Kliniczne podstawy fizjoterapii w chirurgii

Marek Woźniewski

WYMOGI ZALICZENIA

l POZYTYWNA OCENA Z ZALICZENIA PRAKTYCZNEGO I TEORETYCZNEGO

l WYŻSZA RANGA ZALICZENIA TEORETYCZNEGO – TEST

l JEDEN TERMIN POPRAWY

l W DRUGIM TERMINIE TYLKO OCENA DOSTATECZNA

PROGRAM PRZEDMIOTUl Chirurgia jako specjalność medyczna, czynniki

rozwoju chirurgii, specyfika leczenia chirurgicznego, klasyfikacja operacji chirurgicznych, rodzaje znieczuleń, ból pooperacyjny

l Powikłania i zaburzenia czynnościowe po leczeniu chirurgicznym, powikłania płucne, powikłania zakrzepowo-zatorowe

l Chirurgiczne leczenie chorób płuc i serca

l Chirurgiczne leczenie chorób przewodu pokarmowego

l Chirurgiczne leczenie chorób naczyń

PIŚMIENNICTWOl Kiwerski J. (red.) Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa

2005.l Kwolek A.,(red.) Rehabilitacja medyczna. T.2.Wyd. 2.

Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2013l Murawska-Ciałowicz E., Zatoń M. (red.) Znaczenie

aktywności ruchowej dla zdrowia. AWF, Wrocław 2005.l Rosławski A., Woźniewski M. Fizjoterapia oddechowa. AWF

Wrocław, 2003l Szmidt J.: Podstawy chirurgii. Medycyna praktyczna, Kraków

2003.l Szulc R. (red.): Usprawnianie lecznicze krytycznie chorych.

Urban & Partner, Wrocław 2001.l Woźniewski M., Kołodziej J. (red.) Rehabilitacja w chirurgii.

PZWL, Warszawa 2006. l Woźniewski M.(red.) Fizjoterapia w chirurgii.

PZWL, Warszawa 2012.l Zagrobelny Z. Rehabilitacja w chirurgii. w: Podstawy

rehabilitacji ruchowej. ( red. A. Rosławski ). T. 2. Sport i Turystyka, Warszawa 1981.

REAKCJE ORGANIZMU CZŁOWIEKA NA INTENSYWNY WYSIŁEK FIZYCZNY

PARAMETR REAKCJA

OBJĘTOŚĆ WYRZUTOWA SERCAOBJĘTOŚĆ MINUTOWA SERCACZĘSTOŚĆ SKURCZÓW SERCAPOBÓR TLENUWENTYLACJA MINUTOWA

2XÝ6XÝ

2,5XÝ25XÝ10XÝ

TRENING SPORTOWCA

OKRES PRZYGOTOWAWCZY OKRES STARTOWY OKRES PRZEJŚCIOWY

Nie można wyświetlić obrazu.

OKRES PRZYGOTOWAWCZY

WYSIŁEK VO2 SVSUBMAKSYMALNY = Ý

MAKSYMALNY Ý Ý

OKRES STARTOWY

OKRES PRZEJŚCIOWY

METABOLIZM PO OPERACJI

UTRATA CIEPŁA PRZEZ RANĘß

KONIECZNOŚĆ UTRZYMANIA STAŁEJ TEMPERATURY

CIAŁA+

ENERGIA NIEZBĘDNA DO PRACY SERCA, MIĘŚNI,

MÓZGU I TRZEWIß

WZROST ZAPOTRZEBOWANIA ENERGETYCZNEGO

USTROJU

METABOLIZM PO OPERACJI

BRAK LUB OGRANICZENIE ZEWNĘTRZNYCH

MATERIAŁÓW ENERGETYCZNYCH

ßENERGIA Z WŁASNYCH

ZAPASÓW(GLIKOGENOLIZA, UTLENIANIE

WĘGLOWODANÓW, PROTEOLIZA,

GLUKONEOGENEZA, HYDROLIZA

TRIGLICERYDÓW)

METABOLIZM PO OPERACJI

OKRES ZMIANY

KATABOLIZM UTRATA 300-500 G TŁUSZCZU I 300 G MIĘŚNI DZIENNIE

PRZEJŚCIOWY POWRÓT DIUREZY, PERYSTALTYKI, CIEPŁOTY I TĘTNA

ANABOLIZM PRZYROST 90-150 G MIĘŚNI DZIENNIE

METABOLIZM WYSIŁKU FIZYCZNEGO I POOPERACYJNY

GLUKONEOGENEZA

PROTEOLIZA

WZROST STĘŻENIA KREATYNINY

ZWIĘKSZONE WYDALANIE AZOTU

ĆWICZENIA OPERACJA

+

+

+

+

+

+

+

+

ODPOWIEDŹ HORMONALNA NA ĆWICZENIA I OPERACJĘ

HORMON ĆWICZENIA OPERACJA

KORTYZOL

ALDOSTERON

NORADRENALINA

ADRENALINA

Ý

Ý

Ý

Ý

Ý

Ý

Ý

Ý

ZABIEG OPERACYJNY

INTENSYWNY WYSIŁEK FIZYCZNY

I PSYCHICZNY (ZAWODY SPORTOWE)

NAGRODA

l ZAWODY SPORTOWE

l LECZENIE

FIZJOTERAPIA W

CHIRURGII=

TRENING SPORTOWY

SPRAWNOŚĆ PSYCHOFIZYCZNA CHOREGO

PRZYGOTOWANIEOKRES PRZEDOPERACYJNY

UTRZYMANIEWCZESNY OKRES POOPERACYJNY

POWRÓTWCZESNY I PÓŹNY

OKRES POSZPITALNY

OKRES PRZYGOTOWAWCZY (PRZEDOPERACYJNY)

50% CHORYCH WYKAZUJE

ZABURZENIA CZYNNOŚCI

PŁUC

MAKSYMALNA SZYBKOŚĆ WYDECHU

RYZYKO POOPERACYJNEO ZAPALENIA PŁUC

< 200 L/MIN 70%

> 200 L/MIN 3%

BADANI VO2maxL/MIN

SVmaxML

WYTRENOWANI 5,2 160

NIE WYTRENOWANI 3,2 100

Z CHOROBAMI UKŁADU KRĄŻENIA

1,6 50

RYZYKO POOPERACYJNYCH POWIKŁAŃ PO LECZENIU RAKA PŁUCA

ISTOTNA KORELACJA NISKIEJ

WYDOLNOŚCI FIZYCZNEJ I

POOPERACYJNYCH POWIKŁAŃ

< 50 – 60%NALEŻNYCH WARTOŚCI

VO2MAX

SILNY ZWIĄZEK WYSOKIEJ

AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ

I

NISKIEGO RYZYKA ŚMIERTELNOŚCI

POOPERACYJNEJ

Eur. Respiro. J., 2009

PRZYGOTOWANIE CHOREGODO OPERACJI

PSYCHOFIZYCZNE

MEDYCZNE

PRZYGOTOWANIE PSYCHOFIZYCZNE DO OPERACJI

(OKRES PRZYGOTOWAWCZY TRENINGU)

WYSIŁEK VO2 SV

SUBMAKSYMALNY = Ý

MAKSYMALNY Ý Ý

OKRES STARTOWY (WCZESNY OKRES POOPERACYJNY)

l BÓLl UNIERUCHOMIENIEl ZMNIEJSZENIE

AKTYWNOŚCI RUCHOWEJl STRES

1 DOBA 2-3 DOBA 4-7 DOBA 7 DOBA<AKTYWACJA UKŁADU KRZEPNIĘCIA

ZWIĘKSZENIE DIUREZY I ZMNIEJSZENIE OBJĘTOŚCI PŁYNÓW USTROJOWYCH

ZWIĘKSZENIE STĘŻENIA FIBRYNOGENU I AKTYWNOŚCI FIBRYNOLITYCZNEJ OSOCZA, SKRÓCENIE CZASU KRZEPNIĘCIA KRWI

UJMENY BILANS AZOTOWY

ZAPOBIEGANIE POWIKŁANIOM I ZABURZENIOM CZYNNOŚCIOWYM PO OPERACJI (OKRES STARTOWY)

ZAPOBIEGANIE POOPERACYJNYM POWIKŁANIOM

PŁUCNE KRĄŻENIOWE

l FIZJOTERAPIA KLATKI PIERSIOWEJl ĆWICZENIA RUCHOWEl SZYBKIE URUCHOMIENIE

l ZEWNĘTRZNY UCISKl ĆWICZENIA RUCHOWEl SZYBKIE URUCHOMIENIE

PRZYWRACANIE SPRAWNOŚCI PSYCHOFIZYCZNEJ (OKRES PRZEJŚCIOWY

TRENINGU SPORTOWCA)

ZDROWIE

AKTYWNOŚĆ

----------------------------------

ODPOCZYNEK

CHIRURGIA

l GR. CHEIR – RĘKA, ERGON – CZYN

l DŁUGO NIE BYŁA UZNANA ZA SPECJLANOŚĆ MEDYCZNĄ

l CHIRURDZY SZKOLILI SIĘ W CECHACH JAKO CZELADNICY

l LEKARZE NIE SĄ OD PRZECINANIA I KROJENIA

l DOPIERO W XIX WIEKU ZOSTAŁA UZNANA ZA DZIAŁ MEDYCYNY

WYBITNI CHIRURDZY W POLSCE

l Ludwik Bierkowski – wprowadził uśpienie eterowe, metody leczenia złamań obojczyka

l Jan Mikulicz-Radecki – pierwszy na świecie dokonał zszycia pękniętego wrzodu żołądka oraz plastyki odźwiernika, opracował metodę osteoplastycznej resekcji stopy, był pomysłodawcą i konstruktorem wielu narzędzi chirurgicznych,

l Ludwik Rydygier – wykonał pierwsze na świecie wycięcie odźwiernika z powodu raka zespalając kikut żołądka z dwunastnicą

CZYNNIKI ROZWOJU CHIRURGII

l ZNIECZULLENIE OGÓLNE

l POSTĘPOWANIE ODKAŻAJĄCE

l POSTĘPOWANIE JAŁOWE

l ROZWIĄZANIA TECHNICZNE WYNIKAJĄCE Z KONIECZNOŚCI OSZCZĘDZANIA KRWI

Aseptyka

l Postępowanie mające na celu dążenie do jałowości pomieszczeń, narzędzi, leków, materiałów opatrunkowych i innych przedmiotów w celu niedopuszczenia drobnoustrojów do określonego środowiska, np. otwartej rany

l Dokładne mycie i dezynfekowanie rąk

l Stosowanie przez zespół operacyjny wyjałowionych fartuchów, rękawiczek, narzędzi

l Odpowiednie przygotowanie sali operacyjnej (mycie, sterylizacja poprzez naświetlanie promieniami ultrafioletowymi, powietrze jest przepuszczane przez filtr, zanim trafi do sali operacyjnej)

l Odpowiednie przygotowanie pola operacyjnego.

Antyseptyka

l (gr. anti – przeciw sepsis – gniciu, dosłownie: zapobieganie gniciu)

l Postępowanie odkażające, mające na celu niszczenie drobnoustrojów na skórze, błonach śluzowych, w zakażonych ranach.

l W przeciwieństwie do dezynfekcji, antyseptyka nie dotyczy odkażania przedmiotów

RODZAJE OPERACJI ZALEŻNIE OD CZASU WYKONANIA

l NAGŁA, DORAŹNAWYKONANA W CIĄGU GODZIN LUB NAWET MINUT PO WYSTĄPIENIU OBJAWÓW

l PILNAWYKONANA W CIĄGU KILKU DNI PO WYSTĄPIENIU OBJAWÓW

l PLANOWAODYWA SIĘ W USTALONYM TERMINIE

RODZAJE OPERACJI ZALEŻNIE OD JEJ CELU I WYNIKU

l ZWIADOWCZA (DIAGNOSTYCZNA)CELEM JEST ROZPOZNANIE CHOROBY

l RADYKALNA (DOSZCZĘTNA)CELEM JEST CAŁKOWITE WYLECZENIE CHOROBY

l PALIATYWNA (ŁAGODZĄCA)CELEM JEST ZMNIEJSZENIE OBJAWÓW CHOROBY

OPERACJE CHIRUGICZNE NA ŚWIECIEW MLN

0 50 100 150 200 250

Razem

Wysokiego ryzyka

Zgony

11%

1,3%

ŚMIERTELNOŚĆ POOPERACYJNABADANIE EuSOS

0% 5% 10% 15% 20%

ISLANDIA

WLK. BRYTANIA

EUROPA

POLSKA

LANCET, 2012, 380, 1059-65

28 EUROPEJSKICH PAŃSTW

498 SZPITALI

46 539 ZABIEGÓW

CZYNNIKI ZWIĄZANE Z OPERACJĄ CHIRUGICZNĄ

l ZNIECZULENIE

l BÓL

l UNIERUCHOMIENIE CHOREGO

l PRZYMUSOWA POZYCJA CHOREGO

l ROZLEGŁOŚĆ ZABIEGU I JEGO CZAS

ZNIECZULENIE

PRZERWANIA PRZEWODZENIA IMPULSÓW NERWOWYCH AFERENTNYCH Z KOMÓREK

RECEPTOROWYCH ORAZ EFERENTNYCH DO KOMÓREK EFEKTOROWYCH POZWALAJĄCY

NA BEZPIECZNE I BEZBOLESNE PRZEPROWADZENIE PACJENTA PRZEZ

CZAS OPERACJI

RODZAJE ZNIECZULEŃ

l OGÓLNE

l MIEJSCOWE

l BLOKADY CENTRALNE

l BLOKADY OBWODOWE

ZNIECZULENIE OGÓLNE

OKRESOWE ZAHAMOWANIE CZYNNOŚCI OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO PRZY JEDNOCZESNYM UTRZYMANIU FUNKCJI OŚRODKÓW

PODTRZYMUJĄCYCH ŻYCIE

HISTORIA ZANIECZULENIA OGÓLNEGO

l PODTLENEK AZOTU (GAZ ROZWESELAJĄCY) - 1799

l ETER – LATA 80-TE XIX WIEKU

l CHLOROFORM

l CHLOREK ETYLU

l ZNIECZULENIE DOŻYLNE

WZIEWNE

ZNIECZULENIE OGÓLNE

ZNIECZULENIE KRÓTKOTRWAŁE DOŻYLNE – TO TAKI RODZAJ ZNIECZULENIA, W KTÓRYM CHOREMU PODAWANY JEST LEK PRZECIWBÓLOWY I DOŻYLNY ŚRODEK ZNIECZULAJĄCY. CHORY W CZASIE ZNIECZULENIA ODDYCHA SAM (SPONTANICZNIE).

ZNIECZULENIE OGÓLNE DOTCHAWICZE – POLEGA NA PODANIU LEKÓW PRZECIWBÓLOWYCH, NASENNYCH (DOŻYLNIE LUB WZIEWNIE) ORAZ ŚRODKÓW ZWIOTCZAJĄCYCH MIĘŚNIE. DLA PROWADZENIA WENTYLACJI PŁUC KONIECZNE JEST WPROWADZENIE SPECJALNEJ RURKI DO TCHAWICY LUB MASKI KRTANIOWEJ I POŁĄCZENIE ICH Z RESPIRATOREM APARATU DO ZNIECZULANIA

ZNIECZULENIE OGÓLNE DOTCHAWICZE

• ZNIECZULENIE OGÓLNE ZŁOŻONE

• ZNIECZULENIE OGÓLNE CAŁKOWICIE DOŻYLNE (TIVA)

• ZNIECZULENIE OGÓLNE INDUKOWANE WZIEWNIE (VIMA

ZNIECZULENIE OGÓLNE

l ZNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI (HYPNOSIS)

l ZNIESIENIE BÓLU (ANALGESIA)

l ZWIOTCZENIE MIĘŚNI SZKILETOWYCH (RELAXATIO)

l ZNIESIENIE ODRUCHÓW (AREFLEXIA)

ETAPY ZNIECZULENIA OGÓLNEGO

l PREMEDYKACJA FARMAKOLOGICZNA

l WPROWADZENIE (INDUKCJA)

l PODTRZYMANIE (KONDUKCJA)

l ZAKOŃCZENIE ZNIECZULENIA (WYBUDZENIE)

POWIKŁANIA ZNIECZULENIA OGÓLNEGO

l POWIKŁANIA ODDECHOWE, NASTĘPSTWEM KTÓRYCH JEST NIEDOTLENIENIE MOGĄ WYSTĄPIĆ W PRZYPADKU TZW. „TRUDNYCH DRÓG ODDECHOWYCH”, ASPIRACJI SOKU ŻOŁĄDKOWEGO PODCZAS WPROWADZANIA I WYPROWADZANIA ZE ZNIECZULENIA, SKURCZU OSKRZELI, ZALEGANIA ŚLUZU W DROGACH ODDECHOWYCH.

l PRZYCZYNĄ POWIKŁAŃ KRĄŻENIOWYCH OBJAWIAJĄCYCH SIĘ GŁÓWNIE SPADKIEM CIŚNIENIA TĘTNICZEGO, TACHYKARDIĄ, ZABURZENIAMI RYTMU SERCA, A W SYTUACJACH DRAMATYCZNYCH NAWET ZATRZYMANIEM KRĄŻENIA JEST NAJCZĘŚCIEJ GWAŁTOWNA UTRATA KRWI ORAZ NIEWŁAŚCIWE DAWKOWANIE ŚRODKÓW MEDYCZNYCH

POWIKŁANIA ZNIECZULENIA OGÓLNEGO

l REAKCJE UCZULENIOWE NA ŚRODKI ZNIECZULENIA OGÓLNEGO WYSTĘPUJĄ B. RZADKO I USTĘPUJĄ ZWYKLE PO PODANIU LEKÓW PRZECIWUCZULENIOWYCH.

HIPERTERMIA ZŁOŚLIWA (MH) BĘDĄCA WYNIKIEM ZABURZENIA KOMÓRKOWEJ HOMEOSTAZY WAPNIA U OSÓB Z GENETYCZNYM DEFEKTEM CHROMOSOMU 19 LUB 17, A INDUKOWANA PRZEZ ANESTETYKI WZIEWNE I SUKSAMETONIUM JEST STANEM ZAGRAŻAJĄCYM ŻYCIU, WYMAGA NATYCHMIASTOWEGO I BARDZO AGRESYWNEGO LECZENIA.

ŚWIADOMOŚĆ PODCZAS OPERACJI NIE JEST POWIKŁANIEM ZBYT CZĘSTYM, JEDNAKŻE Z UWAGI NA POWAŻNE PSYCHOLOGICZNE KONSEKWENCJE DLA CHOREGO WYMAGA NALEŻYTEJ DBAŁOŚCI O ODPOWIEDNIO GŁĘBOKIE ZNIECZULENIE.

USZKODZENIE ZĘBÓW PODCZAS INDUKCJI ZWŁASZCZA PRZY ISTNIEJĄCYM WCZEŚNIEJ ZŁYM STANIE UZĘBIENIA, MOŻE BYĆ NIEUNIKNIONE, DLATEGO TEZ STAN ZĘBÓW POWINIEN BYĆ UDOKUMENTOWANY PRZED ROZPOCZĘCIEM ZNIECZULENIA OGÓLNEGO

ZNIECZULENIE MIEJSCOWE

PRZERWANIE PRZEWODNICTWA NERWOWEGO W PNIACH

NERWOWYCH ZAOPATRUJĄCYCH OKREŚLONĄ OKOLICĘ CIAŁA

ZNIECZULENIE MIEJSCOWE

l ZNIECZULENIE NASIĘKOWEWYŁĄCZAJĄCE ZAKOŃCZENIA NERWOWE I WŁÓKNA NERWOWE. ZNIECZULENIE NASIĘKOWE POLEGA NA OSTRZYKNIĘCIU ŚRODKIEM ZNIECZULAJĄCYM WYBRANEGO MIEJSCA PRZEZ LICZNE WKŁUCIA IGŁY. NAJCZĘŚCIEJ UŻYWANYMI LEKAMI DO ZNIECZULENIA NASIĘKOWEGO SĄ: PROKAINA I LIDOKAINA.

l ZNIECZULENIE POWIERZCHOWNEWYŁĄCZAJĄCE ZAKOŃCZENIA NERWOWE W BŁONACH ŚLUZOWYCH JAMY USTNEJ, NOSA, TCHAWICY, PĘCHERZA MOCZOWEGO LUB POCHWY POLEGA NA ZASTOSOWANIULEKU W SPRAYU LUB ŻELU NA ZNIECZULANĄ POWIERZCHNIĘ.

BLOKADY CENTRALNE

l ZNIECZULENIE PODPAJĘCZYNÓWKOWE (RDZENIOWE)

l ZNIECZUELNIE ZEWNĄTRZPONOWE

l ZNIECZULENIE OGONOWE

ZNIECZULENIE PODPAJĘCZYNÓWKOWE (RDZENIOWE)

LEKI WYWOŁUJĄCE PRZERWANIE PRZEWODNICTWA

NERWOWEGO PODAJE SIĘ BEZPOŚREDNIO DO PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO

ZNAJDUJĄCEGO SIĘ W WORKU OPONOWYM OTACZAJĄCYM RDZEŃ

KRĘGOWY DROGĄ PUNKCJ LĘDŹWIOWEJ

POWIKŁANIA ZNIECZULENIA PODPAJĘCZYNÓWKOWEGO

NIEDOSTATECZNE ZNIECZULENIE WYMAGAJĄCE PODAWANIA DODATKOWO ŚRODKÓW DOŻYLNYCH, POPRAWY STOPNIA ZNIECZULENIA LUB WYKONANIE ZNIECZULENIA OGÓLNEGO.

SPADEK CIŚNIENIA TĘTNICZEGO KRWI WYRÓWNYWANE SZYBKIM PRZETACZANIEM PŁYNÓW DOŻYLNIE I PODANIEM LEKÓW PRESYJNYCH.

ZBYT WYSOKIE ZNIECZULENIE Z TRUDNOŚCIAMI W ODDYCHANIU LECZONE TLENEM I W NIEKTÓRYCH PRZYPADKACH ODDECHEM MECHANICZNYM.

TRUDNOŚCI W ODDAWANIU MOCZU, GŁÓWNIE W PIERWSZYM OKRESIE POOPERACYJNYM, CZASAMI WYMAGAJĄ CEWNIKOWANIA PĘCHERZA.

BÓLE GŁOWY, WYWOŁANE WYPŁYWEM PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO PRZEZ MIEJSCA WKŁUCIA, ELIMINOWANE SĄ PRZEZ STOSOWANIE BARDZO CIENKICH IGIEŁ, PŁASKIE UŁOŻENIE PACJENTA W PIERWSZYM OKRESIE PO OPERACJI, DOBRE NAWODNIENIE, PODAWANIE LEKÓW PRZECIWBÓLOWYCH. ZWYKLE USTĘPUJĄ PO KILKU DNIACH

ZNIECZUELNIE ZEWNĄTRZPONOWE

LEKI WYWOŁUJĄCE PRZERWANIE PRZEWODNICTWA NERWOWEGO

PODAJE SIĘ DO PRZESTRZENI ZEWNĄTRZOPONOWEJ KANAŁU

KRĘGOWEGO, POMIĘDZY OKOSTNĄ WYŚCIELAJĄCĄ KANAŁ KRĘGOWY

I OPONĘ TWARDĄ OTACZAJĄCĄ RDZEŃ KRĘGOWY

OPONA TWARDA OPONA MIĘKKA

OPONA PAJĘCZA RDZEŃ KRĘGOWY

Spinal cord - rdzeń kręgowy

Epidural space - przestrzeń zewnątrzoponowa

Epidural anaesthesia - zn. zewnątrzoponowe

Spinal anaesthesia - zn. Podpajęczynówkowe

Subarachnoid space -przestrzeń podpajeczynówkowa

Dura - opona twarda

Spinal ligaments - więzadło miedzykręgowe

POWIKŁANIA PO ZNIECZULENIU ZEWNĄTRZOPONOWYM

MOŻLIWE POWIKŁANIA TO TAKIE, JAK PRZY ZNIECZULENIU

PODPAJĘCZYNÓWKOWYM PLUS KRWIAK ZEWNĄTRZOPONOWY

WYMAGAJĄCY CHIRURGICZNEGO ODBARCZENIA UCISKU RDZENIA

KRĘGOWEGO

ZNIECZULENIE OGONOWE

ŚRODEK MIEJSCOWO ZNIECZULAJĄCY WPROWADZA SIĘ DO PRZESTRZENI ZEWNĄTRZOPONOWEJ W ODCINKU KRZYŻOWYM KANAŁU KRĘGOWEGO

BÓL

NIEPRZYJEMNE DOZNANIE ZMYSŁOWE I EMOCJONALNE ZWIĄZANE Z AKTUALNIE

WYSTĘPUJĄCYM LUB POTENCJALNYM USZKODZENIEM TKANEK ALBO OPISYWANE W KATEGORIACH TAKIEGO USZKODZENIA*

BÓL OSTRY< 3 MIESIĄCE

POOPERACYJNY

BÓL PRZEWLEKŁY> 3 MIESIĄCE

*MIĘDZYNARODOWE STOWARZYSZENIE BÓLU

CECHY BÓLU OSTREGO

UWARUNKOWANIA PSYCHOLOGICZNE

MNIEJ UDOKUMENTOWANE ZWIĄZKI Z CECHAMI OSOBOWOŚCIOWYMI

ETIOLOGIA WYJAŚNIONA, PRZEWAŻNIE JEDNOPRZYCZYNOWA

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE NAJCZĘŚCIEJ MOŻLIWE, SZYBKIE I SKUTECZNE

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

UZUPEŁNIAJĄCE

SYMPTOMATYKA CZYTELNE, PRZEWIDYWALNE WZORCE OBJAWÓW

FUNKCJE OSTRZEGAWCZA, DIAGNOSTYCZNA

KORELATY EMOCJONALNE CZĘŚCIEJ LĘK

CZAS TRWANIA KRÓTSZY, PRZEWIDYWALNE GRANICE CZASOWE

PSYCHOFIZJOLOGICZNE REAKCJE W BÓLU OSTRYM

l PRZYSPIESZENIE RYTMU SERCA

l PODWYŻSZENIE CIŚNIENIA TĘTNICZEGO

l ZWIĘKSZENIE CZĘSTOŚCI ODDECHÓW

l ROZSZERZENIE ŹRENIC

l NADMIERNE POCENIE SIĘ

l WZROST NAPIĘCIA MIĘŚNIOWEGO

l NADMIERNA RUCHLIWOŚĆ

l DRŻENIE

l ZACHOWANIA UNIKAJĄCE

l STAN LĘKOWY

NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY BÓLU OSTREGO

l WSZELKIE URAZY, OPARZENIA

l CHOROBA WIEŃCOWA

l OSTRE ZAPALENIU TRZUSTKI

l PĘKNIĘCIE WRZODU ŻOŁĄDKA LUB DWUNASTNICY

l KOLKA ŻÓŁCIOWA, NERKOWA

l ZAPALENIE WYROSTKA ROBACZKOWEGO

l KRWAWIENIE PODPAJĘCZYNÓWKOWE

l OSTRE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYNY

l DYSKOPATIA, RWA KULSZOWA

l NEURALGIA (W TYM NAJCZĘŚCIEJ NEURALGIA TRÓJDZIELNA)

CECHY BÓLU PRZEWLEKŁEGO

KRYTERIUM BÓL PRZEWLEKŁYUWARUNKOWANIA PSYCHOLOGICZNE UDOKUMENTOWANE ZWIĄZKI Z

CECHAMI OSOBOWOŚCIOWYMI I STANAMI EMOCJONALNYMI

ETIOLOGIA CZĘSTO WIELOPRZYCZYNOWA

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE CZĘSTO MAŁO SKUTECZNE, NIEWYSTARCZAJĄCE

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE PIERWSZOPLANOWE, NAJCZĘŚCIEJ DŁUGOTRWAŁE

SYMPTOMATYKA NAJCZĘŚCIEJ NAKŁADANIE SIĘ OBJAWÓW, NIEREGULARNOŚĆ WYSTĘPOWANIA

FUNKCJE UTRATA FUNKCJI OSTRZEGAWCZEJ

KORELATY EMOCJONALNE CZĘŚCIEJ DEPRESJA

CZAS TRWANIA WYDŁUŻAJĄCY SIĘ, TRUDNY DO OKREŚLENIA

PSYCHOFIZJOLOGICZNE REAKCJE W BÓLU PRZEWLEKŁYM

l PRZYTĘPIENIE REAKCJI WSPÓŁCZULNYCH

l POJAWIENIE SIĘ PRZEWLEKŁYCH OBJAWÓW NEUROWEGETATYWNYCH

l ZABURZENIE ŁAKNIENIA

l ZAPARCIA

l SPOWOLNIENI REAKCJI PSYCHORUCHOWYCH

l OBNIŻONY PRÓB WYTRZYMAŁOŚCI NA BÓL

l DRAŻLIWOŚĆ

l ZABURZENIA SNU

l ASTENIA

l NADMIERNA SKŁONNOŚĆ DO „KOLORYZOWANIA”

l ZMIANY NASTROJU I OSOBOWOŚCI

l WYCOFANIE SIĘ Z ŻYCIA SPOŁECZNEGO, RODZINNEGO I ZAWODOWEGO

l UCIECZKA W CHOROBĘ

l TRAKTOWANIE SAMEGO SIEBIE JAK NIEPEŁNOSPRAWNEGO

l OBJAWY DEPRESJI (RÓWNIEŻ UTAJONE)

NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY BÓLU PRZELEKŁEGO

l CHOROBY NOWOTWOROWE

l PRZEWLEKŁE STANY ZAPALNE NARZĄDÓW

l NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN DOLNYCH NA TLE MIAŻDŻYCY

l CHOROBY REUMATYCZNE

l ZMIANY ZWYRODNIENIOWE

l ZJAWISKO BÓL FANTOMOWEGO

l PRZEWLEKŁE SKUTKI URAZÓW

l MIGRENY

UNIERUCHOMIENIE

l UPOŚLEDZENIE MECHANIZMU PRZEPŁYWU KRWI W KIERUNKU DOSERCOWYM PODCZAS SKURCZU MIĘŚNIA

l NIEDOTLENIENIE ŚRÓDBŁONKA ORAZ AKTYWACJA PŁYTEK KRWI W WYNIKU ZWOLNIONEGO PRZEPŁYWU KRWI W ŻYŁĄCH KOŃCZYN DOLNYCH

l URUCHOMIENIE PRODUKCJI TROMBINY I TWORZENIE SIĘ SKRZEPLINY

l ZABURZENIE MECHANIKI ODDYCHANIA I MNIEJSZA AMPLITUDA RUCHU PRZEPONY

l PRZYMUSOWE USTAWNIENIE PRZEPONY