Lectio tertia (lekcja 3

Lectio tertia (lekcja 3.) II deklinacja, koniugacje II, III i IV.

II deklinacja:Temat zakoczony na o (w wikszoci przypadkw tego nie wida)

Genetivus singularis (druga forma podstawowa) zakoczony na i.

Wg tej deklinacji odmieniaj si rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki porzdkowe, zaimki rodzaju mskiego i nijakiego. Wyjtek eski: humus, -i ziemia (oraz wszystkie nazwy drzew, miast, krajw, wysp na us).Formy mskie w N. sg kocz si na us lub er, wg tej deklinacji odmienia si te rzeczownik vir (mczyzna); formy nijakie kocz si na um.

Odmiana przez przypadki:

Rodzaj mski na us:

Sg

N. hortus - ogrdG. horti D. hortoAcc. hortum Abl. hortoV. horte!Pl.

N. hortiG. hortorumD. hortisAcc. hortosAbl.=D. hortisV.=N. horti!Rodzaj mski na er:wikszo takich rzeczownikw i przymiotnikw traci e w dalszych przypadkach!

Sg

N. ager - poleG. agri

D. agroAcc. agrum

Abl. agroV.=N. ager!

Pl.

N. agriG. agrorumD. agrisAcc. agrosAbl.=D. agrisV.=N. agri!

Nie traci e np.: puer, pueri chopiec, vesper, vesperi wieczr, gener, generi zi, socer, soceri te.

Sg

N. vesper - wieczrG. vesperi

D. vesperoAcc. vesperum

Abl. vesperoV.=N. vesper!

Pl.

N. vesperiG. vesperorumD. vesperisAcc. vesperosAbl.=D. vesperisV.=N. vesperi!

Odmiana rzeczownika virSg

N. vir - mczyznaG. viri

D. viroAcc. virum

Abl. viroV.=N. vir!

Pl.

N. viriG. virorumD. virisAcc. virosAbl.=D. virisV.=N. viri!

Rodzaj nijaki (na um)Sg

N. verbum - sowo

G. verbi

D. verboAcc.=N.=V. verbum

Abl. verboV.=N.=Acc. verbum!

Pl.

N. verbaG. verborumD. verbisAcc.=N.=V. verbaAbl.=D. verbisV.=N.-Acc. verba!W rodzaju nijakim zawsze:

1. Acc.=N.=V.2. w liczbie mnogiej N., Acc., V. kocz si zawsze na a.

PRZYMIOTNIKCz przymiotnikw aciskich odmienia si wg dekl. II (rodzaj m. i n.) i I (r. .), cz wg dekl. III.Przymiotniki aciskie podaje si kolejno: w rodzaju mskim, eskim i nijakim, np.:

magnus, magna, magnum (w sownikach moe by zapis: magnus, -a, -um lub magnus 3) wielki, -a, -epulcher, pulchra, pulchrum (pulcher, -chra, -chrum) pikny, -a, -eliber, libera, liberum (liber, -era, -erum) wolny, -a, -eCZASOWNIK 4 KONIUGACJE :

I kon. ma temat zakoczony na a,

np. veto, vetare (zakazywa) temat veta-, II kon. ma temat zakoczony na , np. sedeo, sedre (siedzie) temat sede-,

III kon. ma temat zakoczony na spgosk lub u, np. lego, legre (zbiera, czyta) temat leg-;

struo, strure (budowa) temat stru-,

IV kon. ma temat zakoczony na i,

Np. venio, venire (przyby) temat veni-.

II kon.

Ind. praes. act. (temat + kocwka)Sg

1. sede - o2. sede - s3. sede - tPl.

1. sede - mus2. sede - tis3. sede - ntInf. praes. act.: sede - reImp. praes. act.: 2. sg: sede! (=temat)2. pl.: sede te!III kon.

Ind. praes. act. (oprcz tematu i kocwki w wikszoci osb take krtka samogoska, tzw. spjka)Sg

1. leg - o2. leg - i - s3. leg - i - tPl.

1. leg - i - mus2. leg - i - tis3. leg - u - ntInf. praes. act.: leg - e - reImp. praes. act.:

2. sg: leg - e!2. pl.: leg - i - te!

IV kon.

Ind. praes. act.

Sg

1. veni - o2. veni - s3. veni - tPl.

1. veni - mus2. veni - tis3. veni - u - ntInf. praes. act.: veni - reImp. praes. act.:

2. sg: veni!2. pl.: veni te!wiczenia

1. Do podanego tematu dopisz odpowiednie zakoczenie osobowe:

orna-

- ozdabiaszsci-

- wiedzpropera-- idcie!audi-

- suchamscrib-

- piszeveni-

- przychodzicieleg-

- czytamyerra-

- bdzduc-

- prowad!habe-

- mamyda-

- dajeszdic-

- czytajviv-

- yjecie

2. Przetumacz zdania, czasownik podaj w formie osobowej:

a. Magistri discipulos (docre).

b. Discipuli magistro epistulam (scribre).

c. Pueri verba recte legre et scribre (discre).d. Quintus agrum (arare), enim agricola (esse).

e. Ita scribo, ut (sentire).

f. Nos fabulas poetarum libenter (legre).

3. Przetumacz, uywajc przyimkw de, ad, cum, in:z przyjacielem (amicus, -i); z uczniami (discipulus, -i); na wyspy (insula, -ae); z wojskiem (copiae, -arum); w ojczynie (patria, -ae); do ojczyzny; o wojnie (bellum, -i); do gwiazd (astrum, -i lub stella, -ae); do przyjaci; w yciu (vita, -ae); o yciu.4. Przetumacz:

Cogito, ergo sum.

Ora et labora.

Dum spiro, spero.

Divide et impera.

Quod nocet, docet.

Qui tacet, consentit.

Nota bene.

Audi, vide, tace.

Verba docent, exempla trahunt.

Fugit hora, fugiunt anni.

Littera docet, littera nocet.

5. Przetumacz:

In Polonia agricolae seduli et nautae periti sunt. Nautae terras alienas visitant, sed patriam suam semper videre cupiunt. Nautae periti pericula vitare sciunt.