Slide 1

Klimatski elementi i klimatski faktori

Vrijeme i klima

Vrijeme definiemo kao trenutno stanje dok klimu kao prosjeno stanje atmosfere na nekom podruju.

Veliine koje utiu na klimu i vrijeme djele su u 2 grupe:Klimatski elementi (radijacija, temperatura, pritisak, vjetar, oblanost, trajanje sunevog sjaja padavine i snjeni pokriva.

Klimatski faktori (modifikatori) reljef, raspored mora I kopna, ekspozicija terena, vegetacija morske struje i dr.Modifikuju vrijednosti klimatskih elemenata

Sunevo zraenje ( radijacija) ili insolacija

Sunevo zraenje na nau planet dolazi kao elektromagnetno zraenje I podjeljeno je u 3 spektra:Infracrveni (dugotalasno) 45%Vidljivi spektar - 48 %Ultraljubiasti (kratkotalasno) 7%Intenzitet Radijacije se izraunava J/cm2/min

Sunevo zraenje ( radijacija) ili insolacijaOd ukupnog zraenja koje primi gornji sloj atmosfere oko 15 % absorbuje atmosfera dok oko 30% razne estice u atmosferi odbijaju I alju u razliitim pravcima Difuzna refleksijaOva pojava uzrok je plave boje neba, kao I osvjetljenosti dijelova gdje nemamo direktno zraenje(kakva bi bila smjena dana I noi bez difuzne refleksije ?)

Razliiti objekti apsorbuju samo odreeni dio sunevog spektra selektivna apsorpcijaEfekat staklene bate (CO2, CH4, H2O..)

Direktno zraenje je nejintenzivnije kada e sunce u zenitu I kada je ista atmosfera dok je difuzna refleskija najizraenija kada je sunce blizu horizonta I pri zamuenoj atmosferi

Do zemljine povrine suneva energija dospijeva kroz direktno I difuzno zraenje

Zraenje koje se reflektuje od zemljinu povrinu naziva se albedo

Zemljina povrina i atmosfera relektuju dugotalasni dio spektra

Temperatura vazduhaPrilikom prolaska sunevih zraka kroz atmosferu vazduh ze zagrijava vrlo malo, najvee zagrijavajne je od zemljine povrine

Postoje znaajne razlike izmeu zagrijavanja I hlaenja pojedinih dijelova zemlje

Naroito su znaajne razlike toplotnim svojstvima kopna I moraMore se puno sporije zagrijava od kopna ali se i sporije hladi pa se zbog za isti vremenski period kopno puno bre zagrijava ali I hladi pa su zbog toga temperaturna kolebanja iznad kopna puno vea od onih iznad mora.

Zbog oblika Zemlje pojedini dijelovi ( do 37 g..) primaju vie energije nego to je izgube e dok ostali dijelovi vie energije izgube nego to je prime

Horziontalnom razmjenom toplote I kretanjem vazdunih masa uspostavlj se ravnotea

Latentna tpplota je karakteristika vode da pi prelasku iz tenog u gasovito stanje troi energju dok je pri kondenzovanju oslobaa

Horizontalna razmjena toplote

Prenoenje toploteVazdh se zagrijava na 3 naina: turbulencijom, konvekcijom i advekcijom

KonvekcijaMjerenje tempereture vazduhaToplotno stanje vazduha nazivamo temperaturom vazduha a izraava se u 3 skale: Celzijus -(C), Farenhajt (F) I Kelvin (K)

Kod nas se koristi celzijusova skala : C

Temperatura vazduha se mjeri ureajem koji se zove termometarZa mjerenje minimalne I maksimalne temp. koriste se tzv. minimalni i maksimalni termometriTermometrai se nalaze u meteorolokoj kuici (2m visine u hladu)Najnia temperature vazduha je neposredno prije izlaska sunca a najvia u 13h.U toku dana temperature se mjeri u 7, 14 I 21 asUkoliko ureaj automatski biljei temperaturu naziva se termograf

Srednja dnevna temperature dobija se: t 7 + t 14 + 2t 21

Srednja mjesena sabiranjem srednjih dnevnih I djeljenjem sa brojem dana u mjesecu

Srednja godinja sabiranjem srednjih mjesenih I djeljenjem sa br. mjeseci

Meteoroloka kuica

Izotermske karteGeografska raspodjela temperature se prikazuje izotermnim kartamaIzoterme su linije koje spajaju tacke sa istom temperaturomJanualske i julske izoterme

Julska izoterma

Januarska izoterma