20
mri nevi minimulti mri nevi minimulti Sa latscho amara republikake Austrija

mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · santavaschi, khosaltschago, dschene, gurumni, traktor, roas, kher, faker Amen dikas, sar agun sina taj adi. Gen latsche, o alava upri

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • mri neviminimultimri nevi

    minimulti

    Sa latscho amara republikake Austrija

  • 2. rik

    Didaktik: Ischkolaschtscha o bundakere thana te akarel dschanen.

    La Austrija 9 bundakere thana hiDik latsche taj akar len!

    mri nevi minimulti

    1) Burgenland 4) Telutni Austrija 7) Tirol

    2) Kärnten 5) Salzburg 8) Vorarlberg

    3) Uprutni Austrija 6) Schtacko 9) Betschi

  • rik 3

    minimulti nevi mriDidaktik: Ischkolaschtscha o bundakere vopn prindscharen.

    O vopnSaj vopn kerinen use saj bundakero than?

    Pisin o anava telal o kipi!

  • 4. rik

    mri nevi minimulti Didaktik: O alavengero dschanipe bulheder te kerel.

    U

    A T

    R

    I

    JS

    L

    IT

    I

    K

    E

    DE

    M

    OK

    RA

    CI

    J

    R

    E

    P

    U

    BL

    I

    K

    K

    A

    N

    C

    L

    E

    I

    P

    R

    ES

    I

    DE

    N

    TO

    R

    P

    O

    1

    2

    3

    4

    5

    6

    A

    ww

    w.w

    ikip

    edia

    -org

    ww

    w.b

    unde

    spra

    esid

    ent.a

    t

    R

    A

    Amari republika Austrija 100 berscha hiDscha le jomenge palal taj rotin o putrinipeskero alav.

    Pisin o betovtscha andi tschatschi mesuja!

    AI

  • rik 5

    Didaktik: O mindenfelitike alava te prindscharel te siklol.

    ww

    w.w

    ikip

    edia

    -org

    ww

    w.b

    unde

    spra

    esid

    ent.a

    t

    Afka dschal: Paschlar tuke o kartschi upro stolo. Feschtin trin papruschane jatschki lole, modre taj selene feschtoha. Terdschar tuke angle, tu and te kinel dschas! Te tu gondolintschal, hot o alav jek keripeskero alav hi, akor paschlar i kartscha andi loli papruschengeri jatschka. Te tu gondolintschal, hot o alav jek alavengero alav hi, akor paschlar i kartscha andi modri papruschengeri jatschka. Taj te gondolintschal, hot o alav jek ajgenschoftakero alav hi, akor paschlar le andi seleni papruschengeri jatschka. Te kisno ujal, sikav o papruschane jatschki tra meschterkijake/tre meschteriske. Oj/Ov phenla tuke, obste latsche and kintschal.

    minimulti nevi mri

    Kin alava! Ker kartschi adale alavenca:

    schtotiskero arkerdo, te völinel, neutraliteta, te regirinel, neutrali, telal pisinipe, demokratischi, haburi, ar te vrischtschanel, naphandlipe, ajgeni

    te ol, ministeri, bundakero presidento, haburi te kerel, na traunimo, rajano, ajgeni, tel hejngim, tschalado, te pomoschinel te kamel, te pomoschinel,

    telal te pisinel, te priminel, um te perel, te pelinel, te kejmpfinel

  • 6. rik

    Betovtschengeri gimnastikSikav adala alava tre teschtoha. Dik tuke i telal terdschimi tabela latsche aun, oj pomoschinla tuke. O avre tschave tro sikado alav te rotinen!

    mri nevi minimulti Didaktik: Barikane alava ari te butschalinel.

    Ala

    va: h

    ab

    uri, A

    ustrija

    , repu

    blika

    , Eu

    rop

    a,

    Eu

    ro, g

    ran

    ica, sm

    irom

    , schto

    tiskero a

    rkerdo

    Ischkola agun taj adi

  • rik 7

    Didaktik: Soclini andi phuri cajt te kerel te dschanel. minimulti nevi mri

    Ischkola agun taj adiGondolin palal! Sar agun sina?

    Phutsch tra baba taj tre papu vaj tra daj taj tre dad! O frastscha telal pomoschina tuke!

    Ischkola agun taj adi

    Adi andi heftlina pisinas. Agun ________________________________________.

    Adi o tschave ajgeni ischkolakere kenvi uschtiden. Agun ________________________________________.

    Adi 25 ischkolaschtscha andi klas hi. Agun __________________________________.

    Adi o meschteri le tschaveske valaso phenel, te na lo mirno sina.Agun ________________________________________.

    Adi jek ischkolakero bus le tschaven andi ischkola ladel. Agun ________________________________________.

    Adi na pekan o tschave pal i ischkola buter buti te kerel. Agun ________________________________________.

    Adi o meschteri / i meschterkija mindenfelitike siklipeskere kojenca buti kerel. Agun ________________________________________.

    Adi sako ischkolaschi/saki ischkolaschkija upre jek moderni pado vaj moderni ischkolakero dugo pado beschel. Agun ________________________________________.

    / krajdnenca upre jek tikni tablina pisinahi / o tschave upre kaschtune duge padi beschnahi / / o kenvi bajder denahi / o tschau andi ekn iste pe terdscharlahi /

    / o tschave andi ischkola dschanahi / andi thaneskeri virtschoft iste pomoschinahi // buteder sar 50 ischkolaschtscha andi klas sina / frontali siklipe andi klas sina /

  • 8. rik

    Jek alav but hi! Ande sako soc jek alav but hi.

    Dik latsche taj feschtin le!

    Didaktik: O genipe feder te kerel.mri nevi minimulti

    1. Sebastian Kurz o bundakero kancleri (S) /zirkusiskero direkteri (T)

    andi Austrija hi.

    2. Alexander Van der Bellen o bundakero presidento

    la Europatar (D) /la Autrijatar (C) hi.

    3. Andi monarchija o kiraltscha (H) /o ministertscha (I) o raja sina.

    4. Andi demokracija o politikertscha (U) /o marhi regirinen (V).

    5. Andi demokracija o dschene pumare kirali (L) /pumari regirung (K)

    völinen.

    6. I republika Austrija pro 100 berschengero di,

    kada li kerdi uli mulatinel (A) / brigarel (B).

    7. Andi Austrija potschinas ande Euro (R) / vaj schiling (T).

    8. I repbulika Austrija 1918 (T) /1819 (U) ar vrischtschandi uli.

    9. 1939 o 1 ti (I) /2 to (H) themeskero haburi kesdintscha.

    10. Pal o haburi i Austrija papal naphandli (A) / beschardi (B) sina.

    11. Ando 26 to august (M) / 26 to oktoberi (N) 1955 arkerdo ulo,

    hot i Austrija mindig neutrali atschola.

    Pisin o betovtscha ando angle dime kocki, akor uso putrinipeskero alav ajs.

    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

    Austrija

  • rik 9

    minimulti nevi mriDidaktik: O tschave korkore jek kipo te keren, te presentirinen taj pedar o siklimo te vakeren.

    Keren kipo 100 berscha republika Austrija Ker tre pajtaschenca jek kipo pedar i Austrija!

    Pisin vaj feschtin upro kipo sa, so tu pedar i Austrija siklijal vaj schuntschal.

    Informaciji lakes tu ando lejcti ardipe la MiniMultijatar. Terdscharen vaj presentirinen tumaro kisno kipo angli klas.

    Austrija

    himna, bundakere thana, scheroskero foro, lek dugeder len, bundakero kancleri taj bundakero presidento la Aus-

    trijatar, themeskero haburi, o lek utscheder dombo, schtot-iskero sveco, nochberiskere vilagi, o loj andi Austrija

    Austrija

  • mri nevi minimulti Didaktik: Adicijontscha le gendoha desch te putrinel te dschanel.

    10. rik

    10+ 90 _____

    50+ 50 _____

    30+ 70 _____

    20+ __ 100

    80+ __ 100

    60+ __ 100

    __+ 30 100

    __+ 10 100

    __+ 60 100

    Amen ando gendoskero kher 100 genas 1918 i republika Austrija kerdi uli.

    Dik latsche taj gen ando jubilejumakero bersch.

  • rik 11

    Amen papal genasSaj gende falinen? Dik latsche!

    minimulti nevi mriDidaktik: Pe ando gendoskero kher 100 te orijentirinel te dschanel.

    50+ 50 _____

    1 5 8 1012 13 17

    21 24 27 3032 35 38 40

    44 46 4951 53 57

    62 65 69 7073 76

    82 84 8891 92 95 100

    Feschtin o deschoschtscha feschtoha taj o jekoschtscha feschtoha. Gen o kocki taj pisin o latscho gendo telal i kocka.

    D J D J D J D J D J

    Pisin o gendo upre:

    5D 3J = 53 4D 8J = 8D 6J = 1D 4J =6J 4D = 9J 3D = 2D 7J = 6D 7J =

  • mri nevi minimulti

    12. rik Jek kockakero khelipe Afka kheles: Urtscha atschi mesuji, kitschi atscha tu viaflintschal. Te upre jek mesuja pejal, kaj jek phutschajipe terdschol, akor iste pal vakeres! Te tro palvakeripe latscho hi, akor urtscha upri angle dimi putrinipeskeri mesuja. Te tro palvakeripe na latscho hi, akor iste upre tri mesuja terdo atschos taj o avro khelaschi schaj khelel. Oda jerintscha, savo ojs erschti ando cil al.

    Sar butschol tri hajmat?

    demokracija

    So hi i Austrija adi?

    monarchija

    Austrija

  • rik 13Jek kockakero khelipe Afka kheles: Urtscha atschi mesuji, kitschi atscha tu viaflintschal. Te upre jek mesuja pejal, kaj jek phutschajipe terdschol, akor iste pal vakeres! Te tro palvakeripe latscho hi, akor urtscha upri angle dimi putrinipeskeri mesuja. Te tro palvakeripe na latscho hi, akor iste upre tri mesuja terdo atschos taj o avro khelaschi schaj khelel. Oda jerintscha, savo ojs erschti ando cil al.

    minimulti nevi mri

    So sina i Austrija angle 100 berscha?

    Sar butschon amare loj?

    Euro

    schiling

    demokracija

    monarchijaSar butschonahi agun amare loj?

  • 14. rik

    Mri ajgeni astava La austritika astava o feschtovtscha lolo – – lolo hi.

    Didaktik:Pal angle diptscha te butschalinel te dschanel. mri nevi minimulti

    Tuke pekal: - parno taj jek lolo papruschi - locheri - folija - kat

    Butschalin afka: Upro lolo papruschi feschtin jek rechtek taj tschin le ari. Akan i rik hi tut. Paschlar aja rik upri folija. Akan les papal o lolo papruschi taj le locheriha, heftscha keres.

    Afka konfeti uschtides. O glajchi le parne papruschiha keres. Akan les o lole konfeti taj ando lek upreder triti falato pedar len tschores.

    O parne konfeti ando maschkaripe tschores. Taj akor ulav o lole konfeti ando lek telutneder falato ar. Akan schaj i folija taj i astava folirines.

    Akan tri jubilejumakeri-astava kisni hi.

  • rik 15

    ReceptoKer tuke latscho jubilejumakero upre makipe!

    minimulti nevi mri

    Tuke pekal: - maro - kiral - tscheschnako - lon - loli paprika

    Butschalin afka: Tschor 250 g kiral ande jek bajtlinga. Akan kusch taj tschin 2 tscheschnakoskere blejci ande kocki taj de len andi bajtlinga.

    Pedar sa akan lon te tschil. Akan jek triti falato adale kojastar bejg les taj ande jek avri bajtlinga le tschis.

    De akan i loli paprika andi erschti bajtlinga taj keverin sa latsche. Akan schaj tre lole-parne-lole mare makes.

    Latscho habe tre jubilejumakere upre makipeha!

    Didaktik: Jek upre makipe telal aun dipe te kisetinel te dschanel.

  • mri nevi minimulti

    Pisini

    pe la

    neva

    mas

    chka

    rutn

    a isch

    kola

    tar St

    . Mic

    hael

    16. rik

    Didaktik: O mindenfelitike koji maschkar i thaneskeri virtschoft taj o mangiptscha la adivesakera cajtatar te schunel.

    1. Agun o dschene khere nugodinahi taj adi _ _ _ _ keren. 1

    2. I maschina, savaha adi tschindo ol, butschol _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _. 2

    3. Kaj o maschintscha adi andi thaneskeri virtschoft ande bescharde on na pekan buter atschi _ _ _ _ _ _ _. 3

    4. Agun o dschene andi buti dschanahi taj adi upro poschtitovtscha igen but _ _ _ _ _ hi. 4

    5. O koja, saveha santim ol, hi o _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ . 5

    6. Adi kerel o santavipe jek baro _ _ _ _ _ _ _. 6

    7. Agun o dschene ando gadschoskero kher dschivnahi taj adi hi sakone jek baro _ _ _ _. 7

    8. Agun jek _ _ _ _ _ _ _ o santavaschi cidlahi. 8

    So ari al: 1 2 3 4 5 6 7 8

    san

    tava

    schi, kh

    osa

    ltscha

    go

    , dsch

    ene, g

    uru

    mn

    i, trakto

    r, roa

    s, kher, fa

    ker

    Amen dikas, sar agun sina taj adi. Gen latsche, o alava upri rik pomoschina tuke!

  • rik 17Pisinipe la neva m

    aschkarutna ischkolatar St. Michael

    minimulti nevi mriDidaktik: Maschkar agun taj adi te ulal te dschanel.

    Gen taj pisin andi tabela!Dik tuke o mangiptscha le dschendar agun taj adi aun!

    tikno gadschoskero kher / bari bota / sikadipe mindig barikaneder ol / baro kher / nugodinipe upri gadschoskeri

    vora / bulhe latsche kerde poschtitovtscha / nugodinipe ande avre themutneskere vilagi / 8 berscha flogoskeri ischkola /

    tikni bota / la grastengera kutschnaha te ladel

    mangiptscha le manuschendar agun adi

    dschivipe

    infrastruktura

    arsiklipe

    nugodinipe

    faker

  • mri nevi minimulti Didaktik: Bajder dschal ando arto ardipe.

    Na Klepet

    o! Ada ima

    r

    dugeder h

    i, kada o d

    inos

    dschivnah

    i. Angle 10

    0

    bescha o

    1ti themes

    kero

    haburi ar s

    ina.

    Tschave,dschanen tumen,

    so angle 100 bescha

    sina?

    … taj akor o Burgenland

    meg uso Ungriko sina.

    Taj

    soske?

    Te andi ischkola i ungriki taj i horvacki

    tschib siklovnahi.

    He, sa lats

    cho!

    Sa latscho

    amara haj

    matake

    Austrija!

    Ada latscho hi! Amen iste amara

    hajmatake gratulirinas!

    Angle 100 bers

    cha

    o dinos

    dschivnahi.

    Hihihi,

    hahaha,

    hohoho!

    Kaj i

    Austriti

    ki-Ungr

    iki-Mo

    narchi

    ja

    khetan

    peli ta

    j i Aust

    rija taj

    o Ungr

    iko jek

    ajgeni

    republ

    ika uli

    .

    Afka a

    di ama

    ri hajm

    at lake

    ro

    100 be

    rschen

    gero d

    i, kada

    li

    kerdi u

    li, mula

    tinel.

    18. rik

    Amari tikni gola

    Latscho ratschaha kedveschne tschave! Vodschikano akaripe!

  • minimulti nevi mriDidaktik: O prindscharipe demokracija te hajol.

    rik 19100 berscha republika Austrija

    O Memo andar i ischkola al: „Daj, daj! Adi siklijom, sar pe andi

    demokracija dschil!“ I daj phutschel lestar: „Taj sar?“ O Memo phukal: „I meschterkija ar te

    rodel amen mukla, kaj amari roas otscha te dschal. Upri lofka vaj ando vesch. Amen o va upre

    asdijam. 8 le veschiske taj 4 la lofkake sina. Afka ando vesch dschas!“ I daj phenel:

    „He, aja dschivdi demokracija hi!“

    Kaj i roas otscha dschal

  • 20. rik novemberi/decemberi 2018 / 02

    So ande hi:La Austrija 9 bundakere thana hi..................... 2

    O vopn ............................................................. 3

    Amari republika Austrija 100 berscha hi.......... 4

    Kin alava! ........................................................ 5

    Betovtschengeri gimnastik .............................. 6

    Ischkola agun taj adi........................................ 7

    Jek alav but hi! ................................................ 8

    Keren kipo ....................................................... 9

    Amen ando gendoskero kher 100 genas ...... 10

    Amen papal genas ........................................ 11

    Austrija - Jek kockakero khelipe.................... 12

    Austrija - Jek kockakero khelipe.................... 13

    Mri ajgeni astava ........................................... 14

    Recepto ......................................................... 15

    Agun taj adi ................................................... 16

    Mangiptscha agun taj adi .............................. 17

    Amari tikni gola ............................................. 18

    Kaj i roas otscha dschal ................................ 19

    Tro vopn ........................................................ 20

    Tro vopnFeschtin tro austritiko vopn!

    Amen barikane sam, austritike te ol!

    Vlasnik i izdavač / Medieninhaber und Herausgeber: © 2018. HNVŠNarodna visoka škola gradišćanskih Hrvatov - http://www.vhs-croates.atVHS der bgld. Kroaten, 7000 Eisenstadt, Marktstraße 3, Technologiezentrum

    Für den Inhalt verantwortlich: Gärtner-Horvath Emmerich, Roma-SeviceÜbersetzung: Schmidt Josef, Roma-Service Lektorat: Wogg, Mag. Michael - Illustration: Gabriel Jasmine Layout und Satz: Bunyai, BEd, MAS, MSc StefanDruck: Schmidbauer Druckerei Ges.m.b.H. A-7400 Oberwart - http://www.derschmidbauer.at

    Redaktion: Sascha Baumgartner, Sindy Baumgartner, Štefan Bunyai, Adelina Gartner, Margit Hajszan, Yvonne Karall, Bettina Lehrner, Heidi Marlovits, Peter Schweiger, Marlen Varga, Silvia Zsivkovits

    Erklärung gemäß Mediengesetz: „moj novi minimulti“ ist eine Zeitschrift für SchülerInnen im Burgenland, verfasst in Kroatisch und Romanes. Gefördert vom Bundeskanzleramt aus Mitteln der Volksgruppenförderung.

    Gartenstraße 37511 Kleinbachselten