Koncepcija za matura i za zavrsen ispit vo srednoto obrazovanie so

DR@AVEN ISPITEN CENTAR

- IZMENI I DOPOLNUVAWA -

Skopje, 2009

K O N C E P C I J A

ZA MATURA I ZA ZAVR[EN ISPIT

VO SREDNOTO OBRAZOVANIE

SO ÊTIRIGODI[NO TRAEWE

VO REPUBLIKA MAKEDONIJA

Rabotna grupa za izrabotka na Koncepcijata:Rakovoditel: d-r Laste Spasovski^lenovi: Bojana Naceva

d-r Goce Kolarovskim-r Gorica Mickovska\or|i Andreevskid-r Nase KondovskiGordana Trajkova-KostovskaKrste Vasilevskim-r Beti LamevaAgim Ru{itiLirie RexepiVioleta GrujevskaTraj~e \or|ijevskiSneàna DimovskaTawa Andonova - MitrevskaKiril ]amilov

Rabotna grupa za izmeni i dopolnuvawa na Koncepcijata:Katica Spasovska - Bin~eva\or|i Andreevski

vo sorabotka so sovetnicite od Dràvniot ispiten centar, Birotoza razvoj na obrazovanieto i Centarot za stru~no obrazovanie iobuka.

Koncepcijata za matura i za zavr{en ispit vo javnoto sredno obra-zovanie vo Republika Makedonija e predloèna od Dràvniot ma -turski odbor i usvoena so re{enie na ministerot za obrazovanie inauka, br. 11-6099/2 od 10.10.2005 godina.

Izmenite i dopolnuvawata na Koncepcijata za matura i za zavr{enispit vo srednoto obrazovanie so ~etirigodi{no traewe vo Repub -lika Ma ke do nija se usvoeni so re{enie na ministerot za obrazo-vanie i nauka, br. 11-4074/2-09 od 14.01.2010 godina.

3

1. PRIÎNI ZA INOVIRAWE NA ISPITITENA KRAJOT OD SREDNOTO OBRAZOVANIE

2. POJDOVNI OSNOVI ZA KONCIPIRAWE NA ISPITITE NA KRAJOT OD ÊTIRI -GODI[NOTO SREDNO OBRAZOVANIE

3. VIZIJA ZA MATURATA I ZA ZAVR[NIOTISPIT3.1. Celi na maturata i na zavr{niot ispit3.2. O~ekuvani pridobivki

4. MODELI NA ISPITI4.1. Dràvna matura vo gimnaziskoto

obrazovanie4.2. U~ili{na matura vo gimnaziskoto

obrazovanie4.3. Dràvna matura vo ~etirigodi{noto

sredno stru~no obrazovanie4.4. Zavr{en ispit vo ~etirigodi{noto

sredno stru~no obrazovanie4.5. Dràvna matura vo srednoto

umetni~ko obrazovanie4.6. U~ili{na matura vo srednoto

umetni~ko obrazovanie

5. NAÎN NA OCENUVAWE

6. KRITERIUMI ZA IZBOR NA NASTAVNIPREDMETI ZA POLAGAWE MATURA IZAVR[EN ISPIT

KONCEPCIJA za matura i za zavr{en ispit

SODR@INA

5

7

899

12

15

17

19

21

23

26

28

29


4

5

eformite vo srednoto obrazovanie vo Repu b -lika Makedonija zapo~naa so donesuvaweto

na noviot Zakon za sredno obrazovanie vo 1995 go -dina. Vo oktomvri 1996 godina bea usvoeni doku-mentite Programska struktura na srednoto obrazo-vanie i Obrazovni profili vo srednoto stru~ noobrazovanie.

Vo 1997 godina be{e podgotvena FARE - pro-gramata za reforma na srednoto stru~no obrazo-vanie i obuka vo Republika Makedonija, koja po~nada se realizira od u~ebnata 1999/2000 godina vo op -redelen broj sredni stru~ni u~ili{ta. Osnovna celna reformata be{e da se razvie sistem na srednostru~no obrazovanie i obuka naso~en kon barawa-ta na pazarot na trudot.

Noviot Nastaven plan i programite za gimna -ziskoto obrazovanie po~naa da se primenuvaat odu~ebnata 2001/2002 godina. Celta na promenite vogimnaziskoto obrazovanie be{e da se podignekvalitetot na gimnaziskoto obrazovanie so {to }ese ovozmoì podobra podgotovka na u~enicite zapro dolùvawe na obrazovanieto. Najzna~aen seg-ment od prome ni te vo Nastavniot plan i progra -mite e toa {to na u~e nicite im se dava pogolemamo`nost za izbor na nastavni predmeti {to }e giizu~uvaat. Pritoa celite vo programite primarno


PRIÎNI ZA INOVIRAWE

NA ISPITITE NA KRAJOT

OD SREDNOTO OBRAZOVANIE

1

R


6

upatuvaat kon or ganizirawe na nastaven proces iu~ewe vo funk cija na razvoj na povisokite kogni-tivni sposobnosti, primena na znaewa i osposobu-vawe za doì votno u~ewe.

Soglasno koncepciskite i sodrìnskite pro -meni na gimnaziskoto, ~etirigodi{noto stru~no ob -ra zovanie i umetni~koto obrazovanie, potrebni sei promeni vo ispitite na krajot od srednoto obra-zovanie. Potrebata od pro meni proizleguva i odvoo~enite slabosti na postojnite ispiti na krajotod srednoto obrazovanie koi nemaa povratno vli-janie na kvalitetot na ob razovniot proces i ne beadovolno dobra osnova za selekcija pri upis vovisokoto obrazovanie.

Voveduvaweto na centralizirani ispiti nakrajot od srednoto obrazovanie e vo funkcija nakon trola na kvalitetot i podobruvawe na kvali -tetot na srednoto obrazova nie. Rezultatite odpostigawata na u~enicite mo ̀ at da posluàt kakoosnova za dijagnosticirawe na dobrite strani, no,vo isto vreme, i na slabosti te vo sistemot na sred-noto obrazovanie. Ovie soz nanija }e im posluàtna kreatorite na obrazovna ta politika vo na{atazemja za planirawe na stra tegii i za prezemawe naaktivnosti vo funk cija na podobruvawe na kvali -tetot na obrazovanieto.

7

efiniraweto na konceptot za ispitite vo~etirigodi{noto sredno obrazovanie se ba -

zi ra na op{tite principi i celi vo novite pro-gramski dokumenti. Osnovnite principi vrz osno-va na koi se zasnovani predloènite re{enija zaispitite se:

� priod orientiran kon u~enikot;

� ispitite se integralen del na obrazov -niot proces;

� ispitite se pokazatel za postigawata vosrednoto obrazovanie;

� funkcionalno povrzuvawe na srednotoobrazovanie so visokoto obrazovanie i sopazarot na trudot.

Koncipiraweto na ispi ti te na krajot od ~e ti -ri godi{noto sredno obrazovanie se temeli na rea -lizacijata na probnite eks terni ispiti vo R. Ma ke -donija, kako i na soz na nija ta od vakvite ispiti vorazvienite evropski zemji.


POJDOVNI OSNOVI

ZA KONCIPIRAWE NA ISPITITE

NA KRAJOT OD ÊTIRIGODI[NOTO

SREDNO OBRAZOVANIE

2

D


8

avr{uvaweto na srednoto obrazovanie kajnas, kako i vo najgolem broj zemji vo svetot,

se sovpa|a so polnoletstvoto, a pretstavuva i pres -vrtnica vo ìvotot na mladiot ~ovek. Po srednotoobrazovanie, toj se vklu~uva ili vo pazarot na tru -dot ili go prodolùva svoeto akademsko obrazo -va nie na povisoko nivo.

Zatoa e potrebno srednoto obrazovanie da za -vr{uva so kompleksen ispit koj pretstavuva za vr{ -nica na dotoga{noto obrazovanie i e eden vid po -tvrda na sposobnosta na u~enikot za samostojno pro -dolùvawe na li~niot i profesionalniot ì vot.

So ovoj dokument se utvrdeni {est modeli naispiti. Gimnaziskoto obrazovanie se zaokruùvaso dràvna matura ili so u~ili{na matura,~eti ri godi{ noto stru~no obrazovanie so dràvnama tu ra ili so zavr{en ispit, a srednoto umet-ni~ko ob ra zo va nie so dràvna matura ili sou~ili{na matura.

Voveduvaweto na vakvi ispiti vo srednotoobrazovanie ima za cel da go zgolemi kredibili -

VIZIJA ZA MATURATA

I ZA ZAVR[NIOT ISPIT

3

Z

3. 1. Celi na maturata i na zavr{niot ispit

9

tetot na diplomite za zavr{eno sredno obrazova -nie i povratno da vlijae na podigawe na kvalite-tot na obrazovanieto.

Pokonkretno, celite na ispitite se:

� podigawe na kvalitetot na srednotoobrazovanie;

� sledewe i kontrola na realizacijata nanastavnite programi (zasnovani na obra-zovni standardi na dràvno nivo);

� steknuvawe diploma za zavr{eno srednoobrazovanie (zaokruùvawe na obrazo-vanieto so ispit);

� selekcija za univerzitetskoto obrazovanie;

� informirawe na u~enicite, roditelite iobrazovnite institucii za postigawata nau~enicite dobieni preku validni i vero-dostojni merewa.

So implementacijata na ovaa Koncepcija seo~e ku va deka }e se nadminat najgolemiot del odsla bostite na postojnite ispiti na krajot na sred-noto ~etirigodi{no obra zo va nie, kako i na del odslabostite na sistemot na srednoto obra zo va nie.O~ekuvani pri do bivki od voveduvaweto na ovieispiti na krajot od srednoto obrazovanie se:

� Pogolem kvalitet na maturskite i na za -vr{ nite ispiti. Kvalitetot na ispitite}e se podobri preku zgolemeniot broj na is -


3. 2. O~ekuvani pridobivki


10

piti {to treba u~e ni cite da gi polagaat,oso beno vo dràvnata matura, i preku na -so ~enosta na ispitnite celi da proveruva -at prete`no sposobnosti i kompetencii.Po go le miot obem na eksternost i transpa -rentnost vo iz ve duvaweto na ispitite }e jazgolemi objektivnosta na rezultatite koi}e gi postignat u~enicite.

� Podobra prifatenost na diplomite. Vo -ve du vaweto na ispiti so pogolem obem naeksternost i transparentnost od postojnite,}e pretstavuva os nova za pogolema doverbavo kvalitetot na steknatite znaewa i spo -sobnosti na u~enicite kako od strana nauniverzitetite, taka i od strana na ra bo to -dava~ite. Preku vakvite ispiti se o~ekuvastek natite diplomi, bez pogolemi proble-mi, da bidat prifateni ne samo vo na{atazemja, tuku i vo drugi zemji kade {to u~eni -cite bi sakale da se vrabotat ili da goprodolàt obrazovanieto.

� Nadminuvawe na dvojnite ispiti na kra-jot od srednoto obrazovanie. Osobena pri -dobivka za u~e nicite {to go prodolùvaatobrazovanieto }e bi de toa {to tie nema dapolagaat poseben ispit za vlez na Uni ver -zitetot1 i }e bide olesneta nivnata pro-fesionalna orientacija.

1 Osven za fakultetite {to proveruvaat specifi~ni sposobnosti (pr. Fakultet za mu -zi~ki umetnosti, Fakultet za dramski umetnosti, Fakultet za fizi~ka kultura i dr.).

11

� Pokvalitetna selekcija za studii. Pred -lo ̀ e nite nastavni predmeti koi vleguvaatvo listata za dràvna matura dobro }e goprognoziraat us pehot na u~eniciite na stu -diite.

� Podigawe na kvalitetot na srednoto ob -ra zovanie. Podigaweto na kvalitetot naispitite povratno }e vlijae na podigawe nakvalitetot na nastavata i u~eweto, a oso -be no na podigawe na ispitnata kultura voob razovanieto i nadminuvawe na subjektiv -nosta vo ocenuvaweto.

� Sozdavawe baza na validni i objektivnipodatoci. Preku zgolemuvaweto na eks ter -nosta na ispitite, definiranosta na pro-cedurite i pribiraweto na podatocite odispitite, na edno mesto }e se sozdade bazana validni i objektivni podatoci {to }emoàt da se koristat za analiza na sostoj -bite i obezbeduvawe na kvalitet vo siste-mot na srednoto obrazovanie.



12

odelot na ispitite proizleguva od op{titeceli na obrazovanieto i e vo tesna vrska sokonceptot na srednoto obrazovanie, odnosno

so strukturata na nastavnite planovi i programi zagimnaziskoto, srednoto stru~no obrazovanie i sred -noto umetni~ko obrazovanie.

Nastavniot plan za gimnaziskoto obrazova -nie sodrì zadolìtelni predmeti, zadolì tel -no - izborni programi, izborni predmeti i pro ektniaktivnosti. Vaka strukturirano, gimnazisko to ob -ra zovanie, pred s¢, ima za cel da gi podgotvuvau~e ni cite za univerzitetski studii.

Vo srednoto stru~no obrazovanie vo momen -tot se realiziraat novi nastavni planovi i pro-grami i stari nastavni planovi i programi.

Nastavnite planovi za reformiranoto stru~ -no obrazovanie i obuka vo traewe od ~etiri godi-ni sodràt nastavni predmeti od oblasta na op{ -to to obrazovanie, stru~noto obrazovanie (kade po -sebno mesto ima prakti~nata obuka), izbornata nas -tava i zadolìtelnite aktivnosti. Nastavnite pla -novi za stru~noto obrazova nie i obuka, koi ne se op -fa teni so reformata, sodràt nastavni predmetiod oblasta na op{toto obrazovanie i stru~notoobrazovanie. Osnovnata cel na srednoto stru~noobrazovanie vo traewe od ~etiri godini e podgot -vuva we na u~enicite za vrabotuvawe, no i za pro -

MODELI NA ISPITI4

M

13

dol ̀ uvawe na nivnoto obrazova nie na visokoob -ra zovnite institucii.

Srednoto umetni~ko obrazovanie e refor -mirano i se realizira spored nov Nastaven plankoj sodrì op{toobrazovni, stru~ni, izborni pred -meti i zadolìtelni izborni aktivnosti.

Ovaa Koncepcija gi sodrì slednive vidoviispiti:

� dràvna matura vo gimnaziskoto obra -zovanie;

� u~ili{na matura vo gimnaziskoto obra-zovanie;

� dràvna matura vo srednoto stru~noobrazovanie;

� zavr{en ispit vo srednoto stru~no obra-zovanie;

� dràvna matura vo srednoto umetni~koobrazovanie.

� u~ili{na matura vo srednoto umetni~koobrazovanie.

Vo dràvnata matura e ponaglasena selektiv -nata, a vo u~ili{nata matura i vo zavr{niot ispitsertifikatnata uloga. Vo predloènata Koncep -ci ja e obezbedena dovolno dobra povrzanost me|uu~i li{ nata matura i zavr{niot ispit, koi }e giorganiziraat i spro ve duvaat u~ili{tata, i dràv -na ta matura, koja }e bi de organizirana i sprovedu -vana celosno ili de lumno na centralno nivo. Bezogled na toa za koj vid na ispit }e se opredeliu~e nikot, vo dovolna mera }e se obezbedi prover-ka na negovata ospo so benost za vklu~uvawe na pa -za rot na trudot. Na u~e ni cite {to }e polagaat ispit



14

Gr

afi

~ki

pr

ik

az n

a i

spi

tite

n

a k

raj

ot

na

gim

naz

isk

oto

, sr

edn

oto

str

u~n

o i

sr

edn

oto

um

etn

i~k

o o

br

azo

van

ie

Leg

end

a: po

sebn

i us

lov

i

Paz

ar n

a tr

udo

t

Un

iv

erzi

tet

Po

stsr

edn

ost

ru~

no

ob

raz

ov

ani

e

Po

stsr

edn

ost

ru~

no

ob

raz

ov

ani

e

Sr

edn

o s

tru~

no

ob

raz

ov

ani

e(~

eti

ri

god

i{

no

)G

im

naz

isk

oo

br

azo

van

ie

Sr

edn

o u

met

ni

~ko

ob

raz

ov

ani

e

Dr

àv

na

mat

ura

U~i

li

{n

a m

atur

aU

~il

i{

na

mat

ura

Dr

àv

na

mat

ura

Dr

àv

na

mat

ura

Zav

r{

en

isp

it

PU

PU

15

so primarno ser tifikat na funkcija im se dava mo` -nost podocna da polagaat i dràvna matura.

Ovoj dokument ne gi sodrì vidovite na is -piti na krajot od stru~noto obrazovanie so traeweod tri godini, stru~noto osposobuvawe vo traewedo dve godini i na krajot od specijalisti~koto ob -razovanie, zatoa {to ovie nivoa na sredno obrazo-vanie s¢ u{te ne se reformirani. Pozavr{uvaweto na promenite, proektiranitere{enija na ovie vidovi ispiti }e bidat sostavendel na ovaa Kon cep cija. Dotoga{ ovie ispiti }e sepolagaat vrz os nova na posebni pravilnici.

Dràvnata matura vo gimnaziskoto obrazo-vanie, pokraj toa {to pret stavuva zavr{en del nagimnaziskoto obrazovanie, ima za cel da posluì iza selekcija na kan didatite za zapi{uvawe na uni-verzitetski stu dii.

Dràvnata matura se polaga spored posebniispitni programi koi se temelat na nastavnite pro -g rami za soodvetnite nastavni predmeti vklu ~enivo listata za matura.

Dràvnata matura opfa}a: zadolìtelendel, izboren del i proektna zada~a.

1. Zadolìtelniot del go so~inuva eden nas-ta ven predmet:

� makedonski jazik i literatura (albanskija zik i li teratura ili turski jazik ilieratura).


4. 1. Dràvna matura vo gimnaziskoto obrazovanie


16

2. Izborniot del od dràvnata matura goso~i nu vaat tri nastavni op{toobrazovnipredmeti2, koi u~enikot gi bira odpo{iroka lista na nastavni pred meti.

3. Proektnata zada~a e prou~uvawe na prob-lem {to u~enikot go izbira od nekoj (nekoi)od nastavnite predmeti ili po{iroko odobrazovnite oblasti.

Proektnata zada~a ima za cel da ja proveriosposobenosta na u~enicite za:

� samostojno planirawe, prou~uvawe iistraùvawe na oddelni problemi;

� samostojno koristewe na izvori nainformacii i informati~ka tehnologija;

� planirawe i izveduvawe na eksperimenti;

� prezentirawe na dobienite soznanija odprou~uvaweto.

U~enikot ima pravo pokraj ~etiri predmeti ipro ek tna zada~a koi zadolìtelno treba da gi po -laga, da izbere i drugi, najmnogu dva koi moè da giizbira od listata na predmeti za izborniot del oddràvnata matura. Dopolnitelnite dva ispiti nau~enikot mu ovozmoùvaat po{iroki preduslovi zazapi{uvawe na visokoto obrazovanie.

Na~in na proverka na znaewata, umeewata i sposobnostite

Proveruvaweto na znaewata, umeewata ispo sobnostite na kandidatite i ocenuvaweto za

2 Vidi Lista 1 vo Prilozi na Koncepcijata.

17

si te nastavni predmeti i od zadolìtelniot i odizborniot del od dràvnata matura se vr{i eks -terno3 preku pismeni ispiti, a za oddelni sposob-nosti („Govorewe“ vo maj~in ja zik, od nos no „Zboru -vawe“ vo stranski jazik) interno4 pre ku usni ispi-ti. Proveruvaweto na znaewata, umeewata i spo sob -nostite na kandidatite za izgotvuvawe na proekt-nata zada~a se vr{i interno.

Ovoj ispit e namenet za u~enicite od gimna -ziskoto obrazovanie koi ne se opredelile za dr -àvna matura. Celta na ovoj ispit e dobivawe ser -tifikat za zavr{eno gimnazisko obrazovanie.

U~ili{nata matura se polaga spored posebniispitni programi koi se temelat na nas tavnite pro -g rami za soodvetnite nastavni pred meti5 vklu ~enivo listata na nastavni pred meti za u~i li{ na ma -tu ra.

U~ili{nata matura opfa}a: zadolìtelendel, izboren del i proektna zada~a.

1. Zadolìtelniot del go so~inuva edennast a ven predmet:

� makedonski jazik i literatura (albanskijazik i literatura ili turski jazik iliteratura).


3 Proverkata i ocenuvaweto se izveduva od strana na nadvore{ni, nezavisni ocenuva~i. 4 Proverkata i ocenuvaweto se izveduva od strana na u~ili{nite predmetni komisii.5 Ispitnite programi se napraveni na ponisko nivo (so bazi~ni barawa) vo sporedba so

ispitnite programi za dràvna matura.

4. 2. U~ili{na matura vo gimnaziskoto obrazovanie


18

2. Izborniot del go so~i nuva eden nastavenpredmet, koj u~eni kot go izbira od po{irokalista na nastavni pred meti6.

3. Proektnata zada~a e prou~uvawe na prob-lem {to u~enikot go izbira od nekoj (nekoi)od nastavnite predmeti ili po{iroko odobrazovnite oblasti.




� planirawe i izveduvawe na eksperimenti;

� prezentirawe na dobienite soznanija odprou~uvaweto.


Proveruvaweto na znaewata, umeewata i spo -sobnostite na kandidatite i ocenuvaweto po nas-tavnite predmeti od zadolìtelniot, od izbor -niot del i proektnata zada~a, }e se vr{i interno.

Za ispitite po ovie nastavni predmeti, is -pit nite programi se izgotvuvaat eksterno, a spro -ve duvaweto na ispitite i ocenuvaweto se iz veduvaod strana na u~ili{nite pred metni ma turski komi -sii. Po potreba, zaradi proverka na relijabilnos-ta na ocenuvaweto vo razli~ni u~ili{ta, od redenprimerok na trudovi }e bidat eksterno pro vereni.


19

Dràvnata matura vo ~etirigodi{noto sred -no stru~no obrazovanie, pokraj toa {to pretstavu-va zavr{en del na srednoto stru~no obrazovanie,ima za cel da posluì i za selekcija na kandida -ti te za zapi{uvawe na vi {e i visoko stru~no ob -ra zo vanie i na soodvetni fa kulteti.

Dràvnata matura se polaga spored posebniispitni programi koi se temelat na nastavnite pro -grami za soodvetnite nastavni predmeti koi sevklu~eni vo listata za matura.




2. Izborniot del od dràvnata matura go so ~i -nu vaat tri nastavni predmeti. Dva nastavnipredmeti u~enikot izbira od listata na op -{toobrazovni nastavni predmeti za dr ̀ av -na matura7, a tretiot nastaven predmet go iz -bira od listata na stru~ni predmeti8.

3. Proektnata zada~a e prou~uvawe na prob-lem {to u~enikot go izbira od nekoj (nekoi)


4. 3. Dràvna matura vo ~etirigodi{noto sredno

stru~no obrazovanie

7 Vidi Lista 2 vo Prilozi na Koncepcijata.8 Vidi Lista 3 vo Prilozi na Koncepcijata.


20

od nastavnite predmeti ili po{iroko odobrazovnite oblasti.




� planirawe i izveduvawe eksperimenti;

� proektirawe na soodvetni re{enija zaizrabotka na oddelni proizvodi ilivr{e we na oddelni uslugi;

� podgotvuvawe na dokumentacija;

� prezentirawe na dobienite soznanija od prou~uvaweto.

U~enikot ima pravo pokraj ~etiri predme ti ipro ek tna zada~a koi zadolìtelno treba da gi po -laga, da izbere i drugi, najmnogu dva koi moè da giizbira od listata na predmeti za izborniot del oddràvnata matura. Dopolnitelnite dva is piti nau~enikot mu ovozmoùvaat po{iroki pred usloviza zapi{uvawe na visokoto obrazovanie.


Proveruvaweto na znaewata, umeewata i spo -sobnostite na kandidatite i ocenuvaweto za nastav -nite predmeti od zadolìtelniot del i od dva tanastavni predmeti od listata na op{to ob ra zov -

21

ni nastavni predmeti za dràvna ma tu ra se vr {ieksterno preku pismeni ispiti, a pro ve ru va we tona stru~niot predmet i oddelni spo sob nosti („Go vo -rewe“ vo maj~in ja zik, od nos no „Zbo ru va we“ vo stran -ski jazik) interno pre ku usni i pis me ni ispiti.

Proveruvaweto na znaewata, umeewata i spo - sobnostite za izgotvuvawe na proektnata zada~ase vr{i interno, no pred soodvetna komisija so -sta ve na od pretstavnici na u~ili{teto i na soci-jalnite partneri (pretstavnici na trgovskitedru{ t va od soodvetnata dejnost predloèni odSto pan skata komora, Zanaet~iskata komora, Sin -dikatot, Biroto za vrabotuvawe i sl.).

Ovoj ispit e namenet za u~enicite od ~eti -rigodi{noto sredno stru~no obrazovanie koi ne seopredelile za dràvna matura. Celta na ovoj is -pit e dobivawe na sertifikat za zavr{eno ~eti -rigodi{no sredno stru~no obrazovanie.

Zavr{niot ispit se polaga spored posebniis pitni programi koi se temelat na nastavnitepro grami za soodvetnite nastavni predmeti9.

Zavr{niot ispit vo ~etirigodi{noto sred -no stru~no obrazovanie opfa}a: zadolìtelendel, izboren del i proektna zada~a.


4. 4. Zavr{en ispit vo srednoto stru~no obrazovanie

so ~etirigodi{no traewe

9 Ispitnite programi se napraveni na ponisko nivo (so bazi~ni barawa) vo sporedba soispitnite programi za dràvna matura.


22

1. Zadolìtelniot del go so~inuva ispitot popredmetot:


2. Izborniot del od zavr{niot ispit ima za celda gi proveri klu~nite stru~ni znaewa i kom -petencii. Ovoj del go so~inuva eden nastavenpred met koj u~enikot go izbira od listata10

na stru~ ni nastavni predmeti.

3. Proektnata zada~a od zavr{niot ispit imaza cel da ja proveri prakti~nata ospo so be -nost na u~enikot za vr{ewe na raboti odob lasta na strukata. Osobeno se pro veruva os -po sobenosta na u~enicite za:

� proektirawe na oddelni re{enija za iz -ra botka na proizvodi ili za vr{ewe naoddelni uslugi;

� izveduvawe na oddelni fazi povrzani sora kuvawe so sredstva, predmeti za rabota,na~ini i postapki na izveduvawe na rabo -tite;

� podgotvuvawe na dokumentacija;

� prezentirawe na dobienite soznanija.


23


Proveruvaweto na znaewata, umeewata ispo sobnostite na kandidatite i ocenuvaweto ponastavnite predmeti od zadolìtelniot, izbor -niot del i proektnata zada~a se vr {i interno.

Za ispitite po ovie nastavni predmeti is -pitnite programi se podgotvuvaat eksterno, a spro -veduvaweto na ispitite se izveduva od strana nau~ili{nite predmetni komisii za za vr{en ispit.

Proveruvaweto na znaewata, umeewata i spo -sobnostite za izgotvuvawe na proektnata za da~a sevr{i interno, no pred soodvetna komisija sos ta -ve na od pretstavnici na u~ili{teto i na socijal-nite partneri (pretstavnici na trgovskite dru{ t -va od soodvetnata dejnost predloèni od Stopan -skata komora, Zanaet~iskata komora, Sindikatot,Biroto za vrabotuvawe i sl.).

Dràvnata matura vo sred noto umetni~ko ob -razovanie, pokraj toa {to pretstavuva zavr{en delna ovoj vid obrazovanie, ima za cel da poslu ̀ i iza selekcija na kandida ti te za zapi{uvawe na vi -sokoob ra zo vnite institucii.

Dràvnata matura se polaga spored posebniispitni programi koi se temelat na nastavnite pro -grami za soodvetnite nastavni predmeti vklu ~enivo listata za matura.


4. 5. Dràvna matura vo srednoto



24




2. Izborniot del od dràvnata matura go so ~i -nu vaat tri nastavni predmeti. Dva nastavnipredmeti u~enikot izbira od listata na op -{toobrazovnite nastavni predmeti za dr -àv na matura11, a tretiot nastaven predmet goiz bira od listata na stru~nite predmeti12.

3. Proektnata zada~a e prou~uvawe na prob-lem {to u~enikot go izbira od nekoj (nekoi)od nastavnite predmeti ili obrazovnioblasti karakteristi~ni za nasokata.




� proektirawe na soodvetni re{enija zaizrabotka na oddelni produkti ili scens-ki izvedbi;

� prezentirawe na dobienite soznanija,izraboteniot produkt i scenskata izvedba.

11 Vidi Lista 4 vo Prilozi na Koncepcijata.12 Vidi Listi 5, 6 i 7 vo Prilozi na Koncepcijata.

25

U~enikot ima pravo pokraj ~etiri predme ti ipro ek tna zada~a koi zadolìtelno treba da gi po -laga, da izbere i drugi, najmnogu dva koi moè da giizbira od listata na predmeti za izborniot del oddràvnata matura. Dopolnitelnite dva is piti nau~enikot mu ovozmoùvaat po{iroki pred usloviza zapi{uvawe na visokoto obrazovanie.


Proveruvaweto na znaewata, umeewata ispo sobnostite na kandidatite i ocenuvaweto zanastavnite predmeti od zadolìtelniot del i oddvata nastavni predmeti od listata na op{to -ob razovni nastavni predmeti za dràvna ma tu rase vr{i eksterno preku pismeni ispiti, a pro ve -ruvaweto na stru~niot predmet i oddelni spo sob -nosti („Govorewe“ vo maj~in ja zik, od nos no „Zboru -vawe“ vo stranski jazik) interno pre ku usni i pis -me ni ispiti.

Proveruvaweto na znaewata, umeewata i spo -sobnostite za izgotvuvawe na proektnata zada~a sevr{i interno, no pred soodvetna komisija sosta ve -na od pretstavnici na u~ili{teto i na dru{ t vataili zdruènijata na likovnite i muzi~kite umet-nici.

Celta na ovoj is pit e dobivawe sertifikat zazavr{eno umetni~ko obrazovanie.



26

U~ili{nata matura vo srednoto umetni~koobrazovanie se polaga spored posebni ispitni pro -grami koi se temelat na nastavnite progra mi vo re -for miranoto sredno umetni~ko ob ra zovanie.

U~ili{nata matura sodrì: zadolìtelendel, izboren del i proektna zada~a.

1. Zadolìtelniot del go so~i nuva eden nas-taven predmet:


2. Izborniot del go so~inuva eden stru~en nas -taven predmet {to u~enikot go iz bira odnastavnite predmeti zaedni~ki za nasokata13.

3. Proektnata zada~a e prou~uvawe na prob-lem {to u~enikot go izbira od nekoj (nekoi)od nastavnite predmeti ili obrazovnioblasti karakteristi~ni za nasokata.




13 Vidi Listi 5, 6 i 7 vo Prilozi na Koncepcijata.

4. 6. U~ili{na matura vo srednoto


27


� proektirawe na soodvetni re{enija zaizrabotka na oddelni produkti ili scens-ki izvedbi;

� prezentirawe na dobienite soznanija,izraboteniot produkt i scenskata izvedba.


Proveruvaweto na znaewata, umeewata ispo sobnostite na kandidatite i ocenuvaweto zanast av nite predmeti od zadolìtelniot i od iz -bor ni ot del na u~ili{nata matura se vr{i in -terno.

Proveruvaweto na znaewata, umeewata i spo -sobnostite za izgotvuvawe na proektnata zada~a sevr{i interno, no pred soodvetna komisija sosta -ve na od pretstavnici na u~ili{teto i na dru{ t -vata ili zdruènijata na likovnite i muzi~kiteumetnici.


28

cenkata na uspehot na u~enikot na sekoj od is -pi tite }e se iskaùva oddelno na skala od 1-5.Op{t uspeh na maturata ili na zavr{niot

ispit ne se iskaùva.Predlog-pragovite za ocenka dovolen 2 i za

ocenka odli~en 5 za sekoj eksteren ispit gi opre-deluvaat stru~ni komisii po zavr{uvaweto naispitot, soglasno Procedurite za organizirawe isproveduvawe na eksterniot del od dràvnatamatura. Predlog-pragovite od stru~nite komisiise dostavuvaat do Dràvniot maturski odbor. Tojistite ili izmeneti predlog-pragovi gi dostavuvado ministerot za obrazovanie i nauka, koj donesu-va kone~na odluka.

Rezulta tite na kandidatite koi gi poloìleeksternite ispiti se izrazuvaat so ocenka naskala (od 2-5) i percentilen rang na skala (od 0-100).

Dràvnata matura se smeta za poloèna akou~enikot na site propi{ani ispiti postigne re zul -tat najmalku ednakov na pragot na poloènost.

Kriteriumite za sekoja od ocenkite za in -ter nite ispiti u~ili{nite predmetni komisii giizgotvat vrz osnova na ispitnite programi i is -pit ni te za da ~i za sekoja godina, pred sprovedu-vaweto na ispitot. Tie se is ka ̀ ani pre ku opisi na

NAÎN NA OCENUVAWE5

O

29

znaewa, umeewa i sposobno s ti {to kan didatottreba da gi pokaè za sekoja od ocen ki te.

Rezultatite na kandidatite koi gi poloìleinternite ispiti se izrazuvaat so ocenka na skala(od 2-5)

U~ili{nata matura i zavr{niot ispit se sme -taat za poloèni ako u~enikot gi poloì sitepropi{ani ispiti.



30

6.1.Kriteriumi za izbor na nastavni predmeti

za polagawe na dràvna matura i u~ili{na

matura vo gimnaziskoto obrazovanie

Kriteriumi za izbor na proektna zada~a

Izboren predmet moè da bide nastaven predmetkoj ispolnuva eden od slednite kriteriumi:

� Nastaven predmet {to se izu~uva najmalkudve u~ebni godini so najmalku dva ~asanedelen fond14.

� Nastaven predmet {to se izu~uva so najmalkuvkupen fond od 136 ~asa15.

� Proektnata zada~a se izbira od nastavnitepredmeti i oblasti za koi se opredelil u~e -nikot.

14 Osven za nastavniot predmet filozofija {to se izu~uva vo edna u~ebna godina.15 Osven za nastavniot predmet filozofija {to se izu~uva so 102 nastavni ~asa vkupen

fond.

KRITERIUMI ZA IZBOR NA NASTAVNI

PREDMETI ZA POLAGAWE MATURA I

ZAVR[EN ISPIT

6

31


6.2. Kriteriumi za izbor na nastavni predmeti

za polagawe na dràvna matura i zavr{en

ispit vo srednoto stru~no obrazovanie

Kriteriumi za izrabotka na proektna zada~a


� Nastaven predmet {to se izu~uva najmalkudve u~ebni godini so najmalku dva ~asanedelen fond.

� Nastaven predmet {to se izu~uva so najmalku136 ~asa vkupen fond.

� Proektnata zada~a se izrabotuva od oblastana strukata, odnosno podra~jeto na trudot.


32

6.3.Kriteriumi za izbor na nastavni predmeti

za polagawe na dràvna matura i u~ili{na

matura vo srednoto umetni~ko obrazovanie

Kriteriumi za izrabotka na proektna zada~a


� Nastaven predmet {to se izu~uva najmalkudve u~ebni godini so najmalku dva ~asanedelen fond16.

� Nastaven predmet {to se izu~uva so najmalkuvkupen fond od 136 ~asa17.

� Proektnata zada~a se izbira od nastavnitepredmeti karakteristi~ni za nasokata.

16 Osven za nastavnite predmeti filozofija i estetika {to se izu~uvaat vo ednau~ebna godina.

17 Osven za nastavnite predmeti filozofija i estetika {to se izu~uvaat so 102 nas-tavni ~asa vkupen fond.

33


DR@AVEN ISPITEN CENTARul. „Vasil \orgov“, b.b., Skopje

� � �

Za izdava~ot:Katica Spasovska Bin~eva, v.d. direktor na DIC

� � �

KONCEPCIJA

ZA MATURA I ZA ZAVR[EN ISPIT VO SREDNOTO

OBRAZOVANIE SO ÊTIRIGODI[NO TRAEWE

VO REPUBLIKA MAKEDONIJA

- izmeni i dopolnuvawa -

� � �

Lektura:Suzana Stojkovska

� � �

Grafi~ko i tehni~ko ureduvawe:Biljana Mihajlovska

DR@AVEN ISPITEN CENTAR

Skopje, 2009

P R I L O Z I

NA KONCEPCIJATA ZA MATURA

I ZA ZAVR[EN ISPIT VO SREDNOTO

OBRAZOVANIE SO ÊTIRIGODI[NO

TRAEWE VO REPUBLIKA MAKEDONIJA

- izmeni i dopolnuvawa -

PRILOZI na Koncepcijata za matura i za zavr{en ispit

2

3


I. LISTI NA NASTAVNI PREDMETI

II. DR@AVNA MATURA VO UÊBNATA 2009/2010 GODINA

SODR@INA

5

37


4

5


1. LISTA na nastavni predmeti za polagawe

na dràvna matura i na u~ili{na matura

vo gimnaziskoto obrazovanie

1. MATEMATIKA

2. STRANSKI JAZIK

3. FIZIKA

4. HEMIJA

5. BIOLOGIJA

6. GEOGRAFIJA

7. KLASI^NI JAZICI

8. LIKOVNA UMETNOST

9. MUZI^KA UMETNOST

10. FILOZOFIJA

11. SOCIOLOGIJA

12. ISTORIJA

13. INFORMATIKA1

14. MAKEDONSKI JAZIK I LITERATURA za u~enicite {to nastavata ja sledat na albanski ili na turski jazik

LISTI NA NASTAVNI PREDMETI I

1 Se podrazbira nastavniot predmet informatika so informati~ka tehnologija (2+2 ~asa).


6

2. LISTA na op{toobrazovni nastavni

predmeti od izborniot del za polagawe

na dràvna matura vo srednoto stru~no

obrazovanie

1. MATEMATIKA

2. STRANSKI JAZIK

3. FIZIKA

4. HEMIJA2

5. BIOLOGIJA

6. ISTORIJA3

7. INFORMATIKA4

8. BIZNIS

2 Vo hemisko-tehnolo{kata struka se izbira kako op{toobrazoven predmet.3 Se podrazbira nastavniot predmet istorija so istorija na Makedonija (2+2 ~asa).4 Se podrazbira nastavniot predmet informatika so informati~ka tehnologija (2+2 ~asa).

7


А. СПОРЕД НАСТАВНИ ПЛАНОВИ И ПРОГРАМИ ШТО СЕ РЕАЛИЗИРААТ ОД УЧЕБНАТА 2005/2006 ГОД.

I. СТРУКА: ГЕОЛОШКО-РУДАРСКА И МЕТАЛУРШКА

I.1. Образовен профил:геолошко-рударски техничарНаставни предмети:- Хидрогеологија со инженерска геологија- Рударство со откопни методи- Рударски машини со транспорт и извоз- Истражни работи со картирање

I.2. Образовен профил: металуршки техничарНаставни предмети:- Технологија на производство на метали- Преработка во течна состојба- Преработка во пластична состојба

II. СТРУКА: ГРАДЕЖНО-ГЕОДЕТСКА

II.1. Образовен профил:архитектонски техничарНаставни предмети:- Градежни конструкции- Проектирање и урбанизам- Планирање и менаџмент

3LISTA na stru~ni nastavni predmeti

od izborniot del na dràvnata matura i

zavr{niot ispit vo stru~noto obrazovanie


8

II.2. Образовен профил: геодетски техничарНаставни предмети:- Геодезија и геодетски подлоги- Инженерска геодезија- Катастар

II.3. Образовен профил: градежен техничарНаставни предмети:- Сообраќајници- Армирано-бетонски конструкции- Хидротехнички објекти

III. СТРУКА: ГРАФИЧКА

III.1. Образовен профил: графички техничарНаставни предмети:- Технологија на графичка подготовка- Технологија на печат и доработка- Графички дизајн

IV. СТРУКА: ЕКОНОМСКО-ПРАВНА И ТРГОВСКА

IV.1. Образовен профил: деловен секретарНаставни предмети:- Секретарско работење- Економија- Право- Деловно работење

IV.2. Образовен профил: економски техничарНаставни предмети:- Деловно работење- Економија- Право- Сметководство

9


IV.3. Образовен профил: правен техничарНаставни предмети:- Основи на јавно право- Основи на правото- Основи на приватно право- Економија- Канцелариско работење

IV.4. Образовен профил:техничар за трговија и маркетингНаставни предмети:- Маркетинг и маркетинг манаџмент- Економија- Право- Трговија со трговско работење

V. СТРУКА: ЕЛЕКТРОТЕХНИЧКА

V.1. Образовен профил:електротехничар - енергетичарНаставни предмети:- Автоматика- Електрични машини и погони- Електрични апарати и уреди

V.2. Образовен профил: електротехничар за електроника и телекомуникацииНаставни предмети:- Дигитална електроника и микропроцесори- Електронски склопови и уреди- Телекомуникациски склопови и уреди

V.3. Образовен профил: електротехничар за компјутерска техника и автоматикаНаставни предмети:- Автоматика- Програмирање- Дигитални системи


10

VI. СТРУКА: ЗДРАВСТВЕНА

VI.1. Образовен профил: забен техничарНаставни предмети:- Фиксна протетика- Мобилна протетика

VI.2. Образовен профил: медицинска сестраНаставни предмети:- Хирургија со гинекологија и акушерство

со нега- Интерна и педијатрија со нега

VI.3. Образовен профил:медицински лабораториски техничарНаставни предмети:- Микробиологија- Клиничка хемија

VI.4. Образовен профил:фармацевтски лабораториски техничарНаставни предмети:- Фармацевтска технологија- Фармацевтска хемија- Фармакогнозија

VI.5. Образовен профил:физиотерапевтски техничарНаставни предмети:- Физикална терапија- Рехабилитација

11


VII. СТРУКА: ЗЕМЈОДЕЛСКО-ВЕТЕРИНАРНА

VII.1. Образовен профил: ветеринарен техничарНаставни предмети:- Анатомија со физиологија на домашните

животни- Микробиологија со заразни болести- Сточарство со исхрана на домашните

животни

VII.2. Образовен профил:лозаро-винарски техничарНаставни предмети:

- Лозарство- Винарство- Подигање и одгледување на лозови насади

VII.3. Образовен профил:техничар за фармерско производствоНаставни предмети:- Градинарско производство - Поледелско производство- Сточарско производство

VII.4. Образовен профил:техничар за хортикултураНаставни предмети:- Подигање и одржување на паркови- Производство на цвеќе во заштитени

простори- Цвеќарство на отворено


12

VIII. СТРУКА: ЛИЧНИ УСЛУГИ

VIII.1. Образовен профил: козметички техничарНаставни предмети:- Применета козметика- Козметологија

VIII.2. Образовен профил:техничар за очна оптикаНаставни предмети:- Очна оптика- Оптички мерења

IX. СТРУКА: МАШИНСКА

IX.1. Образовен профил:автотехничар-мехатроничарНаставни предмети:- Технологија на моторни возила- Електротехника- Електроника

IX.2. Образовен профил:машински воздухопловен техничарНаставни предмети:- Воздухопловни системи и мотори- Авиоелектротехника и електроника- Воздухопловни конструкции

IX.3. Образовен профил: машински техничарНаставни предмети:- Автоматско управување и програмирање- Возила и механизација- Технологија на обработка

13


IX.4. Образовен профил:машинско-енергетски техничарНаставни предмети:- Хидропневматска техника- Термотехника

X. СТРУКА: СООБРАЌАЈНА

X.1. Образовен профил:техничар за патен сообраќајНаставни предмети:- Безбедност и регулирање во патниот

сообраќај- Автобази и автостаници- Организација на патниот сообраќај

X.2. Образовен профил:техничар за транспорт и шпедицијаНаставни предмети:- Комбиниран транспорт- Технологија на патен транспорт- Технологија на железнички транспорт- Шпедиција и шпедициско работење

X.3. Образовен профил:техничар за железнички сообраќајНаставни предмети:- Организација на железнички сообраќај- Организација на правоз на патници и стоки

со железница- Експлоатација на железнички возила- Влеча на возови


14

XI. СТРУКА: ТЕКСТИЛНО-КОЖАРСКА

XI.1. Образовен профил: конфекциски техничарНаставни предмети:- Конструкција и моделирање на облеката- Технологија на конфекционирање

XI.2. Образовен профил: текстилен техничарНаставни предмети:- Технологија на предење- Технологија на плетење- Технологија на доработка

XI.3. Образовен профил: техничар за обувкиНаставни предмети:- Машини и апарати во индустријата за

обувки- Моделирање- Технологија на изработка на обувки

XI.4. НАСОКА: УМЕТНИЧКО ОБРАЗОВАНИЕ Образовен профил:техничар за дизајн на облекаНаставни предмети:- Обликување на облека- Цртање/цртање и сликање- Конструкција на облека

XII. СТРУКА: УГОСТИТЕЛСКО-ТУРИСТИЧКА

XII.1. Образовен профил:хотелско-туристички техничарНаставни предмети:- Агенциско работење- Хотелско работење

15


XIII. СТРУКА: ХЕМИСКО-ТЕХНОЛОШКА

XIII.1. Образовен профил: прехранбен техничарНаставни предмети:- Аналитичка хемија- Прехранбена технологија- Процесна техника

XIII.2. Образовен профил:хемиско-технолошки техничарНаставни предмети:- Аналитичка хемија- Технологија- Процесна техника

XIII.3. Образовен профил:производно-процесен техничарНаставни предмети:- Производна техника- Процесна контрола- Процесна техника

XIV. СТРУКА: ШУМАРСКО-ДРВОПРЕРАБОТУВАЧКА

XIV.1. Образовен профил:техничар за мебел и ентериерНаставни предмети:- Дрвни конструкции- Проектирање на мебел- Финална обработка на дрвото

XIV.2. Образовен профил:техничар за обработка на дрвоНаставни предмети:- Примарна обработка на дрвото- Фурнири и слоевити плочи- Финална обработка на дрвото


16

XIV.3. Образовен профил: техничар за шумарство и пејзажна архитектураНаставни предмети:- Расадничарство- Дендрометрија и искористување на

шумите- Подигање и одржување на зелени

површини

XV. СТРУЧНО ГИМНАЗИСКО ОБРАЗОВАНИЕ

XV.1. Спортска гимназија (академски пакет А и Б)Наставни предмети:- Кинезиологија (за државна матура и за

училишна матура)- Основи на биомеханика

17


Б. СПОРЕД НАСТАВНИ ПЛАНОВИ И ПРОГРАМИ ШТО СЕ РЕАЛИЗИРАЛЕ ВО РАМКИТЕ НА ФАРЕ ПРОГРАМАТА ЗА РЕФОРМА НА СРЕДНОТО СТРУЧНО ОБРАЗОВАНИЕ

I. СТРУКА: ГРАДЕЖНО-ГЕОДЕТСКА

I.1. Образовен профил:архитектонски техничарНаставни предмети:- Градежни конструкции- Проектирање и урбанизам- Планирање и менаџмент

I.2. Образовен профил: градежен техничарНаставни предмети:- Сообраќајници- Армирано-бетонски конструкции- Хидротехнички објекти

I.3. Образовен профил: геодетски техничарНаставни предмети:- Геодезија и геодетски подлоги- Инженерска геодезија- Катастар

II. СТРУКА: ГРАФИЧКА

II.1. Образовен профил: графички техничарНаставни предмети:- Технологија на графичка подготовка- Технологија на печат и доработка


18

III. СТРУКА: ЕКОНОМСКО-ПРАВНА И ТРГОВСКА

III.1. Образовен профил:економски асистент/техничарНаставни предмети:- Деловно работење- Економија- Право- Сметководство

III.2. Образовен профил: деловен секретарНаставни предмети:- Секретарско работење- Економија- Право- Деловно работење

III.3. Образовен профил:правен асистент/техничарНаставни предмети:- Основи на јавно право- Основи на правото- Основи на приватно право- Економија- Канцелариско работење

III.4. Образовен профил: асистент/техничар за трговија и маркетингНаставни предмети:- Маркетинг и маркетинг менаџмент- Економија- Право- Трговија со трговско работење

19


IV. СТРУКА: ЕЛЕКТРОТЕХНИЧКА

IV.1. Образовен профил:електротехничар - енергетичарНаставни предмети:- Автоматика- Електрични машини и погони- Електрични апарати и уреди

IV.2. Образовен профил: електротехничар за електроника и телекомуникацииНаставни предмети:- Дигитална електроника и микропроцесори- Електронски склопови и уреди- Телекомуникациски склопови и уреди

IV.3. Образовен профил: електротехничар за компјутерска техника и автоматикаНаставни предмети:- Автоматика- Програмирање- Дигитални системи

V. СТРУКА: ЗДРАВСТВЕНА

V.1. Образовен профил: забен техничарНаставни предмети:- Фиксна протетика- Мобилна протетика

V.2. Образовен профил: медицинска сестраНаставни предмети:- Хирургија со гинекологија и акушерство

со нега- Интерна и педијатрија со нега


20

V.3. Образовен профил:медицински лабораториски техничарНаставни предмети:- Микробиологија со паразитологија- Клиничка хемија

V.4. Образовен профил: фармацевтски лабораториски техничарНаставни предмети:- Фармацевтска технологија- Фармацевтска хемија- Фармакогнозија

VI. СТРУКА: ЗЕМЈОДЕЛСКО-ВЕТЕРИНАРНА

VI.1. Образовен профил:ветеринарен техничарНаставни предмети:- Паразитски и внатрешни болести- Микробиологија и патологија

VI.2. Образовен профил: земјоделски техничарНаставни предмети:- Лозаро-овоштарско производство- Градинарско производство- Сточарско производство

VII. СТРУКА: МАШИНСКА

VII.1. Образовен профил:машински техничар за производствоНаставни предмети:- Автоматско управување и програмирање- Возила и механизација- Технологија на обработка

21


VII.2. Образовен профил:машинско-енергетски техничарНаставни предмети:- Хидропневматска техника- Термотехника

VII.3. Образовен профил: автомеханичарНаставни предмети:- Системи кај моторни возила- Мотори со внатрешно согорување

VII.4. Образовен профил:машински воздухопловен техничарНаставни предмети:- Воздухопловни системи и мотори- Авиоелектротехника и електроника- Воздухопловни конструкции

VIII. СТРУКА: ПРОИЗВОДНО-ПРОЦЕСНА

VIII.1. Образовен профил: процесен техничарНаставни предмети:- Процесна техника- Процесна контрола- Производна техника

IX. СТРУКА: СООБРАЌАЈНА

IX.1. Образовен профил: техничар за патен сообраќај, транспорт и складирањеНаставни предмети:- Интегрален транспорт- Автобази и автостаници- Безбедност во јавниот сообраќај


22

X. СТРУКА: ТЕКСТИЛНА

X.1. Образовен профил:текстилен конфекциски техничарНаставни предмети:- Технологија на конфекционирање- Конструкција на облека

XI. СТРУКА: УГОСТИТЕЛСКО-ТУРИСТИЧКА

XI.1. Образовен профил:хотелско-туристички техничарНаставни предмети:- Агенциско работење- Хотелско работење

23


В. СПОРЕД СТАРИ НАСТАВНИ ПЛАНОВИ И ПРОГРАМИ

I. СТРУКА: ГЕОДЕТСКА

I.1. Образовен профил: геодетски техничарНаставни предмети:- Геодезија- Применета геодезија

II. СТРУКА: ГЕОЛОШКА

II.2. Образовен профил: геолошки техничарНаставни предмети:- Длабинско дупчење со методи

на истражување- Геолошко картирање

III. СТРУКА: ГРАДЕЖНА

III.1. Образовен профил:градежен лаборант -техничарНаставни предмети:- Технологија на бетонот и армираниот

бетон- Технологија на работењето со практична

настава

III.2. Образовен профил:градежен техничар за високоградбаНаставни предмети:- Градежни конструкции- Основи на проектирањето


24

III.3. Образовен профил:градежен техничар за нискоградбаНаставни предмети:- Технологија на бетонот и армираниот

бетон- Патишта и земјани работи

III.4. Образовен профил: ракувач со сложена градежна механизацијаНаставни предмети:- Машински елементи- Градежни машини

IV. СТРУКА: ДРВОПРЕРАБОТУВАЧКА

IV.1. Образовен профил: техничар за примарнаобработка на дрвотоНаставни предмети:- Примарна обработка на дрвото- Полуфинална обработка на дрвото

IV.2. Образовен профил: техничар за финална обработка на дрвотоНаставни предмети:- Дрвни конструкции- Финална обработка на дрвото

V. СТРУКА: ЕЛЕКТРОТЕХНИЧКА

V.1. Образовен профил:електротехничар - енергетичарНаставни предмети:- Електрично осветление и инсталации- Електрични машини со електромоторен

погон

25


V.2. Образовен профил:електротехничар-електроничарНаставни предмети:- Електронски уреди- Комуникациска техника

V.3. Образовен профил: електротехничар за автоматика и сметачка техникаНаставни предмети:- Програмирање- Основи на електротехника

VI. СТРУКА: ЗДРАВСТВЕНА

VI.1. Образовен профил: забен техничарНаставни предмети:- Коронки и мостови со морфологија- Анатомија со физиологија

VI.2. Образовен профил:медицинска сестра-техничарНаставни предмети:- Интерна и педијатрија со нега- Анатомија со физиологија

VI.3. Образовен профил:стоматолошка сестра-техничарНаставни предмети:- Анатомија и физиологија- Болести на уста и заби

VI.4. Образовен профил:физиотерапевтски техничарНаставни предмети:- Физикална терапија- Анатомија со физиологија


26

VI.5. Образовен профил: гиниколошко-акушерска сестра - техничарНаставни предмети:- Акушерство со нега- Анатомија и физиологија

VI.6. Образовен профил:фармацевтски техничарНаставни предмети:- Фармацевтска технологија- Фармацевтска хемија- Фармакогнозија

VI.7. Образовен профил:медицински лабораториски техничарНаставни предмети:- Микробиологија со епидемиологија- Клиничка биохемија

VII. СТРУКА: ЗЕМЈОДЕЛСКА

VII.1. Образовен профил:техничар за земјоделска техникаНаставни предмети:- Земјоделски машини- Мотори и трактори

VII.2. Образовен профил: земјоделски техничарНаставни предмети:- Сточарство- Лозарство со винарство- Поледелство

27


VII.3. Образовен профил:хидромелиоративен техничарНаставни предмети:

- Експлоатација и одржување- Хидромелиорации

VII.4. Образовен профил: тутунски техничарНаставни предмети:- Ферментација- Фабрикација

VII.5. Образовен профил:техничар за хортикултураНаставни предмети:- Градинарство со цвеќарство- Лозарство со овоштарство

VIII. СТРУКА: КОЖАРСКА

VIII.1. Образовен профил: техничар за обувкиНаставни предмети:- Моделирање и технологија на изработка

на обувки- Машини и апарати во индустријата

за обувки

IX. СТРУКА: ЛИЧНИ УСЛУГИ

IX.1. Образовен профил: козметички техничарНаставни предмети:- Применета козметика- Козметологија


28

X. СТРУКА: МАШИНСКА

X.1. Образовен профил:машински техничар за шински возилаНаставни предмети:- Машински елементи- Шински возила на МЖ

X.2. Образовен профил: машински техничарНаставни предмети:- Машински елементи- Алатни машини и технолошка подготовка

X.3. Образовен профил: машински техничар за нумеричко управувани машиниНаставни предмети:- Машински елементи- Нумеричко управување

X.4. Образовен профил:машинско-енергетски техничарНаставни предмети:- Хидропневматска техника- Термодинамика и термотехника

X.5. Образовен профил: машински техничар за механизациони машини и возилаНаставни предмети:- Мотори со внатрешно согорување- Градежни и рударски машини

29


XI. СТРУКА: МЕТАЛУРШКА

XI.1. Образовен профил: металуршки техничар за благородни металиНаставни предмети:- Дизајн во златарство- Технологија на занимање на благородни

метали

XII. СТРУКА: ПРЕХРАНБЕНА

XII.1. Образовен профил: прехранбен техничарНаставни предмети:- Аналитичка хемија- Прехранбена технологија

XIII. СТРУКА: РУДАРСКА

XIII.1. Образовен профил: рударски техничарНаставни предмети:- Рударство- Откопни методи

XIV. СТРУКА: СООБРАЌАЈНА

XIV.1. Образовен профил: сообраќаен техничарНаставни предмети:- Организација на патен сообраќај- Гаражи и сервиси

XIV.2. Образовен профил: техничар за интегрален и индустриски транспортНаставни предмети:- Организација на патен сообраќај- Интегрален и индустриски транспорт


30

XIV.3. Образовен профил:сообраќаен транспортен техничарНаставни предмети:- Организација на железничкиот сообраќај- Организација на превоз на предмети

XIV.4. Образовен профил: ПТТ техничар (техничар за ПТТ сообраќај)Наставни предмети:- Поштенски сообраќај- Парично работење во ПТТ

XV. СТРУКА: ТЕКСТИЛНА

XV.1. Образовен профил:текстилен техничар - предачНаставни предмети:- Технологија на предењето- Испитување на текстилот

XV.2. Образовен профил:текстилен техничар - плетачНаставни предмети:- Технологија на плетењето- Испитување на текстилот

XV.3. Образовен профил:текстилен техничар - облагородувачНаставни предмети:- Технологија на боењето и печатењето- Испитување на текстилот

XV.4. Образовен профил: конфекциски моделарНаставни предмети:- Технологија на конфекционирање

со машини- Моделирање на облека

31


XV.5. Образовен профил:текстилен конфекциски техничарНаставни предмети:- Технологија на конфекционирање

со машини- Конструкција на облека

XVI. СТРУКА: УГОСТИТЕЛСКО-ТУРИСТИЧКА

XVI.1. Образовен профил:хотелско-туристички техничарНаставни предмети:- Агенциско-хотелско работење- Основи на угостителството и туризмот

XVII. СТРУКА: ХЕМИСКО-ТЕХНОЛОШКА

XVII.1. Образовен профил:хемиско-технолошки техничарНаставни предмети:- Аналитичка хемија- Неорганска технологија- Органска технологија

XVII.2. Образовен профил:техничар за очна оптикаНаставни предмети:- Очна оптика- Оптички мерења


32

XVIII. СТРУКА: ШУМАРСКА

XVIII.1. Образовен профил:техничар за пејзажна архитектураНаставни предмети:- Подигање и одржување зелени површини- Заштита на растителноста

XVIII.2. Образовен профил: шумарски техничарНаставни предмети:- Подигање и одгледување на шуми- Искористување на шумите

XIX. СТРУКА: ФИЗИЧКА КУЛТУРА

XIX.1. Образовен профил:аниматор по физичка култураНаставни предмети:- Теорија и методика на спортскиот

тренинг- Основи на психомоториката

4. LISTA na op{toobrazovni nastavni

predmeti za izborniot del na dràvnata


1. STRANSKI JAZIK

2. ISTORIJA

3. ESTETIKA

4. FILOZOFIJA

33 33



34

Nasoka: Primeneta likovna umetnost

(site obrazovni profili)

Nastavni predmeti:- Istorija na umetnosta- Akt so plasti~na anatomija- Kompjuterska grafika- Dekorativno pismo

5. LISTA na stru~ni nastavni predmeti za

izborniot del na dràvnata i u~ili{nata


35


Nasoka: Muzi~ka umetnost

1. Obrazoven profil: muzi~ar teoreti~ar

Nastavni predmeti:- Solfe`- Pijano- Muzi~ki folklor- Muzi~ki formi- Istorija na muzikata so poznavawe

na muzi~kata literatura

2. Obrazoven profil: muzi~ar izveduva~

Nastavni predmeti:- Harmonija - Muzi~ki formi- Kontrapunkt- Solfe`- Istorija na muzikata so poznavawe

na muzi~kata literatura




Nasoka: Baletska umetnost

1. Obrazoven profil: baletski igra~ - balerina

Nastavni predmeti:- Gluma- Karakterni igri- Repertoar- Moderen balet

2. Obrazoven profil: folkloren igra~

Nastavni predmeti:- Narodni ora- Narodno peewe- Etnologija





36

DR@AVNA MATURA VO UÊBANTA

2009/2010 GODINA

II

37


U~enicite vo gimnaziskoto obrazovanie polagaat: eksterno:

- eden zadolìtelen nastaven predmet: make-donski jazik i literatura ili albanski jaziki litera tura ili turski jazik i literatura;

- eden izboren nastaven predmet: matematika*ili stranski jazik;

interno:- dva izborni nastavni predmeti od listata

na nastavni predmeti za polagawe nadràvna matura.

Proektna zada~a.

U~enicite vo srednoto stru~no obrazovanie polagaat:

eksterno:- eden zadolìtelen nastaven predmet: make-

donski jazik i literatura ili albanski jaziki litera tura ili turski jazik i literatura;

- eden izboren nastaven predmet: matematika*ili stranski jazik;

interno:- eden izboren op{toobrazoven nastaven

predmet od listata na nastavni predmeti zapolagawe na dràvna matura;

- eden izboren stru~en nastaven predmet odlistata na nastavni predmeti za tretiotpredmet od izborniot del na dràvnatamatura vo stru~noto obrazovanie.

Proektna zada~a.

* Ispitot po matematika se realizira na dve nivoa: osnovno nivo i napredno nivo.


38

U~enicite vo srednoto umetni~ko obrazovaniepolagaat:

eksterno:- eden zadolìtelen nastaven predmet: make-

donski jazik i literatura ili albanski jaziki litera tura ili turski jazik i literatura;

- eden izboren nastaven predmet: stranskijazik ili estetika / filozofija;

interno:- eden izboren op{toobrazoven nastaven

predmet od listata na nastavni predmeti zapolagawe na dràvna matura;

- eden izboren stru~en nastaven predmet odlistata na nastavni predmeti za tretiotpredmet od izborniot del na dràvnatamatura vo umetni~koto obrazovanie.

Proektna zada~a.

Documents

Koncepcija za matura i za zavrsen ispit vo srednoto obrazovanie so