МAКРО ЭДИЙН ЗАСГИЙН

ОНОЛ

Микро ба макро эдийн засгийн онол

Эдийн засгийн онолыг судалгааны түвшингээр нь микро ба макро гэж ангилна.

Микро ЭЗО нь илүү онолын шинж чанартай хийсвэрлэл түлхүү ашигладаг.

Макро ЭЗО нь илүү бодит шинжтэй гэж болох ба амьдрал дээр тохиолдох эдийн засгийн олон ойлголтуудыг судалдаг.

Мaкро ЭЗО-н хүрээнд дараах ойлголтуудыг судалдаг.

• ҮНБ, ДНБ, тэдгээрийг тооцох• Нийт эрэлт ба нийт

нийлүүлэлт• Инфляци, түүний шалтгаан• Ажилгүйдлийг бууруулах

• Банкны систем

• Хөрөнгө оруулалт, хэрэглээ

• Валютын ханш

• Гадаад худалдаа

• Мөнгөний гүйцэтгэх үүргүүд

ҮНБ, ДНБ, тэдгээрийг тооцох

Үндэсний тооцооны системийн нэг бүрэлдэхүүн хэсэг нь ҮНБ, ДНБ, тэдгээрийн тооцоо юм.

ҮНБ = GNP

Gross National ProductДНБ = GDP

Gross Domestic Product

Нэг жилийн хугацаанд тухайн улсын эдийн засгийн харьяат субьектүүдийн үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний эцсийн өртгийн нийлбэр нь

үндэсний нийт бүтээгдэхүүн юм.

Нэг жилийн хугацаанд тухайн улсын нутаг дэвсгэр дээр үйлдвэрлэгдсэн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний эцсийн өртгийн нийлбэр нь

дотоодын нийт бүтээгдэхүүн юм.

ҮНБ, ДНБ-г тооцох арга

Зардлаар нь тооцох

Орлогоор нь тооцох

Зардлаар тооцох арга

ДНБ-г зардлаар нь тооцоолохдоо өрх гэр, пүүсүүд, ЗГ-н хэрэглээг нэмэх ба олон улсын худалдааны үр нөлөөг харгалзан үздэг.

AD = C + G + I + Xn

C - Consumption

G - Government

I - Investment

Xn – Net Export

X – Export

Im - Import

Орлогоор нь тооцох арга

Эдийн засгийн харилцаанд оролцож байгаа субьектүүдийн олж буй орлогыг нэмэх замаар ДНБ-г тооцоолж болно. Эдгээ дээр шууд бус татвар ба элэгдэл, хорогдлын шимтгэлийг нэмдэг.

Үүнийг орлогоор тооцох арга гэнэ.

Дараах орлогуудыг тооцоонд хамруулна.

- Цалин

- Рент

- Зээлийн хүү

- Компаниудын ашиг

- Шууд бус татвар

- Элэгдэл хорогдлын шимтгэл

- Хөрөнгийн орлого

Нэрлэсэн ба бодит ДНБ

Тухайн оны үнээр илэрхийлэгдсэн ДНБ-г нэрлэсэн ДНБ гэнэ. Харин зэрэгцүүлсэн үнээр тооцсон ДНБ-г бодит ДНБ гэнэ.

Эдийн засагчид бодит ДНБ-ээр баримжаалан шийдвэр гаргадаг.

ҮЦБ = ҮНБ – элэгдэл

Depreciation – элэгдэл, хорогдлын шимтгэл

ҮО = ҮЦБ – шууд бус татвар

Indirect tax – шууд бус татвар

ХО = ҮО – ашиг – ашгийн татвар –

-НДШ + шилжүүлэг

ХЦО = ХО – ХАОАТ

Income tax – орлогын татвар

ҮЦБ – үндэсний цэвэр бүтээгдэхүүн

ҮО - үндэсний орлого

ХО – хувийн орлого

ХЦО – хувийн цэвэр орлого

G = 680C = 570I = 500indirect tax = 155Depreciation = 85X = 1040I m = 890

ҮЦБ = ?

YO = ?

Анхааран сонссон та бүхэнд баярлалаа