LAO HEÄ THOÁNG TIEÂU HOAÙ

ÑAÏI CÖÔNG

– Taêng theo ñaïi dòch HIV/ AIDS

– Lao tieâu hoùa/HIV gaáp 30-40 laàn

– Taïi Myõ: Tæ leä maéc beänh: da ñen > 2 laàn da traéng

Lao maøng buïng (1975-1990): 3,6%

– Taïi Anh Da ñen/ da traéng: 24/30

ÑAÏI CÖÔNG – Taïi VN (1986)

Lao ruoät vaø lao maøng buïng: 1,4%

Ñöùng thöù 6 sau Lao phoåi, maøng phoåi, xöông khôùp, naõo vaø haïch

– Thöôøng gaëp Ngöôøi treû

Nghieän röôïu

Suy dinh döôõng

AIDS

ÑÒNH NGHÓA

Laø tình traïng vieâm nhieãm laøm toån

thöông heä tieâu hoaù do tröïc khuaån

lao xaâm nhaäp vaø gaây neân lao

maøng buïng-hoài manh traøng-gan-

laùch

YEÁU TOÁ THUAÄN LÔÏI

– AÛnh höôûng dòch nhieãm HIV/ AIDS

– Voâ gia cö, khoâng ngheà nghieäp

– Di daân töø nôi coù ñoä nhieãm cao

– Nhieãm HIV deã maéc beänh hôn

SINH LYÙ BEÄNH

– Do MT hay MAC (luoân keøm beänh

AIDS)

– Thöôøng thöù phaùt sau lao phoåi

SINH LYÙ BEÄNH

– Lao maøng buïng: töø oå lao nguyeân phaùt BK

lan truyeàn theo ñöôøng baïch huyeát vaø maùu

ñeán haïch maïc treo taïo noát lao gaây hoaïi

töû vaø phoùng thích vi truøng lao vaøo maøng

– Lao ruoät: do nuoát ñaøm coù MT gaây toån

thöông khu truù hoài manh traøng. Lao ruoät

nguyeân phaùt khi TAÊ, nöôùc uoáng bò nhieãm

BK, vi truøng xaâm nhaäp vaøo ruoät gaây

beänh

GIAÛI PHAÃU BEÄNH– Ñaïi theå:

Maøng buïng vieâm ñoû, phuø neà xuaát tieát dòch

Cuû hay noát lao maøu traéng ñuïc raûi raùc trong nieâm maïc ruoät hay maøng buïng, coù theå laø haït keâ vaø hoaïi töû baõ ñaäu, daûi xô gaây dính, co keùo MB.

– Vi theå Nang lao laø toån thöông ñaëc hieäu cuûa lao MB,

2R: 0,5-1mm, hình troøn, maøu xaùm, trung taâm laø hoaïi töû baõ ñaäu, xq laø caùc TB baùn lieân, ngoaøi cuøng vaønh ñai laø lympho baøo, xen keõ sôïi vaø xô.

TRIEÄU CHÖÙNG– Lao ñaïi traøng

Raát ña daïng tuyø thuoäc cô ñòa beänh nhaân

Ñau buïng hoá chaäu phaûi, aâm æ, khoâng lan

Phaân loûng coù ñaøm nhôùt hay laãn maùu

Soát nheï veà chieàu, suy suïp nhanh

Hoá chaäu phaûi

Kernig (+), khoái u chaéc di ñoäng, khoâng ñau

TRIEÄU CHÖÙNG– Lao maøng buïng, 3 theå chính:

Coå tröôùng töï do: Treû- nöõ tuoåi daäy thì, dieãn bieán töø töø

Soát, meät moûi, chaùn aên, RLTH, RLKN

Buïng ngaøy caøng lôùn daàn, buïng baùngKhoâng coù TH baøng heä, gan laùch khoâng lôùn

TDMP, TDMT

Laø theå nheï, dieãn bieán vaø tieân löôïng toát

TRIEÄU CHÖÙNG

– Lao maøng buïng, 3 theå chính: Loeùt baõ ñaäu:

Lôùn tuoåi, dieãn bieán raàm roä

Soát cao, maïch nhanh, suy suïp nhanh

Ñau buïng, RLTH, RLKN, phaân maùu

Buïng chöôùng khoâng ñoái xöùng

Coï maøng buïng, laïo xaïo (+)

Laø theå naëng, TV do suy moøn vaø bieán

chöùng

TRIEÄU CHÖÙNG– Lao maøng buïng, 3 theå chính:

Xô dính: Ngöôøi lôùn, hieám gaëp NT-NÑ maïn tính Ñau buïng khu truù, taùo boùn, xoaén ruoät,

baùn taéc, taéc ruoät Buïng loõm loøng thuyeàn, tö theá coø suùng Daáu hieäu thöøng phuùc maïc

– Lao/ HIV Tieâu chaûy maïn khoù ñieàu trò vaø keùo daøi

+ suy suïp

CAÄN LAÂM SAØNG– CTM

BC taêng nheï 10000-15000/ mm3, chuû yeáu lympho baøo

– IDR: (+) 80%

– XQ phoåi coù söûa soaïn 1/3 lao tieán trieån, 1/3 di chöùng, 1/3 bình

thöôøng + TDMP-TDMB

– CT scan buïng, phaân bieät giöõa MT hay MAC MT: haïch maïc treo hoaïi töû, toån thöông noäi

taïng MAC: phì ñaïi nhieàu haïch, gan laùch to

CAÄN LAÂM SAØNG

– Lao ruoät

XQ ñaïi traøng coù söûa soaïn: hoài manh

traøng teo heïp

Noäi soi ñaïi traøng: giuùp sinh thieát toån

thöông

Nhuoäm- caáy phaân: neáu (+) coù giaù trò

chaån ñoaùn cao

Mieãn dòch hoïc, ELISA: 0,01-0,001 mcg/ml:

(+)/ HIV lao

CAÄN LAÂM SAØNG

– Lao maøng buïng DMB:

Vaøng chanh, dòch tieát, Rivalta (+)

Tæ troïng vaø protein taêng cao

Glucose DMB < glucose maùu: 0,96

Teá baøo: 200-2000 TB/ microL; caáy (+) thaáp

CAÄN LAÂM SAØNG

– Lao maøng buïng

Soi oå buïng- sinh thieát MB: haït lao, noát lao,

nang lao

SAÂ buïng: khi caàn phaân bieät vôùi u trong oå

buïng

Ñònh löôïng ADA (Adenosine Deaminase) ñoä

nhaäy vaø ñaëc hieäu cao trong chaån ñoaùn pb

lao MB vôùi xô gan coå tröôùng hay TDMB aùc tính

CHAÅN ÑOAÙN– Chaån ñoaùn xaùc ñònh

Nguoàn laây: quan troïng ñoái vôùi TE Tìm oå vi truøng nguyeân phaùt: XQ phoåi, xöông

khôùp, TN-SD, haïch, khung ñaïi traøng Noäi soi khung ÑT vaø sinh thieát: raát coù giaù trò Trieäu chöùng LS CLS: CT scan, SA, choïc doø, sinh thieát MB Phaûn öùng MDH ñeå xaùc ñònh HIV

– Chaån ñoaùn phaân bieät Theå lao ruoät: Vieâm ÑT maïn, K ÑT Theå lao MB: xô gan, TDMB aùc tính, u buoàng

tröùng

BIEÁN CHÖÙNG

– Taéc ruoät

– Thuûng manh traøng

– Doø tieâu hoaù

ÑIEÀU TRÒ

– Chuû yeáu ñieàu trò noäi khoa

Dinh döôõng: nghæ ngôi tuyeät ñoái, aên ñuû

chaát dd

Thuoác khaùng lao: phoái hôïp 4 nhoùm chính

Rifampicine: 10mg/kg/ngaøy

Isoniazide: 5-10mg/kg/ngaøy

Ethambutol: 25mg/kg/ngaøy

Pyrazinamide: 30mg/kg/ngaøy

Thöôøng duøng phaùc ñoà: 2SHRZ/ 4RH

ÑIEÀU TRÒ

– Thuoác khaùng vieâm

Traùnh daày dính vaø taïo xô

KV + Khaùng lao: 6 tuaàn

Prednisolone: 30-40mg/ ngaøy * 10-15 ngaøy

ñaàu sau ñoù giaûm lieàu vaø ngöng haún

CCÑ: loeùt baõ ñaäu nguy cô doø, thuûng, boäi

nhieãm

ÑIEÀU TRÒ

– Ñieàu trò trieäu chöùng

Giaûm kích thích nieâm maïc ruoät

Ñieàu chænh ñi caàu, choáng taùo boùn

Tieát cheá aên uoáng, giaûm môõ beùo

Ñieàu trò tieâu chaûy: neân sd thuoác ít t/d

phuï

– Ñieàu trò ngoaïi khoa:

thuûng ruoät, loàng ruoät, taéc ruoät

TOÙM TAÉT– Lao heä thoáng tieâu hoaù taêng theo dòch HIV/

AIDS

– Thöôøng thöù phaùt sau lao phoåi

– Thöôøng gaëp ôû ngöôøi treû tuoåi

– Lan truyeàn chuû yeáu theo ñöôøng maùu

– Hieän nay nhôø caùc thuoác choáng lao ñaëc

hieäu, caùc kyõ thuaät môùi veà thaêm doø vaø

XN, Lao TH ñaõ coù nhöõng thay ñoåi veà dieãn

bieán, LS, chaån ñoaùn, KQ ñieàu trò vaø tieân

löôïng