MARKSİZM VE ULUSAL SORUN

8/14/2019 MARKSZM VE ULUSAL SORUN

1/70

MARKSZM VE ULUSAL SORUNJ.V.Stalin

[Giri] / 1- Ulus / 2- Ulusal Hareket / 3- Sorunun Koyuluu / 4- Ulusal-Kltrel zerklik / 5- "Bund" ve Onun Milliyeti Ayrlkl / 6-

Kafkasyallar, Tasfiyecilerin Konferans / 7- Rusya'da Ulusal Sorun

Rusya'da kar-devrim dnemi beraberinde yalnz "gkgrlts ve imek" deil,fakat hareket hakknda hayal krkl, ortak glere inanszlk da getirdi. nceleri

"aydnlk gelecee" inanlm ve bu nedenle hangi milliyetten olunursa olunsun ortakmcadele edilmiti: Hereyden nce ortak sorunlar! Gnllere kuku szd veayrmalar balad. Herkes kendi ulusal meclisciine: Herkes sadece kendine gvensin!Hereyden nce "ulusal sorun"!


2/70

Bu arada lkede iktisadi yaamda nemli ve hzl bir deiiklik meydana geldi. 1905 ylbeyhude yaanmamt: sertlik dzeninin kalntlar bir darbe daha almt. Alkyllarndan sonra, bir dizi iyi hasat yllan ve bunu izleyen snai kalknma, kapitalizmigelitirdi. Bu, zellikle kenar blgeler iin geerlidir. Bu durum ise Rusya milliyetlerininktisadi pekime srecini hzlandrmak zorundayd. Bu milliyetler harekete gemek

zorundayd...

Bu dnemde kendisini kabul ettirmi olan "anayasal rejim" de bu dorultuda,milliyetiliin uyanmas dorultusunda etkide bulunuyordu. Gazetelerin ve geneldeyazn'n gelimesi, belirli bir basn ve kltrel kurulu zgrl, halk tiyatrolar vebenzerlerinin saysndaki art, hi kukusuz "ulusal duygular"n glenmesine yardmcoldu. Seim kampanyas ve siyasi gruplar ile Duma, uluslarn canlanmas iin yeniolanaklar ve onlarn seferber edilmesi iin yeni, geni bir arena sundu.

Yukardan gelen militan milliyetilik dalgas, "zgrlk sevgileri"nden dolay kenarblgelerden almak isteyen "iktidar sahiplerinin" yapt bir dizi basklar, bazen vahibir ovenizme varan tabandan bir milliyeti kar-dalgaya sebep oldu. Yahudiler

arasnda Siyonizmin121 glenmesi, Polonya'da artan ovenizm, Tatarlar arasndaPanislamizm, Ermeniler, Grcler ve Ukraynallar arasnda milliyetiliin glenmesi,kk-burjuvalarn anti-semitizme genel eilimleri tm bunlar herkese bilenenolgulardr.

Milliyetilik dalgas gittike glenerek yaklayor ve ii kitlelerini de sarma tehlikesi

gsteriyordu. Kurtulu hareketi geriledii lde, milliyetilik iekleri bir o kadar bolayordu.

Bu zor dnemde Sosyal-Demokrasiye yce bir grev dyordu milliyetilie kardurmak, kitleleri genel "salgn"dan korumak. Bunu yapabilecek durumda olan, Sosyal-Demokrasi, ve yalnzca Sosyal-Demokrasi idi, nk o, milliyetilie kar, snanmenternasyonalizm silahn, snf mcadelesinin birlii ve blnmezliini koyuyordu. Vemilliyetilik dalgas ne kadar gl yaklarsa, Rusya'nn tm milliyetlerinden

proleterlerin birlii ve kardelii iin Sosyal-Demokrasinin sesi o lde ykselmekzorundayd. Burada, milliyeti hareketle dolaysz kar karya gelen kenar blgelerinSosyal-Demokratlar iin zel bir salamlk gerekiyordu.


3/70

Ancak, Sosyal-Demokratlarn tm bu grevin seviyesinde deillerdi, ncelikle de kenarblgelerin Sosyal-Demokratlar. nceleri ortak grevleri vurgulam olan "Bund", artkkendi zel, salt milliyeti hedeflerini n plana getirmeye balyor ve bunda"Sabbath[1] kutlanmas"n ve "Yahudi dilinin tannmas"n seim kampanyasnnmcadele noktalarndan biri olarak ilan edecek kadar ileri gidiyordu.[2] "Bund"uKafkasya izliyordu: nceleri dier Kafkasyal Sosyal-Demokratlarla birlikte "ulusal-kltrel zerklik"i reddetmi olan Kafkasyal Sosyal-Demokratlarn belirli bir blm,bu sorunu bugn aktel bir talep olarak ileri sryor.[3] Milliyeti yalpalamalardiplomatik biimde kutsam olan tasfiyeciler konferansnn ise szn bileetmiyoruz.[4]

Bundan u sonu kyor: Rusya Sosyal-Demokrasisinin ulusal sorun zerine gr,btn Sosyal-Demokratlar iin ak deildir.

Ulusal sorunun ciddi ve her yanyla aydnlatlmasnn acilen gerekli olduu grlyor.Tutarl Sosyal-Demokratlar, nereden gelirse gelsin milliyetilik dumanna kar tekadammasna ve yorulmak bilmeksizin almak zorundadrlar.

IULUS

Ulus nedir?

Ulus hereyden nce bir topluluk, belirli bir insan topluluudur.

Bu topluluk bir rk ve bir airet topluluu deildir. Bugnk talyan ulusu Romallardan,Germenlerden, Etrsklerden, Yunanllardan, Araplardan vb.; Fransz ulusuGalyallardan, Romallardan, Britanyallardan, Germenlerden vb. olumutur. Ayn ey,eitli rk ve airetlerden insanlarn bir ulusa biimlendikleri ngilizler ve Almanlar vb.in de geerlidir.

Demek ki ulus, bir rk ve bir airet topluluu deil, fakat tarihi olarak meydana gelmibir insan topluluudur.


4/70

te yandan, tarihi olarak meydana gelmi ve eitli airet ve rklardan olumuolmalarna ramen, bir Keyhsrev'in veya bir skender'in byk devletleri kukusuz ulusolarak adlandn-lamaz. Bunlar ulus deil, fakat u ya da bu fatihin zafer veyayenilgisine gre birleip ayrlan rasgele ve gevek biimde birlemi gruplaropluluudur.

Demek ki ulus, rasgele ve geici bir topluluk deil, fakat istikrarl bir insanopluluudur.

Ancak hep istikrarl topluluk bir ulus deildir. Avusturya ve Rusya da istikrarlopluluklardr, fakat hi kimse bunlar ulus olarak adlandrmaz. Ulusal topluluu devletopluluundan ayran nedir? Dier eylerin yansra, ulusal topluluk ortak bir dil

olmakszn dnlemezken, devlet iin ortak bir dilin mutlaka gerekli olmamas.Avusturya'da ek ulusu ve Rusya'da Polonya ulusu, her biri ortak bir dile sahipolmakszn varolamazlard, fakat Rusya'da ve Avusturya'da bir dizi dillerin varl, budevletlerin btnlne [Integritat] halel getirmez. Tabii ki burada ynetimlerin resmi

dilleri deil, halkn konutuu diller szkonusudur.

Demek ki dil birlii, ulusun karakteristik belirtilerinden biridir.

Bu, eitii uluslarn her zaman ve her yerde farkl diller konutuu veya bir ve ayn dilikonuan herkesin mutlaka bir ulus oluturduu anlamna gelmez elbette. Her ulus iinortak bir dil; fakat eitli uluslar iin mutlaka ayr diller deil! Ayn zamanda eitlidiler konuan bir ulus yoktur, fakat bu, ayn dili konuan iki ulusun olamayacaanlamna gelmez! ngilizler ve Kuzey Amerikallar ayn dili konutuklar halde, tek ulusoluturmazlar. Ayn ey Norveliler ve Danimarkallar, ngilizler ve rlandallar iin degeerlidir.

Fakat rnein, ortak bir dil konutuklar halde ngilizler ve Amerikallar neden tek ulusoluturmazlar?


5/70

Hereyden nce, birlikte deil, ayr topraklar zerinde yaadklar iin. Bir ulus ancakuzun sreli ve dzenli ilikiler sonucunda, insanlarn kuaktan kuaa biraradayaamalar sonucunda oluur. Ne var ki, ortak bir toprak olmakszn uzun srelibirarada yaama olanakszdr. ngilizler ve Amerikallar nceleri ayn toprak zerinde,ngiltere'de yayorlard ve bir ulus oluturuyorlard. Sonra ngilizlerin bir ksm,ngiltere'den yeni bir topraa, Amerika'ya g ederek, bu yeni toprak zerinde zamanlayeni bir ulusu, Kuzey Amerikan ulusunu oluturdu. Toprak ayrl, ayn uluslarnolumasna yol at.

Demek ki, toprak birlii ulusun karakteristik belirtilerinden biridir.

Fakat hepsi bu deil. Tek bana toprak birlii henz bir ulus oluturmaz. Bunun iin,ulusun tek tek blmlerini bir btnde birletiren bir i iktisadi ba da gereklidir.ngiltere ve Kuzey Amerika arasnda byle bir ba olmadndan, bunlar iki ayr ulusolutururlar. Ancak, Kuzey Amerika'nn tek tek ke ve bucaklar, aralarnda varolanblm, ulam yollarnn gelimesi vb. sayesinde kendi aralarnda iktisadi bir

btnde birlemeselerdi, Kuzey Amerikallar da bir ulus adna hak kazanamazlard.

rnein Grcleri alalm. Reform ncesi dnemde Grcler ortak bir toprak zerindeyayorlar ve ayn dili konuuyorlard, buna ramen kelimenin tam anlamyla bir ulusoluturmuyorlard; nk birbirinden ayr bir sr prensliklere blnmolduklarndan, ortak bir iktisadi yaant srdremiyorlar, yzyllardan beri birbirleriylesavayorlar, birbirlerini ykma uratyorlar ve birbirlerine kar ranllar ve Trklerikkrtyorlard. Bazen talihli bir hkmdarn gerekletirdii, prensliklerin ksa sreli

ve rastlantlar soncunda birlemeleri, en iyi halde sadece yzeysel ynetim alannkapsyor, en ksa zamanda da prenslerin huysuzluklar ve kyllerin ilgisizlii yzndenyklyordu. Grcistan'n iktisadi paralanml iinde baka trl de olamazd zaten...Grcistan ulus olarak; 19. yzyln ikinci yansnda serfliin kaldrlmas, lkeninktisadi yaantsnn ilerlemesi, ulam yollarnn gelimesi ve kapitalizmin douu

Grcistan'n eitli blgeleri arasnda bir iblm yaratt, prensliklerin iktisadi iekapankln kesin olarak ykp onlar bir btn iinde birletirdiinde ortaya kt.

Demek ki iktisadi yaant birlii, iktisadi ballk, ulusun karakteristik belirtilerindenbiridir.


6/70

Fakat bu da henz hepsi deildir. Btn sylenenler dnda, bir ulus iinde birleminsanlarn ruhi ekillenme zellikleri de gz nnde tutulmaldr. Uluslar, sadece yaam

koullar bakmndan deil, fakat ulusal kltr zelliklerinde ifadesini bulan ruhiekillenmeleri bakmndan da birbirinden ayrlrlar. Eer ayn dili konuan ngiltere,Kuzey Amerika ve rlanda, buna ramen ayr ulus oluturuyorlarsa, bundabirbirinden farkl yaam koullan sonucu kuaktan kuaa meydana gelmi olan buzgl ruhi ekillenmenin rol az deildir.

Ruhi ekillenme, veya baka szcklerle sylenildii gibi, "ulusal karakter", gzlemciin kavranlmaz bireydir elbette; fakat bu ekillenme, bir ulusun ortak kltr

zgnlnde ifadesini bulduu lde kavranlabilirdir ve gzard edilemez.

"Ulusal karakter"in tm zamanlar iin sabit birey deil, fakat yaam koullan iledeien birey olduunu sylemeye gerek yok; ama her verili anda varolduu iin,ulusun fizyonomisine damgasn vurur.

Demek ki bir kltr birliinde ifadesini bulan ruhi ekillenme birlii, ulusunkarakteristik belirtilerinden biridir.

Bylece ulusun tm belirtilerinden sz ettik.

Ulus, tarihi olarak olumu, dil, toprak, iktisadi yaant birlii, ve kltr birliindefadesini bulan ruhi ekillenme birlii temelinde olumu istikrarl bir insanopluluudur.

Burada, her tarihi grng gibi, ulusun da deime yasasna tabi olduu ve bir tarihe,

bir balangca ve bir sona sahip bulunduu kendiliinden anlalr.


7/70

leri srlen belirtilerden hibirinin, tek bana alndnda, ulus kavramn belirlemeyeyetmediini vurgulamak gereklidir. Dahas var: Bu belirtilerden sadece bir tanesi yoksa,bir ulus ulus olmaktan kar.

Ortak "ulusal karakter"e sahip insanlar dnlebilir, fakat bu insanlar iktisadibakmdan birbirinden ayr iseler, ayr topraklarda yayorlarsa, ayr dillerikonuuyorlarsa vb., bunlarn bir ulus oluturduklar sylenemez. rnein, bu bizceyekpare bir ulus oluturmayan Rus, Galiyal, Amerikan, Grc Yahudileri veKafkaslardaki Yahudiler iin geerlidir.

Ortak bir toprak zerinde yaayan ve ortak bir iktisadi yaant srdren insanlardnlebilir, ancak ortak bir dile ve "ulusal karakter"e sahip olmayan bu insanlar genede bir ulus oluturmazlar. Bu, rnein Baltk blgelerindeki Almanlar ve Lehler iingeerlidir.

Nihayet Norveliler ve Danimarkallar ayn dili konutuklar halde, dier belirtilereksik olduundan bir ulus oluturmazlar.

Ancak tm belirtilerin varl bir ulusu meydana getirir.

Dier belirtilerin aslnda ulusun belirtileri deil, sadece onun geliiminin koullar

olduu, "ulusal karakter"in ise belirtilerden biri deil, fakat ulusun biricik zsel belirtisiolduu dnlebilir. rnein Avusturya'da ulusal sorunun tannm teorisyenleri R.Springer ve zellikle O. Bauer bu grteler.

Bunlarn ulus teorilerini inceleyelim.


8/70


9/70

geim kaynaklarn rettikleri ve emeklerinin rnlerini paylatklar koullar"arafndan belirlenir.[9]

Bylece ulus kavramnn, Bauer'in syledii gibi, "eksiksiz" tanmna varmbulunuyoruz.

"Ulus, kader birlii tarafndan bir karakter birlii iinde birletirilmi insanlarnmdr.[10]

Demek ki, toprak dil ve iktisadi yaant birlii ile mutlak bant dnda alnan, kaderbirlii baznda bir ulusal karakter birlii.

Fakat bu durumda ulustan geriye ne kalr? ktisadi bakmdan birbirinden ayrlm olan,ayr topraklar zerinde yaayan ve kuaktan kuaa ayr diller konuan insanlararasnda hangi ulusal topluluktan sz edilebilir?

Bauer, "ortak bir dile sahip olmadklar"[11] halde, Yahudilerden ulus olarak szediyor, fakat birbirinden tamamen ayrlm olan, ayr topraklar zerinde yaayan veayr diller konuan, diyelim ki Grc, Dastan, Rus ve Amerikan Yahudilerinin hangikader birliinden ve ulusal bandan szedilebilir?

Sz konusu Yahudiler, kukusuz Grcler, Dastanllar, Ruslar ve Amerikallar ile ortakbir kltr atmosferi iinde, ortak bir iktisadi ve siyasi yaant srdryorlar; bu, onlarnulusal karakterinde zorunlu olarak iz brakr; eer aralarnda ortak bir ey kalmsa, buda dinleri, ortak kkenleri ve bir ulusal karakterin baz kalntlardr. Bunlarn tmkuku gtrmez. Fakat kemiklemi dinsel trenlerin ve yok olan psikolojik kalntlarn,z konusu Yahudilerin "kader"lerini, onlarn iinde yaadklar canl sosyo-ekonomik

ve kltrel evreden daha gl etkiledii ciddi olarak nasl iddia edilebilir? Zaten,Yahudilerden yekpare bir ulus olarak sz etmek, ancak bu varsayma dayanr.


10/70

Fakat bu durumda, Bauer'in ulusunu spiritalistlerin mistik ve kendi kendine yeten"ulusal ruh"undan ayran ey nedir?

Bauer, ulusun "ayrc belirtisi" (ulusal karakter) ile, onun yaam "koullar" arasna,bunlar birbirinden ayrarak almaz bir uurum amaktadr. Fakat ulusal karakter,yaam koullarnn bir yansmas, insanlarn iinde yaadklar evreden elde ettiklerizlenimlerin younlamas deil de nedir? Onu kendisini yaratan zeminden kopararak,

onu ayrarak, sadece ulusal karakterle nasl yetinilebilir?

Ayrca: 18. yzyln sonlar ve 19. yzyln balarnda ngiliz ulusunu, daha KuzeyAmerika "Yeni ngiltere" olarak adlandrlrken, Kuzey Amerikan ulusundan ayrt edeney neydi? Ulusal karakter deil elbette, nk Kuzey Amerikallar ngiltere'den

geldiler; beraberlerinde Amerika'ya ngiliz dili dnda, ngiliz ulusal karakterini degetirdiler ve yeni koullarn etkisiyle elbette onlarda kendilerine zg ayr bir karakterolumaya balad halde, beraberlerinde getirdikleri ngiliz ulusal karakterini o kadarabuk kaybedemezlerdi. Ve onlar o zaman, az veya ok karakter birliine ramen,ngiltere'den farkl bir ulus oluturuyorlard! Aktr ki o zaman ulus olarak "Yeningiltere", ulus olarak ngiltere'den, ayr bir ulusal karakter bakmndan deil, veyaulusal karakterden ok, ngiltere'den farkl evre ve yaam koullan bakmndan

ayrlyordu.

Bununla, gereklikte ulusun bir tek ayrc belirtisi olmad aklk kazanm oluyor.Sadece, uluslar karlatrldnda, aralarnda bazen birinin (ulusal karakter), bazenkincisinin (dil), bazen de ncsnn (toprak ve iktisadi koullar) gze arpt bir

belirtiler toplam vardr. Ulus, birlikte alnm tm belirtilerin bir bileimidir.

Ulusu, ulusal karakterle zdeletiren Bauerin gr, ulusu toprandan koparr veonu, grlmez, kendi kendine yeten bir g haline dntrr. Bylece bu, artk yaayanve etkin bir ulus deil, mistik, kavranamaz ve te yana ait bir eydir. nk yukardasylendii gibi, rnein Grc, Dastanl, Rus, Amerikan ve baka uluslarnYahudilerinden olumu, mensuplar birbirini anlamayan (ayr diller konuan),

dnyann farkl blgelerinde yaayan, birbirlerini hibir zaman grmeyecek, hibirzaman, ne barta ne de savata birlikte davranamayacak olan u Yahudi ulusu nasl bireydir?!


11/70

Hayr. Sosyal-Demokrasi, ulusal programn byle kttan "uluslar" iin ina etmez. Osadece, davranan, hareket eden ve bu nedenle de bakalarn kendini hesaba katmayazorlayan gerek uluslar gz nnde tutabilir.

Aktr ki Bauer, tarihi bir kategori olan ulusu, etnografik bir kategori olan airet ilekartryor.

Zaten Bauer kendi pozisyonunun gszln kendisi hisseder grnyor. Kitabnnbanda Yahudilerden kesinlikle ulus olarak[12] sz ederken, kitabn sonunda kendikendini dzeltiyor ve unu iddia ediyor: ".. .kapitalist toplum Yahudilerin ulus olarakvarlklarna izin vermez"[13], onlar dier uluslar tarafndan asimile ettirir. Bununnedeni ise "Yahudilerin kapal bir yerleim blgeleri olmamas"dr[14], oysa Bauer'egre ulus olarak varlklarn srdrecek olan ekler byle bir blgeye sahiptir.

Ksaca: Bunun nedeni toprak yokluunda yatmaktadr.

Bauer byle bir akl yrterek, ulusal zerklik talebinin Yahudi iilerin talebiolamayacan[15] kantlamak istiyordu, fakat bununla, farknda olmakszn, toprakbirliinin ulusun belirtilerinden biri olduunu yadsyan kendi teorisini ykmbulunuyor.

Ancak Bauer daha da ileri gidiyor. Kitabnn banda kesinlikle: "Yahudiler ortak birdile sahip deiller, ve buna ramen bir ulus olutururlar"[16] derken, daha 130.sayfaya geldiinde cepheyi deitirmitir ve yine ayn kesinlikle: "ortak bir dilolmakszn ulus olmaz"[17] der (altn biz izdik).

Bauer burada "dilin insanlar aras ilikilerin en nemli arac"[18] olduunukantlamak istiyordu; fakat ayn zamanda farknda olmakszn, kantlamaya hi niyetiolmad halde, dil birliinin nemini yadsyan kendi ulus teorisinin savunulamazlnkantlam bulunuyor.


12/70

dealist ipliklerle dokunmu bir teori kendi kendisini byle rtyor ite.

IIULUSAL HAREKET

Ulus sadece tarihi bir kategori deil, fakat belirli bir an, ykselen kapitalizm annbir tarihi kategorisidir. Feodalizmin tasfiye ve kapitalizmin gelime sreci, ayn

zamanda insanlarn uluslar biiminde birleme srecidir. rnein Bat Avrupa'da byleoldu. Feodal paralanma zerinde zafer kazanan kapitalizmin muzaffer yrysrasnda ngilizler, Franszlar, Almanlar, talyanlar ve dierleri ulus biimini aldlar.

Fakat oralarda uluslarn olumas, ayn zamanda bunlarn bamsz ulusal devletlerednmesi anlamna geliyordu. ngiliz, Fransz ve baka uluslar, ayn zamanda ngilizvb. devletini meydana getirir. Bu srecin dnda kalm olan rlanda, genel resimde birey deitirmez.

Dou Avrupa'da ise farkl bir sre izlendi. Bat'da uluslar devletlere geliirken,Dou'da ok uluslu devletler, yani birok milliyetten birleik devletler oluuyordu.Avusturya-Macaristan ve Rusya bu tr devletlerdir. Avusturya'da, Almanlarn politikbakmdan en fazla gelimi olduklar grld, ve Avusturya milliyetlerinin bir devletbiiminde birletirilmesi grevini de bunlar stlendiler. Macaristan'da, Macar[ungarisch] milliyetlerinin ekirdei olan Macarlarn [Madjaren] devlet kurmada enelverili milliyet olduu grld ve Macaristan' birletirenler de onlar oldular.Rusya'da ise milliyetlerin birletirilmesi grevi, balarnda tarihi olarak olumu glve rgtl soylu askeri brokrasi bulunan Byk Ruslar tarafndan stlenildi.

Dou'da mesele bu seyri izledi.


13/70

Devletlerin bu kendine zg kurulu biimi, geri plana itilmi milliyetlerin uluslarbiiminde rgtlenmek iin iktisadi bakmdan salamlamaya henz vakit bulamamolduu, henz tasfiye edilmemi feodalizm ve zayf gelinmi kapitalizm koullar altndammknd.

Fakat kapitalizm Dou devletlerinde de gelimeye balar. Ticaret ve ulam yollangeliir. Byk kentler kurulur. Uluslar iktisadi bakmdan pekiirler. Geri itilmimilliyetlerin duraan yaamna giren kapitalizm, bunlar sarsar ve harekete geirir.

Basn ve tiyatronun gelimesi, (Avusturya'da) imparatorluk meclisinin [Reichsrat] ve(Rusya'da) Duma'nn faaliyeti, "ulusal duygular"n glenmesine yardmc olurlar."Ulusal dnce", olumu bulunan aydnlarn iliine iler ve onlar bu dorultudaetkinlikte bulunurlar.

Fakat bamsz varlklarnn bilincine varm olan geri itilmi uluslar, artk bamszdevletler oluturmazlar: Yollar zerinde, oktan devletin bana gemi olan hakimuluslarn ynetici kesimlerinin gl bir kar koyular ile karlarlar. ok ge!...

Avusturya'da ekler, Polonyallar vb.; Macaristan'da Hrvatlar ve dierleri; Rusya'daLetonyallar, Litvanyallar, Ukraynallar, Grcler, Ermeniler ve dierleri ulus biiminete byle gelirler. Bat Avrupa'da istisna olan (rlanda), Dou'da kural haline gelir.

Bat'da rlanda bu istisna durumuna bir ulusal hareketle yant verdi. Dou'da uyanmuluslar da aynsn yapmak zorundaydlar.

Dou Avrupa'nn gen uluslarn mcadele iin harekete geiren koullar byle olutu.

Mcadele, bir btn olarak alnan uluslar arasnda deil, fakat egemen uluslar ile geritilen uluslarn egemen snflar arasnda balad ve alevlendi. Mcadele normalde ya

ezilen ulusun kent kk-burjuvazisi tarafndan egemen ulusun byk burjuvazisinekar (ekler ve Almanlar); veya ezilen ulusun kr burjuvazisi tarafndan egemen ulusun


14/70

byk toprak sahiplerine kar (Polonya'da Ukraynallar); ya da ezilen ulusun tm"ulusal" burjuvazisi tarafndan, iktidar elinde bulunduran ulusun bandaki soyluluakar (Rusya'da Polonyallar, Litvanyallar, Ukraynallar) yrtlr.

Burjuvazi, barol oynayan aktrdr.

Gen burjuvazi iin temel sorun pazardr. Hedefi, metasn srmek ve baka milliyetlerinburjuvazileri ile giritii rekabet savandan muzaffer kmaktr. "Kendi" "anavatan"pazarn salama alma arzusu buradan gelir. Burjuvazinin milliyetilii rendii ilkokul pazardr.

Fakat mesele sadece pazarla bitmez. Egemen ulusun yar-feodal yar-burjuvabrokrasisi, "hapis ve yasak" yntemleriyle mcadeleye karr. ktidar elindebulunduran ulusun burjuvazisi kk-burjvazi veya byk burjuvazi, farketmezrakipleri ile "abuk" ve "kesin" hesaplama olanan elde eder. "Gler" birleir ve"yabanc kkenli" burjuvaziye kar katliamlara kadar varan kstlama nlemleri alnr.Mcadele iktisadi alandan siyasi alana yaylr. Dolam zgrlnn kstlanmas,dilin zorla engellenmesi, seim haklarnn daraltlmas, okul saylarnn azaltlmas, dininanlarn bastrlmas vb., rakiplerin bana iner. Bu nlemler sadece egemen

ulusun burjuva snfnn karlarn korumay amalamaz elbette, ayn zamandaynetimdeki brokrasinin, deyim yerindeyse, zgl kast hedeflerini de gderler. Fakatsonular asndan bu nemli deildir: Burjuva snflar ile brokrasi bu konuda isterAvusturya-Macaristan'da, ister Rusya'da olsun elele yrrler.

Ezilen ulusun drt yandan zorlanan burjuvazisi doas gerei harekete geer. "Yerli

halkn alt tabakalarna" arda bulunur, "vatan" zerine avaz kt kadar bararakkendi davasn tm halkn davasym gibi gsterir. "Vatan"n karlar uruna, kendi"yurttalar arasndan kendisi iin bir ordu toplar. Ve "halkn alt tabakalar" buarlara her zaman kapal kalmazlar, onun bayra evresinde toplanrlar: Yukardangelen basklar alt kesimleri de hedef almakta ve onlarda honutsuzluk yaratmaktadr.

Ulusal hareket byle balar.


15/70

Ulusal hareketin gc, ulusun geni kesimlerinin proletarya ve kyllk ulusalharekete katlma derecesine baldr.

Proletaryann burjuva milliyetilii bayra altnda yer alp almayaca ise, snfkartlklarnn gelime derecesine, proletaryann snf bilincine ve rgtllnebaldr. Snf bilinli proletaryann kendi denenmi bayra vardr ve burjuvazininbayra altna girmesi iin bir neden bulunmamaktadr.

Kylle gelince, onun ulusal harekete katlmas hereyden nce basknn karakterinebaldr. Eer basklar, rlanda'da olduu gibi, "toprak" karlarna dokunuyorsa, genikyl kitleleri ulusal hareket bayra altna hemen girerler.

te yandan, eer rnein Grcistan'da az ok ciddiye alnacak anti-Rus bir milliyetilikyoksa, bunun nedeni her eyden nce, orada kitleler arasnda bu tr bir milliyetiliibesleyebilecek Rus toprak sahiplerinin ve Rus byk burjuvazisinin olmamasdr.Grcistan'da anti-Ermeni bir milliyetilik vardr, fakat bu orada, henz glenmemi

Grc kk-burjuvazisini altederek onu Ermeni dman bir milliyetilie iten Ermenibyk burjuvazisi olduu iin byledir.

Ulusal hareket bu faktrlere gre, ya kitle niteliine brnerek gittike yaylr (rlanda,Galiya), ya da bir kk ekimeler zincirine dnerek dkkn tabelalar urunda"mcadele" ve skandallar biiminde yozlar (Bohemya'da birtakm kk kasabalar).

Elbette ulusal hareketin ierii her yerde ayn olamaz: Bu ierik tamamen hareketarafndan ileri srlen deiik trden taleplere baldr. rlanda'da hareket bir tarm

hareketi nitelii tar, Bohemya'da "dil" sorunu niteliindedir; burada eit yurttalkhakk ve dini inan zgrl talep edilir, urada "kendi" memurlar veya kendiparlamentosu istenir. eitli taleplerde, genelde ulusu nitelendiren (dil, toprak, vb.)belirtiler parldar. Burada dikkat edilecek nokta, hibir yerde Bauerci evrensel "ulusalkarakter" talebiyle karlalmamasdr. Bu anlalrdr da. Tek bana "ulusal karakter"

kavranlmaz bir eydir ve J. Strasser'in hakl olarak belirttii gibi: "... bunun siyasetteyarar nedir?"[19]


16/70

Ulusal hareketlerin biimleri ve karakteri genel olarak bunlardr.

imdiye dek sylenenlerden, ykselen kapitalizm koullarnda ulusal mcadelenin,burjuva snflar arasnda bir mcadele olduu aklk kazanmaktadr. Bazen burjuvaziproletaryay ulusal harekete geirmeyi baarr, ve bu durumda ulusal mcadeledardan bakldnda "tm halkn" mcadelesiymi gibi gzkr, fakat yalnz dardanbakldnda. znde ise daima esas olarak burjuvazinin yararna ve onun rzagsterdii bir burjuva mcadelesi olarak kalr.

Fakat bundan, proletaryann milliyetlerin ezilmesi siyasetine kar mcadele etmemesigerektii sonucu asla kmaz.

Dolam zgrlnn kstlanmas, seim hakkndan yoksun braklma, dilin zorlaengellenmesi, okul saysnn azaltlmas ve dier basklar iilere de burjuvazi kadar,hatta daha ok zarar verir. Byle bir durum, egemenlik altndaki uluslarnproletaryasnn manevi glerinin zgrce gelimesini sadece engelleyebilir. Toplant ve

konferanslarda anadillerini kullanma olana verilmezken, okullar kapatlrken, Tatarve Yahudi iilerin manevi yeteneklerinin tam bir ekilde gelimesinden ciddi olarak szedilemez.

Fakat milliyeti bask siyaseti, proletaryann davas iin bir baka adan da tehlikelidir.Bu politika, geni kesimlerin dikkatini sosyal sorunlardan, snf mcadelesi

orunlarndan elerek, ulusal sorunlara, proletarya ile burjuvazinin "ortak" sorunlarnayneltir. Bu da "karlarn uyumu" yalannn vaaz iin, proletaryann snf karlarnkarartmak iin, ii snfn manen kleletirmek iin uygun bir zemin yaratr. Busuretle, btn milliyetlerden iilerin birlii davasna ciddi bir engel oluturur. EerPolonyal iilerin nemli bir ksm imdiye kadar burjuva milliyetileri tarafndanmanen kleletirilmi bulunuyorsa, imdiye kadar uluslararas ii hareketinin dndakalmsa, bu esas olarak "iktidar sahipleri"nin geleneksel anti-Polonyal politikasnnbyle bir klelie zemin yaratt ve iilerin klelikten kurtulmasn zorlatrd

indir.


17/70

Fakat bask politikas burada durmaz. Zulm "sistem"inden, uluslar kkrtma"sistem"ine, krmlar ve pogromlar "sistemi"ne geer. Elbette bu "sistem" her yerde veher zaman mmkn deildir, fakat mmkn olduu yerde yani temel zgrlklerinolmad yerde ou kez korkun boyutlara varr ve iilerin birlii davasn kan vegzya iinde boma tehlikesi gsterir. Bunun Kafkasya ve Gney Rusya'da rnekleriaz deildir. "Bl ve ynet" kkrtma politikasnn hedefi budur. Ve byle bir politikabaarl olduu lde, bu proletarya iin en byk ktlk ve bir devlet iindeki btnmilliyetlerden iilerin birlii davas iin ok ciddi bir engeldir.

Oysa iilerin kar, btn snf yoldalarnn bir tek enternasyonal ordudabirlemesinde, burjuvazinin manevi kleliinden abucak ve kesin olarakkurtarlmasnda, hangi ulustan olursa olsun ii kardelerinin manevi glerinin tam vezgr gelimesindedir.

Bunun iin iilerden kurnazndan en vahisine kadar, zulm politikasnn tmbiimlerine kar olduu gibi, kkrtma politikasnn tm biimlerine kar da mcadeleediyorlar ve edeceklerdir.

Bu nedenle, btn lkelerin Sosyal-Demokrasisi uluslarn kendi kaderlerini tayin

hakkn ilan ediyor.

Kendi kaderini tayin hakk u anlama gelir: Kendi kaderine ancak ulusun kendisi kararverme hakkna sahiptir; bir ulusun yaamna zorla karmaya, o ulusun okullarn vedier kurumlarn yok etmeye onun tre ve geleneklerini ykmaya, kendi dilinikullanmasn zorla engellemeye, onun haklarn daraltmaya hi kimsenin hakk yoktur.

Fakat bu, Sosyal-Demokrasinin, bir ulusun tek tek ve tm geleneklerini ve kurumlarndestekleyecei anlamna gelmez. Herhangi bir ulusa tecavz edilmesine karmcadelede Sosyal-Demokrasi, sadece ulusun kendi kaderini kendisinin tayin etmehakkm savunacak, ancak ayn zamanda, sz konusu ulusun emeki kesimlerininbunlardan kurtulmasn salamak iin, bu ulusun zararl gelenek ve kurumlarna kar

ajitasyon yrtecektir.


18/70

Kendi kaderini tayin hakk demek, ulusun istedii biimde rgtlenmesi demektir. Ulus,zerklik ilkelerine gre yaamn kurma hakkna sahiptir. Ulus, baka uluslarla federatiflikilere geme hakkna sahiptir. Ulus, tamamen ayrlma hakkna da sahiptir. Ulus

egemendir ve btn uluslar eit haklara sahiptir.

Elbette bu, Sosyal-Demokrasinin, bir ulusun her talebini destekleyecei anlamnagelmez. Bir ulus eski dzene dnme hakkna bile sahiptir, fakat bu, Sosyal-Demokrasinin sz konusu ulusun u ya da bu kurumunun bu tr bir kararnonaylayaca anlamna gelmez. Proletaryann karlarn savunan Sosyal-Demokrasinin ykmllkleri ile, eitli snflardan bileen ulusun haklar iki farkleydir.

Uluslarn kendi kaderlerini tayin hakk iin mcadelede Sosyal-Demokrasinin hedefi,ulusal bask politikasna bir son vermek, onu olanaksz klmak ve bylelikle uluslararasndaki mcadeleyi ortadan kaldrmak, onu kreltmek ve asgariye indirmektir.

Snf bilinli proletaryann politikasn, ulusal mcadeleyi derinletirmek ve krklemek,

ulusal hareketi daha ileri srmek ve keskinletirmek iin uraan burjuvazininpolitikasndan znde ayran ey budur.

te bu yzden snf bilinli proletarya, burjuvazinin "ulusal" bayra altna giremez.te bunun iin, Bauer tarafndan tavsiye edilen "evrimci-ulusal" denen politika,proletaryann politikas olamaz. Bauer'in "evrimci-ulusal" politikasn "modern ii

nfnn" politikas ile zdeletirme[20] abas, iilerin snf mcadelesini uluslarnmcadelesine uydurma abasdr.

z itibariyle burjuva olan ulusal hareketin kaderi, doal olarak burjuvazinin kaderinebaldr. Ulusal hareketin kesin k, ancak burjuvazinin yklmas ile mmkndr.Ancak sosyalizm egemenliinde kesin bar kurulabilir. Ne var ki, ulusal mcadeleyi

asgariye indirmek, onun kklerini ortadan kaldrmak, onu proletarya iin mmkn olanen yksek lde zararsz hale getirmek bu, kapitalizm erevesi iinde deolanakldr. Bunu, rnein, svire ve Amerika rnekleri kantlyor. Bunun iin, lkeyidemokratikletirmek ve uluslara zgr gelime olana salamak gereklidir.


19/70

ndeks

[1] Yahudilerde dinlenme gn; bu gnde almak "gnah"trN.

[2] Bund'un IX. Konferans zerine Rapor"

[3] "Austos Konferans'nn Bildirisi"

[4] Ayn yerde.

[5] R. Springer, "Ulusal Sorun", "Obestvennaya Polsa" Yaynevi, 1909, s. 43.

[6] O. Bauer, "Milliyetler Sorunu ve Sosval-Demokrasi", "Serp" Yaynevi, 1909,s.l-2.

[7] A.g.e.. s. 6.

[8] A.g.e., s. 2.

[9] A.ge., s. 2

[10] A.g.e., s. 24-25.

[11] A.g.e., s. 139.

[12] A.g.e., s. 2.

[13] A.g.e., s. 389

[14] A.g.e., s. 388.

[15] A.g.e., s. 396

[16] A.g.e., s. 2.

[17] A.g.e., s. 130.

[18] A.g.e., s. 130.

[19] J. Strasser, i ve Ulus", 1912, s. 33.

[20] O. Bauer, a.g.e.,s. 166.


20/70

IIISORUNUN KOYULUU

Ulus, kendi kaderine zgrce karar verme hakkna sahiptir. Ulus, dier uluslarnhaklarna zarar vermeksizin, kendi istedii gibi rgtlenebilir. Bu tartma gtrmez.

Fakat ulusun ounluunun ve her eyden nce de proletaryann karlar gz nnealnrsa, o nasl rgtlenmeli, gelecekteki anayasas hangi biimi almaldr?

Ulus, zerke rgtlenme hakkna sahiptir, o hatta ayrlma hakkna sahiptir. Fakat bu,ulusun her durumda byle davranmasnn zorunlu olduu, zerkliin veya ayrlmannulus iin, yani ulusun ounluu iin, yani emeki kesimler iin her zaman ve her yerdeyararl olaca anlamna gelmez. Ulus olarak Trans-Kafkasya Tatarlar diyelim ki kendiparlamentolarnda toplanarak, beylerin ve mollalarn etkisi altnda eski dzeni gerigetirebilir, devletten ayrlma karar alabilirler. Kendi kaderini tayin hakk maddesiuyarnca, buna tamamen haklar vardr. Fakat bu, Tatar ulusunun emeki kesimlerininkarlarna uygun olur muydu? Sosyal-Demokrasi, ulusal sorunun zmnde, beylerinve mollalarn kitleleri nasl pelerinden srklediklerine kaytsz kalabilir mi? Sosyal-Demokrasi mdahale etmemeli, ulusun iradesini belirli bir ynde etkilememeli midir?Sosyal-Demokrasi, ulusal sorunun Tatar kitleler iin en elverili olan zmnn somutbir plan ile ortaya kmamal mdr?

Ancak, emeki kitlelerin karlar ile en iyi uyuacak zm hangisidir? zerklik mi,federasyon mu, yoksa ayrlma m?

Btn bunlar, yantlanmas sz konusu ulusun yaad somut tarihi koullara balolan sorunlardr.


21/70

Dahas var. Her ey gibi koullar da deiir ve belirli bir anda doru olan bir karar,baka bir zaman iin tamamen kabul edilemez olabilir.

19. yzyl ortalarnda Marx, Rus Polonya'snn ayrlmasndan yanayd ve bundahaklyd, nk o zaman szkonusu olan, yksek bir kltrn, onu ykan aa birkltrden kurtarlmasyd. Ve o zaman da sorun sadece teoride deil, akademik deil,fakat pratikten, yaamn kendi iinden kyordu...

19. yzyl sonunda Polonyal Marksistler, artk Polonya'nn ayrlmasna kar tavralyorlar ve onlar da hakllar; nk son elli ylda Polonya ve Rusya'nn iktisadi vekltrel yaknlamas anlamnda derinlere giden deiiklikler ortaya kt. Bunundnda, bu sre iinde ayrlma sorunu pratik yaamn bir konusu olmaktan km, olsaolsa yurtdnda yaayan aydnlar heyecanlandran akademik tartmalarn konusuhaline gelmitir.

Elbette bu, Polonya'nn ayrlmas sorununu yeniden aktel yapabilecek baz i ve d

konjonktrlerin gndeme gelmesi olanan ortadan kaldrmaz.

Bundan u sonu kyor: Ulusal sorun ancak, kendi geliimleri iinde incelenen tarihikoullarla bantl olarak zlebilir.

Bir ulusun iinde yaad iktisadi, siyasi ve kltrel koullar, sorununun, yani u ya dabu ulusun nasl rgtlenecei, gelecekteki anayasasnn hangi biimi alaca sorunununkarara balanmas iin varolan biricik anahtardr. Her ulus iin sorunun zel birzm zorunlu olabilir. Eer herhangi bir yerde sorunun diyalektik bir ekildekoyulusu gerekiyorsa, tam da burada, ulusal sorunda gerekiyor.

Bu nedenle biz, ulusal sorunun, kaynan "Bund"dan alan, ok yaygn, fakat ok zetbir zmne kesinlikle kar kmak zorundayz. Ulusal sorunu gya zm olan Rus Sosyal-Demokratlarnn bu zm onlardan sadece devralmas gerekiyormu


22/70

Avusturya ve Gney Slavlar Sosyal-Demokrasisine[1] dayanma kelepir yntemindenszediyoruz. Burada, diyelim ki Avusturya iin doru olan her eyin, Rusya iin dedoru olaca varsaylr. En nemli ve verili durumda tayin edici olan ey gzardedilir: Genelde Rusya'nn ve zelde Rusya iindeki her bir milliyetin yaamndaki somutarihi koullar.

rnein, tannm Bundu V. Kossovski'yi konuturalm:

"Bund'un IV. Kongresi'nde, sorunun (ulusal sorun kastediliyor. J. St.) ilkesel yangrldnde, bu sorunun, kongreye katlan delegelerden biri tarafndan Gney SlavSosyal-Demokrat Partisi'nin anlay dorultusunda nerilen zm herkeseonayland."[2]

Sonuta, ulusal zerklik "kongre tarafndan oybirlii ile kabul edildi".

Hepsi bu kadar! Ne Rus gerekliinin tahlili, ne de Rusya'daki Yahudilerin yaamkoullar sorununun akla kavuturulmas: nce Gney Slavlar Sosyal-DemokratPartisi'nin zm alnyor, sonra bu zm "onaylanyor", sonra da "oybirliiyle kabulediliyor"! Bundular Rusya'da ulusal sorunu byle koyar ve "zerler" ite...

Fakat Avusturya'daki koullar, Rusya koullarndan temelden farkldr. Brnn'de (1899)

* Gney Slavlar Sosyal-Demokrasisinin ald karar dorultusunda (birka nemsizdeiiklikle) bir ulusal program kabul etmi olan Avusturya Sosyal-Demokrasisinin,sorunu, deyim yerindeyse Rus olmayan bir biimde ele almas ve sorunu Rus olmayanbiimde zmesi de bu durumla aklanr.

Her eyden nce sorunun koyuluu. Sorun ulusal-kltrel zerkliin Avusturyal

eorisyenleri, Brnn ulusal program ve Gney Slavlar Sosyal-Demokrat Partisikararnn yorumcular Springer ve Bauer tarafndan nasl koyuluyor?


23/70

"ok uluslu bir develin mmkn olup olmad ve zellikle Avusturya milliyetlerinin birdevlet oluturmak zorunda olup olmadklar, burada yantlanmayan, bilakis zlmvarsaylan bir nsorudur", diyor Springer. "Bu olana ve zorunluluu kabul etmeyenlerin, aklamalarmz elbette bo olacaktr. Konumuz u: Bu uluslar, ortak bir yaamrdrmek zorunda olduklarna gre, hangi hukuksal biimler altnda onlar bunu

nispeten en iyi ekilde yapabilirler?" (alt Springer tarafndan izilmitir).[3]

Demek ki k noktas olarak, Avusturya'nn devlet btnl.

Bauer de ayn eyi syler:

"Biz ilknce, Avusturya uluslarnn imdi iinde birlikte yaadklar devlet iindekalacaklarn varsayyoruz, ve birlik iinde uluslarn birbirlerine ve devlete karlikilerini nasl dzenleyeceklerini soruyoruz."[4]

Burada da her eyden nce Avusturya'nn btnl.

Rusya Sosyal-Demokrasisi sorunu bu biimde koyabilir mi? Hayr, koyamaz, nkbatan beri, ulusa ayrlma hakkn tanyan, uluslarn kendi kaderlerini kendilerininayin etmesi grn benimsemitir.

Bundu Goldblatt, Rusya Sosyal-Demokrasisinin kinci Parti Kongresi'nde, Sosyal-Demokrasinin, kendi kaderini tayin grnden vazgeemeyeceini teslim etti.Goldblatt yle diyordu:

"Kendi kaderini tayin hakkna kar hibir itiraz getirilemez. Eer herhangi bir ulusbamszl uruna mcadele ediyorsa, buna kar klamaz. Eer Polonya, Rusya ilemeru nikha' yanamyorsa, onun bunu yapmasn engellemek bize dmez."


24/70


25/70

Bylece, temel anayasa kurumlarm ina etmek iin Prusya'ya iki onyl gerekti. BenimAvusturya'daki zaman ve zorluk lt hakknda herhangi bir hayale kapldmsanlmasn."[6]

Btn bu sylenenler ok ak. Ancak Rus Marksitleri, ulusal sorunu "yrekli ve kararlbir eylem"e balamaktan baka ne yapabilirler? "Milliyetlerin zgrl"nnkazanlmasnn arac olarak ksmi reformlar "ok sayda ayr ayr yasalar" zerinehesap kurabilirler mi? Eer bunu yapamazlarsa ve yapmamallarsa, bundan,Avusturyallar ile Ruslarn mcadele yntemlerinin ve perspektiflerinin temelden farklolduu ak sonucu kmaz m? Durum byle iken, Avusturyallarn tek yanl ve melezulusal-kltrel zerklii ile nasl yetinilebilir? ki eyden biri: Program [Avusturyaprogramn N] almaktan yana olanlar ya Rusya'da "kararl ve yrekli eylemler"zerine hesap kurmuyorlar, ya da hesap kuruyorlar ama "ne yaptklarn bilmiyorlar".

Nihayet Rusya ve Avusturya, birbirinden temelden farkl aktel sorunlarla karkaryadr ve bu da ulusal sorunun zmnde deiik yntemler talep eder. Avusturya,parlamenter koullar altnda yaamaktadr, parlamento olmakszn, bugnk koullar

altnda orada hibir gelime mmkn deildir. Ne var ki Avusturya'daki parlamentoyaam ve yasama, ulusal partilerin zorlu atmalar nedeniyle ou kez tamamendurur. Avusturya'nn uzun zamandan beri iinde bulunduu kronik siyasi kriz itebununla aklanr. Bu nedenle bu lkede ulusal sorun, siyasi yaamn ekseni, bir lm-kalm sorunudur. Bundan tr, Avusturyal Sosyal-Demokrat politikaclarn her eydennce ulusal atmalar sorununu tabii ki mevcut parlamentarizm zeminindeparlamenter aralarla, u ya da bu biimde zmeye almalarna almaz...

Rusya'da durum farkldr. Rusya'da, birincisi, "tanrya kr bir parlamento yok"[4lkincisi, ve nemli olan da budur, Rusya'da siyasal yaamn eksenini ulusal sorun deil,arm sorunu oluturur. Bundan tr Rus sorununun ve dolaysyla Rusya'daki

uluslarn "kurtuluu"nun kaderi, tarm sorununun zmne, yani serflik kalntlarnnyokedilmesine, yani lkenin demokratikletirilmesine baldr. Rusya'da ulusal sorununneden bamsz ve tayin edici bir sorun deil fakat lkenin zincirlerinden kurtarlmas

genel ve daha nemli sorununun bir blm olarak ortaya kt da bununla aklanr.


26/70

"Avusturya parlamentosunun verimsizlii", diye yazyor Springer, "her reformun, ulusalpartiler iinde, onlarn bnyesini gevetebilecek kartlklar dourmasndan ileri gelir.Ve ynetici ahsiyetlerin [parti liderleri kastediliyor N.] her neriden kanmalarbundan trdr. Avusturya'nn ilerlemesi ancak, uluslara onlar parlamentoda sreklibir mcadele birlii bulundurma zorunluluundan kurtaracak, kendilerine iktisadi vesosyal grevlere ynelme olana salayacak geri alnamaz tzel konumlar verilmesidurumunda dnlebilir."[7]

Bauer de ayn eyi syler:

"Ulusal bar ilknce devlet iin bir zorunluluktur. Devlet, en aptalca diller sorununun,dil snrnda kkrtlm insanlarn her ekimesinin, her yeni okulun, yasamaydurdurmasna tahamml edemez."[8]

Btn bunlar ak. Fakat Rusya'da ulusal sorunun ok ayr bir dzlemde olduu dadaha az ak deildir. Rusya'nn ilerlemesinin kaderini ulusal sorun deil, tarm sorunuayin etmektedir. Ulusal sorun tali bir sorundur.

Demek ki, sorunun farkl bir koyuluu, farkl perspektifler ve mcadele yntemleri,farkl acil grevler. Byle bir durumda, ulusal sorunu zaman ve mekn dnda "zen"ancak krtasiyecilerin Avusturya'da rnek aramalar ve program almakla itigaledebilecekleri ak deil midir?

Bir kez daha: k noktas olarak somut tarihi koullar, sorunun tek doru koyuluuolarak diyalektik koyuluu ulusal sorunun zmnn anahtar budur?

IV

ULUSAL-KLTREL ZERKLK


27/70

Yukarda, Avusturya ulusal programnn formel yanndan, Rus MarksistlerininAvusturya Sosyal-Demokrasisini rnek alp, onlarn programn kendi programlarolarak benimsemelerini olanaksz klan yntemsel temellerden szettik.

imdi de programn kendisinden, onun znden szedelim. Bu iki szckle ifadeedilebilir: ulusal-kltrel zerklik.

Bu birinci olarak, zerkliin, nfusun ounluunu eklerin ve Polonyallarnoluturduu Bohemya ve Polonya iin deil, fakat zerinde yaadklar topraktanbamsz olarak Avusturya'nn hangi blgesinde bulunurlarsa bulunsunlar eklerve Polonyallar iin ngrld anlamna gelmektedir.

Bundan tr zerklik, blgesel zerklik deil, ulusal zerklik adn almaktadr.

Bu ikinci olarak, Avusturya'nn her yanna dalm eklerin, Polonyallarn,Almanlarn vb. birey olarak, tek tek kiiler olarak alndklarnda, bir ulus oluturduklarve bir ulus olarak Avusturya devleti iinde yer aldklar anlamna gelmektedir. Byle bir

durumda Avusturya, zerk blgelerin birlii deil, topraktan bamsz olarakyaplanm zerk milliyetlerin oluturduu bir birlik olacaktr.

Bu nc olarak, Polonyallar, ekler vb. iin yaratlacak olan genel ulusalkurumlarn "siyasi" sorunlarla deil, sadece "kltrel" sorunlarla ilgilenecei anlamnagelmektedir. zgl siyasi sorunlar btn Avusturya parlamentosunda (Reichsrat'ta)

younlaacaktr.

Bundan tr bu zerklik, bir de kltrel zerklik, ulusal-kltrel zerklik adnalmaktadr.

te Avusturya Sosyal-Demokrasisi tarafndan Brnn Kongresi'nde '(1899) kabul edilen

programn metni.[9]


28/70

Program, "ulusal atmalarn Avusturya'nn siyasi ilerlemesini... felce urattn","milliyetler sorununun nihayet zme balanmasnn... her eyden nce bir kltrelzorunluluk olduunu", "ve bu sorunun zmnn, ancak genel, eit ve dolaysz seimhakk temelinde, gerekten demokratik bir ortamda mmkn olduunu" akladktansonra yle devam eder:

"Btn Avusturya halklarnn ulusal zelliklerinin[10] korunmas ve gelitirilmesi,ancak eit haklar ve her trl baskdan kanlmas temelinde mmkndr. Bunun iinher eyden nce, her trl brokratik devlet merkeziyetilii gibi, eyaletlerin feodalayrcalklar da reddedilmelidir.

Avusturya'da ulusal kavgalarn yerini ulusal dzenin alabilmesi, aadaki temellkelerin tannmas koulu altnda ve ancak bu koul altnda mmkndr.

1 Avusturya, demokratik ok uluslu bir federal devlet biiminde yenidenrgtlenmelidir.

2 Tarihsel krallklar yerine, ulusal snrl zynetim organlar oluturulur; bunlarnyasama ve ynetimi genel, eit ve dolaysz seim hakk temelinde seilen ulusal

meclisler tarafndan yerine getirilir.

3 Bir ve ayn ulusu meydana getiren btn zynetim blgeleri, kendi ulusalmeselelerinde tamamen zerk olan bir ulusal birlik oluturur.

Ulusal aznlklarn hakk, imparatorluk parlamentosu tarafndan karlacak zel biryasa ile korunacaktr."

Ve program, Avusturya'nn tm uluslarnn dayanmasna ar ile son bulur.[11]

Bu programda "blgecilik"ten hl baz izler kaldn sezmek pek zor olmasa gerek,ama szkonusu program genelde ulusal zerkliin bir formlasyonudur. Bu programn

ulusal kltrel zerkliin ba ajitatr Springer tarafndan cokuyla karlanmasbouna deildir.[12] Bauer de ulusal zerkliin "teorik zaferi"[13] olarak nitelendirdiibu programdan yanadr; fakat meselenin daha fazla aklk kazanmas iin, okul vedier kltr ilerinin idaresi amacyla 4. noktay, "her zerk blge iindeki ulusal


29/70

aznlklar kamu tzel kurumlar biiminde rgtleme" zorunluluundan szeden birformlle deitirmeyi nerir.[14]

Avusturya Sosyal-Demokrasisinin ulusal program ite byledir.

imdi de bu programn bilimsel temellerini inceleyelim.

Avusturya Sosyal-Demokrasisinin propagandasn yapt ulusal-kltrel zerklii naslgerekelendirdiini grelim.

Ulusal-kltrel zerkliin teorisyenleri Springer ve Bauer'e bavuralm.

Ulusal zerkliin k noktasn, ulusun, belirli bir topraktan bamsz olan bir bireyler

opluluu olduu anlay oluturur.

Springer'e gre "Milliyetin toprakla esas olarak bir ilikisi yoktur"; milliyet "zerk birbireyler birliidir"[15]

Bauer de ulustan, "belirli bir blgede tek bana [inhisar N] egemenlie" sahipolmas gerekli olmayan bir "bireyler topluluu" olarak sz etmektedir.[16]

Ama, bir ulusu oluturan kiiler her zaman kapal bir ktle halinde yaamazlar, ouzaman gruplara blnrler ve bu yolla yabanc ulusal organizmalara bularlar. Onlar

ekmeklerini kazanmak iin eitli blgelere ve kentlere sren, kapitalizmdir. Yabanculusal blgelere ve kentlere sren, kapitalizmdir. Yabanc ulusal blgelerde bulunan veoralarda aznlklar oluturan bu gruplar, blgedeki ulusal ounluk tarafndan, dilleri,okullar ve benzer dier kurumlar zorla engellenerek basklanrlar. Ulusal atmalarn


30/70

nedeni budur. Blgesel zerkliin "ie yaramazlnn" nedeni budur. Bauer veSpringer'in grne gre, bu durumdan tek kar yol, devletin eitli blgelerinedalm szkonusu milliyetin aznln genel ve btn snflar kapsayacak bir ulusalbirlikte rgtlemektir. Onlara gre, ulusal aznlklarn kltrel karlarn ancak bu trbir birlik koruyabilir, ancak byle bir birlik ulusal kavgaya bir son verebilir.

"Bundan", diyor Springer, "milliyetleri rgtleme, onlar haklar ve sorumluluklarladonatma zorunluluu kyor...[17] Evet, "yasa koymak kolaydr, fakat bu yasa istenilenetkiyi yapacak mdr..." "Ulus iin bir yasa koyulmak isteniyorsa, nce ulusunoluturulmas gerekir..."[18] "Milliyetleri oluturmakszn, ulusal hukuk veanlamazlklara son vermek... mmkn deildir.[19]

"Aznlklarn kiilik ilkesi temelinde kamu tzel kurumlan biiminde rgtlenmesi "ni"ii snfnn talebi"[20] olarak ileri srerken Bauer de ayn anlaytadr.

Ancak uluslar nasl rgtlenmelidir? Tek tek kiilerin u ya da bu ulusa dahil olduunasl saptanmaldr?

"Milli mensubiyet", diyor Springer, "ktklerde saptanmtr. l blgesinde oturanherkes, ildeki herhangi bir milliyete dahil olduunu aklamak zorundadr.[21]

"Kiilik ilkesi", diyor Bauer, "nfusun milliyetlere gre ayrlmasn varsayar... Erginvatandalarn kendilerinin zgrce bir milliyetini aklamas temelinde ulusalkadastrolar oluturulmaldr."[22]

Devam.

"Ulusal bakmdan homojen illerdeki btn Almanlar", diye devam ediyor Bauer,"bundan baka, ifte illerdeki


31/70

[iki milliyetin yaad illerdeki N] ulusal kadastroya kaytl tm Almanlar, Almanulusunu olutururlar ve ulusal meclisi seerler."[23]

ekler, Polonyallar vb. iin de ayn eyler geerlidir.

"Bu Ulusal meclis", Springer'e gre, "ulusun kltr parlamentosudur, temel ilkelerioluturmak ve ulusal retim, ulusal edebiyat, sanat ve bilimin korunmas, akademiler,mzeler, galeriler, tiyatrolar vb. kurmak iin gerekli olan kaynaklar onaylamak onungrevidir."[24]

Ulusun rgtlenmesi ve onun merkezi kurumu bu trdendir.

Btn snflar kapsayan bu tr kurumlarn meydana getirilmesi ile Avusturya Sosyal-Demokrasisi, Bauer'in grne gre, "ulusal kltr... tm halkn mal haline getirmek

ve bylece ulusun tm yelerini bir ulusal kltr topluluunda birletirmek" [25]amacndadr (altn biz izdik).

Tm bu sylenenlerin yalnzca Avusturya ile ilgili olduu dnlebilir. Ancak Bauerbunu kabul etmiyor. O kesinlikle, ulusal zerkliin Avusturya gibi birok milliyetlerdenolumu dier devletler iin de kanlmaz olduunu iddia ediyor.

Bauer'e gre "ok uluslu devletlerde btn milletlerin ii snf, varlkl snflarnulusal g politikasna kar ulusal zerklik talebini koyar."[26]

Bauer, uluslarn kendi kaderlerini tayin hakk yerine, belli etmeden ulusal zerkliigeirerek sonra yle devam ediyor:


32/70

"Bylece ulusal zerklik, uluslarn kendi kaderini tayinlerini, zorunlu olarak, ok ulusludevlette yaayan btn milletlerin 'ii snfnn anayasal program halinegelecektir."[27]

Ama o daha da ileriye gidiyor. Kendisi ve Spirnger tarafndan "kurulan", btn snflankapsayan "ulusal birlikler"in gelecekteki sosyalist toplumun bir tr prototipi olacanakesinlikle inanyor. nk Bauer, "sosyalist toplum dzeninin insanl ulusal bakmdannrl topluluklar halinde dzenleyeceini"[28], sosyalizmde "insanln zerk ulusalopluluklara ayrlmasnn gerekleeceini[29], bylece "sosyalist toplumun kukusuz,

ulusal kiiler birliinin ve blge kurumlarnn renkli bir tablosunu arzedeceini"[30]bildiini sanr ve u sonuca varr. "Sosyalist milliyet ilkesi, milliyetler ilkesinin ve ulusalzerkliin daha st bir birliidir."[31]

Yeter sanrm...

Bauer ve Springer yaptlarnda, ulusal-kltrel zerklii byle gerekelendiriyorlar.

ncelikle dikkati eken ey, btnyle anlalmaz olan ve hibir ey tarafndan haklkarlmayan, ulusal zerkliin uluslarn kendi kaderini tayini yerine konmasdr, ikieyden biri: Bauer ya uluslarn kendi kaderlerini tayinini kavramamtr, ya da bunukavramtr ama, herhangi bir nedenden tr bilerek kstlamaktadr. nk: a) ulusal-kltrel zerklik ok uluslu devletin btnln art koarken, kendi kaderini tayinin

bu btnlk erevesi dna ktna; b) ulusun kendi kaderim tayininin, ulusa tmhaklarn kazandrrken, ulusal zerkliin salt "kltrel" haklar kazandrdna hiphe yoktur. Bu birincisi.

kinci olarak, gelecekte u ya da bu milletin ok uluslu devletten, diyelim kiAvusturya'dan ayrlma karar verebilecei i ve d konjonktrlerin biraraya gelmesi

mmkndr. Rutenya Sosyal-Demokratlar, Brnn Kongresi'nde, kendi halknn "her ikiksmn" bir btnde birletirmeye hazr olduklarn aklamadlar m?[32] O halde,"btn uluslarn ii snf iin zorunlu olan" ulusal zerklik de ne oluyor? Uluslar


33/70

mekanik olarak devletin btnl Prokrustes yatana[33] zorlayan sorunun bu"zm" nasl bir zmdr?

Devam. Ulusal zerklik, uluslarn btn geliimine ters dmektedir. O, uluslarnrgtlenmesi iarn yayar, fakat yaam, iktisadi gelime, onlardan birok gruplarkoparrsa, eitli blgelere serpitirirse, uluslar yapay olarak kaynatrmak mmknmdr? Kapitalizmin ilk gelime evrelerinde uluslarn biraraya geldiklerine hi pheyoktur. Fakat kapitalizmin daha st evrelerinde, uluslarn paralanma srecininbalad, almak iin baka yerlere tanan ve sonra da devletin baka blgelerineyerleen ok sayda gruplar uluslardan ayran bir srecin balad da kuku gtrmez;bu durumda gmenler eski balar yitirirler, yeni yerleim yerlerine yenileri gelir,kuaktan kuaa yeni detler, alkanlklar ve belki de yeni bir dil benimserler. Bylebirbirinden kopmu gruplar yekpare bir ulusal birlikte birletirme imkan var mdr?Birlemezleri birletirebilecek o tlsml halkalar nerede? rnein Baltk veTransKafkasya Almanlarn "bir ulus halinde birletirmek" dnlebilir mi? Eerbtn bunlar dnlemez ve olanaksz ise, ulusal zerklii tarihin tekerleini geriyeevirmek iin uraan eski milliyetilerin topyasndan ayran nedir?

Ama ulusun birlii sadece gler sonucu paralanmaz. O iten, snf savann

keskinlemesi sonucu da paralanr. Kapitalizmin ilk evrelerinde proletaryann veburjuvazinin bir "kltr birlii"nden szedilebilir. Ne var ki byk sanayinin geliimi vesnf savamnn keskinlemesi ile bu "birlik" erimeye balar. Bir ve ayn ulusunpatronlar ve iileri birbirini anlamamaya baladklarnda, ulusun "kltr birlii"ndenciddi olarak szedilemez. Burjuvazi savaa can atarken, proletarya "Savaa karava" iln ettiinde hangi "kader birlii"nden szedilebilir? Byle kart elerden,

yekpare, btn snflan kapsayan bir ulusal birlik oluturulabilir mi? Tm bunlardansonra, "bir ulusun tm yelerinin bir ulusal kltr birliinde birletirilmesi"nden[34]

szedilebilir mi? Bundan, ulusal zerkliin snf mcadelesinin tm gidiine tersdt ak sonucu kmaz m?

Bir an iin "Ulusu rgtleyin" slogannn gerekletirilebilir olduunu varsayalm.Daha fazla oy koparmak iin bir ulusu "rgtlemeye" abalayan burjuva milliyetiparlamenterleri anlayabiliriz. Fakat Sosyal-Demokratlar ne zamandan beri uluslar

"rgtleme", uluslar "kurma", uluslar "yaratma" ile urayorlar?


34/70


35/70

karmas ve insanlarn gittike daha geni blgelerde biraraya gelmesi ile birliktegeliimi, Marx'n dncesini kesin olarak dorular.

Bauer'in sosyalist toplumu, "ulusal bireyler birliinin ve blgesel kurumlarn alacaresmi" olarak ortaya koyma istei, sosyalizmin Marksist anlay yerine Bakunin'inreformdan gemi anlayn geirmek iin ekingen bir uratr. Sosyalizmin tarihi bur uralarn kendi ilerinde kanlmaz ykmn elerini tadklarn gstermektedir.

Grmze gre, snf mcadelesi sosyalist ilkesi yerine burjuva "milliyet ilkesini"geirmek anlamna gelen, Bauer tarafndan kutsanm o belirsiz "sosyalist milliyetlkesinin" szn bile etmiyoruz. Ulusal zerklik byle pheli bir ilkeden yola ktna

gre, ii snfna ancak zarar getirebileceini teslim etmek gerekir.

Bu milliyetilik elbette iyz kolayca anlalabilen bir ey deil, nk sosyalistaflarla ustaca maskelenmitir, ama bu yzden proletaryaya verdii zarar bir o kadar

byktr. Ak bir milliyetilikle her zaman baka klabilir: onu tanmak zor olmaz.Maskelenmi ve maskeli haliyle tannmaz olan bir milliyetilikle mcadele etmek ok

daha zordur. nk koruma yelei olarak sosyalizmi kullandndan, o daha azyaralanabilirdir ve daha fazla dayankllk gsterir. Bu, iiler arasnda neredegrlrse orada karlkl gvensizlik dncesini ve eitli milliyetlerden iilerinayrlmas yolunda zararl dnceleri yayarak havay zehirler.

Fakat ulusal zerkliin zararll bununla bitmez. O sadece uluslarn birbirlerinden

ayrlmasna deil, fakat ayn zamanda yekpare ii hareketinin paralanmasna dazemin hazrlar. Ulusal zerklik dncesi, yekpare ii partisinin tek tek milliyetleregre ina edilmi partilere ayrlmas iin psikolojik nkoullar yaratr. Parti gibisendikalar da paralanr ve tam bir ayrma meydana gelir. Yekpare snf hareketi, tekek ulusal dereciklere ite byle blnr.

Avusturya, "ulusal zerklik"in anavatan, bu grngnn en zc rneklerini verir.nceleri yekpare olan Avusturya Sosyal-Demokrat Partisi, daha 1897'de (WimbergKongresi'nde [6] ayr partilere blnmeye balamt, ulusal zerklii kabul eden BrnnKongresi'nden (1899) sonra paralanma daha da glendi. Nihayet yle bir yere varld


36/70

ki, yekpare bir uluslararas parti yerine, imdi 6 ulusal parti bulunmaktadr vebunlardan ek Sosyal-Demokrat Partisi Alman Sosyal-Demokrasisi ile hibir ilikidebulunmak bile istememektedir.

Sendikalar ise partilere baldr. Avusturya'da sendikalardaki esas alma da,partilerde olduu gibi, ayn Sosyal-Demokrat iiler tarafndan yrtlr. Bunun iinpartideki ayrlkln sendikalar iinde de ayrlkla yol aacandan, sendikalarnda blneceinden korkuluyordu. yle de oldu: sendikalar da milliyetlere greayrldlar. imdi artk ek iilerin Alman iilerin grevini krdklarna, veya belediyeseimlerinde ek burjuvazisi ile birlikte Alman iilere kar kmalarna bile sk skrastlanr.

Buradan, ulusal sorunun, ulusal-kltrel zerklik ile zlemeyecei grlyor. Dahas:Ulusal-kltrel zerklik, sorunu keskinletiriyor ve ii hareketinin birliinin yklmasin, iilerin milliyetlere gre ayrlmas iin, iiler arasnda gl srtmeler iin

elverili bir zemin hazrlayarak sorunu karmaklatryor.

Ulusal zerklik tohumu ite byle u veriyor.

indeks

[1] Gney Slavlar Sosyal-Demokrasisi Avusturya'nn gneyinde faaliyettedir

[2] V. Kossovski, "Milliyet Sorunlar", 1907, s. 16-17.

[3] R. Springer, a.g.e., s. 14.

[4] O. Bauer, a.g.e., s. 399.

[5] Ayn yerde, s. 422.

[6] R. Springer, a.g.e., s. 281-282.

[7] A.g.e., s. 36.

[8] O.Bauer,a.g.e..s.401.


37/70

[9] Gney Slavlar Sosyal-Demokrat Partisi'nin temsilcileri de bu programonaylamlardr. Bkz. "Brnn Parti Kongresi'nde Ulusal Sorun zerine Tannmalar",1906, s. 72.

[10] M. Panin'in Rusa tercmesinde (bkz. Bauer'in kitabnn Panin tarafndan Rusaevirisi) "ulusal zellikler" yerine "ulusal kiilikler" denmektedir. Panin buray yanlevirmitir. Almanca metinde "Individualitat" szc yoktur, orada "nationalenEigenart"tan [Bu iki szck Stalin'de Almancadr], yani zelliklerden szedilmektedir, kibunlar bir ve ayn ey olmaktan uzaktr.

[11] "Brnn Tm Fani Kongresi'ndeki Grmeler", 1899.

[12] R. Springer, a.g.e., s. 286.

[13] O. Bauer, a.g.e., s. 549.

[14] Ayn yerde, s. 555.

[15] R. Spirnger, a.g.e., s. 19.

[16] O. Bauer, a.g.e., s. 286.

[17] R. Springer. a.g.e., s. 74.

[18] Ayn yerde, s. 88-89.

[19] Ayn yerde, s. 89.

[20] O. Bauer, a.g.e., s. 552.

[21] R. Springer, a.g.e., s. 226.

[22] O. Bauer, a.g.e., s. 368.

[23] Ayn yerde, s. 375.

[24] R. Springer, a.g.e., s. 234.

[25] O. Bauer, a.g.e., s. 553

[26] Ayn yerde, s. 337.


38/70

[27] Ayn yerde, s. 333.

[28] Ayn yerde, s. 555.

[29] Ayn yerde, s. 556.

[30] Ayn yerde, s. 543.

[31] Ayn yerde, s. 542.

[32] "Brnn Parti Kongresi'nde Ulusal Sorun zerine Tartmalar", s. 48.

[33] Prokrustes: Eski Attika'da yolcular ikence yatana ekip onlar geren nl birhaydut; Prokrustes yata: (mecazi anlamda) herhangi bir eyi keyfince, zorla bireyesokma, sakatlama; herhangi bireyi, gr, ynelimi "maksada uydurma". N

[34] O. Bauer, a.g.e., s. 553.

V"BUND", ONUN MLLYETL VE AYRILIKILII

Yukarda, ekler, Polonyallar vb. iin ulusal zerklii gerekli gren Bauer'in, bunaramen Yahudiler iin byle bir zerklie kar ktndan szetmitik. i snf Yahudihalk iin ulusal zerklik talep etmeli midir, sorusuna Bauer u yant veriyor: "Ulusalzerklik Yahudi iilerin talebi olamaz".[1] Bauer'e gre bunun nedeni, "...kapitalistoplumun, onlarn (Yahudilerin. J. St.) ulus olarak varlklarna hibir surette olanakanmamasdr."[2]

Ksaca: Yahudi ulusu varln yitiriyor o halde ulusal zerklik kim iin talepedilecektir? Yahudiler asimile olmaktadrlar.


39/70

Ulus olarak Yahudilerin kaderi zerine bu gr yeni deildir. Marx daha 1840'lardancelikle Alman Yahudilerini gznne alarak bunu aklam bulunuyordu[3] [7].1903'te Kautsky Rus Yahudileri ile ilgili olarak bu gr tekrarlad.[4] imdi de Bauer,Avusturyal Yahudiler zerine ayn gr tekrarlyor, fakat u farkla ki, Bauer Yahudiulusunun imdiki [durumunu N] deil, geleceini reddediyor.

Yahudilerin ulus olarak varlklarn srdrme olanakszln Bauer, "Yahudilerin kapalbir yerleim blgesine sahip olmamalar"[5] ile aklyor. Bu aklama zndedorudur, ancak tm doruyu ifade etmemektedir. Mesele her eyden nce udur:Yahudiler, ulusu sadece onun omurgas olarak deil, fakat "ulusal" pazar olarak dadoal biimde birarada tutacak, topraa bal, istikrarl, geni bir katmana sahipdeiller. 5-6 milyon Rus Yahudisinden sadece yzde 3 veya 4 kadar herhangi birbiimde tarma baldr. Dier yzde 96's ticarette, sanayide, ehir kurumlarndaalmakta ve tamamen ehirlerde yaamaktadrlar; ama btn Rusya'y dalmolduklarndan, hibir ilde ounluu tekil etmemektedirler.

Yabanc uluslarn yaadklar blgelere ulusal aznlklar olarak serpitirilmi olan

Yahudiler, "yabanc ulusa" sanayici, tccar veya serbest meslek sahipleri olarak hizmetetmekte ve bu arada da kendilerini doal olarak dil vb. bakmndan "yabanc ulusa"uydurmaktadrlar. Btn bunlar, kapitalizmin gelimi biimlerine zg olanmilliyetlerin birbirine karmas sonucu, Yahudilerin asimilasyonuna yol amaktadr.Yahudilerin "yerleim blgeleri"nin kaldrlmas, asimilasyonu ancak hzlandracaktr.

Bu durumda, Rus Yahudileri iin ulusal zerklik sorunu tuhaf bir karakter almaktadr:Gelecei inkr edilen ve nce varlnn ispatlanmas gereken bir ulusa zerkliknerilmektedir!

Bunu gznne almadan "Bund", VI. Kongresi'nde (1905) ulusal zerklik anlaydorultusunda bir "ulusal program" kabul ettiinde, bu tuhaf ve sallantl gr

benimsemitir.


40/70

"Bund"u buna zorlayan iki husus vard.

Birinci husus, "Bund"un sadece ve sadece Yahudi Sosyal-Demokrat iilerin rgtolarak varldr. Daha 1897'den nce Yahudi iiler arasnda etkin olan Sosyal-Demokrat gruplar, nlerine "zel bir Yahudi ii rgt" kurma hedefinikoymulard.[6] Ve bu rgt de 1897'de "Bund" iinde birleerek oluturdular. Budnemde, Rusya Sosyal-Demokrasisi bir btn olarak fiilen henz mevcut deildi. Ozamandan bu yana "Bund", Rusya Sosyal-Demokrasisinden tamamen ayr olarakgeniledi ve byd... Fakat yeni yzyln ilk on yl gelir. ilerin kitle hareketi balar.Polonya Sosyal-Demokrasisi byr ve Yahudi iileri kitle mcadelesi iine eker. RusyaSosyal-Demokrasisi de geliir ve "Bundu" iileri bnyesine alr. Toprak temelindenyoksun olan "Bund"un ulusal erevesi daralr. "Bund" u sorunla kar karyadr: Yaortak enternasyonal dalga iinde yitecek, ya da eksteritoryal [topraktan bamsz,oprak d vb. N.] bir rgt olarak bamsz varln koruyacaktr. "Bund"

sonuncusunda karar klar.

"Bund"un "Yahudi proletaryasnn tek szcs" olduu yolundaki "teori" byle oluur.

Ancak bu acaip "teori"nin herhangi "basit" bir biimde mazur gsterilmesiolanakszlar. Herhangi bir "ilkesel" temele, bir "ilkesel" dorulamaya gereksinmeduyulmaktadr. Byle bir temel, ulusal-kltrel zerklikte bulunur. Ve sonra da "Bund",Avusturya Sosyal-Demokrasisinden ald bu fikre sarlr. Avusturyallarn byle birprogram olmasayd, "Bund"

bamsz varln "ilkesel" olarak savunmak iin bunu icat ederdi.

Bylece "Bund", 1901 ylnda (IV. kongrede) bu yndeki ekingen giriiminden sonra1905'te (VI. kongrede) kesin olarak "ulusal program" kabul eder.

kinci husus, youn-kapal [kompakt N] yabanc uluslarn ounluu oluturduukapal yerleim blgelerinde, ayr ulusal aznlklar olarak Yahudilerin zel konumudur.Bu konumun, Yahudilerin ulus olarak varln baltaladn ve onlar asimilasyonyoluna ittiini yukarda sylemitik. Fakat bu nesnel bir sretir. Ne var ki bu durum


41/70

znel olarak Yahudilerin kafasnda bir tepki yaratmakta ve ulusal aznln haklarnngvencesi, asimilasyona kar gvence sorunlarn ortaya atmaktadr. "Bund" Yahudi"milliyeti"nin hayatiyetini vaaz ettii iin, bu "gvence" grne katlmadan edemezdi.Buraya kadar geldikten sonra "Bund", ulusal zerklii kabul etmek zorundayd. Eer"Bund" herhangi bir zerklie sarlacaksa, bu sadece ulusal zerklik, yani ulusal-kltrel zerklik olabilirdi: Yahudiler belirli bir kapal yerleim blgesine sahipolmadklarndan, Yahudilerin siyasal-blgesel zerkliinden szedilemezdi.

Burada belirleyici olan, "Bund"un batan beri ulusal zerkligin niteliini, ulusalaznlklarn haklarnn gvencesi, uluslarn "zgr geliimi"nin gvencesi olarakvurgulamasdr. Rusya Sosyal-Demokrasisinin II. Kongresi'nde "Bund"un temsilcisi olanGoldblatt'n, ulusal zerklii "onlara (Ulusalara. J. St.) tam bir kltrel geliimzgrln gvenceleyen kurulular"[7] olarak formle etmesi bir tesatf deildir. Buayn neriyi, "Bund"un dnce yandalar, IV. Duma'daki Sosyal-Demokrat fraksiyonagetirdiler.

Bylece "Bund", Yahudilerin ulusal zerklii gibi tuhaf bir tutumu benimsedi.

Yukarda, ulusal zerklii genel olarak inceledik. nceleme, ulusal zerkliinmilliyetilie gtrdn gsterdi. Aada "Bund"un da oraya vardn greceiz.Fakat "Bund", ulusal zerklii zel bir adan, ulusal aznlklarn haklarnn gvencesiasndan da ele almaktadr. Sorunu bu zel adan da inceleyelim. Ulusal aznlklar sadece Yahudiler deil sorununun Sosyal-Demokrasi iin ciddi bir nemi olduundan,bu daha da zorunludur.

Demek ki, uluslara "tam bir kltrel geliim zgrln gvenceleyen kurumlar"(altn biz izdik. J. St.).

Ama bu "gvenceleyen kurumlar" vb. neler?


42/70

Her eyden nce, Spring'er ve Bauer'in, kltr sorunlar iin bir tr eyalet meclisi olan"ulusal meclis"i.

Ancak bu kurumlar, ulusun "tam bir geliim zgrl"n gvenceleyebilir mi? Kltrsorunlarna eilen herhangi bir eyalet meclisi, milliyeti basklara kar uluslara birgvence verebilir mi?

"Bund", evet diyor.

Fakat tarih bize bunun tersini gsteriyor.

Rusya Polonyas'nda bir zamanlar, Polonyallarn "kltrel geliim zgrl"ngvencelemeye alan bir Seym, siyasal bir eyalet meclisi vard. Ne var ki bu meclisbaarl olamam, evet tam tersine, Rusya'nn tm politik artlarna kar at eitolmayan savata kendisi ykma uramt.

Finlandiya'da da uzun zamandan bu yana bir eyalet meclisi bulunuyor. Bu da Finulusunu "tecavzlere" kar korumaya urayor, fakat bu ynde ne derece baarlolduunu btn dnya gryor.

Eyalet meclisinden eyalet meclisine elbette fark vardr. Demokratik biimde rgtlenmiFinlandiya eyalet meclisi ile baa kmak, aristokratik Polonya eyalet meclisi ile baakmak kadar kolay deildir. Fakat belirleyici olan eyalet meclisi deil, Rusya'nn geneldurumudur. Eer Rusya'da bugn, gemite Polonya Seym'inin kaldrld yllardaolduu gibi vahi Asyatik toplumsal-politik koullar olsayd, Finlandiya eyaletmeclisinin durumu ok daha kt olurdu. Ayrca, Finlandiya'ya kar "tecavzler"siyaseti gelime durumundadr ve bu siyasetin yenilgiler ald da sylenemez...


43/70


44/70

mmkn. Ancak bu doru deildir. '"Bund'un VIII. Konferans zerine Rapor"dan [8],"Bund"un "kurumlar"n oluturulmasn Rusya'nn bugnk koullar temelinde Yahudicamiasn "reforme ederek" gerekletirmeyi dnd anlalyor.

"Camia", diyordu bu konferansta "Bund'un liderlerinden biri, "gelecekteki ulusal-kltrel zerkliin ekirdei olabilir... Ulusal-kltrel zerklik, ulusun kendisine hizmetetmesinin bir biimi, ulusal gereksinmelerin karlanmasnn bir biimidir.

Camiann biiminde de ayn ierik vardr. Bunlar bir ve ayn zincirin halkalar, bir veayn evrimin aamalardr."[8]

Konferans bu dnceden hareket ederek, "Yahudi camiasn reforme etmek ve yasamayoluyla, demokratik olarak rgtlenmi dnyevi bir kurum biimine dntrmek"[9]in mcadele etme karar ald (altn biz izdik. J. St.).

Aka grlyor ki, "Bund" nkoul ve gvence olarak Rusya'nndemokratikletirilmesini deil, fakat Yahudi camiasnn "slah edilmesi" yoluyla, deyimyerindeyse "yasama" yoluyla, Duma sayesinde salanan Yahudilerin mstakbel dnyevi"kurumlarn anlamaktadr.

Ne var ki biz, devletin tmnde demokratik bir dzen olmakszn, tek bana

"kurumlarn" gvence olarak hizmet edemeyeceklerini grm bulunuyoruz.

Peki, gelecein demokratik dzeninde durum ne olacaktr? Demokratizmde de"gvenceleyen" vb. zel "kltrel kurumlara" gereksinme duyulmayacak mdr?rnein, demokratik svire'de durum nasldr? Orada Springer'in ulusal meclis"irnden zel kltrel kurumlar var mdr? Hayr, yoktur. yleyse bu durumdan, orada

bir aznlk oluturan talyanlarn kltrel karlar zarar grmemekte midir? Bu konudahibir ey duyulmuyor. Bu tamamen anlalrdr da: svire'de demokrasi, szmona bireyler "gvenceleyen" zel kltrel "kurumlar" gereksiz klmaktadr.


45/70

Gnmzde gsz, gelecekte gereksiz ulus al-kltrel zerkliin kurumlan, ulusalzerklik byledir ite.

Ancak bu, varl ve gelecei pheli olan bir "ulusa" zorla kabul ettirildiinde daha dazararl olmaktadr. Byle durumlarda ulusal zerklik yandalar, "ulusu"asimilasyondan "kurtarmak", onu "korumak" iin, "ulus"un sadece yararl deil, aynzamanda zararl btn zelliklerini korumak ve muhafaza etmek zorunluluunadmektedirler.

"Bund" kanlmaz olarak bu yola girmek zorundayd. Ve gerekten de bu yola girdi.Burada "Bund"un son konferansnda "Sabbat", "branice"[10] vb. zerine alnan nlkararlar kastediyoruz.

Sosyal-Demokrasi, btn uluslarn anadilini konuma hakkn savunur, fakat "Bund"bununla yetinmez "Yahudi dilinin haklar"nn "zel bir nemle"[11] savunulmasnster (altn biz izdik. J. St.~). Ve "Bund"un kendisi IV. Duma seimlerinde "onlar

arasndan (yani ikinci semenlerden) Yahudi dilinin haklarn savunmak grevini

stlenenleri tercih edecektir."[12]

Anadilini kullanma genel hakk deil, Yahudi dilini, bra-niceyi kullanmaya zel hak!Tek tek milliyetlerden iiler, her eyden nce kendi dilleri iin mcadele etsinler;Yahudiler branice iin, Grcler Grcce iin vb. Btn uluslarn genel hakk iinmcadele ikinci srada. Mutlaka btn ezilen milliyetlerin anadillerini kullanma hakkn

anmak gerekmez; fakat Yahudi dilini kullanma hakkm tanyorsanz, bilin ki "Bund"sizin iin oy kullanacaktr. "Bund" sizi "tercih edecektir".

Bu durumda ama "Bund", burjuva milliyetilerinden nerede ayrlmaktadr?

Sosyal-Demokrasi, haftada yasal bir dinlenme gnnn kabul edilmesi iin alyor.

Fakat "Bund" bununla yetinmez; "Yahudi proletaryas iin yasama yoluyla Sabbat'nkutlanmas hakknn verilmesini, baka bir gnde kutlama mecburiyetininkaldrlmasn"[13] talep eder.


46/70


47/70

Konferans'nda "ulusal varln kendini ayrma"da[17] yatt yolunda seslerinykselmesi bouna deildir.

rgtsel federalizm, iinde zlmenin ve ayrlkln elerini tar. "Bund"ayrlklk yolunda yrmektedir.

Aslnda onun yryecei baka bir yol da yoktur. Yalnzca ekstrateritoryal rgt olarakvarl bile, onun ayrlklk yoluna srklemektedir. "Bund", belirli kapal bir blgeyesahip deildir, "yabanc" topraklar zerinde faaliyet gstermektedir; halbuki onunlaliki halinde olan sosyal-demokratik partiler, Polonya, Letonya ve Rusya Sosyal-Demokrasileri enternasyonal blgesel kolektifler meydana getirirler. Fakat bu, bukolektifin her genilemesinin, "Bund" iin bir "kayp", faaliyet alannn daralmasanlamna gelmesine gtrmektedir. ki eyden biri: Ya tm Rusya Sosyal-Demokrasisiulusal federalizm temelleri zerinde yeniden rgtlenmelidir ki o zaman "Bund"Yahudi proletaryasn "elde etme" olanana sahip olacaktr; ya da bu kolektiflerinenternasyonal blge ilkesi ilerlikte kalacaktr ki o zaman "Bund" da, Polonya veLetonya Sosyal-Demokrasileri gibi enternasyonallik temelleri zerinde yenidenrgtlenecektir.

Zaten "Bund"un ta batan beri "Rusya Sosyal-Demokrasisinin federatif ilkelere greyeniden rgtlenmesini"[18] talep etmesi de bundan ileri gelmektedir.

"Bund", 1906 ylnda tabandan gelen birleme basksna boyun eerek bir orta yol seti:

Rusya Sosyal-Demokrasisine katld. Fakat bunu nasl yapt? Polonya ve LetonyaSosyal-Demokrasileri, Rusya Sosyal-Demokrasisine ortak ve barl bir alma iinkatlrlarken, "Bund" federasyon uruna sava iin katlmt. Bundularn nderiMedem o zaman da unlar sylyordu:

"Biz bar iin deil, savamak iin geliyoruz. Bar yok; yakn zamanda bir bar

ancak Manilov'lar bekleyebilir. 'Bund', tepeden trnaa donanarak Partiyegirmelidir."[19]


48/70

Burada Medem'in kt niyetini grmek istemek yanl olur. Burada szkonusu olan ktniyetler deil, "Bund"un zel pozisyonudur. Ve "Bund"un, enternasyonallik ilkeleriemelinde ina edilmi Rusya Sosyal-Demokrasisine kar kanlmaz olarak mcadele

etmesi, bu pozisyonu gereidir. Fakat "Bund", Rusya Sosyal-Demokrasisine karmcadelede doal olarak birliin karlarn yaralamtr. Sonuta yle bir yere varldki, "Bund" Parti tzklerini hie sayarak ve IV. Duma seimlerinde Polonyamilliyetileri ile birlik olup, Polonyal Sosyal-Demokratlara kar karak, RusyaSosyal-Demokrasisinden resmen koptu.

"Ulusal zerklik Sorunu ve Rusya Sosyal-Demokrasisinin Federatif ilkeler zerindeYeniden rgtlenmesi Sorunu zerine", "Bund" yayn, 1902.

Aktr ki "Bund", .kendisine bamsz faaliyeti en iyi ekilde bu kopmann salayacamkefetti.

Bylece rgtsel "snrlama" "ilkesi", ayrlkla tam kopua yol at.

Federalizm sorununda eski "Iskra"ya[11] kar polemik iinde "Bund", bir zamanlaryle yazyordu:

"Iskra' bizi, 'Bund'un Rusya Sosyal-Demokrasisine olan federatif ilikilerinin, aradakibalan geveteceine inandrmak istiyor. Biz, bu gr Rusya'daki pratie bakarak

rtemeyiz, bunun basit bir nedeni vardr; nk Rusya Sosyal-Demokrasisi federatifbir birlik deildir. Fakat biz, 1897'de yaplan Parti kongresi karar temelinde federatifbir karakter alan Avusturya Sosyal-Demokrasisinin olaanst retici deneyimlerinedayanabiliriz."[20]

Bunlar 1902'de yazlmtr.


49/70

Fakat bugn 1913'lerdeyiz. imdi gzmzn nnde hem Rusya'nn "pratii" hem de"Avusturya Sosyal-Demokrasisinin olaanst retici deneyimleri" vardr.

Bunlar bize ne anlatyor?

"Avusturya Sosyal-Demokrasisinin olaanst retici deneyimleri "nden balayalm.1896'ya kadar Avusturya'da yekpare bir sosyal-demokrat parti vardr. Ayn ylLondra'da Enternasyonal Kongresi'nde ilk olarak ekler ayr bir temsilcilik ister ve buemsilcilii alrlar. 1897 Viyana (Wimberg) Kongresi'nde yekpare parti resmen tasfiye

edilir ve onun yerine 6 ulusal "Sosyal-Demokrat grubun" oluturduu federatif bir birlikkurulur. Ardndan bu gruplar bamsz partilere dnerek gnden gne aralarndakibalar koparrlar. Partilerden sonra parlamento fraksiyonu blnr, ulusal "klpler"oluur. Bunu milliyetlere gre paralanan sendikalar izler. Daha sonra kooperatiflerebile sra gelir: ek ayrlklar iileri bu kooperatifleri paralamaya arrlar.[21]Ayrlk ajitasyonun iilerin dayanma duygularn azalttndan ve sk sk grevkrclna ittiinden burada sz bile etmiyoruz.

Demek ki "Avusturya Sosyal-Demokrasisinin olaanst retici deneyimleri","Bund"un aleyhinde, eski "Iskra" lehinde konumaktadr. Avusturya partisindefederalizm, ayrlkln en kt trne, ii hareketinin birliinin paralanmasnagtrmtr.

Yukarda "Rusya'daki pratiin" de ayn eyleri sylediini grdk. Bundu ayrlklar,

ayn ek ayrlklar gibi, ortak sosyal-demokrat parti ile, Rusya Sosyal-Demokrasisile balarn kopardlar. Sendikalara, Bundu sendikalara gelince, onlar batan beri

milliyet ilkesine gre ina edilmilerdi, yani dier milliyetlerin iilerindenayrlmlard.

Tamamen ayrlma, tamamen kopma federalizmin "Rusya pratii" bu grnty

veriyor.

Byle bir durumun iiler zerinde, dayanma duygularnn zayflamas vemorallerinin bozulmas bu moral bozukluu "Bund" iine de girmitir


50/70


51/70

Tm Kafkasya iin blgesel zerklik ve Kafkasya snrlar iinde yaayan uluslar iinulusal-kltrel zerklik bu talep, bu Sosyal-Demokratlar tarafndan geerkenyleyelim ki, bunlar ayn zamanda Rus tasfiyecilere katlmaktadrlar byle formle

edilmektedir.

Bunlarn tannm lideri nl N.'yi dinleyelim:

"Herkesin bildii gibi Kafkasya, merkezi blgelerden, gerek nfusun rksal bileimibakmndan, gerekse toprak ve tarmsal kltr bakmndan farkldr. Byle bir blgeninalmas ve maddi geliimi, blgesel zelilkleri tanyan, bu blgenin iklimine vekltrne alkn olan insanlarn, blge halknn igcn gerektirmektedir. Bu lkeningeliimi iin btn yasalar bu blgede hazrlanmal ve blge halk tarafndanuygulanmaldr. Buna gre blgesel sorunlar zerine yasalar karmak, Kafkasyazynetiminin merkezi kurulunun yetki alanna dahil olacaktr. .. Bylece Kafkasyamerkezinin fonksiyonu, blgesel topran gelimesini, blgenin maddi zenginliiniamalayan yasalar karmak olacaktr."[23]

Yani Kafkasya iin blgesel zerklik.

N.'nin karmakark ve birbirine uymayan gerekesi gznne alnmazsa, vard

sonucun doru olduunu kabul etmek gerekir. Kafkasya'nn bileiminin ve yaamkoullarnn zellikleri gznnde tutulduunda, Kafkasya'nn genel olarak devletinanayasal erevesi iinde etkili olan bir blgesel zerklii gerekten de gereklidir. BunuN. de reddetmiyor. II. Parti Kongresi'nde, "asl Rus blgelerinden yaam koullar venfus bileimi bakmndan farkl olan btn kenar blgeler iin blgesel zynetiminannmasn" ilan eden Rusya Sosyal-Demokrasisi de bu durumu kabul etmiti.

II. Kongre'de bu konuyu tartmaya aan Martov, bunu "Rusya'nn muazzam genilii vemerkezi ynetiminden edinilen deneyimlerin, bizi Finlandiya, Polonya, Litvanya ve


52/70

Kafkasya gibi byk birimler iin blgesel zynetimin gereklilii ve amaca uygunluusonucuna vardrd" ile gerekelendirmitir.

Fakat bundan, blgesel zynetimin blgesel zerklik demek olduu sonucukmaktadr.

Ne var ki N. daha ileriye gider. Ona gre Kafkasya'nn blgesel zerklii "sorununsadece bir yan"dr.

"imdiye kadar, blgesel yaantnn sadece maddi geliiminden sz ettik. Fakat birblgenin iktisadi geliimi sadece iktisadi faaliyetle olmaz, bunun yansra ruhi vekltrel faaliyetler de gereklidir"... "Kltrel bakmdan gl bir ulus, iktisadi alandada gldr"... "Ne var ki uluslarn kltrel geliimi ancak milli dilde mmkndr"..."Bunun iin anadille bantl tm sorunlar, ulusal-kltrel sorunlardr. Bunlar halkeitimi, adliye, kilise, edebiyat, sanat, bilim, tiyatro vb. sorunlardr. Eer blgeninmaddi geliimi -uluslar birletiriyorsa, ulusal-kltrel meseleler her ulusu ayr biralma alanna yerletirdii iin, ayrc nitelikte olur. Birinci trden faaliyet belli bir

opraa baldr"... "Ulusal-kltrel meselelerde durum deiiktir. Bu meseleler belirlibir topraa deil, fakat belirli bir ulusun varlna baldr. Grccenin kaderi, birGrcy nerede yayor olursa olsun ayn biimde ilgilendirir. Grc kltrnn sadeceGrcistan'da oturan Grcleri ilgilendirdiini sylemek byk bir cahillik olurdu.rnein, Ermeni kilisesini alalm. Bu kilisenin ilerinin yrtlmesine, eitliblgelerde ve devletlerde bulunan Ermeniler katlmaktadrlar. Burada toprak hibir roloynamaz. Veya bir Grc mzesinin kurulmas ile Tiflis'teki Grcler kadar, Baku'da,Kutais'de, Petersburg'da oturan Grcler de ilgilenirler. Demek ki, tm ulusal-kltrel

meselelerde idare ve ynetimi, bu meselelerle ilgili ulusun kendisine vermekgerekmektedir. Biz Kafkasya'daki milliyetler iin ulusal-kltrel zerklii ilanediyoruz."[24]

Ksaca: Kltr toprak, toprak da kltr olmadndan, ulusal-kltrel zerklikgerekmekteir. N.'ninbu konu yararna syleyebildiklerinin hepsi budur ite.


53/70

Bir kez daha ulusal-kltrel zerklii genel olarak ele almak istemiyoruz: yukardaonun olumsuz niteliinden szetmitik. Burada, genel olarak olumsuz ulusal-kltrelzerkliin, Kafkasya koullarnda daha da sama ve budalaca olduunu belirtmekstiyoruz.

Bunun nedeni udur.

Ulusal-kltrel zerklik, az-ok gelimi milliyetleri, gelimi kltr ve edebiyatlar olanmilliyetleri art koar. Bu nkoullar olmakszn szkonusu zerklik tm anlamn yitirir,an-lamszlar. Oysa Kafkasya'da ilkel bir kltr, ayr bir dili olan, fakat kendiedebiyatna sahip olmayan bir dolu halk yaamaktadr. Ve bu halklar bir de geiaamasnda bulunmaktadrlar; ksmen asimile olmakta, ksmen de gelimektedirler.Ulusal-kltrel zerklik bunlara nasl uygulanacaktr? Bu halklara ne olacaktr?Bunlar ulusal-kltrel zerklik iin phesiz nkoul olan ayr ulusal-kltrel birliklerdenasl "rgtleneceklerdir?

Ayr ayr diller konuan, fakat kendi edebiyatlarna sahip olmayan Mingrellerin,

Abazalarn, Acarlarn, Svanlarn, Lezginlerin vb. durumlar ne olacaktr? Hangi ulusasaylacaktr bunlar? Bunlar ulusal birliklerde "rgtlemek" mmkn mdr? Bunlarhangi "kltr meseleleri" adna "rgtlenecektir"?

Osetlerin ki bunlardan Trans-Kafkasyal Osetler Grcler tarafndan asimileedilmektedir (ancak henz tamamen asimile olmamlardr), n-Kafkasya'da yaayanOsetler ise ksmen Ruslar tarafndan asimile edilmekte, dier ksm ise z edebiyatlarnyaratarak gelimektedirler durumu ne olacaktr?

Bunlar yekpare bir ulusal birlikte nasl "rgtlenecekler"?

Grcce konuan, fakat Trk kltrne sahip ve mslman Acarlar hangi ulusal birlie

saylacak? Yoksa onlar dini meseleler baznda Grclerden ayr ve dier kltrmeseleleri baznda Grclerle birlikte mi "rgtlemeli"? Ya Kobuletler, ngular,ngiloidler?


54/70

Bir dolu halk listeden karan bu zerklik nasl bir zerkliktir?

Hayr, bu ulusal sorunun zm deil, bo bir fantezinin rndr.

Fakat yine de dnlmezi dnp, N.'nin ulusal-kltrel zerkliinin gerekletiinivarsayalm. Nereye varacak, hangi sonulan verecektir bu? rnein ok dk okuma-yazma oran ile, hereye kadir mollalarn ba ektii okullar ile, dinsel inanlarlalenmi kltrleri ile Trans-Kafkasya Tatarlarn alalm... Bunlar bir ulusal-kltrel

birlik biiminde rgtlemenin, mollalar balarna oturtmak, onlar eti ve kemiiylemollalara teslim etmek, Tatar kitlelerin ba dmanlar tarafndan manevikleletirilmesi iin yeni kaleler meydana getirmek anlamna geleceini kavramak zordeildir.

Fakat Sosyal-Demokratlar ne zamandan beri gericilerin deirmenine su tayorlar?

En kt gericilere kitleleri kle olarak teslim etmeye yarayan, Trans-KafkasyalTatarlarn bir ulusal-kltrel birlik biiminde ayrlmas Kafkasyal tasfiyeciler "ilanedecek" daha iyi birey bulamadlar m?...

Hayr, ulusal sorunun zm bu deildir.

Kafkasya'da ulusal sorunun zm ancak, ge kalm uluslarn ve halklarn, gelimikltrn genel cereyan iine ekilmesi dorultusunda mmkndr. Ancak byle birzm ilerici olabilir ve Sosyal-Demokrasi tarafndan kabul edilebilir.

Ve Kafkasya'nn blgesel zerklii tam da bunun iin; ge kalm uluslar genel kltrelgeliim iine ektii, onlara kk milliyetlerin tecrit kabuundan kmalarna yardmcolduu, onlar ileriye ittii ve gelimi kltrn nimetlerinden yararlanmalarnsalad iin kabul edilebilir olmaktadr. Oysa ulusal-kltrel zerklik tam aksi ynde


55/70

etki yapmaktadr; nk o uluslar eski kabuu iine kapatr, onlar kltrn altaamalarnda tutar ve daha yksek kltr aamalarna varmalarn engeller.

Bylece ulusal zerklik, blgesel zerkliin olumlu yanlarn felce uratr, bunlarsfrlar.

te bunun iin, ulusal-kltrel zerklii blgesel zerklikle birletiren, N.'nin nerdiizerkliin bu karma tipi de ie yaramaz. Doaya aykr olan bu kombinasyon, durumuyiletirmez, bilakis ktletirir, nk ge kalm uluslarn geliimini engellemekle

kalmaz, ayn zamanda blgesel zerklii, ulusal birlikler halinde rgtlenmi uluslarnatma alan haline getirir.

Bylece genel olarak ie yaramaz olan ulusal-kltrel zerklik, Kafkasya'da anlamszgerici bir giriime brnr!

N.'nin ve onun Kafkasyal dnce arkadalarnn ulusal-kltrel zerklii ite budur.

Kafkasyal tasfiyecilerin "bir adm ileriye" atarak rgt sorununda da "bund"u izleyipzlemeyeceklerini zaman gsterecektir. imdiye kadar Sosyal-Demokrasi tarihinde rgt

federalizmi her zaman programda ulusal zerklikten nce gelmitir. Avusturya sosyal-demokratlar daha 1897'den balayarak rgtsel federalizmi uyguluyorlard ve ancakki yl sonra (1899) ulusal zerklii kabul ettiler. Bundular ulusal zerklik zerineitilebilir bir ekilde konumaya ilk olarak 1901'de baladlar, ancak rgtsel

federalizmi 1897'den beri uyguluyorlard.

Kafkasyal tasfiyeciler sondan, ulusal zerklikten baladlar. Eer "Bund"un ayakzlerinden yrmeye devam ederlerse, nce doksanl yllarn sonunda enternasyonallikemelinde kurulmu olan mevcut rgt yapsnn tamamn ykmak zorunda

kalacaklardr.

Ancak bir zamanlar iiler iin anlalmaz olan ulusal zerkliin yannda yer almak nekadar kolay oduysa, Kafkasya'daki tm milliyetlerin iileri tarafndan yllar srenalma sonucu bylesine byk bir zen ve sevgiyle ina edilmi olan, bylesine


56/70

korunan bu yapy ykmak o lde zor olacaktr. ilerin gzlerinin almas ve ulusal-kltrel zerkliin milliyeti niteliini grmeleri iin sadece byle bir Herostrat[25]adm atmak yeterli olacaktr.

Kafkasyallar ulusal sorunu szl mnazara ve edebi tartma yoluyla, allm biimdezmeye alrlarken, tasfiyecilerin Tm-Rusya Konferans hi allmam bir yntemkefetti. Basit ve kolay bir yntem. Dinleyin:

"...ulusal-kltrel zerklik talebini ileri srme zorunluluu zerine... Kafkasyadelegasyonunun bildirimini dinledikten sonra, Konferans, bu talebin zne ilikin tavraknmakszn, her milliyete kendi kaderini tayin hakkn tanyan Parti program

maddesinin byle bir yorumunun, Parti programnn tam anlamna ters dmediinisaptar."

Yani nce, bu sorunun "zne ilikin tavr taknmamak", sonra da "saptamak". Orjinalbir yntem...

Bu orijinal konferans neyi "saptyor"?

Ulusal-kltrel zerklik "talebinin", uluslarn kendi kaderlerini tayin etme hakknanyan "programn tam anlamna ters il tmediini" saptyor.

Bu tezi inceleyelim.

Kendi kaderini tayin maddesi, uluslarn haklarndan sze-der. Bu maddeye gre uluslar,

sadece zerklik hakkna deil, fakat ayrlma hakkna da sahiptirler. Burada szkonusuolan, siyasi bakmdan kendi kaderini tayin etmedir. Tm uluslararas Sosyal-Demokrasiinde uzun zamandan bu yana saptanm olan uluslarn siyasi bakmdan kendi


57/70

kaderlerini tayin etme hakkna olur-olmaz anlamlar yklemeye alarak kimi aldatmakstiyorlard tasfiyeciler?

Yoksa tasfiyeciler iin iinden syrlp, yle bir sofizmin arkasna m saklanmaksteyecekler: Ulusal-kltrel zerklik zaten uluslarn haklarna "ters dmez" ki? Yani

herhangi bir devletin btn uluslarn yaamlarn ulusal-kltrel zerklik ilkelerine grekurma isteinde olurlarsa, bu belirli uluslar bu hakka sahiptirler ve hi kimsenin onlarapolitik yaamn baka bir biimini zorla kabul ettirmeye hakk yoktur. Yeni olduu kadarda akgz bir dnce! Buna, genelde uluslarn anayasalarm kaldrmaya, yerine birstibdat rejimi getirmeye, eski dzeni tekrar yerletirmeye haklan olduunu eklemek

mmkn deil midir? nk uluslar, ve yalnzca uluslar kendi kaderlerim tayin etmehakkna sahiptirler. Tekrarlyoruz: Meseleyi byle alrsak, ne ulusal-kltrel zerklik, nede herhangi bir ulusal gericilik, uluslarn haklarna "ters dmez".

Saygdeer konferans bunu mu sylemek istiyordu acaba? Hayr, bunu deil. Odorudan doruya ulusal-kltrel zerkliin, uluslarn haklarna deil, programn "tamanlamna" "ters dmediini" sylyor. Burada szkonusu olan, uluslarn haklar deil,programdr.

Bu anlalrdr da. Herhangi bir ulus, Konferansa bavur-sayd, Konferans o ulusunulusal-kltrel zerklik hakkna sahip olduunu aka saptayabilirdi. AncakKonferans'a bir ulus deil, Kafkasya Sosyal-Demokratlarnn bir "delegasyonu"bavurdu; kt Sosyal-Demokratlar olmakla birlikte, ne de olsa Sosyal-Demokratlar. Vebunlar, uluslarn haklarn deil, fakat ulusal-kltrel zerkliin Sosyal-Demokrasininlkeleriyle eliip elimediini, Sosyal-Demokrasinin programnn "tam anlamna"

"ters dp dmediini" sordular.

Demek ki uluslarn haklar ve Sosyal-Demokrasinin programnn "tam anlam" bir veayn ey deildir.

Grlyor ki, uluslarn haklarna ters dmeksizin, programn "tam anlamna" tersdebilen talepler vardr.


58/70

Bir rnek, Sosyal-Demokratiann programlannda dini inan zgrl zerine birmadde bulunuyor. Bu maddeye gre, her bireyler grubu, istedii herhangi bir dini kabuletme hakkna sahiptir:

Katoliklik, Ortodoksluk vb. Sosyal-Demokrasi her trl dini baskya kar,ortodokslarn, katoliklerin, protestanlarn takibata uratlmasna kar mcadeleedecektir. Fakat bu, katolikliin, protestanln vb. "programn tam anlamna tersdmedii" anlamna m gelmektedir? Hayr, kesinlikle deil. Sosyal-Demokrasi herzaman katolikliin, protestanln takibata uratlmasn protesto edecek, her zamanuluslarn istedikleri dini kabul etmeleri hakkn savunacaktr; fakat ayn zamandaSosyal-Demokrasi, proletaryann karlarndan yola karak, sosyalist dnya grnzafere gtrmek iin katoliklie, protestanla, Ortodokslua kar ajitasyonyrtecektir.

Ve bunu, protestanln, katolikliin, Ortodoksluun vb. hi kukusuz programn "tamanlamna", yani proletaryann iyice anlalan karlarna "ters dt" iin yapacaktr.

Uluslarn kendi kaderlerini tayini iin de ayn eyler sylenmelidir. Uluslar istediklerigibi rgtlenme hakkna sahiptirler; unlar ulusal kurumlarndan her birini yararlolanlar gibi zararllar da koruma hakkna sahiptirler, kimse uluslarn yaamlarnazorla mdahale edemez (kimse bu hakka sahip deildir!). Fakat bu henz, Sosyal-Demokrasinin uluslarn zararl kurumlarna kar, uluslarn amaca uygun olmayanaleplerine kar mcadele etmeyecei ve ajitasyon yapmayaca anlamna gelmez. Tam

ersine Sosyal-Demokrasinin grevi, kendisini proletaryann karlarna en uygunbiimde rgtlemesi dorultusunda ulusun iradesini etkilemek, bu dorultuda ajitasyonyapmaktr. te bunun iin Sosyal-Demokrasi, uluslarn kendi kaderlerini tayin hakkuruna mcadelesinde, gerek Tatarlarn ayrlmasna kar, gerekse Kafkasyauluslarnn ulusal-kltrel zerkliine kar ayn zamanda ajitasyon yapacaktr; nkher ikisi de bu uluslarn haklar ile ters dmeksizin, programn "tam anlamna", yaniKafkasya proletaryasnn karlarna ters dmektedir.

Grlyor ki, "uluslarn haklar" ile programn "tam anlam" bambaka iki dzlemdir.Programn "tam anlam", proletaryann programnda onun karlarnn bilimsel


59/70


60/70


61/70

Ne var ki tasfiyecilerin abalar bounadr. Stockholm Parti Kongresi "Bund"unprogramn onaylamay aklndan bile geirmemitir. Sadece, bu sorunu imdilik akbrakmaya hazr olduunu aklamtr. Yiit Kossovski, dorunun tmn sylemek iingerekli cesaretten yoksundur. Olgular izaha ne gerek var. te olgular:

"Galin tarafndan bir deiiklik nerisi getirilir: 'Parti Kongresi konuyu grmediiin, ulusal program sorunu ak braklmtr' (lehte 50 oy, aleyhte 32 oy).

Bir ses: 'Ak braklmtr' ne demektir?

Bakan: Ulusal sorunun ak kaldn sylyorsak, bu 'Bund'un bu sorun zerine aldkarar nmzdeki Parti

"Naa Zarya", 1912, No. 9-10, s. 120.

Kongresi'ne kadar muhafaza edebilecei demektir"* (altn biz izdik. J.St.).

Grld gibi Parti Kongresi, "Bund"un ulusal program sorununu "grmemitir"bile, onu sadece "ak" brakm ve yele ek genel parti k

Documents

MARKSİZM VE ULUSAL SORUN