LEGALNI ASPEKTI MEDICINSKE PRAKSEDoc.dr Amira Kurspahi Muji

PREDAVANJE 1.

MEDICINSKO PRAVOLJUDSKA PRAVA

Medicinsko ili ljekarsko pravo ini skup pravnih pravila kojimase: ureuje medicinska djelatnostutvruju svojstva lica to tu djelatnost obavljaju i njihov odnos sa korisnicima njihovih usluga

Medicinsko pravo u irem smislu obuhvata pravne norme kojese tiu:lijekovamedicinskih sredstavaprikupljanja i transfuzije krviMEDICINSKO PRAVO POJAM

Medicinsko pravo je dio jedne ire oblasti koja se naziva zdravstveno pravo.

Zdravstveno pravo podrazumijeva sve pravne propise u interesu zdravlja ljudi.

ZDRAVSTVENO PRAVO

Za medicinsko pravo u uem smislu koristi se i izraz ljekarsko pravo jer su ljekari glavni nosioci medicinske djelatnosti. Naziv bi mogao navesti na pomisao da je rije o pravu koje se tie iskljuivo ljekara i koje njih, na odreeni nain privilegira.Meutim, u pitanju je, u stvari, pravo kome je cilj zatita pacijenta. Stoga bi se ono moglo nazvati pacijentovo pravo. Ovaj naziv je nepodesan jer ukupan odnos izmeu ljekara i pacijenta karakterie uparvo usluga koju ljekar prua. Sa stanovita naeg jezika, naziv medicinsko pravo prikladniji je od naziva ljekarsko pravo jer i nazivi drugih pravnih disciplina ukazuju na djelatnosti kojima se one bave a ne na djelatnike.

MEDICINSKO PRAVO NAZIV

Medicinsko pravo ne postoji kao zaokruen sistem pravnih normi u jednom ili vie zakonodavnih akata namijenjenih iskljuivo medicinskom zanimanju.

Jedan dio njegovih pravila se nalazi unutar zakonskih tekstova koji pripadaju raznim oblastima prava.

Meutim, veina pravnih pravila mjerodavnih za problema iz domena medicinske djelatnosti ima svoje mjesto u graanskom i krivinom pravu. Ti se problemi rjeavaju, veinom pomou optevaeih normi. Meutim kada se te norme primijene na odnos ljekar-pacijent one dobijaju osobeno znaenje, uslovljeno svojevrsnom prirodom tog odnosa.

IZVORI MEDICINSKOG PRAVA

Medicinsko pravo ne ine samo odgovarajui dravni propisi nego i propisi koje donose profesionalana udruenja medicinskih radnika tj. ljekarske, stomatoloke i farmaceutske komore. Ti propisi ine tzv. staleko pravo.

Staleko pravo medicinara ine u prvom redu:statuti komorepravila odgovarajue medicinske profesije, koja se jo nazivaju kodeksima etike ili kodeksima deontologije

STALEKO PRAVO I LJEKARSKA ETIKA

Norme stalekog prava reguliu obino:ponaanje medicinara prilikom obavljanja svog zanimanjakolegijalnost lanova staleaodnos prema pacijentimaprofesionalnu komunikaciju sa javnouodnos prema drutvuMeutim pravila stalekog prava imaju ogranien domaaj jer:vrijede iskljuivo za lanove komore dotinog staleane obavezuju pacijenta i ostala lica, ali im mogu garantirati izvjesna pravaNORME I PRAVILA STALEKOG PRAVA

Medicinsko pravo zanima naroito odnos izmeu ljekara i pacijenta povodom pruanja medicinske usluge.Taj odnos se ne odvija jedino prema pravnim pravilima nego i prema normama tzv. medicinske ili ljekarske etike.

Etika naela su primarna. Ona oblikuju pravne obaveze, odreuju njihovu sadrinu i opseg.Ono to medicinska etika od ljekara zahtijeva, to pravo i kao pravnu obavezu obilato preuzima. Jer ako bi etiki osnovi medicinske struke bili potisnuti pravom ili ekonomijom, medicina bi postala bezduna radionica za mehanike opravke. Tada ona ne bi bila plemenita pomo ovjeka ovjeku.

MEUNARODNO PRAVO LJEKARSKOG STALEA

Tamo gdje je obavljanje odreene ljekarske djelatnosti ureeno dovoljno pravilima ljekarske etike nisu potrebni nikakvi pravni propisi.

Tek ako etika pravila ponaanja nisu dovoljna da osiguraju i kvalitet ljekarske usluge, pravo mora da pritekne u pomo. Jer ljekarska etika i pravo se meusobno dopunjuju i jedno na drugo oslanjaju.

Pravilima medicinske etike sudovi priznaju o pravnu snagu, jer nepostupanje ljekara po tim pravilima povlai i pravnu sankciju. Ukratko, medicinska etika je izvor medicinskog prava.

MEDICINSKA ETIKA JE IZVOR MEDICINSKOG PRAVA

Postupci medicinskih radnika ne podlijeu samo unutranjoj (strunoj) nego i spoljanjoj (pravnoj) kontroli od strane suda.

Sudska kontrola ima za cilj da natjera zdravstvene radnike da se dre vaeih standarda u svojoj struci i da postupaju sa potrebnom panjom. U medicinsku praksu na taj nain ulaze i pravna mjerila.

Sa napretkom medicine poveavaju se i pravni zahtjevi ljekarskom umijeu, jer onaj ko vie moe taj je vie i duan.

SUDSKA PRAKSA

Mjeru dunosti odreuju sudovi u svojim odlukama, pa je stoga za medicinsko pravo od naroitog znaaja i sudska praksa.

Sudska praksa je od posebnog znaaja jer za mnoga pitanja koja iskrsavaju u odnosima izmeu ljekara i pacijenta nema preciznih i jednoznanih pisanih pravnih pravila.

Rjeavajui takva pitanja sudovi su esto u situaciji da aktivno utiu na stvaranje medicinskog prava. Njihove odluke znae i prihvatanje novih pravnih ideja tzv. sudsko usavravanje prava.

SUDSKO USAVRAVANJE PRAVA

MEDICINSKO PRAVO DJELO SUDSKE PRAKSE

U zapadnoj Evropi i SAD se govori da je medicinsko pravo, u velikoj mjeri, djelo sudske prakse. To je osobito sluaj sa pravilima koja se tiu odgovornosti.

Tumaei opa pravna pravila i prilagoavajui ih svojevrsnom odnosu ljekar-pacijent, sudovi su tokom vremena izgradili moderne sisteme odgovornosti medicinskih radnika.

U tim sistemima, pored nacionalnih obiljeja, zastupljene su i mnoge ope pravne ideje, koje su primjenjive u razliitim drutvima i univerzalne.

Medicinsko pravo je grana prava koja se tie jednog veoma vanog podruja ivota i duhovne kulture savremenog ovjeka.

Ono obuhvata pravne odnose u koje ljudi stupaju, vrlo esto, radi ouvanja svoga ivota i zdravlja.

A ivot i zdravlje predstavljaju, nesumnjivo, vrijednosti prvog reda, prema kojima se mjere sve druge ljudske vrijednosti.

ZNAAJ MEDICINSKOG PRAVA

SPECIJALNA ZNANJA SUDIJA I ADVOKATAU nekim dravama Zapadne Evrope i SAD mnogi advokati su prihvatili medicinsko pravo kao svoju specijalizaciju.

I u viim sudovima tih zemalja postoje specijalna sudska vijea za suenje sporova iz oblasti medicinskog prava.

Jer, praksa je pokazala da pravilno rjeavanje takvih sporova (koji su inae esti) pretpostavlja specijalna znanja i u sudija i u advokata.

Ljudska prava obuhvataju sve vrijednosti civilnih, kulturolokih,ekonomskih, politikih i socijalnih prava koja uvaju i jame linu, porodinu i zajedniku slobodu naroda.Pojmovni sinonimi ljudskih parava su u svakodnevnom ivotu:meunarodne pravne normedravna odgovornostslobodasigurnostljudsko dostojanstvojednakostdemokratijapravda i paravinostsolidarnosthumanostdrutvena i profesionalna etika

LJUDSKA PRAVA - DEFINICIJA

Ljudska prava su:garantirana meunsrodnim standardimazatiena meunarodnim obavezamafokusirana na dostojanstvo ovjeka i njegove porodicetite pojedince, grupe i sve narodeRealizacija ljudskih prava obavezuje dravu:ne mogu se napustiti ili biti oduzetameusobno su povezana (obrazovanje, zapoljvanje, socijalna i zdravstvena zatita)Razvojni korijeni meunarodno utvrenih i dravnim zakonomzajmenih ljudskih prava potiu od Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima iz 1948.

REALIZACIJA LJUDSKIH PRAVA

Ova deklaracija je usvojena i proglaena u Generalnoj skuptini Ujedinjenih Nacija rezolucijom 217A (III) od 10. decembra 1948 g. Sadri 30 lanova.lan 2.Sva prava i slobode uspostavljene u ovoj deklaraciji pripadaju svima bez ikakve razlike u pogledu rase, boje koe, spola i jezika, vjeroispovijesti, politikog ili drugog miljenja, nacionalnog ili socijalnog porijekla, imovine, roenja ili drugog statusa...lan 3. Svako ima pravo na ivot, slobodu i linu sigurnost.lan 6. Svako ima pravo da svugdje bude priznat kao pravni subjekt.lan 7.Svi su pred zakonom jednaki, s istim pravima na jednaku pravnu zatitu protiv bilo kakve diskriminacije kojom se kri ova deklaracija...

MEUNARODNI I DOMAI DOKUMENTI O LJUDSKIM PRAVIMAOPA DEKLARACIJA O LJUDSKIM PRAVIMA

lan 25.Svako ima pravo na ivotni standard koji unapreuje zdravlje i blagostanje, njega i njegove porodice, ukljuujui hranu, odjeu, stan i medicinsku njegu i potrebne socijalne slube, i pravo na sigurnost u sluaju nezaposlenosti, bolesti, nemoi, udovita, starosti ili neim drugim uzrokovanog nedostatka sredstava za ivot u okolnostima izvan njegove kontrole.

Majke i djeca imaju pravo na posebnu brigu i pomo. Sva djeca, bez obzira jesu li roena u braku ili izvan braka, trebaju uivati jednaku socijalnu zatitu.

OPA DEKLARACIJA O LJUDSKIM PRAVIMA

Nastala je na osnovu Ope deklaracije o pravima ovjeka iz 1948.Ona potvruje duboku privrenost temeljnim slobodama koje su date u Opoj deklaraciji o pravima ovjeka.Evropska konvencija je nastala na tradiciji potovanja slobode i vladavine prava.

Da bi se osiguralo potovanje ove Konvencije osnovani su:Evropska komisija za ljudska pravaEvropski sud za ljudska pravaEVROPSKA KONVENCIJA ZA ZATITU LJUDSKIH PRAVA I TEMELJNIH SLOBODA

Zakon o zdravstvenoj zatiti FBIH, RSZakon o zdravstvenom osiguranju FBIH, RSZakon o pravima pacijenata FBIHMeunarodne deklaracije o medicinskoj etici - deklaracija o trajkovima glau ( 1991), o pravima bolesnika( 1981), o transplantaciji ljudskih organa(1987), o profesionalnoj odgovornosti ljekara u lijeenju HIV/AIDS oboljelih (1988), o ponaanju prema psihijatrijskim pacijentima ( havaji 1997).Meunarodne konvencije o ljudskim pravima, o zpravima u biomedicini, o kloniranju 1998.IZVORI MEDICINSKOG PRAVA