Upload
dangtram
View
254
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë
Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL
Programi pilot 2012
TEKNOLOGJI USHQIMOREProfili: Përpunues i mishit
Niveli IKlasa 10-11
Niveli IIKlasa 12
Kosovë, 2012
I. PARATHENIE
Shoqëritë bashkëkohore arsimin e konsiderojnë ndër pasuritë më të rëndësishme të njerëzimit dhe përpiqen të gjurmojnë potencialin e tij të plotë, në mënyrë që t’u ndihmojnë njerëzve të ballafaqohen me sfidat e botës së sotme.
Pas një krize të gjatë, shoqëria kosovare sot ballafaqohet me një sfidë të re për t’iu bashkangjitur rrjedhave aktuale të zhvillimit ndërkombëtar. Në sferën e arsimit, reforma e planprogramit është një reagim ndaj zhvillimeve të reja në shoqërinë kosovare. Procesi i reformës së planprogramit synon rritjen e cilësisë së arsimit dhe barazisë në gëzimin e dobive që ofron ai për të gjithë nxënësit dhe inkuadrimin e sistemit të arsimit në rrjedhat aktuale që kanë të bëjnë me reformat e arsimit në sistemet tjera të përparuara. Nevojat e përhershme për ristrukturimin e shkollimit dhe për ripërkufizimin e qëllimeve dhe objektivave të tij, lidhen me ndryshimet që shfaqen në shoqëri, ekonomi, politikë, shkencë e teknologji.
Në planprogramet për arsimin profesional të Kosovës gjerësia dhe thellësia e formimit të nxënësve shikohen si një proces integral që përmbledhë dimensionin e përgjithshëm të njeriut, dimensionin shoqëror të qytetarit dhe dimensionin profesional të punëtorit, të pajisur me dije, shprehi dhe vlera të shumëfishta. Nxënësit do të ndjekin lëndë të përgjithshme dhe profesionale. Në këtë mënyrë, MASHT synon të zhvillojë një kulturë të përgjithshme unike për të gjithë nxënësit që përfundojnë shkollat profesionale.
Programet e reja të lëndëve të përgjithshme, së bashku me ato të lëndëve e të praktikave të ndryshme profesionale, do të sigurojnë një formim bashkëkohor, sa i përket kulturës së përgjithshme dhe profesioneve të ndryshme gjatë tri viteve të shkollimit profesional, duke synuar të përgatisin brezin e ri si qytetarë të ardhshëm të një shoqërie të lirë e demokratike, të aftë për t’u ballafaquar me sfidat e zhvillimit kulturor e ekonomik dhe me kërkesat e tregut të punës, kërkesave universitare në shkallë vendi, rajoni e më gjerë.
Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe Teknologjisë i fton të gjithë mësimdhënësit dhe drejtuesit e shkollave profesionale, specialistët, prindërit, nxënësit dhe të gjithë të interesuarit për zhvillimin e sistemit të Arsimit të Mesëm të Lartë Profesional të Kosovës të japin ndihmesën e tyre për ngritjen e nivelit të këtyre shkollave në nivel të shkollave përkatëse evropiane e më gjerë, sa u përket parametrave e standardeve.
Shfrytëzojmë rastin ti falënderojmë të gjithë ata ekspertë që me përkushtim të madh punuan në rishikimin e planprogrameve ekzistuese.
PËRMBAJTJA
I. Korniza e kurikulit për lëmin “Teknologji ushqimore”, profili: Përpunues i mishit Niveli I- ll
II. Modulet teorike dhe praktike profesionale
III. Normativi i moduleve profesionale teorike dhe praktike
a) Modulet teorike profesionale, kl. 10.- Kimi e përgjithshme dhe inorganike- Biologji aplikative- Lënda e parë ushqimore- Kimi analitike
b) Modulet praktike profesionale, kl. 10.- Mbrojtja dhe siguria në punë- Higjiena dhe mbrojtja e mjedisit- Përdorimi dhe mirëmbajtja e paisjeve dhe stabilimenteve në industrinë ushqimore - Operacionet themelore dhe zbatimi i teknikave eksperimentale në laboratorin e
kimisë- Pranimi dhe ruajtja e lëndëve të para ushqimore- Përgaditja e lëndëve të para për përpunim
c ) Modulet e lëndëve teorike profesionale, kl. 11.- Kimi analitike- Kimi organike me biokimi- Makinat dhe proceset teknike- Mikrobiologji aplikative- Teknologji ushqimore me prejardhje bimore- Teknologji ushqimore me prejardhje shtazore
d) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 11.- Përcaktimi i pH, lëndës së thatë dhe lagështisë me metoda të ndryshme.- Metodat e përcaktimit sasior të substancave- Analizat mikrobiologjike në laborator- Përpunimi i drithërave- Prodhimi i bukës nga lloje të ndryshme të miellit- Prodhimi i makaronave dhe biskotave- Përpunimi dhe konservimi i pemëve dhe perimeve- Trajtimi termik i qumështit- Prodhimet e fermentuara nga qumështi- Pregatitja e prodhimeve të qëndrueshme nga mishi- Pregatitja e ushqimeve nga kuzhina
e) Modulet teorike profesionale, kl. 12.
- Makinat dhe proceset teknike- Mikrobiologji aplikative- Teknologjia e mishit- Kontrollimi dhe siguria e prodhimeve ushqimore
f) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 12.- Kontrollimi i cilësisë së mishit dhe prodhimeve nga mishi- Therja e kafshëve dhe shpezëve- Përpunimi primarë (paraprak) i mishit- Përgatitja e prodhimeve afatëshkurta të mishit- Përgatitja e prodhimeve afatëgjata të mishit
A. Korniza e programit mësimor për Lëminë “Teknologji ushqimore” , Profili: Përpunues i mishit, Niveli I- II
I. Njoftime të përgjithshme për shkollimin
1. Struktura e shkollimitArsimimi në lëmin mësimore “Teknologji ushqimore”, profili: Përpunues i mishit për nivelet I dhe II trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë në Kosovë. – Niveli i parë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje dy vite mësimore pas përfundimit të
arsimit të detyruar (kl. 10 dhe 11), i përgatit nxënësit për kompetencat fillestare (hyrëse) të punësimit në profesionin e Teknologjisë ushqimore. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të gjysmëkualifikuar (ndihmës) dhe mundëson kalimin në nivelin e dytë të arsimimit profesional.
– Niveli i dytë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 12) pas përfundimit me sukses të nivelit të parë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional në njërin nga profilet e lëmisë “Teknologji ushqimore”, që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës për teknologji ushqimore, si dhe vazhdimin e arsimimit në nivele më të larta. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të kualifikuar dhe mundëson kalimin në nivelin e tretë të arsimimit profesional (maturë) që lejon kalimin edhe në studimet universitare.Arsimimi në lëminë “Teknologji ushqimore” përmban përgatitjen për disa profile të ngushta të lëmisë të Teknologjisë ushqimore, siq janë: profili i furrtarisë, qumështarisë, përpunuesë i mishit, përpunues i pemëve dhe perimeve, kuzhinier.Kurrikuli i Lëmisë “Teknologji ushqimore”, shkalla I dhe II është i strukturuar me lëndë dhe module mësimore, si më poshtë:
- grupi i lëndëve teorike të kulturës së përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve për të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri si dhe vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm.
- grupi i moduleve mësimore profesionale, teorike-praktike, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat e nevojshme për t’u integruar me sukses në tregun e punës.
2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimitQëllimi kryesor i shkollimit (dynivelësh) për Teknologji ushqimore është zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vetëbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e ndjenjës së sipërmarrjes dhe e gatishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës. Për të mundësuar zhvillimin individual të nxënësve nga pikëpamja emocionale, intelektuale dhe profesionale, është e nevojshme që shkolla profesionale t’u krijojë atyre: Mundësi të përshtatshme për të nxënë, pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë fizike
e mendore; Lehtësi për të kuptuar mjedisin shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si dhe
për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri; Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e sipërmarrjes dhe të disiplinës, kureshtjen intelektuale
dhe vlerat morale;
Kushte për t’u zhvilluar psikologjikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme jetësore dhe profesionale;
Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit dhe aftësimit profesional të mëtejshëm;
Mbështetje për të çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre, për tu orientuar drejt në drejtimet e karrierës profesionale të ardhshme dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional;
Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe të besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike;
Mundësi për t’u njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit rajonal dhe evropian;
Kushte për t’u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në sektorin e teknologjisë ushqimore;
Kushte për të njohur dhe për të zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare.
3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimiShkollimin për “Teknologji ushqimore”, niveli I dhe II, mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer këto nivele shkollimi.Në raste të veçanta, kur kërkesat e nxënësve për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa mundësitë reale të shkollave profesionale të veçanta, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime me kritere të posaçme pranimi në këto shkolla.
4. shkollimit të mëtejshëmPërfundimi me sukses i shkollimit për drejtimin “Teknologji ushqimore” në nivelin I, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në njërin nga profilet ushqimore si: “Përpunues i qumështit’’, “Përpunues i mishit”, “Përpunues i pemëve dhe perimeve”, “Furrëtar”, “Kuzhinier”, të Nivelit II të.Përfundimi me sukses i shkollimit për profilet e shënuara më lartë në në nivelin II, i lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit për të fituar diplomën e maturës, dhe pas përfundimit me suksesë të saj, kanë të drejtë kalimi në shkollimin e lartë universitar.
Mundësitë e punësimitShkollimi për “Teknologji ushqimore”, niveli I dhe II, u referohet punëve në industritë ushqimore, të cilat kryhen për përpunimin e lëndëve të para ushqimore. Nisur nga kjo nxënësi për Teknologji ushqimore i nivelit I dhe II mund të punësohet në industritë ushqimore që merren me përpunimin e mishit dhe prodhimeve nga mishi, peshkut, vezëve, qumështit, drithërave, miellit, pemëve, perimeve, në përgaditjen e ushqimeve nga kuzhina. Me kualifikime të mëtejshme dhe pas një përvoje pune të konsiderueshme, ai mund të krijojë një biznes të vetin në këtë sektor dhe të punësojë të tjerë.
II. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit
1. Kompetencat e përgjithshmeNdjekja e shkollimit në profilin mësimor “Teknologji ushqimore”, niveli I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme, të cilat do t’i shërbejnë atij për përvetësimin me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Këto kompetenca të përgjithshme do të zhvillohen në një nivel më të lartë gjatë kryerjes së shkollimit për “Teknologji ushqimore”, niveli II. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë:- Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e
ndjenjat e tij dhe për të argumentuar opinionet për çështje të ndryshme.- Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të
mbledhjes dhe të shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional.
- Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror.
- Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe shoqërore.
- Të nxitë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të reja, më efektive dhe më eficiente.
- Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale, rajonale dhe globale.
- Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij.- Të tregojë vetëkontroll në ushtrimin e veprimtarive të tij në kontekstin e pavarësisë në
vendimmarrje. - Të organizojë drejt procesin e të nxënit të tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për një të
nxënë që zgjat gjithë jetën.- Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e objektivave
të pranuara.- Të bëjë vlerësime dhe vetëvlerësime nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar dhe
çuar më tej arritjet.- Të hulumtojë vetveten dhe rrugët e mundshme të karrierës profesionale për të bërë zgjedhje
të përshtatshme të veprimtarive profesionale të ardhshme.
2. Kompetencat profesionale, niveli i I-rëMe përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në lëminë“Teknologji ushqimore”profili: Përpunues i mishit, niveli I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë:- Përgatit vendin e punës për pranimin e lëndëve të para ushqimore;- Përzgjedh veglat, pajisjet dhe materialet e duhura për punë;
- Përdor dhe mirëmban veglat dhe pajisjet e punës;- Mbanë higjienën në repartet e përpunimit, paketimit dhe depozitimit të lëndëve të para,- Pranon, klasifikon lëndët e para ushqimore;- Përcakton cilësinë dhe sasinë e lëndëve të para ushqimore - Largon lëndët e para që nuk i plotësojnë kriteret- Pastron lëndët e para ushqimore për përpunim sipas kerkesave të prodhimit;- Transporton (dergon) lëndët e para ushqimore për përpunim në repartet e industrive
ushqimore;- Kryen përpunimin parapërgatitorë të lëndëve të para ushqimore (drithërave, pemëve,
perimeve, mishit, qumështit);- Bën përpunimin e drithërave për përfitimin e miellit;- Pregatitë dhe përpunon brumin për lloje të ndryshme të bukëve;- Pregatitë dhe përpunon brumin për makarona dhe biskota;- Prodhon lëngje nga pemët dhe perimet;- Konservon pemët me sheqerosje;- Prodhon salcën e domatës;- Bën ftohjen, pasterizimin dhe sterilizimin e qumështitë;- Pregatitë dhe përpunon qumështin për prodhim të kosit;- Pregatitë dhe përpunon qumështin për prodhim të kremës dhe gjalpit;- Ndan, klasifikon dhe grinë mishin e fresket;- Pregatitë dhe përpunon mishin për prodhimin e sallameve, suxhukut;- Pregatitë dhe përpunon mishin për prodhimin e proshutës;- Pregatitë gjellëra prej peshku, mishi të kafshëve dhe shpezëve;- Pregatitë gjellëra vegjetariane;- Ambalazhon lëndët e para dhe prodhimet ushqimore;- Deponon(ruan) lëndët e para dhe prodhimet ushqimore;- Respekton standardet e profesionit;- Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit;- Përdor në mënyrë të pavarur literaturën me qëllim ngritjen profesionale.
3. Kompetencat profesionale, niveli i II-tëMe përfundimin e suksesshëm të shkollimit trevjeçar në lëminë“Teknologji ushqimore”profili: Përpunues i mishit, niveli II, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë:- Përgatit vendin e punës;- Mban higjienën në repartet e përpunimit të mishit;- Përgatit kafshët dhe shpezët për therje;- Realizon therjen e kafshëve dhe shpezëve;- Deponon mishin e freskët;- Trajton nënproduktet e ngrënshme dhe të pangrënshme;- Kryen analizën e cilësisë dhe sigurisë së mishit dhe prodhimeve nga mishi;- Bën prerjen e mishit (ndan) për shitje dhe përpunim;- Klasifikon (kategorizon) mishin e freskët;- Ndan (pastron) mishin nga kockat;- Bën grirjën e mishit;
- Përgatitë burgera të llojeve dhe formave të ndryshme;- Përgatitë dhe përpunon mishin për prodhimin e suxhukut dhe salçiçëve afatëshkurtra;- Përgatitë dhe përpunon mishin për prodhimin e sallameve të qëndrueshme;- Përgatitë dhe përpunon mishin për prodhimin e suxhukut afatëgjatë;- Përgatitë dhe përpunon mishin për prodhimin e proshutës;- Përgatitë dhe përpunon mishin për prodhimin e pastërmasë dhe mishit të terur;- Përgatitë mishin për prodhimin e konservave nga mishi në kuti;- Ambalazhon mishin dhe prodhimet nga mishi;- Deponon(ruan) mishin dhe prodhimet nga mishi;- Transporton mishin dhe prodhimet nga mishi;- Bën marketing dhe shitje të mishit dhe prodhimeve nga mishi;- Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit;
III. Plani mësimor për lëmin mësimore “ Teknologji ushqimore”, Profili: Përpunues i mishit, Niveli I-II
Nr Lëndët dhe modulet mësimore Orët vjetore Niveli I Niveli IIKlasa 10 Klasa 11 12
A. Lëndët e përgjithshme (Gjithsej) 16 (5512) 13 (455) 13 (455)1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 3 (105) 3 (105) 3 (96)2 Gjuhë angleze 2 (70) 2 (70) 2 (64)3 Matematikë 2 (70) 2 (70) 2 (64)4 Teknologji e informacionit 2 (70) 2 (70) 2 (64)5 Ekonomia dhe ndërmarrësia 1 (35) 1 (35) 1 (32)6 Edukatë fizike 2 (70) 1 (35) 1 (32)7 Edukatë qytetare 1 (35) -8 Fizikë 1 (35) -9 Histori 1 (35)
10 Gjeografi 1 (35) 11 Psikologji - 1 (35) 12 Menaxhim i projekteve - - 1 (32)13 Gjuhë e dytë e huaj 1(35) 1(35)B. Modulet teorike profesionale
(Gjithsej)9 (315) 9 (315) 7 (224)
1 Kimi e përgjithshme dhe inorganike 2 (70) -2 Biologji aplikative 2 (70) -3 Lënda e parë ushqimore 4 (140) -4 Kimi analitike 1 (35) 1 (35)5 Kimi organike me biokimi - 2 (70)6 Makinat dhe proceset teknike - 1 (35) 1 (32)7 Mikrobiologji aplikative - 1 (35) 1 (32)8 Teknologjia ushqimore me prejardhje bimore - 2 (70)9 Teknologjia ushqimore me prejardhje shtazore - 2 (70)
10 Kontrollimi dhe siguria e prodhimeve ushqimore - - 2 (64)11 Teknologjia e mishit 3 (99)C. Modulet e praktikës profesionale (Gjithsej) 7 (245) 10 (350) 12 (384)1 Mbrojtja dhe siguria në punë 1.2K (12) -2 Higjiena dhe mbrojtja e mjedisit 1.8K (18) -3 Perdorimi dhe mirëmbajtja e paisjeve dhe
stabilimenteve në industrinë ushqimore 4.8K (48) -
4 Operacionet themelore dhe zbatimi i teknikave eksperimentale në laboratorin e kimisë
3.5 K (35) -
5 Pranimi dhe ruajtja e lëndëve të para ushqimore 6.4 K (64) -6 Përgatitja e lëndëve të para për përpunim 6.8 K (68) -7 Përcaktimi i pH, lëndës së thatë dhe lagështisë
me metoda të ndryshme.- 1.8K (18)
8 Metodat e përcaktimit sasiorë të substancave 1.1K (11)
9 Analizat mikrobiologjike në laborator - 3.5K (35)10 Përpunimi i drithërave - 3.5 K (35)11 Prodhimi i bukës nga lloje të ndryshme të miellit - 3.5 K (35)12 Prodhimi i makaronave dhe biskotave - 3.5 K (35)13 Përpunimi dhe konservimi i pemëve dhe
perimeve- 3.5K (35)
14 Trajtimi termik i qumështit - 3.5 K (35)15 Prodhimet e fermentuara nga qumështi - 3.5 K (35)16 Përgatitja e prodhimeve të qëndrueshme nga
mishi- 4.6 K (46)
17 Përgatitja e ushqimeve nga kuzhina 4 K (40)18 Kontrollimi i cilësisë së mishit dhe prodhimeve
nga mishi3.2K (32)
19 Therrja e kafshëve dhe shpezëve 8.1K (81)20 Përpunimi primarë (paraprak) i mishit 8.1K (81)21 Përgaditja e prodhimeve afatshkurta të mishit 9.5K (95)22 Përgaditja e prodhimeve afatgjata të mishit 9.5K (95)
Gjithsej A+B+C 32 (1120) 32 (1120) 32 (1024)
IV. Udhëzime për zbatimin e Kornizës së programit mësimor profesional:
Programet e hollësishme të lëndëve të përgjithshme parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT.Javët mësimore sipas klasave:– Klasa 10 – 35 javë; Klasa 11 – 35 javë (niveli I);– Klasa 12 – 32 javë (niveli II). Java mësimore (5 ditë mësimore) përmban 30 – 32 orë mësimore.Një orë mësimore ka 45 minuta.Një orë praktike zgjatë 60 minuta.Puna praktike në laborator duhet ti ketë 24 orë.Puna praktike në ekonomi të shkollës, ndërmarrje, industri, firma ushtrimore etj., duhet ti ketë 20 orë pune me nga 60 minuta.Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore profesionale do të përdoret krediti (K), i cili do të jetë i barasvlershëm me 10 orë mësimore. Rekomandohet që praktikat profesionale të realizohen ditore (6 orë në ditë), si më poshtë:
Klasa 10: Praktikë – 1 ditë në javë dhe Teori – 4 ditë në javëKlasa 11: Praktikë – 1.5 ditë në javë dhe Teori – 3.5 ditë në javëKlasa 12: Praktikë – 2 ditë në javë dhe Teori – 3 ditë në javë
Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në varësi nga kushtet dhe situatat e veçanta në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke synuar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre.
Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësimdhënësit e praktikave profesionale përgatisin plane më të detajuara, ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete.
Njëkohësisht, ata përgatisin instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve.Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilit prej të dy niveleve të përgatitjes në lëmin “Teknologji ushqimore”, profilin: Përpunues i mishit, do të organizohet në formë provimesh:Në Nivelin I: Provimi i integruar i përgatitjes praktike që organizohet nga shkolla profesionale.Në Nivelin II: (a) Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale, që organizohet nga shkolla profesionale, dhe (b) Provimi i integruar për praktikën profesionale që organizohet nga shkolla profesionale.Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në certifikatat përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale në të dy nivelet e përgatitjes.Modalitetet e procedurave të provimeve përfundimtare, kriteret e vlerësimit të nxënësve me nota dhe të përmbajtjes së certifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT
V. Udhëzime të përgjithshme didaktike
Mësimdhënësit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin sa më shumë të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme.E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimore etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues dhe mësimdhënës të shkollës.Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësimdhënësit e lëndëve teorike dhe moduleve praktike.Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit nxënësit në profesionin e Përpunuesit i mishit.Mësimdhënësit duhet të përdorin metoda të tilla të të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale, në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi.Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësimdhënësit dhe instruktorët është fakti që të nxënit nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm.Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësimdhënësit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin, duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për
kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga mësimdhënësi, praktika e mbikëqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve. Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në fazat përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës.Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësimdhënësit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim,vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësimdhënësi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, që testohen në situata pune reale ose të simuluara.Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e mësimdhënësit nga ligjërues (lektor) i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së nxënësve.
Përshkruesit e moduleve teorike profesionale, kl. 10.
1. Moduli ,,Kimi e përgjithshme dhe inorganike”
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I
Klasa: 10
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi KIMI E PËRGJITHSHME DHE INORGANIKE
Qëllimi i modulit
Një modul teorik që i paisë nxënësit me njohuri për kiminë si shkencë natyrore, ligjet themelore të kimisë, substancat kimike, strukturën e atomit dhe sistemin periodik të elementeve, lidhjet kimike dhe strukturën e molekulave, klasifikimi e komponimeve inorganike, tretësirat, reaksionet kimike, elementet kimike dhe komponimet e tyre.
Kohëzgjatja e modulit
72 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi fiton njohuri për kiminë si shkencë natyrore Përmbajtja: - Kimia si shkencë natyrore dhe eksperimentale.- Objekti i studimit të kimisë. - Lidhshmëria e kimisë me shkencat tjera natyrore.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë rëndësinë e kimisë për jetën;- shpjegojë lidhjen e kimisë me shkencat tjera natyrore; - dallojë ndryshimet fizike nga ato kimike;- demonstroj njehsimet kimike duke u bazuar në ligjet e
kimisë;- shpjegojë shenjat që tregojnë për rrezikshmërinë e
substancave kimike
RM 2 Nxënësi fiton njohuri për ligjet themelore të kimisë Përmbajtja: - Ligji i ruajtjes së masës.- Ligji i qëndrueshmërisë së përbërjes.- Ligji i përpjesëtimeve shumëfishe.- Hipoteza e daltonit për atomin.- Ligji i vëllimeve të bashkuara.- Hipoteza e Avogardos- Ligji i ekuivalentëve.Instrumentet e vlerësimit:
- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë ligjshmëritë themelore në kimi;- shpjegojë hipotezat dhe ligjet stekiometrike në kimi;
RM 3
Nxënësi fiton njohuri për substancat kimikePërmbajtja: - Përzierjet dhe substancat e pastra.- Metodat për ndarjen e substancës nga përzierjet. - Simbolet kimike.- Formulat kimike.- Barazimet kimike.- Masat absolute atomike dhe molekulare.- Masat relative atomike dhe molekulare.- Moli.- Masa e atomit dhe masa e molekulës.- Raportet sasiore dhe vëllimore të masës gjatë reaksioneve.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë- Pyetje – përgjigje me shkrimKriteret e vlerësimit:- Nxënësi duhet të:- shpjegojë simbolet, formulat dhe barazimet kimike;- shpjegojë masat absolute dhe relative atomike e
molekulare; - kuptojë nocionin e molit, shprehjen e molit në numër,
masë dhe vëllim;
RM 4 Nxënësi fiton njohuri për strukturën e atomit dhe sistemin periodik të elementeve Përmbajtja: - Përbërja e atomit (bërthama dhe mbështjellësi elektronik).- Struktura e atomit.- Modeli planetar i atomit.- Numrat kuantik.- Struktura e sistemit periodik dhe vetitë periodike të
elementeve kimike.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- njohë grimcat bazë të ngarkesës elektrike dhe të masës së
tyre;
- shpjegojë ndërtimin e atomit, numrin e masës dhe lidhjen midis tyre;
- analizojë shpërndarjen e elektroneve nëpër orbitale të atomeve të elementeve të grupeve kryesore të sistemit periodik të elementeve;
- krahasoj radhitjen e elementeve kimike sipas Dobereinerit, Neëlendsit, Lotar Mayerit dhe Moseleyit;
- kuptojë radhitjen e elementeve në sistemin periodik si pasojë e strukturës së tyre atomike;
RM 5 Nxënësi fiton njohuri për lidhjet kimike dhe strukturën e molekulave Përmbajtja: - Llojet e lidhjeve kimike.- Afiniteti ndaj elektronit, elektronegativiteti.- Lidhja jonike.- Lidhja kovalente dhe koordinative.- Vetitë e komponimeve kovalente.- Lidhja hidrogjenore.- Lidhja metalike.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë- Pyetje – përgjigje me shkrim Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të: - shpjegojë lidhjet kimike në përgjithësi;- tregojë ndryshimet e molekulave polare dhe atyre jopolare;- kuptojë momentin dipolar si kriter për përcaktimin e
polaritetit të molekulave;- përcaktojë forcat ndërmjet molekulave;- shpjegojë lidhjen hidrogjenore dhe ndikimin e saj tek uji;
RM 6 Nxënësi fiton njohuri për klasifikimin e komponimeve inorganike Përmbajtja: - Acidet, përftimi dhe vetitë.- Bazat, vetitë dhe përftimi.- Oksidet, ndarja, përftimi dhe vetitë. - Kripërat, ndarja, përftimi dhe vetitë. - Hidruret.- Hidroksidet amfotere.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:
- shpjegojë klasifikimin e komponimeve inorganike;- shpjegojë formimin e oksideve, ndarjen dhe vetitë e tyre;- shpjegojë teoritë e acideve dhe bazave;- shpjegojë formimin e kripërave, ndarjen dhe vetitë e tyre;
RM 7 Nxënësi fiton njohuri për tretësiratPërmbajtja: - Tretësirat ujore.- Tretshmëria e gazeve, lëngjeve dhe substancave të ngurta
në ujë.- Të shprehurit sasior të përbërjes së tretësirave.- Vetitë e tretësirave të holluara.- Ligjet e Raulit.Instrumentet e vlerësimit:Pyetje-përgjigje me gojë.Pyetje-përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- njohë proceset që zhvillohen gjatë tretjes; - tregojë dallimin midis tretësirave;- analizojë faktorët që ndikojnë në shpejtësinë e tretjes;- njehsojë llojet e ndryshme të përqendrimeve të tretësirave;
RM 8 Nxënësi fiton njohuri për reaksionet kimikePërmbajtja:- Shpejtësia e reaksioneve kimike.- Faktorët që ndikojnë në shpejtësinë e reaksionit kimik.- Kataliza dhe katalizatorët.- Ekuilibrat kimik.- Mënjanimi i ekuilibrit kimik-parimi le Shatelie. Llojet e
reaksioneve kimike.- Reaksionet e analizës dhe sintezës.- Reaksionet e zëvendësimit.- Reaksionet e neutralizimit.- Reaksionet e precipitimit.- Reaksionet e oksido-reduktimit.- Barazimi i reaksioneve të oksido-reduktimit.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje-përgjigje me gojë.- Pyetje-përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përcaktojë shpejtësinë e reaksioneve kimike; - shpjegojë ndikimin e faktorëve të ndryshëm në shpejtësinë
e reaksioneve kimike;- shpjegojë reaksionet katalitike dhe veprimin e
katalizatorëve; dalloj reaksionet e analizës, sintezës, zëvendësimit, neutralizimit dhe precipitimit;
- barazojë reaksionet e oksido-reduktimit dhe të paraqes skemën elektrokimike të tyre;
- shpjegojë reaksionet e oksidoreduktimit dhe lidhjen midis procesit të oksidimit dhe reduktimit;
RM 9 Nxënësi fiton njohuri për elementet kimike dhe komponimet e tyre Përmbajtja:- Hidrogjeni-përhapja, vetitë.- Metalet alkaline.- Natriumi dhe kaliumi.- Metalet alkalinotokësorë.- Magnezi dhe kalciumi.- Elementet halogjene-elementet e grupit 17.- Klori dhe komponimet e tij.- Elementet kalkogjene-elementet e grupit 16.- Oksigjeni dhe komponimet e tij.- Elementet e grupit 15 të sistemit periodik.- Azoti dhe komponimet e tij.- Amoniaku.- Plehrat azotik.- Fosfori dhe komponimet e tij.- Plehrat fosforike.- Elementet e grupit 14 të sistemit periodik.- Karboni dhe komponimet inorganike të tij.- Elementet e grupit 13 të sistemit periodik.- Elementet kalimtare.- Përhapja, vetitë dhe gjendja oksiduese.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje-përgjigje me gojë.- Pyetje-përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:- dallojë elementet kimike dhe komponimet e tyre; - dallojë elementet e bllokut s;- krahasojë izotopet e hidrogjenit;- analizojë vetitë fizike dhe kimike të elementeve alkaline,
mënyrën e përftimit të tyre, komponimet më të rëndësishme dhe përdorimin e tyre;
- dallojë vetitë fizike dhe kimike të elementeve alkalino-tokësorë mënyrën e përftimit të tyre, komponimet më të rëndësishme dhe përdorimin e tyre;
- dallojë elementet e bllokut p;- analizojë vetitë fizike dhe kimike të tyre, konfiguracionin
elektronik dhe numrin oksidues;
- përcaktojë elementet e bllokut d në sistemin periodik;- krahasojë vetitë fizike dhe kimike të elementeve kalimtare,
konfiguracionin elektronik dhe gjendjen oksiduese të tyre;- përshkruajë komponimet më të rëndësishme të elementeve
të grupit 17,16,15,14 dhe 13 të sistemit periodik dhe rëndësinë e tyre;
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në klasë mesimore dhe në laborator të kimisë.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikoj metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve ne laborator të kimisë.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive teorike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:
- Mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.- Laboratori i kompletuar i kimisë me paisje laboratorike.- figura, fotografi të themeluesve të shkencës së kimisë dhe të
shpikësve më të njohur nga fusha e kimisë.- diapozitiv dhe modele lidhur me përmbajtjen e kapitullit;- projektor, videobim.- sllajde, videokaseta dhe burime nga interneti.- materiale didaktike për përbërjen dhe strukturën e atomit.- tabela e sistem periodik të elementeve.- skema të orbitaleve të atomeve.- diapozitiv me fotografi të ndryshme. - materiale didaktike për lidhjet kimike. - programe simuluese kompjuterike.- material didaktik në lidhje me komponimet inorganike.- materiale didaktike vizuale për tretshmërinë e substancave
kimike dhe tretësirat. - Projektori.- materiale didaktike për kinetikën e reaksioneve kimike. - materiale didaktike për reaksionet e ndryshme kimike.- skema e proceseve të reaksione kimike.- materiale didaktike për elementet kimike dhe komponimet e
tyre.
- skema për procesin e ndryshme në lidhje me elementet kimike dhe komponimet e tyre.
- mjete për konkretizimin e përftimit dhe vetive të elementeve të ilustruara me diapozitiva, figura, sllajde, modele të ndryshme, skema (të siguruara nga vet mësimdhënësi ose nxënësit).
- Teksti i kimisë së përgjithshme dhe inorganike, udhëzues të ndryshëm (doracakë).
2. Moduli ”Biologjia aplikative”
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 10
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi BIOLOGJIA APLIKATIVE
Qëllimi i modulit
Një modul teorik që i paisë nxënësit me njohuri për rëndësinë dhe llojet e qelizave bazë të jetës, llojet dhe karakteristikat e mikroorganizmave dhe rëndësinë e tyre për proceset e përpunimit, ruajtjen e produkteve dhe shëndetin, etnologjinë e sëmundjeve ngjitëse, pasojat e mungesës së higjienës në industrinë ushqimore gjatë shërbimeve dhe procesit të prodhimit, masat parandaluese për mospërhapjen e sëmundjeve ngjitëse.
Kohëzgjatja e modulit
72 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi fiton njohuri për karakteristikat e përgjithshme të qelizavePërmbajtja: - Zbulimi i qelizave. - Madhësia dhe forma e qelizave. - Struktura e qelizave. - Prokariote dhe ekuariote. - Qelizat dijobe. Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- klasifikojë qelizat sipas madhësisë dhe formës; - përshkruajë rendësinë e qelizave; - listojë qelizat sipas madhësisë, formës, strukturës; - shpjegojë strukturën e qelizave; - dallojë veçoritë e qelizave prokariote dhe ekuariote; - dallojë veçoritë e qelizave dijobe;
RM 2 Nxënësi fiton njohuri për karakteristikat e përgjithshme të mikroorganizmavePërmbajtja: - Ndarja e mikroorganizmave. - Rëndësia e mikroorganizmave. - Viruset. - Bakteret - Parazitët.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë- Pyetje – përgjigje me shkrim
Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë rëndësinë e mikroorganizmave - klasifikojë mikroorganizmat sipas ndarjes - shpjegojë karakteristikat dhe llojet e virusëve - shpjegojë karakteristikat dhe llojet e baktereve; - shpjegojë karakteristikat dhe llojet e parazitëve;
RM 3
Nxënësi fiton njohuri për sëmundjet ngjitësePërmbajtja: - Sëmundjet ngjitëse të zorrëve. - Parazitët e zorrëve. - Sëmundjet ngjitëse të lëkures. - Parazitët e lëkures. - Masat parandaluese për pengimin e sëmundjeve. - Dizinfektimi, dizensektimi dhe deratizimi.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë karakteristikat dhe rrezikun e sëmundjeve
ngjitëse; - shpjegojë karakteristikat dhe rrezikun e sëmundjeve të
zorrëve; - tregojë veçoritë e parazitëve të zorrëve; - shpjegojë veçoritë e sëmundjeve ngjitëse të lëkures; - përshkruajë veçoritë e parazitëve të lëkurës; - përshkruajë masat parandaluese për pengimin e
sëmundjeve ngjitëse; - shpjegojë rendësinë e dizinfektimit, dizensektimit dhe
deratizmi;
RM 4 Nxënësi fiton njohuri për rëndësinë e higjenës së ushqimit Përmbajtja: - Helmimi i ushqimeve. - Karakteristikat dhe llojet e helmimeve ushqimore. - Shkaktarët e helmimit nga ushqimet - Parandalimi i helmimit ushqimorë. - Burimi i energjisë në organizëm.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:
Nxënësi duhet të:- shpjegojë kuptimin dhe karakteristikat e helmimit
ushqimorë; - përshkruajë shkaktarët e helmimit ushqimorë; - shpjegojë rregullat e higjienës së ushqimit dhe artikujve
ushqimorë; - përshkruaj masat e higjienës së pajisjeve dhe vendit të
punës; - shpjegojë masat dhe kujdesin për higjienen personale; - shpjegojë për masat për parandalimin e helimit me
ushqim;- shpjegojë burimet e energjisë në organizëm; - përshkruajë rëndësinë e bilancit energjetik të ushqimeve
në organizëm;
RM 5 Nxënësi fiton njohuri për karakteristikat e organeve tretëse të ushqimit Përmbajtja: - Organet e tretjes së ushqimit.- Funksionet e organeve të tretjes.- Procesi i tretjes dhe asimilimit të ushqimit në organizëm. - Ushqimet qe asimilohen me vështirësi dhe lehtësi, pasojat
për organizmin.- Sëmundjet e organve të tretjes. Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të: - shpjegojë rëndësinë dhe funksionin e organeve të tretjes së
ushqimit;- përshkruajë procesin e tretjes dhe asimilimit të ushqimeve
në aparatin tretës;- dallojë llojet e ushqimeve që asimilohen me lehtësi;- dallojë llojet e ushqimeve që asimilohen me vështirësi; - përshkruajë sëmundjet e organeve të tretjes dhe shkaqet e
tyre;
RM 6 Nxënësi fiton njohuri të përgjithshme për organet e qarkullimit të gjakut Përmbajtja: - Sistemi kardiovaskular. - Gjaku, përbërja. - Zemra dhe gjakderdhja. - Shtypja e gjakut. - Ushqimi dhe të ushqyerit për mbarëvajtjen e sistemit
kardiovaskular. Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit: Nxënësi duhet të:- shpjegojë përpërbërjen e gjakut dhe sistemin e qarkullimit
të tij; - përshkruajë funksionet e zemrës dhe shpërndarjen e gjakut - shpjegojë procesin e gjakderdhjes; - dallojë rëndësinë e ushqimit dhe të ushqyerit në
mbarëvajtjen e sistemit kardiovaskular;
RM 7 Nxënësi fiton njohuri për ekskrecionin nga organizmi Përmbajtja: - Funksioni dhe roli i mëlçisë në organizëm.- Funksioni dhe roli i lëkurës. - Sëmundjet e mëlqis dhe të lëkures. - Parandalimi i sëmundjeve të lëkurës dhe mëlçisë.- Roli i ushqimit në mbarëvajtjen e mëlçisë.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje-përgjigje me gojë.- Pyetje-përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë rëndësinë dhe funksionin e mëlçisë; - shpjegojë funksionin e lëkurës për organizmin e njeriut; - shpjegojë shkaqet dhe parandalimin e sëmundjeve të
lëkurës; - shpjegojë shkaqet dhe parandalimin e sëmundjeve të
mëlçisë; - dallojë rolin e ushqimeve për mbarëvajtjen e mëlçisë dhe
lëkurës;
RM 8 Nxënësi fiton njohuri për shumëzimin dhe rritjen e njerëzve Përmbajtja:- Seksualiteti dhe nataliteti. - Raporti mes lindshmërisë dhe vdekshmërisë. - Planifikimi familjar. - Ushqimi dhe rritja e popullsisë.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje-përgjigje me gojë.- Pyetje-përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:
- shpjegojë për lindshmërinë e popullsisë; - krahasojë lindshmërinë dhe vdekshmërinë; - përshkruajë shpërndarjen e ushqimit dhe rritjes së
popullsisë; - shpjegojë rëndësinë e planifikimit familjar për
menaxhimin e ushqimit dhe mirërritjen;
RM 9 Nxënësi fiton njohuri për sistemin imunologjikë Përmbajtja:- Llojet e imunitetit- Ndarja e sistemit nervor. - Sëmundjet e sistemit nervor. - Faktorët e dëmshëm për shëndetin e njerëzve. - Alkooli, narkotikët, nikotina.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje-përgjigje me gojë.- Pyetje-përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- dallojë llojet dhe rëndësinë e imunitetit për organizmin; - përshkruajë funksionimin e sistemit nervor qendror dhe
atij periferik; - shpjegojë shkaqet e sëmundjeve nervore; - shpjegojë faktorët që ndikojnë në dëmtimin e shëndetit të
njeriut; - shpjegojë ndikimin e alkoolit, drogave dhe
medikamenteve në organizmin e njeriut;
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në klasë mesimore dhe ne disa raste edhe ne laboratore, industri ushqimore.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikoj metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjitheshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve ne laboratre dhe industritë ushqimore.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive teorike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:
për realizimin e modulit
- Mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.- Laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- Mikroskop.- Grafoskop – transparente.- Entet higjieno – shëndetësore.- Reparte përpunuese te prodhimeve ushqimore.- Prodhime ushqimore te llojeve të ndryshme.- Teknologji e nevojshme mësimore (tv,kompjuter, internet,
videoprojektor).- Teksti i biologjisë me higjienë për teknologji ushqimore
udhëzues të ndryshëm (doracakë), rregullore(standarte) etj.
3. Moduli “Lënda e parë ushqimore“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 10
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi LËNDA E PARË USHQIMORE
Qëllimi i modulit
Një modul teorik që paisë nxënësit me njohuri për mbrojtjen dhe sigurinë në vendin e punës, higjienën dhe mbrojtjen e mjedisit, rolin e ujit në industrinë ushqimore, ambalazhet, përbërjen kimike te lëndeve të para ushqimore dhe parimet e ushqimit te drejtë dhe racional te njeriut, karakteristikat e përgjithshme të lëndëve të para me origjinë bimore dhe shtazore, aditivët dhe konservansit.
Kohëzgjatja e 144 orë mësimore
modulitNiveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi fiton njohuri për mbrojtjen dhe sigurinë në vendin e punës. Përmbajtja: - Rreziqet e mundshme në vendin e punës.- Rregullatë për mbrojtjen e shëndetit dhe sigurinë në punë. - Përdorimi i mjeteve të përshtatshme për sigurinë në punë.- Legjislacioni mbi shëndetin dhe sigurinë në vendin e
punës.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- tregojë rreziqet e mundëshme në vendin e punës;- tregojë rregullat për mbrojtje dhe siguri në punë;- tregojë mjetet dhe paisjet më të përshtatshme në vendin e
punës;- përshkruajë legjislacionin dhe praktikat më të mira për
mbrojtje dhe siguri në punë;
RM 2 Nxënësi fiton njohuri për higjienën në industrinë ushqimore dhe mbrojtjen e mjedisit Përmbajtja: - Masat shëndetësore në industrinë ushqimore (kërkesat
higjieno-shëndetësore në prodhim).- Higjiena e mjedisit dhe higjiena personale e punonjësve të
industrisë ushqimore.- Pastrimi i mjedisit të punës, teknika e larjes dhe
dezinfektimit.- Faktorët që ndikojnë në ndotjen e mjedisit.- Veprimet që duhet të ndërrmiren për parandalimin e
ndotjes së mjedisit.- Mënyrat e paratrajtimit dhe të trajtimit të llojeve të ujërave
të zhgarkuara në industrinë ushqimore.- Efekti negativ që kanë mbeturinat.- Sortimi klasifikimi dhe sistemimi i mbeturinave.Instrumentet e vlerësimit:
- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë rëndësinë e higjienës së mjedisit dhe higjienës
personale të punonjësve të industrisë ushqimore;- tregojë mënyrën e mbajtjes së higjienës në industrinë
ushqimore;- tregojë se cilët janë faktorët që ndikojnë në ndotjen e
mjedisit;- tregojë se cilat veprime duhet të ndërrmirren për
parandalimin e ndotjes së mjedisit;- tregojë se cilat janë mënyrat e paratrajtimit dhe të trajtimit
të llojeve të ujërave të zhgarkuara në industrinë ushqimore;
- tregojë së ç’farë efekti negativ kanë mbeturinat në industrinë ushqimore;
- tregojë se si duhet të bëhet sortimi, klasifikimi dhe sistemimi i mbeturinave;
RM 3
Nxënësi fiton njohuri për rolin që ka uji në industrinë ushqimore Përmbajtja: - Përdorimet e ujit në industrinë ushqimore dhe burimet e
tij.- Kërkesat dhe treguesit e ujërave natyrorë.- Kërkesat industriale për cilësinë e ujit.- Trajtimi i ujërave në përshtatje të kërkesave të prodhimit.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- tregojë se cila është rëndësia e ujit në industrinë
ushqimore; - tregojë se cilat janë kriteret për përdorimin e ujit në
industrinë ushqimore;- tregojë se cilat janë kriteret për përgatitjen e ujit sipas
kërkesave dhe përshtatjes së prodhimit;
RM 4 Nxënësi fiton njohuri për rëndësinë dhe llojet e ambalazheve në industritë ushqimore. Përmbajtja: - Roli i ambalazheve.- Llojet e ambalazheve.- Kërkesat dhe kontrolli i ambalazheve.
- Mënyrat e ambalazhimit.- Pregatitja e ambalazheve.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje -përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë rolin dhe rëndësinë e ambalazhimit te
prodhimeve ushqimore; - tregojë llojet e ambalazheve që përdorën në industritë
ushqimore;- tregojë kërkesat dhe kontrollin e ambalazheve qe përdorën
në industritë ushqimore;- tregojë menyrat e ambalazhimit te prodhimeve ushqimore;- tregojë mënyren e pregatitjes së ambalazheve në rastë të
përdorimit të sërishëm të tyre;
RM 5 Nxënësi fiton njohuri për përbërjen kimike të lëndeve të para ushqimore dhe parimet e ushqimit të drejtë dhe racional te njeriut Përmbajtja: - Uji si përbërës i prodhimeve ushqimore.- Hidratet e karbonit.- Proteinet dhe substancat tjera të azotuara.- Yndyrat.- Substancat minerale dhe acidet organike.- Substancat ngjyruese dhe taninet.- Substancat etero-vajore.- Vitaminat, enzimet.- Tretja dhe përvetimi i lëndeve ushqyese.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë rëndesinë e lëndëve të para në industrinë
ushqimore;- tregojë se cilët janë përbërësit e lëndëve te para
ushqimore; - tregonë përbërjen kimike, biokimike dhe biologjike të
lëndëve të para;- shpjegojë për funksionet e ujit dhe rëndësinë e tij në
industrinë ushqimore;- shpjegojë për rëndësinë që kanë hidratet e karbonit si
përbërës të prodhimeve ushqimore;- shpjegojë për rëndësinë e yndyrave dhe karakteristikat e
përgjithshme të tyre;- shpjekojë për rëndësinë që kane proteinat dhe lëndet e
tjera të azotuara si përbërës të prodhimeve ushqimore;- tregojë cilat janë lëndët minerale dhe acidet organike që
gjenden në ushqime;- tregojë se cila është rëndësia e lëndëve ngjyrosëse dhe
tanineve në përmbajtjen e tyre në ushqime;- tregojë se ç’janë substancat etero-vajore dhe cili është
funksioni i tyre;- tregojë se cili është roli i vitaminave dhe enzimave si
përbërës i ushqimeve;- tregojë rëndësinë e tretjes dhe pervetimit të lëndëve
ushqyese;
RM 6 Nxënësi fiton njohuri për rëndësinë dhe karakteristikat e përgjithshme të lëndëve të para ushqimore me prejardhje bimore. Përmbajtja: - Drithërat.- Bishtajoret.- Bimët për prodhimin e vajit. - Bimët për prodhimin e sheqerit, amidonit dhe alkoolit. - Lëndët e para për prodhimin e birrës. - Duhani. - Këpurdhat.- Pemët dhe perimet.- Rrushi. Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit: Nxënësi duhet të:- shpjegojë se cila është rëndësia e drithërave në të ushqyerit
e njeriut;- përshkruajë klasifikimin botanik të grurit dhe të misrit;- dallojë llojet e drithrave që kultivohen në vendin tonë;- përshkruajë ndërtimin dhe përbërjen kimike të kokrrës se
drithrit;- tregojë se cilat janë karakteristikat që përcaktojnë cilësinë
e drithrave;- tregojë se cilat janë mënyrat e ruajtjes së drithrave; - tregojë se cilat janë proceset kryesore që zhvillohen gjatë
ruajtjes së drithëra në mënyrë të gabuar;- cilat janë kushtet të cila duhet të plotësonjë ambientet e
ruajtjes së drithrave;- dallojë llojet e bishtajoreve që kultivohen në vendin tonë;
- tregojë përbërjen kimike të bishtajoreve;- tregojë vlerën energjitike të bishtajorëve;- tregojë se cilat janë karakteristikat që përcaktojnë cilësinë
e bishtajoreve;- tregojë se cilat janë kushtet në te cilat ruhen bishtajoret;- tregojë cilët janë bimët kryesore që përdoren për
prodhimin e vajit;- shpjegojë rëndësinë e bimëve vajore;- tregojë përbërjen kimike dhe vlerën ushqyese të bimëve
për prodhimin e vajit;- tregojë karakteristikat që përcaktojnë cilësinë e bimëve
vajore;- tregojë kushtet në të cilat ruhen bimët vajore;- tregojë se cilat janë bimët që përdoren për prodhimin e
amidonit, sheqerit dhe alkoolit, llojet e tyre për secilin produkt, rëndesinë e këtyre bimeve;
- tregojë se cila është përbërja kimike dhe vlera ushqyese e bimëve që përdoren për prodhimin e amidonit , sheqerit dhe alkolit;
- tregojë se cilat janë kushtet në të cilat ruhen keto bimë;- tregojë se çështë birra;- tregojë se cilat janë lëndët bazë që përdoren për
prodhimin e birrës;- tregojë se cila është përbërja anatomike e kokrrës së elbit;- tregojë se cila është përbërja kimike e kokrrës së elbit;- tregojë se si bëhet vlerësimi i cilësisë së elbit për birrë;- tregojë se ç´është lupuli dhe cila është rëndësia e tij në
bërjen e birrës;- tregojë se cila është përbërja e lupulit;- tregojë se cila është rëndësia e ujit si lëndë e parë për
prodhimin e birrës;- tregojë se cila është përbërja anatomike e bimës së
duhanit;- tregojë se cila është rëndësia ekonomike e duhanit si bimë
industriale;- regojë se cilat janë kultivorët më të rëndësishëm të bimës
së duhanit;- tregojë se cila është rëndësia e kultivimit të kërpudhave;- tregojë se cilat janë llojet e kërpudhave që përdoren për
ushqim;- tregojë se cila është përbërja morfologjike dhe kimike e
kërpudhave;- tregojë se cilat janë vlerat ushqyese të kërpudhave;- tregojë se cilat janë mënyrat e përdorimit të kërpudhave;- tregojë se cilat janë karakteristikat që përcaktojnë cilësinë
e kërpudhave;
- tregojë se cilat janë kushtet e mjedit ku ruhen kërpudhat;- tregojë se cila është rëndësia e pemëve dhe perimeve në
dietën e njeriut;- tregojë se cila është ndarja dhe klasifikimi i pemëve dhe
perimeve;- tregojë se cilat janë llojet e pemëve dhe perimeve;- tregojë se cila është përbërja kimike dhe vlera ushqyese e
pemëve dhe perimeve;- tregojë se cilat janë karakteristikat qe përcaktojnë cilesinë
e pemëve dhe perimeve;- tregojë se në cilat kushte ruhen pemët dhe perimet;- tregojë se cila është rëndësia e rrushit për prodhim vere
dhe për tryezë;- tregojë se cilat janë karakteret kryesore të rrushit;- tregojë se cila është struktura mekanike e rrushit;- tregojë se cila është përbërja kimike e rrushit dhe vlerat
ushqyese të tij;- tregojë se si bëhet vjelja e rrushit;- tregojë se silat janë kushtet e transportit dhe ruajtjes së
rrushit;
RM 7 Nxënësi fiton njohuri për rëndësinë dhe karakteristikat e përgjithshme të lëndëve të para ushqimore me prejardhje shtazore. Përmbajtja: - Rëndesia e zhvillimit të blegtorisë dhe shpëztarisë- Përfitimi, përberja dhe vetit e mishit të kafsheve si lende e
parë.- Përfitimi, përberja dhe vetit e mishit të shpezëve si lende e
parë.- Peshiqt dhe vlerat ushqyese e tyre.- Vezët dhe vlera ushqyese e tyre.- Qumeshti dhe përbërja fiziko-kimike e tij.- Grumbullimi, transportimi dhe ruajtja e qumështit deri në
përpunim.- Rëndësia e zhvillimit të bletarisë.- Mjalti, përbërja kimike dhe vlera ushqyese e tij.- Karakteristikat organo-leptike të mjaltit.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje-përgjigje me gojë.- Pyetje-përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë rëndësinë e zhvillimit të blegtorisë dhe
shpëztarisë;- tregojë rëndësinë e mishit si lëndë e pare;
- tregojë mënyrën e përfitimit të mishit te kafshëve dhe shpëzëve;
- tregojë përbërjen kimike dhe vetit e mishit të kafshëve dhe shpëzëve;
- tregojë vlerën ushqyese të mishit si lëndë e pare;- tregoje llojet dhe përbërjën kimike të peshqëve;- tregojë vlerat ushqyese te peshqeve;- tregojë ndërtimin e kokrrës së vezëve dhe karakteristikat e
tyre;- tregojë rendesinë e vezëve si ushqim; - tregojë vlerat ushqyese të vezëvë;- shpjegojë qumështin si lendë e pare;- tregojë përbërjen fiziko kimike të qumështit;- tregojë mënyrat e grumbullimit, transportimit dhe ruajtjes
së qumështit deri ne përpunimin e tij;- tregojë mënyrat e ruajtjes së qumështit;- shpjegojë rëndësinë e zhvillimit të bletarisë;- tregojë përbërjen kimike dhe vleren ushqyese të mjaltit;- tregojë karakteristikat organo-leptike të mjaltit;
RM 8 Nxënësi fiton njohuri për rëndësinë dhe karakteristikat e përgjithshme të aditivëve dhe konservanseve. Përmbajtja: - Parimet për përdorimin e shtesave ushqimore (perdorimi i
tyre sipas kritereve).- Qëllimi i përdorimit te shtesave(aditivëve).- Llojet e shtesave dhe konservanseve që përdorën në
industrinë ushqimore.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegoj parimet e përdorimit të aditivëve dhe
konservansëve sipas kritereve;- tregojë qëllimin e përdorimit të aditivëve dhe
konservanseve ne industritë ushqimore;- tregojë llojet e aditivëve dhe konservansëve që përdorën
në industritë ushqimore;
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në klasë mesimore dhe ne disa raste edhe ne laboratore, industri ushqimore.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në
zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve ne laboratore dhe industritë ushqimore.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive teorike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.- Laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- Reparte përpunuese te prodhimeve ushqimore.- Prodhime ushqimore te llojeve të ndryshme.- Aditivët dhe konservanësit.- Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet,
videoprojektor).- Teksti i lëndës së parë ushqimore, teknologjise ushqimore,
udhëzues të ndryshëm (doracakë), rregullore (standarte) etj.
4. Moduli “Kimia analitike”
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 10
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi KIMIA ANALITIKE
Qëllimi i modulit
Një modul teorik që i paisë nxënësit me njohuri për bazat teorike nga kimia analitike, reaksionet jonike, analizat kimike cilësore.
Kohëzgjatja e modulit
36 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi fiton njohuri për bazat teorike të kimisë analitike Përmbajtja: - Klasifikimi i metodave analitike. - Vetitë e tretësirave ujore. - Elektrolitet dhe llojet e elektroliteve. - Shpërbashkimi elektrolitik. - Reaksionet dhe ekuacionet kimike. - Zbatimi i Ligjit mbi veprimin e masave aktive Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- theksojë vetitë e tretësirave ujore; - përshkruajë elektrolitet dhe llojet e elektroliteve; - shpjegojë shpërbashkimin elektrolitik; - përshkruajë reaksionet dhe ekuacionet kimike;
RM 2 Nxënësi fiton njohuri për reaksionet jonike Përmbajtja: - Ekuilibri kimik. - Tretshmëria dhe produkti i tretshmërisë. - Neutralizimi dhe hidroliza. - Tretësirat buferike. - Indikatorët. Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- shpjegojë ekuilibrin kimik; - shpjegojë tretshmërinë dhe produktin e tretshmërisë për
substancat e ndryshme kimike;- shpjegojë procesin e neutralizimit dhe hidrolizës;- Shpjegojë tretësirat buferike dhe indikatorët;
RM 3 Nxënësi fiton njohuri për analizat kimike cilësore Përmbajtja: - Rrugët e analizës cilësore. - Kushtet në të cilat zhvillohen reaksionet analitike.
- Ndjeshmëria e reaksioneve analitike. - Klasifikimi i kationeve në grupe analitike. - Identifikimi i kationeve sipas grupeve analitike nga grupi i
parë deri te grupi i pestë analitik.- Klasifikimi i anioneve në grupe analitike. - Identifikimi i anioneve sipas grupeve analitike nga grupi i
parë deri te grupi i tretë analitik. Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- përshkruajë rrugët e analizës cilësore dhe kushtet në të
cilat zhvillohen reaksionet analitike; - analizojë ndjeshmërinë e reaksioneve analitike dhe
klasifikimin e kationeve dhe anioneve në grupe analitike; - Identifikojë kationet sipas grupeve analitike nga grupi i
parë deri te grupi i pestë analitik; - Identifikojë anionet sipas grupeve analitike nga grupi i
parë deri te grupi i tretë analitik;
Udhëzime për zbatimin e modulit
- Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në klasë mesimore dhe ne disa raste edhe ne laboratore, industri ushqimore.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset që përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca të pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve në laboratore dhe industritë ushqimore.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive teorike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- figura, fotografi në lidhje me përmbajtjen e kapitullit. - diapozitiv dhe modele, lidhur me përmbajtjen e kapitullit. - projektor, videobim, sllajde, videokaseta dhe burime nga
interneti.
- materiale didaktike për përbërjen e kapitullit.- tabela e grupeve analitike. - skema të identifikimit te grupeve analitike.
Përshkruesit e moduleve profesionale praktike, kl.10.
1.Moduli “Mbrojtja dhe siguria në punë“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 10
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi MBROJTJA DHE SIGURIA NË PUNË
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që i paisë nxënësit me aftësi praktike për të përdorur mjetet dhe paisjet e punës me qëllim mbrojtjen dhe sigurinë në punë.
Kohëzgjatja e modulit
12 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
për pranim
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi identifikon, parandalon dhe raporton rreziqet në punë.Përmbajtja- Identifikimi i rreziqeve në punë.- Parandalimi, përmirësimi i rreziqeve në punë.- Eliminimi i rreziqeve në punë.- Raportimi i rreziqeve dhe aksidenteve.- Raportimi i prishjes së rregullave për mbrojtje të shëndetit dhe
siguri në punë.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- idendtifikojë rreziqet e mundshme në vendin e punës;- parandalojë dhe përmirësojë rreziqet në punë;- eliminojë rreziqet;- raportojë për rreziqet në punë;- raportojë për aksidentet në punë;- raportojë për prishjen e rregullave në punë;
RM 2 Nxënësi përdorë paisjet dhe veshjet për mbrojtje në punë sipas kërkesave të vendit të punës.Përmbajtja- Përdorimi i paisjeve dhe veshjeve për mbrojtje dhe siguri në
punë.- Zbatimi i praktikave më të mira dhe sigurta në punë.- Zbatimi i udhezuesit te prodhuesve te paisjeve.- Deponimi dhe largimi i mbeturinave ne menyrë të sigurt.- Demonstrime praktike dhe diskutime mbi mbrojtjen nga zjarri,
aplikimit të ndihmës së parë në rastë aksidenti etj.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përdorë paisjet dhe veshjet për mbrojtje në punë;- aplikojë praktikat më të mira dhe më të sigurta në punë;- zbatojë me kujdes udhëzimet e prodhuesve të paisjeve;- deponojë, largojë mbeturinat duke respektuar rreullat e
higjienës dhe sigurisë në punë;- demostrojë praktikisht mbi mbrojtjen nga zjarri, aplikimi i
ndihmës së parë;
Udhëzimet për zbatimin e modulit
- Ky modul duhet të trajtohet kryesishtë në laboratore dhe repartet e industrisë ushqimore, depo të prodhimeve bujqësore.
- Rekomandohet që instruktori i praktikës ose teknologu i repartit të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrime konkrete për përdorimin e paisjeve dhe veshjeve për siguri në punë.
- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten në repartet e industrisë ushqimore.
- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i punës praktike të aftësive të fituara nga ata.
Kushtet e domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin e modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Mjedise e punës (repartet e industrisë ushqimore)- Paisjet dhe veshjet për siguri në punë.- Mjetet dhe materialet e nevojshme për aplikimin e ndihmës së parë.- Materiale të shkruara(manuale, rregullore, katalogë).
2.Moduli ”Higjiena dhe mbrojtja e mjedisit”
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 10
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi HIGJIENA DHE MBROJTJA E MJEDISIT
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që i paisë nxënësit me aftësi praktike për përdorimin e mjeteve larëse dhe dezinfektuese me qëllim mbajtjen e higjienës në punë dhe mbrojtjen e mjedisit
Kohëzgjatja e modulit
18 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të RM 1 Nxënësi zbaton rregullat higjieno shëndetësore në punë.
mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
Përmbajtja- Zbatimi i rregullave higjieno shëndetësore në punë.- Eliminimi, largimi i lëndëve të para që nuk i plotësojnë
kushtet. - Menaxhimi i mirë i mbetjeve ushqimore.- Trajtimi i lëndëve larëse e dezinfektuese. - Mirëmbajtja e infrastrukturës dhe mjeteve transportuese.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit: Nxënësi duhet të:- zbatojë rregullat higjieno-shëndetësore në punë;- eliminojë, largojë lëndet e para që nuk i plotësojnë kushtet;- bëjë menaxhimin e mirë të mbetjeve ushqimore;- bëjë trajtimin e mirë të lëndëvë larëse e dezinfektuese;- mirëmbajë infrastrukturën dhe mjetet transportuese;
RM 2 Nxënësi përdorë mjetet larëse dhe dezinfektuese sipas kërkesave të industrisë ushqimorePërmbajtja- Fshirja dhe larja e dyshemesë.- Dezinfektimi i mureve dhe tavaneve.- Pastrimi dhe larja e makinerive dhe paisjeve. - Përdorimi i mjeteve larëse.- Përdorimi i mjeteve për dezinfektim.- Aplikimi i teknikave të larjes dhe dezinfektimit në
përputhshmëri me kërkesat.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- pëgatisë vendin dhe mjetet për fshirjen dhe larjen e - dyshemesë;- bën fshirjen dhe larjen e dyshemesë;- përgatisë mjetet dezinfektuese për dezinfektimin e mureve
dhe tavaneve;- bën dezinfektimin e mureve dhe tavaneve;- pregatisë mjetet për larjen e paisjeve dhe makinerive të
ndryshme;- përdorë mjetet larëse sipas kritereve;- përdorë mjetet dezinfektuese sipas kritereve;- aplikojë teknikat e larjes dhe dezinfektimit sipas kërkesave;
RM 3 Nxënësi zbaton rregullat për mbrojten e mjedisit në industrinë ushqimorePërmbajtja: - Identifikimi i faktorëve që ndikojnë në ndotjen e mjedisit në
industrinë ushqimore.- Respektimi i kritereve mbi përdorimin e lëndëve larëse dhe
dezinfektuese.- Paratrajtimi dhe trajtimi i ujërave të zhgarkuara në përputhje
me kërkesat e industrisë ushqimore.- Zbatimi i kritereve në lidhje me deponimin dhe eleminimin e
mbeturinave.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- identifikon faktorët që ndikojnë në ndotjen e mjedisit në
industrinë ushqimore;- përdorë mjetet larëse dhe dezinfektuese sipas standarteve të
parapara nga legjislacioni mbi përdorimin e tyre për mbojtjen e mjedisit;
- paratrajton dhe trajton ujërat e zhgarkuara në përshtatje me kërkesat që ka industria ushqimore për mbrojtjen e mjedisit;
- grumbullon, seleksionon dhe trajton llojet e mbeturinave;- largon dhe vendos mbeturinat në vendin e paraparë;
Udhëzime për zbatimin e modulit
- Ky modul duhet të trajtohet kryesishtë në laboratore dhe repartet e industrisë ushqimore, depo të prodhimeve bujqësore.
- Rekomandohet që instruktori i praktikës ose teknologu i repartit të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrime konkrete për përdorimin e paisjeve dhe mjeteve për larje dhe dezinfektim si dhe për rregullat e sigurisë ne punë.
- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten në repartet e industrisë ushqimore.
- Instruktori i praktikës ose teknologu duhet të mbikëqyrin respektimin e rregullave të sigurisë në punë, higjienës dhe mbrojtjes së mjedisit.
- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i punës praktike të aftësive të fituara nga ata.
Kushtet e domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe mjetet e mëposhtme:- Repartet e industrisë ushqimore.- Paisjet, stabilimentet, makineritë.- Mjetet larëse.
- Mjetet dezinfektuese.- Mjetet transportuese.- Fletëraport për punë.- Materiale studimore, katalogë dhe udhëzime për përdorimin e
mjeteve larëse dhe dezinfektuese.- Udhëzues për rregullat higjieno shëndetësore dhe sigurinë në punë.- Literaturë, udhëzues, katalogë për rëndësinë dhe mënyrat e
mbrojtjes së mjedisit.
3. Moduli ”Përdorimi dhe mirëmbajtja e paisjeve dhe stabilimenteve”
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 10
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi PËRDORIMI DHE MIRËMBAJTJA E
PAISJEVE DHE STABILIMENTEVE
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që aftëson nxënësit për mënyrën e përdorimit dhe të mirëmbajtjes së paisjeve dhe stabilimenteve të punës në industrinë ushqimore me qëllim të ruajtjes së tyre në gjendje të mirë teknike dhe funksionale
Kohëzgjatja e modulit
46 orë mësimore
Niveli i Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
parapëlqyer për pranim
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi kontrollon dhe aftëson paisjet dhe stabilimentet para fillimit të procesit të punës Përmbajtja: - Kontrollimi i rregullt i paisjeve dhe stabilimenteve.- Riparimi i defekteve të paisjeve dhe stabilimenteve. - Zëvendësimi i pjesëve të defektuara me ato të pa
defektuara.- Pastrimi i paisjeve dhe stabilimenteve sipas kritereve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë të:- kontrollojë gjendjen teknike dhe funksionale të paisjeve
dhe stabilimenteve para përdorimit të tyre;- riparojë defektet;- zëvendësojë pjesët e prishura të paisjeve dhe
stabilimenteve me ato funksionale;- bëjë pastrimin e rregullt të paisjeve dhe stabilimenteve
duke respektuar udhëzuesin për mirëmbajtje-pastrim;
RM 2 Nxënësi planifikon dhe përgaditë paisjet dhe stabilimentet për punë Përmbajtja: - Planifikimi i llojit të produktit.- Caktimi i saisë së produktit.- Planifikimi i punës me paisje dhe stabilimente.- Përzgjedhja e paisjeve dhe stabilimenteve për përdorim.- Pozicionimi për punë.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë
vënies së paisjeve në punë.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit Nxënësi duhet të jetë i aftë të:- planifikoj qëllimin e veprimtarisë së punës me paisje;- përzgjedhë paisjet dhe stabilimentet për përdorim varësisht
nga lloji i punës në industrinë ushqimore;- vë në pozicionin e duhur paisjet për përdorim;- përcaktojë sasinë e produktit në përputhshmëri me
kapacitetin e paisjeve ;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik si dhe të ruajtjes së
mjedisit gjatë procesit të punës dhe në përfundim të tij;
RM 3 Nxënësi vë në veprim paisjet dhe stabilimentetPërmbajtja: - Programimi dhe starimi në punë i paisjeve të teknologjisë
ushqimore.- Kontrollimi i funksionalitetit të paisjeve gjatë procesit të
punës. - Stopimi i procesit të punës nga ana e paisjeve në rast
nevoje.- Evitimi i defekteve dhe gabimeve eventuale.- Pastrimi i paisjeve në përfundim të procesit të punës sipas
udhëzuesit mbi pastrimin e tyre.- Konservimi i paisjeve dhe stabilimenteve në rast të mos
përdorimit të tyre gjatë një kohe.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimitNxënësi duhet të:- programojë dhe startojë procesin e punës me paisjet
konkrete;- përcjellë gjatë gjithë kohës së punës funksionalitetin e
paisjeve;- ndërpresë përkohësisht procesin e punës së paisjeve në rast
të havarisë;- evitojë defektet dhe gabimet eventuale; - kryejë pastrimin e paisjeve pas përfundimit të procesit të
punës sipas kërkesës dhe udhëzuesit mbi mirëmbajtjen e paisjeve;
- konservojë paisjet dhe stabilimentet sipas kërkesës;
Udhëzimet për zbatimin e modulit
- Ky modul duhet të trajtohet në repartet e industrisë ushqimore.- Mësimdhënësi i praktikës duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e
mundur demonstrimet konkrete që ka të bëjë me : kontrollimin dhe aftësimin e paisjeve dhe stabilimentet para fillimit të procesit të punës, planifikimin, përgaditjen e paisjeve për punë si dhe vuarjen në veprim të paisjeve dhe stabilimenteve.
- Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësimdhënësit në ndonjë rast.
- Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrimin nga mësimdhënësi.
- Rekomandohet që nxënësit të mbajnë shënime për udhëzimet që jepen nga mësimdhënësi, si dhe të shfrytëzojnë manualet e përdorimit ose katalogë të pajisjeve që përdoren për përdorimin, funksionimin e paisjeve dhe stabilimenteve si dhe mirëmbajtjen e tyre.
- Nxënësi do të përvetësojë kompetencat nëpërmjet veprimtarive praktike.
- Mësimdhënësi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të përdorimit si dhe mirëmbajtjes së pajisjeve dhe satabilimenteve gjatë procesit të punës.
- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet vlerësimi i demonstrimit praktik të njohurive e të shprehive të punës.
Kushtet e domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe mjetet e mëposhtme:- Industria ushqimore.- Paisjet dhe veshjet për siguri në punë.- Mjetet dhe materialet e nevojshme per aplikimin e ndihmës së parë
në rastë nevoje.- Paisjet dhe stabilimentet teknologjike.- Materiale të shkruara (manuale, rregullore, katalogë).
4. Moduli “Operacionet themelore dhe zbatimi i teknikave eksperimentale ne laboratorin e kimisë“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 10
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi OPERACIONET THEMELORE DHE
ZBATIMI I TEKNIKAVE EKSPERIMENTALE NË LABORATORINE KIMISË
Qëllimi i modulit Një modul praktik që i paisë nxënësit me aftësi praktike për të zbatuar operacionet themelore dhe teknikat eksperimentale në laboratorin e kimisë, për të interpretuar dhe për të përgatitur ushtrime të thjeshta, për të zhvilluar matjet dhe ushtrimet bazë me mjetet themelore në laborator, për të zhvilluar identifikimin e kationeve dhe anioneve sipas grupeve
analitike.
Kohëzgjatja e modulit 36 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi përgatitë mostrën për analizë dhe për përftimin e substancave të pastra kimike Përmbajtja- Përgatitja e mostrës për analizë.- Fundërrimi. - Dekantimi.- Filtrimi.- Distilimi.- Sublimimi.- Kristalizimi.- Avullimi. Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përgatisë mostrën për analizë;- kryejë eksperimentin e fundërrimit;- kryejë eksperimentin e dekantimit;- përgatisë dhe të kryejë eksperimentin e filtrimit;- përgatisë pajisjen për destilim dhe të kryejë eksperimentin
e distilimit;- përgatisë pajisjen për sublimim dhe të kryejë
eksperimentin e sublimimit;- kryejë eksperimentin e kristalizimit; - kryejë eksperimentin e avullimit.RM 2 Nxënësi zbaton mënyrën e identifikimit të kationeve sipas grupeve analitike nga grupi i pestë deri të grupi i parë analitik, zhvillon në mënyrë të pavarur analizë gjysmë-komplete dhe komplete.Përmbajtja- Grupi i V-të analitik- Grupi i IV-të analitik- Grupi i III-të analitik- Grupi i II-të analitik- Grupi i I-rë analitik Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolliKriteret e vlerësimit:- identifikojë kationet e grupit të V-të analitik;- identifikojë kationet e grupit të IV-të analitik;- identifikojë kationet e grupit të III-të analitik;- identifikojë kationet e grupit të II-të analitik;- identifikojë kationet e grupit të I-rë analitik;- zhvillojë analizë gjysmë-komplete;- zhvillojë analizë komplete;
RM 3 Nxënësi zbaton mënyrën e identifikimit të anioneve sipas grupeve analitike nga grupi i parë deri të grupi i tretë analitik, zhvillon në mënyrë të pavarur analizë gjysmë-komplete dhe komplete.Përmbajtja- Grupi i I-rë analitik - Grupi i II-të analitik- Grupi i III-të analitik Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolliKriteret e vlerësimit:- identifikojë anionet e grupit të I-rë analitik;- identifikojë anionet e grupit të II-të analitik;- identifikojë anionet e grupit të III-të analitik;- zhvillojë analizë gjysmë-komplete;- zhvillojë analizë komplete;
Udhëzimet për zbatimin e modulit
- Ky modul duhet të trajtohet në laboratorin e kimisë.- Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në laboratorët tjerë kimik
dhe të ngjashme.- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur
demonstrimet konkrete gjatë punës me mjete laboratorike.- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në
mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten në laborator.
- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i punës praktike të aftësive të fituara nga ata.
Kushtet e domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin e modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- laboratorët për kimi- kompleti i veglave, i pajisjeve dhe instrumenteve laboratorike- lëndë të para dhe materiale të tjera që përdoren në laboratorin kimik- materiale të shkruara (manuale, rregullore, katalogë).
5. Moduli “Pranimi dhe ruajtja e lëndëvë të para“
Profili: Përpunues i mishitLëmia: Teknologji ushqimoreNiveli: I Klasa: 10
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi PRANIMI DHE RUAJTJA E LËNDËVE TË
PARA
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që i paisë nxënësit me aftësi praktike për menyrat e pranimit, deponimit, klasifikimit dhe ruajtjen e lëndëve të para bimore dhe shtazore.
Kohëzgjatja e modulit
66 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi përgatitë vendin për pranimin e lëndëve të para bimore Përmbajtja- Caktimi i lokacionit për pranimin e lëndëve të para
bimore. - Përzgjedhja e veglave dhe e materialit të nevojshëm për
përgatitjen e vendit të pranimit.
- Pastrimi dhe dezinfektimi i vendit të pranimit.- Sigurimi i pajisjeve për ajrim.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë
përgatitjes së vendit për pranimin e lëndëve të para bimore.
Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet tё:- caktojë lokacionin për pranimin e lëndëve të para bimore;- përzgjedhë veglat dhe materialin e nevojshëm;- pastrojë dhe dezinfektojë vendin e pranimit;- bëjë sigurimin e pajisjeve për ajrosje;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit
gjatë përgatitjes së vendit për pranimin e lëndëve të para;
RM 2 Nxënësi pranon dhe klasifikon lëndët e para bimore.Përmbajtja- Kontrollimi i treguesve organo-leptik dhe fiziko-kimik të
lëndëve të para bimore.- Pranimi i lëndëve të para bimore.- Regjistrimi i saktë i lëndëve të para.- Përzgjedhja e veglave dhe e makinerive për seleksionim të
lëndëve të para bimore. - Përcaktimi i llojit të lëndëve të para bimore për seleksionim.- Klasifikimi sipas standardeve.- Trajtimi i lëndëve të para bimore të dëmtuara që nuk i
plotësojnë kushtet për treg.- Rregullat e punës gjatë klasifikimit dhe ruajtja e mjedisit nga
hedhjet e mbeturinave.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet tё:- kontrollojë treguesit organo-leptik dhe fiziko-kimik të lëndëve
të para bimore;- pranojë lëndët e para me origjinë bimore;- kryejë matje të sakta gjatë pranimit të lëndëvë të para bimore;- regjistrojë lëndët e para;- përzgjedhë veglat dhe makineritë për klasifikim;- zgjedhë llojin e lëndëve të para për klasifikim;- bëjë klasifikimin e lëndëvë të para bimore;- largojë pjesët e padobishme nga lëndët e para bimore; - hedhë në vend të duhur prodhimet që nuk i plotësojnë kushtet
për treg;- zbatojë rregullat e punës gjatë klasifikimit;
- mbrojë mjedisin gjatë hedhjes së mbeturinave;
RM 3 Nxënësi deponon për ruajtje lëndët e para bimore.Përmbajtja- Caktimi i vendit për ruajtje të lëndëve të para bimore.- Sistemimi i lendëve të para bimore në depo.- Lëshimi në veprim i pajisjeve të ajrimit.- Matja dhe mirëmbajtja e temperaturës, lagështisë në depo.- Kontrollimi i lëndëve të para gjatë ruajtjes në depo.- Largimi i lëndëve të para të dëmtuara.- Rregullat e kujdesit teknik e të mbrojtjes së mjedisit nga
hedhja e mbeturinave.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolliKriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- caktojë vendin më të përshtatshëm për ruajtjen e lëndëve të
para bimore;- transportojë lëndët e para bimore në vendin e deponimit apo
përpunimit;- sistemojë lëndët e para bimore në depot e ruajtjes;- lëshojë në veprim stabilimentet e ajrimit në momentin e duhur;- kontrollojë dhe mirëmbajë temperaturën; - kontrollojë lagështinë dhe shtypjen në depo;- kontrollojë kohë pas kohe lëndët e para gjatë ruajtjes;- largojë me kujdes lëndët e para të dëmtuara;- zbatojë planin e hedhjes së lëndëve të para të dëmtuara;- respektojë rregullat e kujdesit teknik e të mbrojtjes së mjedisit
nga hedhja e mbeturinave;
RM 4 Nxënësi pranon dhe klasifikon lëndët e para shtazore.Përmbajtja- Caktimi i lokacionit.- Pastrimi dhe dezinfektimi i vendit të pranimit.- Kontrollimi organoleptik e fiziko-kimik i lendeve te para
shtazore.- Pranimi i lëndëve të para shtazore.- Regjistrimi i saktë i lëndëve të para.- Përzgjedhja e veglave dhe e makinerive për seleksionim të
lëndëve të para shtazore. - Klasifikimi sipas standardeve.- Pastrimi i lëndëve të para nga papastërtitë.- Përgatitja e lëndëve të para shtazore të klasifikuara për
ambalazhim.- Trajtimi i lëndëve të para shtazore që nuk i plotësojnë kushtet
për treg.
- Rregullat e punës gjatë pranimit, klasifikimit të lëndëve të para dhe ruajtja e mjedisit nga hedhjet e mbeturinave.
Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet tё:- caktojë lokacionin për pranimin e lëndëve të para shtazore;- pastrojë dhe dezinfektojë vendin e pranimit;- kontrolloj treguesit organo-leptik dhe fiziko-kimik te lëndëve
të para shtazore;- pranojë lëndët e para me prejardhje shtazore;- regjistrojë lëndët e para shtazore;- përzgjedhë veglat dhe materialin e nevojshëm për klasifikim të
lëndëve të para zhtazore;- klasifikojë lëndët e para shtazore;- bëjë pastrimin e lëndëvë të para shtazore;- pregatitë lëndët e para shtazore të klasifikuara për ambalazhim;- transportojë mishin në vendin e deponimit apo përpunimit;- largojë pjesët e padobishme nga mishi i kafshëve dhe
shpendeve;- kryejë tualetin e mishit te kafshëve pas therjes;- pastrojë mishin nga kockat; - kryejë tualetin e shpendëve pas therjes; - transportojë qumështin në rezervuarin e grumbullimit;- filtrojë qumështin; - kryejë matje të sakta të vëllimeve në grumbullimin e
qumështit;- hedhë në vend të duhur prodhimet që nuk i plotësojnë kushtet
për treg;- respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit
gjatë përgatitjes së vendit për pranimin dhe klasifikim të lëndëve të para;
RM 5 Nxënësi deponon për ruajtje lëndët e para shtazore.Përmbajtja- Caktimi i vendit për ruajtje të lëndëve të para shtazore.- Sistemimi i lëndëve të para me prejardhje shtazore në depot e
ruajtjes.- Matja dhe mirëmbajtja e temperaturës, lagështisë.- Kontrollimi i lëndëve të para gjatë ruajtjes në depo.- Largimi i lëndëve të para të dëmtuara.- Rregullat e kujdesit teknik e të mbrojtjes së mjedisit nga hedhja e
e mbeturinave.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:
Nxënësi duhet të:- caktojë vendin më të përshtatshëm për ruajtjen e lëndëve të
para shtazore;- transportojë lëndët e para shtazore në vendin e deponimit apo
përpunimit;- sistemojë lëndët e para me prejardhje shtazore në depot e
ruajtjes;- lëshojë në veprim stabilimentet e ajrimit në momentin e duhur;- kontrollojë dhe mirëmbajë temperaturën;- kontrollojë lagështinë në depo;- kontrollojë kohë pas kohe lëndët e para gjatë ruajtjes;- largojë me kujdes lëndët e para të dëmtuara;- respektojë rregullat e kujdesit teknik e të mbrojtjes së mjedisit
nga hedhja e mbeturinave;
RM 6 Nxënësi ambalazhon lëndët e para bimore dhe shtazore.Përmbajtja- Përzgjedhja e ambalazhit.- Pregatitja e ambalazhit.- Ambalazhimi i lëndëve të para sipas kërkesave.- Ruajtja e lendeve të para të ambalazhuara.- Rregullat e sigurisë së punës.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolliKriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- bëjë përzgjedhjen e ambalazhit sipas kërkesës;- bëjë pastrimin e ambalazheve para përdorimit;- bëjë kontrollimin e amalazheve;- largojë ambalazhet me defekte;- ambalazhojë lëndët e para sipas kërkesave;- vendosë lëndët e para të ambalazhuara në depo për ruajtje;- zbatojë rregullat e sigurisë në punë;
Udhëzime për zbatimin e modulit
- Ky modul duhet të trajtohet në repartet e industrisë ushqimore, laboratore dhe në depot e prodhimeve bujqësore.
- Mësimdhënësi i praktikës duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete për pranimin, klasifikimin, ambalazhimin dhe ruajtjen e lëndëve të para bimore dhe shtazore.
- Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësimdhënësit në ndonjë rastë.
- Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrimin nga mësimdhënësi.
- Rekomandohet që nxënësit të mbajnë shënime për udhëzimet që
jepen nga mësimdhënësi, si dhe të shfrytëzojnë manualet e përdorimit ose katalogë të pajisjeve që përdoren për pranimin, klasifikimin dhe ambalazhimin e lëndëve të para.
- Nxënësi do të përvetësojë kompetencat nëpërmjet veprimtarive praktike.
- Mësimdhënësi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të mirëmbajtjes së pajisjeve për pranimin e lëndëve të para me prejardhje bimore.
- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet vlerësimi i demonstrimit praktik të njohurive e të shprehive të punës.
Kushtet e domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe mjetet e mëposhtme:- Fermë bujqësore, industri ushqimore.- Makina për klasifikim, ambalazhim dhe dezinfektim.- Depo për ruajtje.- Komplet ambalazhe dhe paisje të nevojshme.- Mjetet transportuese.- Fletëraport për punë.- Materiale studimore.- Katalogë dhe udhëzime për përdorimin e makinave të
nevojshme për pranimin, klasifikimin dhe ambalazhimin e lëndëve të para bimore e shtazore.
- Fletëraport për punë.
6. Moduli “Përgatitja e lëndëve të para për përpunim“
Drejtimi: Teknologji UshqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 10
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi PËRGATITJA E LËNDËVE TË PARA PËR
PËRPUNIM
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që aftësonë nxënësit për të kryer veprimtari përgatitore për përpunimin e pemëve dhe perimeve, miellit, mishit, qumështit, me qëllim përpunimin dhe konservimin e tyre me anë të proceseve të ndryshme teknologjike.
Kohëzgjatja e modulit
72 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi kryen procese përgatitore për prodhimin e nënprodukteve të pemëve.Përmbajtja: - Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës. - Dezinfektimi i enëve dhe mjedisit të punës. - Transportimi i pemëve në repart.- Seleksionimi i pemëve për prodhimin e reçelit.- Seleksionimi i pemëve për prodhimin e kompostos.
- Seleksionimi i pemëve për prodhimin e marmalades.- Larja e pemëve.- Coptimi i pemëve.- Përmasimi i pemëve.- Heqja e pjesëve të padobishme të pemëve.- Përgatitja e ambalazhit.- Etiketimi i ambalazheve.- Vendosja e ambalazheve në kuti.- Transporti në magazinë.- Transporti i sheqerit në repart.- Transportimi i mbeturinave të ndryshme.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes së
mjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- përgatisë vendin dhe mjetet e punës për prodhimin e
reçelit, kompostos dhe marmalades sipas procedurave standard;
- dezinfektojë enët e mjedisin e punës sipas kërkesave higjeno-sanitare;
- transportojë pemët në repart;- seleksionojë pemët për prodhimin e reçelit sipas
parametrave teknologjikë të këtij procesi;- seleksionojë pemët për prodhimin e kompostos sipas
parametrave teknologjikë të këtij procesi; - seleksionojë pemët për prodhimin e marmalades sipas
parametrave teknologjikë të këtij procesi;- lajë pemët;- heqë bërthamat dhe cipat;- përmasojë pemët;- transportojë sheqerin në repart; - përgatisë ambalazhet për mbushje sipas procedurave
standarde;- etiketojë ambalazhet;- vendosë produktet e ambalazhuara në kutitë e ambalazhit;- magazinojë produktin e ambalazhuar; - transportojë mbeturinat e ndryshme me mjetet e duhura
dhe në vendin e caktuar;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes së
mjedisit;
RM 2 Nxënësi kryen procese përgatitore për prodhimin e nënprodukteve të perimeve. Përmbajtja:
- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Dezinfektimi i enëve dhe mjedisit e punës. - Transportimi i perimeve në repart.- Seleksionimi i perimeve për prodhimin e marinadave.- Seleksionimi i perimeve për prodhimin e turshive.- Përgatitja e perimeve për prodhimin e sallatës.- Larja e perimeve.- Heqja e pjesëve të padobishme të perimeve.- Përmasimi i perimeve.- Blanshirimi i perimeve.- Përgatitja e ambalazhit.- Etiketimi i ambalazheve.- Vendosja e ambalazheve në kuti.- Transporti në magazine i perimeve të përpunuara.- Largimi i mbeturinave të ndryshme.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes së
mjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- përgatisë vendin dhe mjetet e punës;- dezinfektojë enët dhe mjedisin e punës sipas kërkesave
higjeno-sanitare;- transportojë perimet në repart;- seleksionojë me kujdes perimet për prodhimin e
marinadave;- seleksionojë me kujdes perimet për prodhimin e turshive;- përgatisë perimet sipas llojit të prodhimt të sallatës;- lajë perimet;- heqë pjesët e padobishme të perimeve;- përmasojë perimet;- blansherojë perimet sipas kërkesave teknologjike të
procesit;- transportojë lëndët ndihmëse në repart;- përgatisë ambalazhet për mbushje sipas procedurave
standarde;- etiketojë ambalazhet;- vendosë produktet e ambalazhuara në kutitë e ambalazhit;- magazinojë produktin e ambalazhuar; - transportojë mbeturinat e ndryshme;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes së
mjedisit;
RM 3 Nxënësi kryen proçese përgatitore për prodhimin e bukësPërmbajtja:
- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës për prodhimin e bukës.
- Dezinfektimi i paisjeve dhe mjedisit të punës.- Transportimi i lëndës së parë dhe ndihmëse.- Hedhja e lëndës së parë dhe ndihmëse në brumë-gatuese- Nxjerrja e brumit nga brumë-gatuesja.- Sistemimi (pregatitja) i tavave për pjekjen e bukës.- Formësimi i bukëve.- Sistemimi i bukëve pas pjekjes.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes së
mjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- përgatisë vendin dhe mjetet e punës për prodhimin e bukës
sipas procedurave përkatëse;- dezinfektojë paisjet dhe mjetet e punës sipas kërkesave
higjieno – sanitare;- transportojë lëndën e parë dhe ndihmëse; - hedhë lëndën e parë dhe ndihmëse në brumë-gatuese;- nxjerrë brumin nga brumë-gatuesja;- sistemojë tavat për pjekjen e bukës; - aplikojë metoda të ndryshme për formësimin e bukëve;- sistemojë bukët pas pjekjes;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes së
mjedisit;
RM 4 Nxënësi kryen procese të ndryshme përgatitore për përpunimin e mishit.Përmbajtja: - Përgatitja e vendit të punës.- Higjenizimi i vendit të punës.- Higjenizimi i mjeteve të punës.- Pastrimi i mishit te kafshëvë dhe shpëzeve.- Transportimi i mishit në vendin e përpunimit.- Pastrimi i mishit nga kockat.- Ndarja e mishit të grirë për kuter dhe përzjerës.- Hedhja e mishit në kuter.- Hedhja e mishit të grirë në përzjerës.- Zbatimi i rregullave te sigurise në punë dhe mbrojtjes së
mjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë të:
- pregatitë vendin e punës;- higjenizojë vendin e punës sipas rregullave higjieno-sanitare;- higjenizojë mjetet e punës sipas rregullave higjieno-sanitare;- pastrojë mishin e kafshëve dhe shpëzëve;- transportojë mishin në vendin e përpunimit;- pastrojë mishin nga kockat;- copëtojë mishin;- ndajë mishin për kuter dhe përzjerës;- hedhë mishin në kuter;- hedhë mishin në përzierse;- përgatisë ambalazhet sipas procedurave standarde;- etiketojë ambalazhet;- vendosë produktet e ambalazhuara në kutitë e ambalazhit;- magazinojë produktet e ambalazhuar sipas kerkesës së
prodhimit; - transportojë mbeturinat e ndryshme;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes së mjedisit;
RM 5 Nxënësi kryen procese pergatitore për përpunim të qumështit.Përmbajtja: - Përzgjedhja e mjeteve të punës .- Higjenizimi i vendit të punës.- Higjenizimi i mjeteve të punës.- Kontrollimi i treguesve organo-leptik e fiziko-kimik të
qumështit.- Filtrimi i qumështit. - Përgatitja e mjeteve për zierjen e qumështit.- Hedhja e qumështit në kazanin e zierjes.- Kontrollimi i temperaturave të pasterizimit.- Përgatitja e ambalazhit për mbushje. - Ambalazhimi i qumështit për ruajtje. - Etiketimi i ambalazheve.- Magazinimi i produkteve të ambalazhuara sipas kërkesës
së prodhimit. - Largimi i mbeturinave te ndryshme.- kryejë sistemime të ndryshme gjatë procesit të përpunimit
dhe në ruajtje të produkteve të qumështit.- Rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit gjatë
procesit përpunimit të qumështitInstrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- përzgjedhë dhe mirëmbajë mjetet e punës; - higjenizojë vendin e punës;
- higjenizojë mjetet e punës;- kryejë matje të sakta të vëllimeve të qumështit sipas
kërkesës;- filtrojë qumështin;- pregatisë mjetet për zierjen e qumështit;- hedhë qumështin në kazanin e zierjes;- kontrollojë me kujdes procesin e ngrohjes së qumështit;- përgatisë ambalazhet sipas kërkesave te prodhimit;- ambalazhojë qumështin;- etiketojë ambalazhet;- vendosë produktet e ambalazhuara në kutitë e ambalazhit;- magazinojë produktet e ambalazhuara sipas kërkesës së
prodhimit; - largojë mbeturinat e ndryshme;- kryejë sistemime të ndryshme gjatë procesit të përpunimit
dhe në ruajtje të produkteve të qumështit;- zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së
mjedisit gjatë procesit të përpunimit të qumështit ;
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në reparte të përpunimit të pemëve dhe perimeve, qumështit, mishit, furretari, kuzhina.
– Instruktori i praktikës, ose teknologu i repartit duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrime konkrete të proceseve parapërgatitore në industritë përpunuese.
Nxënësit duhet të praktikohen sa më shumë të jetë e mundur përkryrjen e veprimeve përgatitore dhe të punës, si procese të higjenizimit të veglave dhe paisjeve, ambijentit të përpunimit të pemëve dhe perimeve, qumështit, mishit, miellit, lëndëve të para dhe ndihmëse nga kuzhina.
– Nxënësit duhet të angazhohen në veprimtari konkrete pune për kryerjen e veprimeve parapërgatitore në indusritë e perpunimit si: pastrimin e pemeve perimeve, seleksionimin e pemëve dhe perimeve, qerimin, coptimin, blansherimin, peshimet e duhura per prodhimin e bukës, hedhjen e brumit dhe shtesave ne brumë gatuese, sistemimin e bukëve pasë pjekjes, pastrimin e mishit nga kockat, klasifikimin e mishit per përpunim, hedhjen e mishit në kuter dhe përzierse, matjet vëllimetrike të qumështit për përpunim, filtrimin e qumështit, zierjen e qumështit, përgatitjen e lëndëve të para dhe shtasave nga kuzhina ushqimore, transportimin e lëndëve të para nëpër repart, pregatitjen e ambalazheve, deponimin e prodhimeve të ambalazhuara, eliminimin e mbeturinave etj.
– Instruktori i praktikës ose teknologu i repartit duhet te mbikqyrë respektimin e rregullave të sigurimit teknik, të mbrojtjes së mjedisit dhe mirëmbajtjes së makinerive dhe pajisjeve.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi
i shkallës së arritjes së shprehive praktike për realizimin e veprimeve përgatitore për prodhimin e kompostos, reçelit, marmalatës, prevedesë, marinadave e turshivesi si dhe sallatave dhe ambalazhimin e tyre.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Repartet përpunuese të lëndëve të para ushqimore, kuzhina
ushqimore- Mjete pune, makineri për kryerjen e proceseve parapërgatitore.- Lënda e parë dhe ndihmëse në industritë përpunuese.- Pankarta, katalog, udhëzues, makete, rregullore, standarte etj
Përshkruesit e moduleve teorike profesionale, kl.11.
1.Moduli ”Kimia analitike”
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi KIMIA ANALITIKE
Qëllimi i modulit
Një modul teorik që i aftëson nxënësit për të kryer analizat kimike të përcaktimit sasior dhe cilësor me metoda gravimetrike, volumetrike dhe instrumentale.
Kohëzgjatja e modulit
36 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi aftesohet për të kryer analizat gravimetrike Përmbajtja: - Gravimetria,parimet teorike.- Analiza kimike kuantitative. - Ecurit e analizës gravimetrike
precipitimi,dekantimi,filtrimi.- Llogaritja e rezultateve në gravimetri.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- kryejë përgatitjet për analiza kimike në laborator;- bëjë dallimin në mes të analzave kimike të përcaktimit
kuantitativ dhe kualitativ;- përshkruajë ecurin e analizës gravimetrike;- bëjë llogaritjen e vlerave të fituara;
RM 2 Nxënësi aftësohet për të kryer analizat volumetrikePërmbajtja: - Volumetria.Parimet teorike.- Ndarja e metodave volumetrike në bazë të reakcioneve
kimike në të cilat bazohet metoda.- Metoda e neutralizimit,acidimetria dhe alkalimetria.- Metoda e precipitimit, argjendometria.- Metoda redoks,permanganometria,jodometria.- Kompleksometria.- Llogaritja e rezultateve në volumetri.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit Nxënësi duhet të :- përshkruajë parimet bazë të volumetrisë si metodë klasike;- klasifikoj metodat e volumetrisë;- identifikoj metodat e neutralizimit në bazë të reakcioneve
përkatëse;- identifikoj tretësirat standarde dhe indikatorët që përdoren;- analizojë ecurin e analizës volumetrike, titullimin në prani
të indikatorëve;- Llogaritë rezultatet në analizën volumetrike.
RM 3 Nxënësi njoftohet me metodat insrumentale të analizavePërmbajtja: - Metodat optike.- Metodat elektrokimike. - Metodat kromatografike.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimitNxënësi duhet të:- përkufizojë metodat instrumentale të analizes;- shpjegojë se metodat optike shfrytezohen për përcaktime
sasiore precize;- bëjë krahasim në mes të elektrolitëve dhe jo elektrolitëve;- shpjegojë procesin e jonizimit dhe proceset që ndodhin në
elektroda; - përshkruajë metodën e kromatografisë si metodë të ndarjes
dhe përcaktimit sasior të sasive në gjurmë të shumë substancave kimike;
Udhëzimet për zbatimin e modulit
- Ky modul duhet të trajtohet në klasë dhe laboratoret e industrisë ushqimore.
- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete që ka të bëjë me : percaktimet sasiore të përbërsve të ndryshëm në produktet ushqimore duke aplikuar metodat gravimetrike,volumetrike dhe insrumentale.
- Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësimdhënësit në ndonjë rast.
- Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrimin nga mësimdhënësi.
- Rekomandohet që nxënësit të mbajnë shënime për udhëzimet që jepen nga mësimdhënësi, si dhe të shfrytëzojnë manualet e përdorimit ose katalogë të pajisjeve që përdoren për analiza kimike.
- Nxënësi do të përvetësojë kompetencat nëpërmjet veprimtarive praktike.
- Mësimdhënësi duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të përdorimit si dhe mirëmbajtjes së instrumenteve matëse,enëve laboratorike,reagensave kimik gjatë procesit të punës.
- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet vlerësimi i demonstrimit praktik të njohurive e të shprehive të punës.
Kushtet e domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe mjetet e mëposhtme:- Laboratori me paisje laboratorike për analiza
gravimetrike,volumetrike dhe instrumentale si dhe klasa për mësim teorik.
- Paisjet dhe veshjet për siguri në punë.- Mjetet dhe materialet e nevojshme per aplikimin e ndihmës së parë
në rastë nevoje.- Materiale të shkruara (manuale, rregullore, katalogë).
2.Moduli ”Kimia organike me biokimi”
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi KIMIA ORGANIKE ME BIOKIMI
Qëllimi i modulit
Një modul teorik që i paisë nxënësit me njohuri për: rëndësinë e kimisë organike dhe biokimisë në botën bashkëkohore, burimet natyrore të komponimeve organike, hidrokarburet, komponimet organike me oksigjen, komponimet organike me azot, lidhshmërin e kimisë organike me biokimi, proteinat, lipidet, vitaminat, hormonet dhe funkcionin e tyre në organizëm gjatë procesit të zbërthimit dhe biosintezës së tyre.
Kohëzgjatja e modulit
72 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi fiton njohuri në fushën e studimit të kimisë organike me biokimi .Përmbajtja: - Historiku i zhvillimit të kimisë organike dhe biokimisë. - Vetitë e komponimeve organike dhe rëndësia e tyre. - Dallimet në mes komponimeve organike dhe inorganike. Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:
Nxënësi duhet të:- përshkruajë fushën e studimit të kimisë organike dhe
biokimisë; - përshkruajë rëndësinë e komponimeve organike si
përbërës të organizmave të gjallë; - bëj dallimin e komponimeve organike nga ato inorganike;
RM 2 Nxënësi fiton njohuri për strukturën dhe vetitë e
komponimeve të karbonitPërmbajtja: - Përbërja e komponimeve organike, struktura e atomit të
karbonit. - Reaksionet karakteristike të komponimeve të karbonit. - Lidhjet kimike në komponimet e karbonit. - Izomeria e komponimeve të karbonit. - Klasifikimi i komponimeve organike.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë përbërjen e komponimeve organike dhe
strukturën e atomit të karbonit; - përshkruajë reakcionet karakteristike të komponimeve të
karbonit; - shpjegojë lidhjet kimike në komponimet e karbonit; - shpjegojë izomerin e komponimeve të karbonit; - përshkruajë klasifikimin e komponimeve organike;
RM 3 Nxënësi fiton njohuri për hidrokarburetPërmbajtja: - Definimi dhe klasifikimi i hidrokarbureve. - Alkanet. - Alkenet. - Alkinet dhe dienet. - Hidrokarburet ciklike. - Hidrokarburet aromatike.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë hidrokarburet; - shpjegojë klasifikimin dhe përfitimin e hidrokarbureve; - tregojë pse izomerët janë komponime me veti të
ndryshme;
- shpjegojë veçoritë e alkaneve, alkenve, alkineve si dhe dieneve;
- përshkruajë veçoritë e hidrokarbureve ciklike; - përshkruajë hidrokarburet aromatike, strukturën e
benzenit;
RM 4 Nxënësi fiton njohuri për komponimet organike me oksigjen Përmbajtja: - Alkoolet. - Fenolet. - Eteret.- Aldehidet dhe ketonet.- Esteret dhe esterifikimi.- Karbohidratet. Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë alkoolet dhe vetitë fiziko kimike të tyre; - përshkruajë fenolet dhe vetitë fiziko kimike të tyre; - shpjegojë eteret; - përshkruajë aldehidet dhe ketonet; - shpjegojë esteret dhe procesin e esterifikimit; - shpjegojë karbohidratet;
RM 5 Nxënësi fiton njohuri për komponimet organike me azotPërmbajtja: - Nitrokomponimet. Vetitë dhe ndërtimi i grupit nitro.- Aminat.Vetitë dhe ndërtimi i grupit amin.- Komponimet heterociklike. Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të: - shpjegojë rëndësinë e nitrokomponimeve,vetitë e tyre dhe
ndërtimin e grupit nitro;- përshkruajë aminat, ndarjen e tyre dhe vetitë e tyre;- shpjegojë komponimet heterociklike,vetitë fiziko kimike të
tyre;\
RM 6 Nxënësi fiton njohuri të përgjithshme për strukturën e polipeptideve dhe proteinave Përmbajtja:
- Polipeptidet dhe proteinat. - Struktura, lidhja në molekulat e proteinave.- Acidet nukleike. - Përshkrimi i informacioneve gjenetike. - Enzimat dhe biokatalaza, koenzimat. Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit: Nxënësi duhet të:- shpjegojë përpërbërjen e peptideve dhe natyrën e lidhjes
peptide; - përshkruajë proteinat mënyrën e përfitimit të tyre dhe
masën molekulare të tyre; - shpjegojë rolin e proteinave për organizmin e njeriut;- përshkruajë mënyrën e përfitimit të acideve nukleike;- definojë njësitë ndërtuese me polimerizimin e të cilave
formohen dy lloje bazë të acideve nukleike RNA dhe DNA;
- shpjegojë enzimat, mekanizmin e katalizës enzimatike dhe rolin e koenzimeve;
RM 7 Nxënësi fiton njohuri për lipidet, fosfolipidet dhe sterolet Përmbajtja: - Lipidet,ndarja e lipideve.- Fosfolipidet.- Sterolet,kolesteroli. Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje-përgjigje me gojë.- Pyetje-përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë lipidet përbërjen, ndarjen, hidrolizën e lipideve
me baza, acide dhe enzime; - shpjegojë dallimin në mes të yndyrnave dhe vajrave; - shpjegojë fosfolipidet dhe përbërjen e tyre ;- shpjegojë sterolet si produkte natyrore me prejadhje
bimore dhe shtazore, rolin e kolesterolit për shëndetin e njeriut;
RM 8 Nxënësi fiton njohuri për vitaminat dhe hormonet Përmbajtja:- Vitaminat. - Vitaminat e tretshme në yndyra. - Vitaminat e treyshme në uje. - Hormonet, klasifikimi i tyre.
Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje-përgjigje me gojë.- Pyetje-përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë për vitaminat, klasifikimin e tyre, funkcionin e
vitaminave për shëndetin e njeriut; - tregojë tretshmërinë e vitaminave në yndyrë dhe ujë; - përshkruajë hormonet, klasifikimin e hormoneve;
RM 9 Nxënësi fiton njohuri për metabolizmin dhe biosintezën Përmbajtja:- Metabolizmi dhe biosinteza.- Pcoceset katabolike. - Proceset anabolike. - Oksidimet biologjike.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje-përgjigje me gojë.- Pyetje-përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përshkruajë metabolizmin dhe biosintezën si dukuri
biokimike; - përshkruajë proceset katabolike; - shpjegojë proceset anabolike; - shpjegojë oksidimet biologjike;
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet në klasë mësimore dhe në disa raste edhe në laboratore, industri ushqimore.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikoj metoda, teknika dhe forma të shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet të inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve në lidhje me proceset që përmban ky modul.
– Nxënësit do të përvetësojnë kompetenca të përgjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve në laboratore dhe industritë ushqimore.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive teorike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fundë të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.
modulit - Laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- Mikroskop.- Grafoskop – transparente.- Entet higjieno – shëndetësore.- Reparte përpunuese të prodhimeve ushqimore.- Prodhime ushqimore të llojeve të ndryshme.- Teknologji e nevojshme mësimore (tv,kompjuter, internet,
videoprojektor).- Teksti i kimisë organike me biokimi për profilin teknologji
ushqimore , udhëzues të ndryshëm (doracakë), rregullore(standarde) etj.
3. Moduli “Makinat dhe proceset teknike”
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi MAKINAT DHE PROCESET TEKNIKE
Qëllimi i modulit
Një modul teorik që i paisë nxënësit me njohuri për proceset bazë të hidraulikës, zhvendosjen e lëngjeve, sistemet heterogjene dhe proceset termike
Kohëzgjatja e modulit
36 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi fiton njohuri për bazat e hidraulikës Përmbajtja: - Klasifikimi i proceseve bazë të hidraulikës. - Vetitë e lëngjeve dhe gazërave, viskoziteti dhe dendësia. - Regjimi i lëvizjes së lëngut real, regjimi laminar. - Regjimi i lëvizjes së lëngut real, regjimi turbulent. - Rezistenca e lëngjeve në tubacione. Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të :
- klasifikojë proceset bazë të hidraulikës; - përshkruajë vetitë e lëngjeve dhe gazërave; - bëjë dallimin e lëvizjes laminare dhe asaj turbulente; - përshkruajë rezistencën e lëngjeve në tubacione;
RM 2 Nxënësi fiton njohuri për zhvendosjen e lëngjeve
Përmbajtja: - Zhvendosja e lëngjeve dhe mënyrat e zhvendosjes. - Pompat njohuri të përgjithshme. - Konstrukcioni i pompave dhe funcionimi i tyre. - Lartësia e thithjes së lëngut. - Pompat centrifugale, pompat me piston, pompat me
ingranazhe. Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të :- shpjegojë zhvendosjen e lëngjeve; - shpjegojë arësyet e përdorimit të pompave për zhvendosje
të lëngjeve;- shpjegojë konstrukcionin e pompave në mvarshmëri nga
kërkesat e procesit;- shpjegojë lartësin e thithjes së lëngut duke e realizuar me
pompë përgjegjëse;- shpjegojë karakteristikat e pompave duke bër dallimin në
mes tyre;
RM 3 Nxënësi fiton njohuri për sistemet heterogjene Përmbajtja: - Sistemet heterogjene dhe klasifikimi i tyre.- Vetitë e sistemeve heterogjene.- Dekantimi dhe llogaritja e shpejtësisë së dekantimit.- Centrifugimi dhe paisjet e centrifugimit.- Filtrimi si proces i ndarjes me natyrë mekanike.- Llojet e filtrave.- Mjetet filtruese.- Kristalizimi.- Bërthamëzimi dhe rritja e kristaleveInstrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përshkruajë sistemet heterogjene; - analizojë vetitë e sistemeve heterogjene;
- përshkruajë dekantimin dhe anolizoj shpejtësin e dekantimit;
- shpjegojë centrifugimin si proces i ndarjes dhe llojet e centrifugave;
- përshkruajë filtrimin, llojet e filtrave, mjetet filtruese ;- përshkruajë kristalizimin si proces i ndarjes së sistemeve
heterogjene me natyrë mekanike;- shpjegojë faktorët që ndikojnë në bërthamëzim dhe rritjen
e kristaleve.
RM 4 Nxënësi fiton njohuri për transmetimin e nxehtësisë në proceset e teknologjisë ushqimore. Përmbajtja: - Njohuri të përgjithshme për transmetimin e nxehtësisë.- Mekanizmat e bartjes së nxehtësisë.- Kalimi i nxehtësisë në shtresat e trupit të ngurtë.- Kalimi i nxehtësisë me konvekcion.- Mekanizmi i bartjes së nxehtësisë me rrezatim.- Transmetimi i kombinuar i nxehtësisë.- Koeficienti i transmetimit të nxehtësisë.- Shkëmbyesit e nxehtësisë.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë parimet e përgjithshme të transmetimit të
nxehtësisë;- tregojë mekanizmat e bartjes së nxehtesise, kondukcionin,
konvekcionin, rrezatimin;- tregojë transmetimin e kombinuar të nxehtësisë si dhe
koeficientin e tansmetimit të nxehtësisë;- shpjegojë shkëmbyesit e nxehtësisë dhe rëndësin e tyre në
shumë procese teknologjike të trajtimit termik të produkteve ushqimore.
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet në klasë mësimore dhe në industri ushqimore.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet të inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve në lidhje me proceset që përmban ky modul.
– Nxënësit do të përvetësojnë kompetenca të përgjithshme dhe profesionale nëpërmjet vizitave në industritë ushqimore.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive teorike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.- Laboratori i kompletuar me paisje miniprodhuese.- Reparte përpunuese të prodhimeve ushqimore të paisura me
instrumente matëse për vëllim, temperatur, shtypje .- Prodhime ushqimore të trajtuara nëpër shkëmbyes nxehtësie.- Lëngje dhe fluide me viskozitet të ndryshëm.- Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet,
videoprojektor).- Teksti i lëndës Makinat dhe proceset teknike, kataloge të
ndryshëm të industrisë ushqimore, udhëzues të ndryshëm (doracakë), rregullore (standarte) etj.
4. Moduli “Mikrobiologji aplikative“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi MIKROBIOLOGJI APLIKATIVE
Qëllimi i modulit
Një modul teorik që paisë nxënësit me njohuri për rolin e mikrobiologjisë dhe lidhjen e saj me disiplinat bujqësore veqanërshit me teknologjinë ushqimore, njohuri për grupet e mikroorganizmave dhe veçoritë e tyre, strukturën, shumimin, ushqimin, luftimin, dëmin dhe dobinë e mikroorganizmave në bujqësi dhe industrinë ushqimore, njohuri mbi masat dhe metodat që duhet ndërmarrë për mbrojtjen e bimëve, kafshëve dhe vet njeriut nga mikroorganizmat, llojet e sëmundjeve që shkaktohen nga mikroorganizmat te bimët, kafshët dhe te njeriu si dhe per procesin e fermentimit dhe bazat ushqyese.
Kohëzgjatja e modulit
36 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi fiton njohuri për gjallesat me organizëm të thjeshtë-mikroorganizmat. Përmbajtja: - Klasifikimi i gjallesave me organizëm të thjeshtë –
mikroorganizmave.- Virusët- ndërtimi, përhapja dhe problemet që shkaktohen
nga virusët.- Bakteret- ndërtimi, përhapja dhe roli i tyre në natyrë dhe
mjedis.- Kërpudhat- klasifikimi, ndërtimi, përhapja dhe roli i tyre
në natyrë dhe mjedis.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- tregojë gjallesat me organizëm të thjeshtë-
mikroorganizmat;- dallojë qelizën prokariote nga ajo eukariote;- tregojë mjedisin ku janë të përhapura mikroorganizmat;- tregojë rëndësinë e mikroorganizmave për natyrën dhe
mjedisin;- shpjegojë viruset, ndertimin dhe problemet që shkaktohen
nga viruset;- shpjegojë bakteret, ndertimin dhe rolin e tyre në mjedis;- shpjegojë kërpudhat, klasifikimin, ndertimin dhe rolin e
tyre në mjedis;
RM 2 Nxënësi fiton njohuri për funksionet jetësore të mikroorganizmave-mënyrat e riprodhimit të tyre. Përmbajtja: - Riprodhimi i viruseve dhe infektimi prej tyre.- Riprodhimi i baktereve.- Riprodhimi i kërpudhave.- Të ushqyerit e mikroorganizmave.- Procese të tjera jetësore të mikroorganizmave.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- tregojë procesin e riprodhimit të viruseve dhe infektimin
prej tyre;- tregojë procesin e riprodhimit të baktereve;- tregojë procesin e riprodhimit të kërpudhave;- tregojë mënyrat e të ushqyerit të mikroorganizmave;- shpjegojë proceset e tjera jetësore të mikroorganizmave;
RM 3 Nxënësi fiton njohuri për sëmundjet infektive dhe mekanizmat mbrojtës nga këto sëmundje. Përmbajtja: - Viruset dhe sëmundjet.- Rikeciet dhe viroidet.- Sëmundjet infektive bakterore.- Sëmundjet e shkaktuara nga kërpudhat.- Mbrojtja e organizmit nga sëmundjet.
- Përgjigjja imunitare: Mekanizmat e mbrojtjes jo specifike.- Përgjigjja imunitare specifike.- Imuniteti aktiv dhe pasiv.- Antibiotikët.- Mbajtja e higjienës.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- tregojë sëmundjet infektive virusale te bimët, kafshët dhe
njeriu;- tregojë sëmundjet infektive bakterore te bimët, kafshët dhe
njeriu;- tregojë sëmundjet infektive të shkaktuara nga kërpudhat te
bimët, kafshët dhe njeriu;- tregojë mënyrën e mbrojtjes së organizmit nga sëmundjet
infektive;- tregojë për sistemin mbrojtës imunitar;- shpjegojë për imunitetin aktiv dhe pasiv;- tregojë llojet dhe rëndësinë e antibiotikëve dhe mënyrën e
veprimit të tyre ndaj sëmundjeve infektive;- tregojë për mënyrën e mbajtjes së higjienës për tu mbrojtur
nga sëmundjet infektive;
RM 4 Nxënësi fiton njohuri për procesin e fermentimit dhe bazat ushqyese.Përmbajtja: Fermentimi në përgjithësi. Ndarja e lëndëve bazë në industrinë e fermentimit. Lëndët ndihmëse në industrinë e fermentimit. Bazat ushqyese. Përgatitja e bazave ushqyese. Llojet e bazave ushqyese.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje -përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të: shpjegojë rolin dhe rëndësinë e fermentimit; tregojë lëndët bazë në industrinë e fermentimit, ndarjen e
tyre; tregojë cilat janë lëndët ndihmëse në industrinë e
fermentimit; shpjegojë bazat ushqyese; tregojë mënyrë e përgatitjes së bazave ushqyese;
tregojë llojet e bazave ushqyese;Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në klasë mesimore dhe ne disa raste edhe ne laboratore dhe industri përpunuese.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve ne laboratore dhe industritë ushqimore.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive teorike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.- Laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet,
videoprojektor).- Teksti i lëndës së mikrobiologjisë, udhëzues të ndryshëm
(doracakë), rregullore (standarte) etj.- Diapozitiv dhe burime nga interneti lidhur me përmbajtjen e
kapitullit mikroskop sllajde skema industri përpunuese
5. Moduli ,,Teknologjia ushqimore me prejardhje bimore”
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi TEKNOLOGJIA USHQIMORE ME
PREJARDHJE BIMORE
Qëllimi i modulit
Një modul teorik që i paisë nxënësit me njohuri për teknologjinë e përpunimit të drithërave, teknologjinë e prodhimit të bukës, biskotave, makaronave, sheqerit dhe karameleve, amidonit, vajrave dhe yndyrave bimore, teknologjinë e përpunimit dhe konservimit të pemëve dhe perimeve, prodhimin e pijeve alkoolike dhe joalkoolike.
Kohëzgjatja e modulit
72 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi fiton njohuri për teknologjinë e përpunimit të drithërave Përmbajtja: - Teknologjia e prodhimit të miellit.- Pastrimi paraprak i drithërave.- Makinat për pastrimin e drithërave.- Përgatitja e drithërave për bluarje.- Bluarja e drithërave.- Sitja (thelbi i procesit të shitjes). - Përcaktimi i përmasave të grimcave dhe të sites.- Llojet e sitave.- Llojet e miellit.- Pasurimi i griseve.- Përdorimi i ajrit gjatë pastrimit dhe bluarjes.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përshkruajë procesin tekniko- teknologjikë të prodhimit të
miellit;- përshkruajë qëllimin e pastrimit të drithërave nga lëndët e
huaja (papastërtitë);- theksojë veprimet kryesore në teknologjinë e bluarjes;- përshkruajë karakteristikat kryesore të pajisjeve që bëjnë
pjesë në teknologjinë e pastrimit të drithërave;- përshkruajë rëndësinë e përdorimit të makinave për
pastrimin e drithërave që përdoren në fabrikat e miellit;- dallojë makinat për pastrimin e drithërave që përdoren në
fabrikat e miellit;- përshkruajë ndërtimin dhe funksionimin e makinave të
bluarjes me cilindra;- dallojë llojet e sitave;- përshkruajë veprimin e ajrit gjatë pastrimit dhe bluarjes.
RM 2 Nxënësi fiton njohuri për teknologjinë e prodhimit të bukës Përmbajtja: - Lëndët e para për prodhimin e bukës.- Treguesit cilësor të miellit të bukës.- Lëndët ndihmëse për prodhimin e bukës.- Teknologjia e prodhimit të bukës. - Përgatitja e brumit.- Teknika e gatimit dhe e tharmimit të brumit.- Pjekja e bukës.- Ruajtja e freskisë së bukës.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përshkruajë lëndët nistore dhe ndihmëse që përdoren për
prodhimin e bukës;- renditë treguesit cilësor të miellit të bukës;- dallojë llojet e miellrave dhe tipet e miellrave sipas llojeve
të drithërave;- përshkruajë teknologjinë e prodhimit të bukës;- përshkruajë mënyrën e përgatitjes së brumit;- tregojë teknikën e gatimit dhe fermentimit të brumit;- përshkruajë qëllimin e pjekjes së bukës, ndryshimet që
pëson brumi gjatë pjekjes;- përshkruajë defektet e bukës dhe mënyrën e evitimit të
tyre; - theksojë kriteret e ruajtjes dhe freskisë së bukës.
RM 3 Nxënësi fiton njohuri për teknologjinë e prodhimit të biskotavePërmbajtja:
- Teknologjia e prodhimit të biskotave. - Lëndët bazë dhe ndihmëse për prodhimin e biskotave.- Përgatitja, përpunimi dhe formimi i biskotave.- Pjekja e biskotave.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:- përshkruajë teknologjinë e prodhimit të biskotave;- përshkruajë lëndët bazë dhe ndihmëse për prodhimin e
biskotave;- përshkruajë format e ndryshme të biskotave si dhe pjekjen
e tyre;- theksojë procesin e përgatitjes së formave të ndryshme të
biskotave;- përshkruajë procesin e pjekjes së biskotave.
Nxënësi fiton njohuri për prodhimin e makaronavePërmbajtja: - Procesi tekniko-teknologjik i prodhimit të makaronave- Kërkesat ndaj miellit si lëndë e parë dhe lëndëve ndihmëse.- Përgaditja e lëndëve të para dhe shtesave - Procesi teknologjik i gatimit të brumit- Procesi teknologjik i presimit të brumit- Procesi teknologjik i formimit të makaronave- Procesi teknologjik i prerjes dhe rradhitjes së makaronave- Procesi teknologjik i tharjes - Amballazhimi, etiketimi dhe paketimi- Kushtet e ruajtjes për makarona.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përshkruajë skemën teknologjike të prodhimit të
makaronave duke e ndarë në etapa të veçanta;- shpjegojë pse për makarona përdoret miell nga gruri i fortë;- shpjegojë dallimin e bluarjes së miellit për makarona me
ate për prodhimin e bukës;- shpjegoje se cilat janë lëndët ndihmëse për prodhimi e
makaronave.- shpjegojë efektin e shtesave përmirësuese; - shpjegojë se çfarë kërkesa duhet të plotësojë uji që përdoret
për brumin e makaronave;- shpjegojë për kriteret e amballazhimit, etiketimit dhe
paketimit;
- njohë kushtet e përshtatshme për ruajtjen e makaronave.
RM 5 Nxënësi fiton njohuri për teknologjinë e prodhimit të sheqerit dhe karamelevePërmbajtja: - Lëndët e para për prodhimin e sheqerit.- Nxjerrja e lëngut, pastrimi dhe avullimi i lëngut.- Përqendrimi i shurupit.- Kristalizimi dhe përgatitja e sheqerit pluhur.- Teknologjia e prodhimit të karameleve.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përshkruajë rëndësinë dhe cilësitë e lëndëve të para për
prodhimin e sheqerit;
RM 4 Nxënësi fiton njohuri për prodhimin e makaronavePërmbajtja: - Procesi tekniko-teknologjik i prodhimit të makaronave- Kërkesat ndaj miellit si lëndë e parë dhe lëndëve ndihmëse.- Përgaditja e lëndëve të para dhe shtesave - Procesi teknologjik i gatimit të brumit- Procesi teknologjik i presimit të brumit- Procesi teknologjik i formimit të makaronave- Procesi teknologjik i prerjes dhe rradhitjes së makaronave- Procesi teknologjik i tharjes - Amballazhimi, etiketimi dhe paketimi- Kushtet e ruajtjes për makarona.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përshkruajë skemën teknologjike të prodhimit të makaronave duke e ndarë në
etapa të veçanta;- shpjegojë pse për makarona përdoret miell nga gruri i fortë;- Shpjegojë dallimin e bluarjes së miellit për makarona me ate për prodhimin e
bukës;- Shpjegoje se cilat janë lëndët ndihmëse për prodhimi e makaronave.- Shpjegojë efektin e shtesave përmirësuese; - Shpjegojë se çfarë kërkesa duhet të plotësojë uji që përdoret për brumin e
makaronave;- Shpjegojë për kriteret e amballazhimit, etiketimit dhe paketimit;- Njohë kushtet e përshtatshme për ruajtjen e makaronave.
- përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të sheqerit nga panxhari i sheqerit;
- përshkruajë në ç’pjesë të procesit teknologjik përfitohen mbetjet teknologjike si: melasa, bërsitë, balta e filtërpresave dhe ujërat difuzive;
- theksojë përdorimin e mbetjeve teknologjike në industrinë ushqimore;
- përshkruajë teknologjinë e prodhimit të karameleve.
RM 6 Nxënësi fiton njohuri për teknologjinë e prodhimit të amidonit Përmbajtja:- Lëndët e para për prodhimin e amidonit. - Teknologjia e prodhimit të amidonit nga misri. - Teknologjia e prodhimit të amidonit nga patatja.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të: - theksojë dhe përshkruajnë lëndët e para për prodhimin e
amidonit;- përshkruajë teknologjinë e prodhimit të amidonit nga
misri;- përshkruajë teknologjinë e prodhimit të amidonit nga
patatja.
RM 7 Nxënësi fiton njohuri për teknologjinë e prodhimit të vajrave dhe yndyrave bimorePërmbajtja: - Llojet e lëndëve të para për prodhimin e vajrave. - Teknologjia e prodhimit të vajrave me presim në
temperatura të ulëta. - Teknologjia e prodhimit të vajrave me presim në
temperatura të larta. - Teknologjia e prodhimit të vajrave me tretës organikë. - Rafinimi i vajrave dhe yndyrave bimore.- Neutralizimi kimik dhe fizik i vajrave dhe yndyrave
bimore.- Hidrogjenizimi i vajrave.- Prodhimi i margarinës.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:
- përshkruajë llojet e lëndëve për prodhimin e vajrave;- përshkruajë teknologjinë e prodhimit të vajrave me presim
në temperatura të ulëta;- përshkruajë teknologjinë e prodhimit të vajrave me presim
në temperatura të larta;- theksojë teknologjinë e prodhimit të vajrave me tretës
organik;- përshkruajë procesin e rafinimit të vajrave dhe yndyrave
bimore;- përshkruajë procesin e hidrogjenizimit dhe përfitimin e
margarinës.
RM 8 Nxënësi fiton njohuri për teknologjinë e përpunimit dhe konservimit të pemëve dhe perimeve Përmbajtja: - Lëndët bazë dhe ndihmëse që përdoren për prodhimin e
konservave të pemëve, perimeve dhe kërkesat ndaj tyre.- Operacionet përgatitore kryesore për prodhimin e
konservave të pemëve dhe perimeve. - Pasterizimi.- Sterilizimi. - Faktorët që ndikojnë në sterilizim. - Të metat e konservave të sterilizuara.- Teknologjia e prodhimit të kompostove.- Konserva natyrore, perime në uthull (marinada), gjellë të
gatshme.- Teknologjia e prodhimit të lëngjeve të pemëve dhe
perimeve.- Konservimi i pemëve dhe perimeve me anë të përqendrimit
të lëndës së thatë.- Teknologjia e prodhimit të marmelatës dhe reçelit. - Të metat e prodhimeve të përqendruara me sheqer.- Përgatitja e shurupeve.- Teknologjia e përgatitjes të salcës së domates. - Konservimi i pemëve dhe perimeve me tharje.- Konservimi kimik i pemëve dhe perimeve. - Ndryshimet fiziko kimike gjate konservimit kimik. - Fermentimi acido- laktik.- Teknologjia e prodhimit të turshive nga lakra, domatja,
speci, trangulli dhe turshive të përziera. Instrumentet e vlerësimit:Pyetje-përgjigje me gojë.Pyetje-përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përshkruajë lëndët themelore dhe ndihmëse për prodhimin
e konservave të frutave dhe perimeve;- përshkruajë operacionet përgatitore kryesore për
prodhimin e konservave të frutave dhe perimeve;- përshkruajë rëndësinë e pasterizimit dhe sterilizimit,
qëllimin e aplikimit të tyre për konservimin e frutave dhe perimeve si dhe faktorët që ndikojnë në sterilizim;
- përshkruajë teknologjinë e prodhimit të përpunimin e konservave kompostove, natyrore, marinadat (konservimet me acid acetik), gjellë të gatshme;
- përshkruajë teknologjinë e prodhimit të lëngjeve të frutave e të perimeve;
- përshkruajë rëndësinë e konservimit të frutave dhe perimeve me anë të përqendrimit të lëndës së thatë;
- përshkruajë recepturën për prodhimin e marmelatës dhe reçelit;
- përshkruajë teknologjinë e prodhimit të marmelatës dhe reçelit;
- përshkruajë teknologjinë e përgatitjes të salcës së domates;- theksojë pse dhe si kryhet tharja e frutave dhe perimeve; - përshkruajë mënyrat e tharjes dhe kujdesin gjatë tharjes;- përshkruajë në ç’raste përdoret konservimi kimik në
industrinë ushqimore;- përshkruajë teknologjinë e konservimit kimik të frutave të
plota ose në trajtë pulpe;- përshkruajë thelbin e fermentimit laktikë, veprimin
konservues të acidit taktik, rolin e kripës në prodhimin e turshive, fazat e fermentimit të turshive;
- përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të lakrës turshi, domates, specit, trangujve, turshive të përziera si dhe vlerën e tyre ushqyese.
RM 9 Nxënësi fiton njohuri për prodhimin e pijeve alkoolike dhe joalkoolikePërmbajtja:- Prodhimi i verës. - Prodhimi i alkoolit dhe distilateve.- Prodhimi i birrës.- Prodhimi i lëngjeve nga pemët dhe perimet. Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje-përgjigje me gojë.- Pyetje-përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përshkruajë teknologjinë e përgatitjes së verës;- procesin teknologjik të prodhimit të verës së bardhë dhe të
kuqe;
- përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të alkoolit dhe distilateve;
- përshkruajë skemën teknologjike të prodhimit të birrës;- përshkruajë skemën teknologjike të prodhimit të lëngjeve
nga pemët dhe perimet
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në klasë mesimore dhe ne disa raste edhe ne laboratore, industritë ushqimore.
– Për realizimin me sukses të këtij moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve ne laboratore dhe industrinë e përpunimit të drithërave.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive teorike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:
– Mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.– Laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.– Reparte përpunuese te prodhimeve ushqimore.– Prodhime ushqimore te llojeve të ndryshme.– Teksti i teknologjise ushqimore, udhëzues të ndryshëm
(doracakë), rregullore (standarte) etj.
6. Moduli “Teknologjia ushqimore me prejardhje shtazore“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi TEKNOLOGJIA USHQIMORE ME
PREJARDHJE SHTAZORE
Qëllimi i modulit
Një modul teorik që paisë nxënësit me njohuri për rëndësinë e përpunimit të ushqimeve, mënyrat e përpunimit dhe të konservimit të prodhimeve ushqimore me prejardhje shtazore.
Kohëzgjatja e 72 orë mësimore
modulitNiveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi fiton njohuri për rëndësinë dhe mënyrat e përpunimit termik të qumështit. Përmbajtja: - Parime të përgjithshme për trajtimin termik të qumështit- Përpunimi i qumështit të pasterizuar për treg.- Standardizimi dhe homogjenizimi i qumështit të
pasterizuar për treg.- Ruajtja e cilësisë dhe jetëgjatësia e qumështit të
pasterizuar për treg.- Prodhimi i qumështit jetëgjatë (sterilizuar). - Cilësia e lëndës së pare (qumështit) për sterilizim.- Ambalazhimi aseptik i qumështit të sterilizuar.- Ruajtja e cilësisë dhe jetëgjatësia (afati i përdorimit) e
qumështit të sterilizuar.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përshkruajë parimet e përgjithshme për trajtimin termik të
qumështit;- tregojë rëndësin dhe mënyrën e pasterizimit të qumështit
për treg;- tregojë rëndesin dhe mënyrën e standardizimit dhe
homogjenizimit qumështit të pasterizuar për treg;- tregojë mënyrat e ruajtjes së cilësisë të qumështit të
pasterizuar;- tregojë afatin e përdorimit të qumështit të pasterizuar;- përshkruajë procesin e prodhimit të qumështit jetëgjatë
(sterilizuar);- tregojë karakteristikat e cilësisë së qumështit për
sterilizim;- tregojë rëndësinë e ambalazhimit aseptik të qumështit të
sterilizuar;- tregojë mënyrën dhe kushtet e ruajtjes së qumështit të
sterilizuar;- tregojë afatin e përdorimit të qumështit të sterilizuar;
RM 2 Nxënësi fiton njohuri për teknologjinë e prodhimeve të
kultivuara (fermentuara) nga qumështi. Përmbajtja:
- Kerkesa të përgjithshme për bulmetrat e kultivuar (fermentuar).
- Vetitë ushqyese dhe dietike të qumështit të fermentuar.- Qumështi si lëndë e parë ne prodhimin e bulmetrave te
fermentuara, standardizimi i qumështit.- Përpunimi termik i qumështit dhe homogjenizimi.- Kulturat dhe aditivët (shtesat) që përdoren në
prodhimtarinë e qumështit të fermentuar.- Llojet e fermentimit në prodhimet e kultivuara.- Procesi teknologjik i prodhimit të kosit, kosit të lëngët-
jogurtit. - Ajka e thartë (ajka e pasterizuar e fermentuar).- Ajka (krema): Prodhimi i ajkës së ëmbël; ajka për kafe;
ajka për rrahje; ajka e fermentuar. - Procesi teknologjik i përftimi të gjalpit. - Gjalpi i shkrirë. - Ambalazhi për paketimin e prodhimeve të qumështit të
fermentuar.- Ruajtja dhe transportimi i prodhimeve te kultivuara
qumështore.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përshkruajë parimet e përgjithshme për bulmetrat e
kultivuar (fermentuar);- tregojë vetitë ushqyese dhe dietike të prodhimeve të
fermentuar;- tregojë karakteristikat e qumështit si lëndë e parë në
prodhimtarin e bulmetrave të kultivuara;- tregojë rëndësin dhe mënyrën e standardizimit të
qumështit;- tregojë rëndesin dhe menyren e përpunimit termik të
qumështit;- tregojë rëndesin dhe menyren e homogjenizimi të
qumështit;- tregojë llojet e kulturave dhe aditivët (shtesat) që përdoren
në prodhimtarinë e qumështit të fermentuar;- tregojë llojet e fermentimit në prodhimtarinë e bulmetrave
të fermentuara ( kultivuara);- përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të kosit,
kosit të lëngët-jogurtit;- tregojë procesin e përfitimit të ajkës së thartë (ajka e
pasterizuar e fermentuar);- tregojë procesin e përfitimit të ajkës së ëmbël
(krema):prodhimit të ajkës së ëmbël; ajka për kafe; ajka për rrahje; ajka e fermentuar;
- përshkruajë procesin teknologjik të përftimit të gjalpit;- tregojë mënyrën e prodhimi të gjalpit të shkrirë;- tregojë mënyrat e ambalazhimit dhe paketimit të
prodhimeve të qumështit të fermentuar;- tregojë mënyrat e ruajtjes dhe transportimt të prodhimeve
te kultivuara qumështore;
RM 3
Nxënësi fiton njohuri për teknologjinë e prodhimit te djathit Përmbajtja: - Njohuri të përgjithshme për djathin. - Klasifikimi dhe llojet e djathërave.- Cilësia e qumështit për djathë.- Faktorët që ndikojnë në mpiksjen e qumështit (maja e
djathit, aciditeti i qumështit, temperatura dhe përmbajtja e kripërave të kalciumit në qumësht).
- Lëndet shtese në qumeshtin për djath.- Fazat teknologjike të prodhimit të djathit.- Llojet e forta të djathit.- Llojet gjysmë të forta të djathit.- Djathi i butë.- Mënyrat e kriposjes se djathit.- Maturimi (stazhionimi) i djathit.- Shfrytëzimi i hirrës.- Të metat e djathit.- Ambalazhimi dhe ruajtja e djathit.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë parime të përgjithëshme për djathrat;- tregojë rëndësinë dhe vlerën ushqyese të djathërave;- tregojë për klasifikimin e djathërave dhe llojet e tyre;- tregojë faktorët që ndikojnë në mpiksjen e qumështit për
djath;- përshkruajë procesin e përgatitjes së qumështit dhe majave
për prodhimin e djathërave;- tregojë lëndët shtesë që përdorën gjatë prodhimit të djathit;- përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të djathërave
të ndryshëm, si dhe kërkesat e veçanta të tyre gjatë përgatitjes;
- tregojë procesin teknologjik dhe dallojë djathrat e forta;- tregojë procesin teknologjik dhe dallojë djathrat gjysmë të
fortë;- tregojë procesin teknologjik dhe dallojë djathrat e butë;- tregojë rëndësinë dhe mënyrat e kriposjes së djathit;- tregojë rëndësinë dhe mënyrat e stazhionimit të djathit;- tregojë vlerën ushqyese të hirrës dhe rëndësinë e
shfrytëzimit të saj;- tregojë të metat e djathit;- tregojë llojet dhe mënyrat e ambalazhimit të djathit;- tregojë rëndësinë dhe mënyrën e ruajtjes së djathit.
RM 4 Nxënësi fiton njohuri për teknologjinë e pregatitjes së akullores dhe llojet e saj.Përmbajtja: - Akullorja, kategoritë e akullores.- Procesi teknologjik i prodhimit të akullores.- Lëndet ndihmëse ne prodhimin e akullores.- Homogjenizimi dhe pasterizimi i përzierjes së akullores.- Vjetërimi (maturimi) i akullores.- Procesi i ngrirjes së akullores.- Formësimi, ambalazhimi dhe ruajtja e akullores.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje -përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë për akulloren si prodhim ushqimorë dhe
kategoritë e saj;- shpjegojë procesin teknologjik të prodhimit të akullores;- tregojë rëndësin e sheqerit dhe emulgatoreve gjatë
prodhimit të akullores;- tregojë rëndësin dhe llojet e lëndëve stabilizuese gjatë
prodhimit të akullores;- tregojë rëndësin dhe llojet e lëndëve për shije dhe aromë
gjatë prodhimit të akullores;- tregojë rëndësin dhe lëndët që përdoren për ngjyrim gjatë
prodhimit të akullores;- tregojë procesin e homogjenizimit dhe pasterizimit të
përzierjes së akullores;- tregojë rëndesin dhe mënyren e vjetërimit (maturimi) të
akullores;- tregojë menyren (procesin) e ngrirjes së akullores;- tregojë mënyrat e formësimit të akullores;- tregojë mënyrat e ambalazhimit të akullores;- tregojë rëndesin dhe mënyren e ruajtjes së akullores;
RM 5 Nxënësi fiton njohuri për metodat dhe rëndësinë e
konservimit të mishit.Përmbajtja: - Parime të përgjithshme të konservimit të mishit dhe
prodhimeve nga mishi.- Metodat e konservimit dhe përpunimit të mishit.- Konservimi i mishit në temperatura të ulëta.- Ftohja e mishit; lokalet për ftohjen e mishit dhe mënyra e
ftohjes së mishit .- Ndryshimet në mish gjatë ftohjes.- Ngrirja e mishit, mënyrat e ngrirjes së mishit .- Ndryshimet në mish gjatë ngrirjes .- Tymosja dhe tharja si mënyra të konservimit të mishit .- Kriposja dhe shëllirimi i mishit si mënyra të konservimit të
mishit.- Ndryshimet në mishin e shëlliruar.- Konservimi i mishit dhe prodhimeve të mishit nën
ndikimin e temperaturave të larta.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- tregojë parimet e përgjithshme të konservimit të mishit dhe
prodhimeve nga mishi;- dallojë metodat e konservimit dhe përpunimit të mishit;- tregojë mënyrat e konservimit të mishit në temperatura të
ultë;- tregojë mënyrën e ftohjes dhe ndryshimet në mish gjatë
ftohjes;- tregojë lokalet për ftohjen e mishit;- tregojë mënyrat e ngrirjes së mishit dhe ndryshimet që
ndodhin në mish gjatë ngrirjes;- tregojë mënyrat e tymosjes dhe tharjes së mishit;- tregojë ndikimin e përbërësve të tymit në mish; - tregojë mënyrën e kriposjes dhe shëllirimin e mishit;- tregojë mënyrën e konservimit të mishit nën ndikimin e
temperaturave të larta;
RM 6 Nxënësi fiton njohuri për teknologjinë e pregatitjes së sallameve. Përmbajtja: - Parime të përgjithshme të prodhimit të sallameve. - Shtesat, karakteristikat, roli dhe përdorimi i tyre tek
sallamet.- Mbështjellësit për sallam, darja e tyre.- Procesi teknologjik i prodhimit të sallameve.
- Ndarja e sallameve dhe karakteristikat e tyre.- Prodhimi i sallameve gjysmë të qëndrueshme. - Prodhimi i sallameve të qëndrueshme.- Mënyrat e ruajtjes së sallameve.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit: Nxënësi duhet të:- tregojë parime përgjithshme të prodhimit të sallameve; - tregojë dhe dallojë shtesat në prodhimtarinë e sallameve
dhe karakteristikat e tyre;- tregojë dhe dallojë llojet e mbështjellësve të sallameve;- tregojë procesin teknologjik të prodhimit të sallameve;- tregojë mënyrën e ndarjes së sallameve dhe karakteristikat
e tyre;- tregojë procesin e prodhimit të sallameve gjysmë të
qëndrueshme;- dallojë llojet e sallameve gjysmë të qëndrueshme;- tregojë procesin e prodhimit të sallameve të qëndrueshme;- dallojë llojet e sallameve të qëndrueshme;- tregojë mënyrat e ruajtjes së sallameve;
RM 7 Nxënësi fiton njohuri për rëndësinë dhe mënyren e përpunimit të mishit të shpezëve dhe vezëve. Përmbajtja: - Përbërja dhe vlera ushqyese e mishit të shpezëve. - Prodhimi i mishit të shpezëve. - Teknologjia e përpunimi të mishit të shpezëve. - Ftohja e mishit të shpezëve, mënyrat e ftohjes, ndryshimet
në mish gjatë ftohjes. - Ngrirja e mishit të shpezëve; mënyrat e ngrirjes
ndryshimet në mish gjatë ngrirjes. - Teknologjia e prodhimit dhe konservimit të vezëve. - Karakteristikat kryesore dhe klasifikimi i vezëve.- Ndryshimet në vezë gjatë vjetërsisë.- Mënyrat e konservimit të vezëve.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje-përgjigje me gojë.- Pyetje-përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- tregojë përbërjen kimike të mishit të shpezëve;- tregojë vlerën ushqyese te mishit të shpezëve;- tregojë teknologjinë e prodhimit të mishit të shpezëve;- tregojë teknologjinë e përpunimit të mishit të shpezëve;
- tregojë mënyrat e përgatitjes së mishit për ftohje;- tregojë ndryshimet qe ndodhin ne mishin e shpezëve gjate
ftohjes;- tregojë procesin dhe mënyrat e ngrirjes së mishit të
shpezëve;- tregojë ndryshimet që ndodhin në mishin e ngrirë;- tregojë teknologjinë e prodhimit dhe konservimit të
vezëve;- tregojë përbërjen kimike të vezëve;- tregojë vlerën ushqyese të vezëve;- tregojë mënyrat e klasifikimit të vezëve;- tregojë ndryshimet që ndodhin në vezë gjatë vjetërsisë;- tregojë mënyrat e konservimit të vezëve;
RM 8 Nxënësi fiton njohuri për rëndësinë dhe mënyren e përpunimit dhe konservimit të peshqëve. Përmbajtja: - Vlera ushqyese dhe përbërja kimike e mishit të peshkut.- Ruajtja dhe metodat e ruajtjes së peshkut (ftohja, ngrirja).- Ndryshimet që pëson mishi i peshkut gjatë ruajtjes.- Përgatitja e peshkut për përpunim.- Përpunimi i peshkut me kripë, (mënyra dhe teknika e
kriposjes).- Përpunimi i peshkut me tharje dhe tymosje.- Teknologjia e prodhimit të konservave të peshkut dhe
klasifikimi i konservave.- Vlerësimi i cilësisë së peshkut dhe prodhimeve të tij
(organoleptik, fiziko-kimik dhe mikrobiologjik).Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- tregojë vlerën ushqyese të mishit të peshkut;- tregojë përbërjen kimike të mishit të peshkut;- tregojë metodat e ruajtjes së peshkut;- tregojë ndryshimet që pëson peshku gjate konservimit;- tregojë mënyrat e përgatitjes së peshkut për përpunim;- tregojë mënyrat e kriposjes së peshkut;- tregojë mënyrat e tharjes së peshkut;- tregojë mënyrat e tymosjes së peshkut;- tregojë proceset teknologjike të përpunimit dhe
konservimit të peshqve;- tregojë kriteret e vlerësimit cilësor të peshkut dhe
prodhimeve të tij.
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në klasë mesimore dhe ne disa raste edhe ne laboratore, industri ushqimore.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve ne laboratore dhe industritë ushqimore.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive teorike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.- Laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- Reparte përpunuese te prodhimeve ushqimore.- Prodhime ushqimore te llojeve të ndryshme.- Aditivët dhe konservanësit.- Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet,
videoprojektor).- Teksti i lëndës së teknologjise ushqimore-shtazore
(Teknologjisë së përpunimit të ushqimeve me prejardhje shtazore), udhëzues të ndryshëm (doracakë), rregullore.
Përshkruesit e moduleve profesionale praktike, kl.11.
1. Moduli ,,Përcaktimi i pH , lëndës së thatë dhe lagështisë me metoda të ndryshme“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi PËRCAKTIMI I PH , LËNDËS SË THATË
DHE LAGËSHTISË ME METODA TË NDRYSHME.
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që i aftëson nxënësit për të përcaktuar vlerën e pH në tretësira të ndryshme, materjes së thatë si dhe lagështisë në produkte të ndryshme ushqimore.
Kohëzgjatja e modulit
24 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi përcakton vlerën e pH në tretesira të ndryshme Përmbajtja- Përgatitja e enëve dhe paisjeve laboratorike që përdoren
për përcaktimin e vlerës së pH.- Përgatitja e mostrës për matjen e vlerës së pH. - Kalibrimi i pH-metrit me tretësira të puferëve të mesit
acidik, neutral dhe bazik.- Zhytja e elektrodës në tretësirë me vlerë të panjohur të pH.- Leximi i vlerës së pH dhe krahasimi me vlerat standarde.- Regullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë
përcaktimit të vlerës së pH.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përgatisë enët dhe paisjet laboratorike që do ti përdor gjatë
përcaktimit të vlerës së pH;- përgatisë mostrën për matjen e vlerës së pH;- kryejë kalibrimin e pHmetrit duke përdor tretësirat
puferike;- bëjë pastrimin e elektrodës dhe zhytjen e sajë në tretesirën
me vlerë te pa njohur të pH;- bëj leximin e vlerës së pH dhe krahasoj me vlerat
standarde;- zbatojë rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së
mjedisit gjatë përcaktimit të vlerës së pH.
RM 2 Nxënësi përcakton përmbajtjen e lëndës së thate në produkte ushqimore me tharje dhe refraktometërPërmbajtja- Përgatitja e vendit të punës për kryerjen e analizës së
përmbajtjes së lëndës së thatë.- Përgatitja e mostrës për tharje.- Kalibrimi i peshorës analitike dhe matja e mostrës.- Përcaktimi i temperaturës dhe kohës së tharjes.
- Pregatitja e mostrës për matje me refraktometër.- Kalibrimi i refraktometrit. - Nxjerrja e rezultatit të matjes.- Prezentimi dhe krahasimi i rezultatit me përgjigjjen
standarde. Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:
Nxënësi duhet të:- përgatitë vendin e punës enët dhe paisjet e nevojshme
laboratorike;- përgatitë mostrën për tharje;- kryej kalibrimin e peshorës analitike dhe matjen e mostrës;- kryej kalibrimin e furrës tharëse dhe të përcaktoj kohën
dhe temperaturën e tharjes;- përgatis mostrën për matje me refraktometër;- përgatis refraktometrin për matje dhe të bëj kalibrimin e
tijë;- bëj leximin evlerës së fituar dhe llogaritjen e lëndës së
thatë në mostër;- komentoj rezultatin e fituar duke bër krahasime me vlerat
standarde;
RM 3 Nxënësi përcakton lagështin në produkte ushqimore me metodë të tërthortë dhe drejtëpërdrejtëPërmbajtja- Përgatitja e mostrës për percaktim të lagështisë në mënyrë
të tërthort.- Kalibrimi i peshorës analitike dhe matja e mostrës.- Kalibrimi i furrës për ngrohje.- Tharja e produktit deri në peshë konstante.- Përgatitja e mostrës për përcaktim të lagështisë në mënyrë
të drejtepërsëdrejtë.- Pergatitja e aparaturës për destilim.- Përgatitja e tretësit organik kryesishtë ksilollit.- Llogaritja numerike dhe komentimi i rezultatit të fituar. Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:
Nxënësi duhet të:- kryej pëgatitjen e mostrës për përcaktim të lagështisë në
mënyrë të tërthortë;- bëj kalibrimin e peshorës analitike dhe matjen e mostrës;- kryej kalibrimin e furrës për ngrohje dhe përcakton
temperaturën dhe kohën e ngrohjes ;- kryej tharjen e mostrës deri në peshë konstante ;
- përgatis mostrën për përcaktim të lagështisë në mënyrë të drejtëpërdrejtë;
- përgatisë aparaturën për destilim;- përgatis tretësin organik që do ta përdorë kryesishtë
përdoret ksilolli;- prezenton dhe komenton rezultatin e fituar;- zbatoj rregullat për mbrojtje në punë dhe të mjedisit gjatë
kryejes së analizës.
Udhëzimet për zbatimin e modulit
- Ky modul duhet të trajtohet në laboratorin e kimisë.- Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në laboratorët tjerë kimik
dhe të ngjashme.- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur
demonstrimet konkrete gjatë punës me mjete laboratorike.- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në
mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten në laborator.
- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i punës praktike të aftësive të fituara nga ata.
Kushtet e domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin e modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- laboratorët për kimi- kompleti i veglave, i pajisjeve dhe instrumenteve laboratorike- lëndë të para dhe materiale të tjera që përdoren në laboratorin kimik- materiale të shkruara (manuale, rregullore, katalogë).
2. Moduli ,,Metodat e përcaktimit sasior të substancave“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi METODAT E PËRCAKTIMIT SASIOR TË
SUBSTANCAVE
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që i aftëson nxënësit për zbatimin e metodave të gravimetrisë, volumetrisë të përcaktimit sasior të substancave, llogaritjes dhe prezentimit të rezultateve të analizës.
Kohëzgjatja e modulit
12 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi kryen përcaktime sasiore të substancave duke përdorë enët dhe paisjet laboratorike. Përmbajtja- Përgatitja e enëve dhe paisjeve laboratorike që përdoren
për përcaktime sasiore të substancave.- Kontrollimi i peshores analitike dhe matja e substancave. - Përgatitja e mostrës për analizë kuantitative.- Regullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë
përcaktimit sasior të substancave.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përgatisë enët dhe paisjet laboratorike që do ti përdor gjatë
përcaktimeve sasiore të substancave;- kryejë kalibrimin e peshorës analitike dhe bën matjen e
substancave;- kryejë përgatitjet e nevojshme për mostrën që to të
analizohet;- zbatojë rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së
mjedisit gjatë përcaktimit sasior të substancave;
RM 2 Nxënësi kryen operacionet themelore për përgatitjen e mostrës për analizë gravimetrike.Përmbajtja- Përgatitja e vendit të punës për kryerjen e analizës
gravimetrike.- Ecuria metodike e metodës gravimetrike.- Përcaktimi gravimetrik i hekurit.- Nxjerrja e rezultatit të analizës gravimetrike të hekurit.- Prezentimi dhe krahasimi i rezultatit me përgjigjjen
standarde. Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:
Nxënësi duhet të:- përgatis vendin e punës për analizë gravimetrike;- aplikoj ecurin e metodës gavimetrike;- kryej përcakimin gravimetrik të hekurit;- kryej llogaritjet;
- komentoj rezultatin e fituar duke bër krahasime me vlerat standarde;
RM3 Nxënësi kryen titullime volumetrike duke marrë shembuj konkret.Përmbajtja- Përgatitja e tretësirave për titullim dhe standardizimi i tyre.- Përgatitja e indikatorëve dhe përdorimi i tyre gjatë procesit
të titullimit.- Përcaktimi i pëqëndrimit të substancës me titullim në prani
të indikatorit përkatës.- Llogaritja numerike dhe komentimi i rezultatit të fituar. Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolliKriteret e vlerësimit:
Nxënësi duhet të:- kryejë pëgatitjen e tretësirave për titullim dhe
standardizimin e tyre;- bëjë përgatitjen e indikatoëve që do ti përdor gjatë
titullimit;- kryejë përcaktimin e përqëndrimit të substancës me titullim
në prani të indikatorit;- kryejë llogaritjen matematikore dhe komentoj rezultatin e
fituar;
Udhëzimet për zbatimin e modulit
- Ky modul duhet të trajtohet në laboratorin e kimisë.- Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në laboratorët tjerë kimik
dhe të ngjashme.- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur
demonstrimet konkrete gjatë punës me mjete laboratorike.- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në
mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten në laborator.
- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i punës praktike të aftësive të fituara nga ata.
Kushtet e domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin e modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- laboratorët për kimi- kompleti i veglave, i pajisjeve dhe instrumenteve laboratorike- lëndë të para dhe materiale të tjera që përdoren në laboratorin kimik- materiale të shkruara (manuale, rregullore, katalogë).
3. Moduli “Analizat mikrobiologjike në laborator“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi ANALIZAT MIKROBIOLOGJIKE NË
LABORATOR
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që i përgatit nxënësit për të zbatuar praktikat e përgatitjes së preparateve, terreneve ushqyese dhe vrojtimin e tyre në mikroskop për të identifikuar mikroorganizmat.
Kohëzgjatja e modulit
36 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
për pranim
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi kryen veprime të përgatitjes së terreneve ushqyese të kulturave bakterore dhe të kërpudhave. Përmbajtja: - Matja dhe vëzhgimi për studime mikrobiologjike. - Përdorimi i mikroskopit.- Vëzhgimi me mikroskop.- Sterilizimi i mjeteve që përdoren në mikrobiologji.- Kulturat e mikroorganizmave.- Terrenet ushqyese të kulturave bakterore.- Terrenet ushqyese të kulturave kërpudhore.- Mbjellja e mikroorganizmave në terrene ushqyese.- Rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së mjedisit
gjatë përcaktimit sasior të substancave.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përgatisë terrenet ushqyese për kultivimin e
mikroorganizmave të caktuar;- përgatisë preparatet afatshkurtra dhe afatgjata për
vrojtimin e mikroorganizmave;- vizatojë në fletore mikroorganizmat e vërejtur në
preparate;- zbatojë si duhet rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes
së mjedisit gjatë përcaktimit sasior të substancave;
RM 2 Nxënësi vrojton mikroorganizmat në mikroskop Përmbajtja: - Preparatet për vrojtimin e baktereve – të vrugut të
dhëmbëve.- Preparatet për vrojtimin e baktereve – baktereve të
gungzave të bimëve bishtajore (Rhisobium leguminosarum).
- Preparatet për vrojtimin e kërpudhave- mykut të bukës.- Preparatet për vrojtimin e kërpudhave- tharmit të bukës.- Rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së mjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolliKriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- vizatojë qelizat e vrugut të dhëmbëve;- vizatojë qelizat e gungzave të bimëve bishtajore;- vizatojë qelizat e mykut të bukës;- zbatojë rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së
mjedisit;
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në laboratorin e biologjisë-mikrobiologjisë.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve ne laboratore dhe industritë ushqimore.
– Rekomandohet të organizohen vizita në insitute të ndryshme shëndetësore dhe të tjera të ngjashme
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive praktike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- Terrene ushqyese, pjata petri, preparate të ndryshme kimike- Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet,
videoprojektor).- Teksti i lëndës së mikrobiologjisë-praktikum, - Udhëzues të ndryshëm (doracakë), rregullore (standarte) etj.
4. Moduli ,,Përpunimi i drithërave“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi PËRPUNIMI I DRITHËRAVE
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që i paisë nxënësit me aftësi praktike për vlerësimin e cilësisë së drithërave dhe ruajtjen e tyre, përgatitjen e drithit për përpunim si dhe për teknologjinë e bluarjes së drithit.
Kohëzgjatja e modulit
36 orë mësimore
Niveli i Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
parapëlqyer për pranim
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi përcakton cilësinë e drithërave dhe përkujdeset për ruajtjen e tyre.Përmbajtja- Masat përgatitore për përgaditjen e depove-siloseve për
deponimin e drithërave.- Kontrollimi i cilësisë së drithërave para pranimit të tyre.- Pranimi dhe deponimi i drithërave.- Përkujdesja ndaj drithërave gjatë ruajtjes në depo-silose.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes së
mjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- pastrojë dhe dezinfektojë depot-siloset për pranimin e
drithërave;- bëjë marrjen e mostrave të drithërave për analizë;- bëjë matjen e peshës apsolute dhe hektolitare të drithërave;- përcaktojë përqindjen e lagështisë së drithërave;- regjistrojë rezultatet e analizave;- vlerësojë cilësinë e drithërave në bazë të kritereve;- bëjë pranimin dhe peshimin e drithërave të pranuar;- klasifikojë dhe sistemojë llojin e drithit për përpunim apo për
ruajtje në vendin përkatës;- kontrollojë drithin gjatë ruajtjes;- përshtatë kushtet e ruajtjes sipas kërkesës së drithit;zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes së mjedisit
RM 2 Nxënësi përgatitë drithin për përpunim Përmbajtja- Pastrimi paraprak i drithërave.- Karakteristikat kryesore të paisjeve që bëjnë pjesë në skemën e
pastrimit të drithërave.- Makinat për pastrimin e sipërfaqes së drithit.- Pastrimi thelbësor i drithërave.- Kondicionimi i drithit.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes së
mjedisitInstrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- zbatojë skemën teknologjike të përgatitjes së drithërave për
përpunim;- bëjë pastrimin e drithit nga lëndët e huaja;- bëjë pastrimin e sipërfaqes së drithit;- bëjë pastrimin e njomë të drithit;- bëjë kondicionimin e drithit;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes së mjedisit.
RM 3 Nxënësi kryen procesin teknologjik të bluarjes së drithitPërmbajtja- Bluarja e drithit.- Sitja e drithit të bluar.- Përcaktimi i përmasave të grimcave dhe të sitës.- Pasurimi i kriseve.- Përdorimi i ajrit gjatë bluarjes.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes së
mjedisit.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.
Kriteret e vlerësimit: Nxënësi duhet të:- zbatojë skemën teknologjike të bluarjes së së drithërave; - kryej bluarjen e drithërave me anë të makinave bluarëse me
cilindra;- zbatojë sitjen e drithit të bluar;- bëjë ndarjen e miellit nga himet e drithit;- amballazhojë miellin; - ruajë miellin në vend të përshtatshëm;- amballazhojë himet e drithit;- ruajë himet e drithit në vend të përshtatshëm.- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes së mjedisit;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi prodhimet)
dhe bëjë shitjen e prodhimeve.
Udhëzimet për zbatimin e modulit
- Ky modul duhet të trajtohet në repartet e industrisë së përpunimit të drithërave.
- Mësimdhënësi i praktikës duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete që ka të bëjë me: aftësi praktike për vlerësimin e cilësisë së drithërave dhe ruajtjen e tyre, përgatitjen e drithit për përpunim si dhe për teknologjinë e bluarjes së drithit.
- Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësimdhënësit në ndonjë rast.
- Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrimin nga mësimdhënësi.
- Rekomandohet që nxënësit të mbajnë shënime për udhëzimet që jepen nga mësimdhënësi, si dhe të shfrytëzojnë manualet e përdorimit ose
katalogë të pajisjeve që përdoren për përpunimin e drithërave.- Nxënësi do të përvetësojë kompetencat nëpërmjet veprimtarive
praktike.- Mësimdhënësi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave
të përpunimit të drithërave, të ruajtjes së mjedisit, përdorimit dhe mirëmbajtjes së pajisjeve dhe satabilimenteve gjatë procesit të përpunimit të drithërave.
- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet vlerësimi i demonstrimit praktik të njohurive e të shprehive të punës.
Kushtet e domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe mjetet e mëposhtme:- Industria e përpunimit të drithërave.- Paisjet dhe veshjet për siguri në punë.- Mjetet dhe materialet e nevojshme per aplikimin e ndihmës së parë në
rastë nevoje.- Paisjet dhe stabilimentet teknologjike.- Drithërat. - Materiale të shkruara (manuale, rregullore, katalogë).
5. Moduli “Prodhimi i bukës nga lloje të ndryshme të miellit“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi PRODHIMI I BUKËS NGA LLOJE TË
NDRYSHME TË MIELLIT
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që i paisë nxënësit me aftësi praktike për mënyrat e përpunimin dhe formësimin e brumit për prodhimin e bukës nga lloje të ndryshme të miellit (miell gruri, miell integral-diabetik, miell misri), mbikëqyrjen e procesit të fermentimit, procedurat e pjekjes së bukës sipas llojit të prodhimit, mënyrën e ruajtjes se freskisë së bukës si dhe aftësi për vlersimin e cilësisë së prodhimeve nga mielli.
Kohëzgjatja e modulit
48 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi pregatitë brumin për prodhimin e bukës nga mielli i grurit. Përmbajtja: - Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës për prodhimin e
bukës.- Recetat, veqanarishtë buke gruri, simite gruri, bukë për
tost, hamburger, sanduiçëve.- Ndikimi i tharmit dhe shtesave ushqimore (kripës,
sheqerit, qumështit, vajit etj) në brumë.- Përzgjedhja dhe pregatitja e lëndëve të para (veqanërisht
miellit të grurit,tharmit dhe ujit).- Përzgjedhja dhe pregatitja e shtesave (kripës,qumështit,
vajit,sheqerit,vezëve etj).- Pregatitja e brumit (përzierja e lëndëve) sipas recepturës.- Përpunimi (gatimi) i brumit.- Peshimi dhe formësimi i brumit për bukë.- Procedura dhe kontrolli i fermentimit, lagështise relative të
ajrit.- Procedura e pjekjes së bukëve.- Ndryshimet pas pjekjes.- Ambalazhimi dhe ruajtja e freskisë së bukëve.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes së
mjedisit.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolliKriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përgatisë vendin dhe mjetet e punës për prodhimin e bukës
sipas procedurave përkatëse;- përdorë tharmin dhe shtesat sipas kritereve (normave dhe
standardeve të lejuara);- përzgjedhë artikujt ushqimore (lëndët e para dhe shtesat)
sipas recetës për llojin e prodhimit;- hedhë lëndën e parë dhe ndihmëse në brumë-gatuese;- nxjerrë brumin nga brumë-gatuesja;- përpunojë brumin sipas llojit të prodhimit;- peshojë dhe formësojë brumin sipas kërkesës dhe llojit të
prodhimit;- prodhojë bukë të formave dhe madhësive të ndryshme;
- monitorojë procesin e fermentimit të brumit;- lyejë me kujdes tavat dhe format me vaj;- aplikojë temperaturat e duhura për pjekjen e bukëve sipas
llojit të prodhimit;- përcaktojë kohën e pjekjes dhe ndryshimet qe ndodhin pas
pjekjes;- ambalazhojë bukët pas pjekjes me qëllim ruajtjen e
freskisë se bukës;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes së
mjedisit;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve.
RM 2 Nxënësi pregatitë brumin për prodhimin e bukës nga mielli i grurit integral (diabetik). Përmbajtja: - Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës për prodhimin e
bukës.- Përzgjedhja dhe pregatitja e lëndëve veqanërisht, miellit të
grurit integral (diabetik),tharmit,kripës dhe ujit.- Pregatitja e brumit (përzierja e lëndëve) sipas recepturës.- Përpunimi i brumit.- Peshimi dhe formësimi i brumit. - Procedura dhe kontrolli I fermentimit, lagështise relative të
ajrit.- Procedura special e pjekjes së bukëve, veqënarisht metodat
e pjekjes me ndryshime të temperaturës-kohës së pjekjes.- Ndryshimet pas pjekjes.- Ambalazhimi dhe ruajtja e freskisë së bukëve- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes së
mjedisit.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përgatisë vendin dhe mjetet e punës për prodhimin e bukës
sipas procedurave përkatëse;- përdorë tharmin dhe shtesat sipas kritereve ( normave dhe
standardeve të lejuara);- përzgjedhë dhe përdorë lëndët e para dhe shtesat sipas
recetës për llojin e prodhimit;- hedhë lëndën e parë dhe ndihmëse në brumë-gatuese;- nxjerrë brumin nga brumë-gatuesja;- përpunojë brumin sipas llojit të prodhimit;- peshojë dhe formësojë brumin sipas llojit të prodhimit;
- aplikojë teknika të ndryshme për formën dhe madhësin e bukës;
- monitorojë procesin e fermentimit të brumit;- aplikojë temperaturat e duhura (speciale) për pjekjen e
bukëve sipas llojit të prodhimit;- përcaktojë kohën e pjekjes dhe ndryshimet qe ndodhin pas
pjekjes;- ambalazhojë bukët pas pjekjes me qëllim ruajtjen e
freskisë se bukës;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes së
mjedisit;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve.
RM 3
Nxënësi pregatitë brumin për prodhimin e bukës nga mielli i misrit. Përmbajtja: - Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Recetat, veqanarishtë buke misri, simite misri, bukë misri
e kombinuar me miell gruri etj.- Përzgjedhja dhe pregatitja e lëndëve veqanërisht, miellit të
misrit, tharmit, kripës dhe ujit.- Pregatitja e brumit (përzierja e lëndëve) sipas recepturës.- Procedura speciale e gatimit të bukëve (veqënarisht-
metoda e përvëlimit të miellit të misrit përpara hedhjes së përbërësve tjerë.
- Përpunimi (gatimi) i brumit bashkë me përbërsit tjerë.- Peshimi dhe formësimi i brumit. - Procedura dhe kontrolli i fermentimit të brumit.- Procedura e pjekjes së bukëve.- Ndryshimet pas pjekjes.- Ambalazhimi dhe ruajtja e freskisë së bukëve Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes së
mjedisit.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përgatisë vendin dhe mjetet e punës;- përdorë tharmin dhe shtesat sipas kritereve ( normave dhe
standardeve të lejuara);- përzgjedhë dhe përdorë lëndët e para dhe shtesat sipas
recetës për llojin e prodhimit;- hedhë lëndën e parë dhe ndihmëse në brumë-gatuese;- bëjë përvëlimin e miellit të misrit pa përbërsit tjerë;
- përziejë miellin e përvëluar të misrit me përbërsit tjerë;- nxjerrë brumin nga brumë-gatuesja;- përpunojë brumin sipas llojit të prodhimit;- peshojë dhe formësojë brumin sipas llojit të prodhimit;- aplikojë teknika të ndryshme për formën dhe madhësin e
bukës;- monitorojë procesin e fermentimit të brumit;- aplikojë temperaturat e duhura për pjekjen e bukëve sipas
llojit të prodhimit;- përcaktojë kohën e pjekjes dhe ndryshimet qe ndodhin pas
pjekjes;- ambalazhojë bukët pas pjekjes me qëllim ruajtjen e
freskisë se bukës;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes së
mjedisit;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve.
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në repartet e prodhimit të bukës-fabrikat e prodhimit të bukës.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve ne laboratore dhe industritë ushqimore.
– Teknologu ose instruktori i praktikës duhet ta mbikëqyre respektimin e rregullave për mbrojtje dhe siguri në pune si dhe mirëmbajtjen e paisjeve si dhe mbrojtjen e mjedisit.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive praktike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Reparte për prodhimin e bukës- Mjete pune, makineri të ndryshme për prodhimin e bukës.- Lënda e parë dhe ndimëse për prodhimin e bukës- Shtesa ushqimore .- Makina dhe materiale për ambalazhim- Mjetet transportuese.- Fletëraport për punë.
- Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet, videoprojektor).
- Materiale studimore.- Pankarta, katalog, udhëzues, makete, rregullore, standarte etj
6. Moduli “Prodhimi i makaronave dhe biskotave“
Drejtimi: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi PRODHIMI I MAKARONAVE DHE
BISKOTAVE
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që aftësonën nxënësit për të prodhuar makarona dhe biskota.
Kohëzgjatja e modulit
36 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi kryen procese teknologjike të prodhimit të makaronave.Përmbajtja: - Përgatitja e lëndëve të para dhe shtesave përmirësuese për
prodhimin e makaronave. - Gatimi i brumit.- Presimi i brumit. - Formimi i makaronave.
- Prerja dhe radhitja e makaronave.- Tharja e makaronave.- Paketimi, etiketimi dhe amballazhimi i makaronave- Ruajtja e prodhimit të gatshëm. - Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë
prodhimit të makaronave. - Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- zbatojë recepturën për prodhimin e makaronave;- përgatisë lëndët e para dhe shtesat përmirësuese për
prodhimin e makaronave;- dozojë lëndët e para dhe shtesat përmirëuese;- harmonizojë miellrat; - përgatisë shtesat përmirësuese;- kontrollojë procesin e brumosjes, dozimit të miellit me ujë
dhe shtesa përmirësuese; - kontrollojë procesin e presimit të brumit sipas formave të
përzgjedhura të makaronave;- bëjë rregullimin e lagështisë dhe tharjen e makaronave; - bëjë ftohjen graduale të makaronave deri në temperaturën e
mjedisit; - amballazhojë, etiketojë dhe ruajë makaronat e prodhuara; - respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së
mjedisit gjatë prodhimit të makaronave. - reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve.
RM 2
Nxënësi kryen procese teknologjike të prodhimit të biskotave.Përmbajtja: - Përgatitja e lëndëve të para dhe lëndëve ndihmëse për
prodhimin e biskotave. - Përgatitja e brumit. - Shkriftërimi i brumit.- Përpunimi i brumit.- Formësimi i biskotave.- Pjekja e biskotave. - Ftohja e biskotave pas pjekjes- Amballazhmi dhe deponimi i biskotave. - Regullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë
prodhimit të biskotave. - Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:
- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- zbatojë recepturën për prodhimin e biskotave;- përgatisë lëndët e para dhe lëndët ndihmëse; - kontrollojë procesin e brumosjes, shkriftësimit dhe
përpunimit të brumit; - përzgjedhë formën e biskotave;- bëjë pjekjen e biskotve;- bëjë ftohjen, ambalazhimin dhe ruajtjen e biskotave; - respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së
mjedisit gjatë prodhimit të biskotave;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve.
Udhëzimet për zbatimin e modulit
- Ky modul duhet të trajtohet në repartet e industrisë ushqimore- Mësimdhënësi i praktikës duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e
mundur demonstrimet konkrete që ka të bëjë me: prodhimin e makaronave dhe biskotave. Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësimdhënësit në ndonjë rast.
- Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrimin nga mësimdhënësi.
- Rekomandohet që nxënësit të mbajnë shënime për udhëzimet që jepen nga mësimdhënësi, si dhe të shfrytëzojnë manualet e përdorimit ose katalogë të pajisjeve që përdoren për prodhimin e makaronave dhe biskotave.
- Nxënësi do të përvetësojë kompetencat nëpërmjet veprimtarive praktike.
- Mësimdhënësi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të prodhimit të makaronave dhe biskotave.
- Përdorimit dhe mirëmbajtjes së pajisjeve dhe satabilimenteve gjatë procesit të prodhimit të makaronave dhe biskotave.
- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet vlerësimi i demonstrimit praktik të njohurive e të shprehive të punës.
Kushtet e domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe mjetet e mëposhtme:- Repartet e industrisë ushqimore..- Paisjet dhe veshjet për siguri në punë.- Mjetet dhe materialet e nevojshme per aplikimin e ndihmës së parë në
rastë nevoje.- Paisjet dhe stabilimentet teknologjike.- Miellrat dhe shtesat për prodhimin e makaronave dhe biskotave.- Materiale të shkruara (manuale, rregullore, katalogë).
7. Moduli ,,Përpunimi dhe konservimi i pemëve dhe perimeve“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi PËRPUNIMI DHE KONSERVIMI I
PEMËVE DHE PERIMEVE.
Qëllimi i modulit Një modul praktik që i aftëson nxënësit për të përpunuar pemët dhe perimet me qëllim të përfitimit të produkteve të reja si: lëng nga frutat dhe perimet, fruta të sheqerosura, salcë domate
Kohëzgjatja e modulit 36 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi prodhon lëng nga fruta perimetPërmbajtja- Prodhimi i lëngut nga fruta perimet në laborator.- Përgatitja e enëve dhe paisjeve laboratorike të nevojshme
për prodhim të lëngut nga fruta- perimet. - Prodhimi i lëngut nga fruta perimet në industri.- Operacionet përgatitore për prodhimin e lëngut nga frutat
dhe perimet në industri.- Nxjerrja e lëngut nga fruta-perimet.- Kthjellimi i lëngut, mënyrat e kthjellimit.- Konservimi i lëngut të fruta perimeve mënyrat e
konservimit.- Regullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë
prodhimit të lëngut nga frutat dhe perimet.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:
RM 2 Nxënësi konservon frutat e pemëve me sheqerosjePërmbajtja- Prodhimi i frutave të sheqerosura në laborator.- Përgatitja e enëve dhe paisjeve laboratorike të nevojshme
për prodhimin e frutave të sheqerosura.- Prodhimi i frutave të sheqerosura në industri.- Operacionet përgatitore për prodhimin e frutave të
sheqerosura.- Sheqerosja e frutave në fazën e parë.- Pregatitja e shurupeve me koncentrim sheqeri.- Zierja e frutave. - Kullimi i frutave te ziera.- Sheqerosja e frutave në fazën e dytë.- Ambalazhimi i frutave të sheqerosura.- Rregullat e sigurisë në punë dhe mbrojtja e ambientit.
Nxënësi duhet të:- prodhojë lëng nga frutat dhe perimet në laborator;- pëgrgatisë enët dhe paisjet e nevojshme laboratorike për
prodhim të lëngut nga frutat dhe perimet; - prodhojë lëng nga frutat dhe perimet në industri;- kryejë operacionet përgatitore për prodhimin e lëngut nga
frutat dhe perimet ;- bëjë nxjerrjen e lëngut nga frutat dhe perimet duke aplikuar
mënyrën që disponon impianti, presim hidraulik, presim mekanik etj.
- kryejë kthjellimin e lëngut me metodën të cilën e disponon impianti e që mundë të jetë mekanike, termike, kimike apo e kombinuar ;
- kryejë konservimin e lëngut duke e trajtuar në mënyrë tërmike, kimike ose të kombinuar;
- zbatojë rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë prodhimit të lëngut nga frutat dhe perimet;
- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve.
- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolliKriteret e vlerësimit:
Nxënësi duhet të:- prodhojë fruta të sheqerosura në laborator;- përgatisë enët dhe paisjet laboratorike të nevojshme për
prodhimin e frutave të sheqerosura;- prodhojë fruta të sheqerosura në industri;- kryejë operacionet përgatitore për prodhimin e frutave të
sheqerosura;- kryejë sheqerosjen e frutave në fazën e parë;- përgatis shurupet me koncentrim të ndryshëm të sheqerit
duke filluar nga koncentrimi 30% zierja e parë dhe përfunduar me zierjen e pestë në shurupin me koncentrim 70%;
- bëjë kullimin e frutave pas zierjes së fundit;- kryejë fazën e dytë të sheqerosjes, pudrosjen duke përdor
sheqer pluhur;- kryejë paketimin në kuti kartoni ose kuti plastike. - zbatojë rregullat e sigurisë në punë dhe të mbrojtjes së
ambientit;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve.
RM 3 Nxënësi prodhon salcën e domatesPërmbajtja- Prodhimi i salcës së domates në laborator.- Përgatitja e enëve dhe paisjeve laboratorike.- Prodhimi i salcës së domatës në industri.- Operacionet përgatitore për prodhimin e salcës së domatës.- Pasirimi i lëngut të domatës.- Temperatura e pasirimit.- Përqëndrimi i lëngut të domatës.- Kriposja e salcës së domates.- Kontrollimi i përmbajtjes së lëndës së thatë në salcën e
domatës.- Ambalazhimi i salcës së domatës.- Sterilizimi i salcës së domatës.- Rregullat e siguris në punë dhe mbrojtja e mjedisit.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve. Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolliKriteret e vlerësimit:
Nxënësi duhet të:- Prodhojë salcën e domates në laborator;
- bëjë përgatitjen e enëve dhe paisjeve laboratorike të nevojshme pë prodhimin e salcës së domates;
- Prodhojë salcën e domates në industri;- kryejë operacionet përgatitore për prodhimin e salcës së
domates;- kryejë pasirimin e lëngut ku sasia e mbeturinave pas kësaj
faze arrin masën 3,5 deri 4% ;- kryejë pasirimin duke mbajtur temperaturën rreth 80 gradë;- kryejë përqëndrimin shkallë shhkalë deri në përqindje të
kërkuar;- kryejë kriposjen e salcës së domates;- kryejë kontrollën e përmbajtjes së lëndës së thatë;- kryejë ambalazhimin e salcës së domates;- kryejë sterilizimin e kavanozave të mbushura me salcë
domate;- zbatojë rregullat për mbrojtje në punë dhe të mjedisit gjatë
prodhimit të salcës së domates;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve.
Udhëzimet për zbatimin e modulit
- Ky modul duhet të trajtohet në industrit ushqimore ku bëhet përpunimi dhe konservimi i frutave dhe perimeve, pjesërisht në laboratoret e kimis.
- Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në indusrit e ndryshme ku prodhohen dhe konservohen produktet e reja të fituara nga përpunimi i pemëve dhe perimeve.
- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete gjatë punës në vijat prodhuese dhe në laboratore ku mundë të realizohet moduli.
- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten në laborator dhe industri.
- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i punës praktike të aftësive të fituara nga ata.
Kushtet e domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin e modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- laboratorët të paisur me aparatura për përpunim dhe konservim të
frutave dhe perimeve.- Industri përpunimi dhe konservimi të frutave dhe perimeve- lëndë të para dhe materiale të tjera që përdoren në laboratorin kimik
dhe industri.- materiale të shkruara (manuale, rregullore, katalogë).
8. Moduli ,,Trajtimi termik i qumështit“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi TRAJTIMI TERMIK I QUMËSHTIT
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që i aftëson nxënësit për të bërë trajtimin termik të qumështit.
Kohëzgjatja e modulit
36 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi kryen ftohjen e qumështit Përmbajtja- Përgatitja e qumështit për ftohje.- Ftohja e qumështit në laborator. - Përgatitja e enëve dhe paisjeve laboratorike.- Ftohja e qumështit duke përdorur mediume të ndryshme
për ftohje.- Ftohja e qumështit në industri.
- Përgatitja e impiantit për ftohje të qumështit.- Kontrollimi i valvulave dhe instrumenteve matëse në
aparaturën për ftohje.- Kontrolli laboratorik i qumështit të ftohur.- Rregullat e siguris në punë dhe të ruajtjes së mjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:
RM 2 Nxënësi kryen pasterizimin e qumështit.Përmbajtja- Kontrolli dhe përgatitja e qumështit për pasterizim.- Pasterizimi i qumështit në laborator.- Përgatitja e enëve dhe paisjeve laboratorike për pasterizim
të qumështit.- Pasterizimi në industri, përgatitja e avullit për ngrohje të
pasterizatorit.- Përzgjedhja e temperaturës dhe kohës së pasterizimit.- Ndryshimet që pëson qumështi gjatë pasterizimit. - Kontrolli laboratorik i qumështit të pasterizuar.- Rregullat e sigurisë në punë dhe mbrojtja e mjedisit. - Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolliKriteret e vlerësimit:
Nxënësi duhet të:- kontrollojë dhe përgatisë qumështin për pasterizim;- kryejë pasterizimin e qumështit në laborator;- kryejë përgatitjen e enëve dhe paisjeve laboratorike të
nevojshme për pasterizimin e qumështit;- kryejë pasterizimin në industri ku si medium për ngrohje të
pasterizatorit kryesisht përdoret uji i ngroht ose avulli;- përzgjedhë temperaturën dhe kohën e pasterizimit;
Nxënësi duhet të:- përgatisë qumështin për ftohje, duhet kryer filtrimi;- bëjë ftohjen e qumështit në laborator;- përgatisë enët dhe paisjet laboratorike të nevojshme për
ftohjen e qumështit.- përdorë mediume të ndryshme për ftohje për të parë efektin
e tyre në ftohjen e qumështit;- bëjë ftohjen e qumështit në industri;- përgatisë impiantin për ftohjen e qumështit;- bëjë kontrollën e valvulave dhe instrumenteve matëse ;- bëjë kontrollin laboratorik të qumështit;- zbatojë rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së
mjedisit gjatë ftohjes së qumështit;
- përcaktoj ndryshimet organoleptike që pëson qumështi gjatë pasterizimit;
- bëj kontrollin laboratorik për të vërtetuar efektin e pasterizimit;
- zbatojë rregullat e sigurimit në punë dhe mbrojtje të mjedisit;
- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve.
RM 3 Nxënësi kryen sterilizimin e qumështit.Përmbajtja- Kontrolli dhe përgatitja e qumështit për sterilizim.- Sterilizimi i qumështit në laborator.- Përgatitja e enëve dhe paisjeve laboratorike për sterilizimin
e qumështit.- Sterilizimi i qumështit në industri.- Përgatitja e vijës teknologjike për sterilizim të qumështit.- Përgatitja e mediumit për ngrohje të sterilizatorit.- Përzgjedhja e temperaturës dhe kohës së sterilizimit.- Kontrolli laboratorik i kualitetit të qumështit të sterilizuar.- Rregullat e sigurimit në punë dhe mbrojtja e ambientit gjatë
sterilizimit të qumështit. - Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolliKriteret e vlerësimit:
Nxënësi duhet të:- kryejë kontrollin laboratorik të qumështit icili do të
sterilizohet dhe ta përgatisë për sterilizim;- bëjë sterilizimin e qumështit në laborator;- kryejë përgatitjen e enëve dhe paisjeve laboratorike të
nevojshme për të bër sterilizimin e qumështit;- kryejë sterilizimin e qumështit në industri- përgatisë vijën teknologjike për sterilizim të qumështit- përgatisë mediumin kryesisht avullin që do të përdoret për
ngrohje të sterilizatorit;- përzgjedhë temperaturën dhe kohën e sterilizimit;- kryejë kontrollin laboratorik të qumështit të sterilizuar;- zbatojë rregullat për mbrojtje në punë dhe të mjedisit gjatë
kryejes së sterilizimit të qumështit;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve.
Udhëzimet për zbatimin e modulit
- Ky modul duhet të trajtohet në industrin e qumështit, në laboratorin e industris së qumështit dhe pjesërisht në laboratorin ekzistues të shkollës.
- Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në industri të ndryshme të
qumështit për tu njohur me mënyrat e trajtimit termik të qumështit. - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur
demonstrimet konkrete gjatë punës në vijat teknologjike të ftohjes, pasterizimit dhe sterilizimit të qumështit.
- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten për të kuptuar qëllimin e kryerjes së procesit të ftohjes, pasterizimit dhe sterilizimit të qumështit, të diskutojnë në lidhje me ndryshimet që paraqiten në qumësht pas çdo procesi të trajtimit termik.
- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i punës praktike të aftësive të fituara nga ata.
Kushtet e domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin e modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- industri qumështi që bën trajtim termik të qumështit.- laborator kimikomikrobiologjik për të vërtetuar efektet e trajtimit
termik në qumësht.- kompleti i veglave, i pajisjeve dhe instrumenteve laboratorike për
përcjelljen e parametrave gjatë trajtimit termik të qumështit.- lëndë të para dhe materiale të tjera që përdoren në laboratorin kimik.
9. Moduli “Prodhimet e fermentuara nga qumështi“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi PRODHIMET E FERMENTUARA NGA
QUMËSHTI
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që i paisë nxënësit me aftësi praktike për mënyrën e përpunimit të qumështit për prodhime të fermentuara (kos, krem-gjalp), teknologjinë e prodhimit të kosit, kremës dhe gjalpit, mbikëqyrjen e procesit të fermentimit, mënyrën e ruajtjes si dhe aftësi për vlersimin e cilësisë së prodhimeve të fermentuara (kos, krem, gjalp).
Kohëzgjatja e modulit
36 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
për pranim
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi kryen punë në (përpunimin e qumështit) prodhimin e kosit. Përmbajtja: - Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës.- Kontrolli teknik i stabilimenteve për pranimin dhe
përpunimin e qumështit për kos.- Zgjedhja e qumështit për kos.- Standardizimi i përmbajtjes së yndyrës në qumësht.- Lëndët shtesë në qumësht.- Homogjenizimi i qumështit.- Trajtimi termik i qumështit. - Zgjedhja dhe menyra e inokulimit të kulturës bakteriale. - Fermentimi i qumështit-prodhimi i masës së mpiksur.- Ambalazhimi i kosit sipas llojit të prodhimit.- Deponimi (ruajtja) i kosit.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë
pranimit dhe përpunimit të qumështit për kos. - Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;- kryejë kontrollimin teknik të stabilimenteve;- kryejë analizën e cilësisë së qumështit sipas standardeve për
pranim;- zgjedhë qumështin me veti dhe cilësi më të mira;- standardizojë përmbajtjen e yndyrës në qumësht sipas
kërkesave të tregut;- zgjedhë lëndet shtesë për prodhimin e kosit;- monitorojë shtypjen dhe temperaturën gjatë procesit të
homogjenizimit të qumështit;- monitorojë parametrat e temperaturës dhe kohës gjatë
procesit të përpunimit termik të qumështit për kos;- zgjedhë kulturat dhe bën inokulimin e tyre;- monitorojë procesin e fermentimit dhe kryerjen e tij;- ambalazhojë kosin sipas llojit të prodhimit;- përcaktojë dhe aplikojë mënyrat dhe temperaturën për
ruajtjen e kosit;- monitorojë vazhdimisht cilësinë e prodhimit (kosit);- respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së
mjedisit gjatë pranimit dhe përpunimit të qumështi për kos;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve.
RM 2 - Nxënësi kryen punët në (përpunimin e qumështit)
prodhimin e kremes dhe gjalpit. - Përmbajtja: - Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës.- Kontrolli teknik i stabilimenteve për përpunimin e
qumështit.- Përpunimi termik i qumështit për prodhimin e kremit.- Skremimi i qumështit (ndarja e kremës nga qumështi).- Prodhimi i kremës (me cilësi të mira bakteriologjikie).- Pasterizimi i kremës.- Ftohja dhe stazhionimi i kremës.- Pregatitja dhe inokulimi i kulturës bakteriale.- Fermentimi i kremës.- Rrahja e kremës.- Formimi i gjalpit.- Shtrydhja e gjalpit.- Paketimi, mënyrat e ruajtjes së kremës dhe gjalpit.- Kontrolli i cilësisë së kremës dhe gjalpit.- Rregullat e sigurimit teknik, ruajtjes së mjedisit gjatë
përpunimit dhe fermentimit të qumështit për krem dhe gjalpë.
- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.- Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli- Kriteret e vlerësimit:- Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e nevojshme të punës;- kryejë kontrollimin teknik të stabilimenteve për
prodhimin;- përpunojë qumështin sipas kritereve që kërkohen për
prodhime të fermentuara (krem-gjalp);- ndajë kremën nga qumështi (skremimin e qumështit);- prodhojë kremën higjenikisht të pastër;- pasterizojë kremën (bëjë përpunimin termik);- aplikojë temperaturën e duhur për ftohjen e kremës;- dergojë kremën në cisternat e stazhionimit;- pregatitë dhe inokulojë kulturat bakteriale (starter);- monitorojë procesin e fermentimit;- bëjë rrahjen e kremës dhe formojë gjalpin;- shtrydhë gjalpin (largojë lagështinë);- paketojë gjalpin sipas llojit të prodhimit;- përcaktojë dhe aplikojë mënyrat dhe temperaturën për
ruajtjen e kremës dhe gjalpit;- monitorojë vazhdimisht cilësinë e prodhimit;- respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së
ambientit gjatë prodhimit të produkteve të fermentuara të
qumështitë (krem-gjalpë);- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve.
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në repartet e industrisë ushqimore-industri të përpunimit të qumështit, laboratore dhe në depot e prodhimeve ushqimore.
– Mësimdhënësi i praktikës duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete për përpunimin e qumështit për prodhime të fermentuara dhe teknikat e prodhimit të prodhimeve të fermentuara, ambalazhimin dhe ruajtjen e tyre deri në momentin e konsumimit të tyre.
– Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësimdhënësit në ndonjë rastë.
– Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrimin nga mësimdhënësi.
– Rekomandohet që nxënësit të mbajnë shënime për udhëzimet që jepen nga mësimdhënësi, si dhe të shfrytëzojnë manualet e përdorimit ose katalogë të pajisjeve që përdoren për përpunimin e qumështit për prodhimiet e fermentuara, klasifikimin, ambalazhimin dhe ruajtjen e tyre.
– Nxënësi do të përvetësojë kompetencat nëpërmjet veprimtarive praktike.
– Mësimdhënësi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të mirëmbajtjes së pajisjeve gjatë prodhimit të prodhimeve të ferrmentuara.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet vlerësimi i demonstrimit praktik të njohurive e të shprehive të punës.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe mjetet e mëposhtme:
- Industri përpunuese ushqimore (qumështore)- Laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- Paisje të nevojshme teknologjike për pregatitjen e
prodhimeve të fermentuara të fermentuara të qumështit- Lënda e parë dhe shtesa ushqimore- Kultura bakteriale- Makina për ambalazhim.- Komplet ambalazhe dhe paisje të nevojshme për paketim.- Depo për ruajtje.- Mjetet transportuese.- Fletëraport për punë.- Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet,
videoprojektor).- Materiale studimore.
- Pankarta, katalog, udhëzues, makete, rregullore, standarte etj
10. Moduli “Pregatitja e prodhimeve të qëndrueshme nga mishi“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi PREGATITJA E PRODHIMEVE TË
QËNDRUESHME NGA MISHI
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të kryer punët në prodhimin e sallameve, suxhukut dhe proshutës nga mishi, për mënyrat e vlerësimit të cilësisë së prodhimeve si dhe ruajtjen e tyre në kushte adekuate deri në momentin e konsumimit të tyre.
Kohëzgjatja e modulit
48 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi kryen punët në prodhimin e sallameve. Përmbajtja: - Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës.- Kontrolli teknik i stabilimenteve për përgatitjen e mishit-
grirjen e mishit.- Lëndet e para dhe aditivet kryesorë për prodhimin e
sallameve.
- Mbështjellësit për sallamë.- Përgatitja e brumit për sallame.- Kuklturat starter (bakteriale) per fermentimin e sallameve.- Fermentimi i sallameve.- Mbushja, lidhja dhe varja e sallameve.- Përpunimi termik i sallameve.- Tymosja e sallameve.- Tharja dhe maturimi i sallameve.- Përcaktimi i cilësisë së sallameve.- Përzgjedhja e mënyrave të ruajtjes së sallameve.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë
prodhimit të sallameve.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës për prodhimin e
sallameve;- kontrollojë stabilimentet për përgatitjen-grirjen e mishit;- pregatisë lëndët e para dhe aditivet;- pregatisë mbeshtjellësit e sallameve;- përgatisë brumin e sallameve sipas recepturës dhe
kërkesës së prodhimit;- përzgjedhë dhe inokulon kulturat bakteriale;- monitorojë procesin e fermentimit të sallameve;- përzgjedhë dhe përgatisë mbështjellët e sallameve;- bëjë mbushjen,lidhjen dhe varjen e sallameve;- monitorojë trajtimin termik të sallameve;- monitorojë tymosjen e sallameve;- përcaktojë, aplikojë dhe monitorojë temperaturat e duhura
për tharjen dhe maturimin e sallameve;- përcaktojë kualitetin e sallameve;- përcaktojë dhe monitorojë mënyrat e ruajtjes së sallameve;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit gjatë prodhimit të sallameve;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve.
RM 2 Nxënësi kryen punët në prodhimin e suxhukut. Përmbajtja: - Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës.- Kontrolli teknik i stabilimenteve për përgatitjen e mishit-
grirjen e mishit.- Lëndet e para për prodhimin e suxhukut.- Shtesat-erëzat (aditivët) për prodhimin e suxhukut.
- Mbështjellësit për suxhuk. - Teknologjia për prodhimin e suxhukut.- Përcaktimi i cilësisë së suxhukut.- Deponimi i prodhimit të suxhukut.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë
prodhimit të suxhukut.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës për prodhimin e
suxhukut;- kontrollojë stabilimentet për përgatitjen-grirjen e mishit;- pregatisë lëndët e para për prodhimin e suxhukut;- pregatisë aditivet (shtesat dhe erëzat) për prodhimin e
suxhukut;- përzgjedhë dhe përgatisë mbështjellët e suxhukut;- bëjë mbushjen, lidhjen dhe varjen e suxhukëve;- monitorojë trajtimin termik dhe tymosjen e suxhukut;- aplikojë dhe monitorojë temperaturat e duhura për tharjen
dhe maturimin e suxhukut;- përcaktojë kualitetin e suxhukut;- përcaktojë dhe monitorojë mënyrat e ruajtjes së suxhukut;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit gjatë prodhimit të suxhukut;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve.
RM 3
Nxënësi kryen punët në prodhimin e proshutës Përmbajtja: - Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës.- Kontrolli teknik i stabilimenteve për përgatitjen e
proshutës.- Lëndet e para për prodhimin e proshutës.- Aditivët (erëzat dhe substancat shtesë) për prodhimin e
proshutës.- Metodat e formësimit të proshutave.- Metodat e kriposjes së proshutave (shëllirimit).- Tymosja dhe tharja e proshutës.- Maturimi i proshutave.- Sigurimi i cilësisë së proshutave.- Magazinimi dhe jetëgjatësia e proshutave.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë
prodhimit të proshutave.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.
Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës për prodhimin e
proshutave;- kontrollojë stabilimentet për përgatitjen e proshutave;- pregatisë lëndët e para për prodhimin e proshutave;- pregatisë dhe përdor sipas kritereve aditivet duke zbatuar
normat e lejuara për to;- aplikojë teknika të ndryshme për formësimin e proshutave;- kriposë (pregatisë shëlliren) proshutat;- monitorojë tymosjen dhe tharjen e proshutës;- aplikojë dhe monitorojë temperaturat e duhura për tharjen
dhe maturimin e proshutave;- përcaktojë kualitetin e proshutave;- magazinojë proshutat;- përcaktojë dhe monitorojë mënyrat e ruajtjes së
proshutave;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit gjatë prodhimit të proshutave;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve.
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të bëhet në industri të përpunimit të mishit-në vijën e prodhimit të sallameve ne disa raste edhe ne laboratore, depo ushqimore për ruajtjen e prodhimeve ushqimore-shtazore.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
Rekomandohet që nxënësit të mbajnë shënime për udhëzimet që jepen nga mësimdhënësi, si dhe të shfrytëzojnë manualet e përdorimit ose katalogë të pajisjeve që përdoren për përfitimin e prodhimeve shtazore-sallameve, suxhukut, proshutes.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve ne laboratore dhe industritë ushqimore.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive teorike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet e Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të
e domosdoshme për realizimin e modulit
sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Thertore, industri për përpunim të mishit, ,- Laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- Paisje të nevojshme teknologjike për pregatitjen e prodhimeve të
sallameve, suxhukut, proshutës.- Shtesa ushqimore(ditivët dhe konservanësit).- Makina për ambalazhim.- Komplet ambalazhe dhe pajisje të nevojshme për paketim- Depo për ruajtjen e prodhimev të sallameve, suxhukut, proshutës- Mjetet transportuese.- Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet,
videoprojektor).- Materiale studimore.- Pankarta, katalog, udhëzues, makete, rregullore, standarte etj.
11. Moduli “Përgaditja e ushqimeve nga kuzhina“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: I Klasa: 11
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi PËRGATITJA E USHQIMEVE NGA
KUZHINA
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që i paisë nxënësit me aftësi praktike për prodhimin e gjellërave të ndryshme nga peshku, mishi i shpezëve dhe kafshëve si dhe gjellëra vegjetariane.
Kohëzgjatja e modulit
48 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi përgatitë gjellëra prej peshkutPërmbajtja- Përgadtitja e gjellërave të ziera nga peshku.- Përgatitja e gjellërave prej peshkut të pjekur.- Përgatitja e gjellërave prej peshkut të fërguar.- Rregullat e higjienës dhe sigurisë në punë.- Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.
Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet tё:- prezentojë menynë e llojeve të gjellërave.- zbatojë recepturën për përgaditjen e llojit të gjellës nga
peshku;- përzgjedhë mjetet e punës për përgatitjen e gjellës së zier
prej peshkut, gjellës prej peshkut të fërguar, gjellës prej peshkut të pjekur;
- përzgjedhë llojin e peshkut sipas kërkesës;- përzgjedhë lëndët e para për përgaditjen e llojit të gjellës
nga peshku sipas kërkesës;- zbatojë teknologjinë për përgatitjen e gjellës së zier prej
peshkut, gjellës prej peshkut të fërguar, gjellës prej peshkut të pjekur;
- servojë ushqimin nga peshku;- zbatojë rregullat e higjienës dhe sigurisë në punë.
RM 2 Nxënësi përgatitë gjellëra prej mishit të kafshëve dhe shpezëvePërmbajtja- Përgaditja e gjellërave nga mishi i zier i kafshëve dhe shpezëve.- Përgaditja gjellërave nga mishi i fërguar i kafshëve dhe
shpezëve.- Përgaditja e gjellërave nga mishi i pjekur i kafshëve dhe
shpezëve.
-Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet tё:- prezentojë menynë e llojeve të gjellërave.- zbatojë recepturën për përgaditjen e llojit të gjellërave nga
mishi;- përzgjedhë mjetet e punës për përgatitjen e llojit të gjellës nga
mishi i kafshëve dhe shpezëve;- përzgjedhë llojin e mishit për përgatitjen e llojit të gjellës;- përzgjedhë lëndët shtesë për përgaditjen e llojit të gjellës nga
mishi i kafshëve apo shpezëve;- zbatojë teknologjinë për përgatitjen e gjellës nga mishi i zier i
kafshëve dhe shpezëve;- zbatojë teknologjinë e përgaditjes së gjellës nga mishi i fërguar
i kafshëve dhe shpezëve;- zbatojë teknologjinë e përgaditjes së gjellës nga mishi i pjekur i
kafshëve dhe shpezëve;- servojë gjellën e ushqimin të përgatitur nga mishi dhe lëndët
shtesë;- zbatojë rregullat e higjienës dhe sigurisë në punë.
RM 3 Nxënësi përgatitë gjellëra vegjetariane.Përmbajtja- Përgatitja e gjellërave vegjetariane me zierje.- Përgatitja e gjellërave vegjetariane me pjekje në skarë.- Përgatitja e gjellërave vegjetariane me pjekje në furrë.- Përgatitja e gjellërave në avull.- Përgatitja e gjellërave vegjetariane me skuqje.- Përgatitja e gjellërave vegjetariane në mënyrë komplekse.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- prezentojë menynë e llojeve të gjellërave.- zbatojë recepturën për përgaditjen e gjellërave vegjetariane me
zierje, me pjekje në skarë, me pjekje në furrë, në avull, me skuqje, në mënyrë komplekse;
- përzgjedhë mjetet e punës për përgatitjen e llojit të ushqimit vegjetarian;
- përzgjedhë lëndët e para dhe shtesat për përgaditjen e llojit të ushqimit vegjetarian;
- zbatojë teknologjinë për përgaditjen e gjellërave vegjetariane me zierje, me pjekje në skarë, me pjekje në furrë, në avull, me skuqje, në mënyrë komplekse;
- servojë ushqimin vegjetarian;- zbatojë rregullat e higjienës dhe sigurisë në punë.
Udhëzime për zbatimin e modulit
- Ky modul duhet të trajtohet në repartet e kuzhinave ushqimore.- Mësimdhënësi i praktikës duhet të përdorë sa më shumë që të
jetë e mundur demonstrimet konkrete për përgatitjen e ushqimeve nga peshku, mishi i kafshëve dhe ushqimeve vegjetariane.
- Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësimdhënësit në ndonjë rastë.
- Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrimin nga mësimdhënësi.
- Rekomandohet që nxënësit të mbajnë shënime për udhëzimet që jepen nga mësimdhënësi, si dhe të shfrytëzojnë manualet e përdorimit ose katalogë të pajisjeve që përdoren për përgaditjen e ushqimeve nga kuzhina.
- Nxënësi do të përvetësojë kompetencat nëpërmjet veprimtarive praktike.
- Mësimdhënësi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të përgatitjes së ushqimeve nga kuzhina ushqimore.
- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet vlerësimi i
demonstrimit praktik të njohurive e të shprehive të punës.
Kushtet e domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe mjetet e mëposhtme:- Kuzhinë ushqimore.- Paisje për përgatitje të ushqimeve nga kuzhina- Depo për ruajtje.- Paisje për mbajtjen e higjienës dhe mbrojtjes së mjedisit- Paisje për mbrojtje në punë.- Mjetet transportuese.- Fletëraport për punë.- Materiale studimore.- Katalogë dhe udhëzime për përgatitjen e ushqimeve nga
kuzhina.- Fletëraport për punë.
Përshkruesit e moduleve teorike profesionale, kl. 12
1.Moduli “Makinat dhe proceset teknike”
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: II Klasa: 12
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi MAKINAT DHE PROCESET TEKNIKE
Qëllimi i modulit
Një modul teorik që i paisë nxënësit me njohuri për proceset e thërmimit, bluarjes, sitjes, përzierjes, emulgimit, shkëmbimit të masës, përqëndrimit të produkteve ushqimore nëpërmjet largimit të tretësit.
Kohëzgjatja e modulit
33 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e
RM 1 Nxënësi fiton njohuri për thërmimin, bluarjen, dhe sitjen e materialeve të ngurtaPërmbajtja: - Hyrje.
vlerësimit - Bazat fizike të thërmimit dhe bluarjes. - Sitja e materialeve të ngurta. - Sitat në industrinë ushqimore.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të :- përshkruajë rëndësinë e procesit të thërmimit, bluarjes dhe
sitjes në industrinë ushqimore; - përshkruajë parametrat fizik që mundësojnë procesin e
thërmimit dhe bluarjes; - përshkruajë procesin e sitjes; - përshkruajë llojin e sitave që përdorën në industritë
ushqimore.
RM 2 Nxënësi fiton njohuri për përzierjen dhe emulgimin në mjedis të lëngëtPërmbajtja: - Përzierja. - Paisjet e përzierjes. - Emulgimi. Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të :- shpjegojë përzierjen si proces teknologjik; - përshkruaj pajisjet që përdoren për përzierje;- shpjegojë emulgimin si proces dhe qëndrushmërin e
tretësirave të emulguara;- përshkruaj pajisjet që përdoren për emulgim;
RM 3 Nxënësi fiton njohuri për proceset e shkëmbimit të masës Përmbajtja: - Përqëndrimet e fazave.- Përthithja.- Pajisjet përthithëse.- Destilimi.- Pajisjet për destilim.- Rektifikimi.- Pajisjet për rektifikim.- Ekstraktimi si process dhe llojet e ekstraktimit.- Ekstraktimi lëng / lëng dhe pajisjet e ekstraktimit.- Ekstraktimi trup i ngurtë/lëng dhe pajisjet e ekstraktimit.
Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë përqëndrimin e fazes dhe rëndësin e proceseve
të shkëmbimit të masës në industrinë ushqimore;- përshkruajë përthithjen si proces teknologjikë; - përshkruajë pajisjet përthithëse; - shpjegojë destilimin si process dhe mënyrat e destilimit si
dhe pajisjet për destilim;- përshkruajë rektifikimin dhe shpjegojë dallimin në mesë
rektifikimit dhe destilimit;- përshkruajë pajisjet për rektifikim;- shpjegojë ekstraktimin si process dhe llojet e eksraktimit,
karakteristikat e mediumit që përdoret për ekstraktim si dhe pajisjet ekstraktuese.
RM 4 Nxënësi fiton njohuri për proceset e përqëndrimit të produkteve ushqimore nëpërmjet largimit të tretësit. Përmbajtja: - Hyrje.- Avullimi.- Pajisje avullimi që përdoren në industrinë ushqimore.- Avulluesit horizontal dhe vertikal.- Përqëndrimi në të ftohtë.- Ndarja e akullit.- Ndarja me membrana.- Sistemet e elektrolizës.- Tharja.- Teoria e tharjes.- Pajisjet tharëse.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë parimet e përgjithshme të përqëndrimit të
produkteve ushqimore dhe efektet që arrihen si në aspektin e zvoglimit të volumit dhe peshës por edhe në stabilizimin gjegjësisht rritjen e kohës së qëndrushmëris;
- përshkruaj avullimin si proces , pajisjet avulluese të konsruktuara në pozitën vertikale dhe horizontale;
- tregojë mënyrën e përqëndrimit duke aplikuar sistemin e ftohjes;
- shpjegojë mënyrën e formimit të kristaleve të akullit dhe
largimin e tyre nga tretësira e përqëndruar;- përshkrujë ndarjen me membrana e ku uji largohet pa
ndryshim faze;- përshkruaj ndarjen me elektrolizë që bazohet në lëvizjen
selektive të joneve në tretësirë;- përshkruajë tharjen, teorin e tharjes dhe pajisjet tharëse.
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet në klasë mësimore dhe në industri ushqimore.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet të inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve në lidhje me proceset që përmban ky modul.
– Nxënësit do të përvetësojnë kompetenca të përgjithshme dhe profesionale nëpërmjet vizitave në industritë ushqimore.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive teorike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.- Laboratori i kompletuar me pajisje miniprodhuese.- Reparte përpunuese të prodhimeve ushqimore të paisura me
instrumente matëse për vëllim, temperatur, shtypje .- Prodhime ushqimore të trajtuara nëpër proceset e prezentuara në
kët modul.- Materiale të ngurta, tretësira të pasërta, tretësira për emulgim,
tetësira me përqëndrime të ndryshme, produkte të gatshme.- Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet,
videoprojektor).- Teksti i lëndës Makinat dhe proceset teknike, kataloge të
ndryshëm të industrisë ushqimore, udhëzues të ndryshëm (doracakë), rregullore (standarte) etj.
2. Moduli “Mikrobiologji aplikative“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: II Klasa: 12
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi MIKROBIOLOGJI APLIKATIVE
Qëllimi i modulit
Një modul teorik që paisë nxënësit me njohuri për prishjen e ushqimeve nga mikroorganizmat, mikrofloren e prodhimeve ushqimore, sëmundjet që shkaktohen nga mikroorganizmat tek njeriu si pasojë e mos zbatimit të rregullave higjienike
Kohëzgjatja e modulit
33 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi fiton njohuri për prishjen e ushqimeve nga mikroorganizmat. Përmbajtja: - Faktorët që ndikojnë në zhvillimin e mikroorganizmave.- Ekzaminimi mikrobiologjik i artikujve ushqimor.- Ruajtja nga insektet dhe myshqet.- Mënyrat e ruajtjes së ushqimit.- Mënyrat e konservimit të ushqimit.- Sëmundjet e e fituara nëpërmjet ushqimit të prishur nga
mikroorganizmat.- Llojet e mikroorganizmave që shkaktojnë prishjen e
ushqimit.- Mënyrat e identifikimit të mikroorganizmave që
shkaktojnë prishjen e ushqimit. - Mbrojtja e organizmit nga infeksionet.- Mekanizmat e mbrojtjes jo specifike.- Mekanizmat e mbrojtjes specifike.
- Imuniteti aktiv dhe pasiv.- Antibiotikët.- Mbajtja e higjienës.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përshkruajë faktorët jashtëm dhe të brendshëm që ndikojnë
në zhvillimin e mikroorganizmave;- tregojë mënyrat e ekzaminimit mikrobiologjik të artikujve
ushqimorë;- tregojë menyrat e ruajtjes nga insektet dhe myshqet;- tregojë menyrat e ruajtjes së ushqimit nga prishja;- tregojë menyrat e konservimit të ushqimit;- tregojë sëmundjet infektive të shkaktuara te njeriu nga
prishja e ushqimit;- tregojë mikroorganizmat që shkaktojnë prishjen e
ushqimit;- tregojë mënyrat e identifikimit të mikroorganizmave që
shkaktojnë prishjen e ushqimit;- shpjegojë mënyrën e mbrojtjes së organizmit nga
sëmundjet infektive;- shpjegojnë sistemin mbrojtës imunitar;- tregojë antibiotikët dhe mënyrën e veprimit të tyre ndaj
sëmundjeve infektive;- përshkruajë mënyrën e mbajtjes së higjienës për tu
mbrojtur nga sëmundjet infektive.
RM 2 Nxënësi fiton njohuri për mikroflorën e prodhimeve ushqimore. Përmbajtja: - Mikroflora e qumështit dhe nënprodukteve të tij.- Mikroflora e mishit dhe nënprodukteve të tij.- Mikroflora e peshkut dhe prodhimeve te detit.- Mikroflora e vezëve dhe nënprodukteve të tyre.- Mikroflora e pemëve dhe perimeve.- Mikroflora e pijeve alkoolike dhe joalkoolike.- Mikroflora e ushqimeve të përziera (mielli, produktet e
furrës, majoneza, salcat, konservat).Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- tregojë për mikroflorën e qumështit dhe nënprodukteve të
tij;- tregojë për mikroflorën e mishit dhe nënprodukteve të tij;- tregojë për mikroflorën e peshkut dhe prodhimeve te detit;- tregojë për mikroflorën e vezëve dhe nënprodukteve të
tyre;- tregojë për mikroflorën e pemëve dhe perimeve;- tregojë për mikroflorën e pijeve alkoolike dhe joalkoolike;- tregojë për mikroflorën e ushqimeve të përziera
(mielli,produktet e furrës,majoneza, salcat, konservat).
RM 3 Nxënësi fiton njohuri për sëmundjtet që shkaktohen nga mikroorganizmat te njeriu.Përmbajtja: - Tuberkulozi.- Tifoja e zorrëve.- SIDA.- Sëmundjet venerike.- Metodat higjienike si dhe rëndësia e higjienës në
mbrojtjen nga sëmundjet e shkaktuara nga mikroorganizmat.
Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- tregojë sëmundjet e shkaktuara nga mikroorganizmat te
njeriu;- tregojë sëmundjet dhe pasojat e tyre për organizmin e
njeriut; - tregojë për tuberkulozin dhe pasojat nga kjo sëmundje;- tregojë për tifon e zorrëve dhe pasojat nga kjo sëmundje;- tregojë për SIDA dhe pasojat nga kjo sëmundje;- tregojë sëmundjet venerike;- shpjegojë mënyrat dhe metodat higjienike, rëndësinë e
higjienës në mbrojtjen nga mikroorganizmat;
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në klasë mesimore dhe ne disa raste edhe ne laboratore dhe industri përpunuese.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve ne laboratore dhe industritë
ushqimore.– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi
i shkallës së arritjes së shprehive teorike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.- Laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet,
videoprojektor).- Teksti i lëndës së mikrobiologjisë, udhëzues të ndryshëm
(doracakë), rregullore (standarte) etj.- Diapozitiv dhe burime nga interneti lidhur me përmbajtjen e
kapitullit- mikroskop- sllajde- skema- industri përpunuese (prodhime të ndryshme ushqimore)
3. Moduli “Kontrollimi dhe siguria e prodhimeve ushqimore“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: II Klasa: 12
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi KONTROLLIMI DHE SIGURIA E
PRODHIMEVE USHQIMORE
Qëllimi i modulit
Një modul teorik që paisë nxënësit me njohuri për kontrollimin e lëndeve të para, shtesave (aditiveve), legjislacionin vendor dhe nderkombëtar mbi ushqimin, ISO standardet, sistemet për parandalimin e rreziqeve-HACCP, inspektimin higjeno-sanitar të industrive ushqimore, marrjen e mostrave, analizimin dhe vlerësimin e parametrave fiziko-kimik e mikrobiologjik për sigurimin e cilësisë së prodhimeve ushqimore.
Kohëzgjatja e modulit
66 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi fiton njohuri për bazat e kontrollimit dhe sigurimit të cilësisë së prodhimit në industrit ushqimore. Përmbajtja: - Rëndësia e kontrollit dhe sigurimi i cilësisë së prodhimit.- Sigurimi i cilësisë në vargun ushqimore-koncepte.- Analizat e cilësisë së prodhimeve ushqimore-Siguria
ushqimore.- Mënyrat e kontaminimit të ushqimeve.- Metodat subjektive të analizes mbi ushqimin.- Metodat objektive të analizës mbi ushqimin.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:
Nxënësi duhet të: - shpjegojë rëndësinë e kontrollit të ushqimeve;- shpjegojë rëndësinë e sigurimit të cilësisë së ushqimeve;- tregojë analizat që iu bëhën ushqimeve;- tregojë mënyrat e kontaminimit të ushqimeve;- tregojë për infeksionet që vijnë nga ushqimet jo cilësore;- tregojë për infeksionet mikrobike që vijnë nga ushqimet jo
cilësore;- tregojë për infeksionet kimike që vijnë nga ushqimet jo
cilësore;- tregojë për infeksionet fizike që vijnë nga ushqimet jo
cilësore;- tregojë për infeksionet shtazore që vijnë nga ushqimet;- përshkruajë metodat e analizës mbi ushqimin si pjesë e
sigurimit të cilësisë- tregojë për metodat subjektive të analizës së prodhimit;- tregojë për metodat objektive të analizës së prodhimit;
RM 2 Nxënësi fiton njohuri për legjislacionin mbi ushqimin dhe
ISO satndardet. Përmbajtja: - Legjislacioni vendor për ushqimin.- Legjislacioni ndërkombëtar për ushqimin.- Kontrolli shtetëror i ushqimeve.- Specifikimet dhe standardet e cilësisë-ç’janë standardet.- Nivelet e standardizimit.- ISO standardet.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë bazat e legjislacionit mbi ushqimin;- tregojë strukturën e legjislacionit vendor;- tregojë për legjislacionin ndërkombëtar pë ushqimin;- shpjegojë parimet bazë të legjislacionit mbi ushqimin-
mbrojtjen e konsumatorit;- tregojë për rëndësinë e kontrollit shtetëror në industrit e
përpunimit të ushqimit;- tregojë ç’janë standardet;- tregojë nivelet e standardeve;- tregojë dhe përshkruajë standardet vendore dhe
ndërkombëtare;- tregojë dhe përshkruajë sistemet ISO të standardeve ;
RM 3 Nxënësi fiton njohuri për sistemet e parandalimit të
rreziqeve-HACCP. Përmbajtja: - Sistemi i administrimit të cilësisë në industrit ushqimore.- Sigurimi i cilësisë totale.- Zhvillimi i sistemeve të parandalimit të rreziqeve.- Siguria ushqimore dhe sistemi HACCP.- Faktoret që ndikojn në zingjirin ushqimorë.- Parimet e HACCP.- Programet e parakushteve.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë sistemet e cilësisë në industrit ushqimore;- përshkruajë koncepete për sigurimin e cilësisë;- tregojë dhe përshkruajë sistemin për administrimin e
cilësisë;- përshkruajë sigurimin e cilësisë totale;- përshkruajë zhvillimin e sistemeve për parandalimin e
rreziqeve;- përshkruajë sistemin për parandalimin e rreziqeve;- ç’është HACCP;- tregojë parimet e HACCP;- përshkruajë praktikat e mira të prodhimit;- tregojë përparsit dhe mangësit e qertifikimit me HACCP;- tregojë ç,janë programet e parakushteve dhe cilat fusha i
mbulojn;- tregojë rreziqet e mundëshme gjatë përpunimit të
ushqimeve.
RM 4 Nxënësi fiton njohuri për kontrollin e cilësisë mbi lëndët e para dhe shtesat. Përmbajtja: - Kontrolli i cilësisë dhe përdorimi i CEDAC.- Kontrolli i cilësisë mbi materialet dhe shtesat.- Kontrolli i cilësisë mbi personelin, makinerit dhe paisjet.- Masat higjeno sanitare në repartet e përpunimit të
ushqimeve.- Marrja e mostrave për vlerësimin e cilësisë së produktit.- Vlerësimi i pamjes së jashtme dhe ambalazhit.- Vlerësimi i sheqernave, kriprave dhe erëzave- Vlerësimi i lëndeve të shijes, aromes dhe ngjyrës.- Vlerësimi i madhësisë, formës së produkteve dhe
ambalazheve.- Vlerësimi i pjekurisë, lëndës së thatë dhe lagështise.
- Vlerësimi i teksturës, viskozitetit dhe konsistencës.- Vlerësimi i përmbajtjes së alkooleve në ushqime.- Vlerësimi i përmbajtjes së vajrave dhe yndyrnave.- Vlerësimi i aciditetit të përgjithshëm dhe pH.- Aktiviteti i enzimave.- Metodat e përcaktimit të myshqeve.- Vlerësimi i insekteve.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje -përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përshkruajë sistemet për kontrollin e cilësisë;- përshkruajë sistemin CEDAC për kontrollin e cilësisë;- përshkruajë kontrollin e cilësisë mbi materialet (lëndet e
para);- përshkruajë kontrollin e cilësisë mbi shtesat (përbërësit;- përshkruajë kontrollin e cilësisë mbi makinerit dhe paisjet;- përshkruajë kontrollin mbi personelin;- përshkruajë rregullat e inspektimit higjieno-sanitar në
industritë e përpunimit;- përshkruaj rregullat dhe rëndësisë e mirëmbajtjes së
higjienës në njesit prodhuese të ushqimeve (mjediset e jashtme dhe brendëshme);
- përshkruajë procesin e marrjes së mostrave në repartet e përpunimit;
- tregojë metodat e marrjes së mostrave;- përshkruajë metoden e vlerësimit të pamjes së jashtme të
produktit dhe ambalazhit;- përshkruajë metoden e vlerësimit të sheqernave, kriprave
dhe erëzave;- përshkruajë procesin e vlerësimit organoleptik (shije,
ngjyrë, arome);- përshkruajë procesin e vlerësimit të madhësisë, formës së
produkteve dhe ambalazheve;- përshkruajë procesin e vlerësimit të pjekurisë, lëndës së
thatë dhe lagështisë;- përshkruajë procesin e vlerësimit të tekstures, viskozitetit
dhe konsistencës;- përshkruajë procesin e vlerësimit të përmbajtjes së
alkooleve në ushqime;- përshkruajë procesin e vlerësimit të vajrave dhe yndyrnave
në ushqime;- përshkruajë procesin e vlerësimit të aciditetit, pH;- përshkruajë aktivitetin e enzimave në ushqime;- tregojë metodat për përcaktimin e myqeve në ushqime;
- përshkruajë procesin e vlerësimit të insekteve;Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në klasë mesimore dhe ne disa raste edhe ne laboratore, industri ushqimore.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve ne laboratore dhe industritë ushqimore.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive teorike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.- Laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- Reparte përpunuese te prodhimeve ushqimore.- Prodhime ushqimore të llojeve të ndryshme.- Aditivët dhe konservanësit.- Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet,
videoprojektor).- Teksti i lëndës së kontrollimit dhe sigurimit të cilësisë në
teknologjin ushqimore.- Udhëzues të ndryshëm (doracakë), rregullore (standarte) etj.
4. Moduli “Teknologjia e përpunimit të mishit“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: II Klasa: 12
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi TEKNOLOGJIA E PËRPUNIMIT TË MISHIT
Qëllimi i modulit
Një modul teorik që paisë nxënësit me njohuri për mishin e kafshëve dhe shpezëve, procesin teknologjik të therjes së kafsheve dhe shpezëve, përpunimin paraprak të mishit, teknologjin e grirjes së mishit, prodhimet e mishit afatëshkurta dhe afatëgjata, shtesat(aditivet) dhe mënyrat e konservimit të mishit, konservat nga mishi, mishin e shpezëve, peshqit dhe prodhimet tjera të detit, ambalazhimin, ruajtjen, transportimin, marketingun dhe shitjen e mishit dhe prodhimeve nga mishi.
Kohëzgjatja e modulit
99 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi fiton njohuri për mishin dhe rëndësinë e përpunimit të mishit. Përmbajtja: - Mishi, qëllimi i përpunimit të mishit.- Përbërja morfologjike e mishit.- Përbërja kimike dhe vlera ushqyese e mishit.- Treguesit e cilësisë së mishit.- Maturimi dhe zbutja e mishit.- Nënproduktet e ngrënshme dhe të pangrënshme.- Mishi i gjedheve.- Mishi i kafshëve të imëta.- Mishi i derrave.- Mishi i shpezëve.- Mishi i kafshëve të egra.- Mishi i ngrirë thellë (teknologjia e ngrirjes).- Qëndrueshmëria kohore e mishit të ngrirë.- Prodhimi dhe përpunimi i dhjamit, llojet e dhjamit.- Prodhimi i dhjamit të shkrirë- Zëvëndësuesit e mishit.
Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të: - shpjegojë ç’është mishi dhe qëllimin e përpunimit të
mishit;- tregojë përbërjën morfologjike të mishit;- tregojë përbërjën dhe vlerën ushqyese të mishit;- tregojë cilët janë treguesit e cilësisë së mishit;- përshkruajë procesin e maturimit dhe zbutjes së mishit;- tregojë cilat janë nënproduktet e ngrënshme dhe të
pangrënshme;- tregojë llojet dhe karakteristikat e mishit të gjedheve;- tregojë llojet dhe karakteristikat e mishit të kafsheve të
imeta;- tregojë llojet dhe karakteristikat e mishit të derrave;- tregojë llojet e shpendëve që përdorën për përpunim;- tregojë vlerën ushqyese te mishit të shpezëve;- shpjegojë vetit e mishit të kuqë të shpenzëve;- shpjegojë vetit e mishit të bardhë të shpenzëve;- tregojë llojet e kafshëve të egra që përdoren për konsum
dhe përpunim;- tregojë karakteristikat e mishit të kafshëve të egra;- shpjegojë procesin e ngrirjes së mishit (teknologjia e
ngrirjes);- tregojë për qëndrueshmërin kohore të mishit të ngrirë;- shpjegojë procesin e shkrirjes së mishit të ngrirë;- tregojë dryshimet që ndodhin gjatë ngrirjes dhe shkrirjes
së mishit;- tregojë procesin e prodhimit të dhjamit;- tregojë llojet e dhjamit; - përshkruajë teknologjinë e prodhimit të dhjamit të shkrirë;- tregojë për zëvëndësuesit e mishit.
RM 2 Nxënësi fiton njohuri për procesin teknologjikë të therjes
së kafshëve dhe shpezëve. Përmbajtja: - Transporti dhe pranimi i kafshëve në thertore.- Pushimi para therjes.- Thertoret dhe kërkesat higjenike të tyre.- Therja humane e kafshëve dhe shpezëve.- Procesi i trullosjes.- Therja.- Procesi i ç’gjakësimit.- Procesi i heqjes së kokës.
- Procesi i heqjes së lëkurës.- Procesi i eviscerimit (largimi i organeve të brendëshme).- Procesi i sharrimit të trupave.- Procesi i tualetit (pastrimi) të mishit.- Maturimi dhe peshimi.- Vlerësimi i mishit për shitje apo përpunim.- Higjiena në prodhimin e mishit.- Rëndësia dhe menyrat e ftohjes së mishit te freskët
(sapotherur).Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- tregojë llojet e thertoreve;- përshkruajë procesin e higjenizimit të thertoreve;- njohë metodat e vlerësimit te kafshëve dhe shpezëve për
therje;- përshkruajë procesin e therjes humane të kafshëve dhe
shpezëve;- përshkruajë procesin e trullosjes;- përshkruajë procesin e therjes;- përshkruajë procesin e therjes;- shpjegojë rëndësin e ç’gjakësimit;- përshkruajë procesin e heqjes së kokës;- përshkruajë procesin e heqjes së lëkurës;- përshkruajë procesin e eviscerimit (largimit të organeve të
brendëshme)- përshkruajë procesin e sharrimit të trupave;- tregojë mënyrën e pastrimit të mishit;- shpjegojë rëndësin e maturimit të mishit pas therjes;- tregojë menyrat e peshimit të mishit;- shpjegoj mënyrat e vlerësimit mbi cilësinë e mishin për բ
shitje apo pëpunim.- përshkruajë procesin e therjes tradicionale të kafsheve dhe
shpezëve;- përshkruaj rregullat për mbajtjen e higjienës gjatë
prodhimit të mishit;- tregojë rëndësin dhe mënyrat e ftohjes së mishit te fresket
(sapotherur);
RM 3 Nxënësi fiton njohuri për shtesat (ingredientet) dhe metodat e konservimit që përdoren në prodhimtarin e mishit. Përmbajtja: - Kripa (NaCl) dhe Sheqeri.
- Nitratet dhe Nitritet.- Polifosfatet- fosfatet.- Askorbatet. - Erëzat e ndryshme.- Ftohja dhe ngrirja si menyra të konservimit.- Tymosja dhe tharja.- Kripëzimi.- Zierja dhe sterilizimi.- Parimet e trajtimit termik.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- tregojë për rëndësinë e kripës (NaCl) dhe sheqerit si shtesa
ne industrin e përpunimit të mishit;- tregojë për rëndësinë e nitrateve dhe nitriteve në
prodhimtarin e mishit;- tregojë për rëndësinë e polifosfateve- fosfateve në
prodhimtarin e mishit;- tregojë për rëndësinë e askorbateve;- tregojë rëndësin dhe qellimin e erëzave të ndryshme që
përdorën në prodhimtarin e mishit;- tregojë për rëndësinë e ftohjes dhe ngrirjes së mishit si
menyra të konservimit;- tregojë mënyrat e tymosjes dhe tharjes së mishit, ndikimin
e tymit në mish; - tregojë mënyrën e kriposjes së mishit;- tregojë për rëndësinë dhe mënyrat e zierjes dhe sterilizimit
të mishit dhe prodhimeve të tij;- shpjegojë parime të pergjithshme të trajtimit termik.
RM 4 Nxënësi fiton njohuri për përpunimin paraprak të mishit dhe teknologjinë e grirjes.Përmbajtja: - Mënyrat e prerjes së mishit për shitje me shumicë, pakicë
apo për përpunim.- Klasifikimi i mishit (emërtimi anatomik tregëtar i pjesëve
të mishit).- Procesi i ndarjes së mishit nga kockat për shitje me
shumicë, pakicë apo për përpunim.- Qëllimi dhe rëndësia e grirjes së mishit.- Teknologjia bazë e grirjes së mishit.- Përdorimi i kripës, aditivëve dhe erëzave në mishin e grirë.- Produktet e mishit të grirë. - Aspektet higjenike të mishit të grirë.
- Burimet e kontaminimit gjatë grirjes.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje -përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- tregojë mënyrat e prerjes së mishit për shitje me pakicë
dhe shumicë;- tregojë mënyrat e prerjes së mishit për përpunim;- tregojë klasifikimin anatomik tregëtar të mishit (emërtimi
anatomik tregëtar i pjesëve të mishit);- tregojë mënyrat (metodat) e ndarjes së mishit nga kockat;- përshkruajë parime të përgjithshme për grirjen e mishit;- tregojë llojet e makinave grirëse të mishit;- përshkruajë procesin e grirjes së mishit-kuterizimin;- tregojë për mënyrë dhe qëllimin e grirjes së imët të mishit;- tregojë për mënyrë dhe qëllimin e grirjes së trashë të
mishit;- tregojë rëndësinë e perdorimit të kripës në mishin e grirë;- tregojë rëndësinë e perdorimit të aditivëve dhe erëzave në
mishin e grirë;- tregojë produktet që pregatiten nga mishi i grirë;- tregojë mikrofloren në mishin e grirë-aspektet higjenike;- tregojë burimet e kontaminimit gjatë grirjes së mishit.
RM 5 Nxënësi fiton njohuri për teknologjinë e prodhimeve nga mishi.Përmbajtja: - Teknologjia e përgatitjes së sallameve të freskëta
(papjekura-që gatuhen).- Teknologjia e përgatitjes së sallameve gjysmë të forta
(fermentuara).- Teknologjia e përgatitjes së sallameve të forta
(fermentuara).- Teknologjia e përgatitjes së proshutës.- Teknologjia e përgatitjes së suxhukut .- Teknologjia e përgatitjes së burgerave.- Teknologjia e përgatitjes së salçiçeve.- Teknologjia e përgatitjes dhe përpunimit të organeve të
mbrendshme të kafshëve.- Teknologjia e përgatitjes së mishit për kuzhinë.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:
- përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të sallameve të freskëta-që gatuhen;
- tregojë llojet e sallameve të freskëta;- përshkruajë procesin e fermentimit të sallameve;- tregojë llojet e sallameve të fermentuara;- përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të sallameve
gjysmë të forta;- tregojë llojet e sallameve gjysmë të forta;- përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të sallameve
të forta;- tregojë llojet e sallameve të forta;- tregojë llojet e mbeshtjellësve për sallame;- përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të proshutës;- përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të mishit të
terur;- tregojë llojet e proshutave;- përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të suxhukut;- tregojë llojet e suxhukëve;- tregojë llojet e mbeshtjellësve për suxhukë;- përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të
burgerave;- përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të salçiçeve;- përshkruajë mënyrat e pregatitjes dhe përpunimit të
organeve të mbrendshme te kafshëve.- tregojë për teknikat e përgatitjes së mishit për kuzhinë;
RM 6 Nxënësi fiton njohuri për teknologjinë e pregatitjes së konservave nga mishi.Përmbajtja: - Parime të përgjithshme për prodhimin e konservave. - Prodhimi i konservave nga mishi, rendesia dhe vlera
ushqyese e konservave.- Llojet e konservave.- Sterilizimin i konservave (parimet e trajtimit termik).- Qëndrueshmëria kohore e konservave.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje -përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përshkruajë parime të përgjithshme për prodhimin e
konservave;- tregojë pjesët më të përshtatëshme të mishit për tu
konservuar;- tregojë vlerën ushqyese të konservave nga mishi;- tregojë menyrën e ndarjes së konservave (llojet e tyre);
- përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të konservave gjysmë të plota;
- përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të konservave të plota;
- tregojë ndikimin e nxehtësisë gjatë prodhimit të konservave;
- përshkruaj procesin e sterilizimit të konservave;- tregojë për qëndrueshmerin kohore të konservave.
RM 7 Nxënësi fiton njohuri për peshqit, prodhimet tjera detare dhe përpunimin e tyre. Përmbajtja: - Peshqit, vlera ushqyese dhe klasifikimi i tyre.- Peshqit e ujrave të njelmëta.- Peshqit e ujrave të ëmbla.- Kriteret e njohjes së freskisë së peshkut.- Prodhimet tjera detare me origjinë animale që përdorën për
konsum.- Ftohja dhe ngrirja e peshqëve dhe prodhimeve tjera detare.- Tharja dhe dehidratimi i peshqëve.- Kriposja dhe tymosja e peshqëve.- Marinimi i peshqëve.- Teknologjia e prodhimit të konservave të peshkut.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit: Nxënësi duhet të:- tregojë vlerën ushqyese të mishit të peshkut;- tregojë llojet e peshqëve që përdorën për konsum dhe
përpunim;- tregojë mënyrën e klasifikimit të peshqëve;- tregojë llojet e peshqëve të ujrave të njelmëta që përdorën
për konsum-përpunim;- tregojë llojet e peshqëve të ujrave të ëmbla që përdorën për
konsum-përpunim;- tregojë kriteret për vlerësimin-njohjen e freskisë së
peshkut;- tregojë llojet e prodhimeve detare (animale) që përdorën
për konsum dhe përpunim;- tregojë metodat e ruajtjes së peshkut – ftohjen dhe ngrirjen
e peshqëve;- tregojë ndryshimet që pëson peshku gjate konservimit;- tregojë mënyrat e tharjes dhe dehidratimit të peshkut;- tregojë mënyrat e kriposjes dhe tymosjes së peshkut;- tregojë proceset teknologjike të prodhimit të konservave të
peshqve.RM 8 Nxënësi fiton njohuri për ambalazhimin, ruajtjen
(depozitimin), transportimin e mishit dhe prodhimeve të mishit. Përmbajtja: - Rëndësia dhe mënyrat e ambalazhimit të mishit dhe
prodhimeve të mishit.- Llojet e ambalazhit për mishin dhe prodhimet nga mishi.- Kushtet që duhet plotësuar materiali për ambalazhim.- Ndryshimet që paraqiten në mishin e ambalazhuar.- Rëndësia dhe metodat e ruajtjes (depozitimit) së mishit
dhe prodhimeve nga mishi.- Ftohja e mishit (paisjet për ftohje), efektet e ftohjes në
cilësin e mishit.- Ngrirja e mishit (paisjet për ngrirje), efektet e ngrirjes në
cilësin e mishit.- Lokalet , pajimet për deponimin-ruajtjen e mishit dhe
prodhimeve të mishit.- Ndryshimet e mishit dhe të prodhimeve të mishit gjatë
depozitimit.- Mjetet për transportimin e mishit dhe prodhimeve nga
mishi.- Rregullat higjieno-sanitare që duhet plotësuar gjatë
ambalazhimit, ruajtjes dhe transportimit të mishit dhe prodhimeve të mishit.
Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje-përgjigje me gojë.- Pyetje-përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përshkruajë rëndësin e ambalazhimit; - përshkruajë teknologjinë e ambalazhimit te mishit dhe
produkteve të mishit;- përshkruajë materialin qe përdoret për ambalazhim;- tregojë kushtet që duhet plotësuar materiali për
ambalazhim;- përshkruajë parimet e përgjithshme të ruajtjes së mishit
dhe prodhimeve nga mishi;- tregojë metodat e ruajtjes (depozitimit) së mishit dhe
prodhimeve të mishit;- përshkruajë konservimin e mishit në temperatura të ultë;- tregojë rëndësin e ftohjes, mënyrën e ftohjes dhe
ndryshimet në mish gjatë ftohjes;- tregojë rëndësin dhe mënyrën e ngrirjes së mishit dhe
ndryshimet që ndodhin në mish gjatë ngrirjes;- tregojë faktorët mikroklimatik në lokalet e depozitimit te
mishit, mishit të thatë, mishit të ngrirë dhe të prodhimeve nga mishi;
- tregojë ndryshimet e mishit dhe të prodhimeve nga mishi gjatë depozitimit;
- tregojë kushtet që duhen plotësuar nga lokalet për depozitimin e mishit dhe produkteve të mishit;
- përshkruajë lokalet dhe paisjet për depozitimin e mishit dhe prodhimeve të mishit;
- përshkruajë procesin e transportimit të mishit dhe prodhimeve të mishit;
- shpjegojë mjetet transportuese të mishit dhe prodhimeve të mishit;
- shpjegojë mjetet dhe pajimet për transportin e mishit dhe prodhimeve të mishit;
- përshkruajë rregullat higjieno-sanitare që duhet plotësuar gjatë ambalazhimit, ruajtjes dhe transportimit të mishit dhe prodhimeve të mishit.
RM 9 Nxënësi fiton njohuri për marketingun dhe shitjen e mishit dhe prodhimeve të mishit . Përmbajtja: - Sjellje konsumatore.- Plani i marketingut.- Hulumtimi i tregut.- Çmimi i produktit.- Shitja dhe shperndarja- Promovimi (reklamimi).- Kontrollimi i marketingut.- Organizimi dhe zbatimi i marketingut.Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- shpjegojë konceptin e sjelljes ndaj konsumatorëve;- shpjegojë si bëhet identifikimi i konsumatoreve për
kërkesate tyre ndaj llojit të prodhimit; - njohë faktorët që ndikojnë në vendimarrjen e
konsumatorëve;- shpjegojë rolin dhe rëndësinë e planifikimit të
marketingut;- njohë llojet e marketingut;- shpjegojë rëndësinë e hulumtimit të tregut; - njohë metodat e ndryshme të hulumtimit të tregut;- njohë konceptet themelore të produkteve të veçanta dhe
politikën e çmimeve;
- tregojë metodat e vendosjes së çmimit të prodhimit;- tregojë ciklin e jetës së prodhimit;- njohë teknikën e shitjes;- përshkrujë dallimin në mes të shitjes dhe shpërndarjes;- përshkruajë politikat e shitjes dhe mënyrat e shpërndarjes
së prodhimeve;- përshkruajë procesin e komunikimit me tregun;- tregojë rëndësinë e promovimit, promovimet afatshkurta,
afatmesme, afatgjata;- tregojë mënyrat e promovimit-reklamimit të prodhimeve;- njohë rolin, rëndësinë dhe karakteristikat e marketingut;- shpjegojë mënyrën e organizimit dhe të zbatimit të
marketingut;
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në klasë mesimore dhe ne disa raste edhe ne laboratore, industri ushqimore.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve në industritë ushqimore dhe laboratore.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive teorike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.- Laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- Therëtore.- Reparte përpunuese te prodhimeve ushqimore-mishit.- Paisje dhe mjete të nevojshme teknologjike.- Prodhime ushqimore të mishit të llojeve të ndryshme.- Aditivët dhe konservanësit.- Material (lloje) të ambalazhimit për mish dhe prodhime nga
mishi.- Lokale për deponimin-ruajtjen e mishit dhe prodhimeve nga
mishi.- Mjete transportuese të mishit dhe prodhimeve nga mishi. - Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet,
videoprojektor).
- Teksti i lëndës së teknologjise së përpunimit të mishit;- Teksti i lëndës së teknologjise ushqimore me prejardhje
shtazore;- Udhëzues të ndryshëm (doracakë), rregullore (standarte) etj.
Përshkruesit e moduleve profesionale praktike, kl.12.
1. Moduli “Kontrollimi i cilësisë së mishit dhe prodhimeve nga mishi“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: II Klasa: 12
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi KONTROLLIMI I CILËSISË SË MISHIT DHE
PRODHIMEVE NGA MISHI
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që i përgatit nxënësit për të kryer inspektimin e lokaleve dhe industrive të ndryshme të prodhimit dhe përpunimit të mishit, metodat e analizës së mishit dhe prodhimeve nga mishi, marrjen e mostrave dhe pregatitjen e tyre për analizë organoleptike, mikrobiologjike e fiziko-kimike.
Kohëzgjatja e modulit
33 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi kryen inspektimin dhe marrjen e mostrave për analizë. Përmbajtja: - Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës.- Konsiderata të përgjithshme.- Inspektimi (kontrollimi) i lokaleve të pregatitjes së
ushqimeve.- Inspektimi (kontrollimi) i industrive ushqimore.- Marrja e mostrave.- Përgatitja e mostrës për analize.- Rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së mjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përgatisë materialet dhe paisjet e duhura të punës;- bëjë inspektimin e ambientit, godinës, paisjeve dhe
veglave, lëndës së parë, produktit përfundimtar, punonjësve, ujit;
- raportojë për inspektimin e bërë;- bëjë marrjen e mostrave drejtë dhe saktë;- klasifikojë dhe pregatisë mostrat për analizë
mikrobiologjike;
- zbatojë si duhet rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së mjedisit;
RM 2 Nxënësi bën kontrollimin organoleptik të mishit dhe
prodhimeve nga mishi. Përmbajtja: - Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës.- Teknikat e kontrollit të mishit dhe prodhimeve nga mishi.- Kontollimi i jashtëm i mishit dhe prodhimeve nga mishi.- Kontollimi i formës, strukturës, konsistencës dhe ngjyrës
së mishit dhe prodhimeve nga mishi.- Kontollimi i shijes dhe aromës së mishit dhe prodhimeve
nga mishi.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;- kontrollojë ambalazhin (mbeshtjellësit) e prodhimeve të
mishit;- kontrolloj etiketen dhe vulën;- kontrollojë përshkrimin, formën dhe tipin e prodhimit;- kontollojë ngjyrën dhe pranin e ndryshimeve në sipërfaqe
të produktit;- vlerësojë aromën e mishit dhe prodhimeve nga mishi;- kontrollojë shijen (bëjë prova) e mishit dhe prodhimeve
nga mishi; - vlerësojë përmbajtjen e lëndëve të padëshiruara në
prodhimet e mishit;- kontrollojë konsistencën (qëndrueshmërin) e prodhimit;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit;
RM 3 Nxënësi bën kontrollimin fiziko-kimik të mishit dhe prodhimeve nga mishi. Përmbajtja: - Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës.- Metodat e analizës.- Kontrollimi i kualitetit të mishit dhe prodhimeve nga
mishi.- Kontrollimi i vlerës energjetike të mishit dhe prodhimeve
nga mishi.- Kontrollimi i sigurisë së mishit dhe prodhimeve nga mishi.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.Instrumentet e vlerësimit:
- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;- përzgjedhë metoden për analizë;- kontrollojë defektet e ndryshme të kutive (çarjet, ndarjet
etj) ne prodhimet e mishit;- kontrollojë peshën specifike, temperaturen e shkrirjes,
ngrirjes së mishit dhe prodhimeve nga mishi etj;- kontrollojë komponentet bazë të ushqimit: lagështinë,
karbohidratet, proteinat, yndyrnat, lendet minerale, vitaminat, acidet, fermentet etj;
- kontrollojë prodhimet e mishit për bombazh kimik, fizik dhe biologjik;
- kontrollojë për elementet toksik: metalet e rënda, aditivët, konservanset, pesticidet, hormonet, antibiotiket;
- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së mjedisit;
RM 4 Nxënësi kryen ekzaminimin mikrobiologjik të mishit dhe prodhimeve nga mishi. Përmbajtja: - Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve (laboratorike) të
punës.- Metodat e analizës mikrobiologjike.- Ekzaminimi mikrobiologjikë i mishit dhe prodhimeve të
ndryshme nga mishi.- Rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së mjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë materialet dhe paisjet e nevojshme
laboratotike;- bëjë ekzaminimin mikrobiologjit të mishit dhe prodhimeve
të tij;- kontrollojë gjëndjen e lëndës së parë;- aplikojë metoda analitike për zbulimin dhe përcaktimin
sasior të mikroorganizmave dhe toksinave të tyre në mish dhe prodhime të tij;
- tregojë kufijt mikrobiologjikë që konsiderohen të përshtatshëm për ushqimin përkatës;
- zbatojë rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së mjedisit;
Udhëzime për – Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në laboratorin e
zbatimin e modulit mikrobiologjisë, kimisë, lokalet dhe industrit ushqimore.– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet
të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve ne laboratore dhe lokale e industritë ushqimore.
– Rekomandohet të organizohen vizita në insitute të ndryshme shëndetësore dhe të tjera të ngjashme
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive praktike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Lokalet dhe industrit e ndryshme ushqimore.- Laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- Paisje laboratorike (speciale) për marrjen e mostrave- Terrene ushqyese, pjata petri, preparate të ndryshme kimike- Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet,
videoprojektor).- Teksti i lëndës së mikrobiologjisë, kimisë-praktikum, - Udhëzues të ndryshëm (doracakë), rregullore (standarte) etj.- Materiale studimore.- Fletëraport për punë.
2. Moduli “Therja e kafshëve dhe shpezëve“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: II Klasa: 12
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi THERJA E KAFSHËVE DHE SHPEZËVE
Qëllimi i Një modul praktik që aftësonë nxënësit në nivel profesional për të
modulit kryer punët në vlerësimin e kafshëve dhe shpezëve për therje, ruajtjen e mishit në kushte adekuate deri në momentin e konsumimit të tij si dhe trajtimin e nënprodukteve duke i respektuar standardet e profesionit.
Kohëzgjatja e modulit
80 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi kryen punët në vlerësimin dhe therjen e kafshëve e shpezëve. Përmbajtja: - Përzgjedhja dhe kontrollimi teknik i pajisjeve.- Mirëmbajtja e higjienës (parimet e mikrobiologjisë).- Vlerësimi i kafshëve dhe shpezëve për therje.- Teknologjia e therjes.- Trajtimi i prodhimeve të pangrënshme.- Llogaritjet e peshës, rrezës së mishit dhe kostos.- Vlerësimi dhe sigurimi i cilësisë së mishit.- Rregullat ligjore për produktin.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;- kontrollojë stabilimentet për therjen e kafshëve dhe
shpëzeve;- mirëmbajë higjienën.- vlerësojë kafshët për therje;- zbatojë teknologjinë e therjes së kafshëve dhe shpezëve;- zbatojë procesin e trullosjes;- zbatojë procesin e ç’gjakësimit;- zbatojë procesin e heqjes së kokës;- zbatojë procesin e heqjes së lëkurës;- zbatojë procesin e eviscerimit (largimit të organeve të
brendëshme)- zbatojë procesin e sharrimit të trupave;- bëjë peshimin e mishit;- trajtojë nënproduktet e pangrënshme (gjakun, eshtrat dhe
lekuren)- bëjë llogaritje të ndryshme të peshes, rrezës dhe kostos së
mishit;- bëjë vlerësimin e sigurisë dhe cilësisë së mishit;
- shfrytëzojë rregullat ligjore për produktin;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit;
RM 2 Nxënësi kryen punët në deponimin (konservimin) e mishit të sapotherur. Përmbajtja: - Përzgjedhja dhe kontrollimi teknik i paisjeve.- Mirëmbajtja e higjienës (parimet e mikrobiologjisë).- Ftohja e mishit.- Ngrirja e mishit.- Paketimi i mishit me vakum.- Vlerësimi dhe sigurimi i cilësisë së prodhimit.- Rregullat ligjore për produktin.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;- mirëmbajë higjienën;- aplikojë temperaturat e duhura për ftohjen e mishit;- aplikojë temperaturat e duhura për ngrirjen e mishit;- monitorojë temperaturën për ftohjen dhe ngrirjen e mishit;- bëjë paketimin e mishit me vakum;- shfrytëzojë rregullat ligjore për produktin;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit;
RM 3 Nxënësi kryen punët në trajtimin e nënprodukteve. Përmbajtja: - Përzgjedhja dhe kontrollimi teknik i paisjeve.- Mirëmbajtja e higjienës (parimet e mikrobiologjisë).- Nënproduktet e ngrënshme.- Trajtimi i nënprodukteve.- Trajtimi i mishit dhe organeve të konfiskuara.- Vlerësimi dhe sigurimi i cilësisë së prodhimeve.- Rregullat ligjore për produktin.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;- kontrollojë stabilimentet;- mirëmbajë higjienën;
- trajtojë nënproduktet e ngrënshme yndyrën dhe organet;- trajtojë stomakun dhe zorrët;- trajtojë gjakun, eshtrat dhe lekurën;- trajtojë mishin dhe organet e konfiskuara;- bëjë vlerësimin e sigurisë dhe cilësisë së prodhimeve;- shfrytëzojë rregullat ligjore për produktin;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit;
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në repartet e prodhimit të mishit-Thertore.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve ne laboratore dhe industritë ushqimore.
– Teknologu ose instruktori i praktikës duhet ta mbikëqyre respektimin e rregullave për mbrojtje dhe siguri në pune si dhe mirëmbajtjen e paisjeve si dhe mbrojtjen e mjedisit.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive praktike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Thertore, industri për përpunim të mishit, ,- Mjete pune, makineri të ndryshme.- Shtesa ushqimore .- Makina dhe materiale për ambalazhim.- Depo për ruajtjen e prodhimev.- Mjetet transportuese.- Fletëraport për punë.- Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet,
videoprojektor).- Materiale studimore.- Pankarta, katalog, udhëzues, makete, rregullore, standarte etj
3. Moduli “Përpunimi paraprak (primarë) i mishit“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: II Klasa: 12
PËRSHKRUESI I MODULIT
Titulli dhe kodi PËRPUNIMI PARAPRAK (PRIMARË) I MISHIT
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që aftësonë nxënësit në nivel profesional për mënyrat e kategorizimit anatomik tregëtar të mishit, prerjen e mishit për shitje me shumicë dhe pakicë si dhe ndarjen e mishit nga kockat duke i respektuar standartet e profesionit.
Kohëzgjatja e modulit
80 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi kryen punët në kategorizimin anatomik tregëtar të mishit. Përmbajtja: - Përzgjedhja dhe kontrollimi teknik i paisjeve.- Mirëmbajtja e higjienës (parimet e mikrobiologjisë).- Klasifikimi anatomik i karkasës së gjedhit.- Klasifikimi anatomik i karkasës së derrit.- Klasifikimi anatomik i karkasës së kafshëve të imëta.- Vlerësimi dhe sigurimi i cilësisë së produktit.- Rregullat ligjore për produktin.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;- kontrollojë stabilimentet;- mirëmbajë higjienën;- tregojë klasifikimin anatomik tregëtar të gjedhit;- tregojë klasifikimin anatomik tregëtar të derrit;- tregojë klasifikimin anatomik tregëtar të kafshëve të imëta;- bëjë vlerësimin e sigurisë dhe cilësisë së mishit;- shfrytëzojë rregullat ligjore për produktin;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit;
RM 2 Nxënësi kryen punët në prerjen e mishit për shitje dhe ndarjen e tij nga kockat. Përmbajtja: - Përzgjedhja dhe kontrollimi teknik i paisjeve.- Mirëmbajtja e higjienës (parimet e mikrobiologjisë).- Vlerësimi i mishit për shitje apo përpunim.
- Prerja e mishit për shitje me shumicë.- Prerja e mishit për shitje me pakicë.- Prerja e mishit për përpunim.- Ndarja e mishit nga kockat (eshtrat).- Konservimi i mishit.- Vlerësimi dhe sigurimi i cilësisë së produktit.- Rregullat ligjore për produktin.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;- kontrollojë stabilimentet;- mirëmbajë higjienën;- vlerësojë mishin për shitje apo pëpunim.- tregojë mënyrat e prerjes së mishit për shitje;- bëjë prerjen e mishit sipas kërkesës së konsumatorit;- bëjë prerjen e mishit për shitje me pakicë;- bëjë prerjen e mishit për shitje me shumicë;- bëjë prerjen e mishit për përpunim;- bëjë ndarjen e mishit nga kockat;- tregojë për rëndësinë e ruajtjes së mishit;- aplikoj temperaturat e duhura për ftohjen dhe ngrirjen e
mishit- bëjë vlerësimin e sigurisë dhe cilësisë së mishit;- shfrytëzojë rregullat ligjore për produktin;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit;
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në repartet e prodhimit dhe përpunimit të mishit, thertore.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve ne laboratore dhe industritë ushqimore.
– Teknologu ose instruktori i praktikës duhet ta mbikëqyre respektimin e rregullave për mbrojtje dhe siguri në pune si dhe mirëmbajtjen e paisjeve si dhe mbrojtjen e mjedisit.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive praktike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Thertore, industri për përpunim të mishit.- Mjete pune, makineri të ndryshme për përpunimi paraprak të
mishit.- Shtesa ushqimore .- Makina dhe materiale për ambalazhim- Mjetet transportuese.- Fletëraport për punë.- Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet,
videoprojektor).- Materiale studimore.- Pankarta, katalog, udhëzues, makete, rregullore, standarte etj.
4. Moduli “Përgatitja e prodhimeve afatëshkurtra të mishit“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: II Klasa: 12
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi PËRGATITJA E PRODHIMEVE
AFATËSHKURTRA TË MISHIT
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që aftësonë nxënësit në nivel profesional duke i respektuar standartet mbi prodhimin e produkteve të mishit dhe duke
prodhuar sipas recepturave: mish të grirë, burgera të llojeve të ndryshme, sallame afatëshkurtra, suxhuk afatëshkurtër dhe lloje të ndryshme të salçiçeve me afatë qëndrueshmerie të shkurtër.
Kohëzgjatja e modulit
118 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi kryen punët në prodhimin e mishit të grirë. Përmbajtja: - Përzgjedhja dhe kontrollimi teknik i paisjeve.- Mirëmbajtja e higjienës (parimet e mikrobiologjisë).- Grirja e imët e mishit.- Grirja e trashë e mishit.- Përdorimi i shtesave (aditivëve) në mishin e grirë.- Ftohja, ngrirja e mishit të grirë.- Vlerësimi dhe sigurimi i cilësisë së prodhimit.- Rregullat ligjore për produktin.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;- kontrollojë stabilimentet;- mirëmbajë higjienën;- zgjedhë teknologjinë për grirjen e mishit;- bëjë grirjen e imët të mishit;- bëjë grirjen e trashë të mishit;- përzgjedhë dhe përdorë shtesat në mishin e grirë;- përcaktojë, aplikojë dhe monitorojë temperaturat e duhura
për ftohjen dhe ngrirjen e mishit të grirë;- bëjë vlerësimin e sigurisë dhe cilësisë së prodhimit;- shfrytëzojë rregullat ligjore për produktin;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve;
RM 2 Nxënësi kryen punët në prodhimin e burgerave. Përmbajtja: - Përzgjedhja dhe kontrollimi teknik i paisjeve.- Mirëmbajtja e higjienës (parimet e mikrobiologjisë).
- Receptura për prodhimin e burgerave.- Prodhimi i burgerave.- Përdorimi i shtesave (aditivëve).- Ruajtja e prodhimeve.- Vlerësimi dhe sigurimi i cilësisë së produktit.- Rregullat ligjore për produktin.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;- kontrollojë stabilimentet;- mirëmbajë higjienën;- përgaditë recepturat për prodhimin e burgerave;- zbaton procesin teknologjik të prodhimit të burgerave; - përzgjedhë dhe përdorë shtesat gjatë prodhimit të
burgerave;- prodhon burgera te llojeve dhe formave të ndryshme;- përcaktojë, aplikojë dhe monitorojë temperaturat e duhura
për ruajtjen e burgerave;- bëjë vlerësimin e sigurisë dhe cilësisë së prodhimit;- shfrytëzojë rregullat ligjore për produktin;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve;
RM 3 Nxënësi kryen punët në prodhimin e suxhukut dhe salçiçeve (afatëshkurta). Përmbajtja: - Përzgjedhja dhe kontrollimi teknik i paisjeve.- Mirëmbajtja e higjienës (parimet e mikrobiologjisë).- Lëndet e para dhe shtesat.- Receptura për prodhimin e suxhukut-salçiçeve rajonal dhe
tejrajonal.- Teknologjia për prodhimin e suxhukut.- Përgatitja e suxhukut të freskët të Kosovës.- Përgatitja e suxhukut për pjekje.- Përgatitja e suxhukut, salçiçeve nga gjaku dhe organet.- Përgatitja e salçiçeve të ziera, tymosura dhe kriposura.- Paketimi dhe magazinimi i suxhukut.- Vlerësimi dhe sigurimi i cilësisë së produktit.- Rregullat ligjore për produktin.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.
- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;- kontrollojë stabilimentet;- mirëmbajë higjienën;- përzgjedhë dhe përdorë shtesat sipas kërkesës së
prodhimit;- përgaditë recepturat për prodhimin e suxhukut-salçiçeve
rajonal dhe tejrajonal;- zbaton procesin teknologjik të prodhimit të suxhukut dhe
salçiçeve; - përgatisë suxhuk Kosove afatëshkurtë;- përgatisë suxhuk për pjekje;- përgatisë suxhuk nga gjaku dhe organet;- përgatisë salçiçe të ziera, tymosura, kriposura;- përzgjedhë dhe përgatisë mbështjellët e sugjukut-
salçiçeve;- bëjë mbushjen, lidhjen dhe varjen e suxhukëve;- monitorojë trajtimin termik dhe tymosjen e suxhukut;- përcaktojë, aplikojë dhe monitorojë temperaturat e duhura
për ruajtjen e prodhimeve;- bëjë vlerësimin e sigurisë dhe cilësisë së prodhimit;- shfrytëzojë rregullat ligjore për produktin;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve;Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në repartet e prodhimit të mishit- fabrikat për përpunimin e mishit dhe prodhimeve nga mishi.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve ne laboratore dhe industritë ushqimore.
– Teknologu ose instruktori i praktikës duhet ta mbikëqyre respektimin e rregullave për mbrojtje dhe siguri në pune si dhe mirëmbajtjen e paisjeve si dhe mbrojtjen e mjedisit.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi
i shkallës së arritjes së shprehive praktike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Reparte për përpunimin e mishit.- Mjete pune, makineri të ndryshme për përgatitjen e prodhimeve
nga mishi- Lënda e parë dhe ndimëse.- Shtesa ushqimore .- Makina dhe materiale për ambalazhim- Mjetet transportuese.- Fletëraport për punë.- Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet,
videoprojektor).- Materiale studimore.- Pankarta, katalog, udhëzues, makete, rregullore, standarte etj.
5. Moduli “Përgatitja e prodhimeve afatëgjata të mishit“
Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Përpunues i mishitNiveli: II Klasa: 12
PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe kodi PËRGATITJA E PRODHIMEVE AFATËGJATA
TË MISHIT
Qëllimi i modulit
Një modul praktik që aftësonë nxënësit në nivel profesional duke i respektuar standartet mbi prodhimin e produkteve të mishit për të prodhuar sipas recepturave: lloje të ndryshme të sallameve të qëndrueshme, suxhukut të qëndrueshëm, proshutave, pastërmave, mishit të terur dhe konservave nga mishi.
Kohëzgjatja e modulit
118 orë mësimore
Niveli i parapëlqyer për pranim
Nxënësit duhet të kenë përfunduar arsimin e detyruar.
Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit
RM 1 Nxënësi kryen punët në prodhimin e sallame të qëndrueshme. Përmbajtja: - Përzgjedhja dhe kontrollimi teknik i paisjeve.- Mirëmbajtja e higjienës (parimet e mikrobiologjisë).- Lëndet e para dhe shtesat.- Receptura për prodhimin e sallameve me qëndrueshmeri.- Përgatitja e e sallameve gjysmë të forta.- Përgatitja e sallameve të forta.- Paketimi dhe magazinimi i sallameve.- Vlerësimi dhe sigurimi i cilësisë së produktit.- Rregullat ligjore për produktin.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;- kontrollojë stabilimentet;- mirëmbajë higjienën;- pregatisë lëndët e para dhe shtesat;- përgatitë recepturat për prodhimin e llojeve të ndryshme
të sallameve të qëndrueshme;- përgatisë brumin e sallameve sipas recepturës dhe
kërkesës së prodhimit;- përzgjedhë dhe inokulon kulturat bakteriale;- monitorojë procesin e fermentimit të sallameve;- përzgjedhë dhe përgatisë mbështjellësit e sallameve;- bëjë mbushjen,lidhjen dhe varjen e sallameve;- monitorojë trajtimin termik të sallameve;- monitorojë tymosjen e sallameve;- përcaktojë, aplikojë dhe monitorojë temperaturat e duhura
për tharjen dhe maturimin e sallameve;- përcaktojë dhe monitorojë mënyrat e ruajtjes së sallameve;- bëjë vlerësimin e sigurisë dhe cilësisë së mishit;- shfrytëzojë rregullat ligjore për produktin;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit;
- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve;
RM 2 Nxënësi kryen punët në prodhimin e suxhukut të qëndrueshëm. Përmbajtja: - Përzgjedhja dhe kontrollimi teknik i paisjeve.- Mirëmbajtja e higjienës (parimet e mikrobiologjisë).- Lëndet e para dhe shtesat.- Receptura për prodhimin e suxhukut rajonal dhe tejrajonal.- Teknologjia për prodhimin e suxhukut.- Përgatitja e suxhukut të presuar-afatëgjat.- Paketimi dhe magazinimi i suxhukut.- Vlerësimi dhe sigurimi i cilësisë së produktit.- Rregullat ligjore për produktin.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;- kontrollojë stabilimentet;- mirëmbajë higjienën;- pregatisë lëndët e para dhe shtesat;- përgatitë recepturat për prodhimin e llojeve të ndryshme
të sallameve të qëndrueshme;- përgatisë suxhuk afatëgjatë të presuar;- përzgjedhë dhe përgatisë mbështjellët e sugjukut;- bëjë mbushjen,lidhjen dhe varjen e suxhukëve;- monitorojë trajtimin termik dhe tymosjen e suxhukut;- aplikojë dhe monitorojë temperaturat e duhura për tharjen
dhe maturimin e suxhukut;- përcaktojë dhe monitorojë mënyrat e ruajtjes së suxhukut;- bëjë vlerësimin e sigurisë dhe cilësisë së mishit;- shfrytëzojë rregullat ligjore për produktin;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve;
RM 3 Nxënësi kryen punët në prodhimin e proshutave. Përmbajtja: - Përzgjedhja dhe kontrollimi teknik i paisjeve.- Lëndet e para dhe shtesat.- Teknologjia për prodhimin e proshutave.
- Metodat e formësimit të proshutave.- Metodat e kriposjes, tymosja dhe tharja e proshutës.- Maturimi i proshutave.- Magazinimi i proshutave.- Vlerësimi dhe sigurimi i cilësisë së proshutave.- Rregullat ligjore për produktin.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;- kontrollojë stabilimentet;- mirëmbajë higjienën;- pregatisë lëndët e para dhe shtesat;- përgatitë recepturat për prodhimin e proshutave;- zbatojë procesin teknologjik të prodhimit të proshutave;- aplikojë teknika të ndryshme për formësimin e proshutave;- kriposë (pregatisë shëlliren) proshutat;- monitorojë tymosjen, tharjen dhe maturimin e proshutës;- magazinojë proshutat;- bëjë vlerësimin e sigurisë dhe cilësisë së mishit;- shfrytëzojë rregullat ligjore për produktin;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve;
RM 4 Nxënësi kryen punët në prodhimin e pastërmasë dhe mishit të terur. Përmbajtja: - Përzgjedhja dhe kontrollimi teknik i paisjeve.- Lëndet e para dhe shtesat.- Teknologjia për përgatitjen e pastërmave.- Teknologjia e përgatitjes së mishit të terur.- Metodat e formësimit.- Metodat e kriposjes (shëllirimit).- Procedura e tymosjes së pastërmave;- Mënyrat e tharjes së mishit.- Sigurimi i cilësisë së prodhimit.- Magazinimi i prodhimit.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:
- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;- kontrollojë stabilimentet;- mirëmbajë higjienën;- pregatisë lëndët e para dhe shtesat;- përgatitë recepturat për përgatitjen e pastërmave dhe
mishit të terur;- zbatojë procesin teknologjik të prodhimit të pastërmave
dhe mishit të terur;- aplikojë teknika të ndryshme për formësim.- kriposë - pregatisë shëlliren;- monitorojë procesin e tymosjes, tharjen dhe maturimin;- magazinojë prodhimet;- bëjë vlerësimin e sigurisë dhe cilësisë së mishit;- shfrytëzojë rregullat ligjore për produktin;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve;
RM 5 Nxënësi kryen punët në prodhimin e konservave të mishit në kuti. Përmbajtja: - Përzgjedhja dhe kontrollimi teknik i paisjeve.- Lëndet e para dhe shtesat.- Teknologjia e pregatitjes së konservave.- Pregatitja e konservave gjysmë të plota.- Pregatitja e konservave të plota.- Magazinim i konservave.- Vlerësimi dhe sigurimi i cilësisë së produktit.- Rregullat ligjore për produktin.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.- Reklamimi (informimi) dhe shitja e prodhimeve.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgimi me listë kontrolli. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;- kontrollojë stabilimentet;- mirëmbajë higjienën;- pregatisë lëndët e para dhe shtesat;- përgatitë recepturat për përgatitjen e konservave;- zbatojë procesin teknologjikë të prodhimit të konservave;- përgatisë konserva gjysmë të plota;
- përgatisë konserva të plota;- magazinojë prodhimet;- bëjë vlerësimin e sigurisë dhe cilësisë së mishit;- shfrytëzojë rregullat ligjore për produktin;- zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së
mjedisit;- reklamojë prodhimet (informojë konsumatorin mbi
prodhimet) dhe bëjë shitjen e prodhimeve;
Udhëzime për zbatimin e modulit
– Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në repartet e prodhimit të mishit- fabrikat për përpunimin e mishit dhe prodhimeve nga mishi.
– Për realizimin me suksesë të këtije moduli mësimëdhënësi duhet të aplikojë metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit.
– Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.
– Nxënësit do te përvetësojnë kompetenca te pergjithshme dhe profesionale nëpërmjet ushtrimeve ne laboratore dhe industritë ushqimore.
– Teknologu ose instruktori i praktikës duhet ta mbikëqyre respektimin e rregullave për mbrojtje dhe siguri në pune si dhe mirëmbajtjen e paisjeve si dhe mbrojtjen e mjedisit.
– Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive praktike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve.
Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit
Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- Reparte për përpunimin e mishit.- Mjete pune, makineri të ndryshme për përgatitjen e prodhimeve
nga mishi- Lënda e parë dhe ndimëse.- Shtesa ushqimore .- Makina dhe materiale për ambalazhim- Mjetet transportuese.- Fletëraport për punë.- Teknologji e nevojshme mësimore (tv, kompjuter, internet,
videoprojektor).- Materiale studimore.- Pankarta, katalog, udhëzues, makete, rregullore, standarte etj
IV. NORMATIVI I MODULEVE PROFESIONALE TEORIKE DHE PRAKTIKE
PROFILI: PËRPUNUES I MISHITKualifikimet e nevojshme profesionale të mësimëdhënësveModulet teorike profesionale Mësimëdhënësit Kualifikimi
Pergaditja e larte profesionale – 4 vjeçar (P.L.P)Bachelor
Kimi e përgjithshme dhe inorganike
- Prof.i kimisë - Teknolog ushqimorë- Kimist ushqimorë
P.L.P, BachelorP.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
Biologji aplikative - Prof. i biologjisë- Teknolog ushqimorë- Mikrobiolog ushqimorë
P.L.P, BachelorP.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
Lënda e parë ushqimore - Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
P.L.P, BachelorP.L.P
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
Kimi analitike - Teknolog ushqimorë- Kimist ushqimorë- Prof.i kimisë
P.L.P, BachelorP.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
Kimi organike me biokimi - Kimist ushqimorë- Teknolog ushqimorë- Prof.i kimisë
P.L.P, BachelorP.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
Makinat dhe proceset teknike - Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
P.L.P, BachelorP.L.P
Mikrobiologji aplikative - Teknolog ushqimorë- Mikrobiolog ushqimorë- Prof.i biologjisë
P.L.P, BachelorP.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
Teknologjia ushqimore me prejardhje bimore
- Teknolog ushqimorë- Inxh i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
- Inxh i diplomuar i bujqësisë - drejtimi i prodhimtarisë bimore
P.L.P, BachelorP.L.P
P.L.P, Bachelor
Teknologjia ushqimore me prejardhje shtazore
- Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
blegtorisë- Veterineri- Inxh i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
P.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
P.L.PP.L.P
Kontrollimi dhe siguria e prodhimeve ushqimore
- Teknolog ushqimorë- Veterineri- Inxh i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
P.L.P, BachelorP.L.PP.L.P
Teknologjia e mishit - Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
blegtorisë- Inxh i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
P.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
P.L.P
VËREJTJE: Përparësi në mësimdhënje kanë ata mësimëdhënës të cilët përpos (P.L.P) – 4 vjeçar apo Bachelor, janë të trajnuar dhe kanë dëshmi për trajnime të lëmisë përkatëse të profesionit.
Kualifikimet e nevojshme profesionale të mësimëdhënësveModulet e praktikës profesionale
Mësimëdhënësit KualifikimiPergaditja e larte profesionale – 4 vjeçar (P.L.P)Bachelor
Mbrojtja dhe siguria në punë - Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
- Gastronom- hotelier
P.L.P, BachelorP.L.P
P.L.P, BachelorHigjiena dhe mbrojtja e mjedisit
- Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
- veteriner
P.L.P, BachelorP.L.P
P.L.PPerdorimi dhe mirëmbajtja e paisjeve dhe stabilimenteve në industrinë ushqimore
- Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
P.L.P, BachelorP.L.P
Operacionet themelore dhe zbatimi i teknikave eksperimentale në laboratorin e kimisë
- Kimist ushqimorë- Teknolog ushqimorë- Prof.i kimisë
P.L.P, BachelorP.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
Pranimi dhe ruajtja e lëndëve të para ushqimore
- Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
P.L.P, BachelorP.L.P
Përgatitja e lëndëve të para për përpunim
- Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
P.L.P, BachelorP.L.P
Përcaktimi i pH, lëndës së thatë dhe lagështisë me metoda të ndryshme.
- Teknolog ushqimorë- Kimist ushqimorë- Prof.i kimisë
P.L.P, BachelorP.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
Metodat e përcaktimit sasiorë të substancave
- Kimist ushqimorë- Teknolog ushqimorë- Prof.i kimisë
P.L.P, BachelorP.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
Analizat mikrobiologjike në laborator
- Teknolog ushqimorë- Mikrobiolog ushqimorë - Veterineri
P.L.P, BachelorP.L.P, BachelorP.L.P
Përpunimi i drithërave - Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
P.L.P, BachelorP.L.P
- Inxh i diplomuar i bujqësisë - drejtimi i i prodhimtarisë bimore
P.L.P, Bachelor
Prodhimi i bukës nga lloje të ndryshme të miellit
- Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
- Gastronom- hotelier
P.L.P, BachelorP.L.P
P.L.P, BachelorProdhimi i makaronave dhe biskotave
- Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
- Gastronom- hotelier
P.L.P, BachelorP.L.P
P.L.P, BachelorPërpunimi dhe konservimi i pemëve dhe perimeve
- Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
- Inxh i diplomuar i bujqësisë - drejtimi i prodhimtarisë bimore
P.L.P, BachelorP.L.P
P.L.P, Bachelor
Trajtimi termik i qumështit - Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
blegtorisë- Inxh i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
P.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
P.L.P
Prodhimet e fermentuara nga qumështi
- Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
blegtorisë- Inxh i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
P.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
P.L.P
Pregatitja e prodhimeve të qëndrueshme nga mishi
- Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
blegtorisë- Inxh i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
P.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
P.L.P
Pregatitja e ushqimeve nga kuzhina
- Teknolog ushqimorë- Gastronom- hotelier- Inxh i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
P.L.P, BachelorP.L.P, BachelorP.L.P
Kontrollimi i cilësisë së mishit dhe prodhimeve nga mishi
- Teknolog ushqimorë- Veterineri- Inxhinier i diplomuar i
P.L.P, BachelorP.L.PP.L.P, Bachelor
blegtorisë- Inxh i diplomuar i
bujqësisë - drejtimi i përgjithshëm
P.L.P
Therja e kafshëve dhe shpezëve
- Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
blegtorisë- Veterineri
P.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
P.L.PPërpunimi primarë (paraprak) i mishit
- Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
blegtorisë- Veterineri
P.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
P.L.PPërgatitja e prodhimeve afatëshkurta të mishit
- Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
blegtorisë- Veterineri
P.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
P.L.PPërgatitja e prodhimeve afatëgjata të mishit
- Teknolog ushqimorë- Inxhinier i diplomuar i
blegtorisë- Veterineri
P.L.P, BachelorP.L.P, Bachelor
P.L.P
VËREJTJE: Përparësi në mësimdhënje kanë ata mësimëdhënës të cilët përpos (P.L.P) – 4 vjeçar apo Bachelor, janë të trajnuar dhe kanë dëshmi për trajnime të lëmisë përkatëse të profesionit.