Medya Ve Toplumsal Cinsiyet II

8/2/2019 Medya Ve Toplumsal Cinsiyet II

1/39

Medya ve ToplumsalCinsiyet

Feminizm


2/39

Feminizm

Kadnlarn, birer insan olarak tm haklarn talepetmesi.

Bir grup olarak erkeklerle dier bir grup olarak

kadnlar arasndaki ilikilerin vurgulanmas. Feminizm, erkeklere kamusal alann -i, spor,

sava, hkmet- sorumluluunu verirken,kadnlar ev iinde cretsiz almaya, yani

klelie mahkm eden, aile hayatnn btnykn onlarn srtna bindiren toplumsaliblmnn sorgulanmasdr.


3/39

Feminizm, ataerkillii ortadan kaldrarak vetoplumsal cinsiyet gibi sosyal blnmelerin,doal bir ey olmayp, g, ayrcalk ve

tahakkmlerini srdrebilmek iin erkeklertarafndan kltrel olarak yaratldklarngstererek, kadnlar sosyal, politik ve ideolojikadan zgrletirmeyi hedefleyen bir toplumsal

harekettir.


4/39

18. yzyla kadar Avrupa toplumlarna hakimolan feodal sistemde krallar, byk toprak sahibisoylular ve ruhban snf, kk leklizanaatkarlar, tccarlar ve kylleri ynetiyorduretim faaliyetleri genellikle ev ortamnnyaknnda gerekleiyordu.

malat sanayileri yaylp kentler bymeyebaladka,iyerleri evden,kadnlarn iierkeklerin iinden ayrld: eve "ekmek getiren"erkek ve ekonomik bakmdan baml "ev kadn


5/39

18. yzyln ortalarna gelindiinde,kadnlar da kendi eitsizliklerine ilikinsorular ortaya atp erkeklerin ev iindeki

zorbaln sorgulamaya baladlar.


6/39

Jean Jacques Rousseau, btn toplumsal

hakszlklara kar sesini ykseltirken, eitimzerine bir almas olan Emilede (1762):erkekler ve kadnlar birbirleri iin yaratlmtr.

Ama karlkl bamllklar eit olmaktan

uzaktr. Biz onlar olmadan yaayabiliriz. Onlarsabunu yapamazlar. Kendilerine deer vermemizemuhtatrlar. Bu nedenle kadnlarn btn eitimierkeklere gre planlanmaldr. Yani erkekleri

mutlu edecek, onlara yararl olacak ekildeyetitirilmelidirler.


7/39

Mary Wollstonecraft tek bana geiminisalayp kendi kendini yetitirme mcadelesiveren bamsz bir kadn bekleyen engellerikiisel deneyimlerinden ac bir ekilderenmiti. Gereken paray biriktirerek, 1783'teLondra'nn kuzey banliylerinden NevvingtonGreen'de bir kz okulu at.

1786da okulu iflas etti ve zengin bir aileninyannda mrebbiye olarak alt.


8/39

1789da Fransz devrimi oldu. ngilteredekipolitik ortam da giderek snmaya balad. Mary300 sayfalk Kadn Haklarnn Savunusu (1792)adl eserini kaleme ald. Bu kitap modern

feminizmin temeli oldu.Aile iinde zorbalk, kadnlarn politik haklardan,

eitimden ve eit alma hakkndan yoksunbraklmas, evlilikte kadnn parasal bakmdanerkee baml olmas konular ile ilgilendi.


9/39

Kadnlara bamsz alma, eitim, yurttalk vepolitik faaliyet haklar tannmas ynndekitalepleri gnmzde de feminizmin esasn

oluturur. Parisli ii kadnlar 1798de Kurucu Meclisteki

beyler, yeni Fransz Anayasasn tartrken,amarc, terzi, hizmeti ve ii kadnlar yiyecek

bulamamaktan ikayetiydi. 6000 kadar kadnParis Belediye Binasna yrd.


10/39

Olympe de Gouge (1748-1793) Fransadakimeruti monari yanls lml Jirondenlerdendi.Pariste kle ticaretinin yasaklanmas, isizler

iin kamu atlyesi kurulmasn savundu. KurucuMeclisin nsan Haklar Bildirgesine karlk,Kadn Haklar Bildirgesini yaynlad.

Olympe cumhuriyeti olmasna ramen, bir

yazsnda kraln idamna kar kt ve bu onunidamna neden oldu.


11/39

ABDde kadn haklar mcadelesi farkl bir yolizledi. Siyah-beyaz btn kadnlarn kendiezilmiliklerine kar politik rgtlenmeyeynelmesini salayan klelik kart mcadeleoldu.

Siyah kadnlar gney eyaletlerinden kuzeyekata kullanlan yer alt demiryolu tnelinde

hayatlarn tehlikeye atyorlard (HarrietTubman). 300den fazla klenin zgrlekavumasn salad.


12/39

Birinci kuak kadnlar (Langham Placeli Kadnlar) 1856da evli kadnlar mlkiyet yasa tasars iin imza

toplamak iin komite kurdular.

1858de ngiliz Kadn gazetesini kartarak kadnlarn

almas, almas, eitimi, yasal haklar ve oy hakkgibi konular tartmaya baladlar.

ABDnin ilk kadn hekimi olan Elizabeth Blackwell,George Eliot, Anna Jameson vb. kadnlar LanghanPlacede toplanan dier kadnlardand.

1865te kadnlara oy hakk yasa tasars iin dileketopladlar. Tasary John Stuart Mill parlamentoyasunacakt.


13/39

kinci kuak feminizm: toplumsal saflk feminizmi. 1870ve 80lerde gelien bir harekettir. Saflk ve erdemle donatlm bir hanmefendi olan e ile

toplum dna itilmi kadn arasndaki ayrmoluturmaktadr oda.

Josephine Butler feminizmi sokaklara, atlyelere vehapishanelere tad.Kadnlarn baml konumununcinsel ekonomisini kavramasn salayan bir bak assunmutur. Ancak onun cinsellik ile ekonomi arasndaba kurulmasnn istemesi kadn hareketi iinde ho

karlanmad. Daha sonraki hareketlerde de kadnlarnoy hakk gndeme geldi.


14/39

Toplumsal Cinsiyet

Erkekler ve kadnlar arasndaki fiziksel vetoplumsal farkllklar anlatmak iinkullanlr. Fakat sosyologlar ve zelliklefeministler onu daha kesin olaraktanmlamaya ve cinsiyet davrannn nekadar doal ve doutan veya toplumsal

olduunu anlamaya ve belirlemeyealrlar.


15/39

Sosyologlara gre:

Cinsiyet terimi erkekler ve kadnlar arasndakifiziksel ve biyolojik farkllklar ifade etmek iin

Toplumsal cinsiyet terimi:

Davranlar ve rollerdeki erkeksilik ve diillikolarak adlandrdmz kiisel niteliklerdeki

farkllklar anlatmak iin kullanlr.


16/39

Toplumsal cinsiyet tartmasnda temel sorun,erkekler ve kadnlarn toplum iindekidavranlarnn biyoloji tarafndan m, yoksa

"aksine kltr tarafndan m belirlendiidir. Erkekler ve kadnlar doalar gerei mi, yoksa

iinde yaadklar toplum yznden mifarkldrlar? Erkekler doalar gerei 'yapan/eden

konumundayken, yani ii, sava, yazar vekarar alcyken, kadnlar 'bakc konumda'mdrlar?


17/39

Doac argman

Toplum iinde iki cinsiyet arasndaki sosyalfarkllklarn dorudan biyolojik farkllklarn biryansmas olduu kabulne dayanr.

Erkekler kadnlardan fiziksel olarak daha gl

olduklar iin toplumu organize ederlerken,kadnlar ocuk dourduklar iin pasif, ocukbakmyla lgili vebaml olma ynnde doalbir annelik igds tarlar.

Bu yzden, erkeklerin ite, kadnlarn evdeolduu mevcut toplumsal cinsel iblm, herbiri en iyi olduklar alanlarda uzmanlatklar iin,doal ve toplumsal adan verimlidir.


18/39

Sigmund Freud'a gre 'Anatomi kaderdir.

Bu tezi desteklemek iin birok biyolojik, genetik,psikolojik ve sosyolojik kant retilmitir:

szgelimi, Tiger ve Fox, (1972) insann biyolojikgrameri kavram. Kavram, bugnk terimlerle,erkeklerin erkeksi ve kadnlarn kadns genetikyatknlkIara sahip olduklarn ima eder.

Benzer ekilde, zek testleri ve snavlarda erkekocuklarn zellikle matematik ve fen bilimlerigibi mantksal alanlarda kz ocuklarn getiive bylece toplum iinde otorite ve karar almakonumlarn byk lde elde etme eilimindeolduklar grlmektedir.


19/39

Gelimeci argman

Cinsiyet rollerinin biyolojik olarak deil, "kltrelolarak belirlendii ve sosyal olarak ina edildiiinancna dayanr. Gelimeci argman, insan

davrann byk lde ocuun iindeyetitii toplumsal ve kltrel evrenin biryansmas olarak grr.

Ann Oakley'nin 1970'lerin balarnda (1972) ne

srd gibi, cinsiyete dayal iblm neevrenseldir ne de biyolojik olarak ncedenbelirlenmitir.


20/39

Gelimeci argmann delilleri

1 . Cinsiyetler arasndaki biyolojik ve psikolojikfarkllklarn byk olmadn gsterenaratrmalar. rnein erkekler, fiziksel bakmdan

kadnlardan ortalama olarak daha gl olsalarbile, kadnlar tahamml ve dayankllktestlerinden daha iyi sonular almaktadrlar.(Savalar)


21/39

Zek sz konusu olduunda, kzlar ergenlik anageldiklerinde, yarmac ve erkeksi grnme korkusuylayerlerini erkek ocuklara brakma eilimi iine girerler.

ki cinsiyet farkl dnme eilimindedir: erkek ocuklargenellikle ekil-uzay testlerinde, kz ocuklar szelyeteneklerde daha stnken, kiilik testleri ounlukla

erkek ocuklarnn kzlar kadar duygusal ve sosyalolduklarn, fakat byle alglanmak istemediklerini aakartmtr.

Maccoby ve Jacklin (1974) veya Lloyd ve Archer'nk(1982) gibi pek ok aratrma, cinsiyetler arasnda doal

birtakm farkllklar olmakla beraber, farkn o kadar dabyk olmadn ve kesinlikle mevcut toplumsalfarkllklar aklayacak veya cinsiyet eitsizliini haklklacak denli byk olmadn aka gstermektedir.


22/39

2. Farkl toplumlar ve kltrlerde, hatta birtoplumun farkl dnemlerinde kadnlar veerkeklerin farkl biimlerde davrandklarn ve

rollerin deitiini gsteren antropolojik veriler(Arapeshler-Mundugumorlar-Tchambuli)


23/39

3. Erkek-kadn farkllklarnn sosyal olarak inaedildiini (veya en azndan, toplumcaabartldn) gsteren, erkek ve kz ocuklarnnnasl tamamen farkl ve sosyal adanbirbirinden ayr biimde yetitirildiklerini ortayakartan sosyalleme sreci aratrmalar.

Aile iinde, rnein, balangtan tibaren ikicinsiyete farkl davranlr: farkl kyafetlergiydirilir, hatta bunlar farkl renktedir; farkloyuncaklar verilir, farkl biimde cezalandrlr vehatta farkl biimde dokunulur ve konuulur.


24/39

Cinsel farkllklarn toplumsal cinsiyetfarkllklarn aklayamadn savunan feministtezi glendiren ve destekleyen bu tr kantlar

ve argmanlardr. Onlara gre, cinsiyete dayaldoal iblm ve gnmz toplumlarndakihibir cinsel eitsizlik hakl bir temele sahipdeildir.


25/39

4. hayatnda, ngiliz igcnn % 40'ndanfazlas kadn olmasna ramen, onlar arlklolarak 'kadn ilerinde' hemirelik veretmenlikgibi bakma ynelik mesleklerde veya sekreterlergibi ikincil rollerde younlamlardr.

Kadnlar dk cretli, ilerleme frsatlar snrlilerde, kt koullarda alrlar ve hattasendikalar yasalarn tand frsat eitliineramen onlara kar ayrmc davranrlar. Benzerbir manzara Avrupa'da ve dier Bat lkelerindeaka yer alr.


26/39

5. Okulda cinsel kalp-yarglar yakn zamanlarakadar olduka yaygnd ve kzlar genelliklealk ve daktilo memurluu gibi kadns'

alanlar seiyorlard. Cinsel kalp yarglar ou kariyer seiminde

halen aka etkili olmaysrdrmektedir.


27/39

6. Ynetimde: nfusun yarsndan fazlasnoluturmalarna ramen, kadnlar ngilizParlamentosunda 658 milletvekilinin yaklak

100 kadaryla temsil edilmektedir. Parlamento,Bakanlar Kurulu ve ngiliz Hkmeti'nin hepsierkek arlkldr. Amerika henz ilk kadnbakann bile sememitir. Bat toplumunda

politika hl bir erkek alandr.


28/39

Bu tr deliller, feministleri, yaygn toplumsalcinsiyet eitsizliklerinin ardnda doa bulunduufikrine kar kmaya; ve bunun yerine, asl

faktrn g, yani erkeklerin toplumu kontroletme gc, onu gerekte ilerlikte olan 'erkeksi'bir imaj iinde ekillendirme gc olduunu ilerisrmeye itmitir.


29/39

Fakat son zamanlarda bu kavramn kullanmylailgili iki temel eletiri yaplmtr:

1. David Morgan (1986) ve Linda Birke (1986)

gibi yazarlar, cinsiyet ve toplumsal cinsiyetayrmnn, insan davrannda biyolojik vetoplumsal etkiler ayrmnn ok kat olduunune srerler. Cinsiyet veya toplumsal cinsiyet tek

neden olarak deil, daha ziyade karlkletkileim ierisindeki faktrler olarakgrlmelidir.


30/39

Linda Birke'in de belirttii gibi hibir kadn kendibiyolojisinden kaamaz; bu yzden feministlerinyapmas gereken ey, kadn biyolojisinin nasl

yorumlandn, toplumsal cinsiyet kimliininsrekli ve dinamik bir toplumsal yorumlamasreci iinde nasl ina ve yeniden ina edildiinianaliz etmektir.

kadnlar kendi biyolojik deneyimlerini tanmal vebunun neticesinde oluan toplumsal cinsiyetkimliini yorumlama tarz zerinde kontrolsalamaldr.


31/39

Kadnlk imgesinin ina srecininvurgulanmasna doru bir deiim edebiyat, fenbilimleri ve beeri bilimler ve kitle iletiimi

zerine yeni feminist almalara yansmaktadr(szgelimi, Betterton 1987; Beechey 1985).Modern reklmlar ve televizyon programlar,rnein, artk eskisi kadar kalp yarglara bal

deildir.


32/39

Kadn ve kadnlk imgemizi kimler kontroletmekte ve bunu niin ve nasl yapmaktadr?Modern toplumsal cinsiyet analizi bu tr yorum

deiikliklerini yakalayabilecek daha gelikin vedinamik bir yaklam benimsemek zorundadr.


33/39

Yeni almalarda bu tuhaf kadn-erkek ikilemindenkurtulmaya ynelik aratrmalar yaplmtr.

ilk olarak, gerek cinsel devrim sadece kadnlarn deilerkeklerin de kurtuluunu gerektirir. Kadnlar kadnlkimgelerine hapseden ey erkeklerin toplumsal cinsiyet vecinsellik konusundaki fikirleridir.

Ataerkillik tezine gre, erkekler kadnlar anne ve yuvayyapan dii ku ve cinsellik objesi olarak dnmeyedevam ettikleri ve (kitle iletiim aralar gibi) 'kltrel'

yeniden retim aralarn kontrolleri altnda tuttuklarsrece, kadnlar daha olumlu ve eit bir imge konusundane kadar mit besleyebilirler?


34/39

kinci olarak, Andrevv Tolson'un (1977) nesrd gibi, erkekler de kadnlar kadar, belki dedaha fazla cinsiyet kalp yarglarn kurbanlardr.Onlar 'mao' bir dayankllk ve g imgesini

hayatlar boyunca srdrmek zere yetitirilirler.Onlar zayflklarn itiraf etmemeli, duygu vehislerini gstermemelidirler. Onlar bundan dolayinsanlklarndan nemli bir unsuru

kaybetmektedirler.


35/39

Kadnlarn ev rollerine hapsolmalar gibi,erkekler de i rollerine hapsolmulardr. Onlaraile hayat ve babalk konusunda ok ey

kaybederler; ve bir kii olarak babannyanlarnda olmay ve rol modelinden yoksunlukyznden, gen erkeklerin ev dndaki, zellikletelevizyondaki erkeklik imgelerine -szgelimi,

nasl 'erkek' olunur konusundaki yzeysel vekalp rnekleri izlemeye- yneldikleri nesrlmtr.


36/39

Erkeksilik ve kadnslk kavramlar erevesinde

tanmlanan toplumsal cinsiyet kavram, farkl kltrler vetoplumlardan ziyade byk lde bat toplumlarnazgdr.

lkel ve hatta modern toplumlar erkekler ve kadnlarlailikili cinsiyet zelliklerinin mutlaka bir cinsle snrl

olmadn ve bu davran biimlerinin zamana, yere verollere gre deiebileceini giderek daha fazla kabuletmektedir.

Hibir erkek tamamen erkeksi deildir ve gnmztoplumlarnda bile, erkeklere kendi gerek benliklerini

bulma ve oluturmada ve bir baba, koca, hatta iverenolarak rollerini gerekletirme giriimlerinde kadnsyanlarn sergilemelerini, hatta kullanmalarn teviketmek artk olduka sradan bir davrantr.


37/39

Kadnlar bylece kendilerini daha fazla ifadeetmeye veegemen retim tarzlar olarak kabakuvvet ve fiziksel gcn yerini kiileraras ilikiler

ve becerilerin ald bir ekonomi ve toplumda-kendi cinsel zelliklerini iyi bir avantaj salamakiin kullanmaya tevik edilmektedir.

iddet ieren saldrganlk artk hogryle

karlanmamakta ve duygusal zeka ileri teknolojive bilgiye dayal toplumlarda giderek daha fazladeer kazanmaktadr.


38/39

Erkekler artk ocuklar ve eleriyle ilikilerinde

duygularn daha rahat ifade ederlerken, kadnlar dagiderek evde, ite ve kamusal hayatta cinsiyet tanmlarnve neyin yaygn olduu konusundaki yaygn dnceleri

kontrol edemeseler de- en azndan etkilemekapasitesini sergilemektedirler.

Toplumsal cinsiyet kavram gnmzde ok dahakapsaml ve farkl bir anlam kazanmtr ve artk belirli bircinsiyetin davranyla ilgili kalp yarglaranlatmamaktadr.

Baz post-modern feministler, snf, etnisite ve hatta yankadnlarn deneyimlerinde benzerlikler kadar farkllklarda rettii bir toplumda ve kresel bir dnyada, artkkadn hatta erkek- davranlarnn zenginlii veeitliliini yanstmayan bu terimin kaldrlmasn talepetmektedirler.


39/39

David Bouchier (1983) feminist harekette temel ve ou kez farkl ama belirler:

cinsiyet farkllklarnn artk dikkate alnmadbtnlemi veya eitliki bir toplum (Marksist vesosyalist feministler)

cinsiyet farkllklarnn artk yer almad ikicinslibir toplum (radikal feministler)

erkekler ve kadnlarn artk ayn dnyaypaylamadklar ayrm bir toplum (radikalfeministler)

Documents

Medya Ve Toplumsal Cinsiyet II