Upload
phamtuyen
View
212
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
jäHf muÁ‹ ãÂ, gâahs® k‰W« ã®thf¢ Ó®ÂU¤j¤Jiw
mik¢r® ÂU. X. g‹Ü®bršt« mt®fŸ, 2016-2017 M«
M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l¤ij, 2016 M« M©L
#]iy¤ §fŸ 21 M« ehŸ r£lk‹w¥ nguit K‹ it¤J
M‰W« ciu
kh©òäF nguit¤ jiyt® mt®fns!
bfhilmë br§nfhš FoX«gš eh‹F«
cilah‹M« ntªj®¡F xë
(FwŸ 390)
bfhilÍ«, Ïu¡f FzK«, br§nfh‹ikÍ«, k¡fis¡
fh¤jY« M»a eh‹F g©òfisÍ« cila mur®,
mur®fS¡bfšyh« têfh£L« fy§fiu és¡F ngh‹wt®
Mth® v‹w bjŒt¥ òyt® ÂUtŸStç‹ bghŒahbkhê¡F
Ïy¡fzkhŒ, kh©òäF Kjyik¢r® òu£Á¤ jiyé
b# b#ayèjh mt®fŸ, ms¥gça fUiz¡F«, kÂE£g¤Â‰F«
ciwélkhf¤ Âfœ»wh®fŸ. ‘k¡fshš eh‹, k¡fS¡fhfnt
eh‹’ vd v£L¤ ¡F« KH§», k¡fë‹ eynd j‹ ey‹ vd¡
fUÂ, jäœ thH; jäœehL jiH¤njh§f; jäœ k¡fŸ thœéš
ts« bgUf, mšY« gfY« mauhJ ciH¤J tU»wh®fŸ.
2. kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ, j‹åfçšyh
jifikrhš jiyik¥ g©òfshš, jila‰w cWÂÍl‹
jäœeh£o‹ K‹nd‰w¤Â‰F«, jäœ k¡fë‹ ey« ngzΫ,
cWÂnahL brašg£ljhšjh‹ nj®jèš bjhl® bt‰¿fis¡
Fé¤J, jäœeh£L k¡fë‹ mst‰w m‹igÍ«, ghr¤ijÍ«,
2
bgUkÂ¥igÍ« bg‰W, flªj r£lk‹w¤ nj®jèš milªj
tuyh‰W¢ Áw¥òä¡f bt‰¿æ‹ _ykhf, MwhtJ Kiwahf
mçaizna¿ Kjyik¢r® bghW¥ig¤ bjhlU« thŒ¥ig¥
bg‰WŸsh®fŸ. ms¥gça ÂwikÍ« m¿th‰wY« xU§nf
mika¥ bg‰w kh©òäF Kjyik¢r® mt®fë‹ jiyikæ‹
Ñœ, Û©L« ãÂaik¢ruhf¥ gâah‰w vd¡F¡ »il¤j Ϫj
khbgU« thŒ¥Ãid v‹ thœehëš »il¤j‰fça bgU« ngwhf¡
fUJ»nw‹. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j ãÂãiy
m¿¡ifia Ϫj¥ nguitæ‹ K‹ rk®¥Ã¡F« Ϫj ntisæš,
kh©òäF Kjyik¢r® mt®fë‹ mst‰w kÂE£g¤ij v©â,
jiy tz§», vd¡F Ϫj khbgU« bghW¥ig tH§»a mtU¡F
vdJ beŠrh®ªj e‹¿ia cç¤jh¡F»nw‹.
3. khbgU« jiyt®fshš k£Lnk, bjhiyneh¡Fl‹
bfh©l £l¤ij ÁªÂ¤J, totik¤J, mjid KGikahf¢
brašgL¤Â, bt‰¿ fhQ«tiu Kid¥òl‹ bjhl®ªJ
f©fhâ¡f KoÍ«. ekJ kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ
m¤jifa khbgU« jiyt® v‹gjhš jh‹, 22.03.2012 m‹W,
jäœehL bjhiyneh¡F¤ £l« 2023 –¡fhd Mtz¤ij
btëæ£L, jäœeh£o‹ ts®¢Á¡fhd ghijia totik¤J
têfh£oÍŸsh®fŸ. Ϫj Mtz¤ij btëæ£L mt®fŸ T¿a
fU¤ij eh‹ ϧF ãidÎ Tw éU«ò»nw‹.
“mbkç¡fhit¥ g‰¿a xU khbgU« fdit¡ f©l
kh®o‹ ÿj® »§if¥ nghš, jäœeh£o‰fhf ehD«
xU bjhiyneh¡F¥ gh®it, fdÎ bfh©LŸns‹.
vdJ fdéš, ntiyæšyhik v‹w ãiy
ÏisP®fS¡»ilna mwnt Ïšyhj; tWik
3
K‰¿Y« xê¡f¥g£l; fšé, Rfhjhu«, FoÚ®,
kU¤Jt« ngh‹w mid¤J mo¥gil trÂfisÍ«
x›bthU FokfD« vëš bgw¡ Toa; Ïit
mid¤Â‰F« nkyhf, ghJfh¥ò, mikÂ, ts¤ij
mid¤J k¡fS« bgW»‹w khãykhf¤
jäœeh£il¡ fh©gnj vdJ fdthF«. mid¤J
r_f bghUshjhu¡ F¿pLfëY« Kjšãiy
khãykhf¤ jäœehL K‹nd¿, Ï¥ò¤jhæukh©oš
m¿th®ªj bghUshjhukhf (Knowledge Economy)
cUthF« v‹»‹w fdÎ mJ. Ϫj bjhiyneh¡F¤
£l« 2023 -¡fhd Mtz« vdJ fdit btë¡
bfhz®ªJ, mj‹ Ïy¡Ffis tiuaW¤J mt‰iw
mila F¿¥Ã£l £l§fis vL¤Jiu¤JŸsJ.”
Ϫj¤ bjhiyneh¡F Mtz« Ï‹W k£L« mšyhkš
v®fhy¤Â‰F« khãy¤Â‹ ts®¢Á¡fhd £l§fis
tF¤Jiu¤JŸsJ. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfS¡F Ϫj Mtz« xU bjëthd
Ïy¡if¡ fh£oÍŸsJ.
4. khãy¤Âš mikÂ, ts«, ts®¢Á v‹w
F¿¡nfhŸfis milaΫ, bjhiyneh¡F¤ £l« 2023
Mtz¤Âš tF¡f¥g£l Ïy¡Ffis milaΫ, khãy mséš
IªJ Ïa¡f§fisÍ« (Missions), ts®¢Á¡fhd gÂbdh‹W
Áw¥ò neh¡F bgU« £l§fisÍ« (Special Focus Areas of
Development) Ϫj muR totik¤JŸsJ. Ϫj IªJ
Ïa¡f§fS« gšntW JiwfŸ k‰W« ã®thf mik¥òfë‹
4
brašghLfis xU§»iz¤J ca® Ïy£Áa Ïy¡Ffis
milÍ« tifæš totik¡f¥g£LŸsd.
khãy mséyhd Ϫj IªJ Ïa¡f§fŸ:
• Ú® Mjhu nkyh©ik k‰W« Fokuhk¤J Kiw¡F
ò¤Jæ%£L« Ïa¡f«
• Foirfs‰w »uhk§fisÍ«, Foir¥gFÂfs‰w
efu§fisÍ« cUth¡»l Å£L tr¡fhd khãy
Ïa¡f«
• tWik xê¥Ã‹ _y« ViHfS¡F¥ bghUshjhu
ca®it tH§Ftj‰fhd Ïa¡f«
• öŒik¤ jäHf¤Â‰fhd Ïa¡f«
• Âw‹ nk«gh£o‰fhd Ïa¡f«
ts®¢Á¡fhd gÂbdh‹W Áw¥ò neh¡F bgU« £l§fŸ:
• ntsh©ik k‰W« mij¢ rh®ªj Kj‹ik¤ Jiwfë‹
ts®¢Á
• ef®¥òu c£f£lik¥ig tY¥gL¤Jjš
• R‰Wyh¤ Jiw nk«ghL
• FW, ÁW k‰W« eL¤ju¤ bjhêš ãWtd§fis
C¡Fé¤jš
5
• rhiyfŸ, ä‹rhu«, ÁW JiwKf§fŸ, ghrd«, FoÚ®
ngh‹w c£f£lik¥ig nk«gL¤j Áw¥ò¡ ftd«
• bjhêš tê¤jl« _ykhf KjÄLfis C¡Fé¤jš
k‰W« bjhêš bjhl§f cfªj NHiy nk«gL¤Jjš
• midtU¡F« fšé, F¿¥ghf, fšé¤ ju¤Â‰fhd
Áw¥ò¡ ftd«
• midtU¡F« Rfhjhu«
• r_f¥ ghJfh¥ò, F¿¥ghf, bg©fŸ k‰W« FHªijfŸ
ey« ÛJ Áw¥ò¡ ftd«
• ef®¥òu¥ ngh¡Ftu¤Âid tY¥gL¤Jjš
• ešyh£Á k‰W« ã®thf¤Âš btë¥gil¤ j‹ikia
cWÂ¥gL¤Jjš
nk‰fhQ« neh¡f§fisÍ« Ïy¡FfisÍ«
v£Ltj‰fhd mid¤J bfhŸiffisÍ« £l§fisÍ«
totik¤J brašgL¤j cça mQFKiwfis 2016-2017 M«
M©o‰fhd Ϫj ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l« vL¤Jiu¤JŸsJ.
5. “brhšYjš ah®¡F« vëa mçath«
brhšèa t©z« braš”
v‹gJ tŸSt® th¡F. brh‹dij¢ brhšèa t©z«
brašgL¤J« M‰wšä¡f jiytuhf kh©òäF Kjyik¢r®
mt®fŸ Âfœ»wh®fŸ. elªJ Koªj r£lk‹w¤ nj®jèš
kh©òäF Kjyik¢r® mt®fS¡F kf¤jhd Mjuit më¤J,
6
32 M©LfS¡F¥ Ëd® X® mU«bgU« rhjidahf, bjhl®ªJ
Ïu©lh« KiwÍ« M£Á¥ bghW¥ig më¤j jäHf k¡fS¡F
e‹¿ bjçé¤j kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ, “v‹ ÛJ
KGikahd e«Ã¡if it¤J, ms¥gça bjhl® bt‰¿ia
më¤JŸs jäHf k¡fS¡F v‹bw‹W« e‹¿¡ fl‹g£ltuhf
eh‹ ÏU¥ng‹. Ϫj e‹¿ia vdJ braš _y« fh£Lnt‹.
nj®jš m¿¡ifæš më¡f¥g£LŸs th¡FWÂfŸ
mid¤ijÍ« ãiwnt‰Wnt‹” v‹W cWÂÍl‹ bjçé¤jh®fŸ.
mªj cWÂia ãiwnt‰W« tifæš, kh©òäF Kjyik¢r®
mt®fŸ M£Á¥ bghW¥ng‰wÎl‹ IªJ K¡»a murhizfis
btëæ£L, nj®jš m¿¡ifæš më¤j th¡FWÂfis
ãiwnt‰¿ÍŸsh®fŸ.
tWik xê¥ò
6. jäœehL kfë® nk«gh£L ãWtd¤Â‹ _ykhf,
g‹Kid mQFKiwfis¥ ga‹gL¤Â, »uhk¥òw§fëY«
ef®¥òu§fëY« tWik Ïšyhj khãykhf jäHf¤ij cUth¡f,
Ϫj muR tWik xê¥Ã‰fhd khãy Ïa¡f¤ij¤
bjhl§»ÍŸsJ. ViH¡ FL«g§fis¡ f©l¿ªJ, mt®fis
Ra cjé¡ FG¡fshf xU§»iz¥gnj Ϫj Ïa¡f¤Â‹ K¡»a
c¤ÂahF«. Âw‹ gæ‰Á më¤J, ÁW bjhêšfŸ
bjhl§Ftj‰F«, Ra bjhêš òçtj‰F« flDjé tH§»,
Ï¡FG¡fë‹ bghUshjhu nk«gh£o‰F têtF¥gJl‹ k¡fŸ
ey«, Rfhjhu« k‰W« fšéæY« cça cjéfŸ tH§f Ϥ£l«
têtF¡F«.
7. jäœeh£oš 120 t£lhu§fëš ‘òJthœÎ¤ £l«’
brašgL¤j¥g£L tU»wJ. ÏJ jéu, cyf t§»æ‹
7
ãÂÍjéÍl‹, 900 nfho %ghŒ bryéš 120 t£lhu§fëš
‘jäœehL »uhk¥òw¥ òJthœÎ¤ £l«’ (Tamil Nadu Rural
Transformation Project) brašgL¤j¥gl cŸsJ.
Ϥ£l§fnshL, ‘jäœehL Cuf thœthjhu Ïa¡fK«’,
‘njÁa Cuf thœthjhu Ïa¡fK«’ nr®¤J, bkh¤j«
385 t£lhu§fëY«, mjhtJ khãy« KGtJ«, tWik xê¥ò¤
£l§fŸ brašgL¤j¥gL«. »uhk¥òw¥ gFÂfëš Ï¤jifa
tWik xê¥Ã‰fhd £l§fS¡F, 2016-2017 M« M©o‰fhd
ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 355.81 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
8. jäœeh£oš 40 ef®¥òu cŸsh£Áfëš k£Lnk
‘njÁa ef®¥òu thœthjhu Ïa¡f¤Â‹’ (National Urban Livelihood
Mission) brašghLfis k¤Âa muR mDk¤JŸs nghÂY«,
khãy« KGtÂY« ‘jäœehL ef®¥òu thœthjhu Ïa¡f¤Âid’
(Tamil Nadu Urban Livelihood Mission) khãy muR mj‹ tUthŒ
Mjhu§fis¡ bfh©L brašgL¤Â tU»wJ. ef®¥òu
thœthjhu¤ £l§fS¡fhf, 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 350 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
ntiythŒ¥ò k‰W« Âw‹ nk«ghL
9. jäœehL bjhiyneh¡F¤ £l« 2023
Mtz¤Â‹go, Ïu©L nfho eg®fS¡F¤ Âw‹ gæ‰Á më¡f,
khãy Âw‹ nk«gh£L Ïa¡f¤ij Ϫj muR mik¤JŸsJ.
khãy¤Âš eilbgW« mid¤J¤ Âw‹ nk«gh£L¥ gæ‰ÁfisÍ«
xU§»iz¤J¢ brašgL¤j ‘jäœehL Âw‹ nk«gh£L¡
8
fHf¤ij’ ika Kfikahf muR mik¤JŸsJ. go¤j
ÏisP®fS¡fhd ntiythŒ¥Ãid¥ bgU¡F« neh¡Fl‹,
fšÿçfŸ k‰W« fšé¡ Tl§fŸ, bjhêš ãWtd§fSl‹
ÏizªJ brašgLtj‰fhd Ka‰ÁfŸ C¡Fé¡f¥gL«. Âw‹
nk«gh£L¥ gæ‰Áfis¤ Âw«gl më¤J bjhêš ãWtd§fë‹
gæ‰Á bg‰w bjhêyhs®fŸ njitia ãiwÎ brŒaΫ, Âw‹
gæ‰Á¡fhd msÎnfhšfis tF¤J mt‰iw njÁa Âw‹
jF¡fhd mik¥òl‹ xU§»iz¡fΫ, Ϥjifa Ïiz¥ò
Ka‰ÁfŸ ngUjéahf mikÍ«. 2016-2017 M« M©oš Ïu©L
Ïy£r« ÏisP®fS¡F¤ Âw‹ nk«gh£o‰fhd gæ‰Á
më¡f¥gL«. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš, Âw‹ nk«gh£L Ïa¡f¤Â‰fhf 150 nfho
%ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
10. ntiythŒ¥g‰w ÏisP®fS¡F ntiythŒ¥ò
bjhl®ghd brŒÂfisÍ«, jftšfisÍ« më¡F« têfh£o
ika§fshf ntiythŒ¥ò mYtyf§fŸ brašg£L tU»‹wd.
37 kht£l ntiythŒ¥ò mYtyf§fëš, kht£l mséyhd
jåah® ntiythŒ¥ò cjé ika§fŸ cUth¡f¥g£L, mit
ntiythŒ¥ò Kfh«fis el¤JtJl‹, ne®fhzšfS¡fhd
cjéfisÍ« më¤J tU»‹wd. ntiythŒ¥ò mYtyf§fëš
cŸs juÎ jftšfis (Database) jåah® ãWtd§fŸ
ga‹gL¤Â mt®fS¡F¤ njitahd eg®fis¤ nj®Î brŒJ,
gâfëš mk®¤Â¡ bfhŸsΫ têtif brŒa¥g£LŸsJ.
£l« k‰W« ts®¢Á
11. 21.02.2014 m‹W, kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ
jäœehL bjhiyneh¡F¤ £l« 2023 Mtz¤Â‹ Ïu©lhtJ
9
gFÂia btëæ£lh®fŸ. Jiwthçahd mQFKiwfisÍ«,
MW K¡»a¤ Jiwfëš nk‰bfhŸs¥gl cŸs 217 f£lik¥ò¤
£l§fis¥ g‰¿a F¿¥òfisÍ« Ϫj Mtz«
vL¤Jiu¤JŸsJ. Ït‰¿š 88 £l§fŸ V‰bfdnt
bjhl§f¥g£LŸsd v‹gijÍ«, 16 £l§fS¡F
x¥gªj¥òŸëfŸ nfhu¥gl cŸsd v‹gijÍ« Ϫj
khk‹w¤Â‰F¤ bjçé¥gš bgUk»œ¢Á mil»nw‹. nkY«,
24 £l§fS¡fhd éçthd £l m¿¡iffŸ k‰W« éçthd
rh¤Âa¡TW MŒt¿¡iffŸ jah® brŒa¥g£L Jt§F« ãiyæš
cŸsd. ÛjKŸs £l§fŸ gšntW jahç¥ò ãiyfëš cŸsd.
12. jäœehL bjhiyneh¡F¤ £l« 2023 Mtz¤Âš
bjçé¡f¥g£l £l§fis¢ brašgL¤Jtj‰fhfΫ, K¡»a¡
f£lik¥ò¤ £l§fS¡F, F¿¥ghf, muR-jåah® T£L
Ka‰ÁfŸ _ykhf¢ brašgL¤j¥gL« £l§fS¡F Áw¥ò¡
ftd« brY¤Jtj‰fhfΫ, Ϫj muR jäœehL bjhêš
f£lik¥ò nk«gh£L thça¤ij (TNIDB) 2012 M« M©oš
mik¤JŸsJ. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš 2,000 nfho %ghŒ ‘jäœehL bjhêš f£lik¥ò
ãÂa¤Â‰F«’, 100 nfho %ghŒ ‘£l jahç¥ò ãÂa¤Â‰F«’
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
13. xU Áw¥ò Ka‰Áahf, jäœehL bjhêš f£lik¥ò
ãÂa nkyh©ik¡ fHf¤Â‹ (Tamil Nadu Infrastructure Fund
Management Corporation) _ykhf, ekJ eh£onyna
Kj‹Kiwahf, jäœehL f£lik¥ò ãÂa¤ij Kjšju kh‰W
KjÄ£L ãÂakhf (Alternative Investment Fund Category-I)
ekJ khãy muR cUth¡»ÍŸsJ. ϪÂa g§F k‰W«
10
gçt®¤jid thça¤jhš (Securities and Exchange Board of
India) Ϫj ãÂa« V‰bfdnt gÂÎ brŒa¥g£L, Kjš f£lkhf
3,000 nfho %ghŒ ãÂia¤ Âu£Ltj‰fhd elto¡iffis
nk‰bfh©L tU»wJ. 2016-2017 M« M©oš, khãy¤Âš
nk‰bfhŸs¥gL« òÂa f£lik¥ò¤ £l§fS¡fhf ϪãÂ
Mjhu§fŸ ga‹gL¤j¥gL«.
14. cyf mséY«, cŸeh£oY« ãyé tU« cWÂa‰w
bghUshjhu NœãiyfS¡F Ïilæš, khãy¥ bghUshjhu¤ij
K‹nd‰w¥ ghijæš bfh©L bršY« khbgU« bghW¥ig
Ϫj muR nk‰bfh©LŸsJ. khãy¥ bghUshjhu¤ij Ïu£il
Ïy¡f ts®¢Áia neh¡» Ï£L¢ brštj‰F K¡»akhf¡
fUj¥gL« c‰g¤Â¤ Jiwæš cŸs rthš fLikahf cŸsJ.
Ϥjifa NœãiyfëY«, 2011-2012 M« M©o‹ ãiyahd
éiyfë‹go, 2015-2016 M« M©o‰fhd njÁa mséyhd
bghUshjhu ts®¢Á é»j«, 7.57 rjÅjkhf kÂ¥Ãl¥g£LŸs
nghÂY«, jäœeh£o‹ bghUshjhu ts®¢Á é»j«
8.79 rjÅjkhf¡ fâ¡f¥g£LŸsJ. bghUshjhu ts®¢Á F¿¤j
ÂU¤j kÂ¥ÕLfŸ btëtU« nghJ, Ϫj ts®¢Á é»j« nkY«
cau¡TL« vd v®gh®¡f¥gL»wJ. 2016-2017 M« M©o‰fhd
khãy¤ £l¢ bryÎfS¡fhd Ïy¡F 60,610 nfho %ghahf
ã®zæ¡f¥g£LŸsij¤ bjhl®ªJ, 2016-2017 M« M©o‰fhd
khãy¥ bghUshjhu ts®¢Á é»jK« nkY« caU« vd
v®gh®¡f¥gL»wJ.
15. bghUshjhu ts®¢Áæš mid¤J¤ ju¥ò k¡fS«
Óuhf¥ ga‹ bgWtij cWÂbrŒJ, ViH vëa k¡fë‹ ãiyia
ca®¤j, gšntW ey¤ £l§fŸ brašgL¤j¥gL»‹wd.
11
khãy¤Â‹ mid¤J kht£l§fS¡F« jå¤jå kåjts
nk«gh£L m¿¡iffis cUth¡f Ϫj muR vL¤J tU«
elto¡iffŸ, gšntW ey¤Â£l§fis cfªj Kiwæš
totik¡f¤ njitahd étu§fis më¡f cjΫ.
tWik, Rfhjhu«, fšé, ghèd V‰w¤jhœÎ ngh‹w F¿pLfëš
Ëj§»ÍŸs 105 t£lhu§fëš fhz¥gL« V‰w¤jhœÎfis¡
Fiw¡F« neh¡f¤Jl‹ brašgL¤j¥gL« £lkhd, ‘khãy
rk¢Ó® ts®¢Á ãÂa«’ (State Balanced Growth Fund) bjhl®ªJ
brašgL¤j¥gL«. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš, Ϫj ãÂa¤Â‰fhf 100 nfho
%ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ. k¤Âa murhš ifél¥g£LŸs
‘kiy¥gF nk«gh£L¤ £l«’ k‰W« ‘nk‰F¤ bjhl®¢Á kiy
nk«gh£L¤ £l«’ M»at‰¿‰F kh‰whf, khãy¤Â‹ brhªj ãÂ
Mjhu§fë‹ _ykhf bjhl§f¥g£l ‘Áw¥ò¥ gFÂ nk«gh£L¤
£l«’ (Special Area Development Programme), 2016-2017 M«
M©oY« 75 nfho %ghŒ xJ¡Ñ£Ll‹ bjhl®ªJ
brašgL¤j¥gL«.
16. ã®thf¤Âš òJ Ka‰Áfis C¡Fé¥gj‰fhf, Ϫj
murhš cUth¡f¥g£L, Áw¥ghf¢ brašgL¤j¥g£L tU«
‘jäœehL òJik Ka‰ÁfŸ £l«’ (Tamil Nadu Innovation
Initiatives) bjhl®ªJ brašgL¤j¥gL«. Ϥjifa òJikahd
Ka‰Áfis nk‰bfhŸs, 250.49 nfho %ghŒ bryéš
115 £l§fŸ ÏJtiu nk‰bfhŸs¥g£LŸsd. 2016-2017 M«
M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš,
Ϥ£l¤Â‰F 150 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
12
jäœbkhê ts®¢Á
17. jäœbkhêæ‹ ts®¢Á¡fhf brašgL«
mid¤J mik¥òfS¡F« kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ
Áw¥ghd cjéfis më¤J tU»wh®fŸ. òfœbg‰w
bg© vG¤jhs®fS¡fhd ‘m«kh Ïy¡»a éUJ’, cyfséš
Áwªj jäH¿P®fS¡fhd ‘cyf¤ j䜢 r§f éUJ’, Áwªj
bkhêbga®¥ghs®fS¡fhd ‘Áwªj bkhêbga®¥ghs® éUJ’
M»a éUJfŸ V‰bfdnt m¿é¤jgo Ϫj M©L Kjš
tH§f¥gL«. 2016-2017 M« M©L ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš, jäœ ts®¢Á¤ Jiw¡F 32.94 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
rhiy¥ ghJfh¥ò
18. rhiy ég¤J nkyh©ik mik¥Ã‹ jftšfis¥
ga‹gL¤ÂÍ«, rhiyfëš fhtš Jiwæ‹ nuhªJ¥ gâfis
br«ik¥gL¤ÂÍ«, ég¤J¡fis¡ Fiw¡f Ϫj muR elto¡if
vL¤JŸsJ. éê¥òz®Î¥ Ãu¢rhu§fŸ, bjhêšE£g¢ Óuik¥ò
Ka‰ÁfŸ ngh‹w rhiy¥ ghJfh¥Ã‰fhd elto¡iffis Ϫj
muR nkY« Ôéu¥gL¤J«. 2016-2017M« M©L ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš rhiy¥ ghJfh¥ò ã¡fhf,
bkh¤j« 165 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ. nkY«, mÂf
mséš ég¤J¡fŸ ãfH¡Toa Ïl§fëš, rhiy¡
FiwghLfis¢ rç brŒa, xU§»izªj rhiy¡ f£lik¥ò
nk«gh£L¤ £l¤Â‹ Ñœ, rhiy¥ ghJfh¥Ã‰bfd jåahf
150 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
13
r£l« xG§F
19. ‘mikÂ, ts«, ts®¢Á’ v‹w Ϫj muÁ‹
K«Kid¡ bfhŸifæš, jäHf¤Âš mik¢ NHš ãyt¢
brŒtJjh‹ Kj‹ik¡ bfhŸifahF«. Ô®¡fkhd kdcWÂ
bfh©l kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ, cça neu¤Âš
cWÂahd elto¡iffis vL¤J, kj ešèz¡f¤ijÍ«, r£l«
xG§F ãiyiaÍ« ghJfh¥gš bgU« ftd« brY¤Â
tU»wh®fŸ. rhÂ, kj« bjhl®ghd Ãu¢ÁidfisÍ«,
óršfisÍ«, fhtš Jiwæd®, njitahd msÎ k£L«
tèikia¥ (Force) ga‹gL¤Â, Âwikahf¡ ifah©L
tU»‹wd®. fhtš Jiwædç‹ njLjš nt£ilfŸ, Áw¥ghd
E©z¿Î¤ jftš mik¥ò k‰W« 10 všiynahu kht£l§fëš
e¡riy£ Ãçédiu¤ jL¡f Áw¥ò¥ g⥠ÃçÎ mik¤jš ngh‹w
elto¡iffëdhš, ÏlJrhç Ôéuthj r¡ÂfŸ
xL¡f¥g£LŸsd. eh£onyna Kj‹Kiwahf, jäœeh£oš jh‹
13 flnyhu kht£l§fëš, 500 Ûdt ÏisP®fŸ fl‰fiu
C®¡fhtš gil¡F¤ nj®Î brŒa¥g£LŸsd®.
20. Ϫj M©L, Ã¥utç khj« 13 Kjš 22 M« ehŸ
tiu, F«gnfhz¤Âš eilbg‰w kfhkf¤ ÂUéHhé‹nghJ,
50 Ïy£r¤Â‰F« nk‰g£l g¡j®fŸ Kiwahf¢ br‹W
jl§fè‹¿ òåj ÚuhLtj‰fhf, fhtš Jiwæduhš
nk‰bfhŸs¥g£l Áw¥ghd ghJfh¥ò elto¡iffŸ, ϤJiwæ‹
Âwikahd brašgh£L¡F cjhuzkhF«.
21. mid¤J¡ fhtš ãiya§fS« muR¡ f£ll¤Âš
Ïa§Ftij Ϫj muR cW brŒÍ« neh¡Fl‹, jåah®
f£ll§fëš brašg£L tU« 64 fhtš ãiya§fS¡F« òÂjhf
14
brhªj¡ f£ll§fŸ f£l elto¡if vL¡f¥gL«. ghJfh¥ò,
jftš bjhl®ò k‰W« f©fhâ¥Ã‰fhd cgfuz§fŸ,
thfd§fŸ ngh‹wt‰iw tH§Ftj‰F, ‘fhtš Jiwia
eÅdkakh¡F« £l¤Â‹’ Ñœ, Ϫj muR V‰bfdnt 50.10 nfho
%ghŒ¡F x¥òjš më¤JŸsJ. 2016-2017 M« M©o‰fhd
ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš, fhtš Jiwia
eÅdkakh¡F« £l¤Â‰fhf 68.62 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
22. ‘F‰w§fisÍ« F‰wthëfisÍ« f©fhâ¡F«
fâå Ïiz¥ò¤ £l¤Â‹’ (Crime and Criminal Tracking
Network System) Ñœ, khãy« KGtJ« cŸs 1,482 fhtš
ãiya§fS«, 479 fhtš Jiw ca® mYtyf§fS«
Ïiz¡f¥g£LŸsd. Ïij¤ jéu, khãy ãÂæš 938 Áw¥ò
myFfisÍ« Ϫj¤ £l¤Âš nr®¥gJ cŸë£l gâfS¡F,
22.14 nfho %ghŒ¡F Ϫj muR x¥òjš më¤JŸsJ.
23. fhtš Jiwædç‹ Å£Ltr¤ njitfis ãiwÎ
brŒtj‰fhf, 422 nfho %ghŒ bryéš 2,673 ÅLfS¡fhd
f£Lkhd¥ gâfŸ 2016-2017 M« M©oš nk‰bfhŸs¥gL«.
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš, fhtš Jiw¡F bkh¤jkhf 6,102.95 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
Ôaiz¥ò k‰W« Û£ò¥ gâfŸ
24. kh©òäF Kjyik¢r® mt®fë‹ Âw‹äF
jiyikæ‹ Ñœ, Ôaiz¥ò k‰W« Û£ò¥ gâfŸ Jiw¡F
th‹ö¡»fŸ, éiuÎ C®ÂfŸ ngh‹w eÅd fUéfŸ
15
tH§f¥g£L, bjhl®ªJ eÅdkakh¡f¥g£L tU»‹wJ. Ôaiz¥ò
k‰W« Û£ò¥ gâfŸ mik¥Ã‹ bjhêšE£g¤ Âwid Ϫj muR
nk«gL¤Â mj‹ brašÂwid tY¥gL¤J«. ϤJiw¡bfd,
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš 230.07 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
Áiw¢rhiyfŸ
25. F‰wthëfis Ó®ÂU¤J« mik¥òfshf
Áiw¢rhiyfis Ϫj muR fUJ»wJ. vdnt, ntiythŒ¥ò
më¡f¡Toa bjhê‰fšé¥ gæ‰Áfis më¤J, Áiw¢rhiy
tshf§fëš c‰g¤Â ãiya§fis cUth¡F« gy
òJikahd Ka‰ÁfŸ nk‰bfhŸs¥g£L tU»‹wd.
Áiw¢rhiyfŸ Jiw¡F, 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 282.92 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
Ú ã®thf«
26. ÚÂk‹w§fŸ ÓuhfΫ br«ikahfΫ brašgl,
ÚÂk‹w¡ f£lik¥ò trÂfŸ bgUksÎ nk«gL¤j¥g£LŸsd.
flªj IªJ M©Lfëš, 223 òÂa ÚÂk‹w§fŸ cUth¡f¥g£L,
486.26 nfho %ghŒ bryéš òÂa ÚÂk‹w¡ f£ll§fŸ
mik¡f¥g£LŸsJl‹, TLjš ÚÂgÂfS¡F«, njitahd
Cêa®fS¡F« x¥òjš më¡f¥g£LŸsJ. br‹idæš khãy
Ú¤Jiw gæ‰Á¡ fHf¤ij mik¤JŸsJl‹, nfha«ò¤ö®
k‰W« kJiuæš mj‹ k©ly ika§fŸ, 28.10 nfho %ghŒ
bryéš mik¡f¥g£LŸsd. xU Áw¥ò Ka‰Áahf ÚÂk‹w¥
gÂÎU¡fis fâåkakh¡Ftj‰F 9.43 nfho %ghŒ¡F
16
x¥gë¡f¥g£L mj‰fhd gâfŸ nk‰bfhŸs¥g£L tU»‹wd.
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš, Ú ã®thf¤Â‰F 993.24 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
ã®thf MSik
27. ã®thf¤Â‹ btë¥gil¤ j‹ikiaÍ«
bghW¥òilikiaÍ« mÂfç¡f Ϫj muR vL¤J tU«
gšntW Ka‰Áfëš, bghJ¢ nritfis k¡fë‹ Ïšy§fS¡nf
bfh©L nr®¡F« ‘m«kh £lK«’, k¡fë‹ Fiwfis
24 kâ neuK« Ô®¡ftšy mik¥ghf cUth¡f¥g£LŸs
‘m«kh miH¥ò ikaK«’, khãy« KGtJ« mik¡f¥g£LŸs
10,532 Ï-nrit ika§fS« F¿¥Ãl¤j¡fit MF«. Ï-nrit
ika§fë‹ _y«, j‰nghJ më¡f¥g£L tU« ü‰W¡F«
nk‰g£l bghJ¢ nritfë‹ v©â¡if, el¥ò M©oš 300 tiu
ca®¤j¥gL«. j‰nghJ mik¡f £läl¥g£LŸs nyh¡ MÍ¡jh
mik¥ò, öa ã®thf¤ijÍ«, bghW¥òilikiaÍ« cW brŒJ,
ã®thf¤Âš bgU« kh‰w¤ij V‰gL¤J«.
28. ‘khãy FoæU¥ngh® jftš bjhF¥ò ika«’ (State
Resident Data Hub) mik¡F« elto¡iffŸ KoÍ« jUthæš
cŸsd. njÁa k¡fŸbjhif¥ gÂÎfis (National Population
Registry) mo¥gilahf¡ bfh©L FoæU¥gt®fë‹ juÎfSl‹
Toa cæçmsÎfŸ (Biometric) xU§»iz¡f¥g£l jftš
bjhF¥ghf Ϫj ika« és§F«. k¡fS¡F¤ njitahd
bghJ¢ nritfis më¥gj‰F gšntW Jiwfë‹ njitfis
ϤbjhF¥ò ika« ó®¤Â brŒÍ«. muÁ‹ £l§fŸ
17
brašgL¤j¥gLtij Áw¥ghf¡ f©fhâ¡fΫ, m¤Â£l§fis
cça k¡fS¡F¢ br‹wila¢ brŒaΫ Ϫj ika« cjΫ.
nkY«, v®fhy¤Âš Mjh® v©iz mo¥gilahf¡ bfh©L
ey¤ £l¥ ga‹fŸ k¡fS¡F¢ br‹wiltij cW brŒaΫ
Ϫj¤ jftš bjhF¥ò ika« ngUjéahf mikÍ«.
tUthŒ ã®thf«
29. kh©òäF Kjyik¢r® mt®fë‹ jiyikæ‹ Ñœ
Ïa§F« Ϫj muR, flªj IªJ M©Lfëš 65 òÂa
t£l§fisÍ«, x‹gJ òÂa tUthŒ¡ nfh£l§fisÍ«
cUth¡»ÍŸsJ. tUthŒ¤ Jiwia k¡fŸ vëjhf mQ»
bghJ¢ nritfis éiuthf¥ bgWtj‰F ÏJ têtF¤JŸsJ.
nkY«, tUthŒ¤ Jiwæ‹ ã®thf¤ij nk«gL¤j, njit¡nf‰g
òÂa t£l§fisÍ«, tUthŒ¡ nfh£l§fisÍ« Ϫj muR
cUth¡F«. tUthŒ¤ Jiwæ‹ f£lik¥ò trÂfis nk«gL¤j,
15 t£lh£Áa® mYtyf§fŸ, 5 nfh£lh£Áa® mYtyf§fŸ
k‰W« fhŠÁòu¤Âš ãymsit¤ Jiw cjé Ïa¡Fe® mYtyf«
M»a mYtyf§fS¡fhd òÂa f£ll§fŸ 51.57 nfho %ghŒ
bryéš f£l¥gL«.
30. ãy¥ gÂÎfŸ eÅdkakh¡fš £l¤Â‹ _ykhf, ãy
tiugl§fŸ fâåkakh¡f¥gLtJl‹, g¤Âu¥ gÂÎ k‰W« ãy
msit¤ JiwfŸ xU§»iz¡f¥g£L, g£lh kh‰w§fŸ, ãy¥
gÂÎfis¥ òJ¥Ã¤jš M»at‰iw fâå _ykhf
nk‰bfhŸsΫ, òJ¥Ã¡f¥g£l gÂÎfis Ïizajs« _y«
bg‰W k¡fŸ ga‹bgwΫ têtif brŒa¥gL«. F¿¥Ã£l
t£l§fëš nrhjid Kiwæš brašgL¤j¥g£l eÅd fâå
g£lh kh‰w Kiw (Online Patta Transfer), khãy« KGtJkhf
18
éiuéš brašgL¤j¥gL«. K‹ndho¤ £lkhd ‘éiuÎ g£lh
kh‰w¤ £l«’ (Fast Track Patta Transfer Scheme) nkY«
Óuik¡f¥g£L, k¡fS¡F¢ nritfŸ Áw¥ghf¢ br‹wiltJ
cWÂ brŒa¥gL«.
31. 2016-2017 M« M©oš 3.50 Ïy£r« Å£Lkid¥
g£lh¡fŸ Ϫj murhš tH§f¥gL«. ãy« FiwthfΫ, ãykÂ¥ò
mÂfkhfΫ cŸs Ïl§fëš, Åošyh FL«g§fS¡F
mL¡Fkho ÅLfŸ f£o¤ jUtj‰fhf, T£L¥ g£lh tH§F« xU
òÂa mQFKiwia Ϫj muR nk‰bfhŸS«. Å£o‹ f£ll
totik¥Ãš xU be»œÎ¤ j‹ikia¥ Ëg‰¿, Cuf ts®¢Á¤
Jiwæ‹ _y« Ϥjifa T£L¥g£lh ãy§fëš mL¡Fkho
ÅLfŸ f£o¤ ju¥gL«.
32. ca®¤j¥g£l ãÂÍjéÍl‹ brašgL¤j¥gL«
‘Kjyik¢rç‹ cHt® ghJfh¥ò¤ £l«’, étrhæfS¡F¥
ghJfh¥igÍ« nguhjuitÍ« më¤J tU»wJ. 2011-2012 M«
M©oèUªJ 2015-2016 M« M©L tiuæyhd fhy¤Âš,
3,039 nfho %ghia 37.67 Ïy£r« gadhëfS¡F ãÂÍjéahf
Ϥ£l¤Âš muR më¤JŸsJ. 2016-2017 M« M©o‰fhd
ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš, Ϥ£l¤Â‰fhf
206 nfho %ghÍ«, tUthŒ¤ Jiw¡fhf bkh¤j«
5,686 nfho %ghÍ« xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
ntsh©ik k‰W« T£LwÎ
33. Kj‹ik¤ Jiwæ‹ özhf és§F« ntsh©
Jiwæ‹ K¡»a¤Jt¤ij e‹Fz®ªJŸs Ϫj muR,
ntsh©ik k‰W« ntsh© rh®ªj Jiwfë‹ nk«gh£il,
19
khãy¤Â‹ ts®¢Á¡fhd Áw¥òneh¡F bgU« £l§fSŸ
x‹whf brašgL¤j KoÎ brŒJŸsJ. c‰g¤Âia¥ bgU¡»
g©iz mséyhd c‰g¤Â¤ Âwid mÂfç¤J, étrhæfë‹
tUthæid ca®¤Â, Úo¤j, ãiyahd ntsh© ts®¢Áia
V‰gL¤Jtnj Ϫj Áw¥òneh¡F bgU« £l¤Â‹ neh¡fkhF«.
2016-2017 M« M©o‰fhd czÎ jhåa c‰g¤Â Ïy¡if
147 Ïy£r« bk£ç¡ l‹dhf Ϫj muR ã®zæ¤JŸsJ. Ϫj
Ïy¡if miltj‰fhf, ‘njÁa ntsh©ik ts®¢Á¤ £l«’
(National Agriculture Development Programme), ‘ãiyahd
ntsh©ik¡fhd njÁa Ïa¡f«’ (National Mission for
Sustainable Agriculture) k‰W« ‘njÁa czÎ¥ ghJfh¥ò Ïa¡f«’
(National Food Security Mission) ngh‹w K¡»a¤ £l§fŸ
Kid¥nghL brašgL¤j¥gL«.
34. gšntW £l§fë‹ Ñœ »il¡f¥bgW« ãÂ
Mjhu§fis xU§»iz¤J ãiyahd ntsh© ts®¢Á¡F
Ñœ¡fhQ« c¤Âfis¥ ga‹gL¤Â xU éçthd mQFKiw
filÃo¡f¥gL«.
• eÅd bjhêšE£g§fŸ TLjš Kid¥òl‹
étrhæfëilna bfh©L bršy¥gL«. 2016-2017 M«
M©oš, 27.50 Ïy£r« V¡f® ãy¥gu¥Ãš ÂUªÂa beš
rhFgo Kiwͫ (System of Rice Intensification),
43,688 V¡f® ãy¥gu¥Ãš Úo¤j eÅd fU«ò rhFgo
KiwÍ« (Sustainable Sugarcane Initiative) éçth¡f«
brŒa¥gL«. gU¤Â k‰W« fhŒf¿ rhFgoæš Jšèa¥
g©iza Kiw C¡Fé¡f¥gL«.
20
• nj®jš m¿¡ifæš më¤j th¡FWÂia ãiwÎ brŒÍ«
tifæš, ÁW jhåa§fŸ, gaW tiffŸ, v©bzŒ
é¤J¡fŸ M»at‰¿‹ c‰g¤Â k‰W« c‰g¤Â¤ Âwid
mÂfç¡f, Áw¥ò¡ ftd« brY¤J« tifæš, khdhthç
ãy étrha¤Â‰F xU òÂa £l« brašgL¤j¥gL«.
Ú® Mjhu§fis nk«gL¤Â, kiHÚiu¢ nrä¤J,
éuaä‹¿ ga‹gL¤J« têKiwfŸ Ϥ£l¤Â‹
K¡»a¡ Twhf és§F«. g©iz mséyhd
tUthia¥ bgU¡f, fwit khLfŸ k‰W« nfhêfŸ
ts®¥ig cŸsl¡»a fy¥ò¥ g©iza Kiw khdhthç¥
gFÂfëš C¡Fé¡f¥gL«.
• ghrd trÂfis¡ bfh©l ãy§fëš, g¢ir¥ gaW,
cSªJ, Jtiu ngh‹w gaWtif rhFgoæid
C¡Fé¤J, gaW c‰g¤Âæš j‹åiwΡfhd xU
Áw¥ò¤ £l« Ϫj M©oš Jt§f¥gL«. gaW
c‰g¤Âæš 9.80 Ïy£r« bk£ç¡ l‹ msit milÍ«
neh¡f¤Jl‹, 27.50 Ïy£r« V¡f® gu¥gséš gaW
rhFgo nk‰bfhŸs muR £lä£LŸsJ. Ϥjifa
Ka‰Áfëdhš, ekJ khãy« gaW c‰g¤Âæš j‹åiwÎ
milÍ« vd eh‹ e«ò»nw‹.
• E©Ù®¥ ghrd¤Â‰F khåa« tH§F« bfhŸif
bjhl®ªJ Ëg‰w¥gL«. 2016-2017 M« M©oš,
ntsh© gæ®fŸ gæçl¥glΟs 28,540 V¡f® gu¥ÃY«,
njh£l¡fiy¥ gæ®fŸ gæçl¥glΟs 86,707 V¡f®
gu¥ÃY« E©Ù®¥ ghrd Kiw 319 nfho %ghŒ bryéš
brašgL¤j¥gL«.
21
• g©iz ÏaªÂukakh¡fš £l¤Â‹ Ñœ, g©iz
ÏaªÂu§fŸ ga‹gL¤Jtij gšntW ãiyfëš
C¡Fé¡F« j‰nghija Ka‰ÁfŸ bjhlU«. fduf
ÏaªÂu§fŸ ntsh© bgh¿æaš Jiwæ‹ _y«
th§f¥g£L ga‹gL¤j¥gL«. étrhæfS¡F
mÂfg£rkhf 50 rjÅj khåa¤Âš g©iz
ÏaªÂu§fŸ th§»l têtif brŒa¥gL«. »uhk¥òw
ÏisP®fS¡F 40 rjÅj khåa¤Âš ntsh©
ÏaªÂu§fis tH§», mt‰iw thlif¡F tH§F«
ika§fis mik¡F« elto¡iffŸ Ôéu¥gL¤j¥gL«.
ÏJtiu, 20.99 nfho %ghŒ bryéš ntsh©
ÏaªÂu§fis thlif¡F tH§F« 212 ika§fŸ
V‰gL¤j¥g£LŸsd. 2016-2017 M« M©oš, nkY«
32.45 nfho %ghŒ bryéš 324 ika§fŸ mik¡f¥gL«.
2016-2017 M« M©o‰F, g©iz ÏaªÂukakh¡fš
£l¤Â‰fhf 100 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
35. gRik¡Foš rhFgo, ãHštiy rhFgo, ml® elÎ
Kiw, Jšèa¥ g©iza Kiw ngh‹w eÅd bjhêšE£g§fŸ
njh£l¡fiy¥ gæ®fëš bjhl®ªJ C¡Fé¡f¥gL«. mL¤j
IªJ M©Lfëš, fhŒf¿fŸ k‰W« gH§fS¡fhd rhFgo¥ gu¥ò,
j‰nghJŸs 13.85 Ïy£r« V¡fçèUªJ, 16 Ïy£r« V¡fuhf
mÂfç¡f¥gL«. tâfßÂahf mÂf tUthia <£o¤ ju¡Toa
gæ®fëš x‹whd bfh¡nfh gæiu, mj‰F cfªj ntsh©
j£gbt¥g ãiy bfh©l gFÂfëY«, bj‹dª njh¥òfëš gy
mL¡F CLgæuhfΫ gæçl C¡Fé¡f¥gL«. njh£l¡fiy¤
22
Jiw¡bfd, 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš 518.19 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
36. ntsh© gæ®fëš jukhd éijfis éãnahf«
brŒtj‰fhf, jäœehL khãy éij nk«gh£L Kfikia
(TANSEDA) Ϫj muR ãWéÍŸsJ. njh£l¡fiy¥
gæ®fS¡fhd éijfŸ k‰W« Âut cu§fis, jäœehL
njh£l¡fiy nk«gh£L Kfik (TANHODA) éãnahf« brŒJ
tU»wJ. nkY«, étrhæfS¡F cça neu¤Âš cu§fis
tH§Ftj‰fhf jäœehL T£LwÎ é‰gid Ïiza¤Â‰F
(TANFED) RHš ãÂahf 150 nfho %ghŒ xJ¡f¥g£LŸsJ.
37. gH§fŸ, fhŒf¿fŸ ngh‹w éiuéš mGf¡Toa
éisbghU£fis, c‰g¤Â Kjš rªij¥gL¤Jjš tiuæyhd
éãnahf¢ r§»è¤ bjhl® nkyh©ik¡fhf xU Áw¥ò¤
£l¤ij, 10 kht£l§fëš 398.75 nfho %ghŒ bryéš
brašgL¤j elto¡if vL¡f¥g£LŸsJ. ntsh©
éisbghU£fis¥ gj¥gL¤J« bjhê‰rhiyfis mik¤J,
mWtil¡F¥ êija ÏH¥òfis btFthf¡ Fiw¥gj‹ _y«,
ntsh©ikæš xU ãiy¤j‹ikia¡ bfh©L tªJ, bgU«
kh‰w¤ij Ϥ£l« V‰gL¤J«. tU§fhy¤Âš, k‰w
kht£l§fëY« njit¡nf‰g Ϥ£l mQFKiw éçth¡f«
brŒa¥gL«.
38. ntsh© rªijfis nk«gL¤Â, njÁa mséš
éisbghU£fS¡fhd rªijfSl‹ xU§»iz¡F« tifæš,
nghJkhd ãÂÍjéÍl‹ brašgL¤j, xU £l¤ij Ϫj muR
totik¤J tU»wJ. ÏJ ntsh©ik¤ Jiwæš xU khbgU«
23
Ka‰Áahf mikÍ«. ntsh© bghU£fS¡fhd rªijfë‹
brašÂwid nk«gL¤j, jäœehL ntsh© éisbghUŸ
é‰gid (Kiw¥gL¤Jjš) r£l« (Tamil Nadu Agricultural
Produce Marketing (Regulation) Act) 1987–š njitahd
ÂU¤j§fŸ bfh©Ltu¥gL«.
39. Ïa‰if¢ Ó‰w§fshš étrha¤Âš V‰gL«
ÏH¥òfëèUªJ«, mjdhš V‰gL« ã¢rak‰w j‹ikæèUªJ«
étrhæfis¥ ghJfh¡f, ‘Ãujk kªÂç gæ® fh¥Õ£L¤ £l«’
(Pradhan Mantri Fasal Bima Yojana) v‹w òÂa nk«gL¤j¥g£l
gæ® fh¥Õ£L¤ £l¤ij Ϫj muR brašgL¤J«. 2016-2017 M«
M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš,
Ϥ£l¤Â‰F 239.51 nfho %ghŒ khãy muÁ‹ g§fhf xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
40. T£Lw΢ r§f§fŸ, jäœehL Ef®bghUŸ thâg¡
fHf« (TNCSC) k‰W« jäœehL nrä¥ò¡ »l§F¡ fHf« (TNWC)
M»at‰¿‹ Ñœ cŸs »l§Ffë‹ bfhŸssΤ Âwid, flªj
IªJ M©Lfëš Ïªj muR fârkhf ca®¤ÂÍŸsj‹ gydhf,
éisbghU£fŸ mlkhd¡ flid (Produce Pledge Loan)
étrhæfŸ bgWtJ mÂfç¤JŸsJ. tU« M©LfëY«,
jäœehL Ef®bghUŸ thâg¡ fHf¤Â‹ »l§F trÂfis
tY¥gL¤jΫ, irnyh »l§FfŸ ngh‹w ca® bjhêšE£g nrä¥ò
KiwfŸ _y« czÎ jhåa§fë‹ nrä¥ig mÂfç¡fΫ, Ϫj
muR jdJ Ka‰Áfis¤ bjhl®ªJ vL¡F«.
41. nj®jš m¿¡ifæš më¡f¥g£l th¡FWÂia
ãiwnt‰w, M£Á¥ bghW¥ng‰w Kjš ehënyna
24
kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ, ÁW, FW étrhæfŸ T£LwÎ
t§»fS¡F 31.03.2016 m‹W tiu brY¤j nt©oa FW»afhy¥
g殡 fl‹fŸ, eL¤jufhy k‰W« Ú©lfhy étrha¡
fl‹fis¤ jŸSgo brŒJ Miz Ãw¥Ã¤JŸsh®fŸ. Ïj‹go
jŸSgo brŒa nt©oa fl‹ k‰W« t£o cŸë£l bkh¤j¤
bjhif 5,780.92 nfho %ghŒ vd kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. Ϥbjhif
ÂU«g¢ brY¤j¥gL« tiuÍŸs t£oÍl‹ T£LwÎ t§»fS¡F
IªJ M©Lfëš murhš ÂU«g¢ brY¤j¥gL«. Ϫj¤
jŸSgoahš 8,35,360 FW k‰W« 8,58,785 ÁW étrhæfŸ ga‹
bgWth®fŸ. Ϫj¡ T£LwΡ fl‹ jŸSgo¤ £l¤Â‰fhf,
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš 1,680.73 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
nkY«, 2016-2017 M« M©oš T£LwÎ t§»fŸ _y«
6,000 nfho %ghŒ òÂa g殡fl‹fŸ tH§f¥gL«.
fhšeil guhkç¥ò
42. Ϫj muÁ‹ K‹ndho¤ £lkhd ‘éiyæšyh
fwit¥ gR¡fŸ, btŸshLfŸ / br«k¿ MLfŸ tH§F« £l«’,
»uhk¥òw¥ bghUshjhu¤Âš, F¿¥ghf ViHfë‹ thœthjhu¤Âš,
xU bgU« kh‰w¤ij V‰gL¤ÂÍŸsJ. fwit¥ gR¡fS¡fhd
myF¤ bjhif 30,000 %ghæèUªJ 35,000 %ghahf ca®¤j¥gL«.
Ϥ£l¤ij¤ bjhl®ªJ brašgL¤j, 2016-2017 M« M©oš
12,000 ViH¥ bg©fS¡F 12,000 fwit¥ gR¡fS«, xU Ïy£r«
ViH¡ FL«g§fS¡F eh‹F Ïy£r« btŸshLfŸ / br«k¿
MLfS« tH§f¥gL«. Ϥ£l§fis¢ brašgL¤Jtj‰fhf,
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš 182.33 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
25
Ôtd c‰g¤Â¤ £l¤Â‰fhf, 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 25 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
43. 2016-2017 M« M©oš, 100 fhšeil »is
ika§fŸ fhšeil kUªjf§fshf¤ ju« ca®¤j¥g£L,
mt‰W¡F¤ njitahd f£ll trÂfS« V‰gL¤j¥gL«.
fhšeil guhkç¥ò¤ Jiwæ‹ f£lik¥ò trÂfis egh®L t§»
ãÂÍjéÍl‹ tY¥gL¤Jtj‰fhf, 2016-2017 M« M©o‰fhd
ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 90.27 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ. nfhê¥ g©iz ts®¢Á¤ £l¤Â‹
_y« gH§Foæd® thG« gFÂfëY«, tw£Áahd gFÂfëY«
f¿¡nfhê¥ g©izfisÍ«, eh£L¡ nfhê¥ g©izfisÍ«
C¡Fé¡f, 25 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš, fhšeil guhkç¥ò¤ Jiw¡fhf 1,188.97 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
ghšts«
44. flªj IªJ M©Lfëš, gšntW £l§fë‹ Ñœ,
593.65 nfho %ghŒ bryéš ghšts¤ Jiw¡fhd gšntW
f£lik¥ò nk«gh£L¤ £l§fŸ brašgL¤j¥g£LŸsd.
mÂfç¤J tU« ghš bfhŸKjiy¢ rkhë¡f, bgu«gÿ® k‰W«
ÂUt©zhkiyæš òÂa ghš g©izfS«, m«g¤öçš
ghš bghU£fŸ jahç¡F« myF« mik¡f¥g£LŸsd. Ϥjifa
Ka‰Áfshš, Mé‹ ãWtd« jdJ ghš bfhŸKjiy,
ehbsh‹W¡F 28.97 Ïy£r« è£l® msé‰F mÂfç¤J,
22.95 Ïy£r« Ef®nthç‹ njitia ãiwÎ brŒJ tU»wJ.
26
bj‹ kht£l§fëš, ghšts¤ij C¡Fé¡f 45 nfho %ghŒ
bryéš, òÂa ghš bghU£fis¤ jahç¡F« myF x‹W
kJiuæš mik¡f¥gL«. Ïj‹ _y«, I°¡ß« c£gl gšntW
ghš bghU£fŸ jahç¡f¥gL«. 2016-2017 M« M©o‰fhd
ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš, ghšts¤ Jiw¡F
121.69 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
Ûds«
45. jäHf Ûdt®fë‹ ghJfh¥Ãid cWÂ
brŒtj‰fhfΫ, Ûdt k¡fë‹ ey¤Â‰fhfΫ, Ϫj muR bgU«
K¡»a¤Jt« më¤J tU»wJ. Û‹Ão¤ jil¡ fhy¤Âš Ûdt®
FL«g§fS¡F tH§f¥g£L tU«, FL«g¤Â‰F 4,000 %ghŒ
ãthuz cjéÍ«, Û‹Ão Fiwthf cŸs fhy¤Âš tH§f¥g£L
tU«, FL«g¤Â‰F 2,000 %ghŒ ãthuz cjéÍ« Ûdt®fë‹
Ï‹dšfisÍ«, Ja®fisÍ« fârkhf¥ ngh¡»ÍŸsJ.
nj®jš m¿¡ifæš cWÂaë¤jgo, Ï›éU £l§fëY«
tH§f¥g£L tU« ãthuz cjéfŸ, FL«g« x‹¿‰F
5,000 %ghahf Ïå ca®¤Â tH§f¥gL«. Ïitngh‹w ãthuz
cjé¤ Â£l§fis¢ brašgL¤j, 2016-2017 M« M©o‰fhd
ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 223 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
46. Mœflš Û‹Ão¥ig C¡Fé¡F« K‹ndho¤
£l« _ykhf, Niu Û‹Ão¤ ö©oš glFfis 50 rjÅj
khåa¤Âš 30 Ïy£r« %ghŒ¡F khåa« äfhkš, Ûdt®fŸ
th§»¥ ga‹bgw 51.30 nfho %ghŒ Ϫj murhš xJ¡ÑL
brŒa¥g£lJ. Ϥ£l¤Â‹ _ykhf ÏJtiu, 94 Ûdt®fŸ
27
ga‹ bg‰WŸsd®. 2016-2017 M« M©oš Ϥ£l¤ij¢
brašgL¤Jtj‰fhf 14.32 nfho %ghŒ xJ¡f¥g£LŸsJ.
47. Mg¤jhd fhy f£l§fëš Ûdt®fis v¢rç¡if
brŒtj‰fhf, 48 nfho %ghŒ bryéš, 30,000 mtrufhy¤
jftš mD¥ò« fUéfŸ (Distress Alert Transmitters)
Ûdt®fS¡F tH§f¥g£L tU»wJ. cyf t§» ãÂÍjéÍl‹,
62.14 nfho %ghŒ bryéš bjhiy¤ bjhl®ò trÂfisÍ«,
ca® m®bt© (VHF) bjhl®ò rhjd§fisÍ«, mid¤J Û‹Ão¥
glFfS¡F« tH§f cça elto¡iffŸ bjhl§f¥g£LŸsd.
48. Û‹FŠR c‰g¤Â¡fhd f£lik¥ò trÂfis
nk«gL¤j Ϫj muR vL¤j mauhj Ka‰Áfshš, Û‹FŠRfë‹
njit¡F«, c‰g¤Â¡F« Ïilna ÏUªj Ïilbtë
25 nfhoæèUªJ 8.73 nfhoahf¡ Fiw¡f¥g£LŸsJ.
ÂUtŸq®, ö¤J¡Fo k‰W« f‹åahFkç kht£l§fëš, eh‹F
Û‹ gj¥gL¤J« ó§fh¡fŸ mik¥gj‰fhd gâfŸ eilbg‰W
tU»‹wd. ÏJ jéu, Û‹ Ïw§F js§fis nk«gL¤J«
gâfS¡fhf, 209.25 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš, Ûds¤ Jiw¡F bkh¤jkhf 743.79 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
R‰W¢NHš k‰W« td«
49. k¤Âa muÁ‹ 2015 M« M©o‰fhd ϪÂa¡
fhLfŸ ãy msit¡ fz¡bfL¥ò m¿¡ifæš, j‰nghija
kÂ¥Õ£o‹go, ϪÂahéš cŸs mid¤J khãy§fisÍ« él
fhLfë‹ gu¥gsÎ ekJ khãy¤Âšjh‹ mÂfséš
28
mÂfç¤JŸsJ v‹gij Ï«khk‹w¤Â‰F bjçé¤J¡
bfhŸ»nw‹. fhšthŒ fiunahu§fëY«, gLif ãy¥
gFÂfëY«, td¥gF¡F btëæš cŸs gFÂfëY« nj¡F
ku§fŸ k‰W« Ïju ku§fŸ ts®¥Ã‹ _y«, khãy¤Â‹ gRik¥
gu¥gsÎ nk«gL¤j¥g£L tU»wJ. 2016-2017 M« M©L
bjhl§» mL¤j Iªjh©Lfëš, jŠrhñ®, ÂUth%®, ÂU¢Á,
kJiu, ©L¡fš, njå, Átf§if k‰W« éG¥òu«
kht£l§fëš 52.64 nfho %ghŒ bryéš Ï¤Â£l«
brašgL¤j¥gL«.
50. #¥gh‹ g‹dh£L¡ T£LwÎ Kfik (JICA)
cjéÍl‹ brašgL¤j¥gL« ‘jäœehL gšYæçd¥ ghJfh¥ò
k‰W« gRik¤ £l¤Â‰F’ 2011-2012 Kjš 2015-2016 M« M©L
tiuæyhd fhy¤Âš 339.18 nfho %ghŒ bryél¥g£LŸsJ.
Ϫj ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš Ï¤Â£l¤Â‰fhf
109.51 nfho %ghŒ ã xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
51. gŸë¡fuiz rJ¥ò ãy R‰W¢NHš Û£blL¥ò¥
gâfS«, khjtu«, m«g¤ö® k‰W« bfhu£^® Vçfis¢
Óuik¥gJ ngh‹w R‰W¢NHiy Û£blL¡F« gâfS« bkh¤j«
74.93 nfho %ghŒ bryéš brašgL¤j¥g£L tU»‹wd.
nr¤J¥g£L Vç bt‰¿fukhf Óuik¡f¥g£lij¤ bjhl®ªJ,
br‹id k‰W« mj‹ R‰W¥òw§fëš cŸs mid¤J
Ú®ãiyfëY« jäœehL khR f£L¥ghL thça¤Â‹ ãÂia¥
ga‹gL¤Â, ÏJ ngh‹w Óuik¥ò¥ gâfis go¥goahf Ϫj muR
nk‰bfhŸS«.
29
52. itif k‰W« behŒaš MWfë‹ Ú®tu¤Âid
ãiy¥gL¤jΫ, td¥gFÂfëš Ú® Mjhu§fis
nk«gL¤Jtj‰fhfΫ, mªj MWfë‹ Ú®¥Ão¥ò¥ gFÂfëš
mikªJŸs fhLfë‹ ts¤ij¥ bgU¡» gšYæçd¥ ghJfh¥ig
nk«gL¤j, 24.58 nfho %ghŒ bryéš ‘itif k‰W« behŒaš
MWfS¡F¥ ò¤Jæuë¤jš’ v‹w òÂa £l¤ij Ϫj muR
brašgL¤J«.
53. td éy§Ffshš kåj®fS¡F V‰gL« Mg¤ij¤
j鮤J, k¡fS¡F¥ ghJfh¥ghd cz®it V‰gL¤Jtj‰fhf,
vëš m¤jifa ghÂ¥ò¡F cŸshf¡Toa gFÂfëš,
ntèfis mik¤jš, fhLfëš Ôtd Mjhu§fis mÂfç¤jš
k‰W« éy§FfS¡F¤ njitahd Ú®¡ F£ilfis mik¤jš
ngh‹w gšntW jL¥ò elto¡iffis Ϫj muR
nk‰bfh©LŸsJ. td éy§Ffë‹ jh¡Fjyhš V‰gL«
cæçH¥ò, g殢 nrj«, cilikfS¡F V‰gL« nrj«
ngh‹wt‰¿‰F tH§f¥gL« ÏH¥Õ£L¤ bjhif, khãy¥
ngçl® ãthuz ã (SDRF) éÂKiwfS¡F Ïizahf ca®¤Â
tH§f¥gL«. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš, R‰W¢NHš k‰W« td¤Jiw¡F
652.78 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
Ú®ts Mjhu§fŸ k‰W« ghrd«
54. ‘Úç‹¿ mikahJ cyF’ v‹gJ tŸSt¥
bgUªjifæ‹ th¡F. Ú®¥ g‰wh¡Fiw cŸs khãykhf
jäœehL bjhl®ªJ ÏUªJ tU»wJ. vdnt, Ú® Mjhu§fis¥
ghJfh¤J, cfªj mséš ga‹gL¤Jtj‰fhd Ka‰ÁfŸ
njit¥gL»‹wd. Ú® Mjhu§fis¥ ga‹gL¤Jnthç‹
30
g§nf‰òl‹ brašgL¤j¥gL« Fokuhk¤J Kiw¡F
ò¤Jæ%£Ltj‰fhfΫ, Ú®ãiyfis Û£blL¥gj‰fhfΫ, Ϫj
muR Ú® Mjhu nkyh©ik¡F xU khãy« jGéa Ïa¡f¤ij
nk‰bfhŸS«. btëeh£L ã cjé bgW« gšntW £l§fë‹
Ñœ, mizfŸ k‰W« Ú® ãiyfë‹ bfhŸssit bjhl®ªJ
mÂfç¥gJl‹, bghJ¥g⤠Jiwæ‹ _y« ghrd¤Â‰fhd Ú®
Mjhu§fis¥ òduik¥gj‰fhd xU khbgU« Ka‰Á
nk‰bfhŸs¥gL«. mnjnghš, kfh¤kh fhªÂ Cuf ntiythŒ¥ò
cW¤ £l¤Â‹ Ñœ bgw¥gL« ãÂia xU§»iz¤J, Fs§fŸ,
CuâfŸ k‰W« nfhéš Fs§fis R¤j« brŒJ
nk«gL¤JtJl‹, Cuf cŸsh£Á mik¥òfë‹ f£L¥gh£oYŸs
ÁW ghrd VçfŸ k‰W« ghrd mik¥òfisÍ«
nk«gL¤Jtj‰fhd xU khbgU« £l¤ijÍ« Ϫj muR
nk‰bfhŸS«. Fokuhk¤J Kiw¡F ò¤Jæ%£Ltj‰fhf, Kjš
f£lkhf 100 nfho %ghŒ C¡f ãÂahf xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
tU§fhy¤Âš egh®L t§» cjéÍl‹ Ϫj ã fârkhd
msé‰F ca®¤Â tH§f¥gL«.
55. m©ikæš btŸs¤jhš V‰g£l ghÂ¥òfis¡
fU¤Â‰bfh©L, ãuªju btŸs¤ jL¥ò elto¡iffis flÿ®
kht£l¤Âš nk‰bfhŸs, tofhšfis mfy¥gL¤Jjš,
thŒ¡fhšfë‹ tu¥òfisÍ«, e¡ fiufisÍ« gy¥gL¤Jjš
ngh‹w btŸs¤ jL¥ò¥ gâfis 140 nfho %ghŒ bryéš egh®L
t§» ãÂÍjéÍl‹, 2016-2017 M« M©oš Ϫj muR
nk‰bfhŸS«. vëjhf ghÂ¥ò¡FŸshf¡Toa br‹id ngh‹w
flnyhu kht£l§fS¡fhf, éçthd btŸs¥ ghJfh¥ò¤ £l«
x‹iw Ϫj muR jahç¤J tU»wJ. Ϥ£l§fŸ go¥goahf¢
31
brašgL¤j¥gL«. Ϫj ãÂah©oš egh®L t§»
cjéÍl‹ btŸs¤ jL¥ò k‰W« Ú® Mjhu§fis nk«gL¤J«
£l§fis¢ brašgL¤Jtj‰fhf, 445.19 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
56. cyf t§» cjéÍl‹ ‘mizfŸ òduik¥ò k‰W«
nk«gh£L¤ £l¤ij’ (DRIP), 745.49 nfho %ghŒ kÂ¥Õ£oš
Ϫj muR brašgL¤Â tU»wJ. òduik¡f¥gl nt©oa
105 mizfSŸ, 66 mizfëš, gâfŸ V‰bfdnt
bjhl§f¥g£LŸsd. Ϫj ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš, Ϥ£l¤Â‰fhf 258.46 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
57. MÁa ts®¢Á t§» cjéÍl‹ ‘gUtãiy kh‰w¤
jGtš £l¤Â‹’ Kj‰f£lkhf, bt©zhW cg toãy¥ gFÂæš
279 nfho %ghŒ bryéš gâfŸ nk‰bfhŸs¥g£L tU»‹wd.
Ϥ£l¤Âš vŠÁÍŸs gâfŸ, 2016-2017 M« M©oš
nk‰bfhŸs¥gL«. cyf t§»æ‹ cjéÍl‹, 61 cg toãy¥
gFÂfëš nk‰bfhŸs¥g£l ‘Ú®ts ãyts¤ £l¤Â‹’ Kjš
f£l¥ gâfŸ (Irrigated Agriculture Modernisation and
Water-Bodies Restoration and Management Project – Phase-I)
bt‰¿fukhf ãiwÎ brŒa¥g£lij mL¤J, Ϥjifa gâfŸ
nk‰bfhŸs¥glhj cg toãy¥ gFÂfëš, 2,950 nfho %ghŒ
bryéš Ï¤Â£l¤Â‹ Ïu©lh« f£l¤Â‰fhd (Phase-II)
gâfŸ cyf t§» cjéÍl‹ nk‰bfhŸs¥gl cŸsd.
58. kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ mauhJ
nk‰bfh©l Ka‰Áfë‹ gadhf, khãy§fS¡»ilæyhd
32
eÂÚ®¥ Ãu¢Áidfëš éa¡f¤j¡f gy bt‰¿fis jäœehL
bg‰WŸsJ. Kšiy¥ bgçahW mizæ‹ Ú®k£l¤ij Kjš
f£lkhf 142 moahf ca®¤Jtj‰fhd tuyh‰W¢ Áw¥òä¡f
Ô®¥Ãid¥ bg‰wJ«, fhntç eLt® k‹w« tH§»a ÏW¤ Ô®¥ò
muÁjêš k¤Âa murhš btëæl¥g£lJ« Ϥjifa bgU«
bt‰¿fshF«.
59. njÁa eÂfis Ïiz¡F« £l§fis¢
brašgL¤Jtj‹ _ykhf k£Lnk, khãy¤Â‹ Ú®¥
Ãu¢ÁidfS¡F KGikahd ԮΠfhz KoÍ« v‹gJ Ϫj
muÁ‹ cWÂahd fU¤jhF«. Ϫãiyæš, ÂUbešntè k‰W«
ö¤J¡Fo kht£l§fëš jhäuguâ, fUnkåahW k‰W«
e«ÃahW eÂfis Ïiz¡F« gâfis jäHf muR V‰bfdnt
brašgL¤Â tU»wJ. ϤjUz¤Âš, njÁa eÂfŸ Ïiz¥ò¤
£l§fis¢ brašgL¤Jtj‰fhd Ka‰Áfis cldoahf
nk‰bfhŸS«go k¤Âa muir nf£L¡ bfhŸ»nw‹.
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš, Ú®ts Mjhu§fŸ Jiw¡F 3,406.69 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
beLŠrhiy¤ Jiw
60. 2016-2017 M« M©oš ‘xU§»izªj rhiy¡
f£lik¥ò nk«gh£L¤ £l¤Â‹’ (CRIDP) Ñœ 1,000 »nyhÛ£l®
rhiyfis mfy¥gL¤J« gâfS«, 3,000 »nyhÛ£l®
rhiyfis nk«gL¤Jtj‰fhd gâfS« nk‰bfhŸs¥gL«.
Ϥ£l¤Â‰fhf, 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 2,800 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ. ‘brašghL mo¥gilæyhd guhkç¥ò x¥gªj
33
Kiw拒 (Performance Based Maintenance Contract) ќ
bghŸsh¢Á, »UZz»ç, Ïuhkehjòu« k‰W« ÂUtŸq®
nfh£l§fëš khãy beLŠrhiyfŸ k‰W« K¡»a kht£l¢
rhiyfis tY¥gL¤jΫ, guhkç¡fΫ gâfŸ nk‰bfhŸs¥g£L
tU»‹wd. el¥ò ãÂah©oY« Ϥ£l¤ij bjhl®ªJ
brašgL¤Jtj‰fhf, xU§»izªj rhiy¡ f£lik¥ò
nk«gh£L¤ £l¤Â‹ Ñœ, 437 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ. nkY«, 2016-2017 M« M©oš rhiyfŸ k‰W«
ghy§fis nk«gL¤J« gâfis, 300 nfho %ghŒ bryéš
egh®L t§»æ‹ flDjéÍl‹ Ϫj muR nk‰bfhŸS«.
61. ngh¡Ftu¤J msÎ, bjhêš gFÂfS¡fhd
Ïiz¥ò k‰W« r_f¥ bghUshjhu K¡»a¤Jt¤ij¡
fU¤Â‰bfh©L, 222 »nyhÛ£l® ÚsKŸs K¡»a kht£l¢
rhiyfS« 9 »nyhÛ£l® ÚsKŸs Ïju kht£l¢ rhiyfS«
khãy beLŠrhiyfshfΫ, 530 »nyhÛ£l® ÚsKŸs Ïju
kht£l¢ rhiyfS« 12 »nyhÛ£l® ÚsKŸs r®¡fiu Miy¢
rhiyfS« K¡»a kht£l¢ rhiyfshfΫ ju«
ca®¤j¥g£LŸsd. el¥ò ãÂah©oš, 12 rhiy nk«ghy§fŸ
k‰W« rhiy Ru§f¥ ghy§fŸ 375.17 nfho %ghŒ bryéš f£o
Ko¡f¥gl cŸsd.
62. ngh¡Ftu¤J beU¡fo äFªj K¡»akhd
Ïl§fëš beçriy¡ Fiw¥gj‰fhf, 320 nfho %ghŒ bryéš
nry« khefçš cŸs IªJ rhiyfŸ rªÂ¥ò, 111.40 nfho %ghŒ
bryéš V.é.M®.uΩlhdh k‰W« Fu§F¢rhto rªÂ¥òfŸ,
26.77 nfho %ghŒ bryéš ÂUthfΩl}® rªÂ¥ò k‰W«
121.82 nfho %ghŒ bryéš nfha«ò¤öçš cŸs M¤J¥ghy«
34
k‰W« c¡fl« rªÂ¥ò Kjš x¥gz¡fhu¤ bjU tiu cŸë£l
gšntW Ïl§fëš nk«ghy§fŸ f£L« gâfŸ eilbg‰W
tU»‹wd. Ϥ£l¥ gâfŸ nkY« Jçj¥gL¤j¥gL«.
63. cyf t§» cjéÍl‹ brašgL¤j¥g£L tU«
‘jäœehL rhiy nk«gh£L¤ £l¤Â‹’ (TNRSP) Ïu©lhtJ
f£l¤Â‹ Ñœ, 427 »nyhÛ£l® ÚsKŸs rhiyfŸ fod
éë«òfSl‹ Toa mfy¥gL¤j¥g£l ÏUtê¢ rhiyfshfΫ,
146 »nyhÛ£l® ÚsKŸs rhiyfŸ eh‹Ftê¢ rhiyfshfΫ ju«
ca®¤j¥gLtJl‹, 597 »nyhÛ£l® ÚsKŸs rhiyfis¥
guhkç¡fΫ elto¡if vL¡f¥g£LŸsJ. ‘éisÎ k‰W«
brašÂw‹ mo¥gilæyhd rhiy¥ guhkç¥ò x¥gªj Kiwæ‹’
Ñœ (Output and Performance based Road Contract) Ïu©L
gâfS¡F«, bgh¿æaš, bfhŸKjš, f£Lkhd x¥gªj Kiwæš
(Engineering, Procurement and Construction mode)
10 gâfS¡F« x¥gªj§fŸ V‰bfdnt më¡f¥g£LŸsd.
mL¤j f£lkhf, 30 »nyhÛ£l® ÚsKŸs nk£L¥ghisa«-<nuhL
beLŠrhiy, 70 »nyhÛ£l® ÚsKŸs x£l‹r¤Âu«-ÂU¥ó®
beLŠrhiy k‰W« 46 »nyhÛ£l® ÚsKŸs ÂUbešntè-
bfhšy« beLŠrhiy M»a khãy beLŠrhiyfŸ,
muR-jåah® g§fë¥ò Kiwæš 1,541 nfho %ghŒ bryéš
eh‹Ftê¢ rhiyfshf¤ ju« ca®¤j¥gL«. 2016-2017 M«
M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš,
Ϥ£l§fS¡fhf 1,220.28 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
35
bghJ éãnahf¤ £l«
64. khãy¤Âš brašgL¤j¥g£L tU« bghJ éãnahf¤
£l¤Âš 34,686 ãahaéiy¡ filfŸ _y«, 1.91 nfho mçÁ
m£iljhu®fS¡F« éiyæšyh mçÁ tH§f¥g£L tUtjhš,
mt®fS¡fhd czÎ¥ ghJfh¥ò cW brŒa¥g£LŸsJ.
ÏJ jéu, gšntW m¤ÂahtÁa¥ bghU£fS« fârkhd
khåa éiyæš bghJ k¡fS¡F tH§f¥g£L tU»‹wd.
bghJ éãnahf¤ £l¤Â‹ brašghLfis
fâåkakh¡Ftj‰fhfΫ, FL«g m£il jftš bjhF¥Ãid
Mjh® v©Ql‹ xU§»iz¥gj‰fhfΫ, 318.40 nfho %ghŒ
bryéš fâåkakh¡F« gâfŸ brašgL¤j¥g£L tU»‹wd.
Ïjdhš 2016 M« M©o‹ ÏW¡FŸ °kh®£ m£ilfŸ
tH§Ftj‰F tif brŒa¥gLtJl‹ Ϥ£l¢ brayh¡f¤Âš
cŸs Fiwfis¢ Ó®brŒJ br«ik¥gL¤jΫ tê V‰gL«. nkY«,
òÂa m£il tH§Fjš, Ïl« bga®jš ngh‹w khWjšfis
Ïizatêahf nk‰bfhŸtJl‹, k¡fS¡F vëš gadë¡F«
tifæš brašghLfŸ JçjkhfΫ vëjhfΫ ÏU¡f têtif
V‰gL«.
65. Ef®nthiuÍ« étrhæfisÍ« Ïiz¡F« òÂa
Ka‰Áahf, g©iz¥ gRik Ef®nth® ika§fŸ Ϫj murhš
V‰gL¤j¥g£LŸsd. fhŒf¿fis Ϫj ika§fS¡F¡ bfh©L
bršy, g©iz¥ gRik Ef®nth® thfd§fS«
mDk¡f¥g£LŸsd. rªij mséš éiy¡ f£L¥gh£L
elto¡iffis nk‰bfhŸtj‰fhf V‰gL¤j¥g£l éiy¡
f£L¥gh£L ãÂa« Áw¥ghfΫ, br«ikahfΫ ga‹gL¤j¥g£L
tU»wJ. Ϥjifa rªij éiy¡ f£L¥gh£L elto¡iffŸ
36
m¤ÂahtÁa¥ bghU£fë‹ éiy ca®éèUªJ ViH vëa
k¡fisÍ«, eL¤ju¡ FL«g§fisÍ« ghJfh¤J tU»‹wd.
vçr¡Â
66. jila‰w, Óuhd ä‹rhu« tH§F« neh¡Fl‹, ä‹
c‰g¤Âia mÂfç¥gj‰F Ϫj muR K¡»a¤Jt« tH§»
tU»wJ. khãy k‰W« k¤Âa muRfë‹ ä‹rhu c‰g¤Â
Kfikfë‹ _ykhfΫ, Ú©lfhy, FW»afhy ä‹ bfhŸKjš
x¥gªj§fë‹ _ykhfΫ, Nçaxë ä‹ bfhŸKjš _ykhfΫ,
flªj IªJ M©Lfëš, 8,432.50 bkfhth£ TLjš ä‹rhu«
bgw¥g£LŸsJ. gšntW mdš ä‹ ãiya§fë‹ c‰g¤Â¥
gâfŸ £läl¥g£lgo éiuthf Ko¡f¥g£L c‰g¤Â
Jt§f¥g£ljhš, ä‹rhu¤ njit¡F« c‰g¤Â¡F« Ïilna
cŸs Ïilbtë rç brŒa¥g£LŸsJ. kh©òäF Kjyik¢r®
mt®fshš m¿é¡f¥g£l ä‹ Â£l§fS« gšntW ãiyfëš
K‹nd‰w« milªJ tU»‹wd. nj®jš m¿¡ifæš
më¡f¥g£l th¡FWÂæ‹go, mL¤j IªJ M©Lfëš
13,000 bkfhth£ mdš ä‹rhuK«, 2,500 bkfhth£ òdš
ä‹rhuK«, 3,000 bkfhth£ Nça ä‹r¡ÂÍ« khãy¤Â‹
j‰nghija ä‹ c‰g¤Â¤ ÂwDl‹ TLjyhf¢ nr®¡f¥gL«.
kh©òäF Kjyik¢r® mt®fsJ Âwikahd elto¡iffshY«,
xU§»izªj Ka‰ÁfshY« jh‹, Ï¡FW»a fhy¤Âš
khãy¤Â‹ vçr¡Â¤ Jiwæš Ï¤jifa bgU« kh‰w«
rh¤ÂakhdJ.
67. g‹dh£L ã ãWtd§fëläUªJ flDjé bgW«
£l§fë‹ thæyhf, khãy¤ÂYŸs ä‹flÎ¥ ghijfŸ
tY¥gL¤j¥g£L tU»wJ. b#®k‹ t§» cjéÍl‹ gRik
37
M‰wš ä‹bjhl® £l« 1,593 nfho %ghŒ kÂ¥Õ£oš
brašgL¤j¥g£L tU»wJ. nkY«, 5,014 nfho %ghŒ kÂ¥Õ£oš
#¥gh‹ g‹dh£L¡ T£LwÎ Kfik cjéÍl‹ brašgL¤j¥g£L
tU« jäœehL ä‹bjhluik¥ò nk«gh£L¤ £l¤Â‹ Ñœ gšntW
gâfŸ nk‰bfhŸs¥g£L tU»‹wd. Áw¥ghf eilbg‰W tU«
Ϥ£l§fS¡fhf, 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 1,738 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
68. kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ, 191 Ïy£r«
Ef®nth®fŸ ga‹bgW« tifæš, mid¤J ÅLfS¡F«
100 ôå£LfŸ tiu f£lzäšyh ä‹rhu« tH§» jkJ nj®jš
th¡FWÂia ãiwnt‰¿ÍŸsh®fŸ. Ϫj m¿é¥Ã‹ _y«,
muR¡F M©LnjhW« 1,607 nfho %ghŒ msé‰F TLjš
ã¢Rik V‰gL«. kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ më¤j
th¡FWÂæ‹go if¤j¿ k‰W« éir¤j¿ berths®fS¡F
tH§f¥g£L tU« f£lzäšyh ä‹rhu«, Kiwna,
200 ôå£LfŸ k‰W« 750 ôå£Lfshf ca®¤j¥g£LŸsJ.
ä‹rhu¤Â‰fhd khåa¤Â‰F k£L« el¥ò ãÂah©oš
9,007 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ. ã Óuik¥ò¤
£l¤Â‹ Ñœ, jäœehL ä‹ c‰g¤Â k‰W« ä‹ g»®khd¡
fHf¤Â‹ (TANGEDCO) flid muR V‰W¡ bfh©lij¤
bjhl®ªJ, mij¤ ÂU«g¢ brY¤Jtj‰fhf, 2016-2017 M«
M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 2,000 nfho
%ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ. Ϫj¤ ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš vçr¡Â¤ Jiw¡F 13,856 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
38
ngh¡Ftu¤J
69. jäHf¤Âš ngUªJ¥ ngh¡Ftu¤J nritfŸ,
20,839 tê¤jl§fëš br«ikahd Kiwæš brašgL¤j¥g£L
tU»‹wd. Ï¢nritfŸ 22,948 ngUªJfë‹ _y« cça
fhy¤Âš ngh¡Ftu¤J Ïiz¥ò trÂfis bghJk¡fS¡F
më¥gJ k£Lkšyhkš, ViH, vëa k¡fS¡F« Fiwªj bryéš
ngh¡Ftu¤J trÂfisÍ« tH§» tU»‹wd. bghJk¡fS¡F¥
gadë¡F« tifæš, khefu¥ ngh¡Ftu¤J¡ fHf¤Â‹ _y«
Á‰WªJfisÍ« Ϫj muR m¿Kf¥gL¤ÂÍŸsJ. giHa
ngUªJfS¡F¥ gÂyhf òÂa ngUªJfis kh‰W« gâ xU
bjhl® gâahF«. 2016-2017 M« M©oš giHa ngUªJfis
kh‰w, 2,000 òÂa ngUªJfis th§Ftj‰F¥ g§F _yjd
cjéahf 150 nfho %ghÍ«, flDjéahf 125 nfho %ghÍ«
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
70. khefu¥ ngh¡Ftu¤J¡ fHf¥ ngUªJfëš
f£lzä‹¿¥ gaâ¥gj‰fhf, ‘_¤j Fok¡fS¡fhd ngUªJ¥
gaz m£il¤ £l¤Â‹’ Ñœ, ÏJtiu 2.49 Ïy£r« milahs
m£ilfŸ tH§f¥g£LŸsd v‹gij Ï«khk‹w¤Â‰F eh‹
k»œ¢ÁÍl‹ bjçé¤J¡ bfhŸ»nw‹. el¥ò ãÂah©oš,
khzt® gaz¢ rYif¡ f£lz khåakhf 505.35 nfho %ghÍ«,
OrY¡fhd khåakhf 200 nfho %ghÍ« Ϫj muR xJ¡ÑL
brŒJŸsJ. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš ngh¡Ftu¤J¤ Jiw¡fhf, 1,295.08 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
39
R‰Wyh
71. cŸeh£L k‰W« btëeh£L¢ R‰Wyh¥ gaâfë‹
tUifæš ekJ khãy« Kj‹ik ãiyæš cŸsJ v‹gij Ϫj
mit¡F¤ bjçé¥gš k»œ¢Á mil»nw‹. Ôéu
Ãu¢rhu§fë‹ _y« jäHf¤ÂYŸs R‰Wyh¤ jy§fŸ nkY«
Ãugy¥gL¤j¥gL«. Ú® éisah£LfŸ, bAè-R‰Wyh ngh‹w
òÂa R‰Wyh ts®¢Á¤ £l§fis C¡Fé¥gJl‹, j‰nghJŸs
ghu«gça¢ R‰Wyh, rka¢ R‰Wyh, R‰W¢NHš R‰Wyh, kU¤Jt¢
R‰Wyh ngh‹w gšntW R‰W¥gaz¤ £l§fS«
C¡Fé¡f¥gL«. jåah® KjÄLfis¥ bgWtj‹ _y«,
m¤jifa R‰Wyh ika§fëš njitahd c£f£lik¥ò trÂfŸ
cUth¡f¥gL«. cyf¥òfœ bg‰w R‰Wyh¤ jy§fëš,
jy mU§fh£Áaf§fS« (Site Museums), jftš ika§fS«
mik¡f¥gL«.
72. MÁa ts®¢Á t§» cjéÍl‹ brašgL¤j¥g£L
tU« ‘jäœehL R‰Wyh c£f£lik¥ò nk«gh£L KjÄ£L¤
£l¤Â‹’ Ñœ, khãy¤Âš cŸs R‰Wyh¤ jy§fëš
c£f£lik¥ò trÂfŸ nk«gL¤j¥g£L tU»‹wd. Ϥ£l¤Â‹
Ñœ, ÏJtiu 33.62 nfho %ghŒ bryél¥g£LŸsJ. nkY«,
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš Ï¤Â£l¤Â‰fhf 53.20 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ. Ϫj¤ ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš,
R‰Wyh¤ Jiw¡F bkh¤j« 85.80 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
40
ϪJ rka mwãiya¤ Jiw
73. khãy¤ÂYŸs 724 nfhæšfëš brašgL¤j¥g£L
tU« m‹djhd¤ £l«, 2016-2017 M« M©oš nkY«
30 nfhæšfS¡F éçÎgL¤j¥gL«. el¥ò ãÂah©oš 10 nfho
%ghŒ bryéš 500 »uhk¡ nfhæšfëY«, MÂÂuhél® k‰W«
gH§Foæd® tÁ¡F« gFÂfëš cŸs 500 nfhæšfëY« gGJ
Ú¡fΫ, òJ¥Ã¡fΫ cça gâfŸ nk‰bfhŸs¥gL«. flªj
IªJ M©Lfëš, nfhæšfë‹ bghJey ãÂia¥
ga‹gL¤Â, 16.72 nfho %ghŒ bryéš, 143 nfhæšfŸ
òJ¥Ã¡f¥g£LŸsnjhL, khãy¤Âš gšntW nj®¤ ÂUéHh¡fis
Û©L« el¤Jtj‰fhf, nfhæš nj®fŸ òJ¥Ã¤jš ãÂæ‹ Ñœ
135 nfhæš nj®fŸ òJ¥Ã¡f¥g£LŸsd. ‘xUfhy ói#
£l¤Â‹’ Ñœ, flªj IªJ M©Lfëš, x›bthU
nfhæY¡Fkhd it¥Õ£L¤ bjhif xU Ïy£r« %ghahf
ca®¤j¥g£L, 12,504 nfhæšfŸ gadilªJŸsd.
jftš bjhêšE£géaš
74. jftš bjhêšE£g¤Â‰F«, mJ rh®ªj
nritfS¡F« (IT / ITeS) br‹id xU K¡»a ikakhf
cUth»ÍŸsJ. I«g‰F« nkyhd g‹dh£L ãWtd§fŸ
(MNCs) br‹idæš j§fsJ cyf mséyhd mYtyf§fis
mik¤JŸsd. br‹idæèUªJ nk‰bfhŸs¥gL« bk‹bghUŸ
bjhl®ghd V‰WkÂfŸ, M©o‰F ruhrçahf 10 Kjš 12 rjÅj
ts®¢ÁailªJ 2015-2016 M« M©oš 95,000 nfho %ghia
v£L« vd v®gh®¡f¥gL»wJ. 2015 M« M©oš eilbg‰w
cyf KjÄ£lhs®fŸ kheh£il¤ bjhl®ªJ, mbkç¡f ãWtdkhd
~ngh®L nkh£lh®° f«bgå jdJ MuhŒ¢Á ika¤ij
41
br‹idæš ãWÎtj‰fhd gâfis nk‰bfh©L tU»wJ.
mbkç¡fhé‰F btëna mªj ãWtd« mik¡F« Kjš r®tnjr
ika« ÏJ v‹gJ br‹id¡F¥ bgUik nr®¥gjhF«.
bj‹ jäHf¤Âš, jftš bjhêšE£g nk«gh£L¡F Ϫj muR
vL¤JtU« gšntW Ka‰Áfshš, Aåbtš, bA¢.Á.vš.
bl¡dhyí°, n#hnAh ãWtd«, Á‹blš ngh‹w ãWtd§fŸ,
bj‹ jäœeh£oš j§fsJ mYtyf tshf§fis mik¤J
tU»‹wd.
75. midtU¡F« rk thŒ¥ò më¥gj‰fhfΫ, oí£lš
bjhêšE£g Ïilbtëia¡ Fiw¥gj‰fhfΫ, muR k‰W« muR
cjé bgW« gŸëfŸ k‰W« fšÿçfëš gæY« khzt,
khzéa®fS¡F éiyæšyh ko¡fâå tH§F« òJikahd
£l¤ij Ϫj muR brašgL¤Â tU»wJ. 2016-2017 M«
M©oY« 5.35 Ïy£r« khzt, khzéa®fS¡F ko¡fâåfŸ
tH§f¥gLtj‹ _y«, Ϥ£l« bjhl®ªJ brašgL¤j¥gL«.
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš, Ϥ£l¤Â‰fhf 890 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
bjhêš ts®¢Á
76. eh£onyna c‰g¤Â, t®¤jf« k‰W« nrit¥
gâfS¡F, KjÄ£lhs®fshš äfΫ éU«g¤j¡f khãykhf¤
jäHf« K‹nd¿ tU»wJ. mÂf KjÄLfis <®¥gj‰fhf,
bjhêš òçtj‰F cfªj NHiy cUth¡f gy K¡»a Ka‰Áfis
Ϫj muR nk‰bfh©L tU»wJ. jäœeh£o‰F KjÄLfis
<®¥gj‰F, KjÄ£L khåa§fŸ, tçéy¡FfŸ ngh‹w C¡f¢
rYiffS«, bjhê‰ ó§fh¡fŸ, rhiy Ïiz¥òfŸ, Óuhd
42
ä‹rhu« tH§fš ngh‹w c£f£lik¥ò trÂfS«, ne®¤Âahf
totik¡f¥g£l C¡f¤ bjhF¥òfshf tH§f¥g£L tU»‹wd.
khãy¤Âš KjÄ£o‰fhd NHiy nk«gL¤Jtj‰F, ‘jäœehL
KjÄL C¡Fé¥ò¤ £l¤Â‹’ Ïu©lh« f£l¤ £l¤Âid¢
(Tamil Nadu Investment Promotion Programme Phase-II)
brašgL¤j, 1,560 nfho %ghŒ ãÂÍjé më¡f #¥gh‹
g‹dh£L¡ T£LwÎ Kfik Ïirtë¤JŸsJ v‹gij
k»œ¢ÁÍl‹ F¿¥Ãl éU«ò»nw‹.
77. 2015 M« M©L br¥l«g® §fëš, cyf
KjÄ£lhs®fŸ khehL bt‰¿fukhf el¤j¥g£L, 4.70 Ïy£r«
eg®fS¡F ntiythŒ¥ò më¡f¡Toa tifæš
2.42 Ïy£r« nfho %ghŒ mséyhd bjhêš KjÄLfis <®¡f
têtif brŒa¥g£LŸsJ. ÏJtiu, 23,258 nfho %ghŒ
kÂ¥Ãyhd KjÄLfŸ brŒa¥g£L, 48,145 eg®fŸ ntiythŒ¥ig¥
bg‰WŸsd®. V‰bfdnt m¿é¡f¥g£lJ nghy, Ïu©L
M©LfS¡F xUKiw cyf KjÄ£lhs®fŸ khehL el¤j¥gL«.
mL¤j khehL 2017 M« M©oš eilbgw cŸsJ. ÏJ ngh‹w
khehLfŸ khãy¤Â‹ Áw¥òfis cyf¤Â‰F¥ giwrh‰WtJl‹
KjÄLfis nkY« <®¥gj‰F«, ãiyahd, KGikahd bjhêš
ts®¢Áia C¡Fé¥gj‰F« VJthf mikÍ«.
78. Ïuhkehjòu«, òJ¡nfh£il, ©L¡fš, Átf§if,
njå, éUJef®, ö¤J¡Fo, ÂUbešntè k‰W« f‹åahFkç
M»a x‹gJ bj‹ kht£l§fëš, 19,000 V¡f® gu¥gséš
bjhê‰rhiyfS¡fhd ãy t§»ia mik¥gj‰fhd mid¤J
Ka‰ÁfisÍ« Á¥fh£ ãWtd« nk‰bfh©L tU»wJ. kJiu-
ö¤J¡Fo bjhêš tê¤jl¤ £l«, xU Ïy£r« eg®fS¡F
43
ntiythŒ¥ò tH§F« tifæš 25,000 nfho %ghŒ kÂ¥Ãyhd
KjÄLfis <®¤Âl cjΫ. Ϥ£l¤ij¢ brašgL¤Jtj‰fhd
K‹Ka‰Áahf, kJiu-ö¤J¡Fo bjhêš tê¤jl nk«gh£L¡
fHf« vD« Áw¥ò neh¡F Kfikia Á¥fh£ ãWtd«
mik¤JŸsJl‹, Ϥ£l¤Â‰fhf ãy« ifaf¥gL¤J«
gâfisÍ« éiuÎgL¤ÂÍŸsJ v‹gij bjçé¤J¡
bfhŸ»nw‹.
79. br‹id-bg§fqU bjhêš tê¤jl¤ £l¤Â‹
Ñœ, bgh‹ndç bjhêš Kida¤ij njÁa KjÄL k‰W« c‰g¤Â
k©lykhf (NIMZ) nk«gL¤Jtj‰fhd gâfis Ϫj muR
nk‰bfh©L tU»wJ. jäœehL bjhêš nk«gh£L¡ fHf«
(TIDCO), Á¥fh£ ãWtd¤Jl‹ ÏizªJ, ÂUtŸq® kht£l«,
bgh‹ndç t£l¤Âš Rkh® 306 V¡f® gu¥gséš ghèk® bjhê‰
ó§fhéid 294 nfho %ghŒ bryéš mik¤J tU»wJ.
Ï¥ó§fhéš, ÁW k‰W« eL¤ju Ãsh°o¡ bghU£fis c‰g¤Â
brŒÍ« 84 myFfŸ Ïl« bgW«. $bgU«òö® t£l«, tšy«
tlfhèš mikªJŸs Á¥fh£ bjhê‰ ó§fhéš Rkh® 250 V¡f®
gu¥gséš th‹btë¥ ó§fh (Aerospace Park) mik¥gj‰fhd
elto¡if vL¡f¥g£L tU»wJ. th}®Â totik¥ò,
th}®ÂfS¡fhd cÂç¥ ghf§fŸ jahç¥ò, guhkç¥ò k‰W« gGJ
gh®¤jš trÂfSl‹ Ï¥ó§fh brašgL«.
80. Ϫj¤ ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš
bjhê‰ Jiw¡fhf 2,104.49 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
44
FW, ÁW k‰W« eL¤ju¤ bjhêšfŸ
81. mÂf mséš ntiythŒ¥ig më¡f¡Toa Âw‹
FW, ÁW k‰W« eL¤ju¤ bjhêš Jiw¡F cŸsjhš, KjÄLfis
mÂfç¤jš, c£f£lik¥ig nk«gL¤Jjš, bjhêšE£g§fis
nk«gL¤jΫ, brašÂwid nk«gL¤jΫ vL¡f¥gL«
Ka‰Áfis C¡Fé¤jš ngh‹w gâfis Áw¥ghf¢ brŒa,
Áw¥ò neh¡F bgUªÂ£l§fëš x‹whf, ϤJiwia muR
milahs« f©LŸsJ. cyf KjÄ£lhs®fŸ kheh£oš
ifbaG¤Âl¥g£l 10,073 òçªJz®Î x¥gªj§fëš ÏJtiu,
3,029 x¥gªj§fŸ _y« 2,599.93 nfho %ghŒ kÂ¥Ãyhd
KjÄLfŸ bgw¥g£LŸsd.
82. FW, ÁW k‰W« eL¤ju¤ bjhêš ãWtd§fŸ bgW«
fl‹fS¡F _‹W rjÅj t£o khåa« tH§FtJl‹,
mÂfg£rkhf 30 Ïy£r« %ghŒ¡F äfhkš 25 rjÅj« KjÄ£L
khåa¤ijÍ« Ϫj muR bjhl®ªJ tH§F«. bjhê‰
T£lik¥òfë‹ _ykhf cUth¡f¥gL« jåah® bjhê‰
FGk§fis C¡Fé¤J, c£f£lik¥ò trÂfis nk«gL¤Âl
muR bjhl®ªJ ãÂÍjé më¡F«. 2016-2017 M« M©o‰F,
t£o khåa¤Â‰fhf 12 nfho %ghÍ«, f£lik¥Ã‰fhd
ãÂÍjéahf 60 nfho %ghÍ« xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
83. ‘ntiythŒ¥g‰w ÏisP®fS¡F ntiythŒ¥ig
cUth¡F« £l«’ (Unemployed Youth Employment Generation
Programme) k‰W« ‘Ãujk kªÂç ntiythŒ¥ò cUth¡F«
£l«’ (Prime Minister’s Employment Generation Programme)
M»a £l§fë‹ Ñœ, bjhêš Kidnth®fS¡F jäœehL
45
bjhêš Kidnth® nk«gh£L ãWtd« (Entrepreneurship
Development Institute) gæ‰Á më¤J tU»wJ. ntiythŒ¥g‰w
ÏisP®fS¡F ntiy thŒ¥ig cUth¡F« £l¤Â‹ Ñœ,
btŸs¤jhš gh¡f¥g£l gFÂfS¡F k£L« 15 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ. el¥ò ãÂah©oš bkh¤jkhf
Ϥ£l¤Â‰F 30 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
84. Kjš jiyKiw bjhêš Kidnthiu C¡f¥gL¤j,
Ϫj murhš bjhl§f¥g£l K‹ndho¤ £l« ‘òÂa bjhêš
Kidnth® k‰W« bjhêš nk«gh£L¤ £l«’ (New
Entrepreneurship-cum-Enterprise Development Scheme) MF«.
jäHf¤Âš òÂa bjhêš bjhl§Ftj‰fhd Jo¥ghd
NHiy (Vibrant Start-up Environment) V‰gL¤Jtj‰fhf,
xU nfho %ghia Ïj‰bfd Ϥ£l¤Âš xJ¡» ‘Mu«g
brašÂ£l’ elto¡iffis nk‰bfhŸsΫ, mt‰iw fšé
ãWtd§fS¡F« éçÎgL¤jΫ elto¡if nk‰bfhŸs¥gL«.
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš, Ϥ£l¤ij¢ brašgL¤Jtj‰fhf,
100 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
85. FW, ÁW k‰W« eL¤ju¤ bjhêš Jiw¡F,
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš 348.22 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
if¤j¿, if¤Âw‹, Jâüš k‰W« fj®¤ Jiw
86. ‘éiyæšyh nriyfŸ k‰W« nt£ofŸ tH§F«
£l¤Â‹’ Ñœ, 2017 M« M©L bgh§fš g©oifæ‹ nghJ,
167.89 Ïy£r« nriyfS« 167.81 Ïy£r« nt£ofS« tH§f¥gL«.
46
if¤j¿ MilfŸ mâtij C¡Fé¥gj‰fhfΫ, if¤j¿
berths®fS¡F¤ bjhl®ªJ ntiythŒ¥ò më¥gij cWÂ
brŒtj‰fhfΫ ‘jŸSgo khåa¤ £l«’ Ï«khãy¤Âš
brašgL¤j¥g£L tU»wJ. Ϫj¤ ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš, éiyæšyh nriyfŸ k‰W« nt£ofŸ
tH§F« £l¤Â‰fhf 487.45 nfho %ghÍ«, jŸSgo
khåa¤Â‰fhf 78.45 nfho %ghÍ« xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
87. Ϫj¤ ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš
if¤j¿ k‰W« Jâüš Jiw¡fhf 1,129.74 nfho %ghÍ«,
if¤Âw‹ k‰W« fj®¤ Jiw¡fhf 174.27 nfho %ghÍ« xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
Cuf ts®¢Á
88. Å£L trÂ, Ïiz¥ò¢ rhiyfŸ, FoÚ®, bghJ¡
f£ll§fis¡ f£Ljš, òJ¥Ã¤jš ngh‹w Âushd £l§fë‹
_y« c£f£lik¥Ã‹ ju¤ij nk«gL¤Â, Cuf¥ gFÂfëš bgU«
kh‰w¤ij V‰gL¤j nt©L« v‹gJ kh©òäF Kjyik¢r®
mt®fë‹ bjhiyneh¡F¤ £lkhF«. ghuh£LjY¡Fça
K‹Ka‰Áahd ‘jäœehL »uhk¥òw FoæU¥ò nk«gh£L¤
£l¤Â‹’ Ñœ, 12,524 Cuh£Áfëš mikªJŸs 79,394
FoæU¥ò¥ gFÂfëY« njitahd mo¥gil trÂfŸ brŒJ
Ko¡f¥g£lJ xU khbgU« rhjidahF«. khãy ã¡FG
khåa§fë‹ _y« »il¡f¥bgW« ã Mjhu§fis
xU§»iz¤J, mo¥gil trÂfis nk«gL¤j Ϥ£l«
bjhl®ªJ brašgL¤j¥gL«.
47
89. ‘kfh¤kh fhªÂ njÁa Cuf ntiythŒ¥ò cW¤
£l¤ij’ (MGNREGS) jäœehL muR Áw¥ghf¢ brašgL¤Â
tU»wJ. njÁa mséyhd gšntW éUJfis M©LnjhW«
jäHf¤Â‰F tH§», k¤Âa muR, khãy muÁ‹ brašghLfS¡F
cça m§Ñfhu« më¤J tU»wJ. »uhk¥òw§fëš g©iz¡
F£ilfŸ mik¤jš, fêtiwfŸ f£Ljš, ku« eLjš, nfhêfŸ
k‰W« fhšeilfŸ ts®¥ò¡ bfh£liffŸ mik¤jš ngh‹w
brh¤J¡fis cUth¡F« gâfëš Ï¤Â£l ãÂia khãy muR
ga‹gL¤Â tU»wJ. Ï«Ka‰Áfis¥ ghuh£o, kfh¤kh fhªÂ
njÁa Cuf ntiythŒ¥ò cW¤ £l¤Â‹ Ñœ, ‘Áwªj
brašghLfis btë¥gL¤Âaj‰fhd éUÂid’ 2015-2016 M«
M©oY« jäHf« bg‰WŸsJ. 2016-2017 M« M©o‰fhd
ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš, Ϥ£l¤Â‰fhf
7,155 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
90. ‘xU§»izªj gŸë¡ f£lik¥ò nk«gh£L¤
£l¤Â‹’ (Comprehensive School Infrastructure Development
Scheme) Ñœ, »uhk¥òw¥ gFÂfëYŸs Mu«g k‰W« eLãiy¥
gŸëfëš òÂa f£ll§fŸ, rika‰ Tl§fŸ, FoÚ® tH§fš,
fêtiwfŸ Kjyhd mo¥gil c£f£lik¥òfŸ V‰gL¤j¥g£L
tU»‹wd. 2016-2017 M« M©oš 100 nfho %ghŒ bryéš
Ϥ£l« bjhl®ªJ nk‰bfhŸs¥gL«. gšntW £l ãÂfis
xU§»iz¤J rhiy c£f£lik¥ò nk«gh£o‰fhd gâfis
nk‰bfhŸs, 2015-2016 M« M©oš Jt§f¥g£l ‘jäœehL Cuf
rhiyfŸ nk«gh£L¤ £l«’, 2016-2017 M« M©oY« bjhl®ªJ
brašgL¤j¥gL«. 2015-2016 M« M©oš, ‘Ãujk kªÂç
»uhk¥òw rhiyfŸ £l¤Â‹’ (PMGSY) x‹gjhtJ f£l¥
48
gâfŸ 357.12 nfho %ghŒ bryéš nk‰bfhŸs¥g£L
tU« ãiyæš, Ϥ£l¤Â‹ g¤jhtJ f£l¥ gâfshf
758.44 nfho %ghŒ bryéš 573 rhiyfë‹ nk«gh£L¥
gâfS«, 22 ghy¥ gâfS« el¥ò M©oš nk‰bfhŸs¥gL«.
91. ‘r£lk‹w cW¥Ãd® bjhF nk«gh£L¤ £l¤Â‹’
(MLACDS) Ñœ, 2016-2017 M« M©o‰F 470 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
92. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš, Cuf ts®¢Á¤ Jiw¡fhd xJ¡ÑL
21,186.58 nfho %ghahf ca®¤j¥g£LŸsJ.
efuh£Á ã®thf«
93. ef®¥òu§fëš f£lik¥ò trÂfis
tY¥gL¤Jtj‰F«, mo¥gil trÂfis nk«gL¤Jtj‰F«
2011-2012 M« M©oš ‘xU§»izªj ef®¥òu nk«gh£L
Ïa¡f«’ (Integrated Urban Development Mission) k‰W«
‘br‹id¥ bgUefu nk«gh£L Ïa¡f«’ (Chennai Mega City
Development Mission) M»a K‹ndho¤ £l§fis
kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ bjhl§» it¤jh®fŸ. ãÂ
Mjhu§fis xU§»iz¤J jyh 500 nfho %ghŒ mséš,
Ϥ£l§fŸ bjhl®ªJ brašgL¤j¥gL«. eilbg‰W tU«
gâfŸ c£gl, xU§»izªj ef®¥òu nk«gh£L Ïa¡f¤Â‰fhf
886 nfho %ghÍ«, br‹id¥ bgUefu nk«gh£L Ïa¡f¤Â‰fhf
800 nfho %ghÍ« Ϫj¤ ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
49
94. ‘Âw‹äF efu§fŸ £l¤Â‹’ (Smart Cities) Ñœ,
br‹id k‰W« nfha«ò¤ö® khefu§fŸ V‰bfdnt nj®Î
brŒa¥g£LŸsd. Ïj‹ _y« IªJ M©LfS¡F, Ϫj
khefuh£ÁfS¡F x›bthU M©o‰F« k¤Âa muÁläUªJ jyh
100 nfho %ghŒ ãÂÍjé »il¡f¥ bgW«. Ïj‰F¢ rkkhd
ãÂia khãy muR j‹ g§fhf tH§F«. ‘m£lš ef®¥òu
ò¤Jz®Î k‰W« ef®¥òu kh‰w¤Â‰fhd £l¤Â‹’ (Atal Mission
for Rejuvenation and Urban Transformation) Ñœ, 2015-2016 M«
M©oš 32 efu§fëš 3,316.22 nfho %ghŒ kÂ¥Ãyhd
£l§fS¡F mDk më¡f¥g£LŸsJ. nkY«, 2016-2017 M«
M©oš 3,834.49 nfho %ghŒ kÂ¥Ãyhd £l§fis¢
brašgL¤j elto¡iffŸ vL¡f¥g£L tU»‹wd.
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš, Âw‹äF efu§fŸ £l¤Â‰fhf 400 nfho %ghÍ«,
m£lš ef®¥òu ò¤Jz®Î k‰W« ef®¥òu kh‰w¤Â‰fhd
£l¤Â‰F 500 nfho %ghÍ« xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
95. jäœehL ef®¥òu nk«gh£L¤ £l¤Â‹ _‹wh«
f£l¥ gâfŸ bt‰¿fukhf ãiwnt‰w¥g£lij¤ bjhl®ªJ,
3,831 nfho %ghŒ kÂ¥Õ£oš ‘jäœehL ãiyahd ef®¥òu ts®¢Á¤
£l«’ (Tamil Nadu Sustainable Urban Development Programme)
bjhl§f¥g£LŸsJ. Ϥ£l¤Â‹ Ñœ, 2,212.89 nfho %ghŒ
bryéš v£L ef®¥òu cŸsh£Á mik¥òfëš 13 £l§fŸ
nk‰bfhŸs¥g£LŸsd. Ϥ£l¤Â‰bfd, 2016-2017 M«
M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš
399.39 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
50
96. K¡»a ef®¥òu cŸsh£Á mik¥òfëš,
ghjhs rh¡fil¤ £l§fis¢ brašgL¤j Ϫj muR Áw¥ò
K‹Dçik më¤J tU»wJ. ÏUgJ ghjhs rh¡fil¤ £l§fŸ
14.41 Ïy£r« k¡fS¡F¥ gadë¡Toa tifæš, 1,017.09 nfho
%ghŒ kÂ¥Õ£oš gšntW ãiyfëš brašgL¤j¥g£L
tU»‹wd. Ït‰Wl‹, 205.23 nfho %ghŒ kÂ¥Õ£oyhd _‹W
ghjhs rh¡fil¤ £l§fŸ x¥gªj¥ òŸë ãiyæš cŸsd.
Ï¥gâfŸ Ï›th©oš bjhl§f¥gL«.
97. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš, efuh£Á ã®thf¤Â‰F bkh¤jkhf
11,820 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
ViHfS¡fhd Å£LtrÂ
98. jäœeh£oš Foirfs‰w »uhk§fisÍ«,
Foir¥gFÂfs‰w efu§fisÍ« cUth¡f nt©L« v‹w
c‹dj neh¡f¤njhL, ViHfS¡fhd Å£Ltr tH§F« khãy
Ïa¡f¤Â‹ Ñœ, Å£Ltr¤ £l§fis xU§»iz¤J
äf¥bgça mséš brašgL¤j Ϫj muR KoÎ brŒJŸsJ.
M‰wšä¡f kh©òäF Kjyik¢r® mt®fsJ jiyikæyhd
Ϫj muR, nj®jš m¿¡ifæš më¡f¥g£l th¡FWÂia
ãiwnt‰W« tifæš, gšntW £l§fë‹ Ñœ mL¤j IªJ
M©Lfëš 10 Ïy£r« ÅLfis¡ f£l elto¡if vL¡F«.
99. ‘Ãujk kªÂç Å£L tr¤ £l¤Â‹ (Cuf«)’
(Pradhan Mantri Awaas Yojana – Rural) Ñœ, btŸs¤jhš
gh¡f¥g£l gFÂfëš ÅL x‹W¡F 70,000 %ghŒ
kÂ¥Õ£oš 45,788 ÅLfis Áw¥ò xJ¡ÑlhfΫ, ÅL x‹W¡F
51
1.20 Ïy£r« %ghŒ kÂ¥Õ£oš 1,31,831 ÅLfis tH¡fkhd
xJ¡ÑlhfΫ k¤Âa muR xJ¡ÑL brŒJŸsJ. Ïš 40 rjÅj«
ãÂ¥ g»®Î khãy muÁ‹ g§fhF«. våD«, ÅLfS¡fhd ãÂ
xJ¡ÑL xnu Óuhf ÏU¡fnt©L« v‹w neh¡f¤Âš,
Tiu mik¥gj‰F 50,000 %ghia TLjyhf tH§»,
mid¤J ÅLfS¡Fkhd kÂ¥Õ£L¤ bjhifia ÅL x‹W¡F
1.70 Ïy£r« %ghahf kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ
bgUªj‹ikÍl‹ ca®¤ÂÍŸsh®fŸ. vdnt, Ϥ£l¤Â‹ Ñœ,
»uhk¥òw¥ gFÂfëš 3,095.62 nfho %ghŒ bryéš 1,77,619
ÅLfis 2016-2017 M« M©onyna Ϫj muR f£L«. Ïš,
1,908.47 nfho %ghŒ khãy muÁ‹ g§fhf ÏU¡F«. Ãujk kªÂç
Å£Ltr¤ £l¤Â‹ (Cuf«) Ñœ f£l¥gL« ÅLfë‹
v©â¡if fârkhf ca®¤j¥g£LŸsij¡ fU¤Âš bfh©L,
‘kh©òäF Kjyik¢r® mt®fë‹ Nçaxë ä‹tr bfh©l
gRik ÅLfŸ £l¤Â‹’ Ñœ, 2016-2017 M« M©oš
420 nfho %ghŒ bryéš 20,000 ÅLfŸ f£l¥gL«.
100. Foir¥ gFÂfëš thG« k¡fë‹
kWthœé‰fhfΫ, ef®¥òu¤Âš thG« Åošyh ViH k¡fS¡F
Å£L tr tH§fΫ jäœehL Foir¥ gF kh‰W thça«, flªj
IªJ M©Lfëš, 2,753.42 nfho %ghŒ bryéš, 59,023
FoæU¥òfis¡ f£oÍŸsJ. nkY«, 10,537 FoæU¥òfŸ
f£l¥g£L tU»‹wd. Ï«Ka‰Áfis¤ bjhlu, 2016-2017 M«
M©oš, jäœehL Foir¥ gFÂ kh‰W thça« _y«, 23,476
ÅLfis¡ f£l mDk¡f¥g£LŸsJ. nkY«, ef®¥òu§fëš
thG« ViH¡ FL«g§fis kWFoak®¤Jtj‰fhd Å£Ltr¤
£l§fS¡F ã tH§f, xU Áw¥ò ãÂakhf ‘Å£LtrÂ
52
ãÂa¤ij’ (Shelter fund) Ϫj muR V‰gL¤J«. ‘midtU¡F«
Å£L trÂ’ £l¤Â‰fhf, 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 689 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
öŒik¤ jäHf¤Â‰fhd Ïa¡f«
101. öŒikahd »uhk§fŸ k‰W« efu§fis
cUth¡F« neh¡f¤Jl‹, ‘öŒik¤ jäHf¤Â‰fhd Ïa¡f¤ij’
Ϫj muR bjhl§»ÍŸsJ. Ϫj Ïa¡f¤Â‹ _y« fêtiwfis
cgnah»¥gj‰fhd éê¥òz®it k¡fël¤Âš V‰gL¤JtJl‹,
Áw¥ghd Kiwæš Âl¡fêÎ nkyh©ikia¢ brašgL¤jΫ
cça elto¡iffŸ vL¡f¥gL«. jäœeh£oš Rfhjhu¤ij
nk«gL¤jΫ, Âwªj btëæš ky« fê¡F« gH¡f¤ij mwnt
xê¡fΫ, ‘öŒik ϪÂah Ïa¡f¤Â‹’ (Swachh Bharat Mission)
Ñœ bgw¥gL« ã Mjhu§fSl‹ khãy¤ £l ãÂfS«
xU§»iz¡f¥gL«.
102. ‘öŒik ϪÂah Ïa¡f¤Â‹ (Cuf«)’ Ñœ
2016-2017 M« M©oš 7.66 Ïy£r« Å£L¡ fêtiwfS«,
50 bghJ Rfhjhu tshf§fS« f£l¥gL«. fêtiwfis
mik¤J, mt‰iw¤ bjhl®ªJ ga‹gL¤Jtij k¡fël«
C¡f¥gL¤J« gâæš mid¤J »uhk Cuh£ÁfëY« cŸs Ra
cjé¡ FG¡fŸ <LgL¤j¥g£L tU»‹wd. flªj Ïu©L
M©Lfëš, 9,000 »uhk Cuh£Áfëš, kfh¤kh fhªÂ njÁa Cuf
ntiythŒ¥ò cW¤ £l¤Jl‹ Ïiz¡f¥g£L, xU§»izªj
Âl¡fêÎ nkyh©ik¤ £l« brašgL¤j¥g£LŸsJ.
Ï«Ka‰Á¡F tYnr®¡f 52,998 öŒik¡ fhty®fŸ mk®¤j¥g£L,
22,704 _‹W r¡fu äÂt©ofŸ tH§f¥g£L, m¡»uhk§fëš
53
F¥igfis nrfç¤jš, Ãç¤jš k‰W« mf‰Wjš gâæš mt®fŸ
<LgL¤j¥g£LŸsd®. 2016-2017 M« M©oš, ÛjKŸs 3,524
»uhk Cuh£ÁfëY«, Ϥ£l« brašgL¤j¥g£L, mid¤J
Cuf¥ gFÂfëY« Âl¡fêÎ nkyh©ik eilKiw¡F¡
bfh©Ltu¥gL«. khãy murhš cŸsh£Á mik¥òfS¡F¥
g»®ªjë¡f¥gL« ãÂæèUªJ, Âl¡fêÎ nkyh©ik¡fhf
150 nfho %ghŒ xJ¡f¥g£LŸsJ.
103. j‰nghJ, 402 ef®¥òu cŸsh£Á mik¥òfëš
833.22 nfho %ghŒ bryéš xU§»izªj Âl¡fêÎ nkyh©ik
£l§fŸ eilKiw¥gL¤j¥g£LŸsd. ef®¥òu§fëš
Rfhjhu¤ij nk«gL¤Jtj‰fhfΫ, Âl¡fêÎ nkyh©ikia
Áw¥ghf¢ brašgL¤Jtj‰fhfΫ, ‘öŒik ϪÂah Ïa¡f¤Â‹
(ef®¥òu«)’ Ñœ ef®¥òu cŸsh£Á mik¥òfS¡F 200 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ. nkY«, efu§fë‹ öŒikia¥
guhkç¥gj‰fhf, 2016-2017 M« M©L¡F, Âl¡fêÎ nkyh©ik
ã¡F, khãy ãÂ¥ g»®Î khåa¤ÂèUªJ 100 nfho %ghŒ
xJ¡f¥g£LŸsJ.
FoÚ® tH§fš
104. jäHf« ngh‹w FoÚ®¥ g‰wh¡Fiw ãyΫ
khãy¤Âš ghJfh¥ghd FoÚ® tH§Ftij cW brŒtJ rthš
ãiwªj gâahF«. ÏU¥ÃD«, ghJfh¥ghd FoÚ®
tH§Ftj‰fhfΫ, Ú® Mjhu§fis nk«gL¤Jtj‰fhfΫ
mid¤J elto¡iffisÍ« Ϫj muR bjhl®ªJ vL¤J
tU»wJ. br‹id khefu¤ij¥ bghW¤jtiuæš,
bj‹br‹idæš cŸs ng%çš 3,227.84 nfho %ghŒ
bryéš ehbsh‹W¡F 400 äšèa‹ è£l® ÂwD«, be«nkèæš
54
1,258.88 nfho %ghŒ bryéš ehbsh‹W¡F 150 äšèa‹ è£l®
ÂwD« bfh©l flš Úiu¡ FoÚuh¡F« R¤Âfç¥ò
ãiya§fisÍ« Kiwna, #¥gh‹ g‹dh£L¡ T£LwÎ Kfik
(JICA) k‰W« b#®k‹ g‹dh£L ãWtd« (KfW) M»at‰¿‹
ãÂÍjéÍl‹ ãWÎtj‰fhd Mu«g¡f£l¥ gâfŸ elªJ
tU»‹wd. ÂUtŸq® kht£l¤Âš cŸs nj®thŒ¡ f©oifæš
òÂa Ú®¤nj¡f« mik¥gj‰fhd £l¥ gâfS«, nrhHtu«,
nek«, ngh%® k‰W« mad«gh¡f« M»a eh‹F Vçfis¥
òduik¡F« £l¥ gâfS« ãiwtilÍ« nghJ FoÚ®¤ njit
k‰W« tH§FjY¡F Ïilna cŸs Ïilbtë fârkhf¡
FiwÍ«. Ïj‹ _y«, br‹id¡F FoÚ® tH§Ftj‰fhd
bkh¤j Ú®¤nj¡f¡ bfhŸssÎ 1,474 äšèa‹ fd moæèUªJ
2,542 äšèa‹ fd moahf ca®¤j¥gL«.
105. njÁa Cuf¡ FoÚ®¤ £l« ngh‹w FoÚ® tH§fš
£l§fS¡fhd xJ¡Ñ£oid k¤Âa muR bgUkséš
Fiw¤JŸsnghJ«, khãy ãÂæèUªJ gšntW FoÚ® £l§fis
Ϫj muR bjhl®ªJ brašgL¤Â tU»wJ. njÁa Cuf¡ FoÚ®¤
£l¤Â‰fhf (National Rural Drinking Water Programme)
405.19 nfho %ghÍ«, Fiwªjg£r njitfŸ £l¤Â‰fhf
(Minimum Needs Programme) 186.35 nfho %ghÍ«, egh®L t§»¡
fl‹ cjéÍl‹ brašgL¤j¥gL« FoÚ®¤ £l§fS¡fhf
450 nfho %ghÍ«, 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
106. j‰nghJ, gÂbdh‹W K¡»a T£L¡ FoÚ®¤
£l§fS¡fhd gâfŸ 2,888.26 nfho %ghŒ bryéš eilbg‰W
tU»‹wd. ϤJl‹, 644.01 nfho %ghŒ bryéyhd 18 T£L¡
55
FoÚ®¤ £l§fis brašgL¤Jtj‰fhd Mu«g¡ f£l¥ gâfŸ
nk‰bfhŸs¥g£LŸsd. Ïit k£Lkšyhkš, 480.76 nfho %ghŒ
kÂ¥Õ£oyhd 22 ef®¥òu FoÚ® tH§fš nk«gh£L¤
£l§fS¡fhd gâfŸ gšntW ãiyfëš K‹nd‰w¤Âš
cŸsd. 2016-2017 M« M©oš 373.82 nfho %ghŒ kÂ¥Õ£oyhd
eh‹F ef®¥òu FoÚ® tH§fš nk«gh£L¤ £l§fŸ
brašgL¤j¥gL«.
cŸsh£Á mik¥òfS¡F ãÂ¥ g»®Î
107. cŸsh£Á mik¥òfë‹ ã ãiyia
nk«gL¤Jtj‰fhfΫ, mit Ra rh®òila mik¥òfshf
brašgLtj‰fhfΫ, khãy¤Â‹ brhªj tç tUthæèUªJ
mt‰¿‰F khåakhf ã g»®ªjë¡f¥g£L tU»wJ. eh‹fhtJ
khãy ã¡FGé‹ gçªJiufë‹ mo¥gilæš, khãy¤Â‹
brhªj tç tUthæèUªJ »uhk¥òw k‰W« ef®¥òu cŸsh£Á
mik¥òfS¡F el¥ò ãÂah©oš g»®ªjë¥gj‰fhf Kiwna,
4,995.66 nfho %ghÍ«, 3,617.55 nfho %ghÍ« xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ. nkY«, gÂdh‹fhtJ k¤Âa ã¡FGé‹
gçªJiufë‹go, ekJ khãy¤Âš cŸs cŸsh£Á
mik¥òfS¡F bghJthd mo¥gil ãÂÍjéahf
2,406.14 nfho %ghÍ«, bghJthd brašgh£L ãÂÍjéahf
494.99 nfho %ghÍ« el¥ò ã M©oš »il¡F«. 2016-2017 M«
M©o‰F, jäœeh£oš cŸs cŸsh£Á mik¥òfS¡F
bkh¤jkhf 11,514.34 nfho %ghŒ ã¡FG¡fë‹ ãÂÍjéahf¡
»il¡F«. ÏJ flªj M©ilél 2,163.24 nfho %ghŒ
mÂfkhF«.
56
cŸsh£Á mik¥òfS¡fhd nj®jšfŸ
108. cŸsh£Á mik¥òfS¡fhd nj®jšfŸ tU»‹w
m¡nlhg® khj« eilbgw cŸsJ. kfë® nk«gh£o‹
K¡»a¤Jt¤ij¡ fUÂ, kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ
bg©fS¡fhd Ïl xJ¡Ñ£oid 50 rjÅjkhf
ca®¤ÂÍŸsh®fŸ. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš, cŸsh£Á mik¥òfS¡fhd
nj®jšfis el¤Jtj‰fhf 183.24 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
br‹id bk£nuh Ïuæš Â£l«
109. eh‰g¤J IªJ »nyhÛ£l® ÚsKŸs br‹id
bk£nuh Ïuæš Â£l¤Â‹ Kj‰f£l¥ gâfëš V‰g£LŸs
F¿¥Ãl¤j¡f K‹nd‰w« k»œ¢Áaë¡»wJ. nfha«ng£oš
ÏUªJ Myªö® tiuæyhd 10.15 »nyhÛ£l® ÚsKŸs
ca®¤j¥g£l tê¤jl¤Âš V‰bfdnt gaâfŸ nritfŸ
bjhl§f¥g£LŸs ãiyæš, Á‹dkiy Kjš ékhd ãiya«
tiuæY«, Myªö® Kjš gu§»kiy tiuæYkhd ÛjKŸs
ca®¤j¥g£l tê¤jl§fëY« gaâfŸ nritfŸ éiuéš
bjhl§F«. el¥gh©L ÏW¡FŸ, KjyhtJ Ru§f tê¤jl¤Âš
gaâfŸ nritfŸ bjhl§f¥gL«.
110. t©zhu¥ng£ilæèUªJ ÂUbth‰¿ô® / é«nfh
ef® tiuæš, 3,770 nfho %ghŒ kÂ¥Õ£oyhd br‹id bk£nuh
Ïuæè‹ Kjš tê¤jl¤ij Ú£o¥gj‰F k¤Âa muÁläUªJ
bgw¥g£l x¥òjš, kh©òäF Kjyik¢r® mt®fë‹ mauhj
Ka‰Á¡F¡ »il¤j bt‰¿ahF«. Ϫj bk£nuh Ïuæš Ú£o¥ò¤
57
£l« #¥gh‹ g‹dh£L¡ T£LwÎ Kfikæ‹ flDjé RH‰Á¤
£l¤Âš V‰bfdnt nr®¡f¥g£LŸsJ v‹gij
Ϫj khk‹w¤Â‰F¤ bjçé¤J¡ bfhŸ»nw‹. nkY«,
104.50 »nyhÛ£l® ÚsKŸs Ïu©L tê¤jl§fis cŸsl¡»a
bk£nuh Ïuæš Â£l¤Â‹ Ïu©lh« f£l¤Â‰fhd £l
m¿¡ifia éiuéš jahç¤J brayh¡f¤Â‰F Ϫj muR
bfh©L tU«. Ϫj Ka‰Áfë‹ _ykhf, br‹idæš cŸs
bk£nuh Ïuæš ngh¡Ftu¤J nkY« tY¥gL¤j¥g£L, cyf¤ ju«
thŒªj ngh¡Ftu¤J mik¥ig br‹id efu« bgW« vd eh‹
e«ò»nw‹.
k¡fŸ ešthœÎ
111. mid¤J k¡fS« bghJ Rfhjhu nritia vëš
bgWtij cW brŒa, 2016-2017 M« M©oš Ϫj muR
37 Mu«g Rfhjhu ãiya§fis¥ òÂjhf mik¥gJl‹,
V‰bfdnt Ïa§»tU« 24 Mu«g Rfhjhu ãiya§fis
30 gL¡iffŸ bfh©l Mu«g Rfhjhu ãiya§fshf¤ ju«
ca®¤J«. flÿ® k‰W« ÂU¥óçš jyh 20 nfho %ghŒ bryéš
òÂa kf¥ngW k‰W« FHªijfŸ ey¥ ÃçÎfis V‰gL¤JtJ; jyh
10 nfho %ghŒ bryéš jh«gu«, »UZz»ç k‰W« éG¥òu«
M»a Ïl§fëš cŸs ég¤J Á»¢ir ika§fis
tY¥gL¤JtJ cŸë£l gšntW £l§fS¡fhf, 2016-2017 M«
M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš,
‘njÁa Rfhjhu¤ £l¤Â‹’ (National Health Mission) Ñœ
1,423.38 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
112. muR kU¤Jtkidfëš Ïu©lh« ãiy
(Secondary) k‰W« ca®ãiy kU¤Jt trÂfis (Tertiary Health
58
care) nk«gL¤Jtj‰fhf, #¥gh‹ g‹dh£L¡ T£LwÎ
Kfikæ‹ ãÂÍjéÍl‹ 1,634 nfho %ghŒ kÂ¥Õ£oyhd
‘jäœehL ef®¥òu kU¤Jt¡ f£lik¥ò¤ £l¤ij’ Ϫj muR
brašgL¤Â tU»wJ. Ϥ£l¤Â‹ Ñœ, 10 muR kU¤Jt¡
fšÿç kU¤JtkidfŸ, VG kht£l¤ jiyik kU¤JtkidfŸ
k‰W« eh‹F Ïju muR kU¤JtkidfS¡F cyf¤ ju« thŒªj
nehŒ f©l¿Í« fUéfŸ k‰W« f£lik¥ò trÂfŸ tH§f¥g£L,
mt‰¿‹ brašÂw‹ tY¥gL¤j¥gL«. ‘kuzkilªjt®fë‹
clš cW¥òfis¥ ga‹gL¤Â, cW¥ò kh‰W mWit Á»¢irfis
nk‰bfhŸtš’ äf¢ Áw¥ghf¢ brašg£L, eh£onyna Kj‹ik
khãy« v‹w njÁa éUÂid jäœehL bg‰WŸsJ. ÏJtiu,
828 clš cW¥ò bfhilahëfëläUªJ 2,652 K¡»a cW¥òfŸ
jhdkhf¥ bgw¥g£L nehahëfS¡F¥ bghU¤j¥g£LŸsd.
113. ‘Kjyik¢rç‹ éçthd kU¤Jt¡ fh¥Õ£L¤
£l«’, 1.58 nfho FL«g§fŸ, jåah® k‰W« muR
kU¤Jtkidfëš jukhd ca®ãiy kU¤Jt trÂfŸ bgWtij
cW brŒJŸsJ. ÏJtiu, 3,192 nfho %ghŒ bryéš
15.41 Ïy£r« nehahëfŸ Á»¢ir bg‰WŸsd®. Ϥ£l¤Âš
muR kU¤JtkidfŸ ÏJtiu <£oÍŸs 1,138 nfho %ghŒ
tUthŒ _y« kU¤Jtkidfë‹ c£f£lik¥ò trÂfŸ
nk«gL¤j¥g£LŸsd. Ϥ£l¤ij bjhl®ªJ brašgL¤j,
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš 928 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
114. khãy¤Âš ÁR Ïw¥ò é»j« k‰W« kf¥ngW Ïw¥ò
é»j§fis Fiw¥gij¡ F¿¡nfhshf¡ bfh©l ‘lh¡l®
K¤Jy£Rä bu£o ãidÎ kf¥ngW cjé¤ Â£l¤Â‹’ Ñœ
59
2011 M« M©L nk khj¤ÂèUªJ ÏJtiu, 34.57 Ïy£r«
f®¥Ã⥠bg©fŸ 3,239 nfho %ghŒ ãÂÍjé bg‰W
gadilªJŸsd®. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš, Ϥ£l¤Â‰fhf 668 nfho
%ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ. nkY«, M©blh‹W¡F
61 nfho %ghŒ xJ¡Ñ£Ll‹, kfë® Rfhjhu¤ £l« bjhl®ªJ
brašgL¤j¥gL«. Ϫj muÁ‹ òJikahd ey¤ £l§fshd
‘m«kh FHªijfŸ ey gçR¥ bg£lf«’, ‘m«kh kf¥ngW rŠÓé’
k‰W« ‘m«kh Mnuh¡»a¤ £l«’ M»aitÍ« bjhl®ªJ
brašgL¤j¥gL«.
115. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš, k¡fŸ ešthœÎ¤ Jiw¡fhf 9,073 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
gŸë¡ fšé
116. khãy¤Âš cŸs mid¤J¡ FHªijfS¡F«
vëa tifæš jukhd fšéia tH§f nt©L« v‹gJ
kh©òäF Kjyik¢r® mt®fë‹ bjhiyneh¡F¥ gh®itahF«.
òéæaš jftš Kiwikæ‹go (Geographic Information System)
jahç¡f¥g£l gŸë ÏU¥Ãl tiugl¢ braè cjéÍl‹ òÂa
gŸëfis¤ bjhl§Fjš, Ïa§»tU« gŸëfis¤ ju«
ca®¤Jjš ngh‹w elto¡iffŸ nk‰bfhŸs¥gLtjhš
FHªijfŸ midtU« gŸëfëš nr®¡f¥gLtJ cWÂ
brŒa¥g£LŸsJ. MÁça®-khzt® é»jh¢rhu«, bjhl¡f¥
gŸëfëš 1 : 25 MfΫ, eLãiy¥ gŸëfëš 1 : 24 MfΫ,
ca®ãiy¥ gŸëfëš 1 : 26 MfΫ, nkšãiy¥ gŸëfëš
1 : 37 MfΫ nk«gL¤j¥g£L, njÁa msÎnfhyhd, Kiwna
60
1 : 30, 1 : 35, 1 : 40 k‰W« 1 : 45 v‹w é»jh¢rhu§fisél Áw¥ghf
cŸsd.
117. gŸëfëš nghJkhd msé‰F fêtiw trÂfŸ
brŒJ ju¥gLtj‰F«, mit Áw¥ghd Kiwæš
guhkç¡f¥gLtj‰F« kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ
K¡»a¤Jt« më¤J tU»wh®fŸ. flªj Iªjh©Lfëš
nk‰bfh©l Ka‰Áfë‹ bjhl®¢Áahf, 2016-2017 M« M©oš
59.25 nfho %ghŒ kÂ¥Õ£oš, bjhl¡f k‰W«
ca®ãiy¥ gŸëfëš 4,339 fêtiwfŸ mik¤J¤ ju¥gL«.
fêtiwfis¥ guhkç¥gj‰fhf k£L«, 2015-2016 M« M©oš
57.63 nfho %ghia cŸsh£Á mik¥òfŸ _y« tH§»,
mid¤J¥ gŸëfëY« cŸs fêtiwfŸ R¤jkhf¥ guhkç¡f¥gl
nt©L« v‹w beLehŸ njitia kh©òäF Kjyik¢r®
mt®fŸ ãiwÎ brŒJŸsh®fŸ. Ϥ£l«, 2016-2017 M«
M©oY« bjhl®ªJ brašgL¤j¥gL«. Ï«K‹ Ka‰Á k¤Âa
murhš ghuh£l¥g£LŸsJ k£Lkšyhkš, Ãw khãy§fS« Ïjid
K‹khÂçahf¥ Ëg‰w m¿ÎW¤j¥g£LŸsd. egh®L t§»¡
fl‹ cjéÍl‹ tF¥giwfŸ, fêtiwfŸ k‰W« FoÚ® trÂfŸ
ngh‹w gŸë¡ f£lik¥ò trÂfis V‰gL¤Jtj‰fhf, Ϫj
ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 333.61 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
118. ‘FHªijfS¡fhd Ïytr k‰W« f£lha¡ fšé
cçik¢ r£l¤Â‹’ Ñœ, rKjha¤Âš Ëj§»a k‰W«
bghUshjhu¤Âš eètilªj ÃçÎfis¢ rh®ªj 2,31,404
FHªijfŸ ÏJtiu jåah® gŸëfëš fšé gæ‹¿l Ϫj muR
elto¡if vL¤JŸsJ. el¥gh©oš, 86,199 FHªijfŸ jåah®
61
gŸëfëš nr®¡f¥g£LŸsd®. Ïj‰fhf, Ϫj¤ ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 125.70 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
119. ‘midtU¡F« fšé Ïa¡f«’ (Sarva Shiksha
Abhiyan), ‘midtU¡F« Ïilãiy¡ fšé Ïa¡f«’ (Rashtriya
Madhyamik Shiksha Abhiyan) M»at‰¿‰F 2015-2016 M«
M©L¡Fça k¤Âa muÁ‹ g§F¤ bjhifahd 848 nfho %ghŒ
ÏJtiu tu¥bgwhj ãiyæY«, Ϫj Ïa¡f§fŸ Âw«gl
brašgLtij cW brŒtj‰F khãy munr njitahd ãÂia
bjhl®ªJ tH§» tU»wJ. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš, midtU¡F« fšé
Ïa¡f¤Â‰fhf 2,329.15 nfho %ghÍ«, midtU¡F« Ïilãiy¡
fšé Ïa¡f¤Â‰fhf 1,139.52 nfho %ghÍ« xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
120. Ϫj muR, khzt khzéa®fS¡F ko¡fâåfŸ,
éiyæšyh ghl¥ ò¤jf§fŸ, neh£L¥ ò¤jf§fŸ, fšé
cgfuz§fŸ, eh‹F ÓUil¤ bjhF¥òfŸ, fhyâfŸ, ò¤jf¥
igfŸ, ngUªJ¡ f£lz¢ rYiffŸ, äÂt©ofŸ ngh‹wt‰iw¤
bjhlªJ tH§F«. Ïj‰fhf, 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 2,705 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
121. muR nk‰bfh©l Ï«Ka‰Áfë‹ éisthf,
Ïilã‰wš é»j« bjhl¡f ãiyæš 0.90 msthfΫ,
eLãiyæš 1.55 msthfΫ, Ïilãiyæš 3.76 msthfΫ
2015-2016 M« M©oš FiwªJŸsJ. muR k‰W« muR cjé
62
bgW« gŸëfëš g¤J, gÂbdh‹W k‰W« g‹åbu©lh«
tF¥òfëš khzéfë‹ Ïilã‰wiy nkY« Fiw¡F«
bghU£L, Áw¥ò C¡f¤ bjhif tH§F« £l« bjhl®ªJ
brašgL¤j¥gL«. Ϥ£l¤Â‰fhf, 2016-2017 M« M©o‰fhd
ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 381 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
122. gŸë¡ fšé¡fhf, 2016-2017 M« M©o‰fhd
ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš bkh¤jkhf 24,130 nfho
%ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ
ca®fšé
123. eh£o‹ m¿Îrh® jiyefukhfΫ, òÂa
f©LÃo¥òfS¡fhd ikakhfΫ jäHf¤ij kh‰Wtj‰F
gšntW Ka‰Áfis Ϫj muR vL¤J tU»wJ. ca® fšéæš
khzt® nr®¡if é»j¤ij ca®¤jΫ, F¿¥ghf bg©fŸ
vëjhf ca®fšéæ‹ gaid¥ bgwΫ, njitahd gFÂfëš
òÂa fšÿçfis Ϫj muR bjhl§F«. Ϫj murhš vL¡f¥g£l
gšntW Áw¥ò Ka‰ÁfŸ j‰nghJ gy‹fis më¤J tU»‹wd.
ca®fšéæš khzt® nr®¡if é»j« 44.80 rjÅjkhf
ca®ªJŸsJ. F¿¥ghf, bg©fŸ k‰W« MÂÂuhél® ÃçÎfis¢
rh®ªj khzt®fë‹ ca®fšé¢ nr®¡if 2010-2011 M« M©oš
Kiwna 2,51,211 k‰W« 84,660 š ÏUªJ, 2015-2016 M« M©oš
Kiwna 3,01,110 k‰W« 1,36,877 Mf ca®ªJŸsJ. ca®fšé¢
nr®¡if é»j¤Âš V‰g£LŸs Ϥjifa F¿¥Ãl¤j¡f ca®Î
k»œ¢Áaë¡»wJ. fšéæš Ã‹j§»a FL«g§fëèUªJ
ca®fšé gæY« khzt khzéa®fis C¡Fé¡f,
Kjš jiyKiw g£ljhç khzt®fS¡F¡ fšé¡ f£lz¤ij¤
63
ÂU«g tH§F« £l¤ij¤ bjhl®ªJ brašgL¤j, 2016-2017 M«
M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš
582.58 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ. fšÿçfë‹
c£f£lik¥ò trÂfis nk«gL¤Jtj‰fhf, 2016-2017 M«
M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš
233 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
124. m©zhkiy¥ gšfiy¡fHf¤Â‰F 152.97 nfho
%ghŒ c£gl, mid¤J¥ gšfiy¡fHf§fS¡F« khåa«
tH§Ftj‰fhf, ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš
bkh¤jkhf Ϫj muR 357.12 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒJŸsJ.
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš, ca®fšé¤ Jiw¡bfd bkh¤jkhf
3,679.01 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
ÏisP® ey‹ k‰W« éisah£L nk«ghL
125. kh©òäF Kjyik¢r® mt®fë‹ jiyikæ‹ Ñœ,
Ϫj muR, éisah£o‰fhd f£lik¥ò trÂfë‹ nk«gh£o‰F
äf¥bgça cªJjiy më¤JŸsJ. cjfk©ly¤Âš
5 nfho %ghŒ kÂ¥Õ£oš "kiy nkèl éisah£L gæ‰Á ika«"
mik¡f Miz btëæl¥g£LŸsJ. ÏJ jéu, 1.50 nfho %ghŒ
kÂ¥Õ£oš br‹id nts¢nrçæš cŸs Ú¢rš tshf¤Â‹
Óuik¥ò¥ gâ eilbg‰W tU»‹wJ. kht£l mséš
15 gšneh¡F éisah£lu§f§fŸ mik¥gj‰fhf 25.12 nfho
%ghÍ«, kht£l éisah£L tshf§fis¥ òduik¥gj‰fhf
10.50 nfho %ghÍ«, Kjyik¢rç‹ nfh¥ig¡fhd éisah£L¥
ngh£ofis el¤Jtj‰fhf 30.19 nfho %ghÍ«, 12,524 »uhk
Cuh£Áfëš »uhk éisah£L¥ ngh£ofŸ el¤Jtj‰fhf
64
75.15 nfho %ghÍ« xJ¡f¥g£LŸsJ. 2016-2017 M« M©o‰fhd
ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš, éisah£L k‰W«
éisah£L bjhl®ghd gâfS¡bfd 153.39 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
MÂÂuhél® k‰W« gH§Foæd® ey‹
126. Ϫj¤ ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš,
MÂÂuhél® Jiz¤ £l¤Â‰F (Scheduled Castes Sub Plan)
12,462 nfho %ghÍ«, gH§Foæd® Jiz¤ £l¤Â‰F (Tribal Sub
Plan) 722 nfho %ghÍ« xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
Ïit, M©L¤ £l xJ¡Ñ£oš Kiwna 20.56 k‰W«
1.19 rjÅj§fshF«.
127. j‰nghJ, MÂÂuhél® ey¤ Jiwæ‹ f£L¥gh£o‹
Ñœ 98,039 khzt, khzéa®fŸ j§»¥ go¥gj‰F 1,314
éLÂfS«, gH§Foæd® ey¤Jiwæ‹ Ñœ 2,782 khzt,
khzéa®fŸ j§»¥ go¥gj‰F 42 gH§Foæd® éLÂfS«,
30,933 khzt, khzéa®fŸ j§»¥ gæštj‰F 306 muR
gH§Foæd® c©L ciwél¥ gŸëfS« Ïa§» tU»‹wd.
jåah® f£ll§fëš Ïa§»tU« éLÂfëš, 81 éLÂfS¡F¢
brhªj¡ f£ll§fŸ j‰nghJ f£l¥g£L tU»‹wd. ÛjKŸs
24 éLÂfS¡fhd òÂa f£ll§fŸ f£L« gâfŸ 27.48 nfho
%ghŒ bryéš Ïªj murhš nk‰bfhŸs¥gL«. Ïj‹ _y«,
khãy¤Âš cŸs mid¤J éLÂfS« muR¡ f£ll§fëš
Ïa§F« ãiy cWÂ brŒa¥gL«. mL¤j Ïu©L M©Lfëš,
mid¤J éLÂfS¡F« Ï£è F¡f®-Úuhé¡ bfhÂfy‹fŸ
k‰W« ryit ÏaªÂu§fis Ϫj muR tH§F«. Ïj‹ _y«,
k‰WbkhU nj®jš th¡FWÂ ãiwnt‰w¥gL«. 2016-2017 M«
65
M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš, czÎ
tH§Ftj‰fhd bjhifahf 103.15 nfho %ghÍ«, c£f£lik¥ò
trÂfis nk«gL¤Jtj‰fhfΫ k‰W« éLÂ¥ guhkç¥ò¡fhfΫ
83.80 nfho %ghÍ« xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
128. MÂÂuhél® k‰W« gH§Foæd¥ bg©
FHªijfë‹ gŸë¢ nr®¡if é»j¤ij mÂfç¡F« neh¡Fl‹,
gŸëfëš gæY« bg© FHªijfS¡F C¡f cjé¤ bjhif
tH§Ftj‰fhf 2016-2017 M« M©oš 55.11 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ. ca®fšé cjé¤bjhif¤ £l¤ij jåah®
Raã¡ fšÿçfëš gæY« mid¤J MÂÂuhél® k‰W«
gH§Foæd khzt khzéa®fS¡F« Ú£o¤jj‹ gydhf,
2015-2016 M« M©oš 7.76 Ïy£r« khzt khzéa®fŸ
gadilªJŸsd®. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš, gŸë¡ fšé k‰W« ca® fšé
cjé¤ bjhif¤ £l§fS¡F Kiwna 75.61 nfho %ghÍ«,
1,429.94 nfho %ghÍ« xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
129. muR k‰W« muR cjé bgW« gŸëfëš
gÂbdh‹wh« tF¥ò gæY« MÂÂuhél® k‰W« gH§Foæd
khzt, khzéa®fS¡F éiyæšyh äÂt©o tH§F«
£l¤ij¤ bjhl®ªJ brašgL¤Âl Ϫj¤ ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš 64.86 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
130. MÂÂuhél®fë‹ r_f, bghUshjhu
nk«gh£o‰fhf tUthŒ <£l¡Toa bjhêšfis brŒtj‰fhf
jh£nfh ãWtd« gy £l§fis¢ brašgL¤Â tU»‹wJ.
Ϥ£l¤Â‰fhf, 2016-2017 M« M©o‰F k¤Âa Áw¥ò cjé¤
66
£l¤Â‹ (Special Central Assistance) Ñœ, 130 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
131. ‘xU§»izªj gH§Foæd® nk«gh£L¤ £l«’
(Comprehensive Tribal Development Programme),
kh©òäF Kjyik¢r® mt®fshš 2011-2012 M« M©oš
bjhl§f¥g£lJ. gH§Foæd® FoæU¥ò¥ gFÂfëš mo¥gil
trÂfis V‰gL¤jΫ, mt®fŸ tUthŒ <£L« bjhêšfis
nk‰bfhŸs cjÎtj‰fhfΫ, 2016-2017 M« M©oš
Ϥ£l¤Â‰fhf 50 nfho %ghŒ Ϫj muR xJ¡ÑL brŒJŸsJ.
nkY«, 12 nfho %ghŒ bryéš, egh®L t§» flDjéÍl‹
td¤Jiwahš el¤j¥gL« gH§FoædU¡fhd gŸëfëš
c£f£lik¥ò trÂfŸ nk«gL¤j¥gL«. khãy¤Âš
thG« mêé‹ éë«ÃYŸs gH§Foædç‹ nk«gh£o‰fhf
28.80 nfho %ghÍ«, ‘tdgªJ fšah© nah#dh £l¤ij¢’
brašgL¤Jtj‰fhf 7 nfho %ghÍ« Ϫj¤ ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
ÉgL¤j¥g£nlh®, äfΫ ÉgL¤j¥g£nlh® k‰W« Ó®kuÃd® ey‹
132. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš, 6.96 Ïy£r« ÉgL¤j¥g£nlh®, äfΫ
ÉgL¤j¥g£nlh® k‰W« Ó®kuÃd khzt, khzéa®fS¡F,
gŸë¡ fšé¡fhd cjé¤bjhif tH§f 21.40 nfho %ghÍ«,
ca®fšé¡fhd cjé¤ bjhif tH§f 186.56 nfho %ghÍ«
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
133. j‰nghJ, 84,314 ÉgL¤j¥g£nlh®, äfΫ
ÉgL¤j¥g£nlh® k‰W« Ó®kuÃd khzt, khzéa®fŸ j§»¥
67
ga‹bgW« 1,338 j§F« éLÂfŸ brašg£L tU»‹wd.
Ït‰¿š, 1,195 éLÂfŸ brhªj¡ f£ll§fëš brašg£L
tU»‹wd. 107 éLÂfS¡fhd òÂa f£ll§fŸ f£l¥g£L
tU»‹wd. ÛjKŸs 36 éLÂfS¡F 2016-2017 M« M©oš
76.96 nfho %ghŒ kÂ¥Õ£oš f£ll§fŸ f£L« gâ
bjhl§f¥g£L, mid¤J éLÂfS« muR¡ f£ll§fëš
Ïa§F« ãiy cWÂ brŒa¥gL«. mL¤j Ïu©L M©Lfëš,
mid¤J éLÂfS¡F« Ï£è F¡f®-Úuhé¡ bfhÂfy‹fŸ
k‰W« ryit ÏaªÂu§fŸ tH§f¥gL«. 2016-2017 M« M©oš
czÎ tH§Ftj‰fhd bjhifahf 70.64 nfho %ghŒ
xJ¡f¥g£LŸsJ.
134. muR k‰W« muR cjé bgW« gŸëfëš
gÂbdh‹whtJ tF¥ò gæY« ÉgL¤j¥g£nlh®, äfΫ
ÉgL¤j¥g£nlh®, Ó®kuÃd® k‰W« Ïju ÃçÎfis¢ nr®ªj
khzt khzéa®fS¡F éiyæšyh äÂt©ofis Ϫj muR
tH§» tU»wJ. Ϥ£l¤Â‰fhf Ϫj¤ ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš 168.04 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
135. kJiu, njå k‰W« ©L¡fš kht£l§fëš
Ïa§»tU« 290 fŸs® Óuik¥ò¥ gŸëfS¡fhf Ϫj¤ ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 104.40 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
bjhêyhs® ey‹
136. jäœehL f£Lkhd¤ bjhêyhs® ey thça« c£gl
17 mik¥òrhuh bjhêyhs® ey thça§fŸ brašg£L tU»‹wd.
ÏJtiu gšntW mik¥òrhuh bjhêyhs® ey thça§fëš
68
66.97 Ïy£r« bjhêyhs®fŸ gÂÎ brŒJŸsd®. f£Lkhd¤
bjhêyhs® ey thça¤Âš Ãw khãy§fis¢ nr®ªj 16,684
bjhêyhs®fŸ gÂÎ brŒa¥g£LŸsd®. 2015-2016 M« M©oš
mik¥òrhuh bjhêyhs® ey thça§fë‹ cW¥Ãd®fŸ
125.90 nfho %ghŒ msé‰fhd r_f¥ ghJfh¥ò gy‹fis¥
bg‰WŸsd®. Ïiza« _ykhf mik¥òrhuh bjhêyhs®fŸ
gÂÎ brŒJ, ey¤ £l¥ gy‹fis mt®fŸ bgWtj‰fhd
elto¡iffŸ vL¡f¥g£L tU»‹wd. Ϫj¤ ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš mik¥òrhuh bjhêyhs® ey
thça§fS¡F khåa« tH§Ftj‰fhf 70 nfho %ghŒ
tH§f¥g£LŸsJ. ϤJiw¡fhf, 2016-2017 M« M©o‰fhd
ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 152.76 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
r_f ey‹
137. bg©fŸ, FHªijfŸ, ÂUe§iffŸ, KÂnah® k‰W«
Mjut‰nwh® ngh‹w rKjha¤Âš vëš ghÂ¥ò¡FŸshf¡Toa
Ãçédç‹ ghJfh¥Ã‰fhfΫ, K‹nd‰w¤Â‰fhfΫ v©z‰w
gy ey¤Â£l§fŸ brašgL¤j¥g£L tU»‹wd. 1992 M«
M©oš kh©òäF Kjyik¢r® mt®fshš Jt§f¥g£l ‘bg©
FHªijfŸ ghJfh¥ò¤ £l«’, ‘bjh£oš FHªij¤ £l«’ ngh‹w
K‹ndho¤ £l§fŸ, ifél¥g£l FHªijfS¡F cça
ghJfh¥Ãid tH§»ÍŸsd. 2016-2017 M« M©o‰fhd
ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš, Ϥ£l§fS¡fhf
140.50 nfho %ghŒ xJ¡f¥g£LŸsJ.
138. ÂUkz cjé¤ Â£l§fë‹ Ñœ tH§f¥gL«
ÂUkh§fša¤Â‰fhd j§f¤ij v£L »uhkhf
69
kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ V‰bfdnt ca®¤ÂÍŸsh®fŸ.
Ϥ£l«, bg©fŸ ca®fšé gæštij C¡Fé¤J, Ïs« taJ
ÂUkz§fis¤ jL¤J, bghUshjhu mo¥gilæš mt®fŸ
éLjiy mila têtF¡F«. Ϫj¤ ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš, mid¤J ÂUkz cjé¤ Â£l§fS¡fhfΫ
703.16 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
139. ‘òu£Á¤ jiyt® v«.í.M® r¤JzΤ £l¤Â‹’
Ñœ, C£l¢r¤J ä¡f fyit rhj« tH§f¥g£L, bjhl¡f¥
gŸëfëš gæY« 26.88 Ïy£r« FHªijfS«, eLãiy k‰W«
ca®ãiy¥ gŸëfëš gæY« 28.17 Ïy£r« FHªijfS«
gadilªJ tU»‹wd®. Ϫj¤ ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš r¤JzΤ £l¤Â‰fhf 1,644.52 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ. ‘xU§»izªj FHªijfŸ
nk«gh£L¤ £l¤Â‹’ (ICDS) Ñœ, 6 Kjš 36 khj§fŸ tiu cŸs
17.63 Ïy£r« FHªijfS¡F«, 2 Kjš 5 tUl§fŸ tiu cŸs
13.97 Ïy£r« FHªijfS¡F«, 6.55 Ïy£r« f®¥Ãâ¥
bg©fS¡F«, ghÿ£L« jhŒkh®fS¡F«, 4.02 Ïy£r« tsçs«
bg©fS¡F« C£l¢r¤J ä¡f czÎ tH§f¥g£L tU»wJ.
Ϫj¤ ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš Ï¤Â£l¤Â‰fhf
1,699.79 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
140. KÂnahU¡F«, r_f¤Âš eètilªj ÃçédU¡F«
Áw¥ghd r_f¥ ghJfh¥ò tiyia (Social Security Net)
Ϫj muR tH§»ÍŸsJ. r_f¥ ghJfh¥ò cjé¤ bjhif
tH§F« £l§fë‹ Ñœ, mid¤J¥ ÃçédU¡F« khjªnjhW«
1,000 %ghŒ ãÂÍjé tH§f¥g£L tU»wJ. Ϫj¤ ÂU¤j
70
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš, r_f¥ ghJfh¥ò cjé¤bjhif¤
£l§fS¡fhf 3,820 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
141. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš, r_fey¤ Jiw¡fhf 4,512.32 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
muR mYty®fŸ k‰W« XŒñÂa®fŸ ey‹
142. 2012 M« M©L bjhl§f¥g£l òÂa kU¤Jt¡
fh¥Õ£L¤ £l« 30.06.2016 m‹W ãiwtilªjJ. muR
mYty®fŸ k‰W« mt®fë‹ jF thŒªj FL«g
cW¥Ãd®fS¡F, 01.07.2016 Kjš nkY« eh‹F M©LfS¡F
kU¤Jt Á»¢irfis tH§Ftj‰fhf, ‘òÂa kU¤Jt¡ fh¥Õ£L¤
£l«-2016-I’ brašgL¤j MizfŸ Ãw¥Ã¡f¥g£LŸsd.
Ϥ£l«, mYty®fS¡F«, mt®fë‹ FL«g
cW¥Ãd®fS¡F« eh‹fh©Lfëš eh‹F Ïy£r« %ghŒ tiu
Á»¢ir bgw tif brŒ»wJ. j‰nghJ Ú£o¡f¥g£l Ϥ£l¤Âš
xU K¡»a m«rkhf, Áy F¿¥Ã£l Á»¢irfS¡F k£L«
c¢rtu«ò¤ bjhif 7.50 Ïy£r« %ghahf ca®¤j¥g£LŸsJ.
Ϥ£l¤Â‰fhf, Ϫj¤ ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš
300 nfho %ghŒ xJ¡f¥g£LŸsJ.
143. VHhtJ k¤Âa CÂa¡ FGé‹ gçªJiufis
MuhŒªJ, mid¤J m«r§fS¡F« k¤Âa muR KGikahf
x¥òjš më¤j Ëd®, mt‰iw MŒÎ brŒJ, jäHf muR
mYty®fS¡F òÂa CÂa é»j¤ij eilKiw¥gL¤JtJ
F¿¤J, jFªj gçªJiufis më¥gj‰fhf Ϫj muR, ca®
mYty®fŸ FGéid mik¡F«.
71
144. eh£onyna Kj‹Kiwahf, VG Ïy£r«
XŒñÂa®fŸ ga‹bgW« éçthd kU¤Jt¡ fh¥Õ£L¤ £l¤ij
brašgL¤ÂaJ F¿¤J, Ϫj muR bgUäj« bfhŸ»wJ.
2016-2017 M« M©o‰F Ϥ£l¤Â‰fhf 129 nfho %ghŒ
xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ. XŒñÂa« k‰W« XŒÎfhy¥
gy‹fS¡fhf, 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš 18,868 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
Ïy§if¤ jäœ mfÂfŸ ey‹
145. mfÂfŸ Kfh«fëš thG« Ïy§if¤ jäH®fS¡F
ÂUkz cjé¤ Â£l§fŸ, r_f¥ ghJfh¥ò¤ £l§fŸ, kU¤Jt¡
fh¥Õ£L¤ £l« ngh‹w gšntW ey¤Â£l¥ ga‹fis Ϫj muR
tH§» tU»wJ. mt®fS¡F tH§f¥gL« cjé¤bjhifÍ«
fârkhf ca®¤Â tH§f¥g£LŸsJ. mt®fŸ f©âa¤njhL«,
ghJfh¥nghL« thœtj‰F tif brŒÍ« Ï«Ka‰ÁfŸ bjhlU«.
2016-2017 M« M©L ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš,
Ïy§if¤ jäœ mfÂfŸ eyD¡fhf 105.98 nfho %ghŒ xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.
kh‰W¤ ÂwdhëfŸ ey‹
146. kh‰W¤ Âwdhëfë‹ eyD¡fhd gšntW
£l§fis¢ brašgL¤Jtš jäHf« K‹ndho khãykhf
és§F»wJ. kh‰W¤ ÂwdhëfŸ r_f¥ ghJfh¥ò
cjé¤bjhifia¥ bgWtj‰F, V‰bfdnt ÏUªj 60 rjÅj«
Ïayhik¤ jF (Eligibility percentage of disability) Ϫj murhš
40 rjÅjkhf¡ Fiw¡f¥g£LŸsJ. kh‰W¤ Âwdhëfë‹
ey¤Â‰fhf, 435 Áw¥ò¥ gŸëfŸ jäœeh£oš brašg£L
72
tU»‹wd. bré¤Âw‹ gh¡f¥g£lt®fS¡fhd Mu«gãiy
gæ‰Á ika§fŸ (Early Intervention Centres), jFÂ
thŒªj MÁça®fSl‹ 29 kht£l§fëY«, kdts®¢Á
F‹¿at®fS¡fhd ika§fŸ 31 kht£l§fëY«
mik¡f¥g£LŸsd. Ït‰Wl‹, gh®it FiwghL
cilat®fS¡fhd VG Mu«gãiy¥ gæ‰Á ika§fS«
brašg£L tU»‹wd. 2016-2017 M« M©oš, ÏU fhšfS«
gh¡f¥g£l kh‰W¤ ÂwdhëfS¡F Ïiz¥ò¢ r¡fu§fŸ
bghU¤j¥g£l éiyæšyh 1,000 bg£nuhš °T£l®fŸ
tH§f¥gL«. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš, kh‰W¤ Âwdhëfë‹ eyD¡fhf
396.74 nfho %ghŒ xJ¡ÑL brŒa¥g£LŸsJ.
ÁWgh‹ikæd® ey‹
147. »¿°jt®fŸ b#Ury¤Â‰F òåj¥ gaz«
brštj‰fhf ãÂÍjé tH§F« £l« bjhl®ªJ
brašgL¤j¥gL«. jäœehL t¡~ò thça« k‰W« jäœehL A{
FG M»at‰¿‰fhd tUlhªÂu ã®thf khåa« ngh‹w
Ï°yhäa r_f¤Â‹ eyD¡fhf Ϫj murhš tH§f¥g£L tU«
cjéfŸ bjhl®ªJ tH§f¥gL«. nkY«, nj®jš m¿¡ifæš
cWÂaë¤jthW, cykh¡fS¡F tH§f¥gL« khjhªÂu
cjé¤bjhif 1,000 %ghæèUªJ 1,500 %ghahf ca®¤Â
tH§f¥gL«.
tuÎ-bryΤ £l¤Â‰fhd ã Mjhu§fŸ
148. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l¤Âš fâ¡f¥g£LŸs bryéd§fis nk‰bfhŸtj‰F¤
73
njitahd ã Mjhu§fis¥ g‰¿ Ïå és¡f éiH»nw‹.
flªj Áy M©Lfëš, cyf¥ bghUshjhu¤Âš V‰g£LŸs kªj
ãiy, njÁa¥ bghUshjhu¤ijÍ«, khãy¥ bghUshjhu¤ijÍ«
btFthf gh¤JŸsJ. bghUshjhu kªj ãiyæ‹ fhuzkhf
tç tUthæ‹ ts®¢Á FiwªJŸsjhš, khãy ã Mjhu§fëš
ghÂ¥ò V‰g£LŸsJ.
149. khãy¤Â‹ brhªj tç tUthæ‹ äf K¡»a
Mjhukhf tâf tç cŸsJ. flªj Áy M©Lfëš,
bghUshjhu kªjãiy fhuzkhfΫ, bg£nuhèa¥ bghU£fë‹
é‰gidæèUªJ »il¡f¡Toa é‰gid tç tUthŒ
FiwªjjhY«, tâf tçfë‹ ts®¢Á äf¡ Fiwthf cŸsJ.
flªj _‹W M©Lfëš, bg£nuhèa¥ bghU£fë‹
é‰gidæèUªJ »il¡f¡Toa é‰gid tç tUthæš nj¡f
ãiy fhz¥gLtJ k£Lkšyhkš, 2015-2016 M« M©oš
Ïj‹ ts®¢Á Åœ¢Á f©LŸsJ. Ï¡fhuâfis
fU¤Â‰bfh©L, Ïil¡fhy tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš
72,326.45 nfho %ghahf kÂ¥Ãl¥g£l tâf tçfŸ,
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš 67,629.45 nfho %ghahf Fiw¤J
kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ.
150. lh°kh¡ _y« el¤j¥gL« 500 kJghd¡ filfis
_l muR KobtL¤J, mij brašgL¤ÂÍŸsjhš,
el¥ò ãÂah©oš khãy Ma¤Ô®it _y« »il¡F« tUthŒ
6,636.08 nfho %ghahf Fiw¤J kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ.
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš, K¤Âiu¤ jhŸfŸ k‰W« gÂΡ f£lz§fë‹ Ñœ
74
»il¡F« tUthŒ 9,858.17 nfho %ghŒ vdΫ, thfd§fŸ Ûjhd
tç tUthŒ 4,793.91 nfho %ghŒ vdΫ kÂ¥ÕL brŒa¥g£LŸsJ.
2016-2017 M« M©o‰fhd x£Lbkh¤j khãy brhªj tç tUthŒ
90,691.87 nfho %ghahf ÏU¡F« vd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. khãy¤Â‹ brhªj tçašyhj
tUthŒ 9,723.95 nfho %ghŒ vdΫ kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ.
151. 2016-2017 M« M©o‰fhd Ïil¡fhy
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfis¤ jh¡fš brŒÍ«nghJ,
2016-2017 M« M©o‰fhd k¤Âa tuÎ-bryΤ £l« jh¡fš
brŒa¥glhkš ÏUªjJ. mjdhš, k¤Âa tçfëš khãy muÁ‹
g§fhf 2015-2016 M« M©oš fâ¡f¥g£l bjhifia él
12 rjÅj« TLjyhf, 2016-2017 M« M©oš »il¡F« v‹w
c¤njr mo¥gilæš, k¤Âa tçfëš, khãy muÁ‹ g§F¤
bjhif 23,688.11 nfho %ghahf ÏU¡F« vd Ïil¡fhy
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš kÂ¥Ãl¥g£lJ. våD«,
2016-2017 M« M©o‰fhd k¤Âa tuÎ-bryΤ £l¤Âš
F¿¥Ãl¥g£l bjhifæ‹ mo¥gilæš Ïªj M©o‰fhd k¤Âa
tçfëš khãy muÁ‹ g§F¤ bjhif 23,018.12 nfho %ghahf
Fiw¤J¡ fz¡»l¥g£LŸsJ. gÂdh‹fhtJ ã¡ FGé‹
gçªJiufë‹ mo¥gilæyhd khåa§fŸ k‰W« khãy¤
£l§fS¡fhd k¤Âa muÁ‹ ãÂÍjé M»at‰iw
fz¡»‰bfh©L, el¥ò ãÂah©oš k¤Âa muÁläUªJ
»il¡F« cjé khåa§fŸ 24,741.15 nfho %ghŒ vd
fâ¡f¥g£LŸsJ.
75
ãÂãiy¡ F¿pLfŸ
152. Ïil¡fhy tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš,
1,52,004.23 nfho %ghahf ÏU¡F« v‹W kÂ¥Ãl¥g£l bkh¤j
tUthŒ tuÎfŸ 2016-2017 M« M©o‹ ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš 1,48,175.09 nfho %ghahf ÏU¡Fbkd j‰nghJ
kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. våD«, ÁW FW étrhæfŸ T£LwÎ
t§»fS¡F¢ brY¤j nt©oa ãYitæYŸs étrha¡ fl‹
jŸSgo k‰W« mid¤J ÅLfS¡F« 100 ôå£ tiu
f£lzäšyh ä‹rhu« ngh‹w òÂa £l§fis¢
brašgL¤JtjhY«, V‰bfdnt brašgL¤j¥g£L tªj gšntW
ey¤ £l§fis¤ bjhlªJ brašgL¤j cŸsjhY« khãy¤Â‹
bryÎfŸ mÂfç¤JŸsd. Ïil¡fhy tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš 1,61,159.01 nfho %ghahf ÏU¡F« vd kÂ¥Ãl¥g£l
tUthŒ bryéd§fŸ 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 1,64,029.56 nfho %ghahf
kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. Ïj‹ éisthf, el¥ò ãÂah©o‰fhd
tUthŒ¥ g‰wh¡Fiw 15,854.47 nfho %ghahf ÂU¤Â
kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. Ïjdhš, r£lk‹w¥ nguitæ‹
Ï¡T£l¤bjhlçš jäœehL ãÂãiy ãUthf¥ bghW¥òilik¢
r£l«, 2003-¡F cça ÂU¤j§fŸ bfh©L tu¥gL«.
153. 2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš, ãÂ¥ g‰wh¡Fiw 40,533.84 nfho %ghahf
kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. ÏJ, khãy¤Â‹ bkh¤j c‰g¤Â k¥Ú
2.96 rjÅjkhF«. ÏJ, jäœehL ãÂãiy ãUthf¥
bghW¥òilik¢ r£l«, 2003-š F¿¥Ãl¥g£LŸs tiuaiw¡F
c£g£nl cŸsJ.
76
154. khãy bkh¤j c‰g¤Â kÂ¥ig fz¡»Ltj‰F
2011-2012 M« M©L òŸë étu§fis mo¥gil
M©lhf k¤Âa muR kh‰¿aik¤JŸsjhš, 2016-2017 M«
M©oš x£Lbkh¤j ãfu¡ fl‹ bgWtj‰fhd tu«ò«
41,085 nfho %ghahf ca®ªJŸsJ. Mdhš, ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš bgw¥gL« ãfu¡ fl‹ msÎ 40,529 nfho %ghŒ
vd kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. Ϫãiyæš khãy¤Â‹ x£Lbkh¤j¡
fl‹ ãYit 2,52,431 nfho %ghahf kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ.
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfë‹go, el¥ò ãÂah©o‹ ÏWÂæš khãy¤Â‹ bkh¤j
c‰g¤Â k¥Ú bkh¤j ãYit¡ flå‹ é»j« 18.43 rjÅjkhf
k£Lnk ÏU¡F«.
155. Ϫj¤ ÂU¤j ãÂãiy m¿¡ifæ‹ Ïiz¥ghf
Ïil¥g£lfhy ã ãytu¤ £l« Ïiz¡f¥g£LŸsJ. Ïjid
ÂU¤j ãÂãiy m¿¡ifæ‹ xU gFÂahf¡ fU mitæš
go¡f¥g£ljhf vL¤J¡bfhŸs nt©L»nw‹.
156. “Fok¡fë‹ k»œ¢Ána murdJ k»œ¢Á;
mt®fsJ eynk jdJ ey«; jd¡F e‹ik ga¡f¡ Toat‰iw
k£L« e‹W v‹W fUjhkš k¡fS¡F e‹ik éisé¡f¡Toa
mid¤J«, jd¡F e‹ik ju¡Toaitahf fUJtnj murå‹
g©ò” vd¡ T¿ÍŸsJ m®¤jrh°Âu«. Ϥjifa Fz§fis
KGikahf¥ ÃuÂgè¡F« fUizÍŸs« bfh©l kh©òäF
Kjyik¢r® mt®fë‹ v©z«, brhš, braš mid¤J« xnu
Ïy¡if neh¡»na, mjhtJ k¡fë‹ ey« ngâ mt®fë‹
ts¤ij¥ bgU¡Ftš k£Lnk cŸsJ. mt®fSila
M‰wšäF jiyikæ‹ Ñœ, Ϫj khãy« gšntW rhjidfis¥
77
òçªJŸsJ. vdnt, nkY« gy bt‰¿fis¥ bg‰W òfê‹
c¢r¤Â‰F khãy¤ij bfh©L bršY« tšyik mtU¡nf
cŸsJ. mst‰w kÂE£gK«, m¿Î¡T®ikÍ« thŒªj kh©òäF
Kjyik¢r® mt®fŸ, Ϫj ãÂãiy m¿¡ifæš cŸs x›bthU
E£gkhd étu¤ijÍ« xU§»iz¤J jahç¡f têfh£oaJl‹,
jdJ cWÂahd nguhjuitÍ« më¤jjhšjh‹ Ϫj
tuÎ-bryΤ £l¤ij¤ jahç¤J ϧF rk®¥Ã¡f KoªjJ.
mt®fsJ Ϥjifa bgUªj‹ik¡F«, Mjué‰F«,
têfh£LjY¡F« vdJ kdkh®ªj e‹¿ia Û©L« xUKiw eh‹
bjçé¤J¡ bfhŸ»nw‹.
157. Ϫj¤ ÂU¤j ãÂãiy m¿¡ifia totik¤J¤
jahç¥gš v‹Dl‹ mauhJ gâah‰¿a ã¤Jiw TLjš
jiyik¢ bray® ÂU f.r©Kf«, Ï.M.g., mt®fS¡F«,
mtUl‹ gâah‰¿a ã¤Jiwæ‹ mid¤J mYty®fS¡F«
vdJ e‹¿ia¤ bjçé¤J¡ bfhŸ»nw‹.
158. kh©òäF nguit¤ jiyt® mt®fns,
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l¤Â‰F
Ϫj mitæ‹ x¥òjiy¥ bg‰W¤ jUkhW nf£L¡ bfhŸ»nw‹.
e‹¿
tz¡f«
X. g‹Ü®bršt« ãÂ, gâahs® k‰W« ã®thf¢
Ó®ÂU¤j¤Jiw mik¢r®
br‹id 2016 M« M©L #]iy¤ §fŸ 21 M« ehŸ ÂUtŸSt® M©L 2047 J‹K» - Mo¤ §fŸ 6 M« ehŸ
78
Ïiz¥ò
Ïil¥g£l fhy ã ãytu¤ £l«
jäœehL ã ãiy ãUthf¥ bghW¥òilik¢ r£l« 2003 ‹
ÃçÎ 3(1) ‹go, tuÎ-bryΤ £l m¿¡ifÍl‹ Ïil¥g£l fhy
ã ãytu¤ £l« F¿¤j m¿¡if x‹iwÍ« khãy muR r£l¥
nguitæš it¡f nt©L«. nkY«, Ï¢r£l¤Â‹, ÃçÎ 3(2) ‹go,
tUthŒ¥ g‰wh¡Fiw, ãÂ¥ g‰wh¡Fiw ngh‹w ã ãiy¡
F¿pLfS¡fhd Ïy¡Ffis tU« M©LfS¡F¡ F¿¥Ã£L«,
mj‰fhd mDkhd§fis¤ bjëthf és¡»Í« Ïil¥g£l fhy
ã ãytu¤ £l« tF¡f¥gl nt©L«. Ï¢r£l¤Â‹go, el¥ò
ãÂah©L k‰W« 2017-2018 Kjyhd mL¤j Ïu©L
M©LfS¡fhd Ïil¥g£l fhy ã ãytu¤ £l« r£lk‹w¥
nguit K‹ it¡f¥gL»wJ.
neh¡f§fŸ
khãy¤Â‹ rk¢Óuhd ts®¢Á vD« x£Lbkh¤j
neh¡f¤ij milÍ« tifæš, mid¤J ju¥ò k¡fS«,
F¿¥ghf, ViHfŸ, eètilªj Ãçéd® M»nahU« khãy
ts®¢Áæš ga‹ bgWtj‰fhd cça thŒ¥òfis V‰gL¤Âl,
ntsh©ik, bjhêš Jiw k‰W« mo¥gil cŸf£lik¥ò
M»at‰¿š KjÄ£L¡F¤ njitahd mo¥gil ã Mjhu¤ij
cUth¡», ca® bghUshjhu ts®¢Áia milÍkhW Ïil¥g£l
fhy ã ãytu¤ £l« tF¡f¥g£LŸsJ.
r_f¥ ghJfh¥ò, fšé, Rfhjhu« ngh‹w gšntW
gâfS¡fhd ey¤ £l§fS¡F Ϫj muR mÂf mséš
79
bryé£L tUtJl‹, rhiyfŸ k‰W« ghy§fŸ f£Ljš,
Ú®¥ghrd« k‰W« ä‹ Â£l§fŸ ngh‹w _yjd¢ bryÎfS¡F«
cça K¡»a¤Jt« më¤J tU»wJ. mnj ntisæš,
mféiy¥go ca®Î, CÂa ca®Î, òÂa gâæl§fŸ
njh‰Wé¥ò k‰W« fhèahf cŸs gâæl§fis ãu¥òjš
ngh‹wt‰¿‹ fhuzkhf bjhl®ªJ ca®ªJtU« ãUthf¢
bryéd§fS¡fhd 㤠njitfisÍ« khãy muR ãiwÎ
brŒa nt©oÍŸsJ. våD«, k¤Âa ã¡FG tF¤JŸs
Ïy¡FfS¡F£g£L ãÂãiy cW¤j‹ikia milaΫ
khãy muR cWÂahf cŸsJ.
2016-2019 M« M©L fhy¡f£l¤ÂY«, mjid¤
bjhl®ªJ«, tUthŒ¥ g‰wh¡Fiw msit¡ f£L¥gL¤Jjš,
2017-2018 M« M©oid¤ j鮤J Vida M©Lfëš ãÂ¥
g‰wh¡Fiwia khãy bkh¤j c‰g¤Â k¥Ú _‹W
rjÅj¤Â‰FŸ f£L¥gL¤Jjš k‰W« k¤Âa ã¡FG
ã®zæ¤JŸs tu«Ã‰FŸ khãy bkh¤j c‰g¤Â k¥Ú ãYit¡
fl‹ msÎ rjÅj¤ij¥ guhkç¤jš Kjyhd ãÂãiy Ïy¡FfŸ
guhkç¡f¥gl nt©L« v‹gij Ïil¥g£l fhy ã ãytu¤
£lkhdJ cW brŒ»wJ.
v®fhy¡ fâ¥òfŸ
khãy§fë‹ bkh¤j c‰g¤Â kÂ¥ò, òÂa 2011-2012 M«
M©o‹ òŸë étu§fŸ mo¥gilæš ÂU¤Â
mik¡f¥g£LŸsJ. vdnt, tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš,
khãy¤Â‹ bkh¤j c‰g¤Â kÂ¥ò Ϫj òÂa òŸë étu§fë‹
mo¥gilæš mikªJŸsJ. j‰nghija ngh¡Ffë‹
80
mo¥gilæš, el¥ò ãÂah©oš khãy¤Â‹ ts®¢Á é»j«
causéš ÏU¡FbkdΫ, gz Å¡f« äjkhd mséš
ÏU¡FbkdΫ fâ¡f¥g£LŸsJ.
I. tUthŒ¡ fz¡F tuÎfŸ
k¤Âa muÁ‹ ã cjé cŸë£l khãy muÁ‹ bkh¤j
tUthŒ tuÎfŸ 2016-2017 M« M©oš 1,48,175.09 nfho %ghahf
ÏU¡Fbkd kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. tUthŒ¡ fz¡F tuÎfë‹
K¡»a¡ TWfŸ k‰W« mt‰¿‹ ts®¢Á¥ ngh¡FfŸ ÑnH
étç¡f¥g£LŸsd.
1. khãy muÁ‹ brhªj tçtUthŒ
2011-2012 M« M©o‹ ãiyahd éiyæš, 2012-2013 M«
M©oš 4.85 rjÅjkhf ÏUªj khãy bkh¤j c‰g¤Â k¥Ë
ts®¢ÁahdJ, 2014-2015 M« M©oš 6.94 rjÅjkhf
ca®ªJŸsJ, khãy¥ bghUshjhu ts®¢Á Û©L tU»wJ
v‹gj‰fhd m¿F¿ahF«. 2011-2012 M« M©o‹ ãiyahd
éiyæš, 2015-2016 M« M©oš khãy bkh¤j c‰g¤Â k¥Ë
ts®¢Á 8.79 rjÅjkhF«. Ï¥ngh¡»‹ mo¥gilæš, el¥ò
ãÂah©oš bghUshjhu ts®¢Á é»j« nkY« mÂfç¤J,
khãy« ca® ts®¢Á é»j¤ij v£L« vd v®gh®¡f¥gL»wJ.
2015-2016 M« M©o‰fhd ÂU¤j kÂ¥ÕLfë‹go khãy
muÁ‹ brhªj tç tUthŒ 86,537.70 nfho %ghahF«.
2016-2017 M« M©o‰fhd ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš ÏJ 90,691.87 nfho %ghahf mÂfç¡F« vd
kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. 2017-2018 k‰W« 2018-2019 M« M©Lfëš
81
Kiwna 13.67 k‰W« 13.58 rjÅj« ts®¢Á bgW« vd fz¡»š
bfhŸs¥g£LŸsJ. khãy muÁ‹ brhªj tç tUthæ‹ K¡»a
m«r§fŸ ÑnH F¿¥Ãl¥g£LŸsd:-
� 2016-2017 M« M©L ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš tâf tçæ‹ _y« bgw¥gL« tuÎfŸ
67,629.45 nfho %ghahf ÏU¡Fbkd kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ.
bg£nuhèa¥ bghU£fë‹ é‰gidæèUªJ
»il¡f¡Toa é‰gid tç tUthŒ FiwªJŸsjhš
Ï«kÂ¥ÕL ÂU¤j¥g£LŸsJ.
� el¥ò ãÂah©oš, lh°kh¡ _y« el¤j¥gL«
500 kJghd¡ filfis _LtJ vd muR vL¤JŸs
Koé‹ jh¡f¤jhY«, j‰nghija ngh¡Ffë‹
mo¥gilæY«, 2016-2017 M« M©oš khãy
Ma¤Ô®itfë‹ _y« tuÎfŸ 6,636.08 nfho %ghahf
ÏU¡Fbkd kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ.
� 2015-2016 M« M©L ÂU¤j kÂ¥ÕLfëš, 9,469.29 nfho
%ghahf kÂ¥Ãl¥g£l K¤Âiu¤jhŸ Ô®it k‰W« gÂΡ
f£lz§fŸ _ykhf¡ »il¡F« tuÎfŸ, 2016-2017 M«
M©oš 9,858.17 nfho %ghahf ÏU¡F« vd
v®gh®¡f¥gL»wJ.
� 2015-2016 M« M©o‰fhd ÂU¤j kÂ¥ÕLfëš
4,385 nfho %ghahf nkh£lh® thfd tçtUthŒ ÏU¡F«
v‹w kÂ¥ÕlhdJ, 2016-2017 M« M©L ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš 9.33 rjÅj ts®¢ÁÍl‹
4,793.91 nfho %ghŒ vd kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ.
82
2. tç mšyhj tUthŒ
2016-2017 M« M©L ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš, khãy¤Â‹ brhªj tç mšyhj tUthŒ
9,723.95 nfho %ghahf kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. Ru§f¤ bjhêY¡F
ekJ khãy¤Âš Fiwªj thŒ¥òfns cŸsjhY«, bgU«ghyhd
muR nritfŸ f£lz« Ïšyhknyh mšyJ Fiwªj
f£lz¤Ânyh tH§f¥gLtjhY«, 2015-2016 M« M©o‰fhd
ÂU¤j kÂ¥Õ£L mséèUªJ Á¿jsnt caU« vd
kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. 2017-2018 k‰W« 2018-2019 M« M©Lfëš
Ïj‹ ts®¢Á é»j« 6 rjÅjkhf ÏU¡F« vd¡ fUj¥gL»wJ.
3. k¤Âa tçfëš khãy muÁ‹ g§F
khãy§fS¡»ilna g»®ªJ bfhŸs¡Toa k¤Âa
tçfëš ãfu tç tUthæš jäHf¤Â‹ g§fhdJ, x›bthU
ã¡FGédhY« Fiw¡f¥g£L tU»wJ. gÂ_‹whtJ
ã¡FGé‹ gçªJiu¥goahd jäHf¤Â‹ g§fhdJ
gÂdh‹fhtJ ã Miza¤Â‹ gçªJiuahš, nrit tçia¥
bghW¤j tiuæš 5.047 rjÅj¤ÂèUªJ 4.104 rjÅjkhfΫ,
Vida tçfis¥ bghW¤jtiuæš 4.969 rjÅj¤ÂèUªJ
4.023 rjÅjkhfΫ Fiw¡f¥g£LŸsJ. k¤Âa muR tçfŸ k‰W«
Ô®itfŸ ca®¤j¥gLtjhš, khãy§fS¡F TLjš
ã Mjhu§fŸ »il¡F« thŒ¥òŸsJ vd v®gh®¡f¥gL»wJ.
k¤Âa muÁ‹ tuÎ-bryΤ £l¤Â‹ mo¥gilæš,
2016-2017 M« M©oš k¤Âa tçfëš ekJ khãy¤Â‰fhd g§F
23,018.12 nfho %ghahf ÏU¡Fbkd Ϫj¤ ÂU¤j tuÎ-bryΤ
£l kÂ¥ÕLfëš kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. 2017-2018 k‰W«
83
2018-2019 M« M©Lfëš ts®¢Á é»j« 14 rjÅjkhf ÏU¡F«
vd¡ fUj¥gL»wJ.
4. k¤Âa muÁläUªJ bgW« cjé khåa§fŸ
gÂdh‹fhtJ ã Miza« gçªJiu¤JŸs khãy¥
ngçl® bghW¥ò ã k‰W« cŸsh£Á mik¥òfS¡fhd mo¥gil
k‰W« brašghLfS¡fhd khåa§fŸ ngh‹w cjé
khåa§fisÍ«, k¤Âa muÁ‹ ã cjéæš brašgL¤j¥gL«
£l§fS¡fhd ãÂÍjéiaÍ« fU¤Â‰bfh©L, 2016-2017 M«
M©L ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš k¤Âa
muÁläUªJ bgW« cjé khåa§fŸ 24,741.15 nfho %ghahf
ÏU¡F« vd kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. 2015-2016 M« M©L Kjš,
k¤Âa muR bghW¥ng‰F« bgU«ghyhd £l¥ gâfS¡F k¤Âa
muR jdJ g§»id 60 rjÅjkhf¡ Fiw¤JŸsJ. 2016-2017 M«
M©L ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕlhdJ k¤Âa
muÁläUªJ tu¥bgwyh« vd kÂ¥Ãl¥g£LŸs k¤Âa
é‰gid tç¡fhd ÏH¥Õ£L¤ bjhifiaÍ« cŸsl¡»ajhF«.
2017-2018 k‰W« 2018-2019 M« M©Lfëš ts®¢Á é»j«
12 rjÅjkhf ÏU¡F« vd¡ fUj¥gL»wJ.
II. tUthŒ¡ fz¡»š bryÎfŸ
el¥ò ãÂah©oš tUthŒ¡ fz¡F bryÎfŸ
1,64,029.56 nfho %ghahf kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. ÏJ, 2015-2016 M«
M©L ÂU¤j kÂ¥ÕLfis él 10.99 rjÅj« TLjyhF«.
tUthŒ¡ fz¡F bryÎfë‹ K¡»a TWfŸ ÑnH
étç¡f¥g£LŸsd.
84
� 2016-2017 M« M©L ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš
r«gs bryéd¤Â‰fhd xJ¡ÑL 45,542.18 nfho %ghahF«.
XŒñÂa« k‰W« Ïju XŒÎ¡fhy gy‹fŸ F¿¤j
bryéd¤Â‰fhd xJ¡ÑL 18,868.16 nfho %ghahF«. ÏJ,
bkh¤j tUthŒ¢ bryÎfëš 39.27 rjÅjkhF«. mféiy¥go
ca®Î, CÂa ca®Î k‰W« fhè¥ gâæl§fis ãu¥òjš
M»at‰whš V‰gl¡Toa bryÎfë‹ fhuzkhf,
2017-2018 M« M©o‰fhd r«gs¢ bryéd«, k‰W«
XŒñÂa« k‰W« Ïju XŒÎfhy¥ gy‹fŸ F¿¤j
bryéd§fŸ M»at‰¿‹ ts®¢Á é»j« Kiwna 30 k‰W«
35 rjÅjkhf ÏU¡F« vdΫ, ÏJnt 2018-2019 M« M©oš
r«gs« k‰W« XŒñÂa« M»a Ïu©o‰F« nr®¤J
11 rjÅjkhf ÏU¡F« vdΫ fUj¥gL»wJ. VHhtJ
CÂa¡FGé‹ gçªJiufŸ 2017-2018 M« M©oš
eilKiw¥gL¤j¥gL« v‹W fUj¥gLtj‹ mo¥gilæš
mªj M©o‰fhd fâ¥òfŸ nk‰bfhŸs¥g£LŸsd.
� 2016-2017 M« M©L ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš
khåa« k‰W« cjé¤bjhif¡fhd xJ¡ÑL 68,211.05 nfho
%ghahF«. czÎ khåa«, ä‹rhu khåa«, fšé cjé¤
bjhiffŸ Kjyhd gšntW ey¤Â£l§fëdhš,
2015-2016 M« M©L ÂU¤j kÂ¥ÕLfisél Ϫj¤ ÂU¤j
tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš kÂ¥ÕL ca®ªJŸsJ.
T£LwÎ ãWtd§fS¡F, FW ÁW étrhæfŸ brY¤j
nt©oa étrha¡ fl‹ jŸSgo k‰W« ÅLfS¡F 100 ôå£
Ïytr ä‹rhu« ngh‹w òÂa £l§fS¡fhd TLjš
bryéd§fŸ tUthŒ¡ fz¡»š bryéd¤ij
85
mÂfç¤JŸsd. nkY«, khãy¤Â‹ brhªj tçtUthæ‹
ts®¢Á¡ fâ¥Ã‰nf‰g, cŸsh£Á mik¥òfS¡fhd
mÂfç¡f¥g£l ãÂ¥g»®Î fâ¡f¥g£LŸsJ. 2017-2018
k‰W« 2018-2019 M« M©Lfëš Ïj‹ ts®¢Á é»j«
Kiwna 7 k‰W« 8 rjÅjkhf ÏU¡F« vd fâ¡f¥g£LŸsJ.
� 2016-2017 M« M©L ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš
CÂa« mšyhj brašKiw k‰W« guhkç¥ò bryÎfŸ
10,184.69 nfho %ghahf ÏU¡F« vd fâ¡f¥g£LŸsJ.
F¿¥ghf, guhkç¥ò, ã®thf¢ bryÎfŸ, vçbghUŸ bryÎfŸ
k‰W« gŸë khzt®fS¡F ÓUil tH§Fjš
M»a £l§fS¡fhd xJ¡ÑLfis cŸsl¡»ajhF«.
2017-2018 k‰W« 2018-2019 M« M©Lfëš Ïj‹ ts®¢Á
é»j« 2 rjÅjkhf ÏU¡F« vd¡ fUj¥gL»wJ.
� 2016-2017 M« M©L ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš,
t£o brY¤Jjš 21,215.67 nfho %ghahf kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ.
ÏJ bkh¤j tUthŒ¢ bryÎfëš 12.93 rjÅjkhF«.
2016-2017 M« M©o‰fhd t£o¢ bryÎ bkh¤j tUthŒ
tuéš 14.32 rjÅjkhF«. ÏJ, 2017-2018 k‰W« 2018-2019 M«
M©Lfëš, Kiwna, 14.45 k‰W« 14.59 rjÅjkhf ÏU¡F«
vd v®gh®¡f¥gL»wJ.
III. _yjd¡ fz¡»š bryÎfŸ
2016-2017 M« M©oš _yjd¥ gâfS¡fhd
bryÎfis ca®¤j khãy muR fUÂÍŸsJ. mj‹ éisthf,
_yjd« F¿¤j bryÎfS¡F 2015-2016 M« M©L ÂU¤j
kÂ¥Õ£oš brŒa¥g£l xJ¡Ñlhd 22,878.45 nfho %ghŒ,
86
2016-2017 M« M©L ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l kÂ¥ÕLfëš
24,679.38 nfho %ghahf fâ¡f¥g£LŸsJ. ÏJ 2017-2018 M«
M©oš 9.25 rjÅj« k‰W« 2018-2019 M« M©oš
11.13 rjÅjkhfΫ nkY« caU« vd v®gh®¡f¥gL»wJ.
IV. tUthŒ¥ g‰wh¡Fiw k‰W« ãÂ¥ g‰wh¡Fiw
2016-2017 M« M©o‰fhd Ïil¡fhy tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš, tUthŒ¥ g‰wh¡Fiw 9,154.78 nfho %ghŒ vd
kÂ¥Ãl¥g£lJ. våD«, bjhl®ªJ tU« cyf¥ bghUshjhu kªj
ãiyahš tç tUthŒ ts®¢Á Fiwthf cŸsJ. khãy¤Â‹
brhªj tç tUthŒ ts®¢Á é»j¤Âš F¿¥Ãl¤ jFªj Åœ¢Á
V‰g£LŸsJ. F¿¥ghf, bg£nuhèa¥ bghU£fŸ é‰gid Ûjhd
tç tUthæš fL« Åœ¢Á V‰g£LŸsjhš, tâf tç tuÎfëš
F¿¥Ãl¤j¡f Åœ¢Á fhz¥gL»wJ. Ï¡fhuâfis¡ fz¡»š
bfh©L 2016-2017 M« M©L ÂU¤j tuÎ-bryΤ £l
kÂ¥ÕLfëš tUthŒ¥ g‰wh¡Fiw 15,854.47 nfho %ghahf
ÂU¤j¥g£LŸsJ. 2016-2017 M« M©oš ãÂ¥ g‰wh¡Fiw
40,533.84 nfho %ghahf ÏU¡F« vd kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. ÏJ
khãy bkh¤j c‰g¤Â k¥Ú 2.96 rjÅjkhF«. khãy bkh¤j
c‰g¤Â k¥Ú ãÂ¥ g‰wh¡Fiw é»j« 2017-2018 M« M©oš
3.34 rjÅjkhfΫ, 2018-2019 M« M©oš 2.96 rjÅjkhfΫ
ÏU¡F«. 2017-2018 M« M©oš V‰gl¡Toa TLjš
bryéd§fis¢ rkhë¤J ãÂ¥ g‰wh¡Fiwia tiuaW¡f¥g£l
_‹W rjÅj¤Â‰FŸshfnt f£L¥gL¤Jtj‰F, khãy muR
TLjš ã Mjhu¤ij¤ Âu£LtJ mšyJ bryÎfis¡
f£L¥gL¤JtJ mtÁakhF«.
87
V. fl‹fŸ
gÂdh‹fhtJ ã Miza« gçªJiu¤j fz¡Ñ£o‹go
k¤Âa muR ã®zæ¤j x£Lbkh¤j¡ fl‹ tu«Ã‹ mo¥gilæš,
fl‹ tuÎfŸ k‰W« ÂU«g¢ brY¤Jjš kÂ¥Ãl¥g£LŸsd.
k¤Âa muR, 2011-2012 M« M©o‹ òŸë étu§fë‹
mo¥gilæš khãy bkh¤j c‰g¤Â kÂ¥ig ÂU¤j«
brŒJŸsjhš, 2016-2017 M« M©o‰fhd ãfu¡ fl‹ tu«ò
37,782 nfho %ghæèUªJ 41,085 nfho %ghahf¤
ÂU¤j¥g£LŸsJ. 2016-2017 M« M©oš ãfu fl‹ th§Fjš
40,529 nfho %ghahf kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. tU§fhy it¥ò ãÂ
cŸë£l ãYitæYŸs fl‹ 31.03.2017 m‹W,
2,52,431 nfho %ghahf ÏU¡F«. ÏJ khãy bkh¤j c‰g¤Â
k¥Ú 18.43 rjÅj« k£Lnk MF«.
VI. fl‹ c¤Âuthj§fŸ
x›bthU M©oY« ãYitæYŸs muR c¤Âuthj§fŸ
Kªija M©o‹ bkh¤j tUthŒ¡ fz¡F tuÎfëš 100 rjÅj
msÎ mšyJ khãy bkh¤j c‰g¤Â kÂ¥Õ£oš 10 rjÅj msÎ,
Ït‰¿š vJ Fiwthdnjh mªj msé‰FŸ mika¥bgw
nt©L«. 31.3.2015 m‹W cŸsgo ãYitæYŸs muR
c¤juthj§fë‹ msÎ Kªija M©o‹ bkh¤j tUthŒ
tuÎfëš 49.70 rjÅjkhfΫ khãy¤Â‹ bkh¤j c‰g¤Â
kÂ¥Õ£oš 4.91 rjÅjkhfΫ cŸsJ. x›bthU M©oY«
Ûs¥bgW« rh¤Âa¡ TWfë‹ mo¥gilæš (Risk weighted)
fz¡»l¥g£l ãYitæYŸs muR c¤Âuthj§fŸ Kªija
M©o‹ bkh¤j tUthŒ¡ fz¡F tuÎfëš 75 rjÅj« mšyJ
88
khãy bkh¤j c‰g¤Â kÂ¥Õ£oš 7.50 rjÅj« Ït‰¿š
vJ Fiwthdnjh mªj msé‰FŸ mika¥bgw nt©L«.
31.3.2015 m‹W cŸsgo Ûs¥bgW« rh¤Âa¡ TWfë‹
mo¥gilæš fz¡»l¥g£l ãYitæYŸs muR
c¤Âuthj§fë‹ (Risk weighted guarantees) msÎ, Kªija
M©o‹ bkh¤j tUthŒ tuÎfëš 9.28 rjÅjkhfΫ khãy¤Â‹
bkh¤j c‰g¤Â kÂ¥Õ£oš 0.92 rjÅjkhfΫ cŸsJ.
KoÎiu
khãy¤Â‹ bghUshjhu« kªj ãiyæèUªJ
Û©L ts®¢Á¥ ghijæš brštij, 2012-2013 M« M©oš
4.85 rjÅjkhf ÏUªj khãy bkh¤j c‰g¤Â k¥Ë ts®¢Á
é»jkhdJ (ãiyahd éiyfë‹ mo¥gilæš), 2015-2016 M«
M©oš 8.79 rjÅjkhf mÂfç¤JŸsJ bjëth¡F»wJ.
ÏU¥ÃD«, khãy¤Â‹ brhªj tç tUthŒ, F¿¥ghf, tâf
tç tUthŒ tuÎfë‹ Fiwªj ts®¢Á é»j«, tUthŒ
tuÎfëš fLikahd Åœ¢Áia V‰gL¤ÂÍŸsJ. nkY«, k¤Âa
muR khãy§fS¡F¥ g»®ªjë¡f¡Toa ãfu tç tUthæš
jäHf¤Â‹ g§F FiwªjJ«, k¤Âa murhš fhy« jhœ¤Â cjé
khåa§fŸ éLé¡f¥gLtJ«, k¤Âa muR bghW¥ng‰F« £l¥
gâfS¡F k¤Âa muR jdJ g§»id¡ Fiw¤JŸsJ«
khãy¤Â‹ ãÂãiyia TLjyhf gh¤JŸsJ. våD«,
bryÎfë‹ gh§F ãiyahf cŸsJ. tUthŒ tuÎfëš
fhz¥gL« Ϫj Rz¡fkhd NœãiyæY«, 2017-2018 M«
M©oš ãÂ¥ g‰wh¡Fiwia¤ j鮤J, Vida M©Lfëš
x£Lbkh¤j ãÂ¥ g‰wh¡Fiw, ãfu¡ fl‹, khãy¤Â‹