Kapitulli II- Nocioni Dhe Koncepti i Shpenzimeve

Kapitulli II-të

Në këtë ligjëratë do të njiheni me: Konceptin e shpenzimeve bazike të

menaxhmentit Strukturën dhe klasifikimin e shpenzimeve Faktorët që ndikojnë në lartësinë e shpenzimeve Sistemimin e shpenzimeve nëpër zona të

përgjegjësisë Sjelljen e shpenzimeve Analizën e pragut të rrezikut apo analiza:

Kostoja-Vëllimi-Prodhimi (KVP)

NOCIONI I DHE KONCEPTI I SHPENZIMEVE

KONCEPTI I MENAXHIMIT TË SHPENZIMEVE

Nocioni shpenzim është nocion i afërt me secilin dhe e përdorim sa herë që diskutojmë për blerje të diçkaje

Roli i kontabilitetit menaxherial është të gjejë dhe të klasifikojë shpenzimet në mënyra dhe rrugë të ndryshme për qëllime të ndryshme

Kuptimi i nocionit shpenzim, koncepti dhe klasifikimi i shpenzimeve janë faktor bazë për çdo studim të kontabilitetit menaxherial

ROLI I KONTABILITETIT MENAXHERIAL ËSHTË QË TË?

A) Regjistroj në mënyrë të vazhdueshme shpenzimet e ndodhura në ndërmarrje

B) Të gjejë dhe klasifikoj shpenzimet në mënyra dhe rrugë të ndryshme për qëllime të ndryshme

C) Siguroj shënime nga dora e parë për përpilimin e pasqyrave financiare

D) A, B dhe C

TEST I SHPEJTTEST I SHPEJT

…KONCEPTI I MENAXHIMIT TË SHPENZIMEVE

1. Si faktor gjatë përcaktimit të të ardhurave në ndërmarrje

2. Si instrument i kontrollit të efikasitetit të afarizmit të ndërmarrjes

3. Si faktor me rëndësi gjatë vendosjes për problemet e planifikimit dhe politikës afariste të ndërmarrjes

Shpenzimet si faktor me rëndësi gjatë marrjes së vendimeve afariste, në ndërmarrje i shfrytëzojmë kryesisht për tri qëllime:

…KONCEPTI I MENAXHIMIT TË SHPENZIMEVE

Në literaturë dhe në praktikë ekziston një klasifikim dhe kuantifikim i shpenzimeve dhe atë:

Në bazë të dispozitave ligjore duke iu përmbajtur SNK

Në bazë të nevojave interne të ndërmarrjes

Në bazë të literaturës së brendshme dhe asaj të jashtme e që mund të kenë rëndësi praktike dhe teorike

DEFINIMI I SHPENZIMEVE

Shpenzimet paraqesin shprehjen monetare të sasisë së punës së gjallë, mjeteve të punës dhe të objektit të punës të nevojshme për prodhimin e të mirave materiale

Definicioni më i përgjithësuar i shpenzimeve nënkupton shpenzimet si shprehje vlerore e harxhimit të të të mirave ekonomike, respektivisht të faktorëve prodhues me qëllim të prodhimit dhe shitjes së efekteve të ndërmarrjes dhe të realizimit të fitimit sipas kësaj baze.

Definimi i tillë i shpenzimeve na drejton në tri karakteristikat kryesore të tyre:

Cilat janë ato?

Definimi i tillë i shpenzimeve na drejton në tri karakteristikat kryesore të tyre:

Si parim bazë i tyre duhet të jetë shprehja sasiore e harxhimit të të mirave ekonomike (faktorëve prodhues)

Harxhimi i të mirave ekonomike duhet të jetë në lidhje me efektet (produktet), respektivisht e kushtëzuar me prodhimin e atyre efekteve (produkteve) dhe se shpenzime mund të konsiderohen vetëm ato që janë të provokuara nga prodhimi i efekteve (produkteve)

Sasitë e harxhuara të të mirave ekonomike duhet të jenë të shprehura në vlerë, respektivisht të vlerësuarit sipas çmimeve përkatëse, me fjalë tjera duhet të ekzistojë komponenta çmimore e shpenzimeve

DEFINIMI I SHPENZIMEVE

PËR KONTABILITETIN MENAXHERIAL, SHPENZIMET JANË FAKTOR ME RËNDËSI GJATË MARRJES SË VENDIMEVE AFARISTE DHE SI TË TILLA SHPENZIMET

KRYESISHT SHFRYTËZOHEN?:

A) Si faktor gjatë përcaktimit të të ardhurave në ndërmarrje

B) Si faktor me rëndësi gjatë vendosjes për problemet e planifikimit dhe politikës afariste të ndërmarrjes

C) Për të kënaqur nevojat e rregullta te raportimit tek autoritetet tatimore

D) Si instrument i kontrollit të efikasitetit të afarizmit të ndërmarrjes

E) A dhe C


THËNË SHKURT:

Shpenzimet mund të definohen si sakrificë apo dhënie e burimeve për qëllime të posaçme

Shpenzimet shpesh maten me njësi monetare që duhet të paguhen për mallra apo shërbime

...DEFINIMI I SHPENZIMEVE

SHPENZIMET MUND TË DEFINOHEN EDHE SI SAKRIFICË APO DHËNIE E BURIMEVE PËR

QËLLIME TË POSAÇME?

A) E saktë

B) E pasaktë


Kosto apo shpenzim

• Dr. Diana Lamani jep një definicion interesant të kostove të cilat i dallon nga shpenzimet.

• Me kosto nënkupton vlerën e mjeteve të përdorura ose për t’u përdorur për sigurimin e mjeteve tjera,

• Shpenzimi përfaqëson vlerën e mjeteve të përdorura për të siguruar të ardhura.

• Faktikisht, shumica e kostove shndërrohen në shpenzime. Disa prej tyre shndërrohen në shpenzime në të njëjtën kohë kur ato kryhen.

• Kur ndodhë një gjë e tillë, shpesh termat kosto dhe shpenzime përdoren në mënyrë të ndërsjelltë.

Kosto apo shpenzim

• Përafërsisht definicion të njëjtë jep dhe dr. Ronald Hilton me ç’rast kostot i definon si sakrificë e kryer, zakonisht e matur me resurset e dhëna për këtë sakrificë, për të arritur qëllime të veçanta.

• Siç do të shohim edhe më vonë, të gjitha kostot që nuk janë kosto të produktit, quhen kosto të periudhës. Këto kosto identifikohen me periudhën kohore në të cilën janë shkaktuar më saktë se me njësitë e blera apo të prodhuara. Kostot e periudhës njihen si shpenzime të periudhës në të cilën janë krijuar.

Kosto apo shpenzim

• Për kostot nuk mund të flasim në këto raste:• Kur nuk kemi të bëjmë me ndonjë element të procesit të prodhimit,• Kur njëri ndër elementet e procesit të prodhimit nuk shpenzohet

edhe pse merr pjesë në procesin e prodhimit,• Kur për ndonjërin prej elementeve të procesit të prodhimit nuk kemi

shprehje të vlerës apo për sigurimin e tij nuk na nevojiten kurfarë mjete monetare,

• Kur harxhimet e shprehura në vlerë monetare nuk janë të lidhura me krijimin e një të mire materiale.

STRUKTURA DHE KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE

STRUKTURA DHE KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE

SIPAS KONTROLLIT TË SHPENZIMEVE:

Shpenzimet e kontrolluara përfshijnë shpenzimet të cilat menaxheri mund t’i kontrolloj dhe të ndikoj në lartësinë e atyre shpenzimeve

Shpenzimet e pakontrolluara përfshijnë shpenzimet në të cilat menaxheri nuk mund të ndikoj në këto shpenzime

...KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE

SHPENZIMET MENAXHERI KLASIFIKIMI

Shpenzimet e lëndës së parë për prodhimin

e kompjuterit

Mbikëqyrësi i departamentit të

prodhimit për çipat e

kompjuterit

Të kontrolluara

Shpenzimet e ushqimit të një

restoranti

Menaxheri i restorantit

Të kontrolluara

Shpenzimet e shpalljes apo shpenzimet e

procesimit të dhënave të operacioneve të

kontabilitetit

Menaxheri i agjencisë

Të pakontrolluara

…KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE

SIPAS SHKALLËS SË SHFRYTËZIMIT TË KAPACITETEVE:

Shpenzimet relevante dhe jo relevante

Shpenzimet e depozituara apo shpenzimet e shkaktuara në të kaluarën (sunk cost)

Shpenzimet e arritura dhe të pa arritura

Shpenzimet oportune

Shpenzimet e shtuara dhe margjinale


KOSTOT OPORTUNE

Paraqesin një koncept ekonomik dhe mund të definohen si vlerë e alternativës më të mirë të zgjedhur me qëllim të marrjes së

vendimit adekuat afarist


SHEMBULL:

Nëse kemi blerë një artikull me çmim prej 2,10 €, të cilin e kemi shitur me çmim prej 2,30 €, ku çmimi i tregut është 2,40 €, sipas evidencës kontabile ne kemi fituar 0,20 €, mirëpo nëse bazohemi në procesin e marrjes së vendimeve ne kemi humbje për 0,10 €. Me fjalë tjera, pasi që objektiv i shpenzimeve në procesin e marrjes së vendimeve është gjetja e profitit relativ të njërës alternativë ndaj tjetrës, bazë për vlerësimin e të gjitha resurseve matëse dhe aktiviteteve (produkti apo shërbimi) duhet të jetë maksimumi i profitit potencial

KOSTOT MESATARE

Cili është dallimi në mes të kostove të diferencës dhe të kostove diferenciale?

Kostot e diferencës paraqesin diferencën në mes të shumës së tërësishme të kostove të një shkalle të shfrytëzimit të kapaciteteve dhe të shumës së tërësishme të kostove të shkallës së mëparshme të shfrytëzimit të kapaciteteve

Kostot diferenciale janë kosto mesatare për njësi të produktit të prodhuar në shkallën e caktuar të punësimit

...KOSTOT MESATARE

Shembull:

Kostot vjetore për prodhimin e produkteve nё shkallën e shfrytëzimit të kapaciteteve prej 70% janë 85.000 €

Kostot vjetore për prodhimin e produkteve nё shkallen e shfrytëzimit të kapaciteteve prej 60% janë 75.000 €

Kostot vjetore diferenciale janë 10.000 €

KOSTOT MARGJINALE

Çka paraqesin kostot margjinale?

Së pari, kostot margjinale paraqesin ndryshimin në mes të kostove totale kur prodhimi lëvizë për një njësi

Së dyti, kostot margjinale identifikohen edhe me kostot variabile të tërësishme që njëherit, me rastin e kalkulimit të kostos paraqet një alternativë të metodës së Direct Costingut, apo një alternativë të re të sistemit të përllogaritjes së kostove.

...KOSTOT MARGJINALE

Shënim:

Për qëllime praktike dhe me qëllim të zhvillimit të sistemit

të përllogaritjes margjinale, lejohet zëvendësimi i kostove

variabile me kosto margjinale, sepse analiza e vërtetë

margjinale operon me kosto mesatare variabile në rolin e

kosto margjinale

KOSTOT MARGJINALE DHE MESATARE

Kostot totale të prodhimit të ndara për

sasinë e prodhuar

Kostot margjinale dhe ato mesatare rriten varësisht nga situata ekonomike dhe

sjellja e kostove fikse dhe variabile

Ekstra kostot tëshkaktuara nga

prodhimii një njësie shtesë

NUMRI I PRODUKTEVE

KOSTOT TOTALE

DIFERENCA KOSTOT MARGJINALE

1 2.000

2 3.900Diferenca është 1.900

Kostot margjinale të produktit të dytë = 1.900

10 18.000

11 19.600Diferenca është 1600

Kostot margjinale të produktit të 11 = 1.600

...KOSTOT MESATARE DHE MARGJINALE


SHPENZIMET E SHKAKTUARA NË TË KALUARËN (SUNKS COSTS)

Shembull:

Blerja e sistemit kompjuterik i cili nuk mund të përdoret më për nevojat e parapara

SIPAS KONTROLLIT TË SHPENZIMEVE KEMI KËTO LLOJE TË SHPENZIMEVE?

A) Shpenzimet e arritura dhe të pa arritura

B) Shpenzimet e kontrolluara

C) Shpenzimet oportune

D) Shpenzimet e pakontrolluara


...KLASIFIKIMI I KOSTOVE

Materiali direkt

Kostot prodhimtarisë

Puna direkte KOSTO VARIABILE

Kostot e përgjithshme të prodhimtarisë

KOSTOT TËRËSISHME TË

PRODHIMTARISË

Shpenzimet e shitjes

Shpenzimet e periudhës

Shpenzimet administrative

KOSTO FIKSE

Shpenzimet e përgjithshme të prodhimtarisë


Ndarja e kostove sipas natyrës:1.Kosto elementare (natyrale) kanë të

bëjnë me elementet e procesit të riprodhimit,

2.Kosto të krijuara mund të vijnë nga jashtë dhe quhen edhe kosto eksterne por edhe interne.

04/11/23 Skender Ahmeti 29

Kosto tëdrejtpërdrejta

Kosto tëtërthorta

Objekti i kostos

Kostot të cilat kanë të bëjnë dhe lidhen drejtpërsëdrejti me

objektin e identifikuar të kostove (MD, PD)

Kostot të cilat kanë të bëjnë por nuk lidhen drejtpërsëdrejti me

objektin e identifikuar të kostove (KIP)

Kosto e drejtpërdrejta

Kosto e tërthorta

Materiali

direkt

Puna direkte

Kosto e përgjithshme

...KOSTO TË DREJTPËRDREJTA (DIREKTE)

KOSTO TË TËRTHORTA (INDIREKTE)

Çfarë janë kostot e tërthorta?

Janë kosto të cilat duhet të shpërndahen me qëllim të Janë kosto të cilat duhet të shpërndahen me qëllim të

mbulimit nga produkti apo vendi i shpenzimitmbulimit nga produkti apo vendi i shpenzimit

Shembull:Shembull:

Kostot e shpalljes për një Kostot e shpalljes për një vijë ajrore por që nuk kanë vijë ajrore por që nuk kanë

të bëjnë me një fluturimtë bëjnë me një fluturim

KOSTOT E TËRTHORTA TË PRODHIMIT

Janë kostot e përgjithshme të prodhimit, që përfshijnë të gjitha kostot të përcjella me procesin e prodhimit e që nuk mund të lidhen me produktet e prodhuara në një mënyrë ekonomikisht të realizueshme

KOSTOT E TËRTHORTA APO KOSTOT E PËRGJITHSHME

Janë kostot e prodhimtarisë që nuk mund të lidhen direkt me njësinë e produktit

Shembull:

Puna indirekte apo materiali indirekt

Shembull:

Puna indirekte apo materiali indirekt

Pagat e paguara të punësuarve që nuk janë drejtpërsëdrejti të përfshirë në punët prodhuese

Shembull: Punëtorët e mirëmbajtjes, rojet,

sigurimi, portierët, etj.

Materialet e shfrytëzuara për të përkrahur procesin prodhues

Shembull: Materiali për lyerje dhe pastrim i përdorur në repartin e montimit

të automobilit


Sa i përket pikëvështrimit kontabël dhe atij të përpilimit të kalkulimit të kostos, është e rëndësishme ndarja e kostove në:

1. KOSTO TË PRODUKTIT

2. KOSTO TË PERIUDHËS

Rrjedha e kostove në firmat prodhueseRrjedha e kostove në firmat prodhuese

Materiali direkt

Materiali direkt

Puna direkte

Puna direkte

Shp. indir.të prodh.

Shp. indir.të prodh.

Gjysmë-produktet

Gjysmë-produktet

Produktet e gatshme

Produktet e gatshme KMSHKMSH

KOSTOT E PRODUKTIT: KATEGORITË

Janë të gjitha kostot që eventualisht shpërndahen në produkte dhe të klasifikuara si:

1. Kostot e furnizimit të materialit direkt,

2.Kostot e konvertimit: puna direkte

3. Kostot tjera jo prodhuese, të disajnimit të produktit etj.

MD – Çfarë është kostoja?

• Çmimi i faturës së lëndës së parë,• Kosto e transportit,• Detyrimet importuese dhe• Zvogëlimet për zbritjet e lejueshme për

pagesa të menjëhershme.

KOSTO TË PERIUDHËS

Janë të gjitha kostot tjera që nuk janë kosto të produktit. Këto kosto me tepër identifikohen me periudhën kohore në të cilën ato janë shkaktuar se sa me njësitë e blera apo të prodhuara

Në këtë grup hyjnë: Shuma e pazakonshme e kallos, punës së panevojshme dhe shpenzime tjera të

prodhimtarisë Shpenzimet e deponimit (përveç nëse ato shpenzime janë të domosdoshme në

procesin e prodhimit gjatë fazave të mëtutjeshme të prodhimtarisë) Shpenzimet e përgjithshme të administratës të cilat nuk kanë të bëjnë me

sjelljen e materialit në gjendje dhe lokacion ekzistues Shpenzimet e hulumtimit dhe të zhvillimit Shpenzimet e shitjes dhe të administratës, etj.

Materiali direkt

Materiali direkt

Puna direkte

Puna direkte

Mfg.Overhead

Mfg.Overhead

Gjysmëproduktet

Gjysmëproduktet

Produktet e gatshme

Produktet e gatshme KPSHKPSH

KMSHKMSH

Shpenzimet jo prodhueseShpenzimet jo prodhuese

Shitja

-= Bruto marzha

-E ardhura neto=

Pasqyra e të ardhurave

Shitur

•Të njohura si kosto të periudhës.

•Ato janë shpenzuar në periudhën në të cilën janë shkaktuar.

Kostot jo prodhuese

Kosto të shkaktuara për aktivitete tjera prodhuese.

Kostot e produktit apo kosto të periudhës

Kostot e produktit apo kosto të periudhës

MS, PD, KIP, SH&A MS, PD, KIP, SH&A

MD, PDKIP

MD, PDKIP

MD, PDKIP

MD, PDKIP

MD, PDKIP

MD, PDKIP

SS&&AA

SS&&AA

SS&&AA

Kostot e Kostot e produktitproduktit

Kostot e shitjes dhe administratës

Gjysmë produktet

Produktet e gatshme

Shitja

KMSH

MMDD , ,PPD D KIPKIP

Kostot e Kostot e periudhësperiudhës

Shpenzuar në periudhën rrjedhëse

KOSTOT E PRODUKTIT PËRBALLË KOSTOVE TË PERIUDHËS

Kostot e produktit përfshijnë materialin direkt,

punën direkte dhe shpenzimet e përgjithshme

Kostot e periudhës nuk përfshihen në kostot e produktit. Ato janë

shpenzime të raportit të të ardhurave

Inventari KMSH

Bilanci i gjendjes

Pasqyra e tëardhurave

Shitja

Shpenzimet

Raporti i tëardhurave

KOSTOT E PRODUKTIT APO TË PERIUDHËS

Në kontabilitetin e tregtisë, sigurimet, zhvlerësimi dhe pagat janë shpenzime periodike (shpenzime të periudhës rrjedhëse)

Në kontabilitetin e prodhimit, shumë nga këta zëra janë të lidhur me aktivitete prodhuese prandaj si shpenzime indirekte, janë shpenzime të produktit

KOSTOT E PERIUDHËS:TREGTIA DHE PRODHIMI

Në të dy llojet e kontabilitetit (prodhues dhe tregtar) shpenzimet e shitjes dhe ato

administrative janë shpenzime të periudhës

SA I PËRKET PIKËVËSHTRIMIT KONTABËL DHE ATIJ TË PËRPILIMIT TË KALKULIMIT TË KOSTOS, ËSHTË E

RËNDËSISHME NDARJA E KOSTOVE NË:

A) Kostot e arritura dhe të pa arritura

B) Kostot e kontrolluara e pakontrolluara

C) Kostot të prodhimtarisë dhe të periudhës

D) Asnjëra nga të mësipërmet



Sipas zonave funksionale të ndërmarrjes në:

1. KOSTO TË PRODHIMTARISË

2. KOSTO TË MARKETINGUT

3.KOSTO TË ADMINISTRATËS


Materiali direkt

Materiali direkt

Puna direkte

Puna direkte

Shp.ind.të prodh.

Shp.ind.të prodh.

Gjysmëproduktet

Gjysmëproduktet

Produktet egatshme

Produktet egatshme KMSHKMSH

Kostot e prodhimtarisë

Kostot e shkaktuara gjatë prodhimit të

produkteve.


Materiali direkt

Materiali direkt

Puna direkte

Puna direkte

Shp.ind. të prodhim.

Shp.ind. të prodhim.

Gjysmëproduktet

Gjysmëproduktet

Produktet e gatshme

Produktet e gatshme KMSHKMSH

Ato materiale që bëhen pjesë integrale e produkteve të kryera dhe që fizikisht lidhen me produktin.

Ato kosto të punës që munden fizikisht të lidhen me produktin apo që krijohen në procesin e prodhimit.

Të gjitha kostot të përcjellura me prodhimin e produktit përveç materialit direkt dhe punës direkte.

PRODUPRODUKKTTII

Materiali direktMateriali direkt Puna direktePuna direkteKostot e

përgjithshme të prodhimtarisë

Kostot e përgjithshme

të prodhimtarisë

...KOSTOT E PRODHIMTARISË

Kostot e prodhimtarisë

Materiali që drejtpërsëdrejti barten në produktin apo shërbimin e

prodhuar.

Qeliku në veturë, druri në mobilje etj.

Të gjitha kostot e prodhimtarisë të tjera prej materialit direkt dhe punës

direkte.

Shërbimet, sigurimi, rojet etj.

KIP – Disa shembuj

• Mbikëqyrja e fabrikës,• Telefoni, nxemja, uji, energjia elektrike,• Pagat e kontabilistëve të fabrikës,• Sigurimi,• Zhvlerësimi i pajisjeve të fabrikës,• Materiali indirekt dhe puna indirekte.

KUR BËHET FJALË PËR KOSTO TË DREJTPËRDREJTA, ATËHERË DUHET TË KONSTATOJMË SE?

A) Nuk e ngarkojnë çmimin përfundimtar e produktit final prandaj prandaj nuk ka rëndësi nëse mund të lidhen apo jo me produktin apo nuk ka rëndësi nëse mund të lidhen apo jo me produktin apo vendin e shpenzimitvendin e shpenzimit

B) Nuk mund të lidhen për produktin apo vendin e shpenzimitd të lidhen për produktin apo vendin e shpenzimit

C) Lehtë mund të lidhen për produktin apo vendin e shpenzimitehtë mund të lidhen për produktin apo vendin e shpenzimit

D) Asnjëra nga të mësipërmet


KOSTOT E PUNËS DIREKTE

Përfshijnë pagat e punës që mund të lidhen në mënyrë specifike me produktet e

prodhuara në një mënyrë ekonomikisht të realizueshme

Puna që drejtpërsëdrejti lidhet me produktin e

prodhuar.

Punëtorët e vijës prodhuese, kuzhinjerët, drejtuesit

KOSTOT JO PRODHUESEKOSTOT JO PRODHUESE

• Të gjitha kostot që nuk përcjellën me prodhimin e produkteve të gatshme.– Kostot administrative– Kostot e marketingut

KOSTOT JOPRODHUESEKOSTOT JOPRODHUESE

Kostot marketingut dhe shitjes

Kosto të domosdoshme për të shpërndarjen dhe shitjen e

produktit

Kostot administrative

Kosto tjera ekzekutive, organizative dhe kosto tjera të

zyrës

Materiali direkt

Materiali direkt

Puna direkte

Puna direkte

Mfg.Overhead

Mfg.Overhead

Gjysmëproduktet

Gjysmëproduktet

Produktet e gatshme

Produktet e gatshme KPSHKPSH

KMSHKMSH

Shpenzimet jo prodhueseShpenzimet jo prodhuese

Shitja

-= Bruto marzha

-E ardhura neto=


Shitur

Kostot e përgjithshme & administrative Të gjitha kostot ekzekutive, organizative dhe të zyrës të përcjella me menaxhmentin e përgjithshëm të kompanisë.Kostot e shitjes & të shpërndarjes

Të gjitha kostot e domosdoshme për të siguruar kërkesat e konsumatorëve dhe të ofrojë konsumatorit produktin / shërbimin.

SJELLJA E KOSTOVE

SJELLJA E KOSTOVE


Për nga aspekti i reagimit të kostove në vëllimin e prodhimit, shkallën e shfrytëzimit të kapaciteteve apo në shkallën e punësimit, kostot ndahen në:

1.Kosto variabile

2.Kosto fikse

3.Kosto të përziera

Shembull:

Mbikëqyrësi i kompanisë merr

pagë vjetore prej €7,000.

Fabrika prodhon nga 50,000 deri

në 300,000 shishe parfumi

KOSTOT FIKSE

Numri i shisheve të prodhuara

Totali i pagave për

mbikëqyrësin

50,000 €75,000 €1.500100,000 75,000 0.750150,000 75,000 0.500200,000 75,000 0.375250,000 75,000 0.300300,000 75,000 0.250

Paga në një shishe të prodhuar

…KOSTOT FIKSE

Grafiku u shpenzimeve totale fikseGrafiku u shpenzimeve totale fikseK

osto

tota

leK

osto

tota

le

€150,000€125,000€100,000

€75,000€50,000

€25,000

100 200 3000

Grafiku për shp. fikse për njësiGrafiku për shp. fikse për njësi

Shishe të prodhuara (000)

Numri i shisheve të prodhuara

Kos

to p

ër n

jësi €1.50

€1.25€1.00€.75€.50

€.25

100 200 3000

Njësitë e prodhuara (000)

Totali pagave për

mbikëqyrësin

50,000 shishe €75,000 €1.500100,000 75,000 0.75015,000 75,000 0.50020,000 75,000 0.37525,000 75,000 0.30030,000 75,000 0.250

Pagat në shishe të prodhuar

…KOSTOT FIKSE

KOSTOT E TËRËSISHME FIKSE

Fatura e juaj mujore bazike e telefonit me siguri se nuk ndryshon kur ju bëni më shumë biseda lokale

Numri i thirrjeve lokale

Fat

ura

bazi

ke m

ujor

e e

tele

foni

t

KOSTOT FIKSE PËR NJËSI

Shpenzimi mesatar për thirrje lokale zvogëlohet sa më shumë thirrje lokale që bëni

Numri i thirrjeve lokale

Fat

ura

muj

ore

bazi

ke e

te

lefo

nit p

ër th

irrje

loka

le

Ardi Co prodhon sisteme muzikore me emër tregtar J-Sound. Pjesët për sistem muzikor janë blerë nga një furnizues i jashtëm me çmim prej 10 € për njësi (kostoja variabile)

KOSTOT VARIABILE

Grafiku i shpenzimeve të tërësishme variabile

Sh

pen

zim

et e

tërë

sish

me €300,000

€250,000€200,000€150,000€100,000 €50,000

10 20 30 0Njësia e prodhuar (në 000)

…KOSTOT VARIABILE

Grafiku u shpenzimeve variabile për njësi

€20

€15

€10

€5

0Sh

pen

zim

et p

ër n

jësi

10 20 30Njësitë e prodhuara (000)

…KOSTOT VARIABILE

Kos

to to

tale

Kos

to to

tale

€300,000€250,000€200,000€150,000€100,000 €50,000

10 20 300

€20€15€10€5

0Kos

to p

ër n

jësi

10 20 30

Numri injësive të prodhuara



Kosto e materialit direkt

për njësi

Kosto totale e materialit

direkt

5,000 njësi €10 € 50,00010,000 10 l00,00015,000 10 150,00020,000 10 200,00025,000 10 250,00030,000 10 300,000

…KOSTOT VARIABILE

KOSTOT E TËRËSISHME VARIABILE

Vlera e faturës së juaj të telefonit është e bazuar në numrin e minutave që ju keni folur në telefon

Minutat e të folurit

Gja

tësi

a e

tërë

sish

me

e fa

turë

s së

tele

foni

t

KOSTOT VARIABILE PËR NJËSI

Kostot e të folurit për minutë është konstant. P.sh. 10 cent për minutë

Minutat e të folurit

Shp

enzi

mi i

tele

foni

t për

m

inut

ë

Shprehin kostot të cilat përmbajnë elemente të kostove fikse

ashtu edhe të atyre variabile dhe ndryshojnë në tërësi por jo

proporcionalisht me ndryshimin e shkallës së shfrytëzimit të

kapaciteteve apo nivelit të aktiviteteve

KOSOT E PËRZIERA (MIKSE)

Shembull:

Standard Inc. prodhon anije me

vela duke shfrytëzuar pajisje të

marra me qira. Ngarkesa e qirasë

për një vit është 15,000 € plus 1 €

për secilën orë të shfrytëzimit të

makinës mbi 10,000 orë

...KOSTOT E PËRZIERA (MIKSE)

Grafiku i shpenzimeve totale mikseGrafiku i shpenzimeve totale mikse

Kos

to to

tale

Kos

to to

tale

0

Orët totale të makinës (000)

€45,000€40,000 €35,000€30,000€25,000€20,000€15,000€10,000 €5,000

10 20 30 40

Kostot e përziera zakonisht ndahen në komponentë të tyre

fikse dhe variabile për analiza menaxheriale

Kostot e përziera zakonisht ndahen në komponentë të tyre

fikse dhe variabile për analiza menaxheriale

Kostot e përziera ndonjëherë quhen

gjysmë variabile apo gjysmë fikse

Kostot e përziera ndonjëherë quhen

gjysmë variabile apo gjysmë fikse

...KOSTOT E PËRZIERA (MIKSE)

SJELLJA E KOSTOVE NË INDUSTRITË TJERA

Tregtia

KMSH

Prodhimtaria

Materiali direkt, puna direkte dhe shpenzimet e

përgjithshme të prodhimtarisë

Tregtia dhe prodhimtaria

Shitja komisionere dhe kosto e ngarkim shkarkimit

Ndërmarrjet Shërbyese

Furnizimet dhe udhëtimet

Shembuj të kostove variabile

Shembuj të kostove fikse

Tregtia dhe organizatat shërbyese

Taksat e patundshmëriveSigurimet

Pagat e shitjesZhvlerësimiReklamimi

…SJELLJA E KOSTOVE NË INDUSTRITË TJERA

RRJEDHA E KOSTOVE TË PRODHIMIT

Kostot indirekte

Furnizimi me material

Puna direkte

Kostot Rezervat

Produktet e gatshme

KMSH


Të shitjes dhe administratës

Të shitjes dhe administratës

Shpenzimet periodike

Gjysmë

produktet

Lënda e parë

PREZANTIMI I RAPORTEVE FINANCIARE: KOMPANITË TREGTARE

Inventari i mallitInventari i mallit

Shitja

KMSH(si shpenzim)

Shpenzimet e shitjes dheadministrative

Bilanci Raporti i të ardhurave

–

= bruto marzha

= E ardhura operative

–

shitur

Shpenzimet eperiudhës

PREZANTIMI I RAPORTEVE FINANCIARE: KOMPANITË PRODHUESE

Inventari i produktevetë gatshme

Inventari i produktevetë gatshme

ShitjaShitja

KMSH(si shpenzim)

Shpenzime të shitjesdhe administrative

Bilanci Raporti i të ardhurave

–

= bruto marzha

= e ardhura operative

–

Shitja

Shpenzimetë

periudhës

Inventari i materialit

direkt

Inventari i materialit

direkt

Inventari i gjysmë

produkteve

Inventari i gjysmë

produkteve

KMSH PËR PRODHUESIT

Kosto e produkteve të prodhuara dhe të shitura zakonisht

është përbërë nga tri kategori:

1. Materiali direkt

2. Puna direkte

3. Shpenzimet indirekte

KMSH PËR MALLIN TREGTAR

KMSH e mallit zakonisht është e përbërë nga kosto e blerjes duke përfshirë edhe transportin dhe ngarkim-shkarkimin si është kërkuar dhe pastaj ri-shitur

Analiza e kostove të tërësishme

• Në teori, kostot paraqiten në dy skajshmëri:- Kosto fikse absolute me koeficient të reagibilitetit baras

me zero- Kosto variabile proporcionale me koeficient të

reagibilitetit baras me një,- Në praktikë, në mes këtyre dy skajshmërive, paraqiten një

tërësi kostosh që nuk janë as tërësisht fikse absolute, por as tërësisht variabile proporcionale.



• Kostot e tilla zakonisht quhen kosto të tërësishme gjysmë fikse të përbëra nga komponenti fiks dhe variabil, për ndarjen e të cilave përdoren një varg metodash.

• Cilat janë arsyet kryesore për ekzistimin e këtyre kostove?



1. Ekzistimi i detyrueshëm i minimumit të organizimit, përkatësisht minimumit të pajisjeve që mirëmbajnë gatishmërinë e ndërmarrjes për prodhimtari. Deri te ai minimum kostot janë fikse, mbi atë minimum ato marrin karakter të kostove variabile


2. Nga praktika e ndërmarrjeve, dimë se disa kosto kanë karakteristika fikse po ashtu edhe variabile. Kështu, kostot e ngrohjes në procesin e prodhimit lidhen me vëllimin e prodhimit, ndërsa kostot e ngrohjes në së zyreve janë tërësisht të pavarura nga vëllimi i prodhimit. Në kontabilitet, kostot e ngrohjes tregohen në një llogari, pa marrë parasysh se kostot e para janë variabile, ndërsa të dytat fikse.



3. Nganjëherë, është e pamundur sigurimi i materialit në sasi të nevojshme, andaj ndërmarrjes i duhet të furnizohet me sasi të mëdha, e cila ruhet e gatshme për t’u përdorur pas një kohe të caktuar. Derisa materiali (si kosto variabile) është në rezerva, ai shkakton kosto të caktuara fikse.




Metoda empirike apo metoda e analizës kontabël

-Përcaktimi i komponentit fiks me ndihmën e përvojës

- Përcaktimi i komponentit fiks me ndihmën e koeficientit

të reagibilitetit

Metoda matematikore

1.Ndarja e komponentit fiks përmes interpolacionit

2.Ndarja e komponentit fiks përmes kostove margjinale

3.Ndarja e komponentit fiks përmes metodës së

ekstremumeve

Shembull i metodës së analizës kontabël

Analisti i kostove përdorë eksperiencën e tij për të ndarë kostot

totale në fikse dhe variabile

Ardi & Co. shet programe softweri

Shitja totale = €390.000

Kompania shet 1.000 programe

KMSH = €130.000

Paga e menaxherit = €60.000

Paga e asistentes = €29.000

Komisioni = 12% nga shitja

Çfarë janë kostot fikse totale?

€60.000 + €29.000 = €89.000

Çfarë janë kostot fikse për njësi të shitur?


€89.000 ÷ 1.000 = €89.00

Çfarë janë kostot variabile për njësi të shitur?

KMSH: €130.000

Komisioni: €390.000 × .12 = €46.800

(€130.000 + €46.800) ÷ 1.000 = €176,80



Shembull i përcaktimit të komponentit fiks me ndihmën e koeficientit të reagibilitetit

-Reagibilitet – fjalë latine “reagere” – të përgjigjesh në ndonjë veprim.-Mellerovicz reagibilitetin e kostove e definon si reagim i veprimit të kostove të ndryshme ndaj ndryshimit të shkallës së shfrytëzimit të kapaciteteve.-Në literaturën gjermane fjala variator përdoret në vend të koeficientit të reagibilitetit.



Shembull:Q1 = 1.200 njësiQ2 = 1.500 njësi

KF 1 = 60.000 €KF 2 = 72.000 €

Të përllogaritet shkalla e reagibilitetit të kostove fikse?



∆ KF = ∆ KF2 - ∆ KF 1 = 72.000 – 60.000 = 12.000 € ∆ KF 12.000∆ KoKF = ------- = ---------- = 0,20 ∆ KF1 60.000

∆ Q = Q 2 – Q 1 = 1.500 – 1.200 = 300

∆ Q 300∆ Q k = ------= ------- = o,25 ∆ Q 1 1.200

∆ KoKF 0,20

∆ RKF = ---------- = --------- = 0,80 (shkalla e reag. të KF) ∆ Q k 0,25

Shembull:

Ndarja e komponentit fiks përmes interpolacionit

Muaji Sasia Diferenca KT Rritja e KT

janar 8,900 - 186,000 -

shkurt 9,100 200 188,000 6,000

mars 9,300 200 192,000 4,000

prill 9,600 300 195,000 3,000

maj 10,000 400 200,000 5,000

Gjithsej 46,900 1,100 961,000 18,000

KV = 18.000 / 1.100 = 16,36 € / t



KTV KT KTF

8.900 x 16,36 = 145.604 186.000 40.396

9.100 x 16,36 = 148.876 188.000 39.124

9.300 x 16,36 = 152.148 192.000 39.852

9.600 x 16,36 = 157. 056 195.000 37.944

10.000 x 16.36 = 163. 600 200.000 36.400


Sipas të dhënave të shembullit më lart, zbatojmë formulën:

y 2 – y 1 y – y 1 = ------------- ( x – x 1) x 2 – x 1 188.000 – 186.000 y – 186.000 = ---------------------- ( x – 8.900) 9.100 – 8.900

y – 186.000 = 10 ( x – 8.900)

y – 186.000 = 10 x – 89.000

y = 10 x + 97.000




Sa janë kostot e tërësishme për 9.000 njësi të prodhuara:

y = 10 * 9.000 + 97.000y = 90.000 + 97.000 y = 187.000 €


Ndarja e komponentit fiks përmes kostove margjinale

Thelbi i zbatimit të kësaj metode qëndron në atë se në bazë të dhënave mbi dy shkallë të afërta të shfrytëzimit të kapaciteteve përllogariten kostot diferenciale, ndërsa pas tyre kostot fikse.Kostot diferenciale janë kostot margjinale në nivel të fundit të punësimit.


Sasia Ndryshimi KTKostot e

diferencësKostot

diferencialeKostot për

njësi KV KF

1.000

-

28.000 -

-

28.00 - 28.000

1.250

250

31.250 3,250

13

25.00 16,250 15.000

1.500

250

35.000 3,750

15

23.33 22,500 12.500

1.750

250

38.000 3,000

12

21.71 21,000 17.000

2.000

250

42.500 4,500

18

21.25 36,000 6.500

2.250

250

45.500 3,000

12

20.22 27,000 18.500

9.750

220.250

22,59 122.750

220.250




KT = (KVnj* n) + KFKF = KT – (KVnj * n)KF = 220.500 – 12,59 * 9750KF = 220.500 – 122.750KF = 97.500 €

Shembull i metodës së ekstremumeve

Kapaciteti i lartë për dhjetor: 55.000 orë makine

Kosto e elektricitetit: €80.450

Kapaciteti i ulët për dhjetor: 30.000 orë makine

Kosto e elektricitetit: €64.200

Çfarë është shkalla variabile?

(€80.450 – €64.200) ÷ (55.000 – 30.000)

€16.250 ÷ 25.000 = €0,65

Çfarë janë kostot fikse?


€80.450 = Kostot fikse + (55.000 × €0,65)

Kostot fikse = €80.450 – €35.750 = €44.700

€64.200 = Kostot fikse + (30.000 × €0,65)

Kostot fikse = €64.200 – €19.500 = €44.700

y = a + bx

y = €44.700 + (€0,65 × orët e makinës)


“Kur, nëse jo tani? Kush, nëse jo Ju?" (Winston Churchill).

PËRFUNDIMI I KAPITULLIT PËRFUNDIMI I KAPITULLIT TË ITË III--ttëë

Documents

Kapitulli II- Nocioni Dhe Koncepti i Shpenzimeve