Cevre Sorun 2012

T.C. EVRE ve EHRCLK BAKANLII

TRKYE EVRE SORUNLARI ve NCELKLER

ENVANTER DEERLENDRME RAPORU

Dzenleyen

EVRESEL ETK DEERLENDRMES, ZN ve DENETM GENEL MDRL evre Envanteri ve Bilgi Ynetimi Dairesi Bakanl

Veri Deerlendirme ube Mdrl

Kaynak

l evre ve ehircilik Mdrlklerince doldurulan l evre Sorunlar ve ncelikleri Envanteri Aratrma Formlar

Yayn No: 14

ANKARA2012

Dier Yaynlar: Yayn No: 1 Ankara li evre Durum Raporu, 1994 Yayn No: 2 l evre Sorunlar ve ncelikleri Envanteri-96, 1996 Yayn No: 3 evreyi ncelikle Etkileyen Baz Sanayiler ve Temel Sektr Faaliyetleri, 1996 Yayn No: 4 Trkiye evre Atlas 96, 1997 Yayn No: 5 Trkiye evre Durum Raporu, 2007 Yayn No: 6 Trkiye evre Sorunlar ve ncelikleri Envanteri Deerlendirme Raporu (2005-2006), 2008 Yayn No: 7 evresel Gstergeler Kitap 2008, 2009 Yayn No: 7 Environmental Indicators 2008, 2009 Yayn No: 8 evresel Gstergeler Kitap 2009, 2010 Yayn No: 8 Environmental Indicators 2009, 2010 Yayn No: 9 Trkiye evre Sorunlar ve ncelikleri Envanteri Deerlendirme Raporu (2007-2008), 2010 Yayn No: 10 evresel Gstergeler Kitap 2010, 2011 Yayn No: 10 Environmental Indicators 2010, 2011 Yayn No: 11 Trkiye evre Durum Raporu 2011, 2012 Yayn No: 12evresel Gstergeler Kitap 2011, 2012 Yayn No: 12 Environmental Indicators 2011, 2012 Yayn No: 13.1 2011 Yl evre Denetimi Raporu, 2012 Yayn No: 13.2 Environmental Inspection Report of Turkiye in 2011, 2012

ISBN: 978-605-5294-11-3

Ankara - 2012

Yapm: Harika Liman Halkla likiler Reklam Biliim Sanayi ve Ticaret Ltd. ti.

Gr ve nerileriniz iin; [email protected]

evresel Etki Deerlendirmesi, zin ve Denetim Genel Mdrl

evre Envanteri ve Bilgi Ynetimi Dairesi Bakanl Vekaletler Cad. No:1 Bakanlklar-Ankara

www.csb.gov.tr/gm/ced

Bu deerlendirme raporuna temel oluturan tm bilgileri salayan l evre ve ehircilik Mdrlklerimize ve bilgileri ile destek olan kamu kurum ve kurulularna katklarndan dolay teekkr ederiz. Bu kitabn tmnn oaltlmas ve datlmas hakk evre ve ehircilik Bakanlna aittir. Kaynak gsterilmesi artyla ksmen alntlar yaplabilir.

Eer vatan denilen ey kupkuru dalardan talardan ekilmemi sahalardan plak ovalardan ehirlerden ve kylerden ibaret olsayd, onun zindandan hibir fark olmazd.

I

NSZ

Trkiye corafi konumu, sahip olduu zengin tabii, tarihi ve kltrel deerlerimiz ile bizlere bunlarn korunmas ve gelecek nesillere aktarlmas noktasnda nemli mesuliyet yklemektedir. Salkl bir toplum yaps oluturarak insanlarmzn daha rahat ve dzenli bir hayat srdrebilmesi iin; tabii kaynaklarmzn korunarak gelitirilmesi, srdrlebilir kullanmnn salanmas, evresel hassasiyetin arttrlmas, bilinli tketim alkanlklarnn kazandrlmas byk nem arz etmektedir.

evrenin korunmas, iyiletirilmesi ve

gelitirilmesinde; evresel veri ve bilgiye eriebilmek, gncel ve gvenilir evresel veri ve bilgileri karar verme mekanizmalarna yanstmak, srdrlebilir kalknmann salanabilmesi asndan da son derece nemlidir.

evre sorunlarnn zmnde temel hareket noktas, evre

sorunlarmz ve evresel sorunlarn nceliklendirmesini bilmektir. Bunun salanmasnda nceki dnemlerine ait almalarmzda olduu gibi, son yllardaki veri ve bilgileri ieren Trkiye evre Sorunlar ve ncelikleri Envanteri Deerlendirme Raporu nun da byk katks olacaktr. Bu alma, evre sorunlarmz bilme ve nceliklendirme noktasnda, illerimize ait eitli konulardaki sorunlar bir arada ele almakta, bunlar harita, ekil ve grafikler ile anlamlandrmakta, karar vericilere ile vatandalarmza evre konularnda bilgi salamakta, bylece karar verme srecini desteklemekte ve vatandalarmzn evre ile ilgili konularda bilincini artrmaktadr.

Uzun ve titiz bir alma neticesinde hazrlanan ve deerlendirilen

Trkiye evre Sorunlar ve ncelikleri Envanteri Deerlendirme Raporunun toplumun evresel veri ve bilgi ihtiyacnn karlanmas yannda, ncelikli evre sorunlarmzn bilinmesi, evrenin korunmas ve yaanabilir bir evrenin devamll iin gereken bilincin ve evre hassasiyetinin artrlmasna yardmc olaca inancndaym. Erdoan BAYRAKTAR evre ve ehircilik Bakan

II

NDEKLER

Sayfa

No

NSZ I

NDEKLER II

TABLOLAR DZN II

GRAFKLER DZN III

HARTALAR DZN V

YNETC ZET 1

GR 4

I. BLM 5

II. BLM 21

TABLOLAR DZN Sayfa

No

I. BLM

I.1. llerin evre Sorunlarnn ncelik Sras 7

I.2. llerin Birinci ncelikli Sorunlar 9

I.3 Hava Kirlilii 11

I.4 Su Kirlilii 13

I.5. Toprak Kirlilii 15

I.6. Atklar 16

I.7. Grlt Kirlilii 18

I.8. Doal evrenin Tahribat 19

II. BLM

II.1. Hava Kirlilii Oluumunda Etkili Faktrler 24

II.2. Hava Kirliliinin Giderilmesinde Karlalan Glkler 26

II.3. Hava Kirliliinin nlenmesi Amacyla Alnan Tedbirler 29

II.4. l Snrlarnda Bulunan Yzey Sularnn Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii Hkmleri erevesinde Kalite Snflar ve Muhtemel Kirlenme Nedenleri

38

II.5. l Snrlarnda Bulunan Yeralt Sularnn Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii erevesinde Kalite Snflar ve Muhtemel Kirlenme Nedenleri

47

II.6. l Snrlarnda Bulunan Yzme Sularnn Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii erevesinde Kalite Snflar ve Muhtemel Kirlenme Nedenleri

51

II.7. l Snrlar indeki l/lelerde Atksularn Yol At Kirlenmenin Nedenleri 61

II.8. Atksularn Alc Ortamda Oluturduu Sorunlar 71

II.9. Su Kirliliinin nlenmesi Amacyla Alc Ortamlarda Alnan Tedbirler 85

III

II.10. Su Kirliliinin Giderilmesinde/nlenmesinde l Snrlar erisinde Karlalan Glkler

94

II.11. Toprak Kirliliine Neden Olan Kaynaklar 96

II.12. Toprak Kirliliinin nlenmesi Amacyla l Snrlar erisinde Alnan Tedbirler 98

II.13. Tarm Topraklarnn Ama D Kullanmnn Nedenleri 100

II.14. l Snrlar erisinde En ok Karlalan Toprak Erozyonu Tr ve Dereceleri 103

II.15. Toprak Erozyonuna Sebep Olan Faktrler ve Erozyonu nlemek in Alnan Tedbirler

106

II.16. l Snrlar inde evre Sorunu Belirtilen Hassas Yreler Snfna Giren Alanlar ve Bu Alanlar Etkileyen evre Sorunlar

109

II.16.1. Hassas Yrelerin Koruma Stats tibariyle Tablo:II.16.nin zeti 125

II.17. l Snrlar inde Hassas Yreler Snfna Giren Alanlarda Yaanan evre Sorunlarnn nlenmesi Amacyla Alnan Tedbirler

126

II.17.1. Hassas Yrelerin Koruma Stats tibariyle Tablo:II.17.nin zeti 136

II.18. l Snrlar inde Bulunan Sanayi/Enerji Tesisleri ve Bu Tesislerin evre Kanununca Alnmas Gereken zin ve Lisanslar Hakknda Ynetmelik (29.04.2009 Tarih ve 27214 Sayl) Kapsamnda zin/Lisans Durumlar

137

II.19. l Snrlar inde 2010 Yl Sonu tibariyle evre Sorunu Oluturan Sanayi Kurulularnn Yol At evre Sorunlar

140

II.19.1. l Snrlar inde 2010 Yl Sonu tibariyle evre Sorunu Oluturan Sanayi Kurulularnn Yol At evre Sorunlar Tablosunun (Tablo:II.19.) Faaliyet Trlerine Gre Dalm

142

II.20. l Snrlar inde, 2010 Yl Sonu tibariyle, evre Sorunu Oluturan Sanayi/Enerji Kurulularnn evre Sorunlarn nlemek Amacyla Aldklar Tedbirler

145

II.21. 2010 Yl Sonu tibariyle llerde evre Sorunu Oluturan Petrol ve Madencilik Faaliyetlerinin Yol Atklar evre Sorunlar

149

II.22. 2010 Yl Sonu tibariyle llerde evre Sorunu Oluturan Petrol ve Madencilik Faaliyetlerinin evre Sorunlarnn nlenmesi Amacyla Alnan Tedbirler

153

II.23. 2010 Ylnda l Snrlar inde Merkez Belediyelerinde Oluan Kat Atklarn Toplanma, Tanma ve Bertaraf Yntemleri

157

II.24. l Snrlar inde Yerleim Merkezlerinde (Belediyelerde) Oluan Kat Atklarn Oluturduu Sorunlar

162

II.25. l Snrlar inde Yerleim Merkezlerinde (Belediyelerde) Kat Atklarn, Ambalaj Atklarnn ve Tbbi Atklarn Oluturduu Sorunlar nlemek Amacyla Alnan Tedbirler

164

II.26. l Merkezi ve lelerde Grlt Sorunu Oluturan Kaynaklar 169

II.27. l Snrlar inde Yerleim Merkezlerinde Oluan Grlt Sorununu nlemek Amacyla Alnan Tedbirler

176

GRAFKLER DZN Sayfa

No

I. BLM

I.1. 2009-2010 Dneminde llerin Birinci ncelikli Sorunlar 9

I.2. Hava Kirliliinin ncelikli Sorun Olduu llerin Says ve Oran (%) 11

I.3. Su Kirliliinin ncelikli Sorun Olduu llerin Says ve Oran (%) 13

I.4. Toprak Kirliliinin ncelikli Sorun Olduu llerin Says ve Oran (%) 15

IV

I.5. Atklarn ncelikli Sorun Olduu llerin Says ve Oran (%) 16

I.6. Grlt Kirliliinin ncelikli Sorun Olduu llerin Says ve Oran (%) 18

I.7. Doal evrenin Tahribatnn ncelikli Sorun Olduu llerin Says ve Oran (%) 19

I.8. Birinci ncelikli Sorunlarn Dnemler tibariyle Karlatrlmas 20

II. BLM

II.1 Hava Kirlilii Oluumunda Etkili Faktrler (l Says ve Oran) 25

II.2. Hava Kirliliinin Giderilmesinde Karlalan En nemli Glkler 28

II.3. l Merkezlerinde Hava Kirliliinin nlenmesi Amacyla Alnan Tedbirler 37

II.4. lelerde Hava Kirliliinin nlenmesi Amacyla Alnan Tedbirler 37

II.5. l Snrlarnda Bulunan Yzey Sularnn Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii Hkmleri erevesinde Kalite Snflar

46

II.6. l Snrlarnda Bulunan Yzey Sularnn Muhtemel Kirlenme Nedenleri 46

II.7. l Snrlarnda Bulunan Yeralt Sularnn Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii erevesinde Kalite Snflar

50

II.8. l Snrlarnda Bulunan Yeralt Sularnn Muhtemel Kirlenme Nedenleri 50

II.9. l Snrlarnda Bulunan Yzme Sularnn Mavi Bayrak Durumu 59

II.10. l Snrlarnda Bulunan Yzme Sularnn Kalite Snflar 59

II.11. l Snrlarnda Bulunan Yzme Sularnn Muhtemel Kirlenme Nedenleri 60

II.12. l Merkezlerinde Atksularn Yol At Kirlenmenin Nedenleri 70

II.13. lelerde Atksularn Yol At Kirlenmenin Nedenleri 70

II.14. Atksularn Alc Su Ortam Olarak Denizlerde Oluturduu Sorunlar 83

II.15. Atksularn Alc Su Ortam Olarak Sulak Alanlarda Oluturduu Sorunlar 83

II.16. Atksularn Alc Su Ortam Olarak Havzalarda Oluturduu Sorunlar 83

II.17. Atksularn Alc Su Ortam Olarak Yeralt Sularnda Oluturduu Sorunlar 84

II.18 Atksularn Alc Su Ortam Olarak Jeotermal Kaynaklarda Oluturduu Sorunlar 84

II.19. Atksularn Alc Su Ortam Olarak Tabloda Dier Olarak Belirtilen Alc Su Ortamlarnda Oluturduu Sorunlar

84

II.20. Su Kirliliinin nlenmesi Amacyla Alc Su Ortam Olarak Denizler iin Alnan Tedbirler

92

II.21 Su Kirliliinin nlenmesi Amacyla Alc Su Ortam Olarak Sulak Alanlar iin Alnan Tedbirler

92

II.22. Su Kirliliinin nlenmesi Amacyla Alc Su Ortam Olarak Havzalar iin Alnan Tedbirler

92

II.23. Su Kirliliinin nlenmesi Amacyla Alc Su Ortam Olarak Yeralt Sular iin Alnan Tedbirler

93

II.24. Su Kirliliinin nlenmesi Amacyla Alc Su Ortam Olarak Jeotermal Kaynaklar iin Alnan Tedbirler

93

II.25. Su Kirliliinin nlenmesi Amacyla Alc Su Ortam Olarak Tabloda Dier Olarak Belirtilen Alc Su Ortamlar iin Alnan Tedbirler

93

II.26. Su Kirliliinin Giderilmesinde/nlenmesinde l Snrlar erisinde Karlalan En nemli Glkler

95

II.27. l Snrlar erisinde Toprak Kirliliine Neden Olan En nemli Kaynaklar 97

II.28. Toprak Kirliliinin nlenmesi Amacyla l Snrlar erisinde Alnan En nemli Tedbirler

99

II.29. Tarm Topraklarnn Ama D Kullanmnn En nemli Nedenleri 102

V

II.30. Toprak Erozyonuna Sebep Olan Faktrler 108

II.31. Erozyonu nlemek in Alnan En nemli Tedbirler 108

II.32. l Snrlar inde 2010 Yl Sonu tibariyle evre Sorunu Oluturan Sanayi Kurulularnn Yol At evre Sorunlar

144

II.33. l Snrlar inde, 2010 Yl Sonu tibariyle, evre Sorunu Oluturan Sanayi/Enerji Kurulularnn evre Sorunlarn nlemek Amacyla Ald Tedbirler

148

II.34. 2010 Yl Sonu tibariyle llerde evre Sorunu Oluturan Petrol ve Madencilik Faaliyetlerinin Yol Atklar evre Sorunlar

152

II.35. 2010 Yl Sonu tibariyle llerde evre Sorunu Oluturan Petrol ve Madencilik Faaliyetlerinin evre Sorunlarnn nlenmesi Amacyla Alnan Tedbirler

156

II.36. l Snrlar inde Yerleim Merkezlerinde (Belediyelerde) Kat Atklarn Oluturduu En nemli Sorunlar

163

II.37. Yerleim Merkezlerinde (Belediyelerde) Kat Atklarn Oluturduu Sorunlar nlemek Amacyla Alnan En nemli Tedbirler

168

II.38. Ambalaj Atklarnn Oluturduu Sorunlar nlemek Amacyla Alnan En nemli Tedbirler

168

II.39. Tbbi Atklarn Oluturduu Sorunlar nlemek Amacyla Alnan En nemli Tedbirler

168

II.40. l Merkezlerinde Grlt Sorunu Oluturan Kaynaklar 175

II.41. lelerde Grlt Sorunu Oluturan Kaynaklar 175

II.42. l Merkezlerinde Oluan Grlt Sorununu nlemek Amacyla Alnan Tedbirler 184

II.43. lelerde Oluan Grlt Sorununu nlemek Amacyla Alnan Tedbirler 184

HARTALAR DZN Sayfa

No

I.1. llerin Birinci ncelikli evre Sorunlar Haritas 10

I.2. Hava Kirlilii ncelikleri Haritas 12

I.3. Su Kirlilii ncelikleri Haritas 14

I.4. Toprak Kirlilii ncelikleri Haritas 15

I.5. Atk ncelikleri Haritas 17

I.6. Grlt Kirlilii ncelikleri Haritas 18

I.7. Doal evrenin Tahribat ncelikleri Haritas 19

1

YNETC ZET evre bir sorun mu? Ne derece bilinliyiz!

Trkiyede henz evresel konularda bilin ve bilgi dzeyinin llmesi anlamnda yaplm geni apl bir alma bulunmamaktadr. zellikle halkn hangi kesiminin evre sorunlarna ne lde tepki verdii, yine halkn karar vericilerden ekonomik ve sosyal sorunlar yannda evre sorunlarna ne lde arlk vermesi gerektii konusunda talepleri henz net olarak belirlenmemitir. Bu nedenle evresel sorunlara yaklam yerel boyutta kalmaktadr. Btncl bir yaklamdan ziyade yerel evre sorunlarna halkn gsterdii tepkiler kamuoyunu oluturmaktadr. evre konusunda politika reten ve alan kurum olarak, hazrlanan bu alma ile evresel gstergeler nda verilere dayal olarak evresel sorunlarn nceliklerin belirlenmesine en doru yaklamlar yapabilecei inancyla yerel dzeyde bilgilerin alnd bir alma yaplm ve bata karar vericiler olmak zere, bu konuda alan bilimsel kurulular ile halkn bilgisine aktarlmtr.

Trkiyede evresel gstergeler;

Trkiyede, evresel itici g gstergelerinden biri olan nfus art, enerji kullanm ile paralel olarak kentsel yaam alanlar zerine bask yapmakta ve buna bal; su kullanm ve atksu oluumu, hava kirletici kaynaklarnn ve younluunun artmasn, atk eitlilii ve atk oluum miktarlarnn artmasn, doal kaynak ve arazi kullanm zerine yine olumsuz etkiler yaparak, alc ortam olarak nitelendirdiimiz hava, su ve toprak kalitesinin durumunu etkilemektedir.

Bu gstergeler, hem yerel hem ulusal dzeyde izlenmekte ve evre sorunlarnn yaps takip edilmektedir. Bu takip almalar ile sorunlara tepki niteliinde olan yeni hedefler ve bu hedeflerin

gerekletirilmesine ynelik eylem planlarnn gelitirilmesine, girdi salamas asndan sorunlarn nceliklerinin bilinmesi de bir gereklilik olarak karmza kmaktadr.

evre Sorunlarna ncelikli yaklam;

Trkiyede bu amaca ynelik olarak 1999 ylndan beri evre sorunlar ve evre sorunlarnn deerlendirilmesi almalar devam ettirilmekte ve periyodik olarak

kamuoyuna bu deerlendirmeler aktarlmaktadr. Trkiyede son yllardaki, Bakanlmz ve tara tekilatndan elde edilen bilgilere gre, evre sorunlarnn neler olduuna genel olarak baktmzda, 33 ilde hava kirliliinin, 23 ilde atklarn, 22 ilde su kirliliinin, birer ilde toprak kirlilii, grlt ve doal evrenin tahribatnn ncelikli evre sorunlar olduu grlmektedir.

evre sorunlarna sebep-sonu-nlem analizi;

Yaplan alma ile hava kirlilii oluumuna etkili balca etkenler olarak; 56 ilimizde evsel snma, 7 ilimizde meteorolojik faktrler, 6 ilimizde sanayi, 6 ilimizde topografya, 4 ilde trafik olarak karmza kmaktadr. Hava kirlilii giderilmesindeki karlalan en nemli sorun, toplumda bilin eksiklii iken, bunu mali imknszlklar, yeterli denetim yaplamamas ve kaliteli yakt temininde zorluklar gibi kurumsal

eksiklikler takip etmektedir.

Bu sorunun nlenmesi iin en fazla alnan tedbir; kaliteli yakt kullanm olup, bunu denetimler, sanayi kurulularnn emisyon izni almalar ve motorlu tatlarn egzoz gaz lmleri takip etmektedir. Yaplan almada su kaynaklar deerlendirildiinde; yzey sularnn kirlenmesine en fazla atksu artma

2

tesislerinin olmamas nedeniyle yerleim yerlerinden kaynaklanan evsel atksular etki etmektedir. Bunu srasyla zirai faaliyetler, dzensiz atlan evsel kat atklar ve sanayi atklar takip etmektedir. Yeralt sularnn muhtemel kirlenme nedeni ise, en fazla zirai

faaliyetlerden kaynaklanrken, bunu artlmadan braklan evsel atksular ve dzensiz atlan evsel kat atklar takip etmektedir. Yzme sularnn muhtemel kirlenme nedeni en fazla yerleim yerine ait evsel atksular olurken bunu, evsel kat atklar takip etmektedir. Evsel atksulardan kaynaklanan kirliliin balca nedenini ise, yerleim yerlerinde evsel nitelikli atksularn artlmamas olup, bunu kanalizasyon ebekesinin olmamas veya yetersiz olmas takip etmektedir. lkemizde su kirliliinin nlenmesinde karlalan en nemli zorluk, mali imknszlklardr. Bunu toplumda bilin eksiklii ve yeterli denetim yaplamamas takip etmektedir.

Yaplan alma gstermitir ki; Kat Atklarn oluturduu sorunlarn en temel nedeni vahi (dzensiz) depolamadr. Baz illerimizde hi dzenli depolama yaplmamakta olup, baz ilerimizde ise il merkezinde dzenli depolama olmasna karn ilelerde vahi depolama sorunu devam etmektedir. lkemizdeki baz illere baktmzda ise blgeye ait zel evresel sorunlarnda olabildii grlmektedir. Bu konudaki rneklerden, atklarn birinci ncelikli sorun olduu illerden Bolu ilimizde, ilelerde dzenli depolama olmamasnn yannda kanatl hayvan yetitiriciliinden kaynaklanan dklarn bertaraf konusunda sorun yaanmaktadr. Dzce ilimizde de vahi depolamann yannda, kanatl hayvan atklarnn bertaraf sorun olmaktadr. zmir limizde tehlikeli atk geri kazanm tesislerinin kapasiteleri yetersiz kalmaktadr. Baca tozlaryla karm olarak nceden depolanm bulunan ve tehlikeli atk snfna giren cruflarn nihai bertarafnda sorunlar yaanmaktadr. Ayrca, tehlikeli atk snfna girmeyen cruflarn depolanmas, bertaraf

ve geri kazanm ile ilgili skntlar mevcuttur. Uak ilimizde evsel atklarn vahi depolanmasnn yan sra deri sektrnden kaynaklanan kromlu atklar ve tekstil sektr atklarnn OSB bnyesinde dzensiz depolanmas sorun oluturmaktadr. Evsel kat atklarn vahi depolanmas sonucu ise oluan balca sorun koku problemidir. Bunu toprak kirlilii, yzey ve yeralt sularnn kirlenmesi, estetik grntnn bozulmas ve doal hayata olumsuz etkisi takip etmektedir.

evre Sorunlar blgesel midir?

lkemizdeki evre sorunlarn corafi blgeler asndan deerlendirdiimizde;

Akdeniz Blgesinde toplam 8 il bulunmakta olup, bunlardan Adana,

Isparta, Kahramanmara, Osmaniye hava kirlilii birinci ncelikli evre sorunu olurken; Mersinde su kirlilii, Hatayda toprak kirlilii, Antalyada atklar, Burdurda doal evrenin tahribat birinci ncelikli sorundur.

Dou Anadolu Blgesinde toplam 14 il bulunmakta olup bunlardan Ar, Erzincan, Erzurum, Hakkari, Mu, Tuncelide atklar, Bitlis, Elaz, Kars, Ardahan, Idrda hava kirlilii, Bingl, Malatya, Van da ise su kirlilii birinci ncelikli evre sorunudur.

Ege Blgesinde toplam 8 il bulunmakta olup bunlardan Afyonkarahisar, Denizli,

Ktahya, Manisa, Mulada hava kirlilii, zmir, Uakta atklar, Aydnda su kirlilii birinci ncelikli evre sorunudur.

Gneydou Anadolu Blgesinde toplam 9 il bulunmakta olup bunlardan

Adyaman, Gaziantep, Mardin, Kiliste hava kirlilii, Diyarbakr, Siirt, anlurfa, rnakta atklar, Batmanda su kirlilii birinci ncelikli evre sorunudur.

3

Anadolu Blgesinde toplam 13 il bulunmakta olup bunlardan Ankara,

Konya, Sivas, Aksaray, Krkkalede hava kirlilii, ankr, Nide, Yozgat, Karamanda su kirlilii, Kayseri, Krehir, Nevehirde atklar, Eskiehirde grlt kirlilii birinci ncelikli evre sorunudur.

Karadeniz Blgesinde toplam 18 il bulunmakta olup bunlardan orum, Kastamonu, Tokat, Zonguldak, Bayburt,

Bartn, Karabkte hava kirlilii, Bolu, Giresun, Gmhane, Ordu, Sinop, Trabzon, Dzcede atklar, Amasya, Artvin, Rize, Samsunda su kirlilii birinci ncelikli evre sorunudur.

Marmara Blgesinde toplam 11 il bulunmakta olup bunlardan Balkesir, Bilecik, Bursa, anakkale, stanbul, Krklareli, Sakarya, Tekirdada su kirlilii, Edirne, Kocaeli, Yalovada hava kirlilii birinci ncelikli evre sorunudur.

ncesine gre deerlendirme;

Sonu olarak, hava kirlilii, su kirlilii ve atklarn ncelikli sorunlar sralamasnda bata olduu grlmektedir. Trkiyede yaplan evre sorunlarnn nceliklendirilmesi almalar, uzun yllara gre karlatrldnda; 1999-2008 yllar arasnda hava kirliliinin azalan bir eilim gstermesine karn, son yaplan almalar hava kirliliinin tekrar ncelikli bir sorun olarak karmza ktn gstermektedir. Su kirlilii ve atklarla ilgili ncelie baktmzda ise, 1999-2008 yllar arasnda artan bir eilim gstermesine karn, son yaplan almalar ile azald grlmektedir.

Kimler ne yapmal?

Bu sorunlarn nceliklerinin bilinmesi ile illerin gelecee ynelik zm hedeflerin planlanmasnda, doal kaynaklarmzn optimum kullanmnn salanmasnda ve evre kirliliinin azaltlmasnda kullanlmas; evresel katma deer oluturulmas iin nem arz edecektir. Ayrca bu sorunlarn bilinerek ulusal politikalarda da yer verilmesi ve dier payda kurumlarnda ortak gelecekteki uygulama planlarnda zm hedeflerinde yer almas gereklidir. lkenin en ncelikli sorunu olarak nitelendirebileceimiz hava kirlilii ile ilgili olarak en bata kalitesiz yakt kullanmn nne geilmesi ve evre dostu yaktlarn ve yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanmnn zendirilmesi gibi tedbirlerin alnmas gerekmektedir. Su kirlilii ana nedenlerinin banda yer alan artlmadan alc ortamlara dearj edilen evsel atksular, zirai faaliyetlerde kullanlan kimyasallar ile sulamadan dnen drenaj sular, uygun bertaraf edilemeyen ve bunun sonucu uygunsuz atlan sanayi atklar ve evsel kat atklarnn entegre zmlerle kontrol altna alnmas ve giderilmesi iin uygun artma teknolojileri kullanlarak atklarn evreye zararsz hale getirilmesinin salanmas gerekmektedir. Atklarla ilgili olarak, mali kaynaklar salanarak, dzenli depolama alanlarnn artrlmas gerekmektedir. Ayn zamanda belediyelerin farkndalnn artrlmas ve bilinlendirilmesi gerekmektedir. Bakanlmz plansz kentleme problemi zerinde nemle durmakta, altyaps olmayan arpk kentlemenin dzeltilmesi ve evreyi tehdit edecek konumdaki yaplamalara izin verilmemesi amacyla yeni projeler zerinde almalarn srdrmektedir. Btn bunlara ilave olarak evre ile ilgili hususlarda halk bilinlendirme almalarna nem verilmesi gerekmektedir.

4

GR

l evre Sorunlar ve ncelikleri Envanteri, illerimizin evre sorunlarnn ve

nceliklerinin neler olduunu ortaya koyan, ayn zamanda bu sorunlarn zm iin ne tr tedbirler alnd ya da alnmas gerektiini belirten nemli bir almadr. l evre Sorunlar ve ncelikleri Envanteri, evre konusunda karar vericilere ve halka evresel bilgi salamakta, bylece karar verme srecini desteklemekte ve halkn evresel konularda bilincini artrmaktadr. Sz konusu envanter almas aadaki ana konu balklarndan olumaktadr.

Hava Kirlilii, Su Kirlilii, Toprak Kirlilii, Sanayi, evresel Tahribat, Kat Atklar, Grlt, ncelikli evre Sorunlar konularn iermektedir.

Bakanlmz merkez ve tara birimlerinin gr ve nerileri ile oluturulan l evre Sorunlar ve ncelikleri Envanteri Format doldurulmak zere Bakanlmz l Mdrlklerine gnderilmi ve doldurmalar istenmitir. 2009-2010 yl veri ve bilgilerini ieren sz konusu envanter almas l Mdrlklerimiz tarafndan tamamlanarak Genel Mdrlmz evre Envanteri ve Bilgi Ynetimi Dairesi Bakanlna gnderilmitir. Genel Mdrlmzce incelenip, deerlendirilerek Trkiye evre Sorunlar ve ncelikleri Envanteri Deerlendirme Raporu oluturulmutur. almann birinci blmnde illerimizin evre sorunlarnn ncelik sralamas deerlendirilmi olup, bu sorunlar tablo, grafik ve harita ile anlamlandrlmtr. almann ikinci blmnde ise hava kirlilii, su kirlilii, toprak kirlilii sonucu karlalan problemler, tarm topraklarnn ama d kullanmnn nedenleri, erozyon ve nlenmesi iin alnan tedbirler, hassas yreler snfna giren alanlar etkileyen evre sorunlar ve alnan tedbirler, sanayi tesislerinin artma tesisi, evre Kanununca alnmas gereken izin ve lisans durumlar bilgileri, evre sorunu oluturan sanayi kurulular ve petrol-madencilik faaliyetleri, bunlarla ilgili alnan tedbirler, kat atklar (toplanma, tanma ve bertaraf yntemleri, sorunlar, tedbirler), grlt (kaynaklar, alnan tedbirler) konular tablo ve grafik ile anlamlandrlmtr.

5

I. BLM

Bu blmnde illerimizin evre sorunlarnn ncelik sralamas deerlendirilmi olup, bu sorunlar tablo, grafik ve harita ile anlaml hale getirilmitir.

Tablo:I.1.de 2009-2010 dneminde, evre sorunlar (hava kirlilii, su kirlilii, toprak kirlilii, atklar, grlt kirlilii, erozyon, doal evrenin tahribat) dikkate alnarak, l Mdrlklerimizce, il snrlar ierisinde grlen bu sorunlarn nem ve nceliklerine gre, en nemliden az nemliye doru 1,2,3,4,5. eklinde numaralandrlmas istenmitir. Bu yaplrken, tm sorunlarn numaralandrlmasnn zorunlu olmad belirtilmi olup, il iin geerli olan sorunlar dikkate alnmak suretiyle bu sorunlarn ncelik srasna gre numaralandrlmas istenmitir.

Bu tablodan hareketle, illerin birinci ncelikli evre sorunlar (hava kirlilii, su kirlilii, toprak kirlilii, atklar, grlt kirlilii, doal evrenin tahribat) Tablo:I.2, Grafik:I.1, Harita:I.1.de gsterilmitir. Tablo:I.2. ve Harita:I.1de de grld zere, 2009-2010 dneminde hava kirliliinin birinci ncelikli sorun olduu iller; Adana, Adyaman, Afyonkarahisar, Aksaray, Ankara, Ardahan, Bartn, Bayburt, Bitlis, orum, Denizli, Edirne, Elaz, Gaziantep, Idr, Isparta, Kahramanmara, Karabk, Kars, Kastamonu, Krkkale, Kilis, Kocaeli, Konya, Ktahya, Manisa, Mardin, Mula, Osmaniye, Sivas, Tokat, Yalova, Zonguldak olmak zere toplam 33 adet il, su kirliliinin birinci ncelikli sorun olduu iller; Amasya, Artvin, Aydn, Balkesir, Batman, Bilecik, Bingl, Bursa, anakkale, ankr, stanbul, Karaman, Krklareli, Malatya, Mersin, Nide, Rize, Sakarya, Samsun, Tekirda, Van, Yozgat olmak zere toplam 22 adet il; atklarn birinci ncelikli sorun olduu iller; Ar, Antalya, Bolu, Diyarbakr, Dzce, Erzincan, Erzurum, Giresun, Gmhane, Hakkari, zmir, Kayseri, Krehir, Mu, Nevehir, Ordu, Siirt, Sinop, anlurfa, rnak, Trabzon, Tunceli, Uak olmak zere toplam 23 adet ildir. Toprak kirliliinin Hatayda, grlt kirliliinin Eskiehirde, doal evrenin tahribatnn ise Burdurda birinci ncelikli sorun olduu grlmektedir.

Tablo:I.1.de, erozyonun hibir ilimizde birinci ncelikli sorun olmad grlmektedir. Ancak, erozyonun Sivas ve Idrda ikinci ncelikli sorun, Kayseri, Mu, Rize, Samsun ve Bayburt da ise nc ncelikli sorun olmas dikkat ekicidir.

Tablo:I.3.de hava kirliliinin 1., 2. ve 3. ncelikli sorun olduu iller gsterilmitir. Tabloda hava kirliliinin birinci ncelikli sorun olduu il says 33, ikinci ncelikli sorun olduu il says 15, nc ncelikli sorun olduu il says da 21 olarak grlmektedir. 69 ilimizde hava kirlilii birinci, ikinci ya da nc ncelikli sorun olarak kendini gstermektedir. Tablo ile ilgili bilgiler Grafik:I.2.de, hava kirlilii ncelikleri Harita:I.2.de gsterilmektedir.

Tablo:I.4.de su kirliliinin 1., 2. ve 3. ncelikli sorun olduu iller gsterilmitir. Tabloda su kirliliinin birinci ncelikli sorun olduu il says 22, ikinci ncelikli sorun olduu il says 36, nc ncelikli sorun olduu il says da 15 olarak grlmektedir. Tablo incelendiinde toplam 73 ilimizde su kirliliinin birinci, ikinci ya da nc sorun olarak ortaya kt grlmektedir. Tablo ile ilgili bilgiler Grafik:I.3.de, su kirlilii ncelikleri Harita:I.3.de gsterilmektedir.

Tablo:I.5.de toprak kirliliinin 1., 2. ve 3. ncelikli sorun olduu iller gsterilmitir. Hatay ilimizde toprak kirlilii birinci ncelikli sorun olarak belirtilmi olup sorunun nedenleri; sanayi, sanayi atklar, zirai faaliyetler, ar tarm ilac kullanm olarak belirtilmitir. ankr, Malatya, anlurfa illerimizde toprak kirlilii ikinci ncelikli sorundur. ankr ilinde sorunun nedenleri olarak; sanayi, evsel kat atklar, sanayi atklar, zirai faaliyetler, ar gbre kullanm, ar tarm ilac kullanm olarak belirtilmitir. Bununla beraber, ilde sanayinin youn olmad ancak, tarm ve hayvancln youn olduu ilde zirai mcadele ve gbre kullanm neticesinde bilhassa Kzlrmak blgesinde yer yer tuzluluk ve oraklama olutuu belirtilmitir. Malatya linde ar tarm ilac kullanm sorunun nedeni olarak belirtilmitir. anlurfa linde sorunun nedeni olarak; evsel kat atklar, zirai faaliyetler, ar gbre kullanm, ar tarm ilac kullanm olarak belirtilmitir. Adana, Ar, Batman ve Krklareli illerinde toprak kirlilii nc ncelikli sorundur. Adana iin sorunun nedenleri olarak; evsel kat atklar, sanayi atklar, zirai faaliyetler, ar tarm ilac kullanm belirtilmitir. Ar iin sorunun nedenleri olarak; evsel kat atklar, zirai faaliyetler, ar gbre kullanm, ar tarm

6

ilac kullanm, ama d arazi kullanm belirtilmitir. Batman iin sorunun nedenleri olarak; sanayi, sanayi atklar, zirai faaliyetler, ar gbre kullanm, ar tarm ilac kullanm belirtilmitir. Krklareli iin sorunun nedenleri olarak; sanayi, evsel atksular, evsel kat atklar, sanayi atklar, zirai faaliyetler, ar gbre kullanm, ar tarm ilac kullanm ve plansz kentleme belirtilmitir. Tablo ile ilgili bilgiler Grafik:I.4.de, toprak kirlilii ncelikleri haritas Harita:I.4.de gsterilmitir.

Tablo:I.6.de atklarn 1., 2. ve 3. ncelikli sorun olduu iller gsterilmitir. Tabloda atklarn birinci ncelikli sorun olduu il says 23, ikinci ncelikli sorun olduu il says 20, nc ncelikli sorun olduu il says da 27 olarak grlmektedir. Tablo incelendiinde toplam 70 ilimizde atklarn birinci, ikinci ya da nc sorun olarak ortaya kt grlmektedir. Tablo ile ilgili bilgiler Grafik:I.5.de, atk ncelikleri Harita:I.5.de gsterilmektedir.

Tablo:I.7.de grlt kirliliinin 1., 2. ve 3. ncelikli sorun olduu iller gsterilmitir. Grlt kirlilii Eskiehir iin birinci ncelikli sorun, Adana ve Diyarbakr iin ikinci ncelikli sorun, Aksaray, Antalya ve Denizli iin nc ncelikli sorun olarak belirtilmitir. Tablo ile ilgili bilgiler Grafik:I.6.da, grlt ncelikleri haritas Harita:I.6.da gsterilmektedir.

Tablo:I.8.de doal evrenin tahribatnn 1., 2. ve 3. ncelikli sorun olduu iller gsterilmitir. Doal evrenin tahribat Burdur iin birinci ncelikli sorun, Krklareli ve Mula iin ikinci ncelikli sorun, Bilecik, Diyarbakr ve Tunceli iin nc ncelikli sorun olarak belirtilmitir. Tablo ile ilgili bilgiler Grafik:I.7.de, doal evrenin tahribat ncelikleri haritas Harita:I.7.de gsterilmektedir.

ED, zin ve Denetim Genel Mdrl, evre Envanteri ve Bilgi Ynetimi Dairesi Bakanlnca son be dneme ait ncelikli evre Sorunlar Grafik I.8.da verilmektedir. Sz konusu birinci alma 1999-2001 dnemine, ikinci alma 2002-2004 dnemine, nc alma 2005-2006 dnemine, drdnc alma 2007-2008 dnemine; beinci alma ise 2009-2010 dnemine ait bulunmaktadr. 2009-2010 Dneminde l Mdrlklerinden sralanmas istenen ncelikli sorun maddeleri arasndan Grsel kirlilik, Orman tahribat, Asit yamurlar, Plansz kentleme, Ky tahribat, Mera tahribat, Koku problemi,Biyolojik eitlilik ve habitat kayb, Sulak alan kayplar ve Dier maddeleri karlarak yerine Doal evrenin tahribat maddesi konmutur. 1999-2001 dnemine ait deerlendirme incelendiinde 27 ilde hava kirliliinin, 24 ilde su kirliliinin, 19 ilde atklarn, 6 ilde erozyonun, 3 ilde plansz kentlemenin, birer ilde de toprak kirlilii ve grlt kirliliinin birinci ncelikli sorun olarak kendini gsterdii grlmektedir. 2002-2004 dnemine ait deerlendirme incelendiinde 27 ilde hava kirlilii, 25 ilde su kirlilii, 21 ilde atklar, 6 ilde plansz kentleme, 2 ilde ise erozyon birinci ncelikli sorun olarak grlmektedir. 2005-2006 dnemine bakldnda 27 ilde su kirliliinin, 24 ilde hava kirliliinin, 23 ilde atklarn, 4 ilde plansz kentlemenin, birer ilde de grlt kirlilii, grsel kirlilik ve erozyonun birinci ncelikli sorun olarak yer ald grlmektedir. 2007-2008 dneminde 28 ilde su kirliliinin, 25 ilde atklarn, 22 ilde hava kirliliinin, 6 ilde de plansz kentlemenin birinci ncelikli sorun olduu grlmektedir.

2009-2010 dneminde ise 33 ilde hava kirliliinin, 23 ilde atklarn, 22 ilde su kirliliinin, birer ilde toprak kirlilii, grlt kirlilii ve doal evrenin tahribatnn birinci ncelikli sorun olduu grlmektedir. 2009-2010 Dneminde l Mdrlklerinden sralanmas istenen ncelikli sorun maddeleri arasndan Grsel kirlilik, Orman tahribat, Asit yamurlar, Plansz kentleme, Ky tahribat, Mera tahribat, Koku problemi,Biyolojik eitlilik ve habitat kayb, Sulak alan kayplar ve Dier maddeleri karlarak yerine Doal evrenin tahribat maddesi konmutur. Bu bakmdan deerlendirme nceki dnemlere gre bir miktar deiik olmutur. Buna ramen, genel bir deerlendirme yaplacak olursa; hava kirlilii, su kirlilii ve atklarn 5 almada da ncelikli sorunlar sralamasnda bata olduu grlmektedir. 5 dnem birlikte deerlendirildiinde hava kirliliinin birinci ncelikli sorun olduu illerin says azalma eilimindeyken 2009-2010 dneminde art gsterdii grlmektedir. Buna karlk atklar ve su kirliinin birinci ncelikli sorun olduu illerin says artma eilimi gsteriyorken 2009-2010 dneminde azalma gstermitir.

7

TABLO:I.1. 2009-2010 DNEMNDE LLERN EVRE SORUNLARININ NCELK SIRASI

Sra No

LLER Hava

Kirlilii Su

Kirlilii Toprak Kirlilii

Atklar Grlt Kirlilii

Erozyon Doal

evrenin Tahribat (*)

1 ADANA 1 4 3 5 2 6 7

2 ADIYAMAN 1 2 3 4

3 A.KARAHSAR 1 2 4 3 6 7 5

4 ARI 2 4 3 1 7 5 6

5 AMASYA 3 1 4 2 5 6 7

6 ANKARA 1 3 6 2 4 5 7

7 ANTALYA 4 2 5 1 3 6

8 ARTVN 3 1 7 2 5 4 6

9 AYDIN 2 1 4 3 5

10 BALIKESR 2 1 5 3 4 7 6

11 BLECK 1 2 3

12 BNGL 3 1 2 4

13 BTLS 1 2 4 3 5 6 7

14 BOLU 3 2 4 1 5

15 BURDUR 4 3 5 2 6 7 1

16 BURSA 3 1 4 2 6 5

17 ANAKKALE 2 1 3 4 5

18 ANKIRI 3 1 2 4 6 5

19 ORUM 1 2 5 3 4 6 7

20 DENZL 1 2 5 4 3

21 DYARBAKIR 7 4 6 1 2 5 3

22 EDRNE 1

23 ELAZI 1 2 6 3 7 4 5

24 ERZNCAN 3 2 6 1 7 4 5

25 ERZURUM 3 2 1 4

26 ESKEHR 2 1

27 GAZANTEP 1 2 3 4

28 GRESUN 3 2 1 5 4

29 GMHANE 3 2 4 1 6 5 7

30 HAKKAR 3 2 4 1 7 6 5

31 HATAY 3 2 1 4

32 ISPARTA 1 2 4 3 5 6 7

33 MERSN 3 1 5 2 4 7 6

34 STANBUL 3 1 4 2

35 ZMR 3 2 1 5 4

36 KARS 1 2 3

37 KASTAMONU 1 2 3

38 KAYSER 4 2 5 1 6 3 7

39 KIRKLAREL 5 1 3 4 6 7 2

40 KIREHR 3 2 4 1 5

41 KOCAEL 1 3 4 2 5 6

42 KONYA 1 3 2 4

43 KTAHYA 1 2 5 3 4 6

44 MALATYA 1 2 3

45 MANSA 1 2 6 3 4 5 7

46 K.MARA 1 2 4 3 5 7 6

47 MARDN 1 3 6 2 4 7 5

48 MULA 1 5 4 3 7 6 2

49 MU 2 1 3

50 NEVEHR 3 2 1 4

51 NDE 2 1 3

52 ORDU 3 2 1

8

TABLO:I.1. 2009-2010 DNEMNDE LLERN EVRE SORUNLARININ NCELK SIRASI

(DEVAMI)

Sra No

LLER Hava

Kirlilii Su

Kirlilii Toprak Kirlilii

Atklar Grlt Kirlilii

Erozyon Doal

evrenin Tahribat (*)

53 RZE 5 1 6 2 7 3 4

54 SAKARYA 2 1 4 3 5 6

55 SAMSUN 5 1 6 2 4 3 7

56 SRT 2 3 4 1 6 5 7

57 SNOP 3 2 1

58 SVAS 1 3 5 4 6 2 7

59 TEKRDA 2 1 4 3 5 7 6

60 TOKAT 1 3 2

61 TRABZON 2 3 4 1 6 5 7

62 TUNCEL 2 1 3

63 ANLIURFA 5 3 2 1 4 7 6

64 UAK 2 3 4 1 5 7 6

65 VAN 3 1 6 2 5 4 7

66 YOZGAT 2 1 4 3 5 7 6

67 ZONGULDAK 1 2 4 3 5 7 6

68 AKSARAY 1 2 3

69 BAYBURT 1 2 3

70 KARAMAN 3 1 2 4

71 KIRIKKALE 1 2 3 4

72 BATMAN 2 1 3 4 5 6 7

73 IRNAK 2 3 1

74 BARTIN 1 2 5 3 4 6 7

75 ARDAHAN 1 3 4 2 5

76 IDIR 1 4 3 2 5

77 YALOVA 1 2

78 KARABK 1 2 4 3 5

79 KLS 1 2 7 3 4 5 6

80 OSMANYE 1 3 2

81 DZCE 2 3 4 1 5 7 6 * Orman, mera, sulak alan, ky, biyolojik eitlilik ve habitat kayb

Not: Sorunlarn ncelik sras l evre ve ehircilik Mdrlklerince belirlenmitir.

9

TABLO:I.2. 2009-2010 DNEMNDE LLERN BRNC NCELKL SORUNLARI

Hava Kirliliinin 1. ncelikli Sorun

Olduu ller

Su Kirliliinin 1. ncelikli Sorun

Olduu ller

Toprak Kirliliinin 1. ncelikli Sorun

Olduu ller

Atklarn 1. ncelikli Sorun

Olduu ller

Grlt Kirliliinin 1. ncelikli Sorun

Olduu ller

Doal evrenin Tahribatnn 1. ncelikli Sorun

Olduu ller

ADANA AMASYA HATAY ARI ESKEHR BURDUR

ADIYAMAN ARTVN ANTALYA AFYONKARAHSAR AYDIN BOLU

AKSARAY BALIKESR DYARBAKIR ANKARA BATMAN DZCE

ARDAHAN BLECK ERZNCAN BARTIN BNGL ERZURUM

BAYBURT BURSA GRESUN BTLS ANAKKALE GMHANE

ORUM ANKIRI HAKKAR DENZL STANBUL ZMR EDRNE KARAMAN KAYSER ELAZI KIRKLAREL KIREHR

GAZANTEP MALATYA MU IDIR MERSN NEVEHR

ISPARTA NDE ORDU KAHRAMANMARA RZE SRT

KARABK SAKARYA SNOP KARS SAMSUN ANLIURFA

KASTAMONU TEKRDA IRNAK KIRIKKALE VAN TRABZON

KLS YOZGAT TUNCEL KOCAEL UAK KONYA

KTAHYA MANSA MARDN MULA

OSMANYE SVAS TOKAT

YALOVA ZONGULDAK

33 22 1 23 1 1 Not: Sorunlarn ncelik sras l evre ve ehircilik Mdrlklerince belirlenmitir.

GRAFK:I.1. 2009-2010 DNEMNDE LLERN BRNC NCELKL SORUNLARI

33(%40,74)

22(% 27,16)

1(% 1,23)

23(% 28,4)

1(% 1,23)

1(% 1,23)

Hava Kirliliinin

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

Su Kirliliinin

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

Toprak Kirliliinin

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

Atklarn

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

Grlt Kirliliinin

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

Doal evrenin

Tahribatnn

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

10

HARTA:I.1. LLERN BRNC NCELKL EVRE SORUNLARI HARTASI

11

TABLO:I.3. HAVA KRLL

Hava Kirliliinin 1. ncelikli Sorun Olduu ller



ADANA ARI AMASYA

ADIYAMAN AYDIN ARTVN AFYONKARAHSAR BALIKESR BNGL

AKSARAY BATMAN BOLU ANKARA ANAKKALE BURSA

ARDAHAN DZCE ANKIRI BARTIN MU ERZNCAN

BAYBURT NDE ERZURUM BTLS SAKARYA GRESUN

ORUM SRT GMHANE DENZL IRNAK HAKKAR EDRNE TEKRDA HATAY ELAZI TRABZON STANBUL

GAZANTEP UAK ZMR IDIR YOZGAT KARAMAN

ISPARTA KIREHR KAHRAMANMARA MERSN

KARABK NEVEHR KARS ORDU

KASTAMONU SNOP KIRIKKALE VAN

KLS KOCAEL KONYA

KTAHYA MANSA MARDN MULA

OSMANYE SVAS TOKAT

YALOVA ZONGULDAK

33 15 21 Not: Sorunlarn ncelik sras l evre ve ehircilik Mdrlklerince belirlenmitir.

GRAFK:I.2. HAVA KRLLNN NCELKL SORUN OLDUU LLERN SAYISI VE ORANI (%)

21(% 25,9)

15(% 18,5)

33(% 40,7)

Hava Kirliliinin

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

Hava Kirliliinin

2. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

Hava Kirliliinin

3. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

12

HARTA:I.2. HAVA KRLL NCELKLER HARTASI

13

TABLO:I.4. SU KRLL

Su Kirliliinin 1. ncelikli Sorun Olduu ller



AMASYA ADIYAMAN ANKARA ARTVN AFYONKARAHSAR ARDAHAN AYDIN AKSARAY BURDUR

BALIKESR ANTALYA DZCE BATMAN BARTIN KOCAEL BLECK BAYBURT KONYA BNGL BTLS MARDN BURSA BOLU OSMANYE

ANAKKALE ORUM SRT ANKIRI DENZL SVAS

STANBUL ELAZI ANLIURFA KARAMAN ERZNCAN IRNAK

KIRKLAREL ERZURUM TOKAT MALATYA GAZANTEP TRABZON MERSN GRESUN UAK NDE GMHANE RZE HAKKAR

SAKARYA HATAY SAMSUN ISPARTA

TEKRDA ZMR VAN KAHRAMANMARA

YOZGAT KARABK KARS KASTAMONU KAYSER KIRIKKALE KIREHR KLS KTAHYA MANSA NEVEHR ORDU SNOP TUNCEL YALOVA ZONGULDAK


GRAFK:I.3. SU KRLLNN NCELKL SORUN OLDUU LLERN SAYISI VE ORANI (%)

15(% 19)

36(% 44)

22(% 27)

Su Kirliliinin

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

Su Kirliliinin

2. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

Su Kirliliinin

3. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

14

HARTA:I.3. SU KRLL NCELKLER HARTASI

15

TABLO:I.5. TOPRAK KRLL

Toprak Kirliliinin 1. ncelikli Sorun Olduu ller



HATAY ANKIRI ADANA

MALATYA ARI ANLIURFA BATMAN KIRKLAREL


GRAFK:I.4. TOPRAK KRLLNN NCELKL SORUN OLDUU LLERN SAYISI VE

ORANI (%)

4(% 5)

3(% 4)1

(% 1)

Toprak Kirliliinin

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

Toprak Kirliliinin

2. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

Toprak Kirliliinin

3. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

HARTA:I.4. TOPRAK KRLL NCELKLER HARTASI

16

TABLO:I.6. ATIKLAR

Atklarn 1. ncelikli Sorun Olduu ller



ARI AMASYA ADIYAMAN

ANTALYA ANKARA AFYONKARAHSAR BOLU ARDAHAN AYDIN

DYARBAKIR ARTVN BALIKESR DZCE BLECK BARTIN

ERZNCAN BNGL BTLS ERZURUM BURDUR ANAKKALE GRESUN BURSA ORUM

GMHANE ESKEHR ELAZI HAKKAR STANBUL GAZANTEP

ZMR KARAMAN IDIR KAYSER KOCAEL ISPARTA KIREHR KONYA KAHRAMANMARA

MU MARDN KARABK NEVEHR MERSN KARS

ORDU OSMANYE KASTAMONU SRT RZE KIRIKKALE

SNOP SAMSUN KLS ANLIURFA TOKAT KTAHYA

IRNAK VAN MALATYA TRABZON MANSA TUNCEL MULA

UAK NDE SAKARYA TEKRDA YOZGAT ZONGULDAK


GRAFK:I.5. ATIKLARIN NCELKL SORUN OLDUU LLERN SAYISI VE ORANI (%)

27(% 33,3)

20(% 24,7)

23(% 28,4)

Atklarn

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

Atklarn

2. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

Atklarn

3. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

17

HARTA:I.5. ATIK NCELKLER HARTASI

18

TABLO:I.7. GRLT KRLL


Olduu ller


Olduu ller


Olduu ller

ESKEHR ADANA AKSARAY

DYARBAKIR ANTALYA DENZL


GRAFK:I.6. GRLT KRLLNN NCELKL SORUN OLDUU LLERN SAYISI VE ORANI (%)

3(% 3,7)

2(% 2,47)1

(% 1,23)

Grlt Kirliliinin

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

Grlt Kirliliinin

2. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

Grlt Kirliliinin

3. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

HARTA:I.6. GRLT KRLL NCELKLER HARTASI

19

TABLO:I.8. DOAL EVRENN TAHRBATI

Doal evrenin Tahribatnn 1. ncelikli Sorun Olduu ller



BURDUR KIRKLAREL BLECK

MULA DYARBAKIR TUNCEL


GRAFK:I.7. DOAL EVRENN TAHRBATININ NCELKL SORUN OLDUU LLERN SAYISI VE ORANI (%)

3(% 3,7)2

(% 2,5)1

(% 1,2)

Doal evrenin Tahribatnn

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)


2. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)


3. ncelikli Sorun

Olduu llerin

Says ve Oran (%)

HARTA:I.7. DOAL EVRENN TAHRBATI NCELKLER HARTASI

20

GRAFK:I.8. BRNC NCELKL SORUNLARIN DNEMLER TBARYLE KARILATIRILMASI

2724

1

19

1

6

3

2725

21

2

6

2427

23

1 1 1

4

22

28

25

6

33

22

1

23

1 1

1999-2001 27 24 1 19 1 6 3

2002-2004 27 25 21 2 6

2005-2006 24 27 23 1 1 1 4

2007-2008 22 28 25 6

2009-2010 33 22 1 23 1 1

Hava Kirliliinin

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin Says

Su Kirliliinin

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin Says

Toprak Kirliliinin

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin Says

Atklarn

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin Says

Grlt Kirliliinin

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin Says

Grsel Kirliliin

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin Says

Erozyonun

1. ncelikli Sorun

Olduu llerin Says

Plansz

Kentlemenin

1. ncelikli Sorun

(*) Doal evrenin

Tahribatnn

1. ncelikli Sorun

(*) 2009-2010 Dneminde l Mdrlklerinden sralanmas istenen ncelikli sorun maddeleri arasndan Grsel kirlilik, Orman tahribat, Asit yamurlar, Plansz kentleme, Ky tahribat, Mera tahribat, Koku problemi, Biyolojik eitlilik ve habitat kayb, Sulak alan kayplar ve Dier maddeleri karlarak yerine Doal evrenin tahribat maddesi konmutur. Not: Sorunlarn ncelik sras l evre ve ehircilik Mdrlklerince belirlenmitir.

21

II. BLM

Bu blmde hava kirlilii, su kirlilii, toprak kirlilii sonucu karlalan problemler, tarm topraklarnn ama d kullanmnn nedenleri, erozyon ve nlenmesi iin alnan tedbirler, hassas yreler snfna giren alanlar etkileyen evre sorunlar ve alnan tedbirler, sanayi tesislerinin artma tesisi, evre Kanununca alnmas gereken izin ve lisans durumlar bilgileri, evre sorunu oluturan sanayi kurulular ve petrol-madencilik faaliyetleri, bunlarla ilgili alnan tedbirler, kat atklar (toplanma, tanma ve bertaraf yntemleri, sorunlar), grlt (kaynaklar, alnan tedbirler) konular tablo ve grafik ile anlaml hale getirilmitir.

Tablo:II.1.de hava kirlilii oluumunda etkili faktrler nem srasna gre (en nemliden az nemliye doru 1, 2, 3. eklinde) numaralandrlmtr. Hava kirlilii oluumuna etkili faktrler evsel snma, sanayi, trafik, meteorolojik faktrler ve topografik faktrler olarak tabloda yer almtr. Numaralandrma yaplrken btn faktrlerin numaralandrlmas zorunlu tutulmayp, sadece o il iin uygun faktrlerin numaralandrlmas istenmitir.

Grafik:II.1.de hava kirlilii oluumunda etkili en nemli faktr (1 eklinde numaralandrlan) gsterilmektedir. Grafikten de anlalaca zere 79 il ierisinde (zmir ve Krklareli hari toplam 79 il) 56 ilde evsel snma, 7 ilde meteorolojik faktrler, 6 ilde sanayi, 6 ilde topografik faktrler, 4 ilde ise trafik hava kirlilii oluumunda en etkili faktrlerdir.

Tablo:II.2.de hava kirliliinin giderilmesinde karlalan glkler nem srasna gre en nemliden az nemliye doru 1, 2, 3, 4. eklinde numaralandrlmtr. Numaralandrma yaplrken btn maddelerin numaralandrlmas zorunlu tutulmayp, sadece o il iin geerli olan glklerin numaralandrlmas istenmitir.

Grafik:II.2.de hava kirliliinin giderilmeside karlalan en nemli glkler (1 ile numaralandrlanlar) il says ve oran (%) olarak gsterilmektedir.

Tablo:II.3.de il snrlar ierisinde il merkezi ve ilelerde hava kirliliinin nlenmesi amacyla ne tr tedbirlerin alnd (X) konulmak suretiyle iaretlenmitir.

Grafik:II.3.de l merkezlerinde, Grafik:II.4.de ise ilelerde hava kirliliinin nlenmesi amacyla alnan tedbirler yerleim birimi says olarak gsterilmektedir.

Tablo:II.4.de her bir ilimizin kendi snrlar ierisinde yer alan yzey sularnn su kirlilii kontrol ynetmelii hkmleri erevesinde kalite snflar ve muhtemel kirlenme nedenleri (X) ile iaretlenmitir.

Grafik:II.5.de il Mdrlklerimizce kendi il snrlar ierisinde bulunan yzey sularnn su kirlilii kontrol ynetmelii hkmleri erevesinde kalite snflar, Grafik:II.6.da ise muhtemel kirlenme nedenleri gsterilmitir.

Tablo:II.5.de her bir ilimizin kendi snrlar ierisinde yer alan yeralt sularnn su kirlilii kontrol ynetmelii hkmleri erevesinde kalite snflar ve muhtemel kirlenme nedenleri (X) ile iaretlenmitir.

Grafik:II.7.de il Mdrlklerimizce kendi il snrlar ierisinde bulunan yeralt sularnn su kirlilii kontrol ynetmelii hkmleri erevesinde kalite snflar, Grafik:II.8.da ise muhtemel kirlenme nedenleri gsterilmitir.

Tablo:II.6.da il snrlarnda bulunan yzme sularnn mavi bayrak durumu, su kirlilii kontrol ynetmelii erevesinde kalite snflar ve muhtemel kirlenme nedenleri (X) ile iaretlenmitir.

Grafik:II.9.da il snrlarnda bulunan yzme sularnn mavi bayrak durumu, Grafik:II.10. da yzme sularnn kalite snflar, Grafik:II.11.de ise muhtemel kirlenme nedenleri gsterilmitir.

Tablo:II.7.de il snrlar iinde yerleim merkezlerinde atksularn yol at kirliliin nedenleri yerleim birimleri (il merkezi ve ileler) esas alnarak iaretlenmitir.

Grafik:II.12.de il merkezlerinde, Grafik:II.13.de ise ilelerde atksularn yol at kirliliin nedenleri yerleim birimi says olarak gsterilmektedir.

Tablo:II.8.de, atksularn alc ortamda (deniz, sulak alanlar, havzalar, yeralt sular, jeotermal kaynaklar, dier alc su ortamalar) oluturduu sorunlar her bir il iin alc ortamn ismi belirtilmek suretiyle gsterilmitir.

22

Atksularn alc su ortam olarak denizlerde, sulak alanlarda, havzalarda, yeralt sularnda, jeotermal kaynaklarda ve dier alc su ortamlarnda oluturduu sorunlar srasyla Grafik:II.14, 15, 16, 17, 18 ve 19da verilmektedir.

Tablo:II.9.da alc ortamlarda (deniz, sulak alanlar, havzalar, yeralt sular, jeotermal kaynaklar, dier alc su ortamalar) su kirliliinin nlenmesi amacyla alnan tedbirler her bir il iin alc ortamn ismi belirtilmek suretiyle gsterilmitir.

Su kirliliinin nlenmesi amacyla alc su ortam olarak denizlerde, sulak alanlarda, havzalarda, yeralt sularnda, jeotermal kaynaklarda ve dier alc su ortamlarnda alnan tebirler srasyla Grafik:II.20, 21, 22, 23, 24 ve 25de verilmektedir.

Tablo:II.10.da su kirliliinin giderilmesinde/nlenmesinde il snrlar ierisinde karlalan glkler nem srasna gre en nemliden az nemliye doru 1, 2, 3. eklinde numaralandrlmtr. Numaralandrma yaplrken btn maddelerin numaralandrlmas zorunlu tutulmayp, sadece o il iin geerli olan glklerin numaralandrlmas istenmitir.

Grafik:II.26.da su kirliliinin giderilmesinde/nlenmesinde il snrlar ierisinde karlalan en nemli glkler (1 ile numaralandrlan) il says olarak gsterilmektedir.

Tablo:II.11.de, il snrlar ierisinde toprak kirliliine neden olan kaynaklar nemsrasna gre en nemliden az nemliye doru 1, 2, 3, 4 eklinde numaralandrlmtr. Numaralandrma yaplrken btn maddelerin numaralandrlmas zorunlu tutulmayp, sadece o il iin geerli olan kaynaklarn numaralandrlmas istenmitir.

Grafik:II.27.de, il snrlar ierisinde toprak kirliliine neden olan en nemli kaynaklar (1 ile numaralandrlan) il says olarak gsterilmektedir.

Tablo:II.12.de, toprak kirliliinin nlenmesi amacyla il snrlar ierisinde alnan tedbirler nem srasna gre en nemliden az nemliye doru 1, 2, 3, 4 eklinde numaralandrlmtr. Numaralandrma yaplrken btn maddelerin numaralandrlmas zorunlu tutulmayp, sadece o ilde alnan tedbirlerin numaralandrlmas istenmitir.

Grafik:II.28.de, toprak kirliliinin nlenmesi amacyla il snrlar ierisinde alnan en nemli tedbirler (1 ile numaralandrlan) il says olarak gsterilmektedir.

Tablo:II.13.de, tarm topraklarnn ama d kullanmnn nedenleri nem srasna gre en nemliden az nemliye doru 1, 2, 3 eklinde numaralandrlmtr. Numaralandrma yaplrken btn maddelerin numaralandrlmas zorunlu tutulmayp, sadece o ile uygun nedenlerin numaralandrlmas istenmitir.

Grafik:II.29.da, tarm topraklarnn ama d kullanmnn en nemli nedenleri (1 ile numaralandrlan) il says olarak gsterilmektedir.

Tablo:II.14. de, il snrlar ierisinde en ok karlalan toprak erozyonu tr ve dereceleri ile ilgili bilgiler verilmektedir.

Tablo:II.15.de il snrlarnda toprak erozyonuna sebep olan faktrler (X) ile iaretlenmi, erozyonu nlemek iin alnan tedbirler ise nem srasna gre en nemliden az nemliye doru 1, 2, 3, 4 eklinde numaralandrlmtr. Numaralandrma yaplrken btn maddelerin numaralandrlmas zorunlu tutulmayp, sadece o ilde alnan tedbirlerin numaralandrlmas istenmitir.

Grafik:II.30.da toprak erozyonuna sebep olan faktrler il says olarak, Grafik:II.31.de erozyonu nlemek iin alnan en nemli tedbirler il says olarak verilmektedir.

Tablo:II.16.da, il snrlar iinde evre sorunu belirtilen hassas yreler snfna giren alanlar ve bu alanlar etkileyen evre sorunlar, Tablo:II.16.1.de ise Tablo:II.16.nn zeti verilmektedir.

Tablo:II.17.de, il snrlar iinde hassas yreler snfna giren alanlarda yaanan evre sorunlarnn nlenmesi amacyla alnan tedbirler, Tablo:II.17.1.de ise Tablo:II.17.nin zeti verilmektedir.

Tablo:II.18.de, il snrlar iinde 50 ve zeri alan bulunan sanayi/enerji tesislerinin, artma tesisi durumlar ile evre kanununca alnmas gereken izin ve lisanslar hakknda ynetmelik (29.04.2009 tarih ve 27214 sayl) kapsamnda izin/lisans durumlar ile ilgili bilgiler verilmektedir.

23

Tablo:II.19.da, il snrlar iinde 2010 yl sonu itibariyle evre sorunu oluturan sanayi kurulularnn yol at evre sorunlar, sanayi kuruluu says olarak verilmektedir. Tablo:II.19.1.de ise Tablo:II.19.un faaliyet trlerine gre zeti verilmektedir.

Grafik:II.32.de, il snrlar iinde 2010 yl sonu itibariyle evre sorunu oluturan sanayi kurulularnn yol at evre sorunlar, sanayi kuruluu says ve oran (%) olarak gsterilmektedir.

Tablo:II.20.de, il snrlar iinde, 2010 yl sonu itibariyle, evre sorunu oluturan sanayi/enerji kurulularnn evre sorunlarn nlemek amacyla ald tedbirler, sanayi kuruluu says olarak verilmektedir.

Grafik:II.33.de, il snrlar iinde, 2010 yl sonu itibariyle, evre sorunu oluturan sanayi/enerji kurulularnn evre sorunlarn nlemek amacyla ald tedbirler, sanayi kuruluu says ve oran (%) olarak gsterilmektedir.

Tablo:II.21.de, 2010 yl sonu itibariyle, illerde evre sorunu oluturan petrol ve madencilik faaliyetlerinin yol atklar evre sorunlar, iletme says olarak verilmektedir.

Grafik:II.34.de, 2010 yl sonu itibariyle, illerde evre sorunu oluturan petrol ve madencilik faaliyetlerinin yol atklar evre sorunlar, iletme says olarak gsterilmektedir.

Tablo:II.22.de, 2010 yl sonu itibariyle illerde evre sorunu oluturan petrol ve madencilik faaliyetlerinin evre sorunlarnn nlenmesi amacyla alnan tedbirler, iletme says olarak verilmektedir.

Grafik:II.35.de, 2010 yl sonu itibariyle illerde evre sorunu oluturan petrol ve madencilik faaliyetlerinin evre sorunlarnn nlenmesi amacyla alnan tedbirler, iletme says olarak gsterilmektedir.

Tablo:II.23. de, 2010 ylnda il snrlar iinde merkez belediyelerinde oluan kat atklarn toplanma, tanma ve bertaraf yntemleri ile ilgili bilgiler verilmektedir.

Tablo:II.24. de, il snrlar iinde yerleim merkezlerinde (belediyelerde) oluan kat atklarn oluturduu sorunlar nem srasna gre en nemliden az nemliye doru 1, 2, 3, 4 eklinde numaralandrlmtr. Numaralandrma yaplrken btn maddelerin numaralandrlmas zorunlu tutulmayp, sadece o ile uygun sorunlarn numaralandrlmas istenmitir.

Grafik:II.36.da il snrlar iinde yerleim merkezlerinde (belediyelerde) kat atklarn oluturduu en nemli sorunlar (Tablo:II.24de 1 ile numaralandrlan) il says olarak gsterilmektedir.

Tablo:II.25. de il snrlar iinde yerleim merkezlerinde (belediyelerde) kat atklarn, ambalaj atklarnn ve tbbi atklarn oluturduu sorunlar nlemek amacyla alnan tedbirler nem srasna gre en nemliden az nemliye doru numaralandrlmtr. Numaralandrma yaplrken btn maddelerin numaralandrlmas zorunlu tutulmayp, sadece o ilde alnan tedbirlerin numaralandrlmas istenmitir.

Grafik:II.37.de, yerleim merkezlerinde (belediyelerde) kat atklarn oluturduu sorunlar nlemek amacyla; Grafik:II.38.de ambalaj atklarnn oluturduu sorunlar nlemek amacyla; Grafik:II.39.da ise tbbi atklarn oluturduu sorunlar nlemek amacyla alnan en nemli tedbirler (1 ile numaralandrlan) il says olarak gsterilmitir.

Tablo:II.26.da, l snrlar ierisinde, il merkezi ve ilelerde grlt sorunu oluturan kaynaklar (X) konulmak suretiyle iaretlenmitir.

Grafik:II.40.de il merkezlerinde, Grafik:II.41.de ise ilelerde grlt sorunu oluturan kaynaklar yerleim birimi says olarak gsterilmitir.

Tablo:II.27.de il snrlar iinde yerleim merkezlerinde (il merkezi ve ilelerde) oluan grlt sorununu nlemek amacyla alnan tedbirler (X) konulmak suretiyle iaretlenmitir.

Grafik:II.42.de il merkezlerinde, Grafik:II.43.' de ise ilelerde oluan grlt sorununu nlemek amacyla alnan tedbirler yerleim birimi says olarak gsterilmitir.

24

TABLO:II.1. HAVA KRLL OLUUMUNDA ETKL FAKTRLER (nem Srsna Gre)

Sra No

LLER Evsel snma Sanayi Trafik Meteorolojik

faktrler Topografik

faktrler

1 ADANA 1 3 2 4 5

2 ADIYAMAN 1 5 4 3 2

3 A.KARAHSAR 1 3 2 5 4 4 ARI 1 3 2 4 5 5 AMASYA 1 5 2 3 4

6 ANKARA 3 2 1 4 5

7 ANTALYA 2 4 3 1 5

8 ARTVN 1 3 2 9 AYDIN 1 3 2 4

10 BALIKESR 3 5 4 1 2 11 BLECK 1 3 2 4 5 12 BNGL 1 3 2 4 5 13 BTLS 1 4 5 3 2 14 BOLU 1 3 2 4 5

15 BURDUR 1 2 3 5 4

16 BURSA 2 1 3 4 5

17 ANAKKALE 1 3 2 4 5 18 ANKIRI 1 3 4 2 19 ORUM 3 4 5 2 1 20 DENZL 1 4 5 3 2 21 DYARBAKIR 5 1 4 3 2 22 EDRNE 2 3 1 4 23 ELAZI 2 4 3 5 1 24 ERZNCAN 1 2 3 4 5 25 ERZURUM 2 5 4 1 3

26 ESKEHR 1 3 2 4 5 27 GAZANTEP 1 3 2 4 5 28 GRESUN 1 5 4 3 2 29 GMHANE 1 3 2 30 HAKKAR 1 5 3 4 2 31 HATAY 2 1 3 4 5

32 ISPARTA 1 4 5 3 2

33 MERSN 3 2 4 1 5 34 STANBUL 3 1 2 4 5 35 ZMR Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. 36 KARS 1 2

37 KASTAMONU 1 2 4 5 3

38 KAYSER 1 3 4 5 2 39 KIRKLAREL Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. 40 KIREHR 1 2 4 5 3 41 KOCAEL 3 1 2 4 5 42 KONYA 3 4 5 2 1

43 KTAHYA 1 4 5 3 2 44 MALATYA 3 4 1 2 5

45 MANSA 1 5 4 2 3 46 K.MARA 1 3 2 47 MARDN 1 3 4 2 5 48 MULA 1 2 4 3 5 49 MU 1 5 4 2 3 50 NEVEHR 1 3 2 51 NDE 1 2 52 ORDU 2 3 1

53 RZE 1 3 5 4 2 54 SAKARYA 3 2 1 5 4

55 SAMSUN 1 2 3 4 5

56 SRT 1 5 4 3 2 57 SNOP 1 3 2 5 4 58 SVAS 1 5 4 2 3 59 TEKRDA 1 2 3 5 4

25

TABLO:II.1. HAVA KRLL OLUUMUNDA ETKL FAKTRLER (nem Srsna Gre) (DEVAMI) Sra No

LLER Evsel snma Sanayi Trafik Meteorolojik

faktrler Topografik

faktrler

60 TOKAT 2 5 4 3 1

61 TRABZON 1 5 4 3 2

62 TUNCEL 1 2 3 63 ANLIURFA 2 5 4 1 3 64 UAK 1 4 5 2 3 65 VAN 1 3 2 4 5

66 YOZGAT 1 2 3 5 4

67 ZONGULDAK 1 2 3 4 5

68 AKSARAY 1 4 3 5 2

69 BAYBURT 1 3 2

70 KARAMAN 1 3 2

71 KIRIKKALE 1 2 5 3 4

72 BATMAN 1 4 3 5 2

73 IRNAK 1 3 4 2 5 74 BARTIN 1 4 3 5 2

75 ARDAHAN 1 4 2 3 5

76 IDIR 2 3 1 77 YALOVA 1 3 2

78 KARABK 2 1 4 3 5 79 KLS 1 3 2 4 5 80 OSMANYE 2 4 5 3 1 81 DZCE 1 2 5 4 3

GRAFK:II.1. HAVA KRLL OLUUMUNDA ETKL FAKTRLER (L SAYISI VE ORANI)

6(%7,59)

7(%8,86)4

(%5,06)

6(%7,59)

56(%70,89)

Evsel snma Sanayi Trafik Meteorolojik

faktrler

Topografik

faktrler

l Says ve

Oran (%)

Grafikten lkemizde, hava kirlilii oluumuna etkili olan en nemli faktrn, 56 ilde evsel snma, 7 ilde meteorolojik faktrler, 6 ilde sanayi, 6 ilde topografik faktrler, 4 ilde ise trafik olduu grlmektedir. zmir ve Krklareli illerimizden konu hakknda bilgi edinilemediinden deerlendirme 79 il zerinden yaplmtr.

26

TABLO:II.2. HAVA KRLLNN GDERLMESNDE KARILAILAN GLKLER (nem Srasna Gre)

Sr

a N

o

LLER Yeterli

denetim yaplamamas

Ateilerin eitimsiz

olmas

Mali imkanszlklar

Kaliteli yakt temininde zorluklar

Kurumsal ve yasal

eksiklikler

Toplumda bilin

eksiklii Dier

1 ADANA 5 4 2 1 6 3

2 ADIYAMAN 6 5 3 4 2 1

3 A.KARAHSAR 2 5 1 6 4 3

4 ARI 2 3 1

5 AMASYA 4 5 6 1 2 3

6 ANKARA 1 5 3 2 6 4

7 ANTALYA 3 1 2

8 ARTVN 2 1 5 4 6 3

9 AYDIN 6 2 4 3 5 1

10 BALIKESR 6 4 1 3 5 2

11 BLECK 2 4 1 3

12 BNGL 1 3 2 5 4

13 BTLS 1 5 6 2 4 3

14 BOLU 2 3 1

15 BURDUR 5 1 2 6 3 4

16 BURSA 3 4 1 5 6 2

17 ANAKKALE 1 2

18 ANKIRI 1 4 6 5 3 2

19 ORUM 6 2 4 3 5 1

20 DENZL 6 4 1 2 3 5 (Personel yetersizlii)

21 DYARBAKIR 2 4 5 1 3 6

22 EDRNE lde hava kirliliinin giderilmesinde zorluk yaanmad beyan edilmitir. 23 ELAZI 3 2 4 1

24 ERZNCAN 6 3 2 5 4 1

25 ERZURUM 4 5 6 1 2 3

26 ESKEHR 1 3 2 4 5 6

27 GAZANTEP 6 5 3 2 4 1

28 GRESUN 2 1 3

29 GMHANE 1 2

30 HAKKAR 6 5 2 1 3 4

31 HATAY 6 3 2 4 5 1

32 ISPARTA 2 1 (lin meteorolojik ve topografik yaps)

33 MERSN 6 7 2 3 5 1 4 (Sosyal yardmlamadan gelen dk kaliteli kmr datmlar)

34 STANBUL 2 3 4 7 6 5 1 (Personel yetersizlii)

35 ZMR Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. 36 KARS 1 2

37 KASTAMONU 2 4 1 3 (Ateilerin belgesi olmasna ramen eitimlerinin yetersiz olmas)

38 KAYSER 4 5 3 6 1 2

39 KIRKLAREL Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. 40 KIREHR 1 3 2 4

41 KOCAEL 3 5 4 6 1 2

42 KONYA 5 6 1 4 3 2

43 KTAHYA 6 5 3 2 4 1

44 MALATYA 2 5 1 6 4 3

45 MANSA 3 5 4 1 2

46 K.MARA 5 1 2 4 3 6

27

TABLO:II.2. HAVA KRLLNN GDERLMESNDE KARILAILAN GLKLER (nem Srasna Gre) (DEVAMI)

Sr

a N

o

LLER Yeterli

denetim yaplamamas

Ateilerin eitimsiz

olmas

Mali imkanszlklar

Kaliteli yakt temininde zorluklar

Kurumsal ve yasal

eksiklikler

Toplumda bilin

eksiklii Dier

47 MARDN 6 5 4 3 2 1

48 MULA 1 3 2

49 MU 6 5 3 4 1 2

50 NEVEHR 2 4 3 1

51 NDE 2 1

52 ORDU 1

53 RZE 3 2 1

54 SAKARYA 3 2 6 1 5 4

55 SAMSUN 1 2 3 4 5 6

56 SRT 3 2 1

57 SNOP 1 2

58 SVAS 1 6 4 5 2 3

59 TEKRDA 4 6 5 1 2 3

60 TOKAT 3 2 1

61 TRABZON 7 4 3 6 5 2 1 (Topografik durum)

62 TUNCEL 1 4 2 3

63 ANLIURFA 4 3 2 1

64 UAK 2 1 (Yakclarn birden fazla yer yakmalarndan kaynaklanan yakma tekniklerine uymamalar)

65 VAN 5 4 1 3 2 6

66 YOZGAT 2 5 4 3 1

67 ZONGULDAK 2 3 6 5 4 1

68 AKSARAY 6 3 4 5 1 2 7 (l ve ilelerin corafi yaps)

69 BAYBURT 3 2 1

70 KARAMAN 4 1 3 2

71 KIRIKKALE 3 2 1

72 BATMAN 3 7 5 6 4 2 1 (Ateilerin yeterli eitimi almalarna ramen, halen kolay olan metodu tercih edip ilk yakmada fazla miktarda kmr kullanmalar)

73 IRNAK 3 4 1 5 6 2

74 BARTIN 5 2 6 4 3 1

75 ARDAHAN 5 3 1 6 4 2

76 IDIR 2 3 1

77 YALOVA 2 1

78 KARABK 3 2 6 4 5 1

79 KLS 5 4 1 3 6 2

80 OSMANYE 3 2 1

81 DZCE 2 3 4 5 6 1

28

GRAFK:II.2. HAVA KRLLNN GDERLMESNDE KARILAILAN EN NEML GLKLER

5(% 6)

27(% 34)

7(% 9)

9(% 11)

14(% 18)

6(% 8)

10(% 13)

Yeterli

denetim

yaplamamas

Ateilerin

eitimsiz

olmas

Mali

imkanszlklar

Kaliteli yakt

temininde

zorluklar

Kurumsal ve

yasal

eksiklikler

Toplumda

bilin

eksiklii

Dier

l Says ve

Oran (%)

Grafiin hazrlanmasnda Tablo:II.2.deki en nemli glkler (1 ile numaralandrlan) esas alnmtr. Edirne linde hava kirliliinin giderilmesinde zorluk yaanmad beyan edilmitir. zmir ve Krklareli llerimizden konu hakknda bilgi edinilemediinden deerlendirme 79 il zerinden yaplmtr. Grafikten anlalaca zere lkemizde 27 il iin toplumda bilin eksiklii hava kirliliinin giderilmesinde karlalan en nemli glk olmaktadr. 14 ilde ise mali imkanszlklar hava kirliliinin giderilmesinde karlalan en nemli glk olmutur. Uakda yakclarn birden fazla yer yakmalarndan kaynaklanan yakma tekniklerine uymamalarnn, Batmanda ise ateilerin yeterli eitimi almalarna ramen, halen kolay olan metodu tercih edip ilk yakmada fazla miktarda kmr kullanmalarnn en nemli glk olmas dikkat ekicidir.

29

TABLO:II.3. HAVA KRLLNN NLENMES AMACIYLA ALINAN TEDBRLER

Sra No

LLER L MERKEZ Alnan Tedbir/ Tedbirler

LELER Alnan Tedbir/ Tedbirler

1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 6 7 8

1 ADANA 1.Seyhan X X X X 1.mamolu X X X X

2.Yreir X X X X 2.Alada X X X 3.ukurova X X X 3.Kozan X X X X

4.Saram X X X X 4.Feke X X X

5.Saimbeyli X X X

6.Tufanbeyli X X X

7.Pozant X X X

8.Karaisal X X X 9.Ceyhan X X X X

10.Karata X X X

11.Yumurtalk X X X 2 ADIYAMAN 1.Adyaman X X X X X X 1.Glba X X X X X

2.Kahta X X X X X

3.Besni X X X X X

4.Samsat X X X X X

5.elikhan X X X X X

6.Gerger X X X X X

7.Sincik X X X X X

8.Tut X X X X X

3 A.KARAHSAR 1.Merkez X X X 1.Bamak X 2.Bayat X

3.Bolvadin X

4.ay X 5.obanlar X

6.Dazkr X X

7.Dinar X X

8.Emirda X

9.Evciler X

10.Hocalar X

11.hsaniye X

12.scehisar X

13.Kzlren X X 14.Sandkl X

15.Sinanpaa X

16.Sultanda X 17.uhut X

4 ARI 1.Merkez X X X X X X 1.Doubeyazt X

2.Tutak X

3.Patnos X

4.Hamur X

5.Diyadin X

6.Talay X

7.Elekirt X

5 AMASYA 1.Merkez X X X X X X 1.Merzifon X X X X X

2.Gmhacky X X X X X

3.Hamamz X X X X X

4.Taova X X X X X 5.Suluova X X X X X

6.Gyncek X X X X X

6 ANKARA 1.ankaya X X X X X X X 1.Sincan X X X 2.Yenimahalle X X X X X 2.Etimesgut X X X X

3.Keiren X X X X X X X 3.Polatl X X X

4.Altnda X X X X 4.Bala X X X X X X 5.Mamak X X X X X 5.Glba X X X

6.Evren X

7.Nallhan X X X X X 8.Akyurt X X X X X X

9. Pursaklar X X X

10.ubuk X X X X 11.Elmada X X X

12.Haymana X X

13.Kzlcahamam X X X X

14.Kalecik X X X X X X X

15.Beypazar X X X X 16.Aya X X

17.Gdl X X X

18.Kazan X X X

19.amldere X X X

20.ereflikohisar X X X

7 ANTALYA 1.Konyaalt X X X X X X 1.Korkuteli X X X X X X 2.Kepez X X X X X X 2.Ka X X X X X X

3.Aksu X X X X X X 3.Elmal X X X X X X

4.Muratpaa X X X X X X 4.Demre X X X X X X 5.Demealt X X X X X X 5.Finike X X X X X X

6.Kumluca X X X X X X

7.Kemer X X X X X X

8.Serik X X X X X X

9.Manavgat X X X X X X

10.Alanya X X X X X X

11.Gazipaa X X X X X X

12.Gndomu X X X X X X

13.brad X X X X X X 14.Akseki X X X X X X

30

TABLO:II.3. HAVA KRLLNN NLENMES AMACIYLA ALINAN TEDBRLER (DEVAMI)

Sra No



1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 6 7 8

8 ARTVN 1.Artvin X X X X X X X 1.Ardanu X X X X X 2.Arhavi X X X X X X X

3.Borka X X X X X X

4.Hopa X X X X X X X

5.Murgul X X X X X X

6.avat X X X X X X

7.Yusufeli X X X X X

9 AYDIN 1.Aydn X X X X Tm leler (16 ile) X X X X

10 BALIKESR 1.Merkez X X X X X X 1.Bandrma X X X X X X

2.Dier leler (17 ile) X X X X X 11 BLECK 1.Merkez X X X X 1.Bozyk X X X X

2.St X X X X

3.Osmaneli X X X X

4.Glpazar X X X X

5.Pazaryeri X X X X

6.nhisar X X 7.Yenipazar X X

12 BNGL 1.Merkez X X X X X X 1.Adakl X

2.Gen X X X 3.Karlova X

4.Ki X

5.Solhan X X X

6.Yayladere X

7.Yedisu X

13 BTLS 1.Merkez X X X X X 1.Tatvan X X X 2.Ahlat X X X

3.Adilcevaz X X X

14 BOLU 1.Merkez X X X X 1.Gerede X

2.Karacasu Beldesi

X 2.Yeniaa X X X X

3.Mengen-Pazarky X

4.Kbrsck X X X

5.Drtdivan X X X X 6.Mudurnu X X X X X X

7.Mudurnu-Takesti X X

15 BURDUR 1.Merkez X X X X X

16 BURSA 1.Osmangazi X X X X 1.M.kemalpaa X X X X X

2.Yldrm X X X X 2.Karacabey X X X X X

3.Kestel X X X X 3.Orhaneli X X X X X

4.Nilfer X X X X X 4.Harmanck X X X X

5.Grsu X X X X X 5.Keles X X X X X

6.Gemlik X X X X X

7.Orhangazi X X X X X

8.znik X X X X X

9.Yeniehir X X X X X 10.Mudanya X X X X X

11.Bykorhan X X X X X

17 ANAKKALE 1.Merkez le X X X X X 1.Biga X X X X X 2.an X X X X X

3.Gelibolu X X X

4.Eceabat X X

5.Yenice X X

6.Ezine X X X

7.Lapseki X X

8.Ayvack X X

9.Bozcaada X X

10.Gkeada X X 11.Bayrami X X

18 ANKIRI 1.Merkez X X X X X X 1.erke X X X X X X

2.Ilgaz X X X X X X

3.Eldivan X X X X X X

4.Orta X X X X X X

5.Yaprakl X X X X X X 6.abanz X X X X X X

7.Bayramren X X X X X X

8.Kzlrmak X X X X X X 9.Kurunlu X X X X X X

10.Korgun X X X X X X

11.Atkaracalar X X X X X X

19 ORUM 1.Merkez X X X X X X 1.Alaca X X X X

2.Bayat X X X X

3.Boazkale X X X X 4.Dodurga X X X X

5.skilip X X X X X

6.Karg X X X X 7.Lain X X X X

8.Mecitz X X X X

9.Ouzlar X X X X 10.Ortaky X X X X

11.Osmanck X X X X X 12.Sungurlu X X X X X

13.Uurluda X X X X

20 DENZL 1.Merkez X X X X X X 1.Acpayam X X X X X 2.Akky X

3.Babada X X

4.Baklan X X

5.Bekilli X X

6.Beyaa X X

7.Bozkurt X X

31

TABLO:II.3. HAVA KRLLNN NLENMES AMACIYLA ALINAN TEDBRLER (DEVAMI) Sra No



1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 6 7 8

DENZL 8.Buldan X X (DEVAMI) 9.al X X X

10.ameli X X

11.ardak X X 12.ivril X X X X X

13.Gney X X

14.Honaz X X X

15.Kale X

16.Sarayky X X X

17.Serinhisar X X X

18.Tavas X X X X X

21 DYARBAKIR 1.Merkez X X X X X X 1. Ergani X X X

2. Bismil X X X

3. Silvan X X

4. Eil X

5. ermik X X 6. Lice X

7. Kulp X

8. nar X 9. Hazro X

10. Hani X

11. Kocaky X 12. Dicle X

13.ng X

22 EDRNE 1.Merkez X X X 1.Enez X X 2.Havsa X X X

3.psala X X

4.Kean X X X 5.Lalapaa X X

6.Meri X X

7.Slolu X X 8.Uzunkpr X X X

23 ELAZI 1.Merkez X X X X X Tm leler (10 ile) X X X X X X

24 ERZNCAN 1.Merkez X X X X X X X Tm leler (8 le) X X 25 ERZURUM 1.Yakutiye X X X X X X

2.Palandken X X X X X X

3.Aziziye X X X X X X

26 ESKEHR 1. Tepeba X X X X 1.Alpu X X X

2. Odunpazar X X X X 2.Beylikova X X X

3.ifteler X X X 4.Gnyz X X X

5.Han X X X

6.nn X X X 7.Mahmudiye X X X

8.Mihalgazi X X X

9.Mihalk X X X 10.Sarcakaya X X X

11.Seyitgazi X X X

12.Sivrihisar X X X

27 GAZANTEP 1.ehitkamil X X X X X 1.Nizip X X X

2.ahinbey X X X X 2.Karkam Bilgi edinilememitir. 3.Ouzeli X X X X 3.Yavuzeli Bilgi edinilememitir.

4.Araban Bilgi edinilememitir.

5.Nurda X 6.slahiye X X X

28 GRESUN 1.Merkez X X X X X 1.Alucra X X X X X

2.Organize Sanayi Blgesi

X X X X X 2.Bulancak X X X X X

3.Batlama Deresi Vadisi

X X X X X 3.amoluk X X X X X

4.anak X X X X 5.Dereli X X X X

6.Doankent X X X X

7.Espiye X X X X X

8.Eynesil X X X X X

9.Grele X X X X X

10.Gce X X X X 11.Keap X X X X X

12.Piraziz X X X X X

13.ebinkarahisar X X X X X X 14.Tirebolu X X X X X

15.Yaldere X X X X

29 GMHANE 1.Merkez X X X X X 1. Kelkit X X X X X 2. iran X X X X X

3. Kse X X X X X

4. Torul X X X X X

5. Krtn X X X X X

30 HAKKAR 1.Merkez X X X X X X 1.Yksekova X X X X X X

2.emdinli X X X X X X 3.ukurca X X X X X X

31 HATAY 1. Merkez (Antakya)

X X X X X X X 1. Altnz X X X X X X

2. Belen X X X X X X

3. Drtyol X X X X X X 4. Erzin X X X X X X

5. Hassa X X X X X X

6. skenderun X X X X X X X 7. Krkhan X X X X X X

8. Kumlu X X X X X X

9. Reyhanl X X X X X X

32




1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 6 7 8

HATAY 10.Samanda X X X X X X (DEVAMI) 11. Yaylada X X X X X X

32 ISPARTA 1.Merkez X X X X X X X 1.Aksu X X X X X X X

2.Atabey X X X X X X X

3.Eirdir X X X X X X X

4.Gelendost X X X X X X X

5.Gnen X X X X X X X 6.arkikaraaa X X X X X X X

7.Yalva X X X X X X X

8.Stler X X X X X X X 9.Senirkent X X X X X X X

10.Uluborlu X X X X X X X

11.Keiborlu X X X X X X X 12.Yeniarbademli X X X X X X X

33 MERSN 1.Akdeniz X X X X 1.amlyayla X X X

2.Toroslar X X X 2.Tarsus X X X X

3.Yeniehir X X 3.Erdemli X X

4.Mezitli X X X 4.Silifke X X

5.Glnar X 6.Mut X X X

7.Bozyaz

8.Anamur X

9.Aydnck

34 STANBUL 1.Adalar X

2.Arnavutky X X X X 3.Ataehir X X X X

4.Avclar X X X X

5.B.ekmece X X X X 6.Baclar X X X X

7.Bahelievler X X X X

8.Bakrky X X X X 9.Baakehir X X X X

10.Bayrampaa X X X X

11.Beikta X X X X 12.Beykoz X X X X

13.Beylikdz X X X X

14.Beyolu X X X X 15.atalca X X X X

16.ekmeky X X X X

17.Esenler X X X X

18.Esenyurt X X X X

19.Eyp X X X X

20.Fatih X X X X

21.G.O.P X X X X

22.Gngren X X X X

23.K.ekmece X X X X 24.Kadky X X X X

25.Kathane X X X X 26.Kartal X X X X

27.Maltepe X X X X

28.Pendik X X X X

29.Sancaktepe X X X X

30.Saryer X X X X

31.Silivri X X X X

32.Sultanbeyli X X X X

33.Sultangazi X X X X

34.ile X X X X 35.ili X X X X

36.Tuzla X X X X

37.mraniye X X X X 38.skdar X X X X

39.Zeytinburnu X X X X

35 ZMR Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. 36 KARS 1.Merkez X X X X 1.Akyaka X

2.Arpaay X

3.Digor X

4.Kazman X

5.Sarkam X

6.Selim X

7.Susuz X

37 KASTAMONU 1.Merkez X X X X X X 1.Tosya X X X X

2.Takpr X X X X 3.Dier 17 ile X X X

38 KAYSER 1.Melikgazi X X X X 1.Bnyan X X X

2.Kocasinan X X X X 2.Yahyal X X X X 3.Talas X X X X 3.Sarolan X X X X

4.Haclar X X X X 4.zvatan X X X X X

5.ncesu X X X X 5. iftlik Kasabas X X X X X 6.Develi X X X X X X

39 KIRKLAREL Konu ile ilgili bilgi edinilememitir.

40 KIREHR 1.Merkez X X X X X X 1.Kaman X X X X X X 2.Mucur X X X X X X

3.Akpnar X X X X X X

4.Boztepe X X X X X X

5.Akakent X X X X X X

41 KOCAEL 1.zmit Merkez

X X X X 1.Dilovas X X X X X X X

2.Gebze X X X X X

3.ayrova X X X X 4.Kandra X X X X

5.Karamrsel X X X X

33




1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 6 7 8

KOCAEL 6.Krfez X X X X (DEVAMI) 7.Derince X X X X

8.Baiskele X X X X

9.Darca X X X X 10.Glck X X X X

11.Kartepe X X X X

42 KONYA 1.Karatay X X X X X X 1. Ahrl X X X X X 2.Meram X X X X X X 2.Akren X X X X X

3.Seluklu X X X X X X 3.Akehir X X X X X X

4.Altnekin X X X X X

5.Beyehir X X X X X X

6.Bozkr X X X X X 7.Cihanbeyli X X X X X

8.eltik X X X X X

9.umra X X X X X X 10.Derbent X X X X X

11.Derebucak X X X X X

12.Doanhisar X X X X X 13.Emirgazi X X X X X

14.Ereli X X X X X X

15.Gneysnr X X X X X 16.Hadim X X X X X

17.Halkapnar X X X X X 18.Hyk X X X X X

19.Ilgn X X X X X X

20.Kadnhan X X X X X 21.Karapnar X X X X X X

22.Kulu X X X X X

23.Sarayn X X X X X 24.Seydiehir X X X X X X

25.Takent X X X X X

26.Tuzluku X X X X X 27.Yalhyk X X X X X

28.Yunak X X X X X

43 KTAHYA 1.Merkez X X X X X X X 1.Tavanl X X X X X X X 2.Gediz X X X X X X X

44 MALATYA 1.Merkez X X X X X X X 1.Akada X X X X

2.Arapgir X X X X

3.Battalgazi X X X X

4.Doanehir X X X X

5.Darende X X X X

6.Kale X X X X

7.Yeilyurt X X X X

8.Yazhan X X X X 9.Hekimhan X X X X

10. Kuluncak X X X X

11. Arguvan X X X X

12. Doanyol X X X X

45 MANSA 1.Merkez X X X X X 1.Akhisar X X X X X

2.Ahmetli X X X X X

3.Alaehir X X X X X

4.Demirci X X X X X

5.Grdes X X X X X 6.Glmarmara X X X X X

7. Kula X X X X X

8.Krkaa X X X X X 9.Kprba X X X X X

10.Salihli X X X X X

11.Sargl X X X X X 12.Saruhanl X X X X X

13.Selendi X X X X X

14.Soma X X X X X

15.Turgutlu X X X X X

46 K.MARA 1.Merkez X X X X X X 1.Afin X X X X X

2.Andrn X X X X 3.Elbistan X X X X X

4.Gksun X X X X

5.Pazarck X X X X 6.Trk

Documents

Cevre Sorun 2012