�ตร�ย!หัล�งจากัที่��ระบบเที่วราชีาที่��เม+องหัลวงเกั�า (ยโศธิรป(ระ ) เร��มเส่+�อม

กัษ�ตร�ย!เข้มรองค!ต�อมาจFงอางตนว�าอวตารมาจากัพระศ�วะ ตามพระองค!

ที่��เม+องเกัาะ แกัร! พบศ�วล�งกั! ที่��ม�ข้นาดใหัญ�ที่��ส่(ดในกั�มพ6ชีา

เพ+�อเป?นกัารแส่ดงพระราชีอ4านาจ พระองค!ไดส่รางปราส่าที่ธิมข้F2นที่��เกัาะ แกัร! ซีF�งถ+อว�าเป?นส่��งกั�อส่รางที่��ส่6งใหัญ�ที่��ส่(ดในอาณาจ�กัรเข้มรในกัรณ�ที่��ไม�น�บปราส่าที่นครว�ด

ปราส่าที่ธิม ถ6กัออกัแบบคลายกั�บพ�ราม�ด ในอ�ย�ปต!

พระองค!ที่รงโปรดใหัม�ต4าแหัน�ง famrvac (อาจจะอ�านว�า ต4ารวจ ) เป?นผ่6เกั<บส่�วยในอาณาจ�กัรเข้มร โดยส่ามารถจ�ายเป?นร6ปแบบข้องข้าว, ปลา, พ+ชีผ่ลผ่ล�ต และ เหัร�ยญกั<ได

เดว�ด แซีนด!เดอร! ผ่6เข้�ยนหัน�งส่+อประว�ต�ศาส่ตร!กั�มพ6ชีา เส่นอว�าค4าว�า famrvac ตรงกั�บ ภูาษาเข้มรโบราณ ซีF�งน�าจะแปลว�า ผ่6เกั<บส่�วยจากัราชีส่4าน�กั

ผ่6ครองราชีย!ต�อจากัพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 4 ค+อ พระราชีน�ดดา พระนามว�าพระเจาราเชีนที่ร!วรม�น 2 (ค.ศ .944 –ค.ศ .968) ซีF�งม�รายละเอ�ยดในจารFกักัล�าวถFงนอยมากั

พระเจาราชีเชีนที่ร!วรม�น 2 ที่รงโปรดใหัยายเม+องหัลวงกัล�บไปที่�� เม+อง ยโศธิรป(ระ โดยที่รงใหัม�กัารบ6รณะเม+องข้F2นใหัม�

ย(คส่ม�ยข้องพระเจาราเชีนที่ร!วรม�นที่�� 2 = ย(คแหั�งส่�นต�ส่(ข้

ที่รงที่4าส่งครามชีนะอาณาจ�กัรจามปาที่างตะว�นออกั

จารFกัที่��ปราส่าที่แปรร6ป กัล�าวถFง กัารข้ยายต�วที่างกัารคาเข้าไปที่างตะว�นตกั (หัมายถFงภูาคตะว�นออกัเฉี�ยงเหัน+อข้องไที่ย)

- ระบ(ถFงกัารที่��พระองค!ที่รงม�ข้�นต�ธิรรมต�อพ(ที่ธิศาส่นาและกัารศFกัษาพระพ(ที่ธิศาส่นาข้องพระองค!

ต�อมา พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 5 ที่รงข้F2นครองราชีย! เป?นผ่6ส่รางปราส่าที่บ�นที่ายส่ร�

หัล�งจากัส่ม�ยข้องพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 5(ค.ศ .1001)อาณาจ�กัรเข้มรเกั�ดส่งครามภูายใน ซีF�งน�าจะเป?นกัารแยกัต�วออกัข้องแควนต�างๆ

ในชี�วงน�2 จารFกัต�างๆระบ(ว�า ม�เจาชีายจากัตอนเหัน+อข้องกั�มพ6ชีา ส่ามารถที่4าส่งครรมและรวบรวมอาณาจ�กัรเป?นหันF�งเด�ยวได

เจาชีาย องค!น�2 เม+�อข้F2นครองราชีย! ที่รงพระรามว�าส่(ร�ยวรม�นที่�� 1 ในราว ค.ศ .1003

พระองค!ที่รงข้ยายอาณาเข้ตมาในอาณาจ�กัรละโว (ป,จจ(บ�นค+อประเที่ศไที่ย )

ที่รงต�2งราชีธิาน�ที่��เม+องยโศธิรป(ระด�งเด�ม ซีF�งจารFกัระบ( ถFงกัารที่��พระองค!ร�บส่��งใหัข้าราชีกัารมากักัว�า 4000

คน มาที่4าพ�ธิ�ส่าบานตน

ที่รงร�เร��มใหัม�กัารคาข้ายกั�บอาณาจ�กัรต�างแดน โดยกัารน4าเอา ข้าว ว�ว ควาย ที่าส่ ข้องป0า ไปแลกักั�บส่�นคาอ+�นๆที่��ไม�ม�ในกั�มพ6ชีา

น�กัประว�ต�ศาส่ตร!ว�เคราะหั!ว�าพระองค!ที่รงที่4าใหัส่ภูาบ�นกัษ�ตร�ย!เข้มแข้<งข้F2น โดยพ�จารณา จากักัารข้ยายอาณาเข้ตและกัารใชีข้าราชีกัาร

นอกัจากัน�2น ในส่ม�ยพระองค!ย�งกั�อใหัเกั�ดส่ถาบ�นศาส่นา, ส่ถานบ�นข้(นนางข้F2นดวย ซีF�งที่�2ง 2 ส่ถาบ�นต�างม�ผ่ลประโยชีน!ร�วมกั�นอย�างลงต�ว

ม�กัารกัระจายอ4านาจใหักั�บข้าราชีกัารตามหั�วเม+องต�าง บ�งค�บใหัม�กัารเกัณฑิ!แรงงาน โดยใหัส่�งกั�ดกั�บ

ข้าราชีกัารที่องถ��น

ค.ศ 802 1431. – ศ6นย!กัลางข้องร�ฐอย6�ที่��ภูาคตะว�นออกัเฉี�ยงเหัน+อ

ม�ชี+�อว�า เม+องพระนคร (Angkor) ม�ศาส่นส่ถานที่��ส่4าค�ญค+อ นครว�ด (หัล�งจากั C15

– C17 เร��มพบประต�มากัรรมที่างพ(ที่ธิศาส่นาในต�วปราส่าที่ )

นครว�ดถ6กัคนพบโดยชีาวฝร��งเศส่ใน ค.ศ 1850

ปฐมกัษ�ตร�ย!ข้องอาณาจ�กัรกั�มพ6ชีาส่ม�ยพระนครค+อใคร ย�งไม�ส่ามารถระบ(ไดในป,จจ(บ�น

น�กัว�ชีากัารส่�วนใหัญ�ในอด�ต ม�กัส่�นน�ษฐานว�าเป?น พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 2 โดยศFกัษาจากัศ�ลาจารFกัภูาษาเข้มรโบราณที่��ปราส่าที่ส่ต*อกั กั*อกั ธิม

จารFกัที่��ส่ด*อกั กั*กั ธิม เกั��ยวกั�บ กัารที่4าพ�ธิ�ส่ถาปนาเป?นส่กัลกัษ�ตร�ย! ข้องพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 2

อย�างไรกั<ตาม พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 2 และพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 3 ไม�เคยที่�2งจารFกัใดๆไว

จารFกัที่��ส่ด*อกั กั*กั ธิม เป?นจารFกัที่��ม�อาย(ในชี�วง C11 ( ค.ศ1050. )

โคลด จ*าค เส่นอว�า พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 2 เส่ด<จกัล�บจากัด�นแดนที่��เร�ยกัว�า ชีวา

บางจารFกัใน C 10 ระบ(ว�า พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 2ที่รงประกัอบพ�ธิ�กัรรมพ�เศษที่��ภู6เข้ากั(เลน ที่4าใหั ชีวา ไม�ส่ามารถ ควบค(มกั�มพ6ชีาไดอ�กัต�อไป

โอ ด�บบล�ว วอเตอร! และ โคล จ*าค ไดเส่นอเพ��มเต�มว�า พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 2 ที่รงเส่ด<จที่4าศFกัที่��วกั�มพ6ชีาเพ+�อเป?นกัารรวบรวมแว�นแควนต�างๆ

กัษ�ตร�ย!องค!ต�อมา ค+อ พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 3 ตามจารFกั ระบ(ว�า พระองค!ที่รงเป?นกัษ�ตร�ย!น�กัล�าชีาง ส่�วน

พระราชีกัรณ�ยกั�จอ+�นๆไม�ม�บ�นที่Fกัปรากัฏมากัน�กั พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 3 ที่รงจ�ดกัารเกั��ยวกั�บเที่วาล�ยและ

จารFกัที่��หัร�หัราล�ย เพ+�อส่รางความชีอบธิรรมในฐานะที่��พระองค!ส่+บเชี+2อส่ายมาจากัชีายาข้องพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 2

กัษ�ตร�ย!องค!ต�อมาค+อ พระเจาอ�นที่รวรม�น (ค.ศ .8 7 7 889– )

จารFกัระบ(ว�า ที่รงเป?นผ่6ที่4าน(บ4าร(งระบบชีลประที่าน (อ�นที่รที่ะที่ะกัะ)

ที่รงร�บส่��งใหัข้(ดบาราย (ส่ระน42าข้นาดใหัญ� ) กัวางประมาณ 650 เอเคอร! ที่�� หัร�หัราล�ย เพ+�อใชีรองน42าฝนและเพ+�อ

บ6ชีาเที่พเจาล4าน42า

นอกัจาน�2นที่รงส่รางเที่วร6ปข้F2นเพ+�อ แส่ดงความเคารพต�อ พระราชีบ�ดา และ พระราชีมารดา ไวที่��ปราส่าที่พะโค และปราส่าที่บากัอง ใกัลกั�บเม+องหัร�ราล�ย

พระเจาอ�นที่รวรม�นย�งที่รง ข้ยายอ4านาจออกัไปอย�างกัวางข้วาง โดยเฉีพาะบร�เวณภูาคอ�ส่านข้องไที่ย

พระราชีโอรส่ข้องพระองค! ที่รงพระนามว�า พระเจายโศวรม�น (ค.ศ 889 910. – ) ข้F2นครองราชีย!โดยกัารที่4าส่งครามกั�บพระราชีอน(ชีา

ตามจารFกัส่ด*อกั กั*กั ธิม ระบ(ว�า ที่รงต�2งเม+องยโศป(ระ เป?นราชีธิาน� (ที่�ศเหัน+อข้องเส่�ยมเร�ยบใกัลนครธิม ) เป?นศ6นย!กัลางจนถFง C14

อ�กัพระนามหันF�งค+อ กัษ�ตร�ย!เร+2อน (The Leper King)

จารFกัประมาณ 6 หัล�กั ที่��พบที่างดานตะว�นออกัเฉี�ยงใตข้องกั�มพ6ชีาระบ(ว�า พระองค!ที่รงอางว�าพระราชีมารดาข้องพระองค!ที่รงส่+บเชี+2อส่ายมาจากักัษ�ตร�ย!ฟุ6น�น

ซีF�งนอกัจากัจะเพ+�อส่รางความชีอบธิรรมแลว ย�งส่ะที่อนถFงประเพณ�ข้องกัษ�ตร�ย!กั�มพ6ชีาในกัารเคารพญาต�ฝ0ายมารดา

จารFกัประมาณ 12 หัล�กั ระบ(ว�า พระองค!ที่รงส่รางศาส่นาส่ถาน (ปราส่าที่หั�น ) ประมาณ 100 แหั�ง ที่(กัแหั�งจะม�ที่��พ�กัใหักั�บกัษ�ตร�ย!เวลาเด�นที่างมา

พระองค!ส่รางปราส่าที่โลเลย เพ+�อเป?นร4าลFกัถFงพระราชีบ�ดาและพระราชีมารดาโดยเป?นเที่วาล�ยม�น42าลอมรอบ (ป,จจ(บ�นไม�ค�อยส่มบ6รณ!เพราะพ�งที่ลายลงในปC พ.ศ .2511)

ม�กัารส่รางบาราย ชี+�อ ยโศที่ะที่ะกัะ

นอกัจากัปราส่าที่โลเลย จารFกัส่ด*อกั กั*กั ธิม ย�งระว�าถFง กัารส่รางเที่วาล�ยที่��เม+องหัลวงใหัม� บร�เวณพนมกั�นดาล (ปราส่าที่พนมบาเกั<ง)

พระองค!เป?นผ่6ส่ราง ปราส่าที่เข้าพระว�หัารบร�เวณพรมแดนประเที่ศกั�มพ6ชีาและประเที่ศไที่ยในป,จจ(บ�น

กัารส่รางปราส่าที่นอกัจากัส่ะที่อนถFงความเจร�ญข้องศาส่นาฮิ�นด6-พ(ที่ธิในกั�มพ6ชีาและความปร�ชีาส่ามารถข้องกัษ�ตร�ย!ในกัารควบค(มกั4าล�งพล

ย�งส่ะที่อนถFงกัารเกัณฑิ!เชีลยจากัหั�วเม+องต�างๆ ซีF�งอาจจะกั�อใหัใหัเกั�ดชีนชี�2นชี�างฝCม+อในส่�งคมเข้มรส่ม�ยพระนคร

นอกัจากัน�2จารFกัในส่ม�ยน�2ย�งระบ( ถFง กัารเกั<บภูาษ� (จ�งกัอบ ) อย�างเป?นระบบในอาณาจ�กัรข้องพระองค! หัร+อกัารเส่�ยค�าปร�บข้องคนในส่�งคมเป?นไหัม

ส่�วนเร+�องกัารเม+องไม�ค�อยม�จารFกัใดกัล�าวถFง

ต�อมาส่ม�ยข้องพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 4 (ค.ศ.928 –9 4 2 )

โดยที่��วไปประว�ต�ศาส่ตร!กัระแส่หัล�กัจะระบ(ว�าพระองค!ยายเม+องหัลวงไปที่��เม+องเกัาะแกัร! (โฉีกัครรยาร! ) เพราะ ยโศธิรป(ระ เกั�ดอ(ที่กัภู�ย

เม+องเกัาะแกัร! ม�กัจะเป?นเม+องหัลวงที่��ถ6กัล+มข้องอาณาจ�กัรเข้มรส่ม�ยพระนคร

จากักัารศFกัษาจารFกั น�กัว�ชีากัาร เชี�น เฮิอร!ม�น กั(ลเกั (Hermann Kulke) ส่�นน�ษฐานว�าพระองค!เป?นกัษ�ตร�ย!เข้มรองค!แรกัที่��อางตนว�าเป?นร�างอวตารข้องพระศ�วะ (พระองค!ที่รงน�บถ+อไศวน�กัาย)

กั(ลเกั เส่นอต�อว�า พระองค!ประกัาศตนเป?นกัษ�ตร�ย!หัล�งจากัที่��ระบบเที่วราชีาที่��เม+องหัลวงเกั�า (ยโศธิรป(ระ ) เร��มเส่+�อม

กัษ�ตร�ย!เข้มรองค!ต�อมาจFงอางตนว�าอวตารมาจากัพระศ�วะ ตามพระองค!

ที่��เม+องเกัาะ แกัร! พบศ�วล�งกั! ที่��ม�ข้นาดใหัญ�ที่��ส่(ดในกั�มพ6ชีา

เพ+�อเป?นกัารแส่ดงพระราชีอ4านาจ พระองค!ไดส่รางปราส่าที่ธิมข้F2นที่��เกัาะ แกัร! ซีF�งถ+อว�าเป?นส่��งกั�อส่รางที่��ส่6งใหัญ�ที่��ส่(ดในอาณาจ�กัรเข้มรในกัรณ�ที่��ไม�น�บปราส่าที่นครว�ด

ปราส่าที่ธิม ถ6กัออกัแบบคลายกั�บพ�ราม�ด ในอ�ย�ปต!

พระองค!ที่รงโปรดใหัม�ต4าแหัน�ง famrvac (อาจจะอ�านว�า ต4ารวจ ) เป?นผ่6เกั<บส่�วยในอาณาจ�กัรเข้มร โดยส่ามารถจ�ายเป?นร6ปแบบข้องข้าว, ปลา, พ+ชีผ่ลผ่ล�ต และ เหัร�ยญกั<ได

เดว�ด แซีนด!เดอร! ผ่6เข้�ยนหัน�งส่+อประว�ต�ศาส่ตร!กั�มพ6ชีา เส่นอว�าค4าว�า famrvac ตรงกั�บ ภูาษาเข้มรโบราณ ซีF�งน�าจะแปลว�า ผ่6เกั<บส่�วยจากัราชีส่4าน�กั

ผ่6ครองราชีย!ต�อจากัพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 4 ค+อ พระราชีน�ดดา พระนามว�าพระเจาราเชีนที่ร!วรม�น 2 (ค.ศ .944 –ค.ศ .968) ซีF�งม�รายละเอ�ยดในจารFกักัล�าวถFงนอยมากั

พระเจาราชีเชีนที่ร!วรม�น 2 ที่รงโปรดใหัยายเม+องหัลวงกัล�บไปที่�� เม+อง ยโศธิรป(ระ โดยที่รงใหัม�กัารบ6รณะเม+องข้F2นใหัม�

ย(คส่ม�ยข้องพระเจาราเชีนที่ร!วรม�นที่�� 2 = ย(คแหั�งส่�นต�ส่(ข้

ที่รงที่4าส่งครามชีนะอาณาจ�กัรจามปาที่างตะว�นออกั

จารFกัที่��ปราส่าที่แปรร6ป กัล�าวถFง กัารข้ยายต�วที่างกัารคาเข้าไปที่างตะว�นตกั (หัมายถFงภูาคตะว�นออกัเฉี�ยงเหัน+อข้องไที่ย)

- ระบ(ถFงกัารที่��พระองค!ที่รงม�ข้�นต�ธิรรมต�อพ(ที่ธิศาส่นาและกัารศFกัษาพระพ(ที่ธิศาส่นาข้องพระองค!

ต�อมา พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 5 ที่รงข้F2นครองราชีย! เป?นผ่6ส่รางปราส่าที่บ�นที่ายส่ร�

หัล�งจากัส่ม�ยข้องพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 5(ค.ศ .1001)อาณาจ�กัรเข้มรเกั�ดส่งครามภูายใน ซีF�งน�าจะเป?นกัารแยกัต�วออกัข้องแควนต�างๆ

ในชี�วงน�2 จารFกัต�างๆระบ(ว�า ม�เจาชีายจากัตอนเหัน+อข้องกั�มพ6ชีา ส่ามารถที่4าส่งครรมและรวบรวมอาณาจ�กัรเป?นหันF�งเด�ยวได

เจาชีาย องค!น�2 เม+�อข้F2นครองราชีย! ที่รงพระรามว�าส่(ร�ยวรม�นที่�� 1 ในราว ค.ศ .1003

พระองค!ที่รงข้ยายอาณาเข้ตมาในอาณาจ�กัรละโว (ป,จจ(บ�นค+อประเที่ศไที่ย )

ที่รงต�2งราชีธิาน�ที่��เม+องยโศธิรป(ระด�งเด�ม ซีF�งจารFกัระบ( ถFงกัารที่��พระองค!ร�บส่��งใหัข้าราชีกัารมากักัว�า 4000

คน มาที่4าพ�ธิ�ส่าบานตน

ที่รงร�เร��มใหัม�กัารคาข้ายกั�บอาณาจ�กัรต�างแดน โดยกัารน4าเอา ข้าว ว�ว ควาย ที่าส่ ข้องป0า ไปแลกักั�บส่�นคาอ+�นๆที่��ไม�ม�ในกั�มพ6ชีา

น�กัประว�ต�ศาส่ตร!ว�เคราะหั!ว�าพระองค!ที่รงที่4าใหัส่ภูาบ�นกัษ�ตร�ย!เข้มแข้<งข้F2น โดยพ�จารณา จากักัารข้ยายอาณาเข้ตและกัารใชีข้าราชีกัาร

นอกัจากัน�2น ในส่ม�ยพระองค!ย�งกั�อใหัเกั�ดส่ถาบ�นศาส่นา, ส่ถานบ�นข้(นนางข้F2นดวย ซีF�งที่�2ง 2 ส่ถาบ�นต�างม�ผ่ลประโยชีน!ร�วมกั�นอย�างลงต�ว

ม�กัารกัระจายอ4านาจใหักั�บข้าราชีกัารตามหั�วเม+องต�าง บ�งค�บใหัม�กัารเกัณฑิ!แรงงาน โดยใหัส่�งกั�ดกั�บ

ข้าราชีกัารที่องถ��น

เป?นย(คที่องข้องอาณาจ�กัรเข้มร (อาณาจ�กัรกั�มพ6ชีา )

เป?นย(คที่��น�กัว�ชีากัารม�ความส่นใจมากั เร��มตนชี�วง C11 (ค.ศ1113. ) ต�2งแต�พระเจาส่(ร�ยวรม�นที่รงส่รางเม+องนครว�ด

และส่ถาปนาเป?นราชีธิาน�แหั�งใหัม�ข้องอาณาจ�กัร พระเจาส่(ร�ยวรม�นที่�� 2 ไม�ม�ส่�วนเกั��ยวข้องกั�บ

พระเจาส่(ร�ยวรม�นที่�� 1 ส่(ร�ยวรม�น = ผ่6อย6�ใตความค(มครองข้องส่(ร�ยเที่พ

พระเจาส่(ร�ยวรม�นที่�� 2 ที่รงครองราชีย!ต�2งแต� ค.ศ .1113 – 1145 (บางต4าราระบ(ว�า ถFง ค.ศ . 1150)

พระราชีกัรณ�ยกั�จที่��ส่4าค�ญค+อกัารส่รางปราส่าที่หั�นนครว�ด (Angkor Wat)

ที่รงที่4าส่งครามข้ยายด�นแดนไปที่��วกั�มพ6ชีา จรดด�นแดนประเที่ศไที่ยที่างภูาคตะว�นออกัเฉี�ยงเหัน+อ,ภูาคกัลาง (ละโว), หัร�ภู(ญชี�ยที่างภูาคเหัน+อและเม+องกัระบ��, นครศร�ธิรรมราชีในภูาคใตข้องไที่ย

ที่รงที่4าส่งครามกั�บอาณาจ�กัรข้างเค�ยง อาที่� จามปา และ ไดเว�ยต ตามหัล�กัฐานข้องได เว�ยต ระบ(ว�าพระองค!ยกัที่�พร�วมกั�บจามปา

ไปต� ไดเว�ยต ถFง 3 คร�2งแค�ไม�ส่4าเร<จ - คร�2งที่�� 1 ยกัที่�พไป 20000 คน - คร�2งที่�� 2 ยกัที่�พเร+อ 700 ล4า ไปต�ชีายฝ,� งที่ะเลข้อง ไดเว�ยต - คร�2งที่�� 3 ไม�ม�รายละเอ�ยดกัล�าวถFง

ต�อมา จามปา ที่4าส่นธิ�ส่�ญญาเป?นม�ตรกั�บไดเว�ยต พระเจาส่(ร�ยวรม�นที่�� 2 จFงยกัที่�พไปต�จามปา และเข้ายFด

เม+อง ว�จายา (Vijaya) เม+องหัลวงข้องจามปาไดส่4าเร<จ จามปา ส่ามารถที่4าส่งครามชีนะ นครว�ดใน

ค.ศ .1 1 7 7 บร�เวณโตนเลส่าบ ที่รงส่�งที่6ตไปย�งอาณาจ�กัรนอกัเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตค+อ - อาณาจ�กัรโจฬะที่างอ�นเด�ยใต ในปC ค.ศ .1 1 1 4

เพ+�อถวายหั�นล42าค�า - ส่�งที่6ตไปจ�นถFง 3 คร�2ง ค+อ ค.ศ.1 1 1 6 , 1120, 1128 ตามหัล�กัฐานจ�นที่��บ�นถFงใน C13 ระบ(ว�าคณะที่6ตประกัอบดวยข้(นนาง 14 คน และม�บ�นที่Fกัที่��ระบ(ว�า “เข้มรเป?นร�ฐบรรณากัารที่��ย��งใหัญ�ข้องจ�น”

กัารส่รางปราส่าที่นครว�ดข้องพระองค!ส่ะที่อนถFงความศร�ที่ธิาข้องพระองค!ต�อพระว�ษณ( โดยส่�นน�ษฐานว�าพระเจาส่(ร�ยวรม�นที่�� 2 น�าจะม�กัารที่4าพ�ธิ�กั�ลปนา และโปรดใหัใชีเที่วร6ปข้องพระว�ษณ(เป?นพระประธิานข้องปราส่าที่นครว�ด

ปราส่าที่ถ6กัส่รางในปC ค.ศ 1132. (พระองค!พระชีนม!มาย(ได 33 พรรษา )

ปราส่าที่นครว�ด ประกัอบดวย หัอด6ดาว, เที่วาล�ย และที่��เกั<บพระศพ

เป?นปราส่าที่เด�ยวที่��หั�นหันาไปที่างตะว�นตกั

“เส่�ยมกั(กั ” (ในจารFกัภูาษาเข้มร ประกัอบร6ปส่ล�กัน6นต4�าบนระเบ�ยงประว�ต�ศาส่ตร!ที่��ปราส่าที่นครว�ด ม�อาย(ราว พ.ศ 1650. ) อ�านว�า เส่�ยมกั*กั “ ”หัมายถFง พวกัเส่�ยม(ส่ยาม ) หัร+อ ชีาวส่ยาม

เส่�ยมกั*กั เป?นชี+�อที่��จ�นเร�ยกัพวกัส่ยามหัร+อข้าวส่ยาม ซีF�งเป?นที่��ร �บร6 กัวางข้วางในย(คน�2นหัร+อกั�อนหันา ว�าม�ความชี4านาญกัารคาที่างบกับร�เวณด�นแดนภูายใน แลวใชีภูาษาตระกั6ลไที่ย-ลาว เป?นภูาษากัลางที่างกัารคา

ข้บวนแหั�ข้องชีาวส่ยาม หัร+อ เส่�ยมกั*กั เป?นพวกัที่��อย6�ร �ฐและบานเม+องบร�เวณส่องฝ,� งโข้งที่��เป?นเคร+อญาต�ใกัลชี�ดส่น�ที่ส่นมข้องกัษ�ตร�ย!กั�มพ6ชีาย(คน�2น ฉีะน�2นไม�ใชี� กัองที่�พเม+องข้F2นข้องข้อม ตามค4า“ ”อธิ�บายข้องน�กัว�ชีากัารเจาอาณาน�คมตะว�นตกั

ชีาวส่ยาม ย(คน�2นม�ศ6นย!กัลางอย6�ส่องฝ,� งโข้งบร�เวณที่��เป?นเว�ยงจ�นในส่ม�ยหัล�ง ส่+บจนป,จจ(บ�น(เส่�ยมกั*กั ไม�ใชี�พวกัส่ยามจากักัร(งส่(โข้ที่�ย ตามที่��เคยเข้าใจว�าเป?นเม+องข้F2นข้องกั�มพ6ชีา)

กั*กั ม�รากัจากัค4าในภูาษาจ�น หัมายถFง ประเที่ศ ,แว�นแควน , กัล(�ม , ชีาว , พวกั , หัม6� , เหัล�า เชี�น เป?นกั*กัเป?นเหัล�า ฯลฯ

อ�กัข้รว�ธิ�ภูาษาเข้มรตองส่ะกัดว�า กั(กั ม�ใชีในเอกัส่ารจ�นโบราณว�า เส่�ยมหัลอกั*กั หัมายถFง เม+องไที่ย ,กัร(งศร�อย(ธิยา , หัลอฮิกักั*กั หัมายถFง เม+องละโว(ลพบ(ร�)

เส่�ยม ค+อ ส่ยาม

ชีาวส่ยาม หัมายถFง กัล(�มชีนไม�จ4ากั�ดเผ่�าพ�นธิ(! แต�ส่+�อส่ารดวยภูาษาตระกั6ลไที่ย-ลาว

จ�ตร ภู6ม�ศ�กัด�N อธิ�บายในหัน�งส่+อความเป?นมาข้องค4าส่ยามฯ ส่ร(ปว�าชี+�อส่ยามมาจากั ซี�ม , ซี4า หัมายถFง ตาน42า , แหัล�งน42า

ม�หัล�กัฐานว�าส่ยาม �ในเอกัส่ารจ�นม�ไดหัมายถFงร�ฐส่(โข้ที่�ย ด�งน�2น“�เส่�ยมกั(กั �” จFงไม�ใชี�ข้บวนแหั�จากัร�ฐส่(โข้ที่�ย

ส่�วนอาจารย!ศร�ศ�กัร ว�ลล�โภูดม เส่นอว�า “�เส่�ยมกั(กั �” ที่��ปราส่าที่นครว�ด ควรเป?นพวกัร�ฐโคตรบ6รที่��อย6�บร�เวณส่องฟุากัแม�น42าโข้งต�2งแต�ย�านอ�ส่านเหัน+อจนถFงเว�ยงจ�น โดยอางว�าเอกัส่ารจ�นส่ม�ยหัล�ง พ.ศ 1700. (หัร+อพ(ที่ธิศตวรรษที่�� 1

8) กัล�าวถFงพวกัส่ยาม (เส่�ยม-เส่�ยน ) ไวหัลายแหั�ง แต�จ4าแนกัเป?นพวกัใหัญ�ๆไดอย�างนอย 2พวกั ค+อพวกัที่��เคล+�อนไหัวที่างที่ะเล เชี�น ส่(พรรณบ(ร� , เพชีรบ(ร� , นครศร�ธิรรมราชี กั�บพวกัที่��เคล+�อนไหัวที่างบกั เชี�น บานเม+องส่องฝ,� งโข้ง ม�เว�ยงจ�น เป?นตน

โจวตากัวาน ระบ(ว�าม�พวกัส่ยาม(เส่�ยน ) เข้าไปที่4ามาหัากั�นอย6�ในกั�มพ6ชีา(เม+องพระนครหัลวง-นครธิม ) ม�อาชี�พปล6กัหัม�อนเล�2ยงไหัม ที่อผ่าไหัม และร�บจางที่4างานบางอย�าง รวมถFงคาข้าย แลวเคยยกัที่�พโจมต�หัม6�บานชีายแดนเม+องพระนครหัลวง

มต�ชีน ส่(ดส่�ปดาหั! ว�นศ(กัร!ที่�� 29 เมษายน 2554

“เส่�ยมกั(กั ร6ปส่ล�กัที่��นครว�ด” ไปหัามาใหัได ถ�ายร6ปมาส่�งดวย

พระเจาส่(ร�ยวรม�นที่�� 2 เป?นกัษ�ตร�ย!ที่��ม�พระปร�ชีาเร+�องกัารที่4าชีลประที่าน

บ� พ� โกัรส่ล�เยร! กัล�าวไวว�า พระองค!ที่รงส่ามารถแกัป,ญหัาภู�ยแลง ดวยกัารส่รางค6คลอง และ ส่ระน42าข้นาดใหัญ�ที่��พระนคร เพ+�อร�บน42าฝน ซีF�งส่ามารถที่4าใหันครว�ดส่ามารถที่4านาไดปCละ 2 คร�2ง โดยเฉีพาะในหันาแลง

เม+องที่��อย6�หั�างไกัลส่ามารถใชีน42าจากัคลองชีลประที่านในกัารที่4านา

แต�ในระยะหัล�ง ระบ�บด�งกัล�าวเส่+�อมลง นครว�ดตองอาศ�ยน42าจากัเม+องอ+�นๆ

พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 7 ค.ศ 1181. – 1219 (ครองราชีย!ตอนเกั+อบ 60

พรรษา ) เป?นกัษ�ตร�ย!ที่��ย��งใหัญ�ข้องอาณาจ�กัรเข้มร (เซีเด

ส่อาง) พระองค! (ส่ม�ยเป?นเจาชีาย ) ส่ามารถที่4าส่งคราม

ข้�บไล�พวกัจามใหัออกัไปจากัเม+องนครว�ดไดใน ค.ศ 1178 พระองค!น�าจะเคยประที่�บที่��จามปากั�อนที่��จะกัล�บมาประที่�บใกัลๆปราส่าที่พระข้รรค! (กั4าปงส่วาย )

ข้F2นครองราชีย!โดยกัารโค�นบ�ลล�งกั!พระราชีบ�ดา

พระองค!ไม�น�าจะใชี�อ(ปราชีที่��จะข้F2นครองราชีย!และไม�น�าจะเป?นพระราชีบ(ตรคนโปรด

ที่4าใหัพระองค!ที่รงส่รางจารFกัเกั��ยวกั�บพระราชีกัรณ�ยกั�จ, ประว�ต�จ4านวนมากั (น�กัว�ชีากัารบางที่�าน ค�ดคานว�า ในส่ม�ยพระองค!ไม�พบจารFกัใดๆ )

ที่รงข้ยายอาณาเข้ตไปที่��วกั�มพ6ชีา โดยเฉีพาะบร�เวณที่��ราบล(�มแม�น42าโข้งตอนล�าง, อาณาจ�กัรลาว (บร�เวณเว�ยงจ�นที่ร! ) และจามปา (ค.ศ1191)

พระองค!ที่รงเป?นกัษ�ตร�ย!พ(ที่ธิแบบมหัายาน ที่รงประกัาศตนว�าจะชี�วยป,ดเปล�าที่(กัข้!ใหักั�บพส่กัน�กัรใน

อาณาจ�กัร น�กัว�ชีากัาร เส่นอว�า ระบบกัษ�ตร�ย!ในส่ม�ยน�2 = ระบบพ(ที่ธิ

ราชีา เป?นระบบใหัม�ในอาณาจ�กัรเข้มร แตกัต�างจากัเที่วราชีาแบบฮิ�นด6 กัษ�ตร�ย!ไม�ถ+อพระองค!ว�าเป?นผ่6อ(ที่�ศตนแกั�เที่พเจา หัร+อ

ตองไปรวมกั�บเพที่เจาหัล�งส่�2นพระชีนม!แลว กัษ�ตร�ย! =พระโพธิ�ส่�ตว! พระโพธิ�ส่�ตว! = พระพ(ที่ธิเจาที่��ย�งม�ชี�ว�ตอย6�/ ไม�ยอมตร�ส่ร6

เพ+�อคอยชี�วยเหัล+อมน(ษย! ชี�วงปลายร�ชีกัาล พ(ที่ธิแบบเถรวาที่เร��มเข้ามาม�บที่บาที่ใน

กั�มพ6ชีา

พระองค!ที่รงส่ราง, ถนนหันที่าง, อโรคยาส่ถาน, บารายเกั<บน42า, ที่��พ�กัใหักั�บน�กัเด�นที่างตามที่องถนนในพระราชีอาณาจ�กัร

นอกัจากัน�2นความน�ยมพ(ที่ธิศาส่นาข้องพระองค!ย�งส่ะที่อนออกัมาจากักัารส่ราง

- ปราส่าที่ตาพรม เพ+�อถวายเป?นพระราชีกั(ศลแกั�พระราชีมารดา

- ปราส่าที่พระข้รรค! (กั4าปงส่วาย ) เพ+�อถวายแด�พระราชีบ�ดา

จารFกัที่��ปราส่าที่ตาพรม ระบ(ว�า พระองค!ที่รงส่ราง อโรคยาส่ถาน ใน 838 หัม6�บาน ม�คนมาใชีบร�กัารถFง 80000 คน ม�กัารใหัข้าวเป?นกัารตอบแที่นพวกัแพที่ย!ที่��ที่4างาน

ที่รงส่รางบารายชี+�อ ชียะที่ะที่ะกัะ (บารายเหัน+อ) ที่รงส่รางที่��พ�กัที่(กั 10 ไมล! (ประมาณ 16

km) พบประมาณ 57 แหั�ง ส่รางถนนระหัว�างพ�มาย พระนคร และ พระนคร –

- จามปา

กัารส่รางเที่วาล�ยอ�นม�อ�ที่ธิ�พลข้องคต�พราหัมณ! –ฮิ�นด6 ย�งคงส่ะที่อนจากักัารที่��พระองค!ที่รงส่รางปราส่าที่บายนที่��เม+องนครธิม

นครธิม แปลว�า เม+องอ�นย��งใหัญ� (Great City) ม�เที่วส่ถาน (ศาส่นาส่ถาน ) ที่��ส่4าค�ญ 3 แหั�ง ค+อ 1.ปราส่าที่บาปวน 2. ปราส่าที่บายน 3. ปราส่าที่พ�มานอากัาศ (พระเจาชี�ยวรม�นที่��

7 ที่รงส่รางต�อจากัพระเจาราเชีนที่รวรม�น ในชี�วง C10)

น�กัประว�ต�ศาส่ตร!หัลายที่�าน ส่�นน�ษฐานว�า ในบ�2นปลายร�ชีกัาล พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 7 ที่รงส่�2นพระชีนม!ดวยโรคเร+2อน

อาจเป?นส่าเหัต(ส่4าค�ญที่��พระองค!ที่รงส่รางอโรคยาส่ถานถFง 102 แหั�ง ที่��วพระราชีอาณาจ�กัร (รวมถFงในประเที่ศไที่ย ) เพ+�อ เป?นกัารส่รางบ(ญใหัพระองค!หัายประชีวรตามแนวค�ดข้องพ(ที่ธิศาส่นา

หัล�งจากัร�ชีส่ม�ยข้องพระองค! อาณาจ�กัรเข้มรอ�อนแอ ลง อย�างมากั ม�กัารร+2นฟุQ2 น

คต�ฮิ�นด6 ในเข้มร ต�2งแต�พระเจาอ�นที่รวรม�นที่�� 2 พระราชีโอรส่ข้องพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 7

พระเจาข้�2เร+2อน อาจจะหัมายถFง พระเจาอ�นที่รวรม�นที่�� 2

กัษ�ตร�ย!องค!ส่(ดที่ายข้องอาณาจ�กัรเข้มรส่ม�ยพระนครค+อ พระเจาชี�ยวรม�นที่�� 8

เซีเดส่ ระบ(ว�า ระหัว�างปC ค.ศ 1219. – 1296 เป?นศตวรรษแหั�งว�กัฤตกัารณ!ที่��ว

เอเชี�ย (C13) โดยเฉีพาะกั�มพ6ชีา เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ถ6กัอาณาจ�กัรจ�นแหั�ง

ราชีวงศ!หัยวนร(กัราน จ�กัรพรรด�จ�นไดส่�ง จ6 ตา กัวน ใหัเป?นที่6ตมาที่��เม+อง

พระนคร เพ+�อใหักั�มพ6ชีายอมอย6�ภูายใตอ4านาจข้องจ�น (แต�ไม�ส่4าเร<จ)

ศาส่นาด�2งเด�มเร��มถ6กัแที่นที่��โดยศาส่นาใหัม� (พ(ที่ธิแบบเถรวาที่)

เถรวาที่ = เพ+�อประชีาชีน ล�ที่ธิ�ฮิ�นด6เคยส่น�บส่น(นความเชี+�อ+ความเข้มข้น

ชีนชี�2น เร��มเส่+�อมลง พราหัมณ!ที่��เคยผ่6กัข้าดกัารคา, เป?นข้าราชีกัารชี�2น

ส่6ง เร��มถ6กัลดอ4านาจเหัล+อเพ�ยงแค�ประกัอบพ�ธิ�กัรรม ไม�เฉีพาะในเข้มร แต�ใน มอญดวย

วรรณกัรรมอ�นเด�ยเร��มถ6กัลดบที่บาที่ (ภูาพจ�ตรกัรรมเกั��ยวกั�บแนวค�ดอ�นเด�ยเร��มหัายไป และถ6กัแที่นที่��ดวยคต�พ(ที่ธิ )

รามายนะ ฉีบ�บพ+2นเม+อง เร��มม�คต�พ(ที่ธิ แฝงเข้าไป

C14 อาณาจ�กัรอย(ธิยาเร��มกั�อต�วข้F2นในที่��ราบล(�มแม�น42าเจาพระยา

อาณาจ�กัรส่(โข้ที่�ย, ละโว, ลาว เร��มแข้<งเม+องและถ6กัผ่นวกัเป?นส่�วนหันF�งข้องอาณาจ�กัรอย(ธิยา ซีF�งต�อมาตามดวยเข้มร

ม�น�กัว�ชีากัารส่�นน�ษฐาน กัารแพร�ข้องโรคระบาด (มาลาเร�ย ) มาต�2งแต�ชี�วงปลายร�ชีกัาลข้องพระเจาชี�ยวรม�นที่�� 7

อย6�บร�เวณคาบส่ม(ที่รมลาย6 ในบร�เวณที่��ต� 2งข้องเม+องป,ตตาน�ในป,จจ(บ�น โดยเฉีพาะในต�ว อ4าเภูอยะร�ง

ศ6นย!กัลาง ส่�นน�ษฐานว�า อย6�ใกัลกั�บม�ส่ย�ดกัร+อเซีะ ในป,จจ(บ�น

กั4าเน�ดข้F2นราวพ(ที่ธิศตวรรษที่�� 7 – พ(ที่ธิศตวรรษที่�� 11

บางต4ารา เชี�น ต4าราข้อง ด� จ� ฮิอลล! เร�ยกัอาณาจ�กัรน�2ว�าร�ฐหัล�งยะส่�ว ซีF�งเป?นร�ฐที่��ม�กัองที่�พเร+อที่��เข้มแข้<ง

เคยเป?นประเที่ศราชีข้องอาณาจ�กัรฟุ6น�น จนกัระที่�2งอาณาจ�กัรฟุ6น�นล�มส่ลายราวพ(ที่ธิศตวรรษที่�� 11

เอกัส่ารจ�น ต4านานพ+2นบาน จารFกัข้องชีวา

ส่�นน�ษฐานว�า ล�งกัาส่(กัะเคยที่4ากัารคากั�บจ�น ต�2งแต�ราวพ(ที่ธิศตวรรษที่�� 7

เอกัส่ารจ�น ระบ(ถFงอาณาจ�กัรน�2ว�า เป?นเม+องที่��ม�กั4าแพงลอมลอม เร�ยกัอาณาจ�กัรน�2ว�า หัลาง หัย�า ซี( �ย

เป?นแหัล�งผ่ล�ตไมกัฤษณาและตนกัารบ6ร กัษ�ตร�ย!ล�งกัาส่(กัะ ชีอบที่รงชีาง และแวดลอมไปดวย

ที่หัารองคร�กัษ!ที่��ด(ราย ผ่6คนน�ยมไวผ่มยาว ล�งกัาส่(กัะเคยส่�งราชีที่6ต ไปที่��เม+องจ�น ราวพ(ที่ธิศตวรรษ

ที่�� 9 ราชีที่6ตชี+�ออชี�ตะ ตามจดหัมายเหัต(ราชีวงศ!เหัล�ยง

จากัต4านาน ไที่รบ(ร� ป,ตตาน� กัล�าวถFงเม+องล�งกัาส่(กัะ ข้องพระเจามะโรงมหัาวงศ!หัร+อราชีามารงมหัาว�งส่า ต�อมาค4าว�าล�งกัาส่(กัะค�อย ๆ เล+อนหัายไป กัลายเป?นค4าว�าป,ตตาน�ดาร(ส่ส่าลามเข้ามาแที่นที่�

เป?นร�ฐบร�เวณแผ่�นด�นใหัญ� ที่��อย6�บร�เวณคาบส่ม(ที่ร

อย6�ในเส่นที่างกัารคาระหัว�างโลกัตะว�นตกัและโลกัตะว�นออกั

ป,จจ�ยที่��ม�ผ่ลต�อกัารพ�ฒนากัารเป?นร�ฐค+อ กัารเป?นเม+องที่�ากัารคาและความส่ามารถในกัารที่4ากัารเกัษตร ซีF�งพบหัล�กัฐานบร�เวณร�ฐเคดาหั! (ประเที่ศมาเลเซี�ยในป,จจ(บ�น)

ในระยะแรกั น�กัโบราณคด� ส่�นน�ษฐานว�า กั�อนร�บว�ฒนธิรรมอ�ส่ลาม อาณาจ�กัรล�งกัาส่(กัะเคยร�บอ�ที่ธิ�พลว�ฒนธิรรมอ�นเด�ย มากั�อน

ม�กัารน�บถ+อล�ที่ธิ�พราหัมรณ! กัารปกัครองเป?นแบบเที่วราชีา ตามต4านาน

เป?นอาณาจ�กัรข้องชีนเผ่�าจาม พ6ดภูาษาจาม ล�กัษณะข้องชีนเผ่�าจาม ค+อ ผ่มหัย�กัด4า ผ่6หัญ�ง

น�ยมเกัลาจ(กั เด�นเที่าเปล�า ใชีชีางเป?นพาหันะ ม�กัษ�ตร�ย!ปกัครอง กัษ�ตร�ย!น�ยมส่วมมาลาที่รงส่6งประด�บดวยดอกัไม

และพ6 �ไหัม เวลาเส่ด<จจะที่รงชีาง ม�ข้บวนแหั� ประกัอบดวย

ข้บวนส่�งข้!และกัองที่หัาร

ต�2งอย6�บร�เวณเว�ยดนามใต ที่างตะว�นออกัข้องอาณาจ�กัรฟุ6น�น ส่�นน�ษฐานว�าอาจม�กั4าเน�ดพรอมๆกั�บฟุ6น�น กั4าเน�ดข้F2นราวคร�ส่ต!ศตวรรษที่�� 2 ร�วมส่ม�ยกั�บราชีวงศ!ฮิ��น

ข้องจ�น โดยอาณาจ�กัรจามปาถ+อโอกัาส่ชี�วงที่��ราชีวงศ!ฮิ��นอ�อนแอ ต�2งเป?นร�ฐข้F2น

เป?นร�ฐชีลประที่านที่��อย6�ในแผ่�นด�นใหัญ� บ�นที่Fกัชีาวจ�น เร�ยกัอาณาจ�กัรน�2ว�า ล�นย�� ศ6นย!กัลางอย6�ที่��เม+องอ�นที่รป(ระ (ใกัลเม+องดาน�ง ) เม+องที่�าที่��ส่4าค�ญค+อ เม+องฮิอยอ�น ไม�ไดเป?นอาณาจ�กัรที่��ม�ศ6นย!กัลางอ4านาจที่��ม� �นคง เน+องจากั

ประกัอบดวย แควนเล<กั แควนนอย มากัมาย

จดหัมายเหัต(ข้องจ�น จารFกัภูาษาส่�นส่กัฤต

กัล�าวว�า จามปา ถ6กัต�2งโดย กั(ยเหัล�ยน ซีF�งเด�มปกัครองแควนเยน�นข้องจ�น

เม+�อแควนเยน�นถ6กัราชีวงศ!ฮิ��นยกัที่�พร(กัราน กั(ยเหัล�ยนจFง มาต�2งเม+องใหัม� บร�เวณตอนกัลางข้องเว�ยดนาม

ชีาวจาม เด�มเป?นชีาวที่ะเล จ�นมองว�า จามปา เป?นแควนหันF�งข้องจ�น ส่�งผ่ลใหัอาณาจ�กัร

จามปา ตองที่4าส่งครามกั�บจ�น ตลอดเวลา เชี�นในชี�วงคร�ส่ต!ศตวรรษที่�� 5 จ�นยกัที่�พมาเผ่าเม+องหัลวงข้องจามปาที่��เม+องอ�นที่รป(ระ

จามปาอย6�ในฐานะประเที่ศราชีข้องจ�นจนถFงปลายคร�ส่ต!ศตวรรษที่�� 12 จFงถ6กัผ่นวกัเข้าเป?นส่�วนหันF�งข้องเว�ยดนามและเข้มร

ไม�ค�อยพบหัล�กัฐานเกั��ยวกั�บอ�ที่ธิ�พลว�ฒนธิรรมจ�น แมจะอย6�ในฐานะประเที่ศราชีข้องจ�น

ที่�2งน�2 เน+�องจากั จามปาไดร�บอ�ที่ธิ�พลจากัว�ฒนธิรรมอ�นเด�ยมากักัว�า

ม�เม+องที่�าต�ดต�อกั�บพ�อคาอ�นเด�ยมากักัว�าเว�ยดนามเหัน+อ และอย6�ในเส่นที่างเด�นเร+อข้องพ�อคาอ�นเด�ย

คต�ความเชี+�อเร+�องส่มมต�เที่พ ถ6กัน4ามาใชีในกัารปกัครองอาณาจ�กัรจามปา

จารFกัที่��พบในป,จจ(บ�น ส่ภูาพไม�ค�อยส่มบ6รณ! จารFกั ที่4าใหัเราที่ราบถFง อ�ที่ธิ�พลข้องว�ฒนธิรรม

อ�นเด�ย ในจามปา ม�กัารน�บถ+อพระศ�วะ ตามล�ที่ธิ�พราหัมณ! กัษ�ตร�ย!น�ยมใชี ค4าว�า วรม�น ในพระนาม อาที่� พระ

เจาภู�ที่รวรม�น ม�อ�ที่ธิ�พลจากัศาส่นาพ(ที่ธิน�กัายมหัายาน โดย

เฉีพาะว�ด และโบราณส่ถานข้องเม+องม�ซีอน ม�กัารน�บถ+อพระศ�วะ, พระแม�อ(มา

กัารจ�ดกัารระบบชีลประที่านในแผ่�นด�น กัารร�บว�ฒนธิรรมอ�นเด�ย

จามปา เคยที่4าส่งครามกั�บจ�น ในชี�วง C 2 – C 3 ซีF�งเป?นชี�วงที่��ราชีวงศ!จ�นอ�อนแอ

ค.ศ 1471 จามปา ถ6กัผ่นวกัเข้าเป?นส่�วนหันF�งข้องอาณาจ�กัรนามเว�ยดที่��อย6�ที่างตอนเหัน+อ

ประว�ต�ศาส่ตร!เว�ยดนาม ถ+อว�า เป?นย(คแรกัที่��เว�ยดนามส่ามารถรวมแผ่�นด�นเป?นหันF�งเด�ยว

ผ่6หัญ�งเป?นฝ0ายส่6�ข้อผ่6ชีาย (ร�บอ�ที่ธิ�พลจากัอ�นเด�ย) ส่�งคมมองว�าเพศหัญ�ง ต4�ากัว�า เพศชีาย น�ยมส่มรส่กั�นในหัม6�พ��นอง หัร+อ ส่กั(ลเด�ยวกั�น ชีาวจามชีอบส่6รบ โดยใชี ธิน6 ดาบ ล6กัดอกัอาบยาพ�ษ น�ยมเคร+�องดนตร� ประเภูที่พ�ณ 5 ส่าย น�ยมเผ่าศพ แลวน4าอ�ฐ�ไปลอยที่ะเล (คต�อ�นเด�ย )

ต�างจากัอาณาจ�กัรนามเว�ยดที่างตอนเหัน+อที่��น�ยมฝ,ง (ตามหัล�กัข้งจ+Dอ )

ชีาวเม+อง น�ยม หั�มผ่าผ่+นเด�ยว ที่��เร�ยกัว�า กั�เป (Ki pei)

ชีนชี�2นส่6งน�ยมส่วมรองเที่าหัน�ง ส่าม�ญชีนเด�นเที่าเปล�า

ชีนชีาต�เว�ยดนามม�ถ��นกั4าเน�ดในด�นแดนตอนใตข้องจ�น โดยเฉีพาะบร�เวณล(�มแม�น42าแดง

เผ่�าโล เป?นบรรพบ(ร(ษข้องชีาวเว�ยดนาม บางพวกัอาศ�ยอย6�ในบร�เวณต�งเกั�Lยและอ�นน�ม

(ตอนกัลางข้องเว�ยดนาม) ต�2งแต�อด�ต อาณาจ�กัรเว�ยดนามเป?นเพ�ยงมณฑิล

หันF�งข้องจ�น ประว�ต�ศาส่ตร!ในชี�วงแรกั ม�แต�บ�นที่Fกัส่งครามกั�บ

จ�น และเว�ยดนามม�กัพ�ายแพอย6�เส่มอ

เวี�ยด้นามัถู�ก่จี�นปก่ครอง 4 ช่�วีง ได้�แก่�1 . 111 กั�อนคร�ส่ตกัาล – ค.ศ . 402. ค.ศ. 44 – ค.ศ 5443 . ค.ศ 602. – ค.ศ 9384. ค.ศ 1407 1427. – (ชี�วง

ราชีวงศ!หัยวนหัร+อมองโกัล)

ส่�งผ่ลใหัเว�ยดนามไดร�บอ�ที่ธิ�พลจ�นแที่ มากักัว�าด�นแดนอ+�นในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต

อาที่� ล�ที่ธิ�ข้งจ+Dอ , กัารใชีอ�กัษรจ�น, กัารส่อบจอหังวน ในกัารเข้าร�บราชีกัาร , กัารใชีต4าราพ�ชี�ยส่งครามคลายกั�บจ�น

รวมถFง แนวค�ดพระจ�กัรพรรด� ม�ส่ถานะเป?น โอรส่ส่วรรค!

1. ย(คที่��อย6�ใตอ�ที่ธิ�พลข้องจ�น 2. ย(คที่��เป?นอ�ส่ระจากัจ�น 3. ย(คที่อง 4. ย(คแหั�งกัารแบ�งแยกั

ชี�วงราชีวงศ!ฮิ��นข้องจ�นบ(กัเว�ยดนาม (กั�อน ค.ศ . 111) และผ่นวกัเว�ยดนามเป?นส่�วนหันF�งข้อง

จ�น นานกัว�า 1000 ปC อาณาจ�กัรแรกัข้องเว�ยดนามถ+อกั4าเน�ดข้F2นค+อ

อาณาจ�กัรน�านย+2อที่างตอนเหัน+อ ที่างตอนกัลางและตอนใตเป?นที่��ต�2งข้องอาณาจ�กัร

จามปา

จากัหัล�กัฐานจ�น (จดหัมายเหัต(ราชีวงศ!ฮิ��นข้อง ส่(มาเฉี�ยน ) ส่�นน�ษฐานว�าอาณาจ�กัรแรกัๆข้องชีาวเว�ยดนามค+อ อาณาจ�กัรน�านย+2อ (Nan Yueh) ที่างตอนเหัน+อข้องเว�ยดนาม ในชี�วง 204

กั�อนคร�ส่ตกัาล

รางวงศ!แรกัค+อ ราชีวงศ!ตร�วหั! ( Trieu Dynasty)

ต�อมาในปC 111 กั�อนคร�ส่ตกัาล น�านย+Dอ ไดกัลายเป?นแควนหันF�งข้องจ�น

จ�นมองว�า ชีาวเว�ยดนาม เป?น คนป0าเถ+�อน (อนารยชีน ) ที่��ชีอบส่รางป,ญหัาบร�เวณพรมแดนจ�นตอนใต จFงตองยกัที่�พมาปราบและปกัครองอย6�เส่มอ

ส่�งผ่ลใหัประว�ต�ศาส่ตร!เว�ยดนาม เต<มไปดวยส่งครามกั�บจ�น

ข้(นนางจ�นน4า ล�ที่ธิ�ข้งจ+Dอ เข้ามาเผ่ยแพร�ในเว�ยดนามตอนเหัน+อ

เน+�องจากั ล�ที่ธิ�ข้งจ+Dอ เนนหัล�กั ในเร+�องความจงร�กัภู�กัด� จ�นตองกัารใหัคนเว�ยดนาม จงร�กัภู�กัด�ต�อ จ�น โดยใชีแนวค�ด

ข้งจ+Dอ ม�กัารอพยพข้องคนจ�นมาในเว�ยดนาม จ4านวนมากัเพ+�อข้ยาย

อ�ที่ธิ�พลและว�ฒนธิรรมจ�น ส่�งผ่ลใหัชีาวเว�ยดนามตอนเหัน+อ ไม�ยอมร�บคต�ความเชี+�อเร+�อง

พราหัมณ! ฮิ�นด6 เหัม+อนอาณาจ�กัรจามปาที่��อย6�ที่างตอนใต – เน+�องจากั คต�ฮิ�นด6 ส่อนใหัคน ยอมร�บว�า กัษ�ตร�ย!ค+อส่มมต�

เที่พ ไม�ส่ามารถลมลางได

ตรงกั�บส่ม�ยราชีวงศ!ถ�งข้องจ�น ซีF�งจ�นม�เร+�องว( �นวายภูายใน

เว�ยดนามจFงแยกัต�วเป?นอ�ส่ระ ภูายใตกัารปกัครองข้องราชีวงศ!เล (Le Dynasty) เร�ยกัอาณาจ�กัรน�2ว�า นามเว�ยด

เม+องหัลวงอย6�ที่��เม+อง ว�จะยะ (Vijaya) ใกัลกั�บจ�งหัว�ดบ�นด�นหั!ในเว�ยดนามป,จจ(บ�น

จ�กัรพรรด�ที่��ส่4าค�ญ ค+อ พระเจาหัล�ที่านต�น ( ค.ศ. 1460 1490– ) พระองค!เป?นผ่6ยกัที่�พลงใตและผ่นวกัเอาจามปา มาเป?นส่�วนหันF�งข้องเว�ยดนาม ในปC ค.ศ 1471

กั�อนหันาน�2นามเว�ยดและจามปา ม�ไมตร�ต�อกั�น เคยร�วมม+อกั�นที่4าส่งครามตานที่�พมองโกัลข้องจ�กั

พรรด�กั(บไลข้�าน ใน ค.ศ 1251

เม+�ออาณาจ�กัรนามเว�ยดที่างตอนเหัน+อส่ามารถยFดพวกัจามไดที่4าใหัอาณาจ�กัรกัวางข้วาง โดยเฉีพาะในส่ม�ยราชีวงศ!เล เป?นชี�วงที่��ม�กัารวางรากัฐานในกัารพ�ฒนาประเที่ศอย�างส่4าค�ญมากัมายม�กัารส่�งเส่ร�มพ(ที่ธิศาส่นากั�บล�ที่ธิ�ข้งจ+2อกั�บล�ที่ธิ�เตRาดวยและไดยายเม+องหัลวงมาอย6�ที่�� กัร(งฮิานอย 

เม+องส่4าค�ญข้องจามปา เชี�น เว ตกัอย6�ใตกัารปกัครองข้องนามเว�ยด

ส่ามารถข้ยายอาณาเข้ตไปถFงอาณาจ�กัรลานชีางข้องลาว เป?นอ�ส่ระจากัจ�น แต�ย�งคงตองส่�งบรรณากัารใหักั�บจ�น อย6�

จ�นเร�ยกั นามเว�ยดว�า อ�นหัน4า แปลว�า ด�นแดนแหั�งความส่งบภูาคใต

ชี�วง C 16 -17 กัษ�ตร�ย!ราชีวงศ!เล อ�อนแอลงมากั

เกั�ดกัารแย�งชี�งอ4านาจกั�นระหัว�างตระกั6ลส่4าค�ญต�างๆ

ค+อ 1. ตระกั6ล เหัง�ยน 2. ตระกั6ลแม*ค 3. ตระกั6ลตร�นหั!

ตอนเหัน+อ แควนต�งเกั��ย ศ6นย!กัลางที่��กัร(ง– –ฮิานอย ม�ตระกั6ลแม<ค ปกัครอง–

ตอนกัลาง แควนอ�นน�ม ศ6นย!กัลางอย6�ที่��เม+อง– –เตย!โด ม�ตระกั6ลตร�นหั! ปกัครอง–

ตอนใต แควนโคชี�นไชีนา ม�ศ6นย!กัลางอย6�ที่��– –เม+องเว ม�ตระกั6ล เหัง�ยน ปกัครอง–

ต�อมาตระกั6ลตร�นหั!ยFดแควนต�Lงเกั�Lยได ซีF�งที่4าใหัเหัล+อ 2 แควน

ต�อมาเจาชีายเหัง�ยนอ�นหั! แหั�งราชีวงศ!เหัง�ยนที่4ากัารรวมประเที่ศ เป?นประเที่ศเว�ยดนาม (ค.ศ18

02 จFงเร�ยกัชี+�อประเที่ศว�าเว�ยดนาม)โดยความชี�วยเหัล+อจากัไที่ย(ส่ม�ย ร 1. ) และฝร��งเศส่ และส่ถาปนาราชีวงศ!ยาลอง เป?นจ�กัรพรรด�ยาลอง 

ก่บฏไตเซิ�น

พงศาวดารญวณ กัล�าวว�า พระบาที่ส่มเด<จพระเจาอย6�หั�วกัร(งส่ยามไดที่รงพระกัร(ณาเกั+2อกั6ลแกั�เราเป?นอ�นมากั

อย�าไดค�ดที่รยศต�อพระเจากัร(งส่ยามเป?นอ�นข้าด

ข้งจ6*กัล�าวไวว�า   ผ่6ม�พระค(ณแลวอย�าที่4าลาย  จFงจะเป?นที่��ส่รรเส่ร�ญแกั�เที่วดาและมน(ษย!

(พงศาวดารญวณ   หัน�งส่+ออน(ส่รณ! นายกัว� เหัว�ยนระว�  ๒๕๐๙   ) หันา ๗๕๖ 

จ�กัรพรรด�ยาลอง ม�ความส่�มพ�นธิ!ที่��ด�กั�บฝร��งเศส่มากั และฝร��งเศส่ไดเข้ามาชี�วยเหัล+อในกัารรวมประเที่ศ

ต�อมาฝร��งเศส่เข้าแที่รกัแซีงกั�จกัารภูายในข้องเว�ยดนาม โดยอางบ(ญค(ณจากักัารที่��ฝร��งเศส่ เคยชี�วยปราบกับฏ

ม�กัารเผ่ยแพร�คร�ส่ตศาส่นาเพ��มมากัข้F2นในเว�ยดนาม

ข้�ดต�อความเชี+�อเกั�าข้องชีาวเว�ยดนาม เกั�ดความร6 ส่Fกัต�อตานฝร��งเศส่มากัข้F2น จนม�กัาร

ลอบส่�งหัารบาตรหัลวงฝร��งเศส่

เกั�ดกัระแส่ต�อตานคร�ส่ต!ศาส่นา ชีาวเว�ยดนามจ�บบาตรหัลวงและชีาวเว�ยดนามที่��เข้าร�ตมาประหัารชี�ว�ต

จนในที่��ส่(ด พวกับาตรหัลวงตองเข้�ยนจดหัมายถFงร�ฐบาลฝร��งเศส่ใหัชี�วยค(มครองตน

ฝร��งเศส่ส่�งเร+อรบมาที่��เม+อง ดาน�ง และที่4าส่งครามกั�บเว�ยดนาม จนจ�กัรพรรด�เว�ยดนามยอมยกัด�นแดนใหั 12 ด�นแดน

เป?นกัารส่�2นส่(ดซีF�งอ�ส่รภูาพข้องเว�ยดนาม

เด�มเชี+�อกั�นว�าชีนชีาต�มอญม�พ+2นเพอย6�ที่างตอนใตข้องจ�น

บางต4าราอางว�าอพยพมาจากัอ�นเด�ย น�กัว�ชีากัารป,จจ(บ�น ส่�นน�ษฐานว�า ชีาวมอญ ไดต�2ง

ถ��นฐานกัระจายอย6�ที่� �วด�นแดนแผ่�นด�นใหัญ�ในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต โดยเฉีพาะบร�เวณ

1. ที่��ราบล(�มแม�น42าส่าละว�น 2. บร�เวณพม�าตอนล�าง (พม�าต4�า) 3. ชีายฝ,� งที่ะเลใกัลเม+องส่ะเที่�ม(Thaton ) และ

บร�เวณเม+องพะโค

4. บร�เวณเม+องส่ะเที่�ม ซีF�งเป?นศ6นย!กัลางที่างกัารคาที่��ส่4าค�ญในย(คโบราณ บร�เวณส่ามเหัล��ยมปากัแม�น42าอ�ระวด�

มอญ = ราม�ญ ตะเลง ส่�บเบง ด�นแดนมอญ หัมายถFง พม�าตอนล�าง 3 บร�เวณ

ค+อ - พะส่�ม - พะโค (หังส่าวด�), เมาะล4าเล�ง (มะละแหัม�ง ) - เมาะตะมะ

ว�ฒนธิรรมส่�วนใหัญ�ใน ส่(โข้ที่�ย, กัร(งศร�อย(ธิยา และร�ตนโกัส่�นที่ร!ตอนตน ลวนแต�ไดร�บอ�ที่ธิ�พลมาจากัมอญ อาที่�

- ศาส่นาพ(ที่ธิ เชี�น พญาล�ไที่ กัษ�ตร�ย!ร�ฐส่(โข้ที่�ยเคยน�มนต!พระส่งฆ่!มอญมาเป?นองค!อ(ป,ชีฌาย!, กัารต�2งชี+�อเม+องบร�เวณแม�น42าป=งว�า นครชี(ม กั<ไดร�บอ�ที่ธิ�พลความเชี+�อข้องมอญ

- กัฎหัมาย ร�บกัฎหัมายพระธิรรมศาส่ตร!มาจากัมอญ

- คต�เกั��ยวกั�บกัษ�ตร�ย! อาที่� คต�ธิรรม�กัราชี

ร�ฐมอญเป?นร�ฐกั�นชีน / ร�ฐกั�นกัระที่บ (Buffer State) ระหัว�างอย(ธิยาและพม�า

มอญต�2งอย6�บร�เวณที่��อ(ดมส่มบ6รณ!ค+อเป?นอ6�ข้าวอ6 �น42าที่��ส่4าค�ญ บร�เวณประเที่ศพม�าตอนล�าง (ที่��ราบล(�มแม�น42าและส่ามเหัล��ยมปากัแม�น42าอ�ระวด� ) และม�เม+องที่�าต�ดที่ะเลจ4านวนมากั ส่�งผ่ลใหัอาณาจ�กัรมอญเต<มไปดวยส่งครามตลอดเวลา

มอญ ม�กัจะถ6กัชีาวอย(ธิยาและพม�ากัวาดตอนเข้าไปในอาณาจ�กัรข้องตนเองอย6�เส่มอ

ส่ามารถแบ�งออกัไดเป?น 3 ชี�วง ช่�วีงแรก่ ชี�วงส่ม�ยอาณาจ�กัรส่ะเที่�ม, เม+องพะโค

(หังส่าวด� ) เม+องส่ะเที่�มไดถ�ายที่อดว�ฒนธิรรมอ�นเด�ยแกั�

อาณาจ�กัรที่วารวด� ไชียา หัร�ภู(ญชี�ย เข้มร อย(ธิยา และพม�า โดยผ่�านกัารคาข้าย

ชีาวมอญเด�มที่� เป?นพ�อคา ม�กัารใชีระบบเง�นตรา ( Tical ) ซีF�งไดร�บอ�ที่ธิ�พลจากัอ�นเด�ย

ซีF�งในระยะเวลาต�อมา อาณาจ�กัรที่วารวด�, พ(กัาม, พม�า ไดน4าระบบเง�นตราข้องมอญ มาแที่นที่��ระบบแลกัเปล��ยนส่�นคา (Barter System)

มอญม�บที่บาที่ส่4าค�ญในกัารคาที่างที่ะเล ม�ที่�กัษะกัารต�อเร+อเด�นที่ะเลที่��ที่�นส่ม�ยในย(คโบราณ ร�ฐข้องมอญที่��อย6�ชี�วงพม�าตอนล�าง เป?นที่��ต�2งข้อง

เม+องที่�าส่4าค�ญ เชี�น เม+องเมาะตะมะ, มะร�ด, ตะนาวศร�, ที่วาย

ช่�วีงท�! 2 C14 เป?นชี�วงร�วมส่ม�ยกั�บอาณาจ�กัรส่(โข้ที่�ย ซีF�งชีาวมอญส่ามารถต�2งราชีวงศ!ใหัม�จากัพม�าข้F2นมาได เป?นชี�วงที่��ราชีวงศ!มองโกัลโจมต�พม�าและมอญกัษ�ตร�ย!ที่��ส่4าค�ญไดแกั� เจาฟุKาร� �ว หัร+อ มะกัะโที่ (ราชีบ(ตรเข้ยข้องพ�อข้(นรามค4าแหังมหัาราชี ) , พระเจาราชีาธิ�ราชี, พระเจาธิรรมเจด�ย! (ร�วมส่ม�ยกั�บพระเจาบรมไตรนาถ )ต�อมามอญเส่�ยเม+องใหักั�บพม�าคร�2งที่�� 2 ค+อ ในส่ม�ยข้องพระเจาอน�ร(ที่ธิ! (พระเจาอน(ร(ที่ธิ ) (พระเจาอโนรธิาม�งชี�อ )แหั�งราชีวงศ!ตองอ6 ซีF�งที่4าใหัพม�าร�บพ(ที่ธิศาส่นามาจากัมอญ พม�าไดน4าพระไตรป=ฏกั พระภู�กัษ( ชี�างฝCม+อกัล�บไปย�งพม�า

ในชี�วงน�2พม�ายายเม+องหัลวงจากัตองอ6มาที่��พะโค (หังส่าวด� ) (ส่ม�ยข้องพระเจาตะเบงชีะเวต�2 ) และเร��มม�ส่งครามกั�บอย(ธิยา ที่4าใหัอย(ธิยาเร�ยกัต�ดปากัว�า ที่4าส่งครามกั�บพวกัตะเลง (มอญ ) กัล�าวค+อ ใชีค4าว�าตะเลงในกัารเร�ยกัพม�าดวย

กัษ�ตร�ย!ที่��ม�ชี+�อเส่�ยงข้องอาณาจ�กัรมอญ ค+อ พระเจาราชีาธิ�ราชี ซีF�งปกัครองเม+องหังส่าวด� (พะโค ) ต�2งแต� ค.ศ. 1385 – 1423

หังส่าวด� กัลายเป?น ศ6นย!กัลางกัารคาที่��ส่4าค�ญข้องอ�าวเองกัอล

ม�กัารรวมอ4านาจส่6�ศ6นย!กัลาง บางต4าราอางว�า พระเจาราชีาธิ�ราชี ไม�ใชี�กัษ�ตร�ย!มอญ แต�

เป?นกัษ�ตร�ย!พม�า ซีF�งส่+บเชี+2อส่ายมาจากัพระเจาอน�ร(ที่ธิ�N (พระเจาอโนรธิาม�งชี�อ ) ในส่ม�ยพ(กัาม ซีF�งไดยFดครองเม+องส่ะเที่�มต�2งแต� ค.ศ. 1057

ที่4าใหัพม�าไดร�บว�ฒนธิรรมมอญ รอบดาน ไม�ว�าจะเป?นต�วอ�กัษร, ส่ถาป,ตยกัรรม, ความเชี+�อที่างพ(ที่ธิศาส่นา

ช่�วีงท�! 3 (ตรงก่�บสมั�ยอย,ธิยาตอนปลาย )เป?นชี�วงที่��อาณาจ�กัรตองอ6เร��มเส่+�อม มอญจFง

ส่ามารถแยกัต�วออกัจากัพม�าไดภูายใตกัารน4าข้องส่ม�งที่อพ(ธิ�เกัษและพระยาที่ะละ แต�เป?นระยะส่�2นเที่�าน�2น เน+�องจากัพม�าส่ามารถต�2งราชีวงศ!ใหัม�ไดค+อรางวงศ!อลองพญา ซีF�งที่4าใหัอาณาจ�กัรมอญไม�ส่ามารถฟุQ2 นต�วไดอ�กั

แบ�งออกัเป?น 2 ส่�วน1 .พม�าตอนบน (Upper Burma)2 .พม�าตอนล�าง(Lower Burma )

พม�าที่างตอนบน หัร+อพม�าแที่ (Real Burma) , ด�นแดนแหัง (Dry land) หัร+อ อ�งวะ (Ava) แปลว�าปากัที่ะเลส่าบ

ค4าว�าพม�าตอนบน ถ6กัเร�ยกัคร�2งแรกัโดยชีาวอ�งกัฤษ ต�2งแต�ชี�วงกั�อนส่งครามอ�งกัฤษ – พม�า (Anglo – Burmese War) จนถFงส่งครามอ�งกัฤษ – พม�าคร�2งที่� 3 ใน ค.ศ. 1885

ในอด�ตเป?นที่��ต� 2งข้องอาณาจ�กัรอ�งวะ (Ava) เป?นที่��อย6�อาศ�ยข้องชีนชีาต�พม�า (Bamar) มาต�2งแต�

อด�ต ป,จจ(บ�น เป?นที่��ต� 2งข้อง เม+องส่4าค�ญ เชี�น ม�ณฑิะเลย!,

ร�ฐคะฉี��น และร�ฐฉีาน

โดยรวมม�ภู6ม�ประเที่ศเป?นภู6เข้าส่6ง โดยเฉีพาะที่างดานตะว�นออกั, ตะว�นตกัและที่างเหัน+อ

ที่างภูาคกัลางข้องพม�าตอนบน เป?นร6ป ต�ว Y ม�แม�น42าส่4าค�ญ เชี�น แม�น42าอ�รวด� (Irrawaddy), แม�น42าชี�ดว�น (Chindwin) ไหัลผ่�านลงไปที่างที่�ศใต

บร�เวณที่��อ(ดมส่มบ6รณ!ที่��ส่(ดในพม�าตอนบน ค+อบร�เวณหั(บเข้าม6 (Mu), หั(บเข้าม�นบ6 (Minbu) ซีF�งม�แม�น42าอ�รวด�ไหัลผ่�าน

ไมเค�ล อ�อง ที่ว�น และไมตร� อ�อง ที่ว�น กัล�าวว�าเป?นบร�เวณที่��เหัมาะแกั�กัารปล6กัข้าวมาน�บหัลายพ�นปC แลพพบร�องรอยกัารต�2งถ��นฐานข้องมน(ษย!มาต�2งแต�ย(คหั�นเกั�า

ส่ภูาพภู6ม�ประเที่ศข้องพม�าตอนบนม�ส่�วนส่4าค�ญต�อย(ที่ธิศาส่ตร!ตลอดประว�ต�ศาส่ตร!ข้องพม�า

แม�น42าชี�วยในกัารล4าเล�ยงกัองที่หัารพม�าในกัารไปที่4าศFกัในพม�าตอนล�าง อาที่� ระยะที่างจากัอ�งวะไปย�งย�างกั(ง ใชีเวลาแค� 5 ว�นที่างน42า

ที่างดส่นตะว�นตกั ตะว�นออกั ม�หั(บเข้าและแม�น42าเป?นปรากัารธิรรมชีาต�

พม�าตอนล�าง (Lower Burma) ม�แม�น42าที่��ส่4าค�ญค+อแม�น42า ส่าละว�น, แม�น42าส่ะโตง,แม�น42าอ�รวด� เป?นที่��ต� 2งข้องเม+องส่4าค�ญ อาที่� เม+องแปรหัร+อเม+องปย� (Prome / Pyi) ซีF�งเคยเป?นศ6นย!กัลางอาณาจ�กัรศร�เกัษตร เม+องพะโค (หังส่าวด� ) เม+องย�างกั(ง เม+องตองอ6 เม+องส่�เร�ยม เม+องเมาะตะมะ, เม+องที่วาย, ตะนาวศร�

พ+2นที่��ส่�วนใหัญ�ที่างตอนใตเป?นหันอง, บFง, ม�พ+2นที่��ที่��เหัมาะแกั�กัารเพาะปล6กันอย แต�อ(ดมส่มบ6รณ!กัว�าบร�เวณพม�าตอนบน

ในอด�ตม�ผ่6คนอาศ�ยเบาบาง จนกัระที่��งชี�วงที่��อ�งกัฤษเข้ามา จFงเร��มม�กัารอพยพข้องคนพม�าจากัพม�าตอนบนมาที่��ย�างกั(ง

1. ประว�ต�ศาส่ตร!ย(คตน 200 BC - C9 - ร�ฐพย6 (Pyu) - ร�ฐมอญ (Mon )2. ส่ม�ยอาณาจ�กัรพ(กัาม (Pagan) (Bagun) C9 –

C13 3. ส่ม�ยอาณาจ�กัรย�อย (Small Kingdoms) - อ�งวะ C14 – C16 - หังส่าวด� C13 – C16 - ฉีาน C13 – C16 - อาระกั�น (ยะไข้� ) C13 – C18

4. อาณาจ�กัรตองอ6 หัร+อส่ม�ยราชีวงศ!ตองอ6 C16 – C18

5. อาณาจ�กัรอ�งวะ หัร+อส่ม�ยราชีวงศ!คองบอง C18 – C19

ประว�ต�ศาส่ตร!กัระแส่หัล�กั ม�กัยอมร�บว�าร�ฐพย6 เกั�ดข้F2นระหัว�างชี�วงประมาณ 200 BC – C9

คนพย6 อพยพมาจากัย6นนานข้องจ�น และเข้ามาต�2งถ��นฐานบร�เวณหั(บเข้า อ�ระวด�เม+�อราวๆ 200 BC

ม�ศ6นย!กัลางอย6�ที่��ตอนกัลางข้องที่��ราบล(�มแม�น42าอ�ระวด� หัร+อเม+องแปร

หัล�กัฐานจ�นบางฉีบ�บเร�ยกัร�ฐพย6ว�า ศร�เกัษตร ในชี�วง C7 จนกัระที่��งถ6กัร(กัรานโดยอาณาจ�กัรน�านเจาข้องจ�นในส่ม�ยข้องพระเจาโกั*ะล�อฝง ในชี�วง C8 – C9 และส่(ดที่ายร�ฐพย6กั<ถ6กัชีาวพม�าที่��อพยพมาจากัที่�เบตและตอนใตข้องจ�นเข้ามาปกัครองแที่น

ไมเค�ล อ�อง ที่ว�น และ ไมตร� อ�อง ที่ว�น กัล�าวไวในหัน�งส่+อ A History of Myanmar Since Ancient Time Tradition and Transformation ในปC 2012 ว�า พย6น�าจะหัมายถFงกัล(�มคนที่��พ6ดภูาษาในตระกั6ลที่�เบต-พม�า (Tibetan-Burmese)

พย6 ไม�น�าจะเป?นค4าที่��ใชีเร�ยกัชีาต�พ�นธิ(!ใดชีาต�พ�นธิ(!หันF�ง ในภูาษาจ�นและพม�า ค4าว�า พย6 ออกัเส่�ยงเหัม+อนกั�น พม�า อ�าน Pyu จ�น อ�าน P iao ย(คพย6เป?นชี�วงที่��ประว�ต�ศาส่ตร!ข้องพม�า ที่��เร��มม�

กัระบวนกัารรวมต�วกั�นข้องส่�งคมเผ่�าเป?นส่�งคมเม+อง (Urbanization)

พย6 = ย(คพย6 เป?นย(คที่��อย6�ระหัว�าง 200 BC – C9 เป?นชี�วงที่��พม�าม�กัระบวนกัารเกั�ดข้F2นข้องส่�งคม

เม+อง (Urbanization Phase) ม�กัารร�บว�ฒนธิรรมจากัภูายนอกัค+อ อ�ที่ธิ�พล

ว�ฒนธิรรมอ�นเด�ยใตและจากัเกัาะล�งกัา ซีF�งส่ะที่อนออกัมาในร6ปแบบข้องศ�ลปะต�าง เชี�น ส่ถ6ป, พระพ(ที่ธิร6ป, เจด�ย!, กัารใชีอ�กัษรส่�นส่กัฤต

ย(คพย6น�าจะประกัอบดวยศ6นย!กัลางอ4านาจที่��เป?นนครร�ฐเล<กัๆ (City State) หัลายแหั�ง

กัระบวนกัารเกั�ดเม+องในประว�ต�ศาส่ตร!พม�า เร��มข้F2นในพม�าตอนบน (Dry Zone) .ในชี�วง C1 – C9

อาที่� บร�เวณ บ�นนากัา (Binnaka), มงมาว (Mong Mao), หัะร�น (Halin), ศร�เกัษตร (Sri Ksetra)

ตามหัล�กัฐานจ�น ระบ(ว�า ม�กัารส่รางเม+องโดยม�กั4าแพงที่��ที่4าจากัอ�ฐลอมรอบเป?น วงกัลม, ส่��เหัล��ยมผ่+นผ่า และส่��เหัล��ยมเปCยกัป6น (Rhomboid)

ม�กัารใชีกัระเบ+2องส่�เข้�ยวในกัารกั�อกั4าแพงเม+องที่��หัะร�นและศร�เกัษตร

ที่างพม�าตอนล�าง พบบร�เวณตะว�นออกัข้องอ�าวเมาะตะมะ

ซีF�งน�าจะเป?นหั�วเม+องที่��คาข้ายกั�บอ�นเด�ยใต, ที่วารวด� และหัม6�เกัาะในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต

ในชี�วง C1 เป?นชี�วงที่��กัารคาที่างที่ะเลข้องอ�นเด�ย, โรม�น และจ�นกั4าล�งร( �งเร+องในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ซีF�งหัากัม�กัระบวนกัารเกั�ดเม+องในพม�าตอนล�างจร�งๆ เม+องเหัล�าน�2น�าจะเป?นที่างผ่�านที่��ส่4าค�ญข้องพ�อคาในอด�ต

บ�นที่Fกัชีาวจ�น (Yin Tang Shu) ระบ(ว�า ม�กัารใชีที่องค4าและเง�นในกัารที่4าเหัร�ยญ

ในชี�วง C7 – C8 ข้องย(คพย6 คนพบพ�ฒนากัารข้องงานฝCม+อ, ส่ถาป,ตยกัรรมต�างๆ ที่��ไดร�บอ�ที่ธิ�พลจากัศ�ลปะแบบนากัาอรชี(น (Nagarjunakonda) ในอ�นเด�ยใต อาที่�เหัร�ยญแกัะส่ล�กัร6ปพระพ(ที่ธิเจา, ร6ปป,2 นนางร4าส่4าร�ด, ล6กัป,ด

C9 – C13 เป?นย(คคลาส่ส่�กั (Classical Age ) และเป?นย(คที่อง

(Golden Age ) ข้องประว�ต�ศาส่ตร!พม�า เป?นย(คกัล(�มคนที่��พ6ดภูาษาพม�าส่ามารถเข้ามาต�2ง

อาณาจ�กัรไดบร�เวณพม�าตอนบน โดยเฉีพาะที่��ราบล(�มอ�ระวด�

ตามหัล�กัฐานจ�น อางว�า ใน ค.ศ.832 อาณาจ�กัรน�านเจาไดยกัที่�พประมาณ 3000 คนลงมาต�พม�าตอนบน

น�กัประว�ต�ศาส่ตร!พม�าเชี+�อว�า กัารร(กัรานคร�2งน�2ที่4าใหักัล(�มคนที่��พ6ดภูาษาพม�าเข้ามาในที่��ราบล(�มอ�ระวด�เป?นคร�2งแรกั

คนจ�น จะเร�ยกั กัล(�มคนที่��พ6ดภูาษาพม�าว�า เม�ยน (Mien)

ชีนชีาต�เม�ยน น�าจะเป?น ชีาต�พ�นธิ(!ในส่�งกั�ดข้องกัษ�ตร�ย!น�านเจา

ซีF�งหัล�งจากัที่��ชีาวเม�ยน เข้ามาในพม�าตอนบน แลว กั<ไม�ยอมกัล�บไปน�านเจา แต�กัล�บอาณาจ�กัรข้องตนเองข้F2น

อย�างไรกั<ตาม ไมเค�ล อ�อง ที่ว�น และ ไมตร� อ�อง ที่ว�น ไดโตแยงว�า ที่ฤษฎ�ด�งกัล�าว เป?นที่ฤษฎ�ที่��น�กัประว�ต�ศาส่ตร!พม�าในส่ม�ยที่��ข้บวนกัารชีาต�น�ยมพม�ากั4าล�งเร�ยกัรองเอกัราชีจากัอ�งกัฤษ

โดยที่��วไป ที่ฤษฎ�กัารอบยพข้องชีนเผ่�าต�างๆ (Invasion Theory) แลวเข้าไปต�2งอาณาจ�กัรใหัม�ม�กัจะเป?นที่ฤษฎ�ที่��ม�ป,ญหัา อาที่�

- ที่ฤษฎ�กัารอพยพข้องคนไที่ยจากัเที่+อกัเข้าอ�ลไต - ที่ฤษฎ�อารย�นร(กัราน (Aryan Invasion

Theory) ข้องประว�ต�ศาส่ตร!อ�นเด�ย

ตามต4านานที่องถ��นข้องชีาวพม�า ไดกัล�าวถFงหัม6�บาน 19 หัม6�บานในต4านานอ�นเป?นที่��อย6�ข้องชีาวพม�า ที่างดานที่�ศตะว�นออกัข้องพ(กัาม

ซีF�งหัากัยFดตามต4านาน แส่ดงว�า ชีาวพม�า อาศ�ยอย6�ปะปนกั�บชีนกัล(�มที่��คนจ�นเร�ยกัว�า พย6 (P iao) มานานแลว

ฉีะน�2น กัารร(กัรานข้องน�านเจาในชี�วง C9 จFงไม�น�าจะเกั��ยวข้องกั�บกัารต�2งอาณาจ�กัรข้องชีาวพม�า

หัากัเรายอมร�บที่ฤษฎ�กัารร(กัรานข้องอาณาจ�กัรน�านเจา

ชีาวพม�าใชีเวลาประมาณ 17 ปC หัล�งจากั ค.ศ. 849 ในกัารส่ถาปนาอาณาจ�กัรพ(กัาม

ในเร��มแรกั อาณาจ�กัรพ(กัามประกัอบดวย ปKอมปรากัารเล<กัๆส่รางจากัอ�ฐ บร�เวณชีายฝ,� งภูาคตะว�นออกัข้องแม�น42าอ�ระวด� ม�เน+2อที่��ประมาณ 355 เอเคอร!เที่�าน�2น

เล<กักัว�าอาณาจ�กัรศร�เกัษตรประมาณ 14 เที่�า เล<กักัว�าหัะร�นประมาณ 7 เที่�า อาณาจ�กัรพ(กัามในระยะแรกัน�าจะม�ประชีากัรนอยมากั

บร�เวณปKอมปรากัารเพ�ยงพอเฉีพาะกัษ�ตร�ย!, เชี+2อพระวงษ! และที่หัารร�กัษาพระองค!เที่�าน�2น

ในชี�วง C10 อาณาจ�กัรพ(กัามน�าจะเร��มม�กัษ�ตร�ย!ปกัครอง ตามพระราชีพงศาวดารพม�า ม�กัษ�ตร�ย!ที่��ส่4าค�ญ 2 พระองค!

ในชี�วงน�2ค+อ - Saw Rahan ค.ศ.956 – 1001 - Kyaung Phyu Min ค.ศ.1001 – 1021 ชี�วง ค ศ 1044 – 1077 เป?นย(คข้องพระเจาอน�ร(ที่ธิ�N (พระ

เจาอโนรธิาม�งชี�อ) พระองค!เป?นกัษ�ตร�ย!ที่��ที่4าใหัอาณาจ�กัรพ(กัามเป?นปXกัแผ่�น

มากัข้F2น เร��มจากักัารข้ยายอ4านาจไปตามหั�วเม+องต�างๆ กัารส่รางปKอมปรากัารประมาณ 43 แหั�ง ตลอดแม�น42าอ�ระ

วด�ที่างเหัน+อเพ+�อปKองกั�นกัารร(กัรานข้องชีาวจ�น โดยเฉีพาะกัารปKองกั�นที่��ราบกัยอส่� (Kyaukse) ซีF�งม�ความอ(ดมส่มบ6รณ!ในพม�าตอนบน

พระองค!ที่รงส่รางปKอมปรากัาร 12 แหั�งในที่��ราบกัยอส่� เพ+�อค(มกั�นแหัล�งเกัษตรกัรรมข้องอาณาจ�กัร

อาณาจ�กัรพ(กัามส่ามารถปล6กัข้าวไดอย�างนอยปCละ 2 หัน อย�างไรกั<ตาม กั<ย�งไม�เพ�ยงพอต�อความตองกัารข้อง

อาณาจ�กัร ส่��งน�2เองที่4าใหัพระเจาอน�ร(ที่ธิ�Nที่รงด4าร�ที่��จะยกัที่�พไปที่าง

พม�าตอนล�าง พระองค!ใชีเวลา 13 ปCในกัารยกัที่�พพม�าเพ+�อรวมพม�าตอน

ล�างและตอนบนเข้าดวยกั�น ซีF�งจ(ดย(ที่ธิศาส่ตร!ที่��ส่4าค�ญที่��เชี+�อมพม�าที่�2ง 2 ส่�วนเข้าดวยกั�นกั<ค+อเม+องแปร

กัารรวมพม�าตอนล�างเข้าเป?นส่�วนหันF�งข้องพ(กัาม ส่�งผ่ลใหัอาณาจ�กัรพ(กัามม�รายไดจากักัารเกั<บส่�วย ภูาษ� โดยเฉีพาะจากัหั�วเม+องกัารคาบร�เวณอ�าวเมาะตะมะ อาที่� เม+องส่ะเที่�ม

หั�วเม+องที่างที่ะเล ส่ามารถส่�งส่�นคาจากัต�างประเที่ศมาที่��อาณาจ�กัรตอนบน

ส่�วนอาณาจ�กัรตอนบนกั<ส่ามารถส่�งข้าว เส่บ�ยงไปใหัหั�วเม+องที่างใตได

จFงเป?นเหัต(ผ่ลส่4าค�ญที่��ที่4าใหัหั�วเม+องมอญเป?นย(ที่ธิศาส่ตร!ที่��ส่4าค�ญที่��ส่ยามและพม�าต�างแย�งชี�งกั�นและผ่ล�ดกั�นครอบครองในส่ม�ยต�อมา

พระเจาอน�ร(ที่ธิ�Nไดวางรากัฐานที่��ส่4าค�ญใหักั�บอาณาจ�กัรพ(กัามในหัลายๆดาน

- กัารวางรากัฐานที่างศาส่นา เด�มที่�ชีาวพย6, พ(กัาม น�บถ+อผ่�, เที่วดาที่��เร�ยกัว�า น�ที่ (Nats ) ประกัอบดวย 37 น�ที่ ซีF�งจะส่ถ�ตอย6�ที่��หั(บเข้าโปปา (Popa Mt ) น�ที่ที่�2ง 37 จะอย6�ภูายใตเที่พเจาส่6งส่(ดค+อ ที่ากัยา ม�น (Thagya Min) กัล�าวค+อเป?นพระอ�นที่ร!ในความเชี+�อข้องชีาวพ(กัาม

กัารเข้าไปยFดครองหั�วเม+องมอญที่4าใหั พ(ที่ธิศาส่นาเข้ามาม�อ�ที่ธิ�พลในพม�าตอนบน ซีF�งส่ะที่อนออกัมาในหัลายๆดาน อาที่�

กัารเกั�ดข้F2นข้องชีนชี�2นพระ (Sangha) ในฐานะอภู�ส่�ที่ธิ�Nชีนในส่�งคมพ(กัาม

พระส่งฆ่!พ(กัามไดร�บอภู�ส่�ที่ธิ�Nจากักั�ลปนาที่ที่��ด�น (กัารถวายที่��ด�น ใหักั�บว�ดวาอาราม ซีF�งต�อมากั�อใหัเกั�ดกัารส่รางเจด�ย!น�บพ�นในอาณาจ�กัรพ(กัาม )

ส่��งน�2ส่ะที่อนถFงกัารที่��ระบบเศรษฐกั�จข้องอาณาจ�กัรถ6กัผ่6กัต�ดกั�บส่ถาบ�นส่งฆ่! รายไดข้องอาณาจ�กัรส่�วนหันF�งตองถ6กัส่�งต�อใหักั�บส่ถาบ�นส่งฆ่!

น�กัายเถรวาที่ม(�งเนนใหัคนที่4าความด�เพ+�อใหับรรล(น�พพาน, กัารที่4าด� ส่ะที่อนออกัมาโดยกัารถวายที่��ด�น, บร�จาคเง�น, ส่รางว�ดวาอาราม แมแต�กัารถวายตนเองใหัเป?นข้าร�บใชีข้องพระส่งฆ่!

พระส่งฆ่!ม�ความร4�ารวยจากัเง�นบร�จาค และ กัารไดละเวนกัารจ�ายภูาษ�

กัารส่รางว�ด กั�อใหัเกั�ดกัารจางชี�างฝCม+อและกัรรมกัรกั�อส่รางในอาณาจ�กัร ม�กัารจ�ายค�าจางดวยเง�น ม�กัารส่รางว�ดมากักัว�า 3000 แหั�ง

ชี�างฝCม+อ แบ�งออกัเป?นหัลายแข้นง เน+�องจากัส่�วนประกัอบข้องเจด�ย!ม�ว�ส่ด(กั�อส่รางที่��แตกัต�างกั�น อาที่� อ�ฐเผ่า, งานไม, งานป6น เป?นตน

ป6นที่��ใชีฉีาบส่�วนนอกัข้องกั4าแพงและเจด�ย!ที่4ามาจากั ป6นข้าว, ที่ราย, น42านม และน42าผ่F2ง

ว�ดธิรรมะยาส่�กัา (Dhammayazika) ใชีอ�ฐส่รางกัว�า 6 ลานกัอน

ไมซี(ง, ไมเน+2อแข้<ง ม�ความตองกัารต�อกัารส่รางส่��งกั�อส่ราง

กัารข้นยายตองใชีแรงงานส่�ตว! อาที่� ชีาง, มา, ว�ว, ควาย ซีF�งลวนแต�ตองอาศ�ยคนฝXกั

ส่��งน�2แส่ดงถFงความหัลากัหัลายข้องอาชี�พในอาณาจ�กัรพ(กัาม

กัารส่รางว�ดม�อ�ที่ธิ�พลที่างเศรษฐกั�จที่��วที่�2งอาณาจ�กัรพ(กัามไม�เพ�ยงแต�ในพระนคร (เม+องหัลวงเที่�าน�2น )

กัษ�ตร�ย!พ(กัามเชี+�อว�า กัารม�ที่ร�พย!ส่มบ�ต�เยอะจะตองแจกัจ�ายใหัคนที่(กัหัม6�เหัล�า นอกัจากัน�2น กัษ�ตร�ย!พ(กัามย�งน�ยมอางว�าตนเองค+อพระโพธิ�ส่�ตว!

พบแนวค�ดเกั��ยวกั�บพ(ที่ธิราชีา อาที่� ค4าว�าธิรรมราชีา, กัารใชีค4าว�า หัะพายะอาลอง (หัม�อง ที่�น อ�อง เร�ยกั พระยาหัลวง ) (Hpayalaung) ในกัารต�2งพระนามกัษ�ตร�ย! เชี�น พระเจาอลองส่�ที่ธิ(, พระเจาอลองพยา ซีF�งหัมายถFงพระองค!ที่รงเป?นองค!อวตารข้องพระพ(ที่ธิเจาที่��จะไปตร�ส่ร6 ในอนาคต

ผ่6ที่��ม�บ(ญมากั จะตองแบ�งป,น ใหักั�บผ่6ที่��ม�บ(ญนอยกัว�า

กัารไถ�บ(ญจากัผ่6ที่��ม�บ(ญมากัมาที่��ผ่6ที่��ม�บ(ญนอยอย�างไพร�ฟุKา จะที่4าใหัผ่6ที่��ไดร�บบ(ญส่ามารถหัล(ดพนจากักัรรมได และไปเกั�ดในฐานะที่��ด�กัว�า

โรเบ�ร!ต เอชี เที่ย!เลอร! กัล�าวว�า พระมหัากัษ�ตร�ย! ที่รงม�ฐานะเป?นพระผ่6ไถ�

ฐานะข้องกัษ�ตร�ย!ส่6งกัว�าคนธิรรมดา (กัษ�ตร�ย!เป?นมน(ษย!แต�เป?นเล�ศมน(ษย! )

กัษ�ตร�ย!ที่รงม�ธิรรมะที่��ส่6งกัว�าส่าม�ญชีน ส่าม�ญชีนควรจะมอบอ4านาจใหักัษ�ตร�ย!เพราะ

กัษ�ตร�ย!ม�ความฉีลาดมากักัว�า ประชีาชีนยอมมอบอ4านาจใหักัษ�ตร�ย!เพ+�อแลกักั�บ

ความค(มครองและความปลอดภู�ย หัากัปราศจากักัษ�ตร�ย!ที่��เข้มแข้<งหัร+อม�กัษ�ตร�ย!ที่��

อ�อนแอ บานเม+องจะระส่4�าระส่าย แมกัษ�ตร�ย!จะปกัครองโหัดราย, ประชีาชีนกั<จะ

ยอมร�บ

ม�กัารแบ�งชีนชี�2นในกัารบร�หัารอาณาจ�กัร ซีF�งเด�มที่�ม�ที่��ด�นว�างเปล�าจ4านวนมากั และม�คนอย6�กัระจ�ดกัระจายกั�น

เป?นแบบศ�กัด�นา โดยกัารแต�งต�2งต4าแหัน�งเจาเม+อง ที่��เร�ยกัว�า เม�ยวซีา (Myosa) หัร+อระบบกั�นเม+อง (Town Eater) ที่�2งในพม�าตอนล�างและตอนบน

ร�ฐเร��มเป?นแบบกัF�งระบบราชีกัาร ซีF�งประกัอบดวย ผ่6เกั<บภูาษ�จากัส่�วนกัลาง, ผ่6ส่4ารวจที่��ด�นจากัส่�วนกัลาง, เจาเม+องที่องถ��น และหั�วหันาหัม6�บาน (เม�ยวที่(คย� )(Myotukyi)

ข้(นนางและข้าราชีกัาร เร�ยกัว�า อาม6ด�น (Ahmudan)

ไพร� เร�ยกัว�า อที่� (Athi) เป?นไพร�อ�ส่ระที่��ไม�ม�ส่�งกั�ด

ที่าส่ เร�ยกัว�า พยาคะย(น (hpaya kyun)

อ�านร�ฐในพม�า หันา 35 - 89

ในส่ม�ยพ(กัามม�กัารข้ยายต�วข้องเม+องอย�างรวดเร<ว จFงจ4าเป?นต�อกัารเพ��มจ4านวนไพร�ในอาณาจ�กัร

น�กัประว�ต�ศาส่ตร!เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตเร�ยกักัระบวนกัารอพยพเข้ามาข้องพวกัไพร�ในอาณาจ�กัรพ(กัามว�า กัารยายถ��นโดยส่ม�ครใจ (Voluntary immigration)

เน+�องจากัพ(กัามเป?นศ6นย!กัลางข้องศาส่นาพ(ที่ธิแบบเถรวาที่ ซีF�งประกัอบดวยเจด�ย!บรรจ(พระธิาต(, ว�ดอารามต�างๆ, ม�พระเถระผ่6ใหัญ�อ(ปส่มบที่อย6�มากัมาย

งานประเพณ�เกั��ยวกั�บศาส่นาพ(ที่ธิ จFงด6ย��งใหัญ� และอาณาจ�กัรพ(กัามกัลายเป?นที่��แส่วงบ(ญข้องชีาวพ(ที่ธิ ที่��เล��ยงชี+�อไปถFงเกัาะล�งกัา

กัารใหักัารศFกัษาเป?นกั�จข้องพระส่งฆ่!ในส่ม�ยอาณาจ�กัรพ(กัาม

หัล�กัฐานพม�า ระบ(ว�า จ4านวนพระส่งฆ่!ในชี�วง C11 ม�ประมาณ 4,000 ร6ป ในเม+องพ(กัามและใน C12 เพ��มข้F2นเป?น 40,000 ร6ป

อาชี�พที่หัารเป?นอาชี�พที่��ส่ามารถที่4าใหัม�กัารเล+�อนส่ถานะข้องส่�งคม

ค�าแรง ค�าจางที่��เม+องพ(กัาม จะจ�ายเป?นเง�น และม�อ�ตราที่��ส่6งกัว�าหั�วเม+องอ+�น โดยเฉีพาะค�าตอบแที่นพวกัชี�างฝCม+อ ประเภูที่ ชี�างอ�ฐ, ชี�างโลหัะ, ชี�างไม, ชี�างป,2 น, จ�ตกัร (ในส่ม�ยพ(กัามม�กัารส่รางว�ดถFง 3000 ว�ด )

ในชี�วงปลาย C12 พระเจานรปต�ส่�นธิ( (ค.ศ. 1174 -1211) ไดข้ยายกัารเพาะปล6กัเข้าไปในที่��ราบล(�มแม�น42าหั(บเข้าม6 (Mu River Valley) ม�กัารเที่คร�วและน4าที่หัาร, เกัษตรกัร, พระส่งฆ่! น�บพ�นคน เข้าไปในบร�เวณด�งกัล�าว

ม�กัารส่รางระบบชีลประที่านต�างๆมากัมาย เชี�น คลองชีลประที่านหัล�กั 3 ส่าย ม�ความยาวประมาณ 80 ไมล! ซีF�งม�ส่าข้าเชี+�อมประมาณ 86 ส่าย ม�ฝายกั�2นน42าประมาณ 40 แหั�ง และม�อ�างเกั<บน42าประมาณ 31 แหั�ง ม�ประต6ปล�อยน42า 73 ประต6

1. กัารผ่6กัข้าดข้องศาส่นจ�กัร ประมาณ 200 ปCกั�อน C13 ม�กัารส่รางศาส่นส่ถาน,เจด�ย!

มากัเกั�นไป และม�กัารงดเวนภูาษ�ใหักั�บศาส่นจ�กัร รวามถFงม�กัารกั�ลปนาที่��ด�นและที่��นาใหักั�บศาส่นจ�กัมากัเกั�น

ที่4าใหัในชี�วง C13 ที่��นาที่�2งหัมดประมาณ 63 % ตกัอย6�ในอ4านาจข้องพระส่งฆ่!ซีF�งไม�ตองเส่�ยภูาษ� เชี�นเด�ยวกั�น ชีาวนา เป?นที่าส่ต�ดที่��ด�นข้อง ศาส่นจ�กัร

พระส่งฆ่!ร4�ารวยจากัข้องถวายอาที่� เง�น, ที่อง ต�างๆ อาณาจ�กัรไม�ส่ามารถเกั<บส่�วยในร6ปแบบข้องผ่ลผ่ล�ตจากั

ศาส่นจ�กัรได

แต�กั<ไม�ส่ามารถเข้าไปแที่รกัแซีงหัร+อลมเล�กัระบบกัารละเวนภูาษ�ได เองจากัจะกัระที่บต�อโครงส่รางในระบบอ(ปถ�มถ!ระหัว�างกัษ�ตร�ย!ที่��อาศ�ยศาส่นาเพ+�อส่รางความชีอบธิรรม

นอกัจากัน�2 ศาส่นาจ�กัรย�งกัลายเป?นที่��ล�2ภู�ยข้องเชี+2อพระวงศ!และข้(นนางที่��ม�ความข้�ดแยงกั�บกัษ�ตร�ย! ซีF�งส่ามารถใชีที่ร�พย!ส่�นข้องศาส่นจ�กัรในกัารกั�อกับฏในอาณาจ�กัรพ(กัามได

ไมเค�ล อ�อง ที่ว�น กัล�าวว�า เราไม�ส่ามารถปฏ�เส่ธิกัารฉีอราษฎร!บ�งหัลวงข้องพระส่งฆ่!ในอาณาจ�กัรพ(กัามได

กัษ�ตร�ย!พ(กัาม พยายามแกัป,ญหัาโดยกัารปฏ�ร6ปศาส่นา (Sasana Reform)

พระมหัากัษ�ตร�ย!ไดแต�งต�2งพระส่งฆ่!ในส่�งกั�ดข้องตนเองในองค!กัารปกัครองส่งฆ่! และที่รงส่น�บส่น(นใหัม�คณะพระส่งฆ่!ใหัม�ในอาณาจ�กัรพ(กัามข้F2นมาอ�กัคณะ

กัารปฏ�ร6ปศาส่นา ม�จ(ดประส่งค!ในกัารลดกัารยFดครองที่��ด�นและลดกัารส่ะส่มที่ร�พย!ส่มบ�ต�ข้องศาส่นจ�กัรใหัลดนอยลง

แต�ไม�ส่4าเร<จ

กัารปฏ�ร6ปศาส่นา ไม�ไดที่4าใหัศ6นย!กัลางอ4านาจข้องกัษ�ตร�ย!ม�ความม��นคงมากัข้F2น เน+�องจากักัารบร�จาคที่ร�พย!ใหักั�บศาส่นาจ�กัรกั<ย�งด4าเน�นอย6�

รวมถFงกัารกัารร(กัรานข้องมองโกัลถFง 3 คร�2งต�2งแต�ชี�วงที่ศวรรษส่(ดที่ายข้อง C13 ไปจนถFง ตน C14

อาณาจ�กัรพ(กัามใชีที่ร�พยากัรในกัารที่4าส่งครามปKองกั�นอาณาจ�กัรอย�างมากั แมว�ากัารร(กัรานที่�2ง 3 คร�2ง พวกัมองโกัลจะไม�ส่ามารถเข้ามาถFงเม+องพ(กัามได

ราชีวงศ!พ(กัาม (Pagan Dynasty : 849-1287) 1. อโนรธิา (Anawrahta : 1044-1077)2. ส่อล6 (Sawlu : 1077-1084)3. จ�นส่�ตถา (Kyansittha : 1084-1112)4. อลองส่�ต6 (Alaunglithu : 1112-1167)5. นรส่( (Narathu : 1167-1170)6. นรส่�งหัะ (Naratheinkha : 1170-1173)7. นรปต�ส่�ต6 (Narapatisithu : 1173-1210)8. นดองมยา (Ndoungmya or Htilominlo: 1210-1234)9. อ(ส่านะ (Uzana : 1250-1254)10. นรส่�หัปต� (Naurathihapati : 1254-1287)11. จอส่วาร (Kyawswar : 1287-1298)12. ส่อน�ต (Sawhnit : 1298-1312)

กัารล�มส่ลายข้องศ6นย!กัลางที่��เม+องพ(กัาม กั�อใหัเกั�ดกัารแยกัต�วเป?นอ�ส่ระข้องหั�วเม+องต�างๆโดยเฉีพาะหั�วเม+องมอญที่��พม�าตอนบนและตอนล�าง

อ�งวะ ถ6กัต�2งข้F2นเม+�อ ค.ศ.1364 พะโค ถ6กัต�2งข้F2นเม+�อ ค.ศ. 1385

อ�งวะ = พม�า (พม�าตอนบน) พะโค (หังส่าวด� ) = มอญราม�ญ (พม�าตอนล�าง) ค4าว�า ราม�ญ น�าจะมาจากัต4านานกัารส่รางเม+องข้องชีาวมอญ ที่��

เร�ยกัว�า Ramaññadesa (ราม�ญเที่ศ ) / ราม�ญเที่ศ = ประเที่ศข้องชีาวมอญ

อาจจะเป?นชี+�อข้องอาณาจ�กัรแรกัๆข้องชีาวมอญ ซีF�งอาจจะเป?นไดที่� 2งข้อเที่<จจร�งและต4านาน

ไมเค�ล อ�อง ที่ว�น ไดเข้�ยนหัน�งส่+อชี+�อ Mists of Ramanna: the Legend that was Lower Burma เชี+�อว�าเป?นแค�ต4านาน

Donald M Stadtner กัล�าวไวใน “The Mon of Lower Burma” ว�าอาณาจ�กัรน�2อาจจะม�อย6�จร�งเน+�องจ�กัรตอนล�างข้องพม�าม�ความเจร�ญที่างดานว�ฒนธิรรมมานานและค4ากัล�าวข้อง ออง ที่ว�น ข้�ดต�อหัล�กัฐานที่างโบราณคด�

ส่ม�ยน�2เป?นย(คม+ด (Dark Age) ข้องประว�ต�ศาส่ตร!พม�า

ไม�ม�ศ6นย!กัลางอ4านาจที่��เด<ดข้าด ม�แต�ส่งครามกัลางเม+อง บร�เวณพม�าตอนบน (อาณาจ�กัรพ(กัามเกั�า ) อย6�ใต

อ�ที่ธิ�พลข้อง ศ6นย!กัลาง 3 แหั�งที่��ปกัครองโดยพวกัไที่ยใหัญ� 3 พ��นอง ซีF�งเคยเป?นข้(นนางในอาณาจ�กัรพ(กัามมากั�อน

ไม�ม�กัารที่4าส่งครามกั�นระหัว�าง 3 นครร�ฐ เป?นชี�วงที่��ชีนเผ่�าที่��พ6ดภูาษาตระกั6ลไต (ไที่ ) ได

อพยพจากัร�ฐฉีานเข้ามาอย6�ในพม�าตอนบน

ชี�วง C 14 ไดเกั�ดกัารร(กัรานข้องอาณาจ�กัรฉีาน (Shan) ที่��เม+องส่ะกัาย (Sagaing) ซีF�งเป?นเข้ตอ�ที่ธิ�พลข้องกัษ�ตร�ย!ไที่ยใหัญ�คนพ��

เม+องส่กัายหัร+อส่ะแคง (Sagaing ) ต�2งอย6�ฝ,� งข้วาข้องแม�น42าอ�รวด� (ตรงข้ามกั�บเม+องอ�งวะในป,จจ(บ�น )

ต�อมา ตะโดเมงพญา (Thadominbya ) เจาเม+อง Tagaung ไดอางว�าเป?นเชี+2อส่ายข้อง Yazathingyan และยายมาต�2งเม+องอ�งวะเป?นศ6นย!กัลางอ4านาจแหั�งใหัม� ใน ค.ศ.1364

ตะโดเมงพญา กัลายเป?นปฐมกัษ�ตร�ย!ข้องอ�งวะ

ภูาษาบาล� เร�ยกั ร�ตนป(ระ (พม�าเร�ยกั ยะดะหัน�าบ6�ยะ)

อย6�ใกัลกั�บเม+องม�นฑิะเลย!ในป,จจ(บ�น เราเร�ยกัประว�ต�ศาส่ตร!พม�าส่ม�ยน�2ว�า ส่ม�ยอ�งวะ

ตอนตน (1364 – 1555) อ�งวะเป?นราชีธิาน�ที่��ส่4าค�ญหัลายส่ม�ย โดยเฉีพาะใน

ส่ม�ยราชีวงศ! อลองพยา (คองบอง) ค.ศ.1839 อ�งวะถ6กัแผ่�นด�นไหัวคร�2งใหัญ� จน

เม+องถ6กัปล�อยใหัรกัราง

ส่ม�ยอ�งวะ (Ava Period : 1365-1555)1. ตะโดเมงพญา (Thadominbya : 1364-1368)2. งาน6 (Usurper : 1368)3. ส่วาส่อเกั (Swasawke : 1368-1401)4. ตะระพญา (Tarabya : 1401)5. เมงฆ่อง (ฝร��งม�งฆ่อง ) (Minkhaung : 1401-1422)6. ส่�หัส่( (Thihathu : 1422-1426)7. เมงล�นเกั (Minhlange : 1426)8. กัะเลเจ�ตองโย (Kalekyetaungnyo : 1426-1427)9. มอย�นตะโด (Mohnyinthado : 1427-1440)10. เมงเยจ�อส่วา (Minyekyawswa : 1440-1443)11. นรปต� (Narapati : 1443-1469)12. ส่�หัส่(ระ (Thihathura : 1469-1481)13. เมงฆ่อง (Minkhaung : 1481-1502)14. ชีเวน�นจ�อเชีง (Shwenankyawtshin : 1502-1527)15. ส่อหั�นพวา (Thohanbwa : 1527-1555)

ในส่ม�ยข้องพระเจาฝร��งม�งฆ่อง พระองค!ไดที่4าส่นธิ�ส่�ญญาเป?นม�ตรกั�บอาณาจ�กัรพะโคที่��อย6�ที่างพม�าตอนล�าง

C15 ในส่ม�ยข้องพระเจานรปต�มหัาราชี ถ+อว�าเป?นย(คเจร�ญส่6งส่(ดข้องอ�งวะ

พระเจานรปต�มหัาราชีไดส่�งที่6ตไปย�งจ�น ที่รงส่รางส่ะพานปอนที่6น (Pontoon Bridge)

เพ+�อเชี+�อมอ�งวะกั�บส่ะกัาย ม�กัารต�ดต�อกั�บศร�ล�งกัาและอ�นเด�ย

อ�งวะเร��มเส่+�อมลงในชี�วง C 16 เน+�องจากักัารม�อ4านาจข้องส่ถาบ�นส่งฆ่!ที่��เป?นเจาข้องที่��นาโดยที่��ไม�ตองเส่�ยภูาษ�

อ�กัป,จจ�ยที่��ส่4าค�ญค+อกัารแย�งราชีส่มบ�ต�กั�น แมว�าจะม�กัฎมณเฑิ�ยรบาลในเร+�องกัารส่+บส่�นตต�วงศ! แต�ป,ญหัากัารแย�งราชีส่มบ�ต�โดยเฉีพาะระหัว�างพระอน(ชีาและพระราชีโอรส่องค!โตข้องกัษ�ตร�ย!

เกั�ดกัารแยกัต�วเป?นอ�ส่ระข้องหั�วเม+องที่��ส่4าค�ญข้องอ�งวะ เชี�น ตองอ6

ต�อมาตองอ6ไดกัลายเป?นศ6นย!กัลางอ4านาจแที่นอ�งวะ เน+�องจากัม�คนอพยพจากัอ�งวะเข้าไปอย6�เยอะ โดยเฉีพาะน�กัปราชีญ!, พระส่งฆ่!, ชี�างฝCม+อ

พระเจาเมงจ�โย (Minkyinyo) ไดต�2งตองอ6 เป?นศ6นย!กัลางอ4านาจข้F2นมาใหัม�ในพม�าตอนบน

อย6�บร�เวณพม�าตอนล�าง ใตเม+องแปร, เม+องค�ง, เม+องยะไข้� และเม+องอ�งวะ

เคยเข้ตอ�ที่ธิ�พลข้องชีาวมอญมากั�อน ม�ศาส่นส่ถานที่��ส่4าค�ญค+อพระธิาต(ม(เตา (เจด�ย!ชีเวมอดอ ) เป?นเจด�ย!ที่��ส่6งที่��ส่(ดในประเที่ศพม�า

เม+องพะโค ไม�เหัมาะกั�บกัารต�2งถ��นฐานเพราะม�พ+2นที่��เป?นหันอง บFง มากั

ในชี�วงที่��พระเจาอน�ร(ที่ธิ�Nที่รงยกัที่�พจากัพ(กัามไปต�พม�าตอนล�าง ที่4าใหัเร��มม�กัารอพยพข้องกัล(�มคนที่��พ6ดภูาษาพม�า ไปต�2งถ��นฐานที่��บร�เวณพะโคมากัข้F2น

ไมเค�ล อ�อง ที่ว�น ส่�นน�ษฐานว�ากัษ�ตร�ย!พ(กัามไดส่�งเชี+2อพระวงศ!ใหัไปปกัครองพะโค เพ+�อควบค(มและเกั<บส่�วยจากัหั�วเม+องที่�าที่��อย6�ที่างใตใหักั�บเม+องพ(กัาม เชี�น เม+องเมาะตะมะ

พะโคเป?นเม+องที่��ม�ความส่4าค�ญในแง�กัารคาต�2งแต� C11 – C12

กัารรวมพม�าตอนบนกั�บตอนร�างเข้าดวยกั�นที่4าใหัอาณาจ�กัพ(กัามส่ามารถม�รายไดเพ��มจากักัารเกั<บภูาษ� เน+�องจากัชี�วงน�2เป?นย(คแหั�งกัารคาในพม�าตอนล�าง (Age of Commerce) ซีF�งพ�อคาล�งกัา อ�นเด�ยใต และศร�ว�ชี�ยไดเข้ามาคาข้ายกั�บพวกัมอญ

ในชี�วงปลาย C13 พวกัมองโกัลที่4ากัารร(กัรานพม�าตอนบน ที่4าใหัหั�วเม+องมอญที่างตอนใตแยกัต�วออกัเป?นอ�ส่ระ อาที่� เม+องเมาะตะมะ, เม+องแปร, พะโค

เม+องพะโคที่4าส่งครามกั�บเม+องเมาะตะมะ ซีF�งเมาะตะมะภูายใตกัารน4าข้องมะกัะโที่ (Wegaru) (Wareru) เป?นฝ0ายชีนะ

ราชีวงศ!มะกัะโที่ ไดยายศ6นย!กัลางกัารปกัครองจากัเมาะตะมะไปอย6�ที่��พะโค ค.ศ.1385 ซีF�งพงศาวดารชีาวมอญระบ(ว�าเป?นเพราะเหัต(ผ่ลที่างย(ที่ธิศาส่ตร!

ในชี�วงปลาย C14 อาณาจ�กัรศร�ว�ชี�ยเร��มเส่+�อม, ที่างหั�วเม+องมลาย6เกั�ดร�ฐมะกัะกัาข้F2น และที่างดานที่�ศตะว�นออกัเกั�ดอาณาจ�กัรข้องชีาวไที่ย (พวกัที่��พ6ดภูาษาไต )

พะโค ต�2งอย6�ลFกัเข้าไปในแผ่�นด�นใหัญ� ยากัที่��ข้าศFกัจะเข้าโจมต�

กัษ�ตร�ย!พะโค ส่ามารถใชีแม�น42าอ�ระวด�และแม�น42าส่ะโตง เพ+�อต�ดต�อกั�บเม+องแปรและเม+องตองอ6ที่างตอนบนได

กัษ�ตร�ย!พะโค (ราชีวงศ!มะกัะโที่ ) ที่��ส่4าค�ญค+อ พระเจาพ�นยาอ6 (Pinya U) (ค.ศ.1353 – 1385) ผ่6ส่รางเจด�ย!ชีเวดากัองข้F2นที่��พะโค (บรรจ(เกัศาข้องพระพ(ที่ธิเจา 8 เส่น)

ราชีวงศ!มะกัะโที่ เร��มเส่+�อมอ4านาจและถ6กัแที่นที่��ดวยราชีวงศ!พะโค ในส่ม�ยข้องพระเจาราชีาธิฤต� (Rajadarit) (หัย�าซีาดะย�ต) (พระเจาราชีาธิ�ราชี )

พระองค!เป?นกัษ�ตร�ย!ที่��ส่4าค�ญข้องประว�ต�ศาส่ตร!พม�า ที่รงที่4าส่งครามกั�บอาณาจ�กัรที่��อย6�บร�เวณพม�าตอนบน

(อาณาจ�กัรข้องกัล(�มคนที่��พ6ดภูาษาพม�า ) ในส่งครามที่��เร�ยกัว�าส่งครามพม�าราม�ญ หัร+อส่งครามหังส่าอ�งวะ หัร+อส่งครามส่��ส่�บปC

รบกั�นระหัว�างพระเจาราชีาธิ�ราชีแหั�งหังส่าวด� (มอญ ) กั�บพระเจาฝร��งม�งศร�ชีวา (Swasawke) แหั�งอาณาจ�กัรอ�งวะ (พม�า ) , พระเจาฝร��งม�งฆ่องและพระเจาม�งรายกัยอชีวา แหั�งพม�า

ผ่ลข้องกัารรบ หังส่าวด�ส่ามารถตานที่านกัารร(กัรานข้องอ�งวะได

เป?นคร�2งแรกัในประว�ต�ศาส่ตร!พม�าที่��พบว�าผ่6หัญ�งข้F2นมาม�อ4านาจในกัารบร�หัารอาณาจ�กัร ค+อพระนางเชีงส่อบ6 (พระราชีธิ�ดาข้องพระเจาราชีาธิ�ราชี )

พระเจาธิรรมเจด�ย!เป?นพระราชีบ(ตรเข้ยข้องพระนางเชีงส่อบ6 (ร�วมส่ม�ยกั�บพระบรมไตรโลกันาถ )

พระเจาเมงจ�โย แปลว�า พระองค!ด4า (พระเจาส่�ร�ชี�ยส่(ระ ) เป?นปฐมกัษ�ตร�ย!ข้องราชีวงศ!ตองอ6

เม+องตองอ6เป?นเม+องที่��อย6�ในหั(บเข้าตอนกัลางข้องพม�าตอนบน จFงเป?นปรากัารธิรรมชีาต�ปKองกั�นกัารร(กัรานจากัด�นแดนอ+�นๆ

น�กัประว�ต�ศาส่ตร!เร�ยกัส่ม�ยน�2ว�า พะโคส่ม�ยที่�� 2 (The Second Pegu)

ตองอ6 แปลว�า หั(บเข้าเต�2ยๆ พระเจาเมงจ�โยที่รงที่4าส่งครามกั�บพระเจานระบด�ข้องเม+อง

แปร และส่ามารถรวมเอาอาณาจ�กัรแปรเข้าเป?นส่�วนหันF�งข้องตองอ6ได

น�กัประว�ต�ศาส่ตร!ยอมร�บว�า พม�าในส่ม�ยอาณาจ�กัรตองอ6 เป?นส่ม�ยที่��พม�าส่ามารถข้ยายแส่นยาน(ภูาพที่างดานที่หัารไดกัวางข้วางที่��ส่(ด

เป?นร�ฐโบราณในชี�วง C16 ที่��เข้มแข้<งที่��ส่(ดโดยเฉีพาะต�2งแต�ส่ม�ยข้องพระเจาตะเบงชีะเวต�2 (ครองราชีย! ค.ศ.1531 – 50) และ ส่ม�ยพระเจาบ(เรงนองมหัาราชี

พระเจาตะเบงชีะเวต�2ที่รงต�หั�วเม+องมอญโดยเฉีพาะเม+องพะส่�ม, พะโค (หังส่าวด� ) และเมาะตะมะที่างพม�าตอนล�างได

กัารต�ไดหั�วเม+องด�งกัล�าวที่4าใหัพระองค!ส่ามารถควบค(มกัารคาข้ายกั�บต�างชีาต�และส่ามารถน4าเข้ากัระส่(นด�นปQนและปQนไฟุ, ปQนใหัญ�จากัโปรต(เกัส่ได

ในชี�วงน�2อาณาจ�กัรศร�ว�ชี�ยไม�ไดเป?นศ6นย!กัลางในกัารคาที่างที่ะเลแลว

เส่นที่างกัารคาถ6กัเปล��ยนมาที่��กัร(งศร�อย(ธิยาและพม�าตอนล�าง โดยเฉีพาะบร�เวณปากัแม�น42าอ�ระวด�

ค.ศ.1539 พระเจาตะเบงชีะเวต�2ที่รงยFดเม+องพะโค (หังส่าวด�ได)

พงศาวดารพม�า ระบ(ว�า ไดโดยไม�ตอง ยFดโดยไม�ตองชี�กัดาบชี�กัหัอกัแมแต� 1 เล�ม

พระองค!ต�ดส่�นบนเชี+2อพระวงศ!ปลายแถวข้องกัษ�ตร�ย!พะโค โดยใหัไปลอบส่�งหัารแม�ที่�พคนส่4าค�ญข้องพะโค 2 คน จนที่4าใหักัองที่�พพะโคเกั�ดความระส่4�าระส่าย

กัษ�ตร�ย!พะโคตองหัน�ไปอย6�ที่��เม+องแปร

ค.ศ.1541 ที่รงยFดเม+องเมาะตะมะได เมาะตะมะ น�าจะเป?นเม+องที่�าที่��ม�พ�อคาต�างชีาต�เข้ามามากั

ที่��ส่(ด อาที่� พวกัอบ�ซีซี�เน�ยน, แข้กัม�วร!, เปอร!เซี�ย, เวน�ชี, อ�นเด�ยใต, โปรต(เกัส่

พวกัโปรต(เกัส่ เป?นที่หัารร�บจางที่��ส่4าค�ญ ค.ศ. 1542 ที่รงที่4าส่งครามกั�บเม+องแปร ที่รงที่4าส่งครามกั�บอย(ธิยาแต�ไม�ส่4าเร<จ พงศาวดารพม�า ระบ(ว�าพระองค!ที่รงจ�บเชี+2อพระวงศ!

อย(ธิยาไวเป?นต�วประกั�น ไวต�อรองกั�บ อย(ธิยา เพ+�อใหัพระองค!ถอยที่�พไดอย�างปลอดภู�ย

อย(ธิยาถ6กัรวมเป?นข้�ณฑิส่�มา ข้องตองอ6ไดในส่ม�ยข้องพระเจาบ(เรงนองมหัาราชี

พระเจาตะเบงชีะเวต�2 ถ6กัลอบส่�งหัารโดยองคร�กัษ!คนส่น�ที่

ในบ�2นปลายพระองค!ที่รงต�ดน42าจ�น จนไม�เป?นอ�นว�าราชีกัาร

กั�อใหัเกั�ดกัารแข้<งเม+องข้องหั�วเม+องต�างๆ อาที่� เชี+2อส่ายเด�มข้องกัษ�ตร�ย!พะโคไดต�2งตนเป?นใหัญ�

บ(เรงนองในข้ณะที่��ย�งไม�เป?นกัษ�ตร�ย! = กัษ�ตร�ย!ผ่6ไม�ม�แผ่�นด�น

พระอน(ชีาข้องบ(เรงนองม�ศ�กัด�นาที่��เม+องแปรและตองอ6 กั<ไม�ไดส่น�บส่น(นใหับ(เรงนองเป?นกัษ�ตร�ย! (ไมเค�ล อ�อง ที่ว�น ว�เคราะหั!ว�าเน+�องจากับ(เรงนองไม�ไดเกั�ดในเชี+2อส่ายกัษ�ตร�ย! )

ค.ศ. 1551 บ(เรงนองส่ามารถยFดเม+องพะโคได พระองค!ม�นายกัองชีาวโปรต(เกัส่ชี+�อ Deogo

Soarez de Mello คอยชี�วย ค.ศ. 1555 ที่รงบ(กัอ�งวะ ต�อมาบ(กัร�ฐฉีาน, แควนมณ�ป(ระ (อ�นเด�ย),

เชี�ยงใหัม� (ไที่ย), ลานชีาง (เว�ยงชีาง ) บ(เรงนองที่4าส่งครามกั�บอย(ธิยา 2 คร�2งค+อ

ค.ศ.1564 และ ค.ศ.1569 พระองค!ที่รงส่รางเม+องหังส่าวด�ข้F2นใหัม�ใกัลกั�บพะ

โค

พระเจาบ(เรงนองมหัาราชี ที่รงไดร�บกัารยอมร�บจากัที่�2งน�กัประว�ต�ศาส่ตร!พม�าและไที่ยว�าเป?นกัษ�ตร�ย!น�กัรบที่��ที่รงพระปร�ชีาส่ามารถ

กัรมพระยาด4ารงราชีาน(ภูาพ ที่รงเร�ยกั พระเจาบ(เรงนองว�า The Conqueror of Ten Directions (ผ่6ชีนะส่�บที่�ศ)

กัรมพระยานราธิ�ปประพ�นธิ!พงศ! เคยแต�งพงศาวดารพม�า เร+�องยอดข้(นพล ซีF�งในเวลาต�อมา ยาข้อบ (โชีต� แพร�พ�นธิ(! ) ไดน4ามาแต�งเป?นเร+�อง ผ่6ชีนะส่�บที่�ศ (เป?นน�ยายปลอมพงศาวดาร )เน+�องจากัแต�งจากัพงศาวดารจร�งแค� 8 บรรที่�ด

เด�มที่� เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตม�ว�ฒนธิรรมด�2งเด�มข้องตนอย6�แลว

อาที่� ว�ฒนธิรรมที่างกัารเกัษตร, ระบบชีลประที่านที่��กัาวหันา, กัารใชีโลหัะ, กัารเด�นเร+อ

ม�พ�ฒนากัารมาต�2งแต�ย(คหั�นเกั�า - ย(คโลหัะ กัารร�บว�ฒนธิรรมภูายนอกัข้องเอเชี�ยตะว�นออกั

เฉี�ยงใต เป?นแบบ Localization

อารยธิรรมแอนยาเที่�ยน อารยธิรรมหั�วบ�นหั! อารยธิรรมบ�กัโซีเน�ยน อารยธิรรมดองซีอง อารยธิรรมบานเชี�ยง

ว�ฒนธิรรมที่างกัารเกัษตรที่��ส่4าค�ญ ไดแกั� 1. กัารปล6กัข้าวแบบเล+�อนลอย ในชี�วงตนย(คโลหัะ 2. กัารที่4านาแบบระบบกั�กัเกั<บน42า 3. กัารแรงงานส่�ตว!ในกัารที่4าเกัษตรกัรรม

ความเชี+�อด�2งเด�มข้องชีาวเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต 1 .น�บถ+อผ่� เชี+�อว�าส่��งม�ชี�ว�ตและไม�ม�ชี�ว�ต ม�พล�งพ�เศษ

ในต�วเอง อาที่� ในเกัาะชีวา เร�ยกัว�ญญาณว�า ส่มาง�ด

2 . เชี+�อในเร+�องบนบาน เซี�นส่รวงบ6ชีา ส่��งศ�กัด�Nส่�ที่ธิ�N3 . กัารเคารพบ6ชีา ผ่�บรรพบ(ร(ษ ส่�งเกัตจากัประเพณ�

กัารฝ,งศพข้องผ่6ตาย

ว�ฒนธิรรมและค�าน�ยมที่างส่�งคมด�2งเด�มข้องชีาวเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต

กัารใหัความส่4าค�ญข้องส่ตร�เพศ เชี�น ในกัล(�นคนที่��ใชีภูาษาอ�นโดน�เซี�ย ม�กัจะส่+บส่กั(ลที่างมารดา

อารยธิรรมอ�นเด�ยเข้ามาส่6�ด�นแดนเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ราว 2000 ปCที่��แลว หัร+อประมาณชี�วง C1

โดยเข้ามาบร�เวณด�นแดนแผ่�นด�นใหัญ�กั�อน จะแพร�กัระจายไปบร�เวณด�นแดนคาบส่ม(ที่ร ประมาณชี�วง C5

ชีาวเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตน�ยมว�ฒนธิรรมอ�นเด�ยมากักัว�าว�ฒนธิรรมจ�น (ยกัเวนในเว�ยดนามเหัน+อ )

1 . พวกัวรรณะพราหัมณ!และวรรณะกัษ�ตร�ย!ข้องอ�นเด�ย ที่ราบว�าด�นแดน SEA ม�ที่องค4าและโลหัะ และตองกัารเคร+�องเที่ศและไมหัอมต�างๆ

2. เส่นที่างกัารคาเกั�าข้องอ�นเด�ยเปล��ยน เน+�องจากัจ�กัรพรรด�โรม�นประกัาศหัามน4าเหัร�ยญที่องข้องโรม�นออกันอกัจ�กัรวรรด� ที่4าใหัพ�อคาชีาวอ�นเด�ยหั�นมาคาข้ายกั�บ SEA มากัข้F2น

3. ชีาวอ�นเด�ยม�เที่คโนโลย�กัารต�อเร+อที่��กัาวหันา เร+อส่4าเภูาอ�นเด�ยส่ามารถจ(คนไดถFง 600 – 700 คน และม�ความชี4านาญในกัารเด�นเร+อตามฤด6กัาล

4. กัารเข้ามาข้องชีาวอ�นเด�ยใน SEA เป?นกัารเข้ามาเพ+�อผ่ลประโยชีน!ที่างกัารคา ไม�ใชี�เป?นกัารต�2งอาณาน�คม เหัม+อน กัรณ� ที่��จ�นเข้ามาร(กัรานบร�เวณเว�ยดนามเหัน+อ

5. ความเข้มงวดในเร+�องวรรณะข้องชีาวอ�นเด�ยลด

นอยลง ที่4าใหัพวกัวรรณะส่6งส่ามารถเด�นที่างร�วมกั�บพวกัวรรณะต4�าได ซีF�งพวกัวรรณะส่6ง อาที่�วรรณะพราหัมณ! วรรณะกัษ�ตร�ย! ม�ส่�วนส่4าค�ญในกัารเผ่ยแพร�ว�ฒนธิรรมอ�นเด�ยใน SEA

6. อารยธิรรมอ�นเด�ยม�อ�ที่ธิ�พลต�อราชีส่4าน�กัและผ่6ปกัครองที่องถ��นใน SEA

ชี�วยที่4าใหัฐานะกัษ�ตร�ย!ส่6งข้F2นและเป?นที่��เกัรงกัล�วข้องคนที่องถ��นมากัข้F2น

กัารถ�ายที่อดอารยธิรรมอ�นเด�ย เป?นหันาที่��ข้องพวกัพราหัมณ! โดยอาศ�ยกัารคา

พราหัมณ! เป?นเจาข้องกั�จกัารกัารคา และม�ความส่น�ที่ส่นมกั�บพวกักัษ�ตร�ย!ที่องถ��น

กัษ�ตร�ย!ที่องถ��นม�กั ชี�กัชีวนพวกัพราหัมณ!มาร�บราชีกัาร และถ�ายที่อดว�ฒนธิรรมอ�นเด�ยใหักั�บชีาวที่องถ��น

1 . กัารปกัครอง แนวค�ดส่มมต�เที่พ, เที่วราชีา, คต�กัารม� กัษ�ตร�ย!แบบล�ที่ธิ�ฮิ�นด6, ค4าราชีาศ�พที่!, แนวค�ดจ�กัรพรรด�ราชี

2. ภูาษาและวรรณกัรรม ใชีภูาษาส่�นส่กัฤตในกัารบ�นที่Fกั, กัาร เข้�ยนพระราชีพงศาวดารไดร�บอ�ที่ธิ�พล จากัอ�นเด�ย, อ�กัษรป,ลลาวะ จากัอ�นเด�ยใต

เป?นอ�กัษรตนแบบข้องอ�กัษรข้อมและมอญ

ภูาษาส่�นส่ฤษตและภูาษาบาล� เป?นภูาษาที่��อย6�ในค�มภู�ร!ศาส่นาที่��คนน�บถ+อจะตองเร�ยนร6

ส่�งผ่ลใหั ภูาษาพ6ด ภูาษาเข้�ยนข้องชีาว SEA จFงม�อ�ที่ธิ�พลข้องภูาษาอ�นเด�ยอย6�มากั

วรรณกัรรมที่��ส่4าค�ญ ไดแกั� รามายนะ, มหัาภูารตะ ค�มภู�ร!ป(ราณะ, เร+�องเกั��ยวกั�บกัารส่+บราชีวงศ!ข้องกัษ�ตร�ย!, ชีาดกัต�างๆ

วรรณกัรรมเหัล�าน�2 กั�อใหัเกั�ดคต�น�ยมข้F2นใน SEA อ�นเป?นพ+2นฐานข้องว�ฒนธิรรม SEA ในที่��ส่(ด อาที่�

กัารบร�จาคที่านแคนดอยโอกัาส่, กัารเคารพผ่6อาว(โส่, กัารจงร�กัถ�กัด�ต�อกัษ�ตร�ย!

3. ศ�ลปะอ�นเด�ย ดานประต�มากัรรมและส่ถาป,ตยกัรรม

ด้�านประต�มัาก่รรมั เที่วร6ป, พระพ(ที่ธิร6ปแบบเหัม+อนจร�ง (Realistic)

ด้�านสถูาป-ตยก่รรมั อ�ที่ธิ�พลข้องศาส่นาอ�นเด�ย เชี�น ฮิ�นด6, พ(ที่ธิใน ส่��งกั�อส่รางและศาส่นส่ถาน เชี�น

3.1 บ6โรพ(ที่โธิในอ�นโดน�เซี�ย 3.2 ปราส่าที่นครว�ด, ปราส่าที่บายนใน

เข้มร

4. กัฎหัมายและศาล แนวค�ดด�2งเด�มข้องชีาว SEA ยFดม��นในความ ย(ต�ธิรรม

แต�แนวค�ดอ�นเด�ยม�ล�กัษณะที่��ต�างออกัไป

กัฎหัมายอ�นเด�ย ม(�งร�บใชีชีนชี�2นปกัครองมากักัว�าส่าม�ญชีน

บที่ลงโที่ษร(นแรง ระบบศาลข้องแนวค�ดอ�นเด�ยม�คต�ว�า ผ่6ถ6กัจ�บไดค+อ

น�กัโที่ษ เจาหันาที่��ส่ามารถบ�บบ�งค�บไดที่(กัที่างเพ+�อใหั น�กัโที่ษ

ส่ารภูาพ ม�อ�ที่ธิ�พลส่4าค�ญต�อ กัารตรากัฎหัมายใน SEA เชี�น

จาร�ตนครบาล, กัฎหัมายตราส่ามดวง ซีF�งม�บที่บ�ญญ�ต� เร+�องกัารที่รมานน�กัโที่ษ

5. ระบบวรรณะข้องอ�นเด�ย SEA ไม�ไดร�บมาที่�2งหัมด แต�น4ามา ประย(กัต!ใหัเข้ากั�บที่องถ��นเที่�าน�2น เชี�น กัารแบ�งชีนชี�2น ไดแกั� กัษ�ตร�ย! ข้(นนาง ๆ

ไพร� ที่าส่

6. ศาส่นาพ(ที่ธิ เข้ามาเผ่ยแพร�ใน SEA ชี�วงราว C2 ในชี�วงน�2น�กัาย ที่��เข้ามาค+อน�กัายหั�นยานแบบเถรวาที่

- ศ6นย!กัลางข้องศาส่นาพ(ที่ธิในย(คเร��มแรกั อย6�ที่��อาณาจ�กัรมอญย(คแรกั และในอาณาจ�กัรที่วารวด� (นครปฐม )

- ต�อมาในชี�วง C6 ล�ที่ธิ�มหัายานแพร�เข้ามาที่างหัม6�เกัาะ มลาย6 ส่(มาตรา และชีวา ตรงกั�บย(คส่ม�ยข้องอาณาจ�กัรศร�ว�ชี�ย

ต�อมาชี�วงปลาย C 11 อาณาจ�กัรพ(กัาม พระเจาอน�ร(ที่ธิที่รงเล+�อมใส่�ในศาส่นาพ(ที่ธิ น�กัายเถรวาที่

เกั�ดกัารที่4าส่�งคายนา คร�2งแรกัในพม�า ม�กัารร�างข้อบ�ญญ�ต�เกั��ยวกั�บธิรรมว�น�ยข้องพระส่งฆ่!อย�างเคร�งคร�ด

พ(ที่ธิศาส่นาจFงเผ่ยแพร�ไปในอาณาจ�กัรต�างๆ ใน SEA โดยเฉีพาะบร�เวณร�ฐบนแผ่�นด�นใหัญ�

ล�ที่ธิ�ฮิ�นด6 ม�อ�ที่ธิ�พลในราชีส่4าน�กัเข้มร

กัษ�ตร�ย!พม�าม�ความเล+�อมใส่ใน พ(ที่ธิศาส่นามากั โดยเฉีพาะ พระเจา อนวรตะ

ที่รงส่รางเจด�ย! ชีะเวดากัองใน ค.ศ. 1059

กั�อนกัารแพร�หัลายข้องพ(ที่ธิศาส่นาใน SEA เราพบล�ที่ธิ� พราหัมณ! อย6�กั�อนแลว

กัารผ่ส่มผ่ส่านกั�บระหัว�างล�ที่ธิ�พราหัมณ! - ฮิ�นด6และพ(ที่ธิศาส่นา ส่�งผ่ลใหัพระราชีอ4านาจข้องกัษ�ตร�ย! ถ6กัจ4ากั�ด ดวยหัล�กัเมตตาธิรรมและที่ศพ�ธิราชีธิรรม

รวมถFงงานดานอ(ปถ�มถ!ศาส่นา กัลายเป?นหันาที่��ๆหัล�กัเล��ยงไม�ไดข้องพระมหัากัษ�ตร�ย!

ศาส่นาในล�กัษณะน�2 กัลายเป?นศาส่นาจ�กัร

ความส่�มพ�นธิ!ระหัว�างจ�นกั�บ SEA ในระยะแรกั เป?นไปในร6ปแบบกัารคาข้าย มากักัว�า กัารถ�ายที่อดที่างว�ฒนธิรรม

จ�นมองตนเองว�าอาณาจ�กัรตน เป?นศ6นย!กัลางข้องจ�กัรวาล - เป?นที่��พF�งพ�งข้องอาณาจ�กัรที่��เล<กักัว�า โดยเฉีพาะ SEA - อาณาจ�กัรที่��ตองกัารคาข้ายกั�บจ�น ตองส่�งบรรณากัาร

ไปย�งราชีส่4าน�กัจ�นในวาระพ�เศษต�างๆ (ระบบจ�2มกัอง ) - ร�ฐบาลจ�นไม�ตองกัารรายไดจากักัารคาข้ายกั�บต�างประเที่ศ

ผ่�ดกั�บอ�นเด�ย - ม�กัารควบค(มพ�อคาจ�นอย�างเข้มงวด (ยกัเวนในชี�วง

ราชีวงศ!ซีอง )

ระบบจ�2มกัอง = ระบบที่6ตบรรณากัาร - จ�น มองเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ว�าเป?นพวกัลา

หัล�งและป0าเถ+�อน - ระบบที่6ตบรรณากัาร เป?นส่�ญล�กัษณ!ข้องกัารที่��ผ่6

ป0าเถ+�อนยอมส่วาม�ภู�กัด�Nกั�บจ�กัรพรรด�จ�น - กัษ�ตร�ย!ใน SEA มองว�า เป?นกัารน4าข้องข้ว�ญที่��หัา

ยากัและม�ค�า มามอบใหักั�บจ�น เพ+�อแลกัเปล��ยนกั�บ ข้องข้ว�ญที่��ม�ค�ามากักัว�า เป?นกัารแส่ดงถFงความม�เมตตาข้องผ่6ที่��ย��งใหัญ�กัว�า

- ที่6ตบรรณากัารจFงล�กัษณะ คลายกั�บกัารคาข้ายแบบแลกัเปล��ยนระหัว�างกั�น

ส่�นคาที่�� SEA ตองกัารค+อ เคร+�องป,2 นด�นเผ่า, เคร+�องลายคราม และผ่าไหัม

อาณาจ�กัรใดส่�งเคร+�องบรรณากัารใหัจ�นกั<จะไดร�บความส่ะดวกัในกัารคาข้ายกั�บจ�น

จ�นไม�ไดถ�ายที่อดว�ฒนธิรรมจ�นโดยตรงกั�บ SEA - จ�นม�ประเพณ�หัามน�กัปราชีญ!ราชีบ�ณฑิ�ตเด�นที่างออกั

นอกัด�นแดนบรรพบ(ร(ษหัร+อบานเกั�ดเม+องนอน - จ�นส่นใจข้ยายอ�ที่ธิ�พลที่างกัารเม+องมากักัว�า

ว�ฒนธิรรมโดยเฉีพาะในเว�ยดนามเหัน+อ ส่�วนในอาณาจ�กัรอ+�น จ�นตองกัารใหัยอมร�บอ4านาจข้องจ�น แค�ในที่างที่ฤษฎ� กัล�าวค+อ แค�ส่�งบรรณากัารใหักั<เพ�ยงพอแลว

พ�อคาไม�ม�บที่บาที่ในกัารวางรากัฐานที่างว�ฒนธิรรมจ�นมากัน�กั

- ไม�ไดร�บใชีราชีส่4าน�กั - พ�อคาส่�วนมากัไม�ใชี� ป,ญญาชีน - น�กัแส่วงโชีคชีาวจ�น ใน SEA ส่�วนมากัเป?น พวกัที่��

ใชีชี�ว�ตบ�2นปลาย หัร+อไม�กั<พวกัน�กับวชี

ชี�วงแรกั เพ+�อกัารคาและเผ่ยแพร�ศาส่นา ชี�วงที่�� 2 แที่รกัแซีงที่างกัารเม+องและล�า

อาณาน�คม

ชี�วงแรกั โปรต(เกัส่, ส่เปน, ฮิอล�นดา ชี�วงที่�� 2 ส่เปน, อ�งกัฤษ, ฝร��งเศส่,

ส่หัร�ฐอเมร�กัา

ชีาวตะว�นตกั หัร+อ ชีาวย(โรป หัมายถFง อะไร ชีาวผ่�วข้าว ใชีเร�ยกัชีนชีาต�ที่��ม�เชี+2อส่ายแองโกัล แซีกัซีอน และ

พวกัละต�นข้องชีาวย(โรปและใตที่ว�ปอเมร�กัาในป,จจ(บ�น

ชีาวตะว�นตกั หัร+อ ชีาวผ่�วข้าว ม�ความร6 ส่Fกัว�าตนเอง ต�างจากัผ่6อ+�น แมว�าในที่างกัายภูาพ จะเป?นชีาวผ่�วข้าวเหัม+อนกั�น

ความร6 ส่Fกัด�งกัล�าว ส่�งผ่ลใหั ชีาวตะว�นตกัเกั�ดความตองกัารที่��จะแข้�งข้�นกั�นเพ+�อ

แส่ดงใหัเหั<นว�า ชีนชีาต�ข้องตนเองม�ความส่ามารถเหัน+อกัว�าผ่6อ+�น

เด�มที่� น�บต�2งแต�กัารล�มส่ลายข้องอาณาจ�กัรโรม�นในชี�วงราว C 5

ชีาวโรม�นม�ส่�วนส่4าค�ญในกัารเกั<บร�กัษา ความร6 ค(ณธิรรมข้องชีาวกัร�กั และที่4าหันาที่��ส่�งเส่ร�มใหัความร6 ด�งกัล�าวเผ่ยแพร�ไปที่��วย(โรป

ย(โรป เร��มเข้าส่6� ย(คม+ด (Dark Age) ชีาวตะว�นตกั ถ6กัครอบง4าโดย ศาส่นาจ�กัร และ

ความเชี+�อเร+�องคร�ส่ต!ศาส่นา

ในย(คกัลางข้องย(โรป กัษ�ตร�ย! ไม�ไดม�อ4านาจ เบ<ดเส่ร<จ อ4านาจจร�งๆอย6�ที่�� ศาส่นจ�กัร, พระ, พวกัข้(นนาง ศาส่นจ�กัร เป?นส่ถาบ�นที่างกัารเม+องที่��เข้มแข้<ง

และเป?นศ6นย!กัลางที่างอ4านาจข้องย(โรปในย(คกัลาง

ในชี�วงย(คกัลางหัร+อย(คม+ดข้องย(โรปเร��มต�2งแต� C 5 – C 15 เป?นชี�วงที่��ศ�ลปะ ว�ที่ยากัร ว�ที่ยาศาส่ตร!ในย(โรป ไม�ม�กัารพ�ฒนา

ในข้ณะที่��อารยธิรรมในเอเชี�ยและเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต เจร�ญกัว�าชีาวย(โรป

ส่งครามคร6เส่ด ส่�2นส่(ดในชี�วงปลาย C15

เป?นจ(ดเปล��ยนที่างประว�ต�ศาส่ตร!โลกั กัล�าวค+อ ที่4าใหัชีาวตะว�นตกั เร��มส่นใจในโลกัตะว�นออกั (เอเชี�ย)

แต�เด�ม กัษ�ตร�ย!ย(โรปที่��เคยเด�นที่างมาถFงเอเชี�ยไกัลที่��ส่(ด ค+อ พระเจาอเล<กัซีานเดอร!มหัาราชี แหั�งมาซี�โดเน�ย

กัารที่4าส่งครามกั�บพวกัม(ส่ล�ม (เต�ร!กั, ซีาราเซีน, อาหัร�บ ) ที่4าใหัชีาวย(โรปไดเร�ยนร6 ว�ที่ยากัารใหัม�ๆ จากัชีาวม(ส่ล�ม อาที่� คณ�ตศาส่ตร!, เข้<มที่�ศ

พวกัย(โรปไดเร�ยนร6 อารยธิรรมโบราณที่��ถ6กัเกั<บรวบรวมไว ที่��อ�ย�ปต!, อเล<กัซีานเดร�ย, ไคโร, ดาม�ส่กั�ส่, เยร6ซีาเล<ม

เกั�ดศ6นย!กัลางกัารคามากัมายในตะว�นออกักัลาง อ�นเป?นผ่ลพวงมาจากักัารรบที่��ใชีเวลานานหัลายปC

ชีาวตะว�นตกั ส่นใจในส่�นคา ข้องตะว�นออกั กัารยกัที่�พที่างที่ะเล กั�อใหัเกั�ดกัารส่4ารวจด�นแดนใหัม�ๆ

มาร!โกั โปโล เป?นชีาวเวน�ส่ (อ�ตาล�� ) เด�นที่างมาในเอเชี�ยตาม เส่นที่างส่ายไหัม เพ+�อมา

คาข้ายกั�บจ�น (คาเธิ�ย!) ถFงจ�นในส่ม�ยราชีวงศ!มองโกัล ไดร�บราชีกัารในร�ชีส่ม�ยข้องจ�กัรพรรด�กั(บไลข้�าน

ถFง 17 ปC กั�อนเด�นที่างกัล�บอ�ตาล�� เข้�ยนหัน�งส่+อชี+�อ อ�ลม�ล�โอเน (Il Milione)

เที่คโนโลย�กัารต�อเร+อ ไดร�บกัารพ�ฒนาอย�างมากั เพ+�อใชีในกัารส่4ารวจด�นแดนแหั�งใหัม� นอกัย(โรป

ย(โรป กัาวส่6ย(คใหัม� ค+อย(คแหั�งกัารคนพบ (Age of Discovery)

ชีนชี�2นที่��เกั�ดข้F2นใหัม� หัล�งย(คม+ด ค+อ ชีนชี�2น พ�อคา เม+�อศาส่นจ�กัร หัมดอ4านาจที่างกัารเม+อง อ4านาจ

จFงตกัอย6�ที่��ส่ถาบ�นกัษ�ตร�ย! ในระยะแรกั King ย�งข้าดอ4านาจ จFงตองอาศ�ย

ฐานกั4าล�งค+อ พวกัพ�อคา King ใหัส่�ที่ธิ�พ�อคา ในกัารส่4ารวจที่างที่ะเล พ�อคา จ�ายภูาษ� / King น4าภูาษ�ไปใชีในกัารเส่ร�ม

พระราชีอ4านาจ

กัารเร�ยนร6 อารยธิรรมเกั�าและว�ที่ยากัารข้องกัร�กัและโรม�น

ที่4าใหัเกั�ดมหัาว�ที่ยาล�ยหัลายแหั�งในย(โรป เกั�ดน�กัปราชีญ!, น�กัปร�ชีญา, น�กัว�ที่ยาศาส่ตร! ที่4าใหัย(โรป กัาวส่6�ย(ค ฟุQ2 นฟุ6ศ�ลปว�ฒนธิรรม

(Renaissance)

ประเด<นแรกัค+อ กัารคา ประเด<นที่��ส่อง ค+อ อ(ดมกัารณ!ที่างศาส่นา

ในระยะแรกั ย(โรปตองกัารเคร+�องเที่ศ ต�2งแต�ชี�วงส่งครามคร6เส่ด

เคร+�องเที่ศ เป?นส่�นคาราคาแพงในย(โรป เคร+�องเที่ศ น�ยมน4ามาร�กัษาโรคต�างๆ, ส่กั�ดเอา

น42าหัอม

ชีาวผ่�วข้าว ม�อ(ดมกัารณ!ว�า เป?นภูาระข้องชีาวผ่�วข้าวที่��จะตองเผ่ยแพร�ว�ฒนธิรรมไปในชีาต�ที่��ลาหัล�งอย6� โดยเฉีพาะ โปรต(เกัส่, ส่เปน และฝร��งเศส่

โปรต(เกัส่ และ ส่เปน ต�างแข้�งข้�นกั�นเป?นเจาแหั�งกัารเด�นเร+อมาต�2งแต� C 15

เพ+�อเป?นกัารปKองกั�นความข้�ดแยงกั�นระหัว�าง โปรต(เกัส่ และ ส่เปน

พระส่�นตะปาปา จFงเข้ามาแกัไข้ป,ญหัา ใน ค.ศ 1494 โดยกัารที่4าส่นธิ�ส่�ญญาที่อร!เดส่ซี�ล

ลาส่ (Treaty of Tordesillas) 

เป?นกัารแบ�งโลกัออกัเป?น 2 ส่�วน ระหัว�าง 2มหัาอ4านาจที่างที่ะเลค+อ โปรต(เกัส่ และ ส่เปน

โปรต(เกัส่ จะไดร�บด�นแดนและผ่ลประโยชีน!ที่(กัอย�าง นอกัย(โรปฝ,� งตะว�นออกั ในข้ณะที่�� ส่เปน จะไดร�บประโยชีน! นอกัย(โรปตะว�นตกั

นอกัจากัน�2นย�งม�ส่นธิ�ส่�ญญา ซีารากัอซี�า ที่��ที่4าระหัว�าง ส่เปนและโปรต(เกัต เพ+�อเป?นกัารแบ�งผ่ลประโยชีน!บร�เวณหัม6�เกัาะโมล(กักัะ และแบ�งเข้ตเด�นเร+อข้องที่�2ง 2 ประเที่ศ ใน SEA

เป?นชีาต�แรกัที่��เข้ามาใน SEA โดยเด�นเร+อผ่�านแหัลมกั6*ดโฮิป มาต�2งเม+องที่�าที่��เม+องกั�วร! ,เม+องกัาล�กั�ต , มาราบาร! และโคชี�นในอ�นเด�ย

ตองกัารคนหัาที่องในเกัาะกั�น�และเคร+�องเที่ศ และตองกัารประกัาศคร�ส่ต!ศาส่นาน�กัาย

โรม�นคาที่อล�กั ในเอเชี�ย

เหัต(ผ่ลส่4าค�ญที่�� โปรต(เกัส่เข้ามาใน SEA ค+อตองกัารผ่6กัข้าดตลาดคาเคร+�องเที่ศ

เด�มตลาดเคร+�องเที่ศถ6กัผ่6กัข้าดโดย พ�อคาอาหัร�บและพ�อคาม(ส่ล�มอ�นเด�ย ในเม+องเอเดน และเม+องมะละกัา

โปรต(เกัส่จFงตองกัารยFดมะละกัาเพ+�อเป?นศ6นย!กัลางกัารคาเคร+�องเที่ศ

อาฟุองโซี เดอ อ�ลบ6เคอร!กั น�กัเด�นเร+อและแม�ที่�พโปรต(เกัส่เด�นที่างมายFดเม+องมะละกัา ใน ปC ค.ศ. 1511

เคยที่4าส่งครามที่างเร+อชีนะ ต(รกั� และอ�ย�ปต! ในปC ค.ศ 1509

ใชีที่หัาร 1600 คน เร+อรบ 15 ล4า ม�กัารต�2งส่ถาน�กัารคาที่��เม+องมะละกัา ม�กัารส่�งที่6ต

ไปคาข้ายกั�บ อย(ธิยา ญ��ป(0น หัม6�เกัาะโมล(กักัะ พรอมกัารเผ่ยแพร�คร�ส่ต!ศาส่นา

โปรต(เกัส่ไม�ส่ามารถร�กัษาอ4านาจใน SEA ไดนาน เพราะ 1. ค.ศ 1580 โปรต(เกัส่กัลายเป?นพ�นธิม�ตรรอง

ข้องส่เปน โดยรวมต�วกั�นเป?นส่หัภูาพไอบ�เร�ย โปรต(เกัส่จFงอ�อนแอลง และพระเจาฟุ=ลล�ปที่�� 2 แหั�ง ส่เปน ที่รงไม�ส่นพระที่�ยในผ่ลประโยชีน!ข้องโปรต(เกัส่

2. กัารเข้ามาข้องฮิอล�นดาใน มลาย6 และเกัาะชีวา จนโปรต(เกัส่ตองเส่�ยมะละกัาใหัฮิอล�นดาไปในปC 1642

3. นโยบายกัารเผ่ยแพร�ศาส่นาข้องโปรต(เกัส่ที่��เข้มงวดเกั�นไป ม�กัารบ�งค�บใหัชีนพ+2นเม+องเข้าร�ต จนชีาวพ+2นเม+องต�อตาน และพ�อคาม(ส่ล�มในมลาย6 อพยพไปอย6�ในเกัาะชีวา และอะเจะหั! จนเศรษฐกั�จข้องมะละกัาหัย(ดชีะง�กั

4. โปรต(เกัส่ ใชีนโยบายที่างที่หัารน4าหันากัารคา ปฎ�บ�ต�ต�อชีาวพ+2นเม+อง เป?นผ่6ชีนะส่งครามมากักัว�า กัารยอมประน�ประนอม ม�กัารข้�มเหังชีาวม(ส่ล�มพ+2นเม+อง จนที่4าใหัส่(ลต�านแหั�งเกัาะโมล(กักัะ ไม�ยอมใหัโปรต(เกัส่ต�2งส่ถาน�กัารคา และไล�โปรต(เกัส่ ออกัจากัเกัาะโมล(กักัะ

5. นโยบายกัารคาข้องโปรต(เกัส่เป?นนโยบายในส่ม�ยย(คศ�กัด�นา มาส่ามารถแข้�งข้�นกั�บพ�อคาอ�นเด�ยได พ�อคาโปรต(เกัส่ไม�ม�ความเป?นเอกัภูาพ เน+�องจากัเอาผ่ลประโยชีน!ใส่�ต�ว

ส่เปน เด�นที่างส่4ารวจที่ะเลเพ+�อหัาด�นแดนใหัม� ที่างย(โรปตะว�นตกั โดยผ่�านชีายฝ,� งแอฟุร�กัาใต มาย�งมหัาส่ม(ที่รแอตแลนต�กั จนมาถFงหัม6�เกัาะฟุ=ล�ปป=นส่!

เด�มที่�หัม6�เกัาะฟุ=ล�ปป=นส่! ย�งไม�ม�ชี+�อ ชี+�อฟุ=ล�ปป=นส่! ต�2งตามพระนามข้อง พระเจาฟุ=ล�ปที่��

2

แมกัเจลแลน คนพบฟุ=ล�ปป=นส่!ในปC ค.ศ . 1521 แต�ถ6กัชีาวพ+2นเม+องฆ่�าตาย ส่�วนพวกั

ล6กัเร+อไดน4าเร+อกัล�บ ส่เปน ไปที่างตะว�นตกั ส่เปน เป?นชีาต�แรกัที่��แล�นเร+อรอบโลกั ส่เปนต�2งอาณาน�คมแหั�งแรกัที่��เกัาะเซีบ6 จากัน�2นจFงข้ยายมาที่��เกัาะล6ซีอน ที่��ต�2งข้องเม+อง

มะน�ลา ในป,จจ(บ�น

ส่เปน เข้ามาในฟุ=ล�ปป=นส่! ดวยเหัต(ผ่ล 2 ประกัารค+อ 1. กัารคา 2. เผ่ยแพร�ศาส่นา

ส่เปน ส่ามารถ ยFดครองฟุ=ล�ปป=นส่!ไดง�ายดาย เน+�องจากั ฟุ=ล�ปป=นส่! ไม�ม�พ�ฒนากัารข้องร�ฐจาร�ต จFงไม�ม�กัองกั4าล�งต�อตาน

ม�ชีชี�นนาร� ส่เปน ม�ส่�วนส่4าค�ญในกัารเผ่ยแพร�คร�ส่ต!ศาส่นา

หัากัพ�จารณาประว�ต�ศาส่ตร!ข้องส่เปน ส่เปนส่ามารถปKองกั�นกัารร(กัรานข้องชีาวม(ส่ล�มที่างตอนใตข้องส่เปนไดใน C 8 จนถFง C 13

ส่เปน จFงต�2งตนเป?นน�กัรบและผ่6ค(มครองคร�ส่ต!ศาส่นา โดยถ+อว�า ตนม�พ�นธิกั�จ ที่��ส่4าค�ญในกัารเผ่ยแพร�ศาส่นาไปย�งด�นแดนที่��ลาหัล�ง

ม�ชีชี�นนาร� ส่เปน แมจะเป?นน�กับวชี แต�กั<กัระที่4าต�วเปร�ยบเหัม+อน ที่หัาร

เชี�นเด�ยวกั�บโปรต(เกัส่ ส่เปนใชีกั4าล�งในกัารบ�งค�บชีาวพ+2นเม+องใหัเข้าร�ต

ม�กัารที่4าลายร6ปป,2 น เที่วร6ป ข้องชีาวพ+2นเม+อง แต�จ4านวนม�ชีชี�นนาร� ในระยะแรกัย�งนอย ส่�งผ่ล

ใหักัารเข้าร�ตข้องชีาวพ+2นเม+อง เป?นแบบ ค�อยเป?นค�อยไป

ความเชี+�อเด�มข้องชีาวพ+2นเม+องย�งไม�ถ6กักัระที่บมากัน�กั

ฮิอล�นดาเร��มแข้�งข้�นกัารคาที่างที่ะเลกั�บ โปรต(เกัส่ และ ส่เปน ในชี�วง ค.ศ . 1596 เน+�องจากัพระเจาฟุ=ล�ปที่�� 2แหั�งส่เปน ที่รงป=ดเม+องที่�าที่(กัแหั�งข้องส่เปนและโปรต(เกัส่ในคาบส่ม(ที่รมลาย6 ส่4าหัร�บพ�อคาฮิอล�นดา

เชี�นเด�ยวกั�บชีาต�อ+�นๆ ฮิอล�นดาตองกัารเคร+�องเที่ศและพร�กัไที่

ฮิอล�นดา ไม�ไดตองกัารเผ่ยแพร�ศาส่นา จFงม�ข้อข้�ดแยงกั�บชีาวพ+2นเม+องนอย

ฮิอล�นดา เด�นที่างมาที่�� SEA คร�2งแรกัที่��เกัาะชีวา บร�เวณเม+องแบนที่�ม

ฮิอล�นดา ไดเปร�ยบ โปรต(เกัส่ ตรงที่��ไม�ถ6กัต�อตานจากัชีาวพ+2นเม+อง

ชีาวพ+2นเม+อง ร�บ อาว(ธิ จากัฮิอล�นดาในกัารต�อตานอ�ที่ธิ�พลข้องโปรต(เกัส่

กัารเข้ามาข้องฮิอล�นดา ที่4าใหัโปรต(เกัส่เหัล+อ อาณาน�คมเพ�ยงแหั�งเด�ยวค+อ เกัาะต�มอร!

ปC ค.ศ. 1619 ฮิอล�นดา เร��มวางนโยบายในกัารปกัครองและยFดครองด�นแดนบนเกัาะชีวา และเกัาะส่(มาตรา เพ+�อข้ยายอ�ที่ธิ�พลที่างกัารเม+องและกัารคาแข้�งกั�บอ�งกัฤษ

ม�กัารต�2งเม+อง จาร!กัาตา เป?นศ6นย!กัลางกัารปกัครอง ฮิอล�นดา ใชีเวลาประมาณ 30 ปC ในกัารยFดครอง

อาณาจ�กัรข้องชีาวชีวา อาที่� แบนแธิม, แบนดา ที่4าใหัภูายใน C17 ฮิอล�นดาส่ามารถม�อ�ที่ธิ�พลเหัน+อ

หัม6�เกัาะอ�นโดน�เซี�ยที่�2งหัมด

อ�งกัฤษ ฝร��งเศส่ ส่หัร�ฐอเมร�กัา ฮิอล�นดา (เปล��ยนที่�าที่� )

อ�งกัฤษม�เม+องที่�าหัล�กัอย6�แลวในอ�นเด�ยไดแกั� เม+องกั�ลกั�ตตา, เม+องบอมเบย! และเม+องม�ที่ราส่

เด�มที่�ต�2งแต�ปลาย C 16 อ�งกัฤษไม�ไดส่นใจ เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตมากัน�กั เน+�องจากัอย6�หั�างจากัอ�นเด�ย และอ�งกัฤษย�งข้าดส่�นคาที่��จะไปแลกัเปล��ยนกั�บเคร+�องเที่ศในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต และต�ดพ�นส่งครามกั�บอ�นเด�ยและฝร��งเศส่ในอ�นเด�ย

ราฟุ ฟุ=ชี เป?นพ�อคาคนแรกัที่��เด�นที่างมาคาข้ายกั�บพม�า แต�ไม�ม�กัารต�2งส่ถาน�กัารคา และ ราฟุ ฟุ=ชี ไม�ไดใหัความส่นใจพม�า เน+�องจากัไม�ม�เคร+�องเที่ศ

เป?นเพ+�อกัารคามากักัว�ากัารเผ่ยแพร�ศาส่นา อ�งกัฤษกัลายเป?นมหัาอ4านาจที่างที่ะเลแที่นส่เปนใน ค.ศ .

1588 โดยส่ามารถเอาชีนะกัองเร+ออาร!มาดาข้องส่เปนได (ส่ม�ยอล�ซีาเบธิที่�� 1

เกั�ดกัารปฏ�ว�ต�อ(ตส่าหักัรรม ในอ�งกัฤษ ที่4าใหัอ�งกัฤษส่ามารถผ่ล�ตเร+อกัลไฟุ, เคร+�องจ�กัรกัลที่��ใชีในโรงงาน ที่4าใหัตองกัารว�ตถ(ด�บเพ+�อปKอนโรงงาน และส่�นคาลนตลาด ที่4าใหัพ�อคาอ�งกัฤษตองหัาตลาดระบายส่�นคา

อ�งกัฤษตองกัารเม+องที่�าเพ+�อพ�กัส่�นคาและใชีเป?นฐานที่�พเร+อเพ+�อหัาเชี+2อเพล�งและซี�อมแซีมเร+อ กั�อนเด�นที่างไปคาข้ายกั�บจ�น พม�า มลาย6 อย6�ในเส่นที่างเด�นเร+อ ตองกัารแร�ด�บ(กัในมลาย6

เป?นกัารแข้�งข้�นที่างอ4านาจกั�บฝร��งเศส่ อ�งกัฤษที่4าส่งครามกั�บฝร��งเศส่หัลายคร�2ง ที่�2งใน

ย(โรป และ ในอ�นเด�ย อาที่� - ส่งครามส่+บราชีส่มบ�ต�ออส่เตร�ย - ส่งครามคาร!นาต�กั

ฝร��งเศส่ไดร�บส่�ที่ธิ�ในกัารคาจากัอาณาจ�กัรมอญ ที่างภูาคใตข้องพม�า ฉีะน�2นเม+�อ อ�งกัฤษเร��มเข้าไปคาข้ายกั�บพม�า จFงเกั�ดความข้�ดแยงกั�บฝร��งเศส่

พ�อคาอ�งกัฤษเด�นที่างมาต�ดต�อกัารคากั�บพม�าหัลายคร�2ง อาที่�

- โที่ม�ส่ แซีมมวล เป=ดส่ถาน�กัารคาแหั�งแรกัในหังส่าวด� ปC ค.ศ 1615

- ปลาย C 17 ม�กัารต�2งส่ถาน�กัารคาที่��เม+องส่�เร�ยม - กัลาง C 18 ต�2งส่ถาน�กัารคาที่��เกัาะเนกัรอส่ แลกั

เปล��ยนกั�บกัารข้ายอาว(ธิปQน ใหักั�บพระเจาอลองพญา

- ชี�วง C19 พม�าต�2งส่ถาน�กัารคาที่��เม+องย�างกั(ง

พม�าที่4าส่งครามกั�บอ�งกัฤษ 3 คร�2ง ค+อในปC ค.ศ 1824 , ค.ศ 1852 , ค.ศ .

1885 กั�อนที่��อ�งกัฤษจะยFดครองพม�าและผ่นวกัพม�าเป?นส่�วนหันF�งข้องอ�นเด�ย

ม�น�กัว�ชีากัารไดว�เคราะหั!ไวต�างกั�นหัลายที่�าน ส่าเหัต(หัล�กั ค+ออ�งกัฤษตองกัารยFดพม�าเพ+�อใชีเป?นเส่น

ที่างไปย�งจ�น ไที่ย และเป?นกัารคานอ4านาจกั�บฝร��งเศส่ (ฝร��งเศส่หัมดอ4านาจในพม�าต�2งแต� ค.ศ .1 7 5 6 )

เกั�ดป,ญหัาที่างชีายแดนกั�นระหัว�างพม�ากั�บอ�งกัฤษ พม�าไดผ่นวกัเอาด�นแดนข้องอ�งกัฤษในอ�นเด�ย เข้าเป?นข้องตนเอง ม�กัารกั�อต�2งกัองโจรกั�อกัวนอ�งกัฤษอย6�เส่มอ

หัล�งส่งครามคร�2งที่�� 1 อ�งกัฤษไดด�นแดนส่�วนใหัญ�ข้องพม�า อาที่� อารกั�น ย�างกั(ง ที่วาย มะร�ด แปร อ�งวะ ตะนาวศร� พม�าพยายามจะยFดด�นแดนค+นอย6�เส่มอ

พม�าร�งแกัพ�อคาอ�งกัฤษ ม�กัารข้6�เอาชี�ว�ตข้าหัลวงอ�งกัฤษในพม�า ม�กัรณ�ที่��กั�ปต�นเร+อข้องอ�งกัฤษถ6กัชีาวพม�าย�งบาดเจ<บ

พ�อคาอ�งกัฤษไม�พอใจ ระบบกัารเข้าเฝKากัษ�ตร�ย!พม�า ที่��ตองถอดรองเที่ากั�อนเข้าเฝKา

พ�อคาอ�งกัฤษปล�อยข้�าวใหัพม�าเส่�ยหัาย เชี�น ม�ข้�าวล+อว�าพม�าจะร�วมม+อกั�บฝร��งเศส่ในกัารต�อตานอ�งกัฤษ โดยกัษ�ตร�ย!พม�าจะยอมใหัฝร��งเศส่ต�2งส่ถานกังส่(ล และใหัส่�มปที่านกัารส่รางที่างรถไฟุแที่นอ�งกัฤษ

พม�าเร�ยกัเกั<บภูาษ�ไมส่�กัจากัอ�งกัฤษในอ�ตราส่6ง

พ�อคาอ�งกัฤษ เป?นต�วกัารส่4าค�ญที่��กั�อใหัเกั�ดส่งครามกั�บพม�า เน+�องจากัเกั�ดป,ญหัาที่(จร�ตในบร�ษ�ที่บอมเบย! เบอร!ม�า และที่างตอนเหัน+อข้องพม�าเกั�ดว�กัฤตที่างกัารเม+อง ที่4าใหักัารคาในพม�าซีบเซีา พวกัพ�อคาอ�งกัฤษจFงตองกัารผ่นวกัด�นแดนที่างตอนเหัน+อข้องพม�า

พระเจาธิ�บอ กัษ�ตร�ย!องค!ส่(ดที่ายข้องพม�า ม�นโยบายที่างลบต�ออ�งกัฤษ อาที่� ป=ดเส่นที่างคาข้ายจากัพม�าไปส่6�จ�น

ฟุรานซี�ส่ ไลที่! จากับร�ษ�ที่อ�ส่ต! อ�นเด�ย ไดเข้ามาเจรจากั�บส่(ลต�านแหั�งร�ฐเคดาหั! ในกัารข้อต�2งส่ถาน�กัารคาที่��ปCน�ง โดยอ�งกัฤษยอมใหัความค(มครองเคดาหั!จากั ส่ยามและโจรส่ล�ดบ6กั�ส่ (อ�งกัฤษ โกัหักั)

ค.ศ .1791 ยFดปCน�ง ปฏ�เส่ธิที่��จะค(มครองเคดาหั!จากัส่ยาม จ�ายเง�นใหัส่(ลต�านเคด�าหั! ปCละ 6000 เหัร�ยญ ปCน�งกัลายเป?นเม+องที่�าที่��เที่�ยบเที่�า 3 เหัล��ยมอ�ที่ธิ�ข้องอ�งกัฤษในอ�นเด�ย

ต�อมาอ�งกัฤษเร��มส่นใจมะละกัา เด�มมะละกัาเป?นข้องโปรต(เกัส่ต�2งแต� ค.ศ .1511 จน เปล��ยนม+อไปเป?นข้องฮิอล�นดาจากักัารร�วมม+อกั�บส่(ลต�านแหั�งยะโฮิหั!

อ�งกัฤษเข้าปกัครองมะละแกัแที่นฮิอล�นดา เน+�องจากัในย(โรปเกั�ดกัารปฏ�ว�ต�ฝร��งเศส่ ซีF�งฮิอล�นดา กัล�วว�า ฝร��งเศส่จะยFดครองเม+องที่�าที่�2งหัมดในเอเชี�ย ฮิอล�นดาจFงยอมใหัอ�งกัฤษเข้ามาปKองกั�นมะละกัาใหั ใน ค.ศ .1 7 9 5

อ�งกัฤษไม�อยากัค+นมะละกัาใหัฮิอล�นดา จFงพยายามที่4าใหัมะละกัาเส่+�อมลง โดยกัารอพยพพ�อคาไปอย6�ปCน�ง และที่4าลายปKอมปรากัารบน มะละกัา

อ�งกัฤษยFดเกัาะชีวาจากัฮิอล�นดาใน ปC ค.ศ .1 8 1 1และยอมค+นมะละกัาใหัในปC ค.ศ.1 8 1 8

ค.ศ 1819 อ�งกัฤษไดส่�งคโปร!เป?นอาณาน�คม จากักัารที่รยศส่(ลต�านแหั�งยะโฮิร! ม�กัารประกัาศใหัส่�งคโปร!เป?นเม+องที่�าเส่ร�ปลอดภูาษ� เพ+�อลดป,ญหัากั�บฮิอล�นดา ม�พ�อคาจ�นอพยพมาอย6�มากัมาย ส่�งคโปร!เจร�ญอย�างรวดเร<ว เพราะเป?นจ(ดพ�กัเร+อระหัว�าง จ�นและอ�นเด�ย

ค.ศ 1824 อ�งกัฤษเซี<นส่�ญญา แองโกัล-ด�ที่ชี! หัร+อส่นธิ�ส่�ญญาลอนดอนกั�บฮิอล�นดา เป?นกัารแลกัเปล��ยนผ่ลประโยชีน!ในคาบส่ม(ที่รมลาย6 โดยอ�งกัฤษยอมค+นเกัาะชีวาและส่(มาตรา ใหัฮิอล�นดาและ ฮิอล�นดายกั มะละกัาใหัอ�งกัฤษ

ค.ศ 1906 ยFดบร6ไน เป?นอาณาน�คม

ฝร��งเศส่เด�นที่างเข้ามาใน SEA ต�2งแต� C 17 ใน พม�า อย(ธิยา

ด�นแดนที่��ฝร��งเศส่ส่นใจค+อ อ�นโดจ�น (ลาว เว�ยดนาม และกั�มพ6ชีา ในป,จจ(บ�น)

ส่าเหัต(เน+�องมาจากั ฝร��งเศส่เส่�ยด�นแดนหัลายเข้ตในอ�นเด�ยจากักัารที่4าส่งครามกั�บอ�งกัฤษ (ส่งครามคาร!นาต�กั ) เชี�นเด�ยวกั�บพม�า และฝร��งเศส่ตองกัารใชีแม�น42าโข้ง และแม�น42าแดงเพ+�อเด�นที่างไปคาข้ายกั�บจ�น

น�บต�2งแต� C19 พระเจานโปเล�ยนที่�� 3 ตองกัารแผ่�อ4านาจข้องฝร��งเศส่ โดยกัารใชีศาส่นาคร�ส่ต!เป?นเคร+�องม+อ

เว�ยดนามเป?นด�นแดนหัล�กัข้องอ�นโดจ�นที่��ฝร��งเศส่ส่นใจ เม+�อเที่�ยบกั�บลาวและกั�มพ6ชีา เด�มที่�เว�ยดนามไม�เป?นที่��ส่นใจมากัน�กัเน+�องจากัอย6�ไกัล

เเว�ยดนามม�ชีาวตะว�นตกัหัลายชีาต�เข้ามาเผ่ยแพร�ศาส่นา เชี�นโปรต(เกัส่ ที่��เม+องไฟุโฟุ แต�ไม�ประส่บความส่4าเร<จ

ฝร��งเศส่ต�2งส่ถาน�กัารคาแหั�งแรกัในเว�ยดนามที่��เม+องโฟุเฮิ�ยน ในปC ค.ศ.1 6 8 0

เว�ยดนามด4าเน�นนโยบายกัารคากั�บต�างประเที่ศคลายจ�น ค+อไม�ตองกัารคาข้ายกั�บชีาวตะว�นตกั

กัารคาข้ายกั�บชีาวตะว�นตกั ถ6กักัระที่4าในหัม6�ข้(นนางและชีนชี�2นส่6งเที่�าน�2น รายไดหัล�กัข้องเว�ยดนามไดมาจากักัารเกั<บส่�วยจากักัารเกัษตร จFงไม�ตองพF�งพากัารคากั�บต�างประเที่ศ

เว�ยดนามม�กัองที่�พเร+อที่��เข้มแข้<ง เน+�องจากัที่4าส่งครามกั�บจ�นอย6�เส่มอ จFงเป?นกัารยากัส่4าหัร�บชีาวตะว�นตกัในกัารยFดครองเว�ยดนาม

นอกัจากัพ�อคาแลว เว�ยดนามย�งม� ม�ชีชี�นนาร�โปรต(เกัส่และฝร��งเศส่อาศ�ยอย6� และคอยเผ่ยแพร�ศาส่นาคร�ส่ต!

อเลกั ซีอง เดอ โรด (Alexander de Rhodes) เป?นม�ชีชี�นนาร�คนแรกัในเว�ยดนาม เด�นที่างมาชี�วงตน C17

เป?นคนประด�ษฐ!อ�กัษรเว�ยดนามเป?นคนแรกั เพ+�อใชีในกัารเผ่ยแพร�ศาส่นา อ�กัษรน�2เร�ยกัว�า อ�กัษรกัว*อกั น6 (Quoc Ngu)

ในชี�วงส่งครามกัลางเม+องระหัว�างพวกัตระกั6ลตร�นหั!กั�บตระกั6ลเหัง�ยน เว�ยดนามเร��มส่นใจกัารคากั�บฝร��งเศส่เน+�องจากัตองกัารอาว(ธิส่ม�ยใหัม�มาใชีในกัารที่4าส่งคราม

ม�ชีชี�นนาร�ฝร��งเศส่ ม�บที่บาที่ส่4าค�ญในกัารชี�วยใหัฝร��งเศส่ไดเว�ยดนามเป?นอาณาน�คม เน+�องจากัชีอบแที่รกัแซีงกัารเม+องภูายในข้องเว�ยดนาม เชี�นกัารส่น�บส่น(นกับฏชีาวคร�ส่ต!ใหัต�อตานจ�กัรพรรด�เว�ยดนาม ใน ปC ค.ศ . 1862

C19 ฝร��งเศส่เร��มแที่รกัแซีงที่างกัารเม+องในเว�ยดนาม จากักัรณ�ที่��เจาชีายเหัง�ยนอ�นหั!แหั�งตระกั6ลตร�นหั! ตองกัารปราบกับฏไตเซี�น โดยม�ฝร��งเศส่ใหักัารชี�วยเหัล+อ

เจาชีายเหัง�ยนอ�นหั! ส่ถาปนาตนเองเป?นจ�กัรพรรด�ยาลอง ไดตอบแที่นฝร��งเศส่โดยกัารย�นยอมใหัต�2งโรงเร�ยนส่อนศาส่นามากัข้F2น

อย�างไรกั<ตามฝร��งเศส่ไดพยายามเข้าแที่รกัแซีงที่างกัารเม+องในเว�ยดนามต�2งแต�น�2นมา

จนกัระที่��งร�ชีที่ายาที่องค!ต�อๆมาต�2งตนเป?นศ�ตร6กั�บฝร��งเศส่ เน+�องจากั

- กัารเผ่ยแพร�ศาส่นาคร�ส่ต!เป?นกัารข้�ดต�อล�ที่ธิ�ข้งจ+Dอ - ม�ชีชี�นนาร� ไม�ใหัเกั�ยรต�ชีาวเว�ยดนาม และถ+อตนเองว�าเป?นผ่6

ที่��เจร�ญกัว�า - ฝร��งเศส่เร��มม�ที่�าที่�เป?นศ�ตร6กั�บเว�ยดนามและราชีวงศ!เหัง�ยน

เชี�น กัารน4าที่หัารเข้ามาในเว�ยดนาม, กัารที่��ฝร� �งเศส่ส่น�บส่น(นใหัราชีวงศ!เลข้F2นมาปกัครองเว�ยดนามแที่นราชีวงศ!เหัง�ยน

จนชีาวเว�ยดนามเร��มต�อตานฝร��งเศส่มากัข้F2น ม�กัารส่�งหัารม�ชีชี�นนาร�ฝร��งเศส่+ส่เปนและชีาวคร�ส่ต!เป?นจ4านวนมากั ซีF�งพระเจานโปเล�ยนที่�� 3 ที่รงประที่วงอย�างร(นแรงใน ปC ค.ศ .1 8 5 1

ฝร��งเศส่และส่เปนไดส่�งกัองที่�พเร+อเข้ามาโจมต�ปKอนต6เรน ใน ค.ศ .1 8 5 7 ซีF�งม�ชีาวเว�ยดนามตายเป?นจ4านวนมากั

ฝร��งเศส่ ส่ามารถยFดเม+องไซี�ง�อนไดในปC ค.ศ .1 8 6 1 ซีF�งในชี�วงด�งกัล�าวฝร��งเศส่ส่ามารถเด�นที่างไดอย�างอ�ส่ระในบร�เวณแม�น42าโข้ง

เด�มที่�คาบส่ม(ที่รมลาย6ประกัอบดวยร�ฐต�างๆมากัมายที่��ม�อ�ส่ระต�อกั�น

อ�งกัฤษอาศ�ยความไม�เป?นเอกัภูาพข้องร�ฐมลาย6 ในกัารเข้าปกัครองที่�ละร�ฐๆ

อ�งกัฤษแบ�งส่�วนกัารปกัครองข้องมลาย6 ออกัเป?น 3 เข้ต

แด้ง = สเตรตส�เซิ.ทเท�ลเมันทส� (อาณาน�คมัช่�องแคบ)

เหล1อง = สหพ�นธิร�ฐมัลาย�

น34าเง�น = ร�ฐนอก่สหพ�นธิร�ฐมัลาย�

ส่�งคโปร!, เกัาะปCน�ง, มะละกัา, มณฑิลเวลส่ล�ย!ด�นด�งส่! อย6�ในฐานะคราวน!โคโลน� ข้F2นตรงกั�บร�ฐบาลอ�งกัฤษ โดย

อ�งกัฤษจะส่�งข้าหัลวงจากัอ�นเด�ยมาปกัครองแต�ละร�ฐโดยตรง

ข้าหัลวงใหัญ� ประจ4าที่�� กั�วลาล�มเปอร! เป?นพ+2นที่��ส่4าค�ญที่างเศรษฐกั�จและที่างที่หัารข้อง

อ�งกัฤษ, อ�งกัฤษใหัความส่4าค�ญมากั เป?นย(ที่ธิศาส่ตร!ที่��ส่4าค�ญในกัารควบค(มเส่นที่างเด�นเร+อ

ส่�นคา, ควบค(มชี�องแคบเด�นเร+อ และเหัม+องแร�ด�บ(กั, ม�กัารต�2งฐานที่�พเร+อ, เป?นศ6นย!กัลางกัารคา

เประ, ส่ล�งงอ, เนกัร�เซีมบ�ล�น, ปะหั�ง, เป?นตน ข้F2นตรงกั�บข้าหัลวงใหัญ�ที่��กั�มลาล�มเปอร!

แต�ละร�ฐม�ส่(ลต�านที่องถ��นปกัครอง โดยอ�งกัฤษไม�ไดแที่รกัแซีงที่างกัารเม+องมากัน�กั เพ�ยงแต�ส่�งเรส่ส่�เดนที่! (resident) ไปเป?นที่��ปรFกัษาใหักั�บส่(ลต�าน

ส่(ลต�านม�อ4านาจในดานศาส่นา, กัารศาล, กัารปกัครองที่องถ��น

แต�ละร�ฐจะม�ส่ภูาแหั�งร�ฐ

ร�ฐยะโฮิหั! และร�ฐที่��อ�งกัฤษไดไปจากัส่ยาม ค+อ เคดาหั! (ไที่รบ(ร�), กัล�นต�น, ตร�งกัาน6 และ ปะล�ส่

อ�งกัฤษไม�แที่รกัแซีงที่างกัารเม+องเลย ม�ส่(ลต�านที่องถ��นปกัครองเหัม+อนร�ฐส่หัพ�นธิร�ฐมลาย6

แค�ส่�งที่��ปรFกัษาไปประจ4า

ต�อมาเม+�ออ�งกัฤษ ไดครอบครองร�ฐมลาย6หัมดที่(กัร�ฐ จFงพยายามรวมร�ฐต�างๆเป?นร�ฐเด��ยว ที่��ชี+�อว�า ส่หัพ�นธิ!มลายา (Malaya Union) ข้F2นในปC 1

946

เป?นที่��มาข้องประเที่ศมาเลเซี�ยในป,จจ(บ�น ที่��ม�ร�ฐบาลกัลางอย6�ที่�� กัร(งกั�วลาล�มเปอร!

ด้�านเศรษฐก่�จี 1. ระบบเศรษฐก่�จีเปล�!ยนจีาก่ก่ารผล�ตแบบย�งช่�พ

มัาเป6นก่ารผล�ตเพ1!อส�งออก่ - มั�ก่ารน3าเคร1!องจี�ก่รมัาใช่�ในก่ารผล�ตส�นค�า เช่�น ด้�บ,ก่

- ก่ารท3าเหมั1องด้�บ,ก่ ได้�ร�บควีามัน�ยมั และเป6นรายได้�หล�ก่ๆของอ�งก่ฤษในมัลาย�, ด้�บ,ก่จีาก่มัลาย�เป6นด้�บ,ก่ท�!ค,ณภูาพด้�ท�!ส,ด้ในโลก่

- ระบบเง�นตราเข�ามัาแทนท�!ระบบก่ารแลก่เปล�!ยนส�!งของ - รายได้�จีาก่ภูาษ�ด้�บ,ก่ ช่�วียให� อ�งก่ฤษสามัารถู สร�างทางรถูไฟ ถูนน โรงพยาบาล มัหาวี�ทยาล�ยในมัลาย�ได้�

- ยางก่ลายเป6นพ1ช่เศรษฐก่�จีท�!ส3าค�ญของช่าวีมัลาย�, ช่าวีมัลาย�เล�ก่ท3านา ห�นมัาปล�ก่ยางพารามัาก่ข<4น

ด้�านส�งคมั- ระบบส,ลต�าน ย�งคงอย�� เน1!องจีาก่อ�งก่ฤษ

ไมั�ได้�แตะต�อง - มั�ก่ารออก่ก่ฎหมัายเล�ก่ทาสและระบบก่าร

เก่ณฑ์�แรงงาน- ระบบก่ารแบ�งช่นช่�4นในย,คจีาร�ตเส1!อมัไป,

ประช่าช่นไมั�ต�องเส�ยส�วียให�ข,นนาง เพ�ยงแต�เส�ยภูาษ�ให�ร�ฐ

- พวีก่ข,นนาง หมัด้อ3านาจี เก่�ด้ช่นช่�4นข�าราช่ก่ารข<4นมัาแทนท�!

- เก่�ด้ควีามัเท�าเท�ยมัก่�นในส�งคมัในทางทฤษฎ� จีาก่ารใช่�ก่ฎหมัายตามัประเทศอ�งก่ฤษ

- ช่าวีจี�นข<4นมัามั�อ3านาจีทางเศรษฐก่�จี ท3าให�เก่�ด้ควีามัข�ด้แย�งก่�บช่าวีมัลาย�ซิ<!งเป6นพลเมั1องส�วีนใหญ�ของมัลาย� เป6นสาเหต,ส3าค�ญท�!ท3าให�เก่�ด้ควีามัข�ด้แย�งทางเช่14อช่าต�และน3าไปส��ก่ารแยก่ประเทศของส�งคโปร�- เก่�ด้ช่นช่�4นก่ลางท�!ได้�ร�บก่ารศ<ก่ษาจีาก่อ�งก่ฤษ, เป6นแรงผล�ก่ด้�นท�!ก่�อให�เก่�ด้ส3าน<ก่ในควีามัเป6นมัลาย� และก่�อให�เก่�ด้ล�ทธิ�ช่าต�น�ยมัในมัลาย�

กัารปกัครองข้องอ�งกัฤษในพม�าไม�ค�อยประส่บความส่4าเร<จ เน+�องจากัม�อ(ปส่รรคหัลายประกัาร อาที่�

1. พม�าไม�ไดม�ความส่4าค�ญที่างเศรษฐกั�จมากัน�กัหัากัเที่�ยบกั�บมลาย6

2. อ�งกัฤษไม�เข้าใจระบบธิรรมเน�ยมประเพณ�ข้องพม�า โดยเฉีพาะข้าหัลวงอ�งกัฤษที่��มาจากัเบงกัอล

นโยบายที่��อ�งกัฤษใชีปกัครองพม�า ค+อ นโยบาย แบ�งแยกัและปกัครอง (Divide and Rules)

เป?นนโยบายที่��อ�งกัฤษ น�ยมใชีในกัารปกัครองอาณาน�คม เชี�นใน อ�นเด�ย, พม�า และแอฟุร�กัา

นโยบาย แบ�งแยกัและปกัครอง เป?นหัล�กักัลว�ธิ�ที่��เหั<นมากัในย(คล�าอาณาน�คม เป?นแนวที่างที่��ใชีต�ดกั4าล�ง ที่อนอ4านาจความเข้มแข้<งข้องประเที่ศที่��จะเข้าปกัครอง เพ+�อปKองกั�นกัารแข้<งข้อ กัารแข้<งเม+อง โดยกัารแยกัอ4านาจรวมศ6นย!ที่��ใหัญ�กัว�าออกัเป?นส่�วนเล<กั ๆ

เม+�อศ6นย!อ4านาจข้องประเที่ศที่��เข้ายFดครองถ6กัแบ�งเป?นร�ฐย�อยๆ จะเป?นกัารง�ายในกัารปกัครอง และประเที่ศน�2นๆจะไม�ส่ามารถม�เอกัภูาพที่างกัารเม+อง หัร+อความส่าม�คค�ที่��จะต�อตานเจาอาณาน�คมได

ในกัรณ�พม�า อ�งกัฤษ ใชีว�ธิ�กัารปกัครองพม�า โดยกัารปกัครองที่�2งที่างตรง และที่างออม และม�กัารแบ�งพม�าออกัเป?นหัลายๆส่�วน อาที่�

1. ส่�วนแรกัค+อ บร�ต�ชี เบอร!มา (British Burma) ศ6นย!กัลางกัารปกัครองอย6�ที่�� กัร(งย�างกั(ง - ข้าหัลวงใหัญ�อ�งกัฤษจากัอ�นเด�ยมาปกัครอง- อ�งกัฤษปกัครองโดยตรง - บร�ต�ชี เบอร!ม�า เป?นมณฑิลหันF�งข้องอ�นเด�ย

- ร�ฐบาลอ�งกัฤษควบค(มดานกัารปKองกั�นประเที่ศ, ระบบเง�นตรา, กัารคมนาคม, กัฎหัมาย เป?นตน

- บร�ต�ชี เบอร!ม�า แยกัจากัอ�นเด�ย ค.ศ 1932

2. ส่�วนที่�� 2 ค+อ ร�ฐข้องชีนกัล(�มนอยต�างๆ เชี�น มอญ, ยะไข้�, คะฉี��น, กัะเหัร��ยง

- อ�งกัฤษอ�ส่ระ ผ่6น4าที่องถ��น ปกัครองกั�นเอง

นโยบาย “แบ�งแยกัและปกัครอง” (divide and rule) ที่4าใหักัารปกัครองพม�าแบ�งออกัเป?น 2 ส่�วนค+อ “พม�าแที่” (Burma proper) กั�บ เข้ต“ชีายแดน ” (Frontier Areas)

ที่4าใหัพม�าม�ป,ญหัาความข้�ดแยงที่างเชี+2อชีาต� และกัารแบ�งแยกัด�นแดนข้องชีนกัล(�มนอย ออกัจากั ส่หัพ�นธิ!พม�า ในป,จจ(บ�น โดยเฉีพาะหัล�งจากักัารเจรจาที่��เว�ยงปางโหัลง

ฝ่@ายไทใหญ� ประก่อบด้�วีย• ข,นปานจี�!วี• เจี�าค3าต<ก่• เจี�าห�มัฟAา• เจี�าหน,�มั• เจี�าจี�ามัท,น• เจี�าท,นเอ• ล,งผ�!วี• ข,นพง• อ�ต�!นเอ• ล,งจีาป,B• อ�ท,นมั�4น• ล,งข,นซิอ• เจี�าเหย�ยบฟAา• ล,งข,นท�

ฝ่@ายพมั�าได้�แก่�• อองซิาน

ฝ่@ายก่ะฉิ่�!น ได้�แก่�• สะมัา ด้��หวี�า ส�!นหวี�าหน�อ• เจี�าหร�บ• ด้�!น ระต�าวี• เจี�าหล�า• เจี�าหล�วีน• ละบ�!งก่ร�อง

ฝ่@ายช่�น ได้�แก่�• อ�เหล�อมั,ง ผาล�มั• อ�ต�อง จี�าค�บ ต�ต�!มั• อ�แก่�งมั�ง ฮั�ก่ก่�า

ชีนกัล(�มนอยมองว�า ตนเองม�อ�ส่ระในกัารปกัครองตนเองมาต�2งแต�ส่ม�ยอาณาน�คม

กัารเจรจาที่��เว�ยงปางโหัลง ลมเหัลวเพราะ นายพลอองซีาน ถ6กัลอบส่�งหัาร

ที่หัารพม�าถ+อโอกัาส่ใชีกั4าล�งยFดครองด�นแดน ร�ฐเข้ตชีายแดน

ดานเศรษฐกั�จ- เกั�ดระบบที่(นน�ยมข้F2นในพม�า, ม�พ�อคาต�างชีาต�เข้ามาลงที่(นในพม�า - เกั�ดระบบเง�นตรา, เง�นร6ปCอ�นเด�ย ถ6กัน4ามาใชีในพม�า- ข้าว กัลายเป?นพ+ชีเศรษฐกั�จข้องพม�า ที่��อ�งกัฤษตองกัารส่�งออกั- ม�กัารลงที่(นในอ(ตส่าหักัรรมบ�อน42าม�น ข้องบร�ษ�ที่เบอร!ม�าออย - พม�าตอนล�าง กัลายเป?น ศ6นย!กัลางเกัษตรกัรรม โดยเฉีพาะบร�เวณส่ามเหัล��ยมปากัแม�น42าที่��เร�ยกัว�า Burma Delta- เกั�ดโรงงานอ(ตส่าหักัรรมข้F2น

เกั�ดระบบภูาษ�แบบใหัม�ข้F2นในพม�า เชี�น ภูาษ�ที่��ด�น, ภูาษ�เที่�ยมว�ว-ควาย, ภูาษ�ประมง, ภูาษ�เกัล+อ, ภูาษ�มา

ส่�นคาหั�ตถกัรรมพ+2นเม+องข้องชีาวพม�า ถ6กัแที่นที่��ดวย ส่�นคาจากัโรงงานอ(ตส่าหักัรรมข้องอ�งกัฤษ, ชี�างฝCม+อพม�าข้าดรายได และหั�นไปประกัอบอาชี�พเป?นกัรรมกัร

ดานส่�งคม - ประชีากัรเพ��มอย�างรวดเร<ว เน+�องจากัผ่ลผ่ล�ต

ที่างกัารเกัษตรเพ��มมากัข้F2นและกัารแพที่ย!แผ่นตะว�นตกัถ6กัน4ามาใชีในพม�า อ�ตรากัารตายข้องที่ารกันอยลง

- เกั�ดชีนชี�2นใหัม�ๆ ในส่�งคม เชี�น เจาข้องที่��ด�นที่��เป?นชีาวอ�นเด�ย ซีF�งเป?นคนในบ�งค�บข้องอ�งกัฤษ, ชีาวอ�นเด�ยกัลายเป?นนายที่(น (เชีตยาร! ) ม�อาชี�พปล�อยเง�นกั6และเกั<บดอกัเบ�2ย

- ชีาวนาพม�าม�ฐานะยากัจนลง เน+�องจากัตองเชี�าที่��นาจากัชีาวอ�งกัฤษและชีาวอ�นเด�ยและภูาษ�ที่��ไม�เป?นธิรรมข้องอ�งกัฤษ อ�กัที่�2งพวกัเชีตยาร!ม�กัจะยFดที่��ด�นข้องชีาวนาพม�าไวเป?นหัล�กัประกั�นในกัรณ�ที่��ชีาวนากั6เง�น

- อ�งกัฤษยกัเล�กัระบบไพร� ระบบที่าส่

ม�กัารใชีกัฎหัมายและกัารข้F2นศาลตามแบบฉีบ�บข้องอ�งกัฤษ

เกั�ดชีนชี�2น ข้าราชีกัารพม�า ข้F2นเพ+�อใหัส่อดคลองกั�บกัารปกัครองข้องอ�งกัฤษในพม�า

กัารศFกัษาแบบอ�งกัฤษ ถ6กัน4ามาใชีในพม�า เชี�น กัารกั�อต�2งมหัาว�ที่ยาล�ยย�างกั(ง, กัารศFกัษาส่ม�ยใหัม�กั�อใหัเกั�ดข้บวนกัารชีาต�น�ยม

ความเส่+�อมข้องพ(ที่ธิศาส่นาในพม�า เน+�องจากักัารยกัเล�กัส่ถาบ�นกัษ�ตร�ย!ในพม�า, กัษ�ตร�ย!พม�าเด�มเป?นผ่6อ(ปถ�มถ!ศาส่นา ประกัอบกั�บม�ชีชี�นนาร�อ�งกัฤษไดกั�อต�2งโรงเร�ยนส่อนศาส่นาข้F2นหัลายแหั�ง, ชีาวพม�าที่��ตองกัารจะเล+�อนฐานะโดยกัารเข้าร�บราชีกัารม�กัจะเปล��ยนศาส่นาหัร+อเข้าศFกัษาส่ถาบ�นเหัล�าน�2

ส่าธิารณ6ปโภูคที่�ที่�นส่ม�ย อาที่� โรงพยาบาล, ที่างรถไฟุ

เกั�ดชี(มชีนแออ�ด

อ�นโดจ�นข้องฝร��งเศส่ ไดแกั� ด�นแดนเว�ยดนาม, กั�มพ6ชีา และลาว

ฝร��งเศส่ใหัความส่4าค�ญกั�บ เว�ยดนาม มากักัว�า กั�มพ6ชีา และ ลาว

หัากัพ�จารณากัารปกัครองข้องฝร��งเศส่ในอ�นโดจ�น, กั�มพ6ชีา และ ลาว ม�ฐานะเป?นร�ฐในอาร�กัข้าข้องฝร��งเศส่

ฝร��งเศส่ไม�ไดปกัครองโดยตรง เหัม+อนในเว�ยดนาม เพ�ยงแต�แต�งต�2งผ่6ส่4าเร<จราชีกัาร ซีF�งข้F2นตรงกั�บ ข้าหัลวง

ใหัญ�ฝร��งเศส่ในเว�ยดนามใหัด4าเน�นกั�จกัรรมต�างๆ อาที่� กัารเกั<บภูาษ�, กัารศFกัษา, กัารเกัษตรกัรรม, กัารป0าไม, กัารส่าธิารณส่(ข้, กัฎหัมาย, กัาคมนาคม

ฝร��งเศส่ไม�ไดลมเล�กัระบอบกัษ�ตร�ย!ใน ลาว และกั�มพ6ชีา เพ�ยงแต�คงไวในล�กัษณะข้อง กัษ�ตร�ย! หั(�นเชี�ด

ฝร��งเศส่ย�นยอมใหั กัษ�ตร�ย!ใน ลาว และ กั�มพ6ชีา ด4ารงต4าแหัน�งเป?นส่�ญล�กัษณ!ข้องประเที่ศ เน+�องจากัฝร��งเศส่ม�ส่�มพ�นธิ!ที่��ด�กั�บเชี+2อพระวงศ!ใน ลาว และกั�มพ6ชีา เป?นอย�างด� เน+�องจากักัษ�ตร�ย!กั�มพ6ชีาและลาว เอง เคยพF�งฝร��งเศส่ในกัรณ�ที่��ม�ป,ญหัากั�บส่ยาม

กัษ�ตร�ย!บางองค! ไม�ม�ส่�ที่ธิ�Nในกัารข้F2นครองราชีย!แต�ไดร�บกัารส่น�บส่น(นจากัฝร��งเศส่ เชี�น พระเจาศร�ส่ว�ส่ด�N

ความส่�มพ�นธิ! อ�นด�ระหัว�างราชีวงศ!กั�มพ6ชีากั�บฝร��งเศส่ ย�งม�หัล�กัฐานอย6�จากักัารที่��กั�มพ6ชีาส่�งที่หัารไปชี�วยฝร��งเศส่ในส่งครามโลกัคร�2งที่�� 1

ดานกัารเม+อง 1. ระบอบกัษ�ตร�ย!ย�งคงด4ารงอย6� ใน อ�นโดจ�น เป?น

เพ�ยงส่�ญล�กัษณ!, กัษ�ตร�ย!ไม�ส่ามารถเร�ยกัรองความจงร�กัภู�กัด�จากัประชีาชีนไดอย�างในอด�ต แต�เน+�องจากัม�กัารประส่านผ่ลประโยชีน!ที่��ลงต�ว จFงไม�ม�ป,ญหัาความข้�ดแยงในระยะแรกั

2. กัารบร�หัารประเที่ศเว�ยดนาม, กั�มพ6ชีา และลาว เป?นหันาที่��ข้องฝร��งเศส่, ฝร��งเศส่ไม�ไดใหัอ4านาจกัารปกัครองที่องถ��นหัร+อกัารร�บราชีกัารข้องชีาวพ+2นเม+องมากัน�กั หัากัเที่�ยบกั�บอ�งกัฤษ

3. ร�ฐบาลอาณาน�คมในฝร��งเศส่ม�แต�ชีาวต�างชีาต�

ดานส่�งคม 1. ม�กัารยกัเล�กัระบบที่าส่และระบบกัารเกัณฑิ!

แรงงานไพร� 2. เกั�ดข้นชี�2นใหัม�ในส่�งคม เชี�น ชีนชี�2นเศรษฐ�

ที่��ด�น เน+�องจากัฝร��งเศส่ใหักัรรมส่�ที่ธิ�Nในกัารถ+อครองที่��ด�น

3. ม�กัารวางผ่�งเม+องตามแบบย(โรป, พนมเปญ เป?นเม+องที่��ม�กัารวางผ่�งเม+องเหัม+อนย(โรปมากัที่��ส่(ด

4. เกั�ดระบบส่าธิารณ6ปโภูคแบบตะว�นตกั เชี�น ที่างรถไฟุ, โรงพยาบาล, ที่�าเร+อตามแม�น42าโข้ง

5. ชีนชี�2นป,ญญาชีน ไม�ค�อยพบมากัในอ�นโดจ�น หัากัเที่�ยบกั�บในมลาย6, พม�า เน+�องจากั

กัารปฎ�ร6ประบบกัารศFกัษาที่��ลมเหัลวข้องฝร��งเศส่- กัารศFกัษาระด�บอ(ดมศFกัษาตามแบบตะว�นตกั ถ6กัจ4ากั�ดอย6�ที่��

เว�ยดนาม ค+อม�กัารต�2งมหัาว�ที่ยาล�ย Indochinese University ที่��ฮิานอย ในข้ณะที่��ในลาว และกั�มพ6ชีา ม�เพ�ยงโรงเร�ยนม�ธิยมตามแบบตะว�นตกัเที่�าน�2น

- ฝร��งเศส่อางว�า กั�มพ6ชีา และลาว ไม�ส่นใจกัารศFกัษาแบบตะว�นตกัเน+�องจากั ย�งน�ยมศFกัษาตามธิรรมเน�ยมปฏ�บ�ต�เกั�า ตามว�ด

- คนกั�มพ6ชีาและคนลาว ไม�น�ยมศFกัษาในระด�บมหัาว�ที่ยาล�ย เพราะถ6กักั�ดกั�นจากัฝร��งเศส่ในกัารม�ส่�วนร�วมในกัารปกัครอง ผ่�ดกั�บในมลาย(และพม�า ที่��อ�งกัฤษเป=ดโอกัาส่ใหัชีาวพ+2นเม+อง ส่อบเข้าร�บราชีกัารเหัม+อนในอ�นเด�ย

- กัารปฎ�ร6ปกัารศFกัษาข้องฝร��งเศส่ ข้องคร6 คณาจารย! ส่�วนมากัม�แต�พวกัม�ชีชี�นนาร�

- กัารศFกัษาระด�บม�ธิยมในกั�มพ6ชีา เพ��งถ6กัใชีใน ค.ศ . 1935 ม�คนจบกัารศFกัษาเพ�ยง 4 คน

กัารแพที่ย!ไม�เจร�ญกัาวหันา มากัน�กั เน+�องจากัฝร��งเศส่ไม�ไดใหัความส่4าค�ญ, ข้าดแคลนนายแพที่ย!จากัตะว�นตกั

อย�างไรกั<ตาม ข้อด�ข้องกัารปกัครองข้องฝร��งเศส่ในดานกัารศFกัษาค+อ กัารคนพบโบราณส่ถานข้องกั�มพ6ชีา ซีากัอารยธิรรมเข้มรโบราณ เชี�น นครว�ด, นครธิม, ปราส่าที่บายน

ฝร��งเศส่ใหัความส่4าค�ญกั�บกัารบ6รณะโบราณส่ถาน และว�ชีากัารโบราณคด�ในอ�นโดจ�น

กัารคนพบอด�ตที่��ร( �งเร+องข้องกั�มพ6ชีา ส่�งผ่ลใหัเกั�ดความเป?นชีาต�น�ยมในหัม6�ชีาวกั�มพ6ชีา

ม�กัารพ�ฒนาที่��ด�นเพ+�อใชีเป?นแหัล�งเพาะปล6กัข้าว อาที่� บร�เวณที่��ราบล(�มแม�น42าโข้งและ เว�ยดนามใต

อย�างไรกั<ตามกัารพ�ฒนาเศรษฐกั�จในอ�นโดจ�น ไม�ม�ผ่ลด�น�กั เป?นความลมเหัลวข้องฝร��งเศส่

แมกัารที่4านาจะข้ยายต�ว แต�ชีาวนาไม�ม�ที่��ด�นเป?นข้องตนเอง, โรงส่�ข้าวเป?นข้องคนจ�นซีF�งอพยพเข้ามา

ระบบภูาษ�ย�งใหัประโยชีน!กั�บคนรวยและผ่ลประโยชีน!ข้องพ�อคา เชี�น ภูาษ�ที่��ด�น

ม�กัารน4ายางพารามาปล(กัในกั�มพ6ชีาแต�ผ่6ประกัอบกัารและแรงงานไม�ใชี� คนกั�มพ6ชีา แต�เป?นชีาวต�างชีาต�

ชีาวนาในอ�นโดจ�นจากัเด�มเคยอย6�ในฐานะที่��เล�2ยงต�วเองได แต�ในส่ม�ยกัารปกัครองข้องฝร��งเศส่ ม�ฐานะที่��อดอยากั เน+�องจากัตองเชี�าที่��ด�นจากัพวกันายที่(น ที่��ม�ที่� 2งต�างชีาต�และ เศรษฐ�ที่��ด�นใหัม�

เกั�ดระบบเง�นตรา, เศรษฐกั�จข้องอ�นโดจ�นที่��เคยอย6�โดดเด��ยวถ6กัผ่นวกัเป?นส่�วนหันF�งข้องเศรษฐกั�จโลกั

ฝร��งเศส่ผ่6กัข้าดกัารคาเกัล+อในอ�นโดจ�น

ส่เปนไดเปล��ยนโครงส่รางกัารปกัครองข้องฟุ=ล�ปป=นส่! ซีF�งกั�อใหัเกั�ด ระบบราชีาที่��ด�น (Landlord ) ในฟุ=ล�ปป=นส่!

นโยบายส่�วนมากั เป?นกัารแส่วงหัาผ่ลประโยชีน!ที่างเศรษฐกั�จจากัฟุ=ล�ปป=นส่! อาที่� กัารใชีแรงงาน, กัารเกั<บภูาษ�, กัารยFดครองที่��ด�น

ด้�านก่ารเมั1อง- รวมบาร�งไกัส่!หัลายๆบาร�งไกัส่! เป?น อ4าเภูอ

(พ6เอโบล)- หัลายๆอ4าเภูอรวมเป?นจ�งหัว�ด (แอลคา

เด�ย )- ดาต6 ม�หันาที่��เกั<บภูาษ�ใหักั�บร�ฐบาลส่เปน

โดยไดร�บส่�วนแบ�ง รวมถFงส่�ที่ธิ�Nในกัารครองที่��ด�น

ด้�านส�งคมั- ส่�งคมข้องชีาวฟุ=ล�ปป=นส่! ถ6กัแบ�งเป?น 3 ชีนชี�2น1. อภู�ส่�ที่ธิ�Nชีน ค+อ พวกัส่เปน, พระส่เปน และ

พวกัดาต6 (เจาข้องที่��ด�น )2. พวกัล6กัผ่ส่ม ค+อ พวกัเมส่ต�โซี ม�ส่�ที่ธิ�Nเข้า

ศFกัษาในส่ถาบ�นกัารศFกัษาข้องส่เปน, ม�ส่�ที่ธิ�ในกัารร�บราชีกัารกั�บส่เปนในบางต4าแหัน�งและเข้าเป?นที่หัารชี�2นผ่6นอยได

3. ชีาวพ+2นเม+อง ไดแกั� กัรรมกัร, ชีาวนา ม�กัไม�ม�ส่�ที่ธิ�Nในกัารถ+อครองที่��ด�น, ม�ภูาระในกัารเส่�ยภูาษ�และเป?นแรงงานใหักั�บร�ฐบาลส่เปน, ภูาษ�ที่��ด�นและภูาษ�ศาส่นา เป?นภูาระหัน�กัส่4าหัร�บชีาวพ+2นเม+อง

ดานเศรษฐกั�จ - โดยรวมแลว กัารคาข้องส่เปนไม�เจร�ญน�กั

เน+�องจากัส่เปนใชีนโยบายผ่6กัข้าดกัารคา- ส่เปนไม�อน(ญาตใหัต�างชีาต�เด�นที่างเข้ามา

คาข้ายกั�บฟุ=ล�ปป=นส่!โดยตรง - กัารคาข้ายที่างที่ะเลม�เส่นที่างกัารคาแค� 1

ที่างค+อ มะน�ลา – เม<กัซี�โกั, กัารคาที่างที่ะเลไม�ค�อยม�กั4าไร เน+�องจากัน�กัเด�นเร+อส่เปนไม�ม�ความส่ามารถ, พ�อคาส่เปนม�กับรรที่(กัส่�นคาเกั�นพ�กั�ดที่4าใหัเร+อจม, เส่นที่างเด�นเร+อม�พาย(ใตฝ(0น

- ม�กัารกั�ดกั�นส่�นคาจากัจ�นเน+�องจากักัล�วมาต�ตลาดส่�นคาส่เปนที่��ผ่ล�ตในฟุ=ล�ปป=นส่!

- กัารคาที่างที่ะเลเร��มด�ข้F2นในชี�วง C19 เน+�องจากัส่เปนยอมเป=ดเม+องมะน�ลา เป?นเม+องที่�า

- ม�ความเหัล��ยมล42าระหัว�างชีาวส่เปนและชีาวพ+2นเม+องส่6ง โดยเฉีพาะในดานรายไดและค(ณภูาพชี�ว�ต เน+�องจากันโยบายที่��ไม�เป?นธิรรมหัลายนโยบายข้องส่เปน อาที่�

ระบบเอนโคเม�ยนดา ระบบโปโล ระบบว�นดาลา

ระบบเอนโคเม�ยนดา ค+อ ระบบกัารเกั<บภูาษ�และกัารเกั<บส่�วยข้องร�ฐบาลส่เปนจากัชีาวพ+2นเม+อง, โดยร�ฐบาลส่เปนถ+อว�าที่��ด�นที่4ากั�น เป?นกัรรมส่�ที่ธิ�Nข้องตน, กัารที่��ชีาวพ+2นเม+องมาใชีประโยชีน! จ4าเป?นตองตอบแที่นร�ฐบาลส่เปนโดยกัารจ�ายส่�วยในร6ปแบบข้องผ่ลผ่ล�ต

ระบบโปโล ค+อ ระบบกัารเกัณฑิ!แรงงานชีาวฟุ=ล�ปป=นส่! อาย(ระหัว�าง 18 -60 ปC ซีF�งจะตองมาเป?นแรงงานใหัร�ฐบาลส่เปนปCละ 40 ว�น เพ+�อส่รางส่าธิารณ6ปโภูค ต�างๆ เชี�น ถนน, ที่างรถไฟุ

ระบบว�นดาลา ค+อ ระบบกัารเกั<บส่�วยข้องส่เปน ในร6ปแบบข้องผ่ล�ตผ่ลที่��ชีาวฟุ=ล�ปป=นส่!ผ่ล�ตได เชี�น ข้าว, ข้าวโพด, ยาส่6บ, ผ่ลไมต�างๆ ส่�วยที่��ถ6กัร�ฐบาลส่เปนเกั<บไป ส่เปนจะน4ามาข้ายต�อใหัชีาวฟุ=ล�ปป=นส่!ในราคาที่��ส่6งกัว�าเด�ม

เด�มที่�ฟุ=ล�ปป=นส่!เป?นข้องส่เปน แต�ถ6กัถ�ายโอนมาใหัส่หัร�ฐอเมร�กัาในปC ค.ศ. 1898 เน+�องจากั ส่หัร�ฐอเมร�กัา ประกัาศส่งครามกั�บส่เปนในกัรณ� ข้อพ�พาที่บร�เวณที่ะเลแคร�เบ�ยน

ส่งครามระหัว�างส่เปนและส่หัร�ฐอเมร�กัา ลามมาถFงที่ะเลแปซี�ฟุ=กั โดยส่หัร�ฐอเมร�กัาส่ามารถยFดมะล�ลาไดใน ปC ค.ศ.1898

ส่เปน เกัรงว�า ส่งครามจะข้ยายเข้าไปในเม<กัซี�โกัและละต�นอเมร�กัา ซีF�งเป?นอาณาน�คมข้องตน จFงยอมแพและยกัฟุ=ล�ปป=นส่!ใหักั�บอเมร�กัา

ล�ที่ธิ�ชีาต�น�ยม (Nationalism) เป?นปรากัฏกัารณ!ที่างความค�ดที่��แส่ดงออกัที่��วโลกั ในชี�วงระหัว�าง C19 – C20 ซีF�งส่ะที่อนถFงส่4านFกัในความเป?นชีาต�พ�นธิ(!เด�ยวกั�นข้องชีาวพ+2นเม+องที่��ถ6กักัดข้��และถ6กัข้6ดร�ดผ่ลประโยชีน!ที่างเศรษฐกั�จจากัประเที่ศเจาอาณาน�คม โดยเฉีพาะล�ที่ธิ�ชีาต�น�ยมที่��เกั�ดข้F2นในที่ว�ปเอเชี�ย

ส่4านFกัในความเป?นชีาต� เกั�ดข้F2นในประเที่ศตะว�นตกั ที่��ม�กัารพ�ฒนาร6ปแบบข้องร�ฐจากัร�ฐจาร�ตในส่ม�ยศ�กัด�นาส่วาม�ภู�กัด�Nมาเป?น ร�ฐชีาต� (Nation State)

องค!ประกัอบส่4าค�ญข้องร�ฐชีาต� ที่��ส่4าค�ญ ค+อ เชี+2อชีาต�เด�ยวกั�น, ภูาษาเด�ยวกั�น, ว�ฒนธิรรมเด�ยวกั�น, ม�ประว�ต�ศาส่ตร!และม�ส่4านFกัในอด�ตร�วมกั�น, ม�ผ่ลประโยชีน!ร�วมกั�น, ม�ศ�ตร6ร�วมกั�น

ย(โรป ในชี�วง C 17 เป?นตนมา เกั�ดส่งครามระหัว�างประเที่ศต�างๆมากัมาย อาที่� กัารข้F2นมาม�อ4านาจม� นโปเล�ยน ข้องฝร��งเศส่ กั�อใหัเกั�ดส่งครามไปที่��วย(โรป

กัระแส่ชีาต�น�ยม เพ+�อหัย(ดย�2งกัารร(กัรานข้องนโปเล�ยน ในด�นแดนข้องตนเอง แพร�กัระจายไปอย�างรวดเร<ว

ส่ามารถว�เคราะหั!ไดหัลายส่าเหัต( โดยอาจแบ�งเป?น ป,จจ�ยภูายใน และ ป,จจ�ยภูายนอกั

ป,จจ�ยภูายใน ส่ามารถว�เคราะหั!ไดจากั บร�บที่ที่างกัารเม+อง ส่�งคม และเศรษฐกั�จที่��เปล��ยนแปลงในด�นแดนเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ซีF�งอาจจะไดแกั� ผ่ลกัระที่บจากักัารวางระบบกัารศFกัษาส่ม�ยใหัม�ข้องชีาต�ตะว�นตกั, ความไม�พอใจนโยบายข้6ดร�ดข้องชีาต�ตะว�นตกัในหัม6�ชีาวพ+2นเม+อง

ป,จจ�ยภูายนอกั ส่ามารถว�เคราะหั!ไดจากั กัารเปล��ยนแปลงที่างกัารเม+องที่��เกั�ดข้F2นนอกัด�นแดนเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต เชี�น กัารเร�ยกัรองเอกัราชีข้องชีาวอ�นเด�ย, กัารแพร�กัระจายข้องล�ที่ธิ�คอมม�วน�ส่ต!, กัารปฏ�ว�ต�ในประเที่ศต�างๆ เป?นตน

ล�ที่ธิ�ชีาต�น�ยมในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต พ�ฒนามาจากั 3 แหัล�ง

1. ศาส่นาด�2งเด�ม 2. กัารศFกัษาแบบตะว�นตกั 3. กัารเปล��ยนแปลงข้องส่�งคม 4. กัารถ6กัญ��ป(0นยFดครอง

ป-จีจี�ยภูายใน - กัารศFกัษาแบบตะว�นตกั - นโยบายที่��ไม�เป?นธิรรมข้องชีาต�ตะว�นตกั - กัารเผ่ยแพร�ศาส่นาข้องชีาต�ตะว�นตกั - กัารเปล��ยนแปลงที่างโครงส่รางที่างกัารเม+องและ

ส่�งคมในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต - กัารถ6กัญ��ป(0นยFดครอง

ป,จจ�ยภูายนอกั - กัารปฏ�ว�ต�ข้อง ดร ซี(นย�ดเซี<น - กัารชีนะส่งครามที่างที่ะเลข้องญ��ป(0นต�อร�ส่เซี�ย - กัารปฏ�ว�ต�ร�ส่เซี�ย - กัารเร�ยกัรองเอกัราชีข้องชีาวอ�นเด�ย - กัารเกั�ดกับฏต�างๆในต�างประเที่ศ เชี�น ประเที่ศจ�น

กัารศFกัษาแบบตะว�นตกั ม�ผ่ลต�อกัารเกั�ดล�ที่ธิ�ชีาต�น�ยมไดอย�างไร

- กัารต�2งมหัาว�ที่ยาล�ยแบบตะว�นตกั เชี�น มหัาว�ที่ยาล�ยย�างกั(ง, มหัาว�ที่ยาล�ยมะละกัา, มหัาว�ที่ยาล�ยอ�นโดไชีน�า, มหัาว�ที่ยาล�ยซีานโตโที่ม�ส่, มหัาว�ที่ยาล�ยซีาน อ�ที่นาซี�โอ

- ส่�งผ่ลใหัน�กัศFกัษาข้องกัารศFกัษาแบบตะว�นตกัเพ��มมากัข้F2น ใน อ�นโดน�เซี�ย, อ�นโดจ�น, พม�า, มลาย6 และฟุ=ล�ปป=นส่!

- พวกัน�กัศFกัษาม�โอกัาส่ศFกัษาประว�ต�ศาส่ตร!ข้องกัารต�อส่6เพ+�ออ�ส่รภูาพข้องประเที่ศต�างๆ เชี�น ประเที่ศส่หัร�ฐอเมร�กัา, กัารปฏ�ว�ต�ฝร��งเศส่

- ชีาวพ+2นเม+องที่��ไดร�บกัารศFกัษาส่ม�ยใหัม� ไดศFกัษา งานเข้�ยนที่��เกั��ยวข้องกั�บเส่ร�ภูาพ อาที่�

- Social Contract (ส่�ญญาประชีาคม ) ข้องจอหั!น ล*อค

- งานเข้�ยนเกั��ยวกั�บที่ฤษฎ�ความเป?นเผ่ด<จกัารข้องระบอบส่มบ6รณาญาส่�ที่ธิ�ราชีย! ข้อง ชีาลส่! มองเตส่กั�เออร!

- บที่ความแหั�งเส่ร�ภูาพ (Essay on Liberty) ข้อง จอหั!น ส่จ*อต ม�ลล!

นอกัจากัน�2 กัารศFกัษาส่ม�ยใหัม� ย�งเป=ดโอกัาส่ใหัชีาวพ+2นเม+องในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ไดเร�ยนร6 เกั��ยวกั�บอด�ตข้องตนเอง และเป?นรากัฐานที่��กั�อใหัเกั�ดความร6 ส่Fกัร�วมในอด�ตข้องคนในชีาต�เด�ยวกั�น อาที่� ชีาวเข้มร แมว�าจะอย6�คนละแควน แต�กั<เกั�ดความร6 ส่Fกัร�วม ตรงที่�� ในอด�ต เข้มรเคยม�อารยธิรรมที่��เจร�ญร( �งเร+องร�วมกั�นมาแลว ซีF�งอารยธิรรมเหัล�าน�2น ม�ความเจร�ญมากั�อนที่��จะร�บว�ฒนธิรรมต�างชีาต� อาที่� ม�ภูาษา ต�วอ�กัษร เป?นข้องตนเอง

ส่4านFกัในอด�ตร�วมกั�น กั�อใหัเกั�ดส่4านFกัในความเป?นชีาต� และพ�ฒนาไปส่6�กัารเกั�ดล�ที่ธิ�ชีาต�น�ยมไดง�าย

ซีF�งอาจกัล�าวไดว�า เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตม�ว�ฒนธิรรม เป?นข้องตนเองมาต�2งแต�อด�ต ในข้ณะที่��ย(โรปเพ��งมาฟุQ2 นฟุ6ว�ที่ยากัารข้องกัร�กัและโรม�นไม�นาน

นโยบายที่��ไม�เป?นธิรรม กั�อใหัเกั�ดล�ที่ธิ�ชีาต�น�ยมไดอย�างไร

ยกัต�วอย�าง นโยบายที่��ไม�เป?นธิรรม และว�เคราะหั!ว�า กั�อใหัเกั�ดความไม�พอใจในหัม6�ชีาวพ+2นเม+องไดอย�างไร

กัารศFกัษาส่ม�ยใหัม� ที่4าใหัชีาวพ+2นเม+อง ไดร6 จ�กั แนวค�ด คอมม�วน�ส่ต! ที่��ปฏ�เส่ธิชีนชี�2น และ ส่น�บส่น(นใหั ชีาวนา และกัรรมาชี�พ ปฏ�เส่ธิกัารกัดข้��ที่างกัารเม+องและเศรษฐกั�จข้อง นายที่(น

กัารถ6กัญ��ป(0นยFดครอง ญ��ป(0นม�บที่บาที่ส่4าค�ญในกัารเส่ร�มส่รางใหัเกั�ดข้บวนกัาร

ชีาต�น�ยม ในภู6ม�ภูาคเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ใหัร(นแรงมากัข้F2น ที่�2งน�2 เน+�องจากันโยบายกัารปกัครองที่��ไม�เป?นธิรรมข้องกัอง

ที่�พญ��ป(0นที่��เข้ามายFดครองประเที่ศต�างๆในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต อาที่�

- กัารข้6ดร�ดเอาที่ร�พยากัรที่างธิรรมชีาต�จากัประเที่ศที่��เข้าไปยFดครอง

- กัารเกัณฑิ!แรงแรงงานชีาวพ+2นเม+องเพ+�อส่รางที่างรถไฟุและส่าธิารณ6ปโภูค เชี�น กัารน4าชีาวอ�นโดน�เซี�ยและชีาวพม�ามาส่รางที่างรถไฟุส่ายมรณะในประเที่ศไที่ยและพม�า

- กัารกัดข้��ที่างเพศชีาวพ+2นเม+อง โดยเฉีพาะชีาวจ�นในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต, กัารบ�งค�บใหัชีาวพ+2นเม+องเป?นโส่เภูณ�ประจ4ากัองที่�พ (Comfort women)

- พฤต�กัรรมข้องที่หัารญ��ป(0นที่��ไม�ใหัเกั�ยรต�ชีาวพ+2นเม+อง และม�กัารลงโที่ษชีาวพ+2นเม+องที่��โหัดเหั�2ยม เชี�น กัารลงโที่ษชีาวพ+2นเม+องโดย หัน�วยต4ารวจล�บ ข้องญ��ป(0นที่��เร�ยกัว�า เคมเพไต (Kempetai) ที่��ที่าร(ณ, กัรณ�บานโป0งในประเที่ศไที่ย เป?นตน

- กัารบ�งค�บชีาวพ+2นเม+องที่��ข้�ดต�อความเชี+�อด�งเด�มข้องชีาวพ+2นเม+อง เชี�น กัารบ�งค�บใหัชีาวอ�นโดน�เซี�ย เคารพ พระจ�กัรพรรด�ญ��ป(0นในฐานะที่��ที่รงเป?นพระเจาองค!หันF�งและใหัชีาวม(ส่ล�มละหัมาดโดยหั�นหันาไปที่างกัร(งโตเกั�ยว

ข้บวนกัารชีาต�น�ยมที่��เกั�ดข้F2นในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตเพ+�อต�อตานกัองที่�พญ��ป(0น เชี�น กัองโจรคอมม�วน�ส่ต!ในมลาย6ข้องชีาวจ�น, ข้บวนกัารเส่ร�ไที่ยและข้บวนกัารไที่ยถ�บในประเที่ศไที่ย, ข้บวนกัารฮิ(กับาราฮิ�บ ในฟุ=ล�ปป=นส่!

กัารชีนะส่งครามที่างที่ะเลข้องญ��ป(0นต�อร�ส่เซี�ย ม�ผ่ลต�อกัารเกั�ดล�ที่ธิ�ชีาต�น�ยมไดอย�างไร

- ชีาวเอเชี�ย ส่ามารถเอาชีนะมหัาอ4านาจอย�างร�ส่เซี�ยได

กัารเร�ยกัรองเอกัราชีข้องชีาวอ�นเด�ย เชี�น มหัาตมะ คานธิ�

- หัล�กัอหั�งส่า และอารยข้�ดข้+น ( Civil Disobediences)

- กัารไม�ใหัความร�วมม+อที่(กัประเภูที่กั�บร�ฐบาลอ�งกัฤษข้องชีาวอ�นเด�ย จนในที่��ส่(ดอ�งกัฤษไม�ส่ามารถปกัครองอ�นเด�ยไดอย�างส่ะดวกัเพราะข้าดความร�วมม+อจากัชีาวพ+2นเม+อง ที่4าใหัอ�งกัฤษ ยอม ผ่�อนปรนนโยบายที่��ไม�เป?นธิรรมกั�บชีาวอ�นเด�ย มากัข้F2น

- กัารเคล+�อนไหัวข้องข้บวนกัารส่ว�ส่เที่ส่� ในอ�นเด�ย ที่��ต�อตานส่�นคาอ�งกัฤษ โดยส่น�บส่น(นส่�นคาที่��ผ่ล�ตโดยชีาวพ+2นเม+อง ซีF�ง ชีาวพม�าไดน4ามาใชีในพม�า

- กั�อใหัเกั�ดข้บวนกัารชีาต�น�ยม ที่��เนนส่�นต�ว�ธิ�

- กัารเกั�ดกับฏต�างๆในต�างประเที่ศ เชี�น ประเที่ศจ�น

กับฏไตเผ่�ง, กับฏบ*อกัเซีอร!

ส่งครามมหัาเอเชี�ยบ6รพา = ส่งครามโลกัคร�2งที่�� 2 ในภู6ม�ภูาคเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต

เกั�ดข้F2นน�บจากักัองที่�พญ��ป(0น บ(กัโจมต�เพ�ร!ลฮิาร!เบอร! (Pearl Harbor) ข้องประเที่ศส่หัร�ฐอเมร�กัาในหัม6�เกัาะฮิาวาย และกัารยกัพลข้F2นยกัข้องกัองที่�พญ��ป(0นที่��ฟุ=ล�ปป=นส่!, ส่�งคโปร!, อ�นโดน�เซี�ย, อ�นโดจ�น, ไที่ย และคาบส่ม(ที่รมลาย6 ในว�นที่�� 7 ธิ�นวาคม 1941

1. เกั�ดล�ที่ธิ�ที่หัารน�ยม ข้F2นในประเที่ศญ��ป(0น ต�2งแต�กัารปฏ�ร6ปเมจ� ปC ค.ศ. 1868

2. ความตองกัารที่ร�พยากัรที่างธิรรมชีาต�ข้องประเที่ศญ��ป(0นเพ+�อตอบส่นองต�อพ�ฒนากัารข้องอ(ตส่าหักัรรมข้องประเที่ศญ��ป(0น

3. ความข้�ดแยงกั�บชีาต�ตะว�นตกัที่��ม�อ�ที่ธิ�พลในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต โดยเฉีพาะกั�บ USA

4. ความลมเหัลวข้ององค!กัรส่�นน�บาตชีาต� 5. กัารเป?นพ�นธิม�ตรกั�บประเที่ศมหัาอ4านาจข้องประเที่ศญ��ป(0น

และกัารเส่+�อมอ4านาจข้องชีาต�ตะว�นตกัในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต

ญ��ป(0นม�กัารป=ดประเที่ศมาน�บต�2งแต� C17 ส่ม�ยโชีกั(นโตกั(งาวะ

เร��มเป=ดประเที่ศเน+�องจากั ถ6กั USA บ�บบ�งค�บในชี�วง C19

ชีาวญ��ป(0นเร��มมองว�าระบบโชีกั(นอ�อนแอ ไม�ส่ามารถตานที่านกัารแที่รกัแซีงข้องชีาต�ตะว�นตกัได จFงม�กัารรวมอ4านาจส่6�ศ6นย!กัลาง น4าพาไปส่6�กัารปฏ�ร6ปเมจ�

โชีกั(น และ ไดเม�ยว เร��มหัมดอ4านาจ, อ4านาจถ6กัรวมส่6�ศ6นย!กัลางที่��ต�วพระจ�กัรพรรด�, ม�กัารประกัาศใชีร�ฐธิรรมน6ญ

ชีนชี�2นซีาม6ไร ข้F2นมาม�อ4านาจ ในฐานะชีนชี�2นที่หัาร, ที่หัารกัลายเป?นส่ถาบ�นหัล�กัข้องประเที่ศญ��ป(0น โดยที่หัารจะจงร�กัภู�กัด�และที่4าตามค4าส่��งข้องพระจ�กัรพรรด�เที่�าน�2น, ที่หัารยอมที่4าที่(กัอย�างเพ+�อพระจ�กัรพรรด�

ชีาวญ��ป(0น เชี+�อว�า ร�ฐบาลที่หัาร ม� ประส่�ที่ธิ�ภูาพมากักัว�า ร�ฐบาลพลเร+อน

เกั�ดล�ที่ธิ�ชีาต�น�ยม (หัลงชีาต�แบบส่(ดโต�ง), ล�ที่ธิ�ที่หัารน�ยม และล�ที่ธิ�เที่�ดที่6นองค!จ�กัรพรรด�ที่��ร(นแรง ส่�งผ่ลใหัญ��ป(0นเร��มพ�ฒนากัองที่�พส่ม�ยใหัม�อย�างต�อเน+�อง

ผ่6ชีายญ��ป(0นที่(กัคนตองเป?นที่หัาร, ญ��ป(0นเร��มม�แนวค�ดในกัารล�าอาณาน�คม, ม�ความเป?นจ�กัรวรรด�น�ยมมากัข้F2น โดยญ��ป(0นตระหัน�กัว�า ถาญ��ป(0นไม�ร(กัรานประเที่ศอ+�น ประเที่ศอ+�นๆกั<จะเป?นฝ0ายร(กัรานญ��ป(0นเอง

ม�กัารร(กัรานจ�น (ที่4าส่งครามกั�บจ�น 2 คร�2ง), เกัาหัล� และเกัาะไตหัว�น

กัารรบชีนะร�ส่เซี�ยข้องกัองที่�พเร+อญ��ป(0น ที่4าใหั ญ��ป(0นม�ความม��นใจมากัข้F2นในกัารส่ถาปนาอ4านาจข้องตนเองใน เอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต

เกั�ดกัล(�มอ�ที่ธิ�พลที่างเศรษฐกั�จมากัมายในญ��ป(0น เชี�น ไซีบ�ตส่( ซีF�งประกัอบดวย 4 ตระกั6ลหัล�กั ค+อ ม�ตซี(ย, ม�ตซี6บ�ชี�, ซี6ม�โตโม, ยาซี6ดะ

อ(ตส่าหักัรรมในญ��ป(0นกั4าล�งเต�บโตอย�างรวดเร<ว เชี�น กัารต�อเร+อ, เคร+�องจ�กัร, อ(ตส่าหักัรรมถ�านหั�น, กัารถล(งเหัล<กั เป?นตน

ล�ที่ธิ�ที่หัารน�ยม กั�อใหัเกั�ดกัารพ�ฒนาอาว(ธิย(โที่ปกัรณ! เชี�น เร+อรบ, เร+อด4าน42า, รถถ�ง, รถหั(มเกัราะ

ญ��ป(0นม�ที่ร�พยากัรที่��จ4ากั�ด จFงเร��มส่รรหัาแหัล�งที่ร�พยากัรใหัม�ๆ ในจ�น และในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต อาที่� น42าม�นในอ�นโดน�เซี�ยและแมนจ6เร�ยข้องจ�น, ยางพาราและด�บ(กัในมลาย6

USA เป?นชีาต�ตะว�นตกัชีาต�แรกั ที่��น4านโยบายกัารคว4�าบาตร และกัารงดส่�งส่�นคา เข้ามาใชีในในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใตและในจ�น

ต�2งแต�ชี�วง C20 ที่��ญ��ป(0นเข้ายFดครองจ�น (แมนจ6เร�ย ) ที่4าใหั USA ไม�พอใจ จFงตอบโตญ��ป(0นโดยกัาร งดส่�งน42าม�นใหักั�บญ��ป(0น

ญ��ป(0นม�กัารเจรจาเร+�องน42าม�นกั�บ USA หัลายคร�2งแต� USA ไม�ส่นใจ ประกัอบกั�บ USA ไดตอบโตญ��ป(0นโดยกัารยอมส่�งอาว(ธิและน42าม�นใหักั�บจ�นคณะชีาต� (กั*กั ม�น ต�Lง ) ข้องนายพลเจ�ยง ไค เชี<ค เพ+�อที่4ากัารข้�บไล�ญ��ป(0นออกัจากัจ�น

ที่4าใหัญ��ป(0นต�ดส่�นใจบ(กัโจมต�เพ�ร!ลฮิาร!เบอร!, เกัาะฮิาวาย และฐานที่�พข้อง USA ที่��เกัาะกัวม เพ+�อเป?นกัารซี+2อเวลาในกัารหัาแหัล�งน42าม�น

องค!กัารส่�นน�บาตชีาต� ไม�ส่ามารถย�บย�2งกัารส่ะส่มอาว(ธิและกัารข้ยายอ4านาจที่างกัารที่หัารข้องญ��ป(0นได เน+�องจากัองค!กัารส่�นน�บาตชีาต�ข้าดกัองกั4าล�งประจ4ากัารในกัารร�กัษาส่�นต�ภูาพ

ส่�งผ่ลใหัแส่นยาน(ภูาพที่างที่หัารข้องญ��ป(0นพ�ฒนาข้F2นอย�างรวดเร<ว

ส่นธิ�ส่�ญญา แอนต�2 โคม�นเที่อร!น กั�บเยอรมน� ส่นธิ�ส่�ญญาไม�ร(กัรานซีF�งกั�นและกั�นกั�บร�ส่เซี�ย กัารบ(กัร(กัรานจ�น, ไตหัว�น และเกัาหัล�ข้องญ��ป(0น ไม�ได

ร�บกัารต�อตานจากัอ�งกัฤษและฝร��งเศส่ ที่4าใหัญ��ป(0นตระหัน�กัว�า ชีาต�ตะว�นตกัด�งกัล�าว ไม�ไดม�ความเป?นมหัาอ4านาจแลว

ในย(โรป น�บต�2งแต� ค ศ 1939 ที่��เยอรมน� โจมต�โปแลนด!, กัารยFดครองฝร��งเศส่และฮิอล�นดา, กัารที่4าส่งครามกั�บอ�งกัฤษ ที่4าใหัชีาต�ตะว�นตกัไม�ส่ามารถส่�งกั4าล�งมาร�กัษาอาณาน�คมข้องตนเองใน SEA ได

ส่งครามเย<น (Cold War) หัมายถFงส่งครามที่��ต�อส่6กั�นระหัว�างประเที่ศ 2 กัล(�ม ที่��ม�อ(ดมกัารณ!ที่างกัารเม+องต�างกั�น เกั�ดข้F2นหัล�งส่งครามโลกัคร�2งที่�� 2

กัล(�มประเที่ศที่�2ง 2 กัล(�มจะแข้�งข้�นกั�นในกัาร

หัาพ�นธิม�ตร, ที่างเศรษฐกั�จ, กัารส่ะส่มอาว(ธิ, กัารพ�ฒนาเที่คโนโลย�ที่างที่หัารและอวกัาศ

โลกัถ6กัแบ�งเป?น 2 ค�ายใหัญ�ๆ ค+อ ค�ายตะว�นตกั และค�ายตะว�นออกั

ค�ายตะว�นตกั หัร+อโลกัฝ0ายเส่ร� (ระบอบประชีาธิ�ปไตย ) = USA

ค�ายตะว�นออกั หัร+อโลกัฝ0ายซีาย (ระบอบคอมม�วน�ส่ต! ) = USSR

ม�ความร�วมม+อที่างที่หัารระหัว�างประเที่ศกัล(�มส่มาชี�กัข้อง 2 ค�าย

1. ค�ายโลกัเส่ร� ม� NATO 2. ค�ายคอมม�วน�ส่ต! ม� Warsaw Pact

ล�กัษณะเฉีพาะข้องส่งครามเย<นค+อ จะไม�ม�กัารที่4าส่งครามอย�างเป=ดเผ่ย หัร+อประกัาศส่งครามอย�างเป=ดเผ่ย ด�งเชี�น กัรณ�ข้อง ส่งครามโลกัคร�2งที่�� 1 และส่งครามโลกัคร�2งที่�� 2

กัารส่6รบกั�นจะ อย6�ในร6ปแบบข้องส่งครามต�วแที่น (Proxy War) ที่��ประเที่ศ 2 ค�าย จะส่น�บส่น(นพ�นธิม�ตรซีF�งเป?นต�วแที่นข้องอ(ดมกัารณ!ที่างกัารเม+องข้องตน เชี�น ในส่งครามเกัาหัล�, ส่งครามเว�ยดนาม เป?นตน

ม�ภูาวะความตรFงเคร�ยดในดานกัารเม+องระหัว�างประเที่ศมากั ต�างฝ0ายต�างหัวาดระแวงซีF�งกั�นและกั�น โดยเฉีพาะในเร+�องกัารโจมต�ซีF�งกั�นและกั�น

ส่งครามเว�ยดนาม ส่งครามกัลางเม+องในเข้มร

1. USA ยFดหัล�กัที่ฤษฎ�โดม�โน (Domino Theory) ถาประเที่ศใดประเที่ศหันF�งใน SEAเป?นคอมม�วน�ส่ต! ประเที่ศที่��เหัล+�อกั<จะเป?นคอมม�วน�ส่ต!ตามไปดวย- ค.ศ. 1949 จ�นคอมม�วน�ส่ต!น4าโดย เหัมา เจRอ ต(ง ส่ามารถข้�บไล�จ�นคณะชีาต� (กั*กั ม�น ต�Lง ) ข้องนายพลเจ�ยง ไค เชี<ค ซีF�ง USA ส่น�บส่น(นอย6� ออกัไปต�2งประเที่ศใหัม� (ไตหัว�น ) ได

- ค.ศ. 1950 เกั�ดส่งครามเกัาหัล�ข้F2น ม�กัารแบ�งเกัาหัล�เป?น 2 ส่�วน USA กัล�วว�า เกัาหัล�จะกัลายเป?นคอมม�วน�ส่ต!หัมดที่�2ง 2 ส่�วน

- ค.ศ. 1956 จะม�กัารเล+อกัต�2งเพ+�อรวมประเที่ศเว�ยดนาม ซีF�ง USA กัล�วว�า เว�ยดม�นหั! ข้อง โฮิ จ� ม�นหั! จะชีนะกัารเล+อกัต�2งและที่4าใหัเว�ยดนามกัลายเป?นประเที่ศคอมม�วน�ส่ต! จFงเข้าแที่รกัแซีงกัารเม+องภูายในเว�ยดนาม โดยกัารส่น�บส่น(น นาย โง ด�นหั! เง�ยม ใหัเป?นประธิานาธิ�บด�ข้องเว�ยดนามใต

- ส่�งผ่ลใหัเกั�ด ส่งครามเย<นใน SEA และ ส่งครามเว�ยดนาม เป?นส่งครามต�วแที่น ระหัว�าง USA และ USSR กั�บ จ�น

2. USA ม�นโยบายกัารส่กั�ดกั�2นกัารแพร�กัระจายข้องล�ที่ธิ�คอมม�วน�ส่ต!ที่��วโลกั

- USA เข้าใหักัารส่น�บส่น(นประเที่ศประชีาธิ�ปไตยที่(กัประเที่ศที่��วโลกั ที่�2งที่างดานเศรษฐกั�จ และความร�วมม+อที่างดานที่หัาร เพ+�อส่กั�ดกั�2นอ�ที่ธิ�พลข้อง USSR และกัารน4าล�ที่ธิ�คอมม�วน�ส่ต!มาใชี

- ในเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต ส่น�บส่น(นใหัม�กัารจ�ดต�2ง SEATO หัร+อ องค!กัารส่นธิ�ส่�ญญาปKองกั�นภู6ม�ภูาคเอเชี�ยตะว�นออกัเฉี�ยงใต (ส่ปอ .) ม� อเมร�กัา, ไที่ย, ฟุ=ล�ปป=นส่!, อ�งกัฤษ, ออส่เตรเล�ย, ปากั�ส่ถาน และน�วซี�แลนด! เป?นส่มาชี�กั

- ไที่ย และ ฟุ=ล�ปป=นส่! ถ6กับ�บจากัส่นธิ�ส่�ญญาใหัส่�งที่หัารไปรบในเว�ยดนาม อ�กัที่�2งเม+�อส่งครามเว�ยดนามแพร�ข้ยายไปในลาวและกั�มพ6ชีา

- จFงส่�งผ่ลใหั ไที่ย และ ฟุ=ล�ปป=นส่! ตองรบกั�บที่หัารลาวและกั�มพ6ชีา