Upload
geert-van-den-munckhof
View
215
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Â
Citation preview
1
Loslaten invertrouwen
Wat gaat goed,wat gaat beter
Faciliteren en loslaten voelt alseen vreemde combinatie
Samen dingenrealiseren is goed, voor ons, en voor kinderen en kleinkinderen
Nieuwe inzichtenWaar starten we mee, waar gaan we mee stoppen en wat blijven we doen?
Dit ga ík doenZes interviews na 24 uur anders kijken, zijn en doen
ANDE
RS K
IJKEN
AND
ERS Z
IJN
ANDERS DOEN
de
24 uur van Horst aan de Maas
20 en 21 mei 2016
4
5
7
8
11
15
loslaten voelt alseen vreemde combinatie
Samen dingenrealiseren is goed, voor ons, en voor kinderen en kleinkinderen
Nieuwe inzichtenWaar starten we mee, waar gaan we mee stoppen en wat blijven we doen?
Dit ga ík doenZes interviews na 24 uur anders kijken, zijn en doen
ANDE
RS K
IJKEN
ANDE
RS K
IJKEN
ANDE
RS K
IJKEN
ANDE
RS K
IJKEN
ANDE
RS K
IJKEN
ANDE
RS K
IJKEN
ANDE
RS K
IJKEN
ANDE
RS ZI
JNAN
DERS
ZIJN
7
8
11
15
..zoonder vrieving
gèn glans..
JOEP
Colofon
Dit is een uitgave van de gemeente Horst aan de Maas
TekstenRené Lamers en Robin Ouwerkerk
Fotogra� e Sanneke Fisser
Vormgeving Geert van den Munckhof
Inhoud2
2
3
4
5
6/7
8
9
10
11
12/13
14
15
16
Inhoud
Vooraf
‘I have to change to stay the same’
Dit ging goed, dit kan beter
Van wegwijsambtenaar tot praatpaal
Schrijvend inzicht onder muziek
Quotes op vrijdag
Clapping in four
Nieuwe inzichten
Vier methoden om anders te handelen
Quotes op zaterdag
Dit doen we voor met
Horst aan de Maas
Dit ga ík doen
Pagina 3 RobinVoorwoord, gebaseerd op onze (externe) ervaringen van 24 uur.
Vrijdag 20 mei 2016, 12.00 uur. De raadszaal van
Horst aan de Maas loopt langzaam vol. Onwennige
blikken. Een groot blauw, plastic vierkant op de
vloer. Stoelen in een kring. In de tas een slaapzak
en een tandenborstel in plaats van een tablet
en papier. Het is de start van een sessie die 24
uur duurt. Een sessie over de verhouding tussen
gemeenteraad, college van B en W, directieteam en
initiatiefrijke, participerende burgers.
De samenleving verandert; er komen steeds meer
initiatieven van onderop. Hoe ga je daar als gemeente
mee om? Natuurlijk kan je die vraag bespreken tijdens
een reguliere commissievergadering. Je kunt er ook
drie keer over vergaderen. Of tien keer. Maar dan
vergader je over een relatief nieuw fenomeen in een
oude en vertrouwde structuur. Door 24 uur samen te
zijn – te praten, te discussiëren, muziek te maken en
voor velen: in hetzelfde gebouw te de nacht door te
brengen – doorbreek je die structuur. Dan lukt het om
zonder politieke agenda op een andere manier naar
de samenleving te kijken en antwoorden te vinden
op die vragen. Tijdens de 24 uur ging het van anders
kijken via anders zijn naar anders doen. Zo ontdekte
je wie dezelfde handgrootte heeft. Of wie eenzelfde
soort vakantie viert. Plots blijkt dat degene die voor het
gevoel het verst afstaat van jezelf in de basis dezelfde
waarden heeft.
We zagen dat iedereen uit zijn comfortzone werd
getrokken. De afwachtende pose van sommigen
veranderde gaandeweg in een amicale houding.
Argwaan maakte plaats voor initiatief en enthousiasme.
We zagen mensen genieten van de spelelementen,
maar ook van verdieping tijdens workshops. De lol
beklijft. Elkaar kennen en elkaar vertrouwen als de
basis voor ‘anders doen’.
Dat de gemeenteraad van Horst aan de Maas het
aandurfde 24 uur lang elkaar diepgaand te leren
kennen en zo na te denken over meer ruimte voor
burgerinitiatief, maar vooral over de eigen rol in
de samenleving zegt volgens ons – verslagleggers
van de 24 uur – al veel over de goede weg die jullie
bewandelen. ‘Anders kijken’ en ‘anders zijn’ lijken gelukt.
Nu komt het erop aan anders te doen.
René Lamers en Robin Ouwerkerk
Vooraf3
4
Pagina 4 RobinWat is er gaande in de participatieve samenleving? Waarom veranderen? Inhoudelijk stuk.
Soms moet je een andere vorm kiezen; op een andere manier met mensen in gesprek. Omdat ze onorthodoxe ideeën hebben, die niet in bestaande structuren passen. Hoe doe je dat als gemeente? En vooral: als gemeenteraad, die al pakweg 150 jaar volgens vaste procedures werkt? Marije van den Berg schetst het speelveld.
“Heel veel zaken gaan goed. Vaak past de manier van werken van gemeente en gemeenteraad prima bij de wensen van de samenleving. Maar soms schuurt het. Dan acteren burgers anders dan in kaders en regels is uitgedacht en is � exibiliteit nodig. Dan is het nodig om de oude vertrouwde, lineaire manier van werken los te laten en een pad in te slaan waarvan de uitkomsten ongewis zijn.”
“Kunstenaar Willem de Kooning zei ooit ‘I have to change to stay the same’. Als de samenleving in beweging is, moet je meebewegen om relevant te blijven. Een gemeenteraadslid van 150 jaar geleden zou zich geen raad weten in de wereld van nu. Die is enorm veranderd. Maar de procedures van de gemeenteraad zou hij wel herkennen. Dat is onthutsend en tegelijk heel mooi.”
Waar de gemeenteraad zich met besluitvorming bemoeit, moet het zo democratisch mogelijk zijn, stelt Marije van den Berg. Maar er zitten veel waarden in de democratie: burgerschap, deliberatie, transparantie, e� ciëntie, proportionaliteit (streven naar de kleinst mogelijke interventie), vrijheid van meningsuiting en legitimiteit, inclusie (rekening houden met minderheidsbelang) om er maar een paar te noemen.
Tegelijkertijd botsen die waarden soms ook. Zo staan inclusie (zoveel mogelijk mensen betrekken) en e� ciëntie vaak haaks op elkaar.
Het systeem om recht te doen aan democratische waarden is politiek. Van den Berg onderscheidt 1. het statische systeem: wetten, regels
en democratische instituties.2. het dynamische systeem: � exibele
vormen. Denk aan co-creatie en samenwerking. Vormen waarbij directe inbreng mogelijk is.
3. democratisch gedrag, ons democratisch handelen.
“Blijf je hangen in het statische systeem, dan krijgen burgerinitiatieven weinig kans. In de netwerkdemocratie is een grotere behoefte aan dynamische democratische vormen, omdat de context veelvormig is en onze systemen daarop moeten kunnen blijven passen. De taak van het lokale bestuur in deze veranderende tijden, is het aanpassen van die systemen mogelijk maken én in de gaten houden. Scherp te zijn op de processen, werkwijzen en het gedrag van de overheid – en jezelf, als functionaris in die overheid. Steeds weer de ‘democratische thermometer’ in die vormen te steken, en bij te sturen als het er niet democratischer op wordt.”
“Het passend maken en houden van onze democratische systemen is een hele opgave, waarbij alle perspectieven nodig zijn: inwoners, ondernemers, mensen uit maatschappelijke organisaties, wethouders, raadsleden, ambtenaren. Een voorwaarde: het goede gesprek erover voeren. De 24 uur zelf is daarvoor een prachtig voorbeeld. Het kan. De uitdaging is om dat vaker te doen.”
Meer lezen?
15,9 uurDe Raad voor het openbaar bestuur (ROB) pleit in het advies ‘15,9 uur, de verbindende rol van het raadslid in een vitale democratie’ voor een andere rolinvulling en tijdsbesteding van het raadswerk. Het versterken van de contacten met de samenleving staat daarin centraal.http://www.rob-rfv.nl/rob/actueel/nieuwsbericht/215/Advies+15,9+uur
Raadslid in de doe-democratieBest practices van raadsleden om hun stad een stap verder te helpen met burger- en overheidsparticipatiehttp://doedemocratie.net/content/raadslid-de-doe-democratie
Loslaten in vertrouwenNog een advies van de ROB. De vitale samenleving, waarin mensen zich volop inzetten, bestaat al. Het is de overheid die moet veranderen. Loslaten is de belangrijkste trede; geef burgers alle ruimte. En reguleer alleen iets wanneer dat echt nodig is.http://www.rob-rfv.nl/rob/publicaties_rob/publicatie_rob/184/Loslaten+in+vertrouwen
Niet buiten de burger rekenenHet idee is om de samenleving (burgers én bedrijven) meer verantwoordelijkheid te geven. Dat veronderstelt een reservoir aan maatschappelijke energie. Is dat er wel? Er is het risico de participatieve samenleving te overvragen, stelt het Sociaal en Cultureel Planbureau. En hoe representatief zijn de actievelingen?http://www.scp.nl/Publicaties/Alle_publicaties/Publicaties_2016/Niet_buiten_de_burger_rekenen en alle magazines op http://www.tijdvoorsamen.nl/
‘I have to change to stay the same’4
5
Pagina 5 René Robin (René voegt samen)Dit ging goed, dit kon beter: twee (drie?) voorbeelden van burgerparticipatie in korte dialogen met deelnemers.
Dit ging goed, dit kan beterVan fouten leer je. Maar soms is het beter te kijken naar wat wél goed ging om de waarden van
successen te kennen. Die neem je mee naar verbetering.
‘Besluitvormingsprocessen � exibeler inrichten’
Bram Hendrix (fractievoorzitter Essentie)Els van der Molen (Clustermanager Ruimte)
Bram: “Vraag je mij naar een besluit dat we goed hebben genomen, dan denk ik: het afvalsysteem.”
Els: “Grappig, dat voorbeeld had ik ook.”
Bram: “De raad kwam met een heldere opdracht. De doelen waren goed geformuleerd. En ja, die besluitvorming was dit keer topdown. Soms is dit nodig. Tenslotte: ik ben ervoor gekozen om dat soort besluiten te nemen. Wij – de gemeenteraad - maken afwegingen, stellen kaders, het college voert uit.”
Els: “Dus een luisterend oor voor initiatieven, en dan zelf – als raad – afwegingen maken. Dat kan als de raad vooral over hoofdlijnen spreekt. Dan komt er meer ruimte voor initiatieven en kan je het systeem veranderen.”
Bram: “Vraag is wat je bij een initiatief als Gasthoes aan kaders kunt meegeven. We hebben daar geen regels voor.”
Els: “Het is belangrijk de verwachtingen te managen. Wat ik mij afvraag of en zo ja in welke mate ik ambtenaren moet laten meelopen met initiatieven. Ik wil dat medewerkers ondernemend zijn. Wil verantwoordelijkheid laag in de organisatie. Maar als medewerkers een eerste keer meedenken en een tweede keer terugkomen bij een initiatief, dan is het na de vierde keer: ‘de gemeente zit aan tafel, dus het gaat door... ’. Dat is een lastig verhaal.”
Bram: Voor mij is de vraag: als je medewerkers als vooruitgeschoven posten hebt bij initiatieven, moet ik ze dan kennen? Bijvoorbeeld vanuit de behoefte aan informatie. Of blijf ik alleen zaken doen met B en W?”
Els: “De scheiding is niet meer zo strak. De opgave die we met elkaar hebben, wordt steeds complexer. We zullen besluitvormingsprocessen � exibeler moeten inrichten, met respect voor ieders rol.”
‘Spiegel voorhouden en contact houden’
Aniet Fonteyne (raadslid SP)Richard van der Weegen (raadslid PvdA)
Aniet: “Een goed raadsbesluit vind ik de motie voor statushouders. Doordat alle partijen hem indienden, gaven we gezamenlijkheid aan. Stel je voor als één partij niet had meegedaan… Dit is iets wat je niet aan de samenleving kunt overlaten, want je moet dat goed regelen en registreren. De motie heeft ook iets persoonlijk: mensen meldden zich aan als vrijwilliger.”
Richard: “Ik ben trots op de randvoorwaarden die we hebben bereikt in LOG Witveld, waar het Nieuw Gemengd Bedrijf komt. Hadden we hard ‘tegen’ geroepen, terwijl er een raadsmeerderheid was, dan hadden we geen beeldkwaliteitsplan en geen verkeerscirculatieplan bereikt.”
Aniet: “Dan heb je het maximale eruit gehaald. Ik zou willen dat alle kernen een Huis van de Wijk krijgen, waarin een school samenwerkt met ouderen, en waar mensen met een achterstand kunnen werken.”
Richard: “Mijn droom is dat we weten hoe je burgerinitiatieven organiseert. Op zich bestaat in onze gemeente de participatie-samenleving al langer, maar wanneer stap je op een rijdende trein, zonder het initiatief te verstoren?”
Aniet: “Zoals met het Gasthoês: moet je ingrijpen als ze zich niet aan de kaders houden?”
Richard: “Misschien moet je in het begin zeggen: ‘Droom vooral.’ Maar op een gegeven moment moet je toch afwegen.”
Aniet: “Of met het zwembad: moet je als raad zelf ook niet weten wat je wilt?”
Richard: “Maar de verenigingen weten veel beter wat de behoeften zijn. Stap je echter aan het eind van de rit op de trein, dan loop je het gevaar dat het idee wordt afgewezen en initiatiefnemers de volgende keer geen actie meer ondernemen. Je zou ze misschien een spiegel voor kunnen houden: ‘Zijn jullie als initiatiefnemers binnen de kaders gebleven?’”
Aniet: “En als raad moet je je informatie up-to-date houden, om het initiatief te kunnen beoordelen. En de initiatiefnemers moeten het gevoel hebben dat we ze volgen. Contact houden.”
5
6
Een initiatiefnemer hoort enthousiast het gemeentehuis in Horst te verlaten,
maar beleidskaders, regels en controles dempen het enthousiasme. Waar gaat het fout
en wat kunnen raadsleden en directie daarvan leren?
Enkele cases op een rijtje.
Van wegwijsambtenaar tot praatpaal6
Kees SandersThe Village
Initiatief: muziekevenement in De Berkel
Doet: Organiseert alternatieve-
muziekevenementen voor jongeren van 18 tot
30 jaar op verrassende locaties (o.a. kasteel), als
alternatief voor de horeca in het centrum van
Horst.
Hobbel: Wilde in zwembad De Berkel een
muziekevenement organiseren maar de
gemeente verlangde eerst een businessplan,
voordat dit initiatief beoordeeld zou worden. Dat
lukte de initiatiefnemers echter niet meer vóór
het evenement.
Nodig: Enthousiasme van de gemeente.
Inzicht: “Op zich bedient The Village een
doelgroep die interessant is voor de gemeente
en die niet aan bod komt in de soos. De
gemeentelijke organisatie sluit dus niet aan bij de
vraag. Goed zou zijn om iemand
anders ook naar het idee te laten
kijken.”
Anita BroosBewoonster Hof te Berkel
Initiatief: speel- en beweegstraat in Hof te Berkel
Doet: Plaatsen van speeltoestellen door de wijk die geschikt
zijn voor jong en/of oud met ontmoeting als doel. Daarnaast
werken de toestellen preventief en revaliderend voor
ouderen.
Hobbel: Gemeente eiste een ‘zwaar contract’,
initiatiefnemers liepen telkens achter op het proces.
Enthousiasme bij initiatiefnemers stroomt weg; ze zijn tien
uur per week ermee bezig. Een stichting is nodig, wat tijd en
geld kost.
Nodig: Iemand die het proces begeleidt en enthousiasmeert.
Inzicht: “Bedoeling is dat je enthousiaster het gemeentehuis
verlaat. Nu zegt de gemeente niet ‘Hoera, er is iemand die
zich met de leefomgeving bezighoudt’, maar wordt het
enthousiasme weggenomen. Een andere grondhouding
is nodig: meer ondernemerschap en een groter
omgevingsbewustzijn. Wat zou helpen, is een vergadering
op locatie en een ambtenaar die
ons wegwijs maakt.”
7Van wegwijsambtenaar tot praatpaal
7
Stanley Der Meer en Leo BeteramsNaoberzorg Meerlo
Initiatief: seniorenwoningen in Meerlo
Doet: Als ouderen niet meer thuis kunnen komen, kunnen
ze naar een verzorgingshuis. Er zijn er twee in de buurt. Maar
door te verhuizen, verlaten ze hun vertrouwde omgeving
en verliezen ze hun sociale netwerk. Door in Meerlo tien
seniorenwoningen te bouwen, eventueel in combinatie met
starterswoningen, kunnen deze mensen in hun vertrouwde
omgeving blijven.
Hobbel: De afwachtende houding van de gemeente. Hoewel
vrijwilligers veel kunnen verzinnen en organiseren én het
verdienmodel deugt, is er meer ondersteuning nodig, zowel in
kennis als naar externe partijen toe.
Nodig: Faciliterende rol van de gemeente, meedenken over
knelpunten en eventueel garantstelling.
Inzicht: “Dit initiatief loopt van het kastje naar de muur: van
zorgkantoor naar gemeente naar externe � nancier. Dat kan niet
de bedoeling zijn. Als gemeente en bewoners samen optrekken
richting zorgkantoor, dan is er veel mogelijk. Hier moeten we
– met ambtenaren erbij – eens met de benen
op tafel over doorpraten.”
Reinier MeestersSportzone
Initiatief: realiseren van een sportzone rondom
de Kasteelse Bossen
Doet: creëert met acht sportverenigingen een
sportgebied van regionale en misschien wel
landelijke betekenis. In de samenwerking tussen
scholen, verenigingen en commerciële partijen
wordt dan de leefbaarheid van Horst vergroot
Hobbel: Gemeente die niet kan loslaten.
Nodig: Rust. Als het bij de verenigingen ligt,
dan moet de gemeente het daar ook laten
en niet vragen om tussenrapportages. En
een faciliterende rol: juridische steun bij het
oprichten van een stichting. Ten derde: een
actieve rol van raadsleden. Als ze vragen hebben,
bel direct naar de initiatiefnemers en doe dat niet
via B en W.
Inzicht: “Wat Sportzone nodig heeft, klinkt
logisch. Maar faciliteren en loslaten voelt als een
vreemde combinatie. Sportzone heeft een mooie
combinatie van ambitie en realiteitszin: ze gaan
er helemaal voor, maar ze snappen heel goed
ook dat misschien niet het
hele plan kan worden
gerealiseerd.”
8
“Als je aangehecht bent,
raak je incrowd. Ben je
eenmaal niet aangehaakt,
kom je er ook moeilijk
weer bij.”
“Hoe mooi dat ik mijn
vader naar voetbal kan
brengen, zoals vroeger de
rollen omgedraaid waren
en hij mij bracht.”
“Geniet van de dingen die
je hebt.”
“Blij dat er mensen zijn die
inwoners proberen bij de
gemeente te betrekken.”
Journaling is een vorm van
dagboekschrijven. Door je
inzichten op te schrijven,
word je je bewust van
constanten en veranderingen.
Zet je pen op papier en
begin te schrijven wat er in je
opkomt. Met muziek wordt
je rechter hersenhelft, waar
creativiteit en emoties zitten,
gestimuleerd. De ‘Hang’
-een Zwitsers percussie-
instrument- wordt bespeeld.
Een greep uit de inzichten
die tijdens die muziek zijn
opgeschreven.
”Maatschappelijke
betrokkenheid wil ik
samen met collega’s doen.”
“Samen dingen realiseren
is goed, voor ons en voor
kinderen en kleinkinderen.”
“Openstaan voor nieuwe
en andere dingen, om
tot nieuwe inzichten te
komen.”
8
”
“Hoe komen we verder?
Met de nadruk op ‘hoe’.”
“Ik ontdek dingen waarvan
ik nu nog niet weet
waarom ze belangrijk zijn.”
“De gemeenteraad is echt
een vertegenwoordiging
van de bevolking. Dat kun
je gebruiken als input.”
Schrijvend inzicht onder muziek8
9
“Soms moet je dingen op je af laten komen om vervolgens te
kijken hoe te handelen.”
Quotes op vrijdag
“Als ambtenaar zou ik graag sparren met de gemeenteraad. Die heeft heel veel antennes in de
samenleving.”
“Moeten wij als gemeenteraad nog wel kaders stellen als we toch meestal akkoord gaan met plannen die buiten die kaders vallen?”
“Is dit beleid, of is erover
nagedacht, zou Jan Schae� er
hebben gezegd.”
“We nemen geen besluiten over de dossiers die op tafel liggen, maar die dossiers zijn geen verboden gebied.”
“Als raad inspirerend zijn
naar de maatschappij; dat is
de uitdaging.”
“Burgerparticipatie kun je lastig kaders meegeven,
maar je kunt wel zeggen wat je ervan vindt, maar
dat is een nieuwe vorm van kaders zetten.”
“Alle zaken die je al hebt geregeld hebben de neiging te institutionaliseren.”
“Laten we stoppen met
‘mijnheer’ en ‘mevrouw’
zeggen tijdens raads- en
commissievergaderingen.”
“Er is iets waar jij een onderdeeltje van bent,
maar wat samen het totaal vormt.”
9
10Clapping in FourMet verschillende ritmes en klanken kunnen verschillende
groepen – gemeenteraadsleden, bestuurders, ambtenaren,
inwoners –prima tot een organisch, divers en swingend geheel
komen.
10
Joshua Samsom:
“We maken samen muziek.
Iedere groep speelt zijn eigen
deel, en toch klinkt het als één
geheel. Zie je elementen die je
mee kunt nemen in de ‘echte’
wereld?”
Roy Bouten:
“Het is hier een beetje een
dictatuur. Er is toch iemand die
zegt wat je moet doen.”
Joshua Samsom:
“Ik zie mezelf meer als iemand
die kaders stelt aan het
speelveld. Inwoners vinden
het ook � jn duidelijkheid te
hebben.”
11
• Denken in kansen
• Andere samenwerkingsvormen dan partijen
• Inwonerbelangen gelijkstellen aan belangen ondernemers
• Beter duiden en hanteren risicobenadering
• Beter gebruiken van expertise raadsleden
• Meer informeel overleg tussen raad, college en organisatie
• Minder kaders
• Open huishouding
• Dynamische teams
• Huis van de gemeenschap zijn
• Meer inspireren
• Meer vertrouwen
• Eigen partijbelang doorvoeren
• Hokjes denken
• Beleidsnota’s
• Praten over bijzaken
• Zenden
• Rigide processen
• Denken in procedures
• Lange doorlooptijden van voorstel tot besluit
• Krampachtige afstand tussen raad en organisatie
• Je beter voelen dan een ander
• Besloten vergaderingen
• Vergaderstructuur
• Van tevoren een beeld vormen en daar naartoe werken
• Dichtgetimmerde kaders
• Statisch en plechtig vergaderen
• Ieders inbreng waarderen
• Dialoog
• Gezamenlijk sparren met college
• Loslaten
• Huidige onderlinge samenwerking
• Los van politieke kleur met elkaar in gesprek
• Naar elkaar luisteren (en daarop reageren)
• Managen Verwachtingen
• Koesteren burgerkracht
• Elkaar respecteren (binnen en buiten de raadzaal)
• Kritische houding
Starten met
Stoppenmet
Doorgaan met
Nieuwe inzichtenTo stay the same, you need to change, zei kunstenaar Willem de Kooning. Wil je als gemeenteraad en
gemeente een rol blijven vervullen in een veranderende samenleving, dan zal je sommige dingen anders
moeten doen. Met welke actie/houding/gemoedstoestand moeten we starten, stoppen of doorgaan?
11
12
Vier methoden om anders te handelenHoe handel je anders dan je gewoon bent? Hoe omzeil je de systemen vol geijkte
communicatiestromen? Vier werkvormen om patronen te doorbreken.
Vind uit hoe een spel lekker
loopt, door eerst te ervaren
hoe regels van buitenaf jouw
spel beïnvloeden. Deelnemers
bepalen zelf het spel en de
regels.
Twee spelers beoordelen
het spel vanaf de zijkant
en treden waar nodig op.
Wanneer een speler een
regel wil invoeren, moet hij
naar een toegewezen plek.
Op een andere plek geef je
aan wanneer iemand een
regel overtreedt.
Het spel begint. Iemand
gooit een bal over. Een ander
grijpt mis. Een speler gaat
naar de plek en bepaalt
een regel: “Wie de bal laat
vallen, bepaalt een regel.”
Vervolgens moet de bal
door een hoepel worden
overgegooid. Regel na regel
stapelt zich op. Het spel
wordt onmogelijk.
“Ik heb er geen gevoel
meer bij. De regels maken
het spel kapot. Er zijn ook
onuitgesproken regels: we
gooien over.”
Wanneer de spelers voortaan
regels in overleg bepalen en
de twee aan de zijkant meer
helpen en coachen in plaats
van oordelen en corrigeren,
loopt het spel lekkerder en
hebben de spelers er weer
plezier in.
Met de familieopstelling leg je
onbewuste patronen binnen
een gezin vanuit het verleden
bloot. Maar je kunt dit ook in
organisaties gebruiken, of in
een casus als de Sportzone.
In de familieopstelling
� ankeren B en W / ambtelijke
apparaat het Dendron
College en de ondernemers
in het gebied de kopgroep.
Naast B en W staan de
sportverenigingen, verderop
de omliggende dorpen.
Buiten het ‘speelveld’
op afstand staat de
gemeenteraad die over het
budget en het zwembad
beslist.
Kiezen de partijen hun
gewenste positie, dan
naderen verenigingen,
Dendron College,
ondernemers en de
omliggende dorpen de
kopgroep en omarmen ze
het initiatief: “We willen meer
betrokken worden.”
De raad omarmt het ook,
maar voorzichtig: “We
moeten rekening houden
met andere initiatieven die
ook budget vragen.”
College/ambtenarij willen
ook het initiatief omarmen,
maar op gepaste afstand.
“We moeten overzicht
houden.”
SpelSpel zonder regels
OpstellingHet project Sportzone in therapie
12
13
Vier methoden om anders te handelenZet je oordeel aan de kant
en ontdek onderliggende
behoeften. Door middel van
doorvragen. Daarmee krijg
je veel meer informatie. En is
de vragende ook veel beter
geholpen.
“Informatie binnenhalen hoort
bij mijn rol als raadslid. Stel
dat je bij burgerinitiatieven
een fase inbouwt dat je
onafhankelijk kunt denken
en meepraten. Maar hoe
blijf ik dan trouw aan de
uitgangspunten van mijn
partij?”
Eén van de raadsleden
brengt dit dilemma in
tijdens de intervisie. Andere
deelnemers interpreteren
de vraag en herformuleren
hem. ‘Hoe creëer ik een
politiek neutrale fase van
informatievoorziening? Hoe
kan ik trouw blijven aan de
uitgangspunten van de partij
bespreekbaar maken binnen
de eigen fractie? Hoe blijf ik
vanaf minuut één volledig
op de hoogte van een
burgerinitiatief om uiteindelijk
een beter besluit te nemen?
De vragen verleidden het
raadslid zijn eigen vraag te
herformuleren: ‘Hoe kan ik
mijn functioneren zodanig
aanpassen dat ik in een
eerdere fase over voldoende
informatie beschik om mijn rol
als raadslid goed te kunnen
vervullen.‘
Zoek een beleidsterrein waarop
veel initiatieven vanuit de
samenleving komen. En
bedenk dan wat je wilt weten
van die initiatieven. Tijdens een
vragenstorm is er geen goed of
fout.
Rond het
accommodatiebeleid in
Horst aan de Maas worden
binnen een half uur 82 vragen
geformuleerd, te stellen aan
B en W en de initiatiefnemers.
Daarna bepaal je samen
welke vragen echt belangrijk
zijn. De belangrijkste vragen
die eruit komen:
• Wat is het startpunt: het
huidige beleid of een
nullijn?
• Durven we heilige huisjes
omver te duwen?
• Hoe wegen we de
belangen tegen elkaar af?
• Wat is ‘onze’ rol als
gemeenteraad?
• Hoe zien anderen ‘onze’
rol?
• Durven we het aan om
dorpsraden een zak geld
te geven en te zeggen:
hier mag je het mee
doen?
IntervisieDe vraag achter de vraag
VragenstormHet zusje van de brainstorm
13
14
“We moeten verwachtingen aftasten om teleurstellingen
aan het einde van de rit te voorkomen. Het is belangrijk elkaar te blijven informeren.”
Quotes op zaterdag
“Misschien moeten we wat vaker sessies
organiseren met de benen op tafel. Gewoon elkaar
informeren en van gedachten wisselen zonder
politieke agenda.”
“De gemeenschap moet aan de slag: zelf komen met
initiatieven en ideeën.”
“Wij vinden het mooi dat de gemeenteraad nieuwsgierig is naar ons initiatief, maar je
moet wel even op je beurt wachten.”
“Je ziet de zin als je de onzin
wegstreept.”
“Loslaten en vertrouwen hebben dat het
goed komt; dat voelt toch onwennig.”
“Het zou goed zijn om als gemeenteraad met inwoners te praten zonder dat het college erbij zit.”
“Als ik van tevoren de kaders zou
weten, heb ik net zoveel plezier als
wanneer ik de kaders niet ken.”
“We hebben 16
miljoen bondscoaches
in dit land. We hebben
ook 16 miljoen
verkeersexperts.”
14
15Na 24 uur informatie, spel, muziek, inzichten, dialoog, gaan we
dit doen om inwoners van Horst aan de Maas te betrekken.
Op juiste moment op
burgerinitiatieven inspringen
Meer harmonieuze
samenleving realiseren
Samen ‘dingen’
realiseren en gelukkig worden
Voorbeeldgedrag tonen
Minimaal drie alternatieve
vergaderdialogen voorstellen
Gasthoês revitaliseren
Hoofdthema’s toetsen
aan het ‘hoe’, kaderstructuur voor
commitment en informeel half uurtje
vooraf aan commissievergadering
Structuren laten vieren
en met meerdere disciplines in gesprek
gaan hoe het doeltre� ender kan
Staande initiatieven
Sevenum en Grubbenvorst verzamelen
Een dialoog realiseren tussen
gemeenteraad en ambtelijke organisatie,
bijvoorbeeld in een inspiratieraad
Faciliteren van
burgerinitiatieven
Verwachtingen managen en op
gezette tijden communiceren
Meer informeel informeren,
meer samenwerken, minder kaders, meer
stippen aan de horizon
Voorstellen toetsen
door veel te delen
Initiatief ‘Gezondste Regio 2025’
ondersteunen door te luisteren en te
stimuleren
Door alle fracties heen op
hetzelfde informatieniveau zitten door
met alle fractievertegenwoordigers naar
dorpsraden, burgers en verenigingen te
gaan; daarna kun je zelf je afwegingen
maken, maar is er minder ruis op de lijn
Dit doen we voor met Horst aan de Maas
Energie en inzet hoog laag
15
16Dit ga ík doen
Best leuk, 24 uur lang elkaar beter leren kennen en bijgepraat worden over overheidsparticipatie en
burgerinitiatieven. Veel nieuwe inzichten en plannetjes, maar het gaat uiteindelijk om het resultaat.
Dus is de vraag: wat ga jij doen?
“Ik vind het goed om met elkaar in gesprek te zijn,
vooral op andere manieren dan in de structuren die we
als raad gewend zijn. Ik denk dat het goed is naar buiten
te gaan en andere vormen te zoeken, waardoor je elkaar beter leert kennen en leert
waarom mensen keuzes maken zoals ze die maken. Ik ga meer vooraf mensen
opzoeken en bespreken waarom ze dingen willen
zoals ze willen.”
‘Vooraf mensen opzoeken’
Loes Wijnhoven, CDA
“We zijn gewend in hokjes te denken. We mogen wat meer out of the box denken. Ik denk dat het allemaal wat informeler kan. Gewoon voorafgaand aan een vergadering een uurtje bij elkaar komen. Een informeel gesprek kan tot nieuwe inzichten leiden en hoeft niet te betekenen dat je allemaal op één lijn zit.”
‘Out of the box denken’
Jim Weijs, D66
“Uiteindelijk willen mensen hetzelfde, maar
kiezen ze een andere manier om er naartoe
te gaan. Ik wil naar buiten gaan om met
de burgerinitiatieven in gesprek te gaan en
te kijken wat we als gemeente kunnen doen,
zodat we er samen een succes van kunnen
maken.”
‘Met burgerinitiatieven
in gesprek ‘Bart Cox, SP
“We zullen nog wat vaker spreekwoordelijk met de benen op tafel een probleem van alle kanten moeten bekijken en informatie inwinnen. Dan zullen we zien dat we niet te ver van elkaar af zitten en dat we kunnen afkoersen op de beste oplossing voor iedereen.”‘Vaker met benen
op tafel’Janny Hermans, Essentie
“Mijn ambtenaren zijn afgelopen weken knap met deze sessie bezig geweest en hebben dat ook erg leuk gevonden. Dat geeft aan dat een andere manier van denken en doen al in onze organisatie is. Ik ben blij te zien welk e� ect dit organiseren heeft op de ambtenaren en dat het ondernemende waar om is gevraagd, ook vanuit de buitenwereld, begint te komen en er soms al is.”
‘Ondernemende ambtenaren’
Hans van der Noordt, gemeentesecretaris
“Ik ga ervoor zorgen dat alle participanten – inwoners, ambtenaren, collegeleden of raadsleden - op hun talenten beoordeeld worden en ingezet worden. We gaan veel meer denken vanuit inhoud en vanuit nieuwe werkvormen ergens naartoe werken. Nu handelen we nog te vaak alsof structuur het doel is in plaats van het middel.”
‘Nieuwe werkvormen’Roy Bouten, PvdA