MỘTCUỐNHỒIKÝĐẶCBIỆTVÀHẤPDẪN

-ĐẠITƯỚNGMAICHÍTHỌ

CuốnhồikýcủaHillaryRodhamClintonthậthấpdẫnvớirấtnhiềuthôngtinthúvịđãthậtsựcuốnhúttôi.NgoàinhữngtựsựđầytrăntrởcủamộtphunhântổngthốngMỹ,tậphồikýcònmôtảrấtsinhđộngmọimặtcuộcsốngnướcMỹ,từsinhhoạtgiađình,nuôidạyconcái,giáodụcnhàtrường,nội,ngoạikhóa,quanhệthầytrò,sinhhoạtcủahọcsinh,sinhviênMỹ,quanđiểmsinhhoạt,sựthốngnhấtvàmâuthuẫnvềcácmậtxãhội,kinhtế,chínhtrănhóa,sắctộcchođếntổchứcvậnhànhcủabộmáyquyềnlựcnướcMỹ,kểcảởcấpcaonhấttrongNhàTrắng,LầuNămGóc...cũngnhưquanhệđốingoạicủachínhquyềnMỹvớiphầncònlạicủathếgiới...Nhữngtưliệuvừaphongphú,đadạng,vừaphứctạpấyđãđượcphánảnhrấtsốngđộngquacácsựkiệnvàsinhhoạtcủanhưngnhânvậttronghồiký.

ỞHillaryhộitụmộtsốtínhcáchđặcbiệtlàmchokhôngnhữngngườiMỹnểtrọngmànhiềungườitrênthếgiớicũngnhưởViệtNamrấtquantâm.ChínhsựmếnmộtínhcáchcủangườiphụnữnổitiếngấykhiếntôicócảmhứngviếtlờigiớithiệuchocuốnhồikýnàyvớibạnđọcViệtNam.

Hillarylàmộtphụnữnhâhậuvàbảnlĩnh.TừnhỏHillaryđãtổchứcquyêngópđểlàmtừthiện,phảnđốiphânbiệtchủngtộc,chốngcuộcchiếntranhphinghĩacủaMỹởViệtNam.HillarytừngrấtđaubuồnkhimụcsưngườidađenMartinLutherKing-ngườinổitiếngchốngphânbiệtchủngtộc–bịámsátởMỹvàđãđểtangLutherKingnhưđểtangmộtngườithân.KhitrưởngthànhHillarycàngquantâmđếnngườinghèovàquyềnbìnhđẳngcủaphụnữ.Saunày,vớicươngvịĐệnhấtPhunhân,cũngnhưkhilàmThượngnghịsĩbangNewYork,Hillaryrấtquantâmđếnvấnđềchămsócytếchongườigià,ngườicóthunhậpthấpcũngnhưchămlovấnđềgiáodụcchotrẻem,đặcbiệtlàtrẻemthuộctầnglớpnghèokhổ.

Ngaytừnhỏ,Hillaryđãbiểuhiệntàinăngbẩmsinh,độclập,tựchủvànăngkhiếulãnhđạovượttrội.Hillaryhọcgiỏi,thườngđượchọcsinh,sinhviênchọnlàmngườilãnhđạo,ngườiphátngôncủahọ.

LĐệnhấtPhunhânnhưngHillarykhônghềlàcáibóngcủangườichồngBillClinton.TrongquátrìnhtranhcửtổngthốngcủaBillClinton,Hillaryđãđónggópcôngsứcquyếtđịnhvàothắnglợicủachồngmình.KhiBillClintonlàmTổngthốngthìHillarylàmộttrợthủđắclực.TrướckhilàĐệnhấtPhunhân,HillaryđãlàmộtluậtsưnổitiếngvàhiệnlàThượngnghịsĩ

đạidiệnchobangNewYork-mộtbanglớncủanướcMỹ.

CáchứngxửcủaHillaryđốivớivụbêbốitìnhcảmcủaBillClintonởNhàTrắngcàngthểhiệnmộtnhâncáchđángnểtrọng.Đốidiệnvớibãotápcủadưluận,vànỗiđaubuồnlớnlaocủamộtngườivợ,Hillaryvẫnbìnhtĩnh,cânnhắcgiữalợiíchcủađấtnướcvàtìnhcảmcánhân;giữahạnhphúcbềnvững,lâudàicủagiađìnhvớihànhđộngtrănghoanhấtthờicủamộtTổngthốngcótàimànướcMỹđangcần.Hillaryđãứngxứrấtchủđộng,trítuệ,đứcđộ,đượcdânMỹđồngtình,nểtrọng.ChắcchắnBillClintoncũngvậy.

BáochíMỹchorằngHillarysẽratranhcửTốngthốngnhiệmkỳtới.RấtcóthểHillarysẽđắccửvìlàmộtphụnữcótâm,tài,đức,nănglựclãnhđạo,đượcnhiềungườitrongvàngoàinướcMỹquýmến.HiệnnaynhândânMỹmongmuốncóđượcmộtnềnhòabình,tháogỡsựsalầyởIraq,Afghanistan,TrungĐông,cũngnhưcảithiệntốtđẹphơnmốiquanhệcủanướcMỹvớiphầncònlạicủathếgiới.UytíncủanướcMỹkhôngchỉdựatrênthếmạnhvàvậtchấtmàcònphảidựatrênsựnểtrọngvềtinhthầnvàtìnhcảmhữunghịtrongquanhệđốivớicácnướckhác.

QuanhệViệtNam-MỹcũngsẽđượccảithiệnrấtnhiềunếuHillarylàmTổngthống.Trướcđây,BillClintonđãdỡbỏlệnhcấmvậnđốivớiViệtNam,tạorabướcngoặtmớitrongquanhệgiữahainước.BillClintonvàHillarylàvợchồngTổngthốngMỹđầutiênsangthămViệtNamsau25nămhòabìnhtrênđấtnướcnày.CuộcthămviếngcủahaivợchồngTổngthốngMỹđãđểlạinhiềutìnhcảmtronglòngnhândânViệtNam.

CôngtyVănhóaSángtạoTríViệt-FirstNewsthậtbiếtlựachọnvàđãbỏkhôngítcôngsứcđểdịch,xuấtbảncuốnhồikýnày,đápứngđúngyêucầucủađộcgiả.TôitrântrọnggiớithiệucuốnsáchđếnvớibạnđọcViệtNam.

ĐẠITƯỚNGMAICHÍTHỌ

LỜIGIỚITHIỆU

HILLARYCLINTONMỘTĐỆNHẤTPHUNHÂNĐẶCBIỆTCỦAHOAKỲ

HơnmộttriệuấnbảncủacuốnhồikýđãđượcbánhếtngaytrongthángđầutiênpháthànhvàtámtriệuUSDlàsốtiềnmàxuấtbảndanhtiếngSimon&SchustertrảtrướcđãkhiếnchocuốnLivingHistorycủaHillaryRodhamClinton,phunhâncựutổngthốngHoaKỳ,trởthànhmộthiệntượngxuất

bảnđạttầmkỷlục,chứngtỏmộtsứchútmãnhliệtđốivớiđộcgiảthếgiới.PhầnghiâmcủaHillarychoquyểnhồikýnàyđãđượcđềcửlầnthứhaigiảiGrammyAlbumđọchaynhất.LivingHistoryđãđượcdịchranhiềungônngữtrênthếgiới.

SaukhithựchiệnnhữngcuốnsáchvềnhữngconngườiđặcbiệtcótầmảnhhướnglớntrênthếgiớiđượcbạnđọcViệtNamyêuthíchnhư:BushvàQuyềnLựcNướcMỹ,VladimiaPutin-NhânVậtSốMột,Arafat-MộtĐờiChoTựDo,FidelCastro-CuộcĐốiĐầuvớiMườiĐờiTổngThốngMỹvàNhữngÂmMưuÁmSátcủaCIA,HuyềnthoạiChe,NhậtKýCheGuevara...FirstNewsđãmuabảnquyềncủaNXBSimon&SchustercuốnhồikýnổitiếngcủaHillaryClintonđểgiớithiệuvớibạnđọcViệtNam.ĐâykhôngchỉđơnthuầnlàhồikýcủamộtphunhâncựutổngthốngMỹvớihainhiệmkỳ-támnăm-trongNhàTrắng,màcònchứarấtnhiềuthôngtinchưađượcbiếtđếnvềchínhtrườngvànhiềuvấnđềkháccủanướcMỹ,vàtrênhết,vềcuộcđời,tínhcáchvàsuynghĩcủaHillaryRodhamClinton-ThượngnghịsĩĐảngDânchủ,ngườicónhiềukhảnăngtrởthànhnữtổngthốngđầutiêncủaHoaKỳvàonăm2008.

Cóthểxemcuốnsáchlàmộttưliệugiúpchúngtakhámphámộtphầnlịchsửthếgiới,đặcbiệtlàlịchsửHoaKỳtrongnhữngthậpniêngầnđây.Dùtậptrungchủyếuvào8nămởNhàTrắngvớicươngvịlàĐệnhấtPhunhântổngthốngHoaKỳ,nhưngtrongcuốnhồikýcủamình,Hillaryđãphảnánhquãngthờigiantrảidàitừnhữngnăm1960đếnnăm2000,mộtgiaiđoạnquantrọngtrênchínhtrườngquốctế,giaiđoạnởMỹđãdiễnrahaitrongbavụxétxửquantrọngđểluậntộitổngthốngtrongnày,màmộttronghaivụlạiliênquanđếnchồngbà-TổngthốngBillClinton.

HillaryClintonlàmộtluậtsư,mộtngườiphụnữđặcbiệt,làmộtnhânvậtnổitiếngtrênchínhtrườngquốctế.Bêncạnhtàinăng,bàđãcóđượcnhiềucơhộikhithừanhận"...đượcsinhralàmộtngườiMỹvàogiữathếkỷhaimươi,vàomộtthờigianvàmộtnơimaymắn.Tôiđượctựdolựachọnnhữngđiềumàphụnữcủađấtnướctôitrongcácthếhệtrướckhônghềcó...TôirađờivàogiaiđoạnđỉnhđiểmcủasựthayđổixãhộidữdộivàthamgiavàonhữngcuộcđấutranhchínhtrịvềýnghĩacủanướcMỹvàvaitròcủanótrênthếgiới...".NgaycảchỉsovớithếhệphụnữtrướcđónhưmẹvàbàcủaHillary,họcũngchưabaogiờcóđượccơhộipháttriểnnhưthế.

Trướcgiờ,độcgiảvốnrấttòmò,muốnbiếtvềcuộcsốngriêng,sinhhoạtcủacácchínhkhách,nhấtlànhữngchínhkháchhàngđầunhư"đệnhấtgia"củaMỹ,nhưngLivingHistorycủabàHillarykhôngmangýnghĩacâukhách

nhưthế."ChuyệntìnhvớicônàngLewinsky"củachồngbà-vốntừnglàchủđềcủacácnhậtbáotrongmộtthờigiandài-cũngchỉđượcđềcậpmộtphần.Trongkhiđó,chủđềtrungtâmcủacuốnhồikýlànhữngchuyếnđikhôngmệtmỏicủabàtrongvaitròĐệnhấtPhunhânđểchủxướnggiảiquyếtcácvấnđềnốicộmtrongxãhộiMỹnhưchămsócytế,giáodục...haycácvấnđềtoàncầuliênquanđếnnữquyền,dânchủ.

MặcdùbàHillaryClintontừngtuyênbố:"Khoảngthờigianduynhấtmàtôikhôngcóviệclàmkểtừnămlên13tuổilà8nămtôiởNhàTrắng"nhưngthậtra,chínhbàlàngườiđã“địnhnghĩa"lạichứcdanhcủamộtĐệnhấtPhunhânHoaKỳ.TạiMỹ,phunhâncủacácThốngđốcbangcũngđượcgọilàĐệnhấtPhunhân.Vàvìthế,bàHillaryClintonđãtừngđược"thựctậpôngClintonnắmchứcThốngđốcbangArkansastừnăm1979.Tuynhiên,khiđếnNhàTrắngthìvaitròcủamộtĐệnhấtPhunhânlạikhácvàchúngtacóthểthấyrõtrongcuốnhồikýnàynhữngtrăntrởcủaôngbàClintonvềvaitròcủamột"nộitướngNhàTrắng".BàHillarytâmsự:"...Tôicóthểcómột"vịtrí"nhưngđólạikhôngphảilàmột"côngviệc"thậtsự.Làmthếnàotôisửdụngphươngtiệnnàyđểgiúpchồngmìnhvàphụcvụtổquốcnhưngkhôngđánhmấtbảnsắccủamình.KhôngcócẩmnanghướngdẫnlàmĐệnhấtPhunhân.BạntiếpnhậncôngviệcnàybởivìchồngbạnđãtrởthànhTổngthống...GiốngnhưtấtcảcácĐệnhấtPhunhântrướcđây,tôiphảiquyếtđịnhxemtôimuốnlàmgìvớinhữngvậnhội,tráchnhiệmvànghĩavụmàtôiđãtiếpnhận...".

Từlâu,vaitròcủaĐệnhấtPhunhânMỹđượccảmnhậncótínhbiểutượng.NhânvậtnàyđượctrôngchờsẽđạidiệnchonữgiớiHoaKỳ.TổngthốngClintonđãkhôngbổnhiệmbàHillaryvàomộtvịtríchínhthứcnào.Màthậmchí,nếuôngcómuốnbổnhiệmcũngkhôngđượcvìcácđạoluậtchốngđưangườithântronggiađình,họhàngvàolàmviệcđãđượcbanhànhkểtừthậpniên1960khiJohnF.KennedybổnhiệmngườiemruộtcủamìnhlàBobbylàmBộtrưởngTưpháp.ChínhbàHillarycungthừanhận:"ĐệnhấtPhunhânchỉlàchiếcbóngcủaTổngthống,phụthuộcchứkhôngđộclậpvớiquyềnlựccủaTổngthống".

Tuynhiên,sựđónggópcủabàHillarytrongsựnghiệpcủachồnglàrấtrõràng.Vaitròcủabàcùngđộingũ"Hillaryland"thậtsựquantrọngnhưbàtừngnhấnmạnh:"ChưatừngcóĐệnhấtPhunhânnàocóvănphòngđặttạiDinhTâynhưngchúngtôibiếtnhânviêncủaĐệnhấtPhunhânlàmộtphầnkhôngthểtáchrờicủađộingũnhânviênNhàTrắngvàchúngtôicầncóbànghếtheocảhaiđenvàbóng".Khônglâusauđó,nhânviêncủabàđãđượcnhiềungườibiếtđếnquahuyhiệu"Hillaryland"càitrênáocủamình.Điều

chúngtacũngcầnlưuýlàtrongvănphong,bàHillaryđãthườngdùngngôithứnhấtsốnhiều"we"(chúngtôi)khinóivềchínhquyềncủachồngmình.

BillClintonxuấthiệntrongtácphẩmvớihìnhtượngnổibật:VịtổngthốngtươnglaicủaHoaKỳvàonăm1970trônggiốngnhưmộttaycướpbiểnVikinghơnlàmộtsinhviênvừaduhọcởOxfordtrởvề.Bamươinămsau,sautấtcảnhữngbiếncốđãxảyra,HillarythườngtựhỏivìsaoBillvàbàvẫnchungsốngvớinhau.HillarychỉcóthểlýgiảiđólàdomộttìnhyêuđãtồntạihàngthậpkỷvàđãtrưởngthànhquacáctrảinghiệmmàhọđãcùngchiasẻtrongviệcnuôidạycôcongáiChelsea,tổchứctanglễchôncấtbốmẹ,chămnomchogiađình,cómộtcuộcsốngxứngđángvớibạnbè,mộtniềmtinchungvàmộtcamkếttựnguyệnphụcvụTổquốc.HillarycũngthừanhậnlàkhôngaihiểubàhơnBill,khôngaicóthểlàmbàcườitheocáchmàBillđãlàmvàsauhơn30năm,cảhaivẫncònnóichuyệnsaymêvớinhau.

Nhữngchuyện"nộicung"cũngđượcHillaryđềcậpđến.Giốngnhưđạiđasốcáchtổchứccủanhiềugiađìnhtrênthếgiới,khunhàbếplàtâmđiểmtrongtấtcảcănnhàmàbàđãtừngở.Và,cănbếptrênlầuhaicủaNhàTrắngcũngkhôngngoạilệ.Cáibànnhỏtrởthànhtrungtâmcủasinhhoạtgiađình.Đâylànơicảnhàtụhọpănuống,tổchứcsinhnhật,nơitâmtìnhđêmkhuya...ViệcnuôidạyChelseacũnglàvấnđềmàvợchồngTổngthốngClintonquantâmvìhầuhếtconcáicácvịnguyênthủquốcgiađềutrởthànhmụctiêucủacáctaysănảnh(paparazzi).Jackie-bàquảphụcủacốTổngthốngKennedy-trởthànhmộtnguồnanủi,độngviênvàtưvấnchoHillary.JackieđãcảnhbáovớiHillary:"CôphảibảovệChelseabằngmọigiá".HọảđểgiúpChelseatrưởngthànhmộtcáchđộclậpvàbiếtcáchtiếpnhậncáclỗilầmcủamình.ChelseađãtừnghọctrườngdònglậpởArkansasnhưngởWashinglon,ôngbàClintonđãchọnTrườngSidwellFriends,mộttrườngtưthụccủadòngQuaker.Lýdolàcáctrườngtưthụccấmgiớitruyềnthôngbáochítiếpcận.

MộtđặcđiểmcủaLivingHistorylàcuốnhồikýnàyđầyắpcácsựkiệnmàtheobàHillary,nếumôtảchitiếtthìphảiviếtđếnmấytập.NóchứađựngnhiềusựkiệnnổibậtcủathếgiớitrongsuốthơnbốnthậpniêncuốicùngđầysôiđộngcủathếkỷXX.QuacáinhìncủamộtchínhtrịgiaphươngTây,sáchđềcậpđếnnhữngsựkiệnnổitiếngnhưchiếnthắngcủaôngNelsonMandelatrướcchủnghĩaphânbiệtchủngtộcởNamPhi,cáibắttaylịchsửcủahaiôngArafatvàSharon,vụámsátTổngthốngKennedyvàThủtướngRabin,sựsụpđổcủacácnướcĐôngÂu...cũngnhưnhữngnhậnxétcủamộtchínhkháchMỹvềhoạtđộngcủaQuốchộiMỹ,ảnhhướngcủabáogiới,

nhữngthủthuậtcủacácchínhkhách,sựcanthiệpcủaHoaKỳđốivớiphầncònlạicủathếgiới...Trongcuốnhồikýnàycũngkhôngthiếunhữngmôtảtinhtếcủamộtphụnữvềtínhcáchcủanhiềunguyênthủquốcgiacùngphunhâncủahọvàrấtnhiềuchitiếtthúvịkhác.

FirstNewstrântrọnggiớithiệucùngbạnđọcViệtNamcuốnhồikýcủamộtngườiphụnữđặcbiệt-khôngchỉvớinướcMỹmàcònvớithếgiới.VàrấtcónhiềukhảnăngngườiphụnữnàysẽlàmthayđổinướcMỹvàhìnhảnhnướcMỹtrongmộtthờigiangầnđây.

-FirstNew>

LỜITỰACỦATÁCGIẢ

Năm1959,tôitừngviếttựtruyệnnhưmộtbàitậplớpsáuTronghaimươichíntrang,trangnàocũngviếtđượcmộtnửa,đầynhữngnétchữhămhởviếtvội,tôiđãmôtảchamẹ,anhem,thúnuôi,nhàcửa,sởthích,trườnghọc,cácmônthểthaovànhữngdựtínhtrongtươnglai.Bốnmươihainămsau,tôilạibắtđầuviếtmộthồikýkhác,lầnnàykểvềtámnămcưngụtạiNhàTrắngvớiBillClinton.TôinhanhchóngnhậnrarằngmìnhkhôngthểgiảithíchcuộcđờicủamộtĐệnhấtPhunhânmàkhôngđềcậpđếnđiểmkhởiđầu-làmcáchnàomàtôicóthểtrởthànhngườiphụnữđó,lầnđầutiênbướcvàoNhàTrắngngày20tháng1năm1993;đểđảmđươngmộtvaitròmớivànhữngkinhnghiệmsẽthửtháchvàbiếnđổitôimộtcáchkhôngngờ.

LúcbướcvàongưỡngcửaNhàTrắng,tôiđãđượcrèngiũakỹlưỡngtừnềnếpcủagiađình,từhọcđường,đứctintôngiáovàmọiđiềuđượchọctrướcđâyvớitưcáchlàcongáicủamộtngườicharấtbảothủvàmộtngườimẹphóngkhoánghơn,làmộtnhàhoạtđộngsinhviên,ngườibênhvựcchotrẻem,mộtluậtsư,vợcủaBillvàmẹcủaChelsea.

Trongtừngchương,tôimuốnthảoluậnnhiềuýtưởnghơnkhuônkhổchophép,đưavàonhiềunhânvậthơnđãnêutên,đếnthămnhiềunơihơnnhữnggìcóthểmôtảđược.Nếutôiđềcậpđếntấtcảnhữngaiđãgâyấntượng,tạocảmhứng,dạydỗ,tácđộngvàgiúpđỡtôitrongsuốtchặngđườngthìcuốnsáchnàyắtsẽphảidàyđếnvàitập.Mặcdùđãchọnlọc,nhưnghyvọngrằngtôisẽchuyểntảiđượcsựthúcđẩyvàcuốnhútcủacácsựkiệncũngnhưcácmốiquanhệđãảnhhưởngđếntôi,vàvẫntiếptụcđịnhhình,làmphongphúchođờisốngcủatôihiệnnay.

TừkhirờiNhàTrắng,tôiđãdấnthânvàomộtgiaiđoạnmớicủacuộcđờimìnhvớitưcáchlàmộtThượngnghịsĩHoaKỳđạidiệnNewYork,mộttráchnhiệmkhiêmtốnvàdễnảnlòng.XinkểđầyđủviệctôidờivềNewYork,chiếndịchtranhcửvàoThượngviệnvàvinhdựcùnglàmviệcvớinhữngaiđãbỏphiếuchotôivàomộtdịpkhác.NhưngtôihyvọnghồikýnàyminhhọaphầnnàovìsaokinhnghiệmtôicótừNhàTrắngđãgiúptôitranhcửthànhcôngvàoThượngviện.

TrongnhữngnămlàmĐệnhấtPhunhân,tôiđãtrởthànhmộtngườihọctrògiỏitrongviệchọccáchchínhphủphụcvụchonhândânnhưthếnào,Quốchộithậtsựhoạtđộngrasao,ngườidânnhậnthứcvềchínhtrịvàchínhsáchnhưthếnàoquabộlọccủabáochí,vànhữnggiátrịMỹcóthểđượcdiễndịchrasaotrongtiếntrìnhkinhtếvàxãhội.TôiđãhọcđượctầmquantrọngvềsựcanthiệpcủanướcMỹvàophầncònlạicủathếgiới,vàtôiđãpháttriểnmốiquanhệvớinhiềunhàlãnhđạocácnướccũngnhưmộtsựhiểubiếtvănhóacácnướcmàhômnaylạirấthữuích.Tôicũnghọcđượccáchtậptrungkhiphảisốngtrongtâmcủanhiềucơngiôngbão.

TôiđãđượcnuôidạyđểyêuThượngđếvàTổquốc,giúpđỡngườikhác,bảovệvàchechởnhữnglýtưởngânchủđãthôithúcvàdẫndắtconngườitựdotronglịchsửhơn200nămqua.Nhữnglýtưởngđóđượcnuôidưỡngtrongtôitừthuởxaxưa.Trởlạinăm1959,tôiđãmơướctrởthànhmộtnhàgiáohoặclàmộtnhàvậtlýnguyêntử.Nhàgiáocầnthiếtđể"đàotạonhữngcôngdântrẻ”màkhôngcóhọ,bạnsẽkhôngcóđược"mộtđấtnướcđúngnghĩa".NướcMỹcầnnhiềunhàkhoahọcbởilẽ"ngườiNgacósốnhàkhoahọcnhiềuhơnMỹgấpnămlần".Ngaythờiđó,tôilàmộtsảnphẩmcủađấtnướcvàthờiđại,hấpthunhữngbàihọccủagiađìnhvànhucầucủanướcMỹđểđịnhliệutươnglairiêngmình.Quãngđờituổithơtrongnhữngnăm1950vàtìnhhìnhchínhtrịthậpniên1960đãđánhthứccảmnhậncủatôivìbổnphậnvàsựtậntâmphụcvụđấtnước.Trườngđạihọc,trườngluậtvàhônnhânđãđưađẩytôivàotrungtâmchínhtrịcủaHoaKỳ.

Cuộcđờichínhtrịcủatôi,nhưtôivẫnthườngnói,làsựhọchỏiliêntụcvềbảnchấtcủaconngười,kểcảcủachínhmình.SựthamgiatrựctiếpcủatôivàohaichiếndịchtranhcửtổngthốngvànhữngtráchnhiệmcủamộtĐệnhấtPhunhânđãđưatôiđếntừngtiểubangtrongliênbangvàthămbảymươitámquốcgia.Ởmỗinơi,tôigặpgỡnhiềungười,thấynhiềuđiềugiúpmởmangđầuócvàtráitimtôi,giúptôihiểubiếtsâusắchơnvềnhữngmốiquantâmchungcủanhânloại.

TôibiếtrằngnướcMỹcóvaitròquantrọngđốivớiphầncònlạicủathế

giới;cácchuyếnviếngthămcủatôigiúptôihiểuthêmrằngphầncònlạicủathếgiớicũngquantrọngđốivớinướcMỹ.Lắngnghengườicủacácnướckhácnóivàcốhiểuđượchọnhậnthứcthếnàovềvịtrícủahọtrênthếgiớilàrấtcầnthiếtchotươnglaihòabìnhvàanninhtrongnướccũngnhưquốctế.Vớisuynghĩđó,tôiphảiđưavàođâynhữngtiếngnóimàchúngtaítthườngđượcnghethấy-tiếngnóicủaconngườitừmọinơitrênthếgiớiđangkhaokhátnhữngđiềugiốngchúngta:thoátkhỏiđóikém,bệnhtậtvàsợhãi,đượctựdonóilênvậnmệnhcủamình,khôngphânbiệtnguồngốchoặcđịavịtrongcuộcsốngcủahọ.Tôidànhmộtphầnđángkểtrongcáctrangsáchnàykểvềcácchuyếnđiranướcngoàicủatôibởitôitinrằngđấtnướcvàconngườilàquantrọng,vànhữnggìtôihọctừhọlàmộtphầnconngườicủatôingàynay.

HainhiệmkỳcủaClintonkhôngnhữngbaohàmmộtgiaiđoạnthayđổicủatôimàcòncủacảnướcMỹnữa.ChồngtôinhậmchứcTổngthốngvớiquyếttâmvựcdậynềnkinhtếquốcgiađangsuythoái,ngânsáchthâmthủngvàsựbấtcôngđanggiatănglàmhủyhoạicơhộichocácthếhệtươnglaicủanướcMỹ.

Tôiủnghộcôngviệccủaanhvàcầnmẫnchuyểntầmnhìnđóthànhcáchoạtđộngcảithiệncuộcsốngconngười,củngcốhơnnữaýthứcvềcộngđồngvàvềgiátrịdânchủtạiquênhàvàtrêntoànthếgiới.TrongsuốthainhiệmkỳcủaBill,chúngtôiđãđươngđầuvớisựchốngđốichínhtrị,thửtháchvềluậtphápvànhữngbikịchcánhân.Chúngtôicũngcónhữngsailầmnhưngườikhác.Nhưngkhianhấyrờichứcvụvàonăm2001,nướcMỹđãtrởnênmạnhmẽhơn,tốtđẹphơn,côngbằnghơn,sẵnsàngđươngđầuvớinhữngtháchthứccủathếkỷmới.

Tấtnhiên,thểgiớichúngtađangsốnghômnayrấtkhácbiệtvớithếgiớiđượcmôtảtrongcuốnsáchnày.Khitôiviếtnóvàonăm2003,thậtkhôngthểhìnhdungđượclàthờigiantôisốngởNhàTrắngmớichỉcáchđấyhainăm.Cứnhưđấylàmộtcuộcđờikhácbởisựkiệnngày11tháng9năm2001đãxảyra.Tổnthấtnhânmạng.Nỗiđaucủaconngười.Hốsâucònbốckhói.Kimloạibịvặnxoắn.Ngườisốngsóttantác.Giađìnhnạnnhânủnghoảng.Thảmhọakhôngthểnàonóihếtđược.BuổisángthángChínđóđãthayđổitôivàviệctôiphảilàmtrongcươngvịmộtThượngnghịsĩ,mộtcưdânNewYorkvàmộtngườiMỹ.NóthayđổinướcMỹtheomứcđộmàchúngtavẫncònđangtìmhiểu.Mọingườichúngtađangsốngtrênmộtvùngđấtmớivàbằngcáchnàođó,chúngtaphảibiếnnóthànhvùngđấtchungchomọingười.

TámnămtrongNhàTrắngđãthửtháchđứctinvàquanđiểmchínhtrịcủatôi,hônnhâncủatôivàHiếnphápnướctôi.TôitrởthànhmộtlưỡitầmséttrongnhưngtrậnchiếnchínhtrịvàýthứchệvềtươnglaicủanướcMỹ,làthỏinamchâmthuhútcảmxúc,cáihayvàđiềudởvềnhữngchọnlựavàvaitròcủangườiphụnữ.CuốnsáchthuậtlạicâuchuyệntôiđãtrảiquatámnămlàmĐệnhấtPhunhânvàlàmvợcủamộtTốngthốngnhưthếnào.Cóngườisẽhỏilàmsaomàtôicóthểviếtmộtcáchkháchquanvềnhiềusựkiện,conngườivànhiềuvấnđềmớidiễnratrongkhitôivẫncònmộtvaitròtrongđó.Tôiđãcốgắnghếtsứcđểthểhiệnnhữngđiềumìnhquansát,nhữngsuynghĩvàcảmxúcmàtôiđãđượctráiqua.ĐiềuđókhôngcónghĩađâylàmộtcuốnlịchsửtoàndiệnmàchỉlàmộttựtruyệnkểvềmộtthờikỳkhácthườngtrongcuộcđờitôivàđờisốngcủanướcMỹ.

MỘTCÂUCHUYỆNMỸ

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

TôikhôngsinhralàmộtĐệnhấtPhunhânhaylàmộtThượngnghịsĩ,cũngkhônglàmộtngườitheoĐảngDânchủ,mộtluậtsưhoặcmộtngườibảovệchonữquyềnvànhânquyền.Tôikhôngsinhralàmộtngườivợhoặcngườimẹ.TôiđượcsinhralàmộtngườiMỹvàogiữathếkỷhaimươi,vàomộtthờigianvàmộtnơimaymắn.Tôiđượctựdolựachọnnhữngđiềumàphụnữnướctôitrongcácthếhệtrướckhônghềcóvàrấtnhiềuphụnữkháctrênthếgiớingàynaycũngkhônghìnhdungrađược.TôirađờivàogiaiđoạnđỉnhđiểmcủasựthayđổixãhộidữdộivàthamgiavàonhữngcuộcđấutranhchínhtrịvềýnghĩacủanướcMỹvàvaitròcủanótrênthếgiới.

Mẹvàbàcủatôichưabaogiờsốngmộtcuộcsốngnhưtôi,bốtôivàôngtôicũngchẳngbaogiờtưởngtượngrađượccuộcsốngđónhưthếnào.NhưnghọđãbanchotôimộthứahẹnvềnướcMỹ,giúpchocuộcsốngvànhữngsựlựachọncủatôitrởthànhhiệnthực.

CâuchuyệncủatôibắtđầutừnhữngnămthángsauThếchiếnthứhai,khinhữngngườiđànôngnhưbốtôisaukhiđãphụcvụchotổquốcquayvềnhàđểổnđịnhlạicuộcsống,kiếmtiềnvànuôinấnggiađình.Đólàlúcbắtđầugiaiđoạn"BabyBoomer"-bùngnổtrẻmớisinh,mộtthờikỳlạcquan.HoaKỳđãđưathếgiớithoátkhỏihọaphátxít,vàbâygiờđanglàlúcquốcgiacủachúngtôilàmviệcđểhợpnhấtnhữngđốiphươngtrướcđâytrongthờihậuchiến,mởrộngnhữngđồngminhvàchìatayrachokẻthùxưa,bảovệnềnhòabìnhvàgiúptáithiếtmộtchâuÂuvàNhậtBảnđãbịtànphátrongchiếntranh.

ChodùcuộcchiếntranhlạnhvớiLiênXôvàĐôngÂuđãbắtđầunhưngbốmẹtôivàthếhệcủahọvẫncảmthấyantoànvàhyvọng.UythếcủanướcMỹcóđượckhôngphảichỉnhờvàosứcmạnhquânsự,màcòntừgiátrịcủachúngtôivàtừvôsốcơhộidànhchomọingườinhưbốmẹchúngtôi,nhữngngườiđãlaođộngcầnmẫnvàcótráchnhiệm.ĐólàthờikỳcủanhiềungườiMỹtrunglưugiàutiềnlắmcủa,vớimọithứphồnthịnh-nhàmới,trườngđẹp,côngviêngầnnhà,cộngđồnganninh.Tuyvậy,đấtnướcchúngtôivẫncònnhữngviệcchưagiảiquyếtcủathờihậuchiến,đặcbiệtlàvềvấnđềchủngtộc.ChínhthếhệsốngquaThếchiếnthứhaivàconcáihọđãýthứcđượcsựbấtcông,bấtbìnhđẳngvàthửtháchcủaviệcđưalờihứahẹncủanướcMỹđếnvớimọicôngdân.

http://sachvui.com/

BốmẹtôilàmộtthếhệđiểnhìnhđặtlòngtinvàokhảnăngvôtậncủanướcMỹ.NiềmtinđócủahọcónguồngốctừnhữngkinhnghiệmsốngquathờikỳĐạisuythoái.Họtinvàoviệclaođộngcầnmẫn-chứkhôngpháiđặcquyền,tinvàochínhmình-chứkhôngphảidựadẫmvàongườikhác.

Đólàthếgiớivàgiađìnhnơitôisinhravàongày26tháng10năm1947.ChúngtôithuộctầnglớptrunglưuởvùngTrungTâyvàthậtsựlàmộtsảnphẩmcủathờiđạivàđấtnước.Mẹtôi,DorothyHowellRodham,làmộtngườinộitrợsuốtngàyquanhquẩnbêntôivàhaiemtraitôi.Bốtôi,HughE.Rodham,làmchủmộtdoanhnghiệpnhỏ.Nhữngkhókhăntrongcuộcđờibốmẹđãdạychotôibiếtơncáccơhộitrongcuộcđờicủamìnhnhiềuhơnnữa.

Tôivẫncònngạcnhiênvềviệclàmthếnàomẹtôivớimộttuổithơđơnđộclạicóthểvượtlêntrởthànhmộtngườiphụnữtrìumếnvàđiềmđạm.Mẹtôisinhnăm1919ởChicago.Ôngngoạitôi,EdwinJohnHoweu,Jr.,vốnlàmộtlínhcứuhỏaởChicago,cướibàDellaMurray,làmộttrongchínngườiconcủamộtgiađìnhcónguồngốcphatrộncảPháp,Canada,Scotlandvàng1;iMỹbảnđịa.Ôngbàngoạitôirõrànglàđãkhôngchuẩnbịlàmchamẹ.Bàngoạitôithựcchấtđãbỏrơimẹtôikhibàmớilênbahoặcbốntuổi-luônbỏmặcmẹtôicảngàyvớimấyphiếuthựcphẩmcủamộtnhàhànggầnkhucănhộnămtầngởphíanamChicago.Ôngngoạitôiquantâmhơnmộtchút,thỉnhthoảngcómangvềmộtmónquà,nhưconbúpbêtonhờthắngđượctừmộtlễhội,chứkhôngphảilàsựgầngũigiađình.DìIsabelleđượcsinhranăm1924.Haichịemmẹtôibịđưađiđưalạitừnhàngườibàconnàyđếnnhàngườibàconkhác,hếttrườnghọcnàylạiđếntrườngkia,chẳngởnơinàođủlâuđểcóđượcbạnbè.Cuốicùngđếnnăm1927,ôngbàngoạitôi-lúcấyvẫncòntrẻ-quyếtđịnhlydịnhau.Đólàmộtviệchiếmhoivàrấtđánghổthẹntrongthờikỳấy.Chẳngaimuốnchămsócmấyđứatrẻ.MẹvàdìtôiđượcgửilênxelửatừChicagovềởvớiôngbànộicủahọtạiAlhambra,mộtthịtrấngầnSanGabrielMountainsphíađôngLosAngeles.Trongchuyếnđidàibốnngàyđó,mẹtôilúcđólêntámtuổiphảitrôngnomđứaembatuổicủamình.

MẹtôiởlạiCalifomiamườinăm,chẳngcólúcnàođượcgặplạimẹmìnhvàhiếmkhithấyđượcmặtbố.Ôngnộicủamẹ,Edwin,Sr.làmộtcựuthủythủngườiAnh.Ônggiaomấyđứatrẻchovợmình,Emma,làmộtngườiđànbỏmặcmẹtôitrừkhiépbuộcbàphảituântheonhữngluậtlệkhekhắttrongnhà.Emmakhôngkhuyếnkhíchkháchđếnnhàchơivàhiếmkhichophépmẹtôiđượcđidựtiệctùngbênngoài.VàomộtngàylễHalloween,khibàEmmabắtgặpmẹtôithamdựtròvòiquàvớilũbạncùngtrường,bàđãphạt

mẹtôiphảiởtrongphòngriêngcảmộtnăm,chỉtrừnhữnggiờlênlớphọc.Bàcấmmẹtôikhôngđượcăntạibàntrongbếphoặclacàtrongsântrướcnhà.HìnhphạtđộcácnàykéodàitrongnhiềuthángchotớikhichịcủabàEmmalàBelleAndresonđếnthămvàbắtphảichấmd

Mẹtôitìmravàiniềmkhuâykhỏaởbênngoàicănnhànghiệtngãđó.MẹthíchchạyxuyênquacánhrừngcamtrảidàinhiềudặmtrongthunglũngSanGabriel,đắmmìnhtrongmùihươngcủatráicâyđangchíndướiánhmặttrời.Vàobuổitối,mẹtrốnvàosáchvở.Bàlàmộthọctròxuấtsắcđượccácgiáosưkhuyếnkhíchđọcvàviếtthêm.

Lúclênmườibốntuổi,mẹtôikhôngcònchịuđựngđượccuộcsốngtrongnhàbànộicủamìnhnữa.Mẹtôitìmđượcviệcgiữtrẻ:chămsóchaiđứanhỏđểđổilấymộtcănphòngở,ănuốngvàbađôlamộttuần.Bàkhôngcònchútthờigianđểtheođuổihoạtđộngđiềnkinhvàkịchnghệngoạikhóamàbàyêuthích,cũngchẳngcótiềnđểsắmquầnáo.Mẹphảigiặtáomỗingàyđểmặcvớicáiváyduynhất.Trongmùalạnhgiá,chiếcáolencũnglàchiếcduynhất.Nhưngđầylàlầnđầutiênmẹtôiđượcsốngtrongmộtngôinhàmàởđó,ngườichavàngườimẹbàytỏtìnhthươngyêu,sựquantâmvàchămsócđốivớinhữngđứaconcủamình,nhữngđiềugiảndịmàtrướcđóbàchưabaogiờchứngkiến.Mẹtôithườngkểlạirằngnếukhôngcóthờigiansốngcùngmộtgiađìnhtốtđẹpnhưthế,cólẽmẹchẳngbaogiờbiếtđượccáchchămsócchogiađìnhvàconcáicủamìnhsaunày.

Saukhitốtnghiệptrunghọc,mẹtôidựtínhvàođạihọcởCalifornia.Nhưnglầnđầutiênsau10nămbàngoạitôi,Della,đãliênlạcvàmuốnmẹtôichuyểnvềsốngchungvớibàởChicago.Bàngoạivừalậpgiađìnhmớivàhứalàsẽlochomẹănhọctạiđó.NhưngkhiđếnChicago,mẹnhậnrarằngDellachỉmuốnmẹlàmngườiquảngiachứchẳnggiúpđỡgìviệchọchànhcả.Quáđaukhổ,mẹtôichuyểnvàoởtrongmộtcănhộnhỏvàtìmmộtcôngviệcvănphòngvớimứclươngmườibađôlachomộttuầnlàmviệcnămngàyrưỡi.KhitôihỏitạisaomẹlạiquayvềChicago,mẹđáp:"Vìmẹquáhyvọngnhậnđượctìnhthươngyêucủabàngoạicon.Niềmhyvọngấynhiềuđếnnỗimẹphảinắmlấycơhộiđểtìmrađiềuđó.Vàkhikhôngcóđượcđiềuaoướcđó,mẹkhôngcònbiếtphảiđiđâunữa".

Ôngngoạitôimấtnăm1947,vìvậytôichẳngbaogiờđượcgặpông.Nhưngtôibiếtbàngoạimình,Della,mộtngườiđànbàyếuđuốivàbêtha,luônluôndánmắtvàonhữngbộphimtruyềnhìnhnhiềutậpvàxalánhhiệnthực.Lúctôilênmười,trongmộtlầnbàđếntrôngnommấychịemtôi,tôibịcánhcổngcódâyxíchđậpvàomắtkhiđangchơiởsântrường.Tôichạyvềnhà

cáchđóbakhuphố,vừakhócvừaômđầuvớimáumeđầymặt.Bàtrôngthấytôivàngấtxỉungay.Tôiphảinhờngườihàngxómgiúpbăngbóvếtthương.Khitỉnhlại,bàphànnànrằngtôiđãlàmbàkhiếpvía-vàbàcóthểbịthươngnếulỡténhàoxuốngđấtlúcngấtđiấy.Tôiphảichờtớilúcmẹvềđểđượcđưađibệnhviệnkhâulạivếtthương.

Trongnhữngdịphiếmhoikhichophépngườikhácđivàothếgiớinhỏbécủamình,bàcóvẻrấtvui.Bàthíchcahátvàchơibài.KhichúngtôiđếnthămbàởChicago,bàthườngdẫnchúngtôiđếnKiddieland-Khuvườntuổithơ-hoặcrạpchiếuphimgầnđó.Khimấtnăm1960,bàvẫnlàmộtngườiphụnữbấthạnhvàbíẩn.NhưngchínhbàđãđưamẹtôiđếnChicago,vàđólànơimẹđãgặpchatôi,HughRodham.

BốtôisinhquánởScranton,Pennsylvania,làcongiữacủaôngbànộitôi-HughRodham,Si.vàHannahJones.DiệnmạonhưnhữngngườithợmỏthantócđenxứWalescủaônglàtừbênngoại.Giốngtínhbànộitôi,bốlàngườiươngngạnhvàcộccằn,nhưngkhiôngcườithìâmthanhnhưphátratừbêntrongvàlàmrungcảngười.Tôithừahưởnggiọngcườinàycủabố,cũnghaycườivanghahảlàmmọingườitrongnhàhàngphảiquayđầunhìnvàlàmmấyconmèopháthoảng,chạytrốnkhỏiphòng.

Scrantonvàothờitrẻcủabốtôilàmộtthànhphốcôngnghiệpthôkệchvớinhữngnhàxưởngbằnggạch,xínghiệpdệt,xưởngxelửa,mỏthan,vànhữngcănnhàgỗ.NhữngngườithuộchaidònghọRodhamvàJoneslànhữngngườilaođộngcầncùvàlàtínđồnghiêmtúccủaHộiThánh.

Ôngnộitôi,HughSi.,làngườithứsáutronggiađìnhcómườimộtcon.ÔngđilàmchoCôngtyScrantonLacetừkhicònnhỏvànămthậpniênsauđónghỉhưuvớichứcvụquảnđốc.Ônglàmộtngườimềmmỏng,nhẹnhàng,khátươngphảnvớibàvợdữdằn,HannahJonesRodham,ngườikhăngkhăngphảigiữđầyđủtêngồmbachữcủamình.Hannahthutiềnthuêcáccănnhàdomìnhlàmchủvàđiềukhiểngiađìnhcũngnhưbấtcứailọtvàotầmtaycủabà.Bốtôitônsùngbàvàthườngkểchochịemchúngtôinghecâuchuyệnbàđãcứuthoátbànchâncủaôngrasao.

Vàokhoảngnăm1920,bốtôivàmộtngườibạnđinhờsauthùngxecủamộtchiếcxechởnướcđácóngựakéo.Tronglúcmấyconngựađanggắngsứcleodốc,mộtchiếcxetảicóđộngcơđâmthẳngvàophíasauchiếcxekéovànghiếnnáthaichâncủabốtôi.Ôngđượcchởngayvàobệnhviệngầnnhấtvàcácbácsĩđãchorằnghaichânôngkhôngthểnàocứuchữađược-họđãchuẩnbịphẫuthuậtcắtbỏcảhai.KhiHannahđâmbổđếnbệnhviệnvàbiết

đượcdựtínhcủacácbácsĩ,bàcốthủtrongphòngmổvànóirằngkhôngmộtaicóthểchạmđếnđôichânconbàtrừphimuốncứuchúng.Bàyêucầuphảigọingayngườiemchồngcủamình,bácsĩThomasRodham,đanglàmviệctạimộtbệnhviệnkhácđếnngaylậptức.BácsĩRodhamxemxétchâncủabốtôivàtuyênbốrằng:"Khôngaiđượccắtbỏđôichâncủađứabénày".Bốtôitrướcđóđãngấtđivìđau,khitỉnhlạithấymẹmìnhđangđứngcanhgiữ,đoánchắcvớiôngrằngđôichâncủaôngđãđượccứuchữavàhứahẹnsẽđánhchoôngmộttrậnratròkhiôngđượcvềnhà.Đólàcâuchuyệngiađìnhmàchúngtôivẫnngheđinghelại,mộtbàihọckhiđươngđầuvớiquyềnlựcvàkhôngbaogiờbỏcuộc.

ẤntượngcủabàHannahđốivớitôilàmộtngườiphụnữquyếtđoánvớinănglựcvàsựthôngminhkhôngbiếtdùngvàođâu,vìthếbàđãcanthiệpvàochuyệncủabấtcứai.Ngườicontrailớn,bácWillardcủatôi,làkỹsưtạithànhphốScranton,nhưngôngchẳngbaogiờđiđâukhỏinơiấymàcũngchẳnglậpgiađình.Ôngmấtchẳngbaolâusaukhiôngnộitôichếtvàonăm1965.Ngườiconút,chúRussell,làđứaconđượcbàyêuthươngnhất.Chúhọcvàchơiđiềnkinhrấtgiỏi,tốtnghiệpykhoa,phụcvụquânđội,cướivợ,cóđượcmộtcongái,rồitrởlạiScrantonhànhnghềbácsĩ.Vàođầunăm1948,chúbịsuynhượcthầnkinh.ÔngbànộigọibốtôivềđểgiúpđỡchúRussell.Bốtôivừavềtớiđãthấychúđangtìmcáchquyênsinh.Bốtôipháthiệnchúđangtreocổtrêngácmáivàkịpcắtdâyđưachúxuống.ÔngbènđưachúvềChicagosốngvớigiađìnhtôi.

LúcchúRussellđếnnhàtôiởthìtôichỉmớitámhaychínthángtuổi.Chúấyngủtrênchiếcđivăngđặtởphòngkháchtrongcănhộchỉcómộtphòngngủcủachúngtôitrongkhichờđượcchữatrịtâmlýtạibệnhviệndànhchocựuchiếnbinh.ChúRusselllàngườiđẹptraivớimáitócvànghoevànướcdasánghơnbốtôi.Mộtngàynọ,lúcđượchaituổi,tôiuốngphảimộtchaiCocađựngđấydầuthôngdomộtngườicôngnhânvôýđểkhôngđúngchỗ.ChúRusselllậpứclàmtôinônrahếtvàđưađicấpcứu.Chúbỏngànhychẳngbaolâusauđóvàthườngnóiđùarằngtôilàbệnhnhâncuốicùngcủachú.ChúsốngtrongkhuChicagovàlàkháchthườngxuyêncủachúngtôi.ChúRussellmấtnăm1962trongmộttrậnhỏahoạndotànthuốcgâyra.Tôithươngbốtôivôcùng,trongbaonhiêunăm,ngườiđãcốgiữchoRussellđượcsống.Thuốcanthầnhiệnđạicólẽđãgiúpđượcchúvàtôiướcrằngngàyxưaphảichicóthuốcnày.BốmuốnbáotrựctiếpvớiôngnộitôivềcáichếtcủachúRussellvàchờchotớilúcôngđếnthăm.Cuốicùng,ôngnộitôicũngđượcnghevềcáichếtcủachúRussell,ôngđãngồikhócngaytạibànăntrongbếp.Ôngtôiđãquáđaukhổvàmấtbanămsauđó.

Dùbốtôiđạtđượcthànhcôngvềtàichínhvàocuốiđời,ôngbànộivàngaycảbốtôiđềuchorằng,bảnthânôngcũngkhônghoàntoànngoanngoãnhayđángtincậynhưônganh,Willard,cũngchẳngthôngminhvàgiỏigiangnhưđứaem,Russell.Bốtôiluôngâyrarắcrối,lúcthìlénláichiếcxemớitinhcủahàngxómđichơi,khithìtrượtváncóbánhxetronghànhlangcủanhàthờHộiGiámlýCourtStreettạimộtlễcầunguyệnbuổichiều.KhitốtnghiệptrườngTrunghọcCentralnăm1931,bốtôidựtínhvàolàmviệctrongxưởngsảnxuấtrenvớiôngnộitôi.NhưngngườibạnthânnhấtcủaônglạivừađượcPennStatetuyểnvàochơichođộibóngnhàtrường.Ngườibạnđóbảohuấnluyệnviênrằngsẽkhôngchịuthamgianếukhôngcóngườiđồngđộicủamìnhcùngchơi.Vìbốtôilàmộtvậnđộngviêntokhỏenênhuấnluyệnviênđồngý,vàthếlàbốtôivàođạihọccôngcủatiểubangđểchơichođộibóngNittanyLions.ÔngcònchơicảquyềnAnhvàthamgiahộisinhviênDeltaUpsilon.Tạiđó,nhưtôiđượcnghekểlại,bốtôitrởthànhmộtchuyêngianấurượugintrongbồntắm.Ôngtốtnghiệpnăm1935vàquayvềScrantonvớitấmbằngvậtlývàođúngcaotràocủathờikỳsuythoái.

Chẳngmộtlờibáotrướcchobốmẹ,ôngmộtmìnhnhảylêntàuhàngđivềChicagotìmviệc,trởthànhmộtngườibánvảimànquanhvùngMidwest.Khibốtôiquaylạiđểbáotinvàthuxếphànhlý,bàtôinổikhùnglênvàcấmôngkhôngđượcđiđâucả.Nhưngrồiôngbànộitôicũngnhậnthấyrằngcôngviệclúcnày.rấtkhótìmtrongkhigiađìnhcũngđangcầntiềnđểlochochúRusselltheohọcykhoa.ThếlàbốtôichuyểnđếnChicago.Suốtcảtuần,bốtôichạyquanhbánhàngtrênvùngthượngMidwest,từDesMoinestớiDuluth,rồiláixevềScrantonvàocuốituầnđểđưahếtsốtiềnkiếmđượcchomẹmình.DùbốtôinóirằngôngchuyểnđếnChicagolàvìlýdokinhtế,tôivẫntinđólàvìôngbiếtmìnhphảitáchrakhỏibànộitôinếuôngmuốnsốngmộtcuộcsốngchoriêngmình.

Lúcđó,mẹtôivừanộpđơnvàochânthưkýđánhmáychomộtcôngtydệtvàbắtgặpánhmắtcủachàngbánhànglãngtửHughRodham.Mẹbịhấpdẫnbởinghịlực,sựtựtinvàtínhhàihướctrongtínhcáchcủabố.

Saumộtthờigiandàitìmhiểu,bốmẹtôikếthônvàođầunăm1942,chỉmộtthờigianngắnsaukhiNhậtBảntấncôngTrânChâuCảng.HọchuyểnđếnmộtcănhộnhỏtrongkhuLincolnParkcủathànhphốChicago,gầnhồMichigan.BốtôiđăngkýthamgiamộtchươngtrìnhđặcbiệtcủahảiquânGeneTunney-têncủamộtnhàvôđịchquyềnAnhhạngnặng-vàđượcphâncôngđếncăncứhảiquânGreatLakes,cáchChicagomộtgiờxechạyvềphíabắc.Vớicươngvisĩquancấpthấp,bốtôiđảmnhiệmhuấnluyện

chohàngngànthủythủtrẻtrướckhiđưahọrakhơi,màphầnlớnđượctungvàothamchiếnởkhuvựcTháiBìnhDương.Bốtôikểlạirằngôngđãbuồnvôcùngkhitháptùngnhữngtânbinhtrênbờbiểnphíatây,đưahọlêntàuvàbiếtrằngnhiềungườitrongsốđsốngsótđểtrởvề.Saukhiôngmất,tôiđãnhậnđượcthưcủanhiềungườitừngphụcvụdướiquyềnông.Họthườnggửitheotấmhìnhchụpmộtlớphuấnluyệnthủythủnàođó,ngườibốđầytựhàocủatôiluônđứngphíatrướchoặcngaytrungtâmtấmảnh.Tôithíchnhấttấmảnhôngmặcquânphụcvàcườirạngrỡ.Trongmắttôi,ôngtrôngđẹptrainhưmộttàitửđiệnảnhthậpniên1940.

BốtôivẫngiữquanhệgắnbóvớigiađìnhmìnhởScrantonvàchởtừngđứacontừChicagovềScrantonđểlàmlễrửatộitạinhàthờHộiGiámlýCourtStreet,nơiôngđãdựthánhlễthờiniênthiếu.Bànộitôimấtkhitôitrònnămtuổi.Bàhầunhưđãlòakhitôibiếtđượcbà.Nhưngtôivẫnnhớviệcbàcốmặcchotôichiếcáovàbệntócchotôimỗisáng.Tôigầngũivớiôngnộihơn,ngườivềhưukhitôimớiđượcsinhra-vàđượcthưởngmộtchiếcđồnghồvàngsaunămmươinămlaođộngtạinhàmáy.Ôngnộitôilàmộtngườitốtbụngvàđúngmực,luôntựhàođeochiếcđồnghồvàngđótrênsợidâychuyềnvàdiệnbộcom-lêvớidâynịttreotềchỉnh.KhivềthămchúngtôiởChicago,ôngthườngcởibộcom-lêđóravàxắntayáolêngiúpmẹtôilàmviệcnhà.

Bốtôiluônnghiêmkhắcvớiconcái,nhưngôngcứngrắnvớimấyđứacontrainhiềuhơnđốivớitôi.Ôngnộitôithườngphảicanthiệpvàđiềuđókhiếnchúngtôicàngquýtrọngônghơn.MấychịemtôithườngdànhnhiềuthờigianởtrongcănnhàcủaôngtrênđạilộDiamondtạiScranton.Vàomỗidịphè,chúngtôidànhtrọnthángTámđếnởcănnhàvùngquêcủaôngđượcdựnglêntừnăm1921,cáchkhoảnghaimươidặmvềphíatâybắccủaScranton,trongdãynúiPocononhìnrahồWinola.

Cănnhànhỏởvùngquêkhôngcólòsưởitừcáibếplòbằngthépđúctrongnhàbếp,khôngcónhàtắmbêntrong,cũngchẳngcóvòihoasen.Chúngtôitắmbằngcáchbơilộitronghồhoặcđứngdướimáihiênđểđượcdộimộtthùngnướcxuốngđầu.Máihiênrộngrãitrướcnhàlàchỗchơiưathíchcủachúngtôivàcũnglàchỗôngtôichơibàivớichịemchúngtôi.Ôngdạytôichơibàipinooc,màtheoônglàmộtloạibàithúvịnhấtthếgiới.Ôngđọctruyệnvàkểchochúngtôinghetruyềnthuyếtvềcáihồmàôngchorằngnóđượcđặttheotênmộtnàngcôngchúangườidađỏ,Winola,ngườiđãtựtrầmkhibốnàngkhôngchophépcướimộtchiếnbinhđẹptraicủabộlạclánggiềng.

Cănnhàđóvẫnthuộcvềgiađìnhchúngtôivàtrởthànhnơinghỉhètruyềnthống.BillvàtôiđãdẫnChelseađếnhồWinola.lầnđầukhinóchưatrònhaituổi.Cácemtraitôiluônđếnnghỉhèởđấy.Thậtmaylàcănnhàđãđượcsửachữavàichỗtrongmấynămqua,cógắnthêmvòitắmhoasen.

Vàothậpniênnămmươi,rấtítngườixâynhàởcạnhconđườngxalộhailànxechạyngangphíatrướcnhưcănnhàvùngquêcủachúngtôi.Trongcánhrừngtrênnúiphíasaunhà,gấuvàmèorừngthườngxuấthiện.Bọntrẻconchúngtôithíchkhámphácácvùngthônquêlâncận,đidãngoạivàchạyxetrênconđườngphíasaunhà,câucávàbơithuyềntrêndòngsôngSusquehanna.Bốtôidạytôibắnsúngởsânsau.Chúngtôitậpnhắmbắnvàomấycáilonhoặctảngđá.NhưngtrungtâmcủamọihoạtđộngvẫnlàkhuvựctừhồWinolatrảidàitheoconđườngmònxuốngđếntiệmFoster.Tôicómấyngườibạntrongdịphè.Họdẫntôiđitrượtnướchoặcđixemphimđượcchiếutrênmànảnhbằngtấmvảilớnngoàitrờicạnhbờhồ.Dọcđườngđi,tôigặpvàingườimàtôikhôngnghĩrằngcóthểgặpđượcởParkRidge,nhưmộtgiađìnhmàbốtôigọilà"nhữngngườitrênnúi",họchẳngcầndùngđếnđiệnhayôtôgìcả.Mộtthằngnhóctrạctuổitôitronggiađìnhđóômxuấthiệntrênlưngngựatrướcnhàvàhỏitôicómuốncưỡingựađidạokhông.

Khitôilênmườihoặcmườimộtgìđó,tôiđãchơibàipinoocvớingườilớn-ôngnội,bốtôi,Willardvàđủloạingườikhác,gồmcảmộtngườicótínhcáchđángnhớđượcgọilà"LãoPete"vàHank,mộtkẻthuabàinổitiếngxấutính.Petesốngởcuốiconđườngđấtvàtớichơibàimỗingày,lúcnàocũngchửirủavàgiậmchânkhibắtđầuthua.Hankchỉđếnchơikhicómặtbốtôi.Ôngtakhậpkhểnhbướclênmấybậcthềmởhànhlangvớicâygậytrongtayvàhétlên:"Thằngnhóctócđencóởnhàkhông?Taomuốnchơibàiđây".Ôngtabiếtbốtôitừhồibốtôimớisinhravàđãdạybốtôicâucá.Ôngấychẳngbaogiờthíchthuavàthỉnhthoảnglạirờikhỏibàn,nhấtlàkhithuamộtvánbàitẻnhạt.

Khihếtchiếntranh,bốtôimởmộtcôngtynhỏkinhdoanhvảimànđặttênlàRodrikFabrics,đặtởtrungtâmmuabántrongkhuLoopcủaChicago.VănphòngđầutiêncủabốtôitrôngradòngsôngChicago.Lầnđầuđếnđây,tôimớiđượcbahoặcbốntuổi.Đểngănkhôngchotôiđếngầncửasổlúcnàocũngmởtoangđểđóngió,bốbảotôirằngcómộtconsóikhổnglồhungdữđangsốngbêndướiđóvàsẽnuốtgọntôinếutôirơixuống.Saunày,ôngmởmộtxưởnginlụatrongmộttòanhàởNorthSide.Ôngtuyểnnhâncôngthờivụvàhuyđộngcảmẹvàchịemtôilúcấyđãđủlớn,vàogiúpviệcin.Chúngtôithậntrọngđổmựcinvàorìatấmlụađểinramẫuhìnhlêntấmvải

phíadưới.Khichúngtôinhấctấmlụalênvàkéovềphíacuốibàn,hếtlầnnàyđếnlầnkhác,nótạonênnhữngmẫuhoavănxinhđẹpmàmộtsốtrongđódobốtôisángtácra.Tôithíchnhấtmẫucótên"Nhữngnấcthanglêncácvìsao".

Năm1950,tôilênbavàHugh,emtôivẫncònlàđứabésơsinh,bốtôiđãđủdưdảđểchuyểngiađìnhđếnởkhungoạiôParkRidge.CónhiềuvùngngoạiôthờithượngvàđượcnhiềungườiưathíchởphíabắcChicago,dọctheohồMichigan,nhưngbốmẹtôicảmthấythoảimáikhiđượcởtạiParkRidgecùngvớinhữngcựuchiếnbinhkhác.Bốmẹtôichọnnơinàycũngcònvìnơiđâycónhiềutrườngcônglậpnổitiếng,nhiềucôngviên,nhữngconđườngrợpbóngcây,hèphốrộngrãivànhàcửatiệnnghi.Mộtthịtrấncủanhữngngườitrunglưudatrắng,mộtnơimànhữngngườiphụnữởnhàđểchămsócconcáitrongkhiđànôngđónxeđilàmviệcởLoop,cáchđómườitámdặm.Nhiềungườichọnđilàmbằngxelửa,cònbốtôivìphảiđếnthămvàgiớithiệuhànghóavớinhiềukháchhàngnênôngláichiếcxecủagiađìnhđilàmmỗingày.

BốtôimuacănnhàhaitầngxâybằnggạchtạigócđườngElmvàWisner.Nhàcóhaisânthượng,mộthànhlangchebêntrongvàmộtmảnhvườnphíasauđượcràođểngănbọntrẻhàngxómquậyphávàleovàoháitrộmnhữngtráicherrytrêncây.Sauchiếntranh,dânsốbùngnổvànơinàocũngcóhàngtátrẻcon.Cólầnmẹtôiđãđếmđượctớibốnmươibảyđứatrẻsốngtrongkhuphốcủachúngtôi.

CạnhnhàtôilàbốnđứatrẻnhàWilliamsvàđốidiệnlàsáuđứakháccủagiađìnhO'Collaghan.Vàomùađông,ôngWilliamsđổđầynướcvàosânsauđểtạothànhmộtsânbăngchochúngtôichơitrượtbăngvàhockeyhànggiờsaukhitantrườngvàcảvàonhữngngàycuốituần.CònôngO'Collaghanthìtreomộtcáivòngbóngrổlênga-raxenhàmình.Nólôikéotrẻconkhắpnơitớichơitròném-nhặtvàthayngười,trò"ngựavàheo".Tròchơitôithíchnhấtlànhữngtròdochúngtôiđặtra,nhưlàtròchơiđồngđội"đuổivàchạy"-mộtkiểuchơitrốn-tìmnhưngkhóhơn,cùngvớimônbóngchàyhiệnđạivàbóngđámarathonvớicộtmốcgônlàmấyrãnhnước

Mẹtôilàmộtnữquảngiađúngnghĩa.Ngàynaymỗilầnnghĩđếnbà,tôilạihìnhdungramộtphụnữlàmviệcluôntay,dọngiường,rửachén,vàbàybiệnbànăntốivàođúngsáugiờchiều.TừTrườngField,tôivềnhàăntrưamỗingàyvàluônluôncómónxúpcáhoặcxúpgàvớiphômainướnghoặcbơđậuphụnghaybánhmìsandwichbologna.Tronglúcăn,mẹtôivàtôithườngnghechươngtrìnhtruyềnthanhMẹPerkinshoặcFavoriteStory.

Mẹtôicũngdànhnhiềuthìgiờchochịemtôi.Mãiđếnđầunhữngnăm1960,bàmớihọcláixenênvàothờiđiểmnàybàdẫnchúngtôiđibộkhắpnơi.Vàomùađông,bàbọcchúngtôitrongnhiềulớpchănvàquầnáoấm,đặtlênchiếcxetrượttuyếtvàkéotớicửahàng.Rồichúngtôigiữchặtmấymóntạpphẩmvàlàmcânbằngchiếcxetrênđườngvềnhà.Giữalúcphơiđồsaunhà,bàhaygiúptôitậpchơinémbónghoặcngồicạnhtôitrêncỏđểmiêutảhìnhdángcủacácđámmâybaytrênđầu.

Vàomộtmùahè,bàgiúptôitạonênmộtthếgiớidiệukỳtrongmộtthùngcác-tônglớn.Chúngtôidùngmấymiếnggươngđểtạonênhồnướcvànhữngnhánhcâynonđểlàmrừng.Vàtôiđãdựngnênmộtcâuchuyệnthầntiênvớivaidiễnlàmấyconbúpbê.Vàomộtmùahèkhác,mẹtôikhuyếnkhíchTony,emtraitôi,theođuổigiấcmơcủanólàđàomộtđườnghầmnốidàitớitậnTrungHoa.BàbắtđầuđọcsáchchonónghevềđấtnướcTrungHoavàngàynàonócũngdànhthờigianđàocáihốcủamìnhcạnhnhà.Thỉnhthoảngnóbắtgặpchiếcđũaănhoặcmiếngbánhmaymắnmàmẹtôiđãgiấusẵntrướcđó.

CậuemHughcủatôithậmchícònthíchphiêulưuhơnnữa.Khimớilàđứatrẻtậpđi,nóđãđẩyđượccáicửalênsânthượngvàhàohứngđàođượcmộtconđườnghầmchuidướilớptuyếtdàycảmétchotớilúcmẹtôipháthiệnra.Nhiềulầnnóvàlũbạnđãtớichơiớcáckhuđangxâydựngmọckhắpkhuphốvàkếtcụclàcảnhsátphảihộtốngchúngvềnhà.Mấyđứakiabịbắtlênngồitrênxetuầntra,cònHughthìnănnỉđượcđibộcạnhxeđểvềnhà.Nónóivớiviêncảnhsátvàchamẹtôirằngnóđãđượcdặnlàkhôngbaogiờđượcvàongồitrongmộtchiếcxecủangườilạmặt.

Mẹtôikhuyếnkhíchchúngtôitìmhiểuthêmvềthếgiớixungquanhbằngcáchđọcsách.Bàthànhcôngtrongviệcđóvớitôihơnlàvớimấyđứaemtôi.Mỗituần,bàđềudẫntôitớithưviện.Ởđó,tôithíchthúngấunghiếnhàngđốngsáchdànhchotrẻem.Giađìnhtôisắmđượcchiếcmáytruyềnhìnhkhitôiđượcnămtuổi,nhưngbàkhôngchochúngtôixemnhiều.Chúngtôithườngchơibài-War,Concentration,Slapiack-hoặccờMonopolyvàClue.Cũngnhưmẹ,tôitinrằngchơicờvàchơibàidạychotrẻconcáckỹnăngtoánhọcvàchiếnlược.Trongnhữngnămcònđihọc,tôicókhiphảinhờmẹtôigiúplàmbàitậpởnhà,chỉtrừmôntoánlàdànhchochatôigiúp.Bàgiúpđánhmáycácbàilàmcủatôivàgiúptôithựchiệncôngviệckhókhănlàmayđượcmộtchiếcváykhihọcmônnữcônggiachánh.

Mẹtôiyêuquýngôinhàvàgiađìnhmìnhnhưngvẫncảmthấygòbóvìcuộcsốngkhôngchobànhiềuchọnlựa.Điềumàngàynaymọingườithườngdễ

quênlàtrongkhiphụnữhiệnđạicóthểcórấtnhiềuđiềuđểlựachọnthìthếhệcủamẹtôichẳngđượcchọnlựalàbao.Mẹtôichỉbắtđầuđihọcđạihọckhichúngtôiđãkhálớn.Chẳnghềtốtnghiệp,nhưngbàđạtđượctínchỉtrongnhiềumônhọc,từlogicchođếnnuôidạytrẻcon.

Mẹtôicảmthấybấtbìnhkhichứngkiếnsựngượcđãibấtcứai,đặcbiệtlàtrẻem.Từkinhnghiệmbảnthân,bàbiếtđượclànhiềuđứatrẻ-dùchẳngtộitìnhgì-vẫnbịthuathiệtvàphânbiệtđốixửngaykhimớilọtlòng.Bàghétsựtựphụvàkiêucăngcủađạođứcgiảhơntấtcả.Bàdạychochịemtôihiểurằngmìnhchẳngtốtmàcũngchẳngxấuhơnai.KhicònlàmộtđứatrẻởCalifornia,mẹtôiđãthấynhữngđứatrẻMỹgốcNhậttrongtrườngbàtheohọcphảichịuđaukhổvìsựphânbiệtđốixửvàchếnhạocủanhữngđứahọctrògốcAnh.SaukhichuyểnvềChicago,bàvẫnthườngtựhỏichuyệngìđãxảyrachomộtbạnnamsinhmàbàquýmến.Bọntrẻgọinólà"Tosh",tênngắnthaychoToshihishi.Mẹtôigặplạingườibạnấylầnnữatrongbuổihọpmặtcựuhọcsinhlầnthứsáumươi,khibàđãvềAlhambrađểdẫnđầucuộcdiễuhành.Đúngnhưđiềubàđãnghingờ,ToshcùngcảgiađìnhbịgiamgiữtrongsuốtThếchiếnthứhai,nôngtrạicủahọbịtịchthu.Nhưngbàcũngthấyphấnkhởikhibiếtrằngsaunhiềunămvậtlộnvớikhókhăn,Toshđãtrởthànhmộtnhànôngtrồngrauthànhđạt.

Tôichịutácđộngcủanhưnggiátrịmàbốmẹtôitintưởng.Niềmtinchínhtrịcủatôiđãphảnánhchiềuhướngtưtưởngcủacảhaingười.MẹtôivềcănbảnlàmộtngườitheoĐảngDânchủnhưngbàđãgiữkínvìsốngtrongkhuParkRidgetheoĐảngCộnghòa.Cònbốtôilàmộtngườivữngvàng,tựlập,theoĐảngCộnghòabảothủvàrấttựhàovềđiềuđó.Ôngquảnlýtiềnbạcrấtcẩnthận.Chẳngtinvàochuyệntíndụng,bốtôiđiềuhànhcôngtytheochínhsáchtiềntraocháomúc.Niềmtincủabốtôicănbảndựatrênsựtựtinvàsángkiếncủachínhmình.Tuynhiên,ôngkhácvớinhữngngườitựgọimìnhlàbảothủngàynay,ônghiểurõtráchnhiệmcủamìnhđốivớingânsáchnhànướcvàvớitưcáchngườiđóngthuế,ôngđãhỗtrợviệcđầutưxâydựngxalộ,trườnghọc,côngviêncùngnhữngtiệníchquantrọngkhácchocộngđồng.

Bốtôikhôngchấpnhậnsựlãngphí.nhữngngườiđãsốngquathờikỳĐạisuythoái,nỗisợnghèođóichiphốilốisốngcủaông.Hiếmkhinàomẹtôiđượcmuasắmquầnáomới.Mẹvàtôithườngmấtnhiềutuầnlễđểthuyếtphụcbốtôivềviệcmuasắmmộtmónđồnàođó,chẳnghạnnhưmộtcáiváydànhchobuổikhiêuvũởtrường.Nếucácconquênđậynắpốngkemđánhrăng,bốnémluônnóquacửasổphòngtắm.Chúngtôiphảiđirangoàitìmtrongcácbụicây,ngaycảkhitrờiđổtuyết.Đấylàcáchôngnhắcchúngtôi

khôngđượclãngphíbấtcứthứgì.Chođếntậnngàynay,tôivẫnquentrútnhữngtráiôliuănkhônghếttrởlạivàolọ,góicấttừngmảnhnhỏphômaivàcảmthấycótộinếuvấtđinhữnggìcònsửdụngđược.

Bốtôilàmộtngườiquảnlýkhótính,nhưngchúngtôibiếtrằngônghếtlòngchămlochochúngtôi.Hồitôihọclớpbốn,thấytôilolắngvìgiảitoánquáchậmtrongbuổikiểmtrahàngtuầnvớicôgiáoMetzger,bốđánhthứctôidậysớmđểônlạibảncửuchươngvàdạytôilàmtoánchiavớinhiềusố.Vàomùađông,ôngthườngtiếtkiệmbằngcáchtắtbớtlòsưởivàobanđêm,rồithứcdậytrướclúcrạngđôngđểđốtlại.TôithườngbịđánhthứcvìtiếngồmồmcủabốcấtlênnhữngbàihátôngyêuthíchcủaMichMiller.Chịemtôiđềuphảilàmviệcvặttrongnhàmàkhôngmongnhậnđượcmộtxudằntúi."Bốnuôicơmcácconrồi,phảikhông?”bốtôihaynóivậy.Tôicóđượccôngviệclàmđầutiêntrongkỳnghỉhèkhitôilênmườibatuổi.TôilàmviệcchoParkRidge-ParkDistrict,mỗituầnbabuổisángvớinhiệmvụtrôngcoimộtcôngviênnhỏcáchnhàtôivàidặm.Vìbốtôiđãđilàmtừrấtsớmvớichiếcxeduynhấttrongnhà,tôiphảiđibộvàkéotheomộtchiếcxechấtđầybanh,gậybóngchày,dâyđểnhảyvàđủmọithứkháctrongcảlượtđivàvề.Kểtừnămđótôiluôncóviệclàmtrongmùahèvàthườnglàlàmcảnăm.

Bốtôiườicốchấp.Vàđểchoêmxuôi,tấtcảchúngtôiđềuphảiđiềuchỉnhchohợptheonhữngquanniệmcủaông.Giađìnhchúngtôivẫncónhữngcuộctranhluậnsôinổiquanhbànăntrongnhàbếp,vềđềtàichínhtrịhoặcthểthao.Tôiđãnhậnrarằngnhiềuquanđiểmkhácnhauvẫncóthểcùngchungsốngdướimộtmáinhà.Lúcđótôimớiđượcmườihaituổinhưngđãcónhữngýkiếnriêngtrongnhiềuvấnđề.Tôicũnghọcđượcrằngmộtngườinàođókhônghẳnlàxấunếubạncóýkiếnbấtđồngvớihọvàrằngnếubạnđãtinvàomộtđiềugìthìbạnnênchuẩnbịđểbảovệnó.

Bốmẹđãdạychúngtôiphảicứngrắnđểcóthểtồntạitrongmọihoàncảnhcủacuộcđời,muốnchịemtôiphảibiếttựđứngvững.ChỉmộtthờigianngắnsaukhichuyểnđếnParkRidge,mẹtôinhậnrarằngtôingạiđirangoàichơi.Mộtvàilần,tôivừachạyvềnhàvừakhóckểrằngmấyđứacongáibênkiađườnghayxôđấytôi.SuzyO’Callaghancómấyanhtrainênquenchơirấtmạnhtay.Lúcđótôichỉlàđứatrẻlênbốn,nhưngmẹerằngnếutôiđầuhàngsựsợhãithìsẽthànhthóiquentrongsuốtcảcuộcđời.Thếlàmộtngàykia,khitôichạyvàonhà,mẹngăntôilại"Đitrởrađó",bàralệnh,"vànếuSuzyđánhcon,mẹchophépconđượcđánhtrả.Conphảitựđứngvữngtrênđôichâncủamình.Cănnhànàykhôngcóchỗchonhữngngườihènnhát".Saunàymẹtôikểlạilàbàđãquansáttôitừphíasautấmmàncửanhàbếp,

thấytôihiênngangbướcquađường.Vàiphútsautôiquaylại,rạngrỡvìchiếnthắng."Bâygiờcòncóthểchơiđượcvớimấythằngcontrairồi",tôinói,“vàSuzysẽlàbạncon".Mẹtôilàvậyvàvẫnluônnhưvậy.

Thamgianhómhướngđạothiếunhirồisauđólàmnữhướngđạosinh,tôiđãthamgiavàocáccuộcdiễuhànhnhânngàyQuốckhánh4/7,cácchiếndịchvềthựcphẩm,bánhàngvàbấtkỳhoạtđộngnàokiếmđượccáchuyhiệuxuấtsắchoặcđượcsựủnghộcủangườilớn.Tôibắtđầugiữvaitròthủlĩnhcủalũtrẻconhàngxómtrongcáctròchơi,cácsựkiệnthểthao,cáccuộchộihè,trướchếtlàđểvuivàthứhaiđểquyêngópcácđồngnămxuvàmườixulàmcôngtáctừthiện.CómộtbứchìnhcũtrênmộttờbáođịaphươngParkRidgeAdvocatechụptôivàmộtsốbạnđangtraotặngmộttúitiềnchotổchứctừthiệnUnitedWay.Đólàkhitôiđượcmườihaituổi,chúngtôiđãquyêngópsốtiềnnàybằngcáchcùngvớicácbạnhàngxómtổchứcdiễnThếvậnhộigiảchokhuphố.

Nhữngngườithânnhưbốvàcáccậuemtôiđềulànhữngtínđồthểthaocuồngnhiệtnêntôicũnglàmộtcổđộngviênnhiệtthành,thậmchícònchơithểthaonữa.Tôiủnghộđộibóngcủatrườngmìnhvàđicổvũtrongnhiềutrậnkhicóthểthuxếpđược.TôiủnghộđộiCubsgiốngnhưgiađìnhtôivàhầuhếtcácnhàởkhuphốtôi.CầuthủyêuthíchcủatôilàErnieBanks.ỞkhutôithìviệcủnghộchođốithủWhiteSoxcủaCubstronggiảivôđịchMỹgầnnhưlàmộtđiềuphạmthượngnêntôicoiđộiYankeeslàđộimìnhủnghộtronggiảivôđịchMỹ,mộtphầnbởivìtôithíchMickeyMantle.Nhữnglờigiảithíchcủatôivềtínhđuatranh,đốiđịchnàytrongcácmônthểthaoởChicagođãbịbỏngoàitaitrongcuộcvậnđộngtranhcửThượngnghịsĩcủatôivàonhữngnămsaunàykhivẫncònnhữngngườidânNewYorkkhôngtinrằngmộtngườigốcChicagolạicóthểtuyênbốrằngthờibécôấyđãủnghộchomộtđộibóngtừBronx.

Tôichơitrongđộibóngmềmmùahèdànhchonữsuốtthờihọctrunghọc.Độicuốicùngmàtôithamgiađượcmộthãngphânphốikẹotạiđịaphươngtàitrợ.Chúngtôimặcvớtrắngđếnđầugối,quầnshortđenhoặcváyhồngđểquảngcáochohãngbánhkẹotrùngtênvớiđộilàGood&Plenty.NhữngđứatrẻvùngthườngtấpnậpđếncôngviênHinckeytheotừngnhóm,bơilộivàomùahètronglànnướcmátvàchơitrượtbăngtrênsânbăngkhổnglồngoàitrờivàomùađông.Chúngtôiđibộhoặcdùngxeđạpđểđếnkhắpmọinơi-đôikhibámtheocácxetảichạychậmđangphunmộtlànsươngthuốctrừsâuDDTvàolúcchạngvạngtốitrongnhữngthángmùahè.Lúcđókhôngaitrongbọnnghĩrằngthuốctrừsâulàđộchạicả.Chúngtôichỉnghĩthậtlàvuikhiđạpxexuyênqualànsương,híthàcáimùingọtngọtvàcay

nồngcủacọngcỏbịcắttrộnvớimùinhựađườngnóngbốclênlantỏatrongánhchiềutà.

ThỉnhthoảngchúngtôiđitrượtbăngtrênsôngDesPlainestrongkhicácôngbốsưởiấmvàchuyệntròbênđốnglửavềcácvấnđềthờisự,chínhtrị.Tuynhiên,"cuộcchiếntranhlạnh"làmộtkháiniệmmơhồvớitôivàthếgiớicủatôilúcấydườngnhưvẫnantoànvàổnđịnh.Tôikhôngbiếtđứatrẻnàocóbốmẹlyhônvàmãiđếnkhihọclêntrunghọc,tôimớibiếtngoàichếtgiàthìngườitacóthểchếtvìnhữngthứkhácnữa.Tôinhậnthấytìnhtrạngđượcbảobọcchởcheyênbìnhnàytạonênnhữngnhậnthứcngâythơ,nhưngđâylàđiềumàtôimongướcchomọitrẻem.

TôilớnlêntronggiaiđoạnxãhộiMỹchútrọngđếnnhữngkhuônmâuđạođứcđịnhsẵn.Tuynhiêntrongcáchgiáodụccótính"giatrưởng"đó,tôilạiđượcdạycáchchếngựcácáplựctừbênngoài.Mẹtôikhôngbaogiờmuốnnghevềviệccácbạntôiđangmặcgìhoặchọnghĩgìvềtôihoặcnhữngviệcđạiloạinhưthế."Conphảilàcon";mẹnói,"Conphảibiếtsuynghĩđộclập.Mẹkhôngquantâmlàmọingườiđanglàmnhưthếnào.Chúngtakhôngphảilàhọ.Conkhôngphảilàhọ."

Điềunàyhợpvớitôivìtôicũngcócảmnghĩgiốngnhưvậy.Dĩnhiêntôiđãnỗlựcđểhòađồng.Tôicũngángcủacongáinênđôikhitừchốiđeocáccặpkínhdàycộpmàtôiđãphảisửdụngtừnămlênchíntuổiđểkhắcphụcthịlựcyếukémcủamình.Bắtđầutừnămlớpsáu,bạnBestyJohnsonđãgiúptôirấtnhiềutrongviệcđiđứng.Đôikhitôitìnhcờđiquatrướcmặtcácbạnhọccùnglớpnhưnglạikhôngnhậnra,khôngphảivìtôikiêungạomàlàvìthịlựckém,tôithựcsựkhôngnhìnrahọ.Mãiđếnsaunàykhiởtuổibamươi,tôimớibiếtdùngkínhsáttròngđểcảithiệnthịlựccủamình.

TôivàBestyđượcchophépđixemkịchtạirạpPickwickvàocácbuổichiềuthứBảy.Mộtngàynọ,chúngtôiđãxemvởLovercomeBackvớidiễnxuấtcủaDorisDayvàRáchHudsonđếnhailần.SauđóchúngtôivàomộtquánănthưởngthứckhoaitâychiênvớiCocaCola.ChúngtôinghĩlàmìnhđãphátminhcáchănnhúngkhoaitâychiênvàonướcxốtcàchuavớinấmkhingườiphụcvụởquánănRobinHoodnóivớichúngtôilàcôchưathấyailàmnhưthếbaogiờ.MãiđếnkhigiađìnhtôibắtđầuđếncácnhàhàngMcDonald'svàokhoảngnăm1960thìtôimớibiếtthứcănnhanhlàgì.CửahàngMcDonald'sđầutiêntrongvùngkhaitrươngởvùnggầnthànhphốDesPlainesvàonăm1955nhưnggiađìnhtôikhôngbiết.Mãiđếnkhimộtcửahàngnữahoạtđộnggầnchúngtôihơn,ởthịtrấnNiles,thìchúngtôimớiđượcđếnthưởngthứcvàonhữngdịpđặcbiệt.Tôicònnhớđãthấysốlượng

bánhmìkẹpthịtđượcbánhiểnthịtrênbiểnhiệuGoldenArchesđãtăngtừconsốvàingànđếncảtriệucái.

Tôiyêumáitrườngvàmaymắnđượchọcvớinhữnggiáoviêngiỏi,tậntụycủaTrườngEugeneField,rồiTrườngRalphWaldoEmersonvàsauđólàTrườngEastandSouth.NhữngnămsaunàykhitôilàmChủtịchỦybanTiêuchuẩnGiáodụccủatiểubangArkansas,tôimớinhậnramìnhđãthậtmaymắnvìđượchọcởnhữngngôitrườngđượctrangbịđầyđủvớiđộingũgiáoviênđượcđàotạobàibảvàcácchươngtrìnhhọcchínhkhóa,ngoạikhóahoànchỉnh.Thậtlàbuồncườivềnhữnghồiứcmàtôicònnhớđếnbâygiờ:CôTaylorđọctruyệnWinniethePoohchocảlớphồilớpmộtvàomỗibuổisáng.CôCappuccio,côgiáodạylớphai,đốchúngtôiviếttừmộtđếnmộtngàn,mộtviệclàmmànhữngbàntaybénhỏcầmcáccâybútchìtotướngkhócóthểhoànthành.Bàihọcnàyđãdạytôiýnghĩacủaviệcbắtđầuvàkếtthúcmộtcôngtrìnhlớn.SaunàycôCappucciođãmờilớptôidựđámcướicủacô,ởđócôchínhthứctrởthànhbàO’Laughlin.Đâythậtsựlàmộtnghĩacửtuyệtvời,bởiđốivớicáccôbémớibảytuổiđầunhưchúngtôi,việcđượcchứngkiếncôgiáocủamìnhtrởthànhmộtcôdâuxinhđẹplàmộtdấuấnkhóquên.

Trongsuốtthờigianhọctiểuhọc,tôibịxemnhưmộtcôbénghịchngợmnhưcontrai.LớpnămcủatôicónhữngcậubébấttrịcủatrườngvàkhicôKrauserờikhỏilớp,côthườngnhờtôihoặcmộtnữsinhkhác"giữtrậttựlớp”.Ngaykhicôvừabướcrakhỏiphòng,lũcontraiđãbắtđầubàytrò,chủyếulàdochúngmuốnchọctứclũcongái.Tôicóuytínvìcóthểđươngđầuvớibọncontrai.Đólàlýdotôiđượcbầulàmđộitrưởngcủađộitrậttựvàonămsau.Đâylàmộtsựkiệnđượcxemlàghêgớmtrongtrường.Vaitròmớigiúptôihọcđượcbàihọcđầutiênvềcáchmộtsốngườisaunàyphảnứngtrongnhữnghoạtđộngbầucửchínhtrị.Mộttrongnhữngbạngáitronglớp,Barbarađãmờitôivềnhàăntrưa.KhichúngtôiđếnnhàthìmẹBarbara,đangbậnlàmvệsinhnhàcửabằngmáyhútbụi.Bàbảocôcongáivàtôicứtựlấybánhsandwichphếtbơđậuphộngđểdùngbữatrưa.TôikhôngnghĩngợigìcảchođếnkhichúngtôichuẩnbịquayvềtrườngvàchàotạmbiệtmẹBarbara.

Bàhỏicôcongáilýdotạisaochúngtôilạiđisớmnhưvậy.Barbaratrảlờilà“BởivìHillarylàđộitrưởngđộitrậttựvàphảiđếntrườngtrướccácbạnkhác.”

“Ồ,nếumẹbiếttrướcthìmẹđãdọnchocácconmộtbữaănngonrồi."

Côgiáodạylớpsáucủatôi,ElisabethKing,dạychúngtôimônngữphápnhưngcôcũngkhuyếnkhíchchúngtôisuynghĩvàviếtsángtạo,vàthườngđốchúngtôithửđưaramộtsốdạngtừngữmới.Nếuchúngtôichậmchạphoặcthụđộngtrongviệctrảlờicâuhỏi,cônói"Cácemcònchậmhơncảsênbòlênnúivàomùađông".CóthườngdiễngiảicáccâuthơcủaMatthew:"Đừnggiấucáiđèncủacácconởxóbếpmàphảimạnhdạnmangnórathắpsángchođời".Côkhuyếnkhíchtôi,BestyJohnson,GayleElliot,CarolFarleyvàJoanThroopviếtvàđóngmộtvởkịchvềnămcôgáithựchiệnmộtchuyếnduhànhtưởngtượngđếnchâuÂu.ChínhcôKingcũnglàngườiđưarađềbàiđểtôiviếttựtruyệnđầutiêncủamình.TôiđãtìnhcờtìmlạiđượcnótrongmộtcáihộpgiấycũsaukhitôirờikhỏiNhàTrắngvàviệcđọclạitựtruyệnnàyđãlàmtôihồitưởnglạinhữngnămthángtuổihọctrò.Hồiấy,tôirấtngâythơvàhầunhưchỉquantâmvềgiađình,họchành,thểthao.Nhưngrồithờilàmhọcsinhcũngkếtthúcvàtôibướcvàomộtthếgiớiphứctạphơnnhữnggìtôitừngđượcbiếttrướcđó.

TRƯỜNGĐỜI

“Điềugìbạnkhônghọcđượctừmẹmìnhthìsẽhọcởtrườngđời”làmộtcâunóimàtôitừngđượcnghetừbộlạcMasaiởKenya.Trướcmùathu1960,thếgiớicủatôidầndầnrộngmởvàcáccảmnhậnchínhtrịcủatôicũngpháttriển.JohnF.KennedyđãthắngcửTổngthốngtrướcsựsữngsờcủabốtôi.ÔngđãủnghộPhóTổngthốngRichardM.Nixonvàthầydạytôimônxãhộihọcởlớptám,ôngKevin,cũngvậy.ThầyKevinđãđếntrườngngaysaungàybầucử.ÔngchỉchochúngtôinhữngvếtbầmtímtrênngườimàôngnóirằngđãnhậnlãnhkhicốgắngchấtvấncáchoạtđộngcủacácquansátviênbầucửtrongbộmáyDânchủtạikhuvựcbầucửcủaôngtạiChicago.BestyJohnsonvàtôiđãrấtuấtứckhinghecâuchuyệncủaông,nócàngcủngcốniềmtincủabốtôilàsựgianlậntrongviệckiểmphiếubầucủaThịtrưởngRichardJ.DaleyđãđemvềchiếnthắngchoTổngthốngKennedy.Trongsuốtkhoảngthờigianăntrưa,chúngtôiđãgọiđiệnthoạicôngcộngngoàicăn-tintrườngđếnvănphòngcủaThịtrưởngDaleyđểkhiếunại.ChúngtôiđãđượcmộtphụnữrấtdễthươngtiếpmáyvàbàtacamđoanrằngsẽchuyểnthôngđiệpcủachúngtôiđếnngàiThịtrưởng.

Mộtvàingàysauđó,BestynghetinvềmộtnhómngườiCộnghòakêugọitìnhnguyệnviênkiểmtradanhsáchcửtriđốithànhphốvào9giờsángthứBảy.Bestyvàtôiđãquyếtđịnhthamgiavụnày.Chúngtôibiếtlàbốmẹmìnhkhôngđờinàođồngýnênđãkhôngxinphéphọ.Chúngtôiđixebuýtxuốngtrungtâmthànhphố,đibộtiếpđếnkháchsạnvàđượchướngdẫnvàomộtphòngkhiêuvũnhỏ.Chúngtôiđếnbànthôngtinvàbảohọlàmìnhđếnđâyđểgiúpđỡtheolờikêugọi.Sốngườithamgiacóvẻíthơnkỳvọng.Mỗingườichúngtôiđượcgiaomộtchồngcácdanhsáchđăngkýcửtrivàđượcphânvàocácnhómkhácnhau.Họđưachúngtôiđếncácđịađiểmkhácnhau,thảxuốngởđóvàbáolàsẽtrởlạiđónmộtvàigiờ

BestyvàtôitáchravàđicùngvớinhữngngườihoàntoànxalạTôiđicùngvớihaingườikhác.HọchởtôiđếnvùngSouthSide,thảtôixuốngxetạimộtkhudâncưnghèovàbảotôigõcửatừngnhàdânhỏitêntuổiđểđốichiếuvớidanhsáchđăngkýcửtrinhằmtìmrachứngcứgianlậnbầucử.Tôirấthănghái,đếnmứcngờnghệch,vàkhôngchútsợsệt.Tôitìmđượcmộtkhunhàtrốngđượcliệtkêlàđịachỉcủachừngmộtchụccửtri.Tôiđánhthứcnhiềungười,khiếnhọvộivàngramởcửahoặcquátmắngxuađuổitôi.Thậmchítôiđãvàomộtquánbarcómộtnhómngườiđangchèchénđểhỏixemcóngườinàotrongdanhsáchcủatôihaykhông.Đámđànôngnhìntôimộtcáchsửngsốtđếnnỗihọlặngđitronggiâylátkhitôiđưaravàicâuhỏi.

Vừalúcđó,ngườiphụcvụquầybarđếnvàbảotôinênquaylạisauvìchủquánkhôngcómặt.

Saukhihoànthànhcôngviệc,tôiđứngởmộtgócđườngđợixeđếnrước.Tôirấtsungsướnglàđãtruytìmrabằngchứngchochínhkiếncủabốtôilà"DaleyđãgianlậnkếtquảbầucửchoKennedy".

Dĩnhiênkhivềnhà,tôikểlạingayvớibốtôiđãđiđâu.Ônggiậnđiênlên.ĐimộtmìnhxuốngtrungtâmkhôngcóngườilớnđikèmđãlàkhônghayrồichứđừngnóichiđếnviệcdámđếnkhuSouthSide.BốtôinổitrậnlôiđìnhnóirằngKennedysẽlàTổngthống,chodùchúngtôicóthíchviệcnàyhaykhông.

NămhọcđầutiêntạitrườngTrunghọcMaineEastlàmộtcúsốcvềvănhóađốivớitôi.Cáitrườnghọcbéxíutiếpnhậnđăngkýcủanămngànhọcsinhdatrắngthuộcđủthànhphầnkinhtế,xãhộivàsắctộc.Tôivẫncònnhớcảmgiáclầnđầutiênvàolớpchủnhiệm,phảinépsáttườngđểtránhcảnhchenlấnxôđẩycủađámhọcsinh.Tấtcảhọtrôngcóvẻlớncvàtrưởngthànhhơntôi.Đểchuẩnbịvàotrunghọc,trướcđómộttuầntôiđãquyếtđịnhđểmộtkiểutóccóvẻ"ngườilớn"hơn.Vàchínhđiềuđóđãkhởiđầuchomộtnỗikhổsởcủatôivềmáitóc.

Chotớilúcđó,tôivẫnđểtócdài,buộctheokiểuđuôigàhoặccàimộtdảiruy-băngtrênđầu.Khimẹvàtôimuốnđilàmtócthìchúngtôithườngđếnchỗngườibạnthâncủamẹ,côAmaliaToland,trướcđâyđãtừnglàchuyênviêngiảiphẫuthẩmmỹ.CôAmaliavừachuyệntròvớimẹtôi,vừachămsóctócchohaimẹcon.Tuynhiên,tôimuốnđihọctrunghọcvớimáitóctémgiốngnhưkiểucácbàchịmàtôingưỡngmộ.Thếlàtôinănnỉmẹdẫntôiđếnmộttiệmlàmtócthờitrang.Mộtngườihàngxómđãgiớithiệumộtngườithợlàmtóccócửahiệutạimộtcănphòngnhỏkhôngcócửasổnằmsaucáicửahàngtạphóagầnđó.Khiđếntiệm,tôiđưachoanhtamộtbứchìnhcókiểutócmàtôiaoướcvàngồiđợinóhiệnratrênđầumình.Anhtavừanóichuyệnvớimẹtôi,vừacầmkéocắt,xoayvòngquanhtôi.Tôilặngđivìsợhãikhianhtacắtđứtmộtmảngtóclớnrakhỏiphầnđầubênphảicủatôi.Tôithétlên.Rồithìanhtacũngnhìnvàonơitôichỉvànói,"Ồ,cáikéocủachúchắclàhơiquátay,chúsẽphảicắtluônbênkiachođều".Kinhhoàng,tôinhìnphầntóccònlạibênkiabiếnmất.Trongmắttôilúcđó,cáiđầucủamìnhtrôngthậtgiốngmộtcủatisô.Ngườimẹtộinghiệpcủatôicốgắngtrấnantôinhưngtôithìchỉnghĩrằngcuộcđờimìnhthếlàtàn.

Tôikhôngchịurakhỏinhàmấtmấyngàychođếnkhitôinghĩracáchmua

mộtđuôitóchoặcmộtmáitócgiảtạicửahàngBenFranklin'sFiveandDimeđểgắnnólêncáiđầuđángthươngcủamình,giấumốigắndướimộtdảiruy-băngvàcứgiảvờnhưcáitaihọabịkéotrượtchưabaogiờxảyra.Thếlàtôilàmngayvàviệcđógiúptôitránhkhỏicảmgiáckhôngtựnhiên,bốirốivàongàykhaigiảng.Nhưngrồimộthôm,tôikhônggiữđượcbímậtđóvìErnestRicketts,biệtdanh"Ricky".Cậuấylàbạntôitừthuởhaiđứacùngđihọcmẫugiáo.Hômấy,khitôiđangbướcxuốngcầuthanglớngiữakhulớphọcthìRickyđangđilêncầuthang.Cậutachàotôi,đợitôiđingangquavàthếlà,nhưcậutađãtừnglàmnhiềulầntrướcđó,túmlấycáibímtócđuôingựacủatôi.Nhưnglầnnày,nótuộtraluônvàcảbímtócnằmtrongtaycậuta!Lýdomàchúngtôivẫncònlàbạnbèchođếnhômnaylànhờcậutakhôngnóithêmlờinàotrướcsựtủihổcủatôi.Thayvàođó,cậutacầmlấybímtócđưalạichotôi,xinlỗilàđãlàmrơitóccủatôivàbỏđimàkhônggâyrabấtkỳsựchúýnàovàocáigiâyphúttồitệnhấtđó-ítralàtồitệnhấtchođếnthờiđiểmấycủađờitôi.

Nhưngtrườngtrunghọccủatôivàonhữngnămđầu1960giốngnhưtrongbộphimGreasehoặcchươngtrìnhtruyềnhìnhHappyDays.TôitrởthànhChủtịchCâulạcbộnhữngthànhviênáimộFabian,thầntượngcủagiớitrẻ,gồmcótôivàhainữsinhnữa.ChúngtôixemEdSullivanShowvàomỗibuổitốiChủnhậtcùngvớigiađìnhmình,ngoạitrừbuổitốitrìnhdiễncủaBeatlesvàongày9/2/1964đãtrởthànhmộtsựkiệncủanhóm.PaulMcCartneylàthànhviênBeatlesưathíchcủatôi.Vàthếlàcócáccuộctranhcãivềthầntượngcủamỗingười,đặcbiệtlàvớiBesty,ngườiluônluônthầntượngGeorgeHarrison.TôicóvéxembuổitrìnhdiễncủabannhạcRollingStonesởMcCormickPlaccthuộcthànhphốChicagovàonăm1965.Bàihát(ICan’tGetNo)Satisfaction,đãtrởthànhmộttuyênngônvềtấtcảnhữnggìdằnvặttâmtưcủagiớitrẻlúcbấygiờ.Nhiềunămsau,khitôigặpcácthầntượnghồitrẻcủamìnhnhưPaulMcCartney,GeorgeHarrisonvàMickJagger,tôiđãkhôngbiếtlàmìnhsẽbắttayvớihọhaylànhảycẫnghétlênvìsungsướng.

Chodùbịảnhhưởngbởilốisống"vănhóathanhniên"đượchìnhthànhtừtruyềnhìnhvàâmnhạc,luôncónhữngnhómkhácnhautạorasựđadạngtrongtrư̖ngnhư:nhómthíchthểthao,nhómhoạtnáoviên,cácloạihộicủahọcsinh,nhómhọcsinhgiỏi,nhómhọcsinhquậyphá.Cónhữnglốiđitrongtrườngmàtôikhôngdámbướcvàovìnghengườitanóirằngcónhữnghọcsinhchiếmlĩnh"địabàn"đóvàhọcóthểbắtnạthoặcgâykhódễchonhữnghọcsinhkhác.Chỗngồitrongcăn-tintrườngđượcquyđịnhbởicácranhgiớivôhìnhmàlũhọctròchúngtôingầmhiểu.Nămtôihọclớpmườimột,nhữngcăngthẳng,tranhchấpâmỉđãbộtphátthànhcáctrậnẩuđảgiữa

cácphenhómtạikhuđểxesautrườnghoặctrongcáctrậnđấubóngđávàbóngrổ.

BanQuảnlýtrườngnhanhchóngcanthiệpvàthànhlậpmộtnhómhọcsinhđượcgọilàỦybanGiátrịVănhóabaogồmcácthànhviênđạidiệntừcácnhómhọcsinhkhácnhau.ThầyHiệutrưởng,TiếnsĩClydeWatsonđềnghịtôithamgiaỦybannày,giúptôicócơhộigặpgỡvàtròchuyệnvớinhữnghọcsinhmàtrướcđâytôikhôngbiếthoặcnétránhtiếpxúc.Ủybancủachúngtôiđưaracáckhuyếnnghịcụthểđểxâydựngtínhkiềmchếvàgiảmbớtnhữngsựcăngthẳnggiữacácnhómhọcsinh.Mộtsốngườitrongbọntôiđượcyêucầuxuấthiệntrêncácchươngtrìnhtruyềnhìnhđịaphươngđểthảoluậnnhữnghoạtđộngmàchúngtôiđãthựchiện.Đâykhôngnhữnglàcơhộiđầutiênđểtôixuấthiệntrêntruyềnhìnhmàcònlàkinhnghiệmđầutiêncủatôikhinỗlựctrìnhbàythuyếtđanguyên,sựtôntrọngvàthônghiểulẫnnhau.Nhữnggiátrịnàycầnđượcđịnhhướng,thậmchíngayởmộttrườngtrunghọcthuộcngoạiôChicago.BởivìmặcdùđạibộphậnhọcsinhlàngườidatrắngvàtheoCônggiáonhưngchúngtôivẫnnhậnthấycóhiệntượngcôlậphoặcnóixấunhau.Ủybanđãchotôicơhộikếtthânvớinhiềungườibạnkhácnhau.Sauđómộtvàinăm,khitôidựmộtvũhộitạihộiquánYMCAởđịaphươngvàbịmộtsốgãthanhniênbắtđầugiởtròthìmột"đạica",trướcđâytừnglàcựuthànhviêncủaỦybannày,đãưngtaynàylàhãyđểtôiyênbởivìtôi"chơiđược".

Tuynhiên,mọisựkhôngphảiluônthuậnlợitrongsuốtnhữngnămtrunghọccủatôi.Ngày22tháng11năm1963,khitôingồitronglớphọcgiờhìnhhọcvàđangđánhvậtvớicácbàitoánhìnhcủathầyCraddockthìmộtgiáoviênđếnlớpthôngbáolàTổngthốngKennedyđãbịbắntạiDallas.ThầyCraddock,mộttrongnhữnggiáoviênmàtôirấtquýmếnvàcũnglàgiáoviênchủnhiệmlớptôiđãthốtlên"Cáigì?Khôngthểcóchuyệnđó!".Vàôngchạyrakhỏilớphọc.Khiquayvề,thayxácnhậnlàcómộtkẻnàođóđãbắnTổngthốngvàđócóthểlàphenhóm"JohnBircher",mộttổchứccựchữuchốnglạiTổngthốngKennedy.Ôngbảochúngtôiđếnhộitrườngđềchờnghethêmthôngtin.Cácphònghọcimphăngphắctrongkhihàngngànhọcsinhkéođếnhộitrườngtrongtâmtrạnghoangmang,ngờvực.Cuốicùng,thầyhiệutrưởngđếnvàchochúngtôiđượctantrườngsớm.

Khivềnhà,tôithấymẹmìnhđangngồitrướctruyềnhìnhxemWalterCronkite.CronkitethôngbáolàTổngthốngKennedyđãtừtrầnvàolúc1giờchiều.BàthúnhậnbàđãbỏphiếuchoKennedyvàcảmthấyrấttiếcchovợconcủaTổngthống.Tôicũngvậy.Tôicũngcảmthấyrấttiếcchođấtnướcmìnhvàtôimuốngiúpđỡbằngmộtcáchnàođó,mặcdùtôikhông

hìnhdungralàphảilàmnhưthếnào.

Tôiđặtnhiềuniềmtinvàoviệcđilàmđểkiếmsốngvàtôicótoànquyềnlựachọnnghềnghiệptheoýmình.Tôimaymắncóđượcbốmẹlànhữngngườikhôngbaogiờcốbắtéptôiphảitheomộtconđường.Tôinhớlàchưabaogiờbốmẹhoặcthầycôbảotôihaycácbạntôirằng"Congáikhôngthểlàmcáinàyhoặc"Congáikhôngnênlàmviệckia".Mặcdùcókhithôngđiệpnàyđượcthểhiệnbằngnhữngcáchkhác.

TácgiảJaneO'Reilly,ngườitrưởngthànhvàothậpniên1950,đãcómộtbàiviếốitiếngđăngtrêntạpchíMsvàonăm1972,hồitưởngnhữnggiâyphúttrongcuộcđờimìnhvàonhữngnăm1950,khibànhậnramìnhđangbịđánhgiáthấpchỉvìlàphụnữ.Bàmôtảcáikhoảnhkhắcbàngộrađiềuđóbằngmộttừrấttượngthanhlàclick!-giốngnhưmộtcơchếbậtsángmộtbóngđèntròn.Điềuđóquárõràngvàhiểnnhiêntrongcácquảngcáotuyểnngười-chođếngiữanhữngnăm60vẫncònđượcchiaralàmcácmụcriêngbiệtdànhchonamvànữ-hoặcnóđượcthểhiệndướidạngkhónhậnrahơnnhưphảinhườngphầnmặttrướccủatờbáochotintứcmàquýôngquantâmvàđànhphảibằnglòngvớinhữngtrangsaudànhchophụnữ,đểcácôngthuậntiệnmàđọccáctintứcsốtdẻo!

Cũngcónhiềulúctôicảmthấygiốngnhưthế.Tôiluônbịlĩnhvựcthámhiểmkhônggianhấpdẫn,cólẽmộtphầnvìbốtôirấtlolắngvềviệcHoaKỳbịtụthậusovớiNgatronglĩnhvựcnày.LờithềcủaTổngthốngKennedyđưangườilênmặttrăngđãcổvũtôirấtnhiềuvàtôiđãviếtthưchoNASA,tìnhnguyệnthamgiavàolớphuấnluyệnphicôngvũtrụ.Tôiđãnhậnđượcmộtbứcthưhồiđáp,báorằnghọkhôngnhậnphụnữtrongchươngtrình.Đólàlầnđầutiêntôivấpphảimộttrởngạimàtôikhôngthểnàovượtquabằngnỗlựcvàlòngquyếttâm,điềunàylàmtôicảmthấybịxúcphạm.Dĩnhiên,dùkhôngkểyếutốgiớitínhthìvớithịlựckémvàthểchấthạngxoàngcủabảnthân,tôicũngsẽbịloại.Nhưngtìnhtrạngphânbiệtđốixửnàyđãkhiếntôitổnthươngvàsaunàygiúptôicảmthônghơnvớinhữngailâmvàotìnhcảnhtươngtự.

Ởtrườngtrunghọc,mộttrongnhữngbạngáithôngminhnhấtcủatôiđãbỏcáclớpbồidưỡnghọcsinhgiỏichỉvìbạntraicủacôkhôngtheohọc.Mộtngườibạnkhácthìlạikhôngmuốnđiểmcácmônhọccủamìnhđượcniêmyếttrênbảngvìcônàngbiếtlàmìnhsẽđạtđiểmcaohơnchàngtraimàcôđangyêu.Cáccôgáàyhiểunhữngdấuhiệuvănhóa,hoặctếnhịhoặclộliễu,đểtuântheonhữngkhuônmẫuđịnhsẵnchogiớitínhcủamình,nhằmtránhviệctrộihơn,giỏihơnnhữngcậucontraixungquanhhọ.Tôicũngđểývài

chàngtraithờitrunghọcnhưngtôichưabaogiờhòhẹnvớiaimộtcáchnghiêmtúc.Đơngiảnlàtôikhôngthểnàotưởngtượnglàcóthểtừbỏhọcđạihọchoặckhôngđilàmđểlậpgiađìnhkhimàmộtsốngườibạngáicủatôilạiđanglậpkếhoạchnhưthế.

Tôiquantâmđếnchínhtrịtừhồibévàthíchmàigiũacáckỹnăngtranhluậncủamìnhvớicácbạn.TôithườngépngườibạnRickyRickettstộinghiệpcủamìnhvàocáccuộctranhluậnthườngngàyvềcácvấnđềhòabìnhthếgiới,tỉsốcáctrậnbóngchàyhoặcbấtkỳchủđềnàomàtôichợtnghĩra.TôiđãtranhcửthànhcôngvàoHộiđồnghọcsinhvàlàmlớpphókhicònhọclớpbốn.TôicũnglàmộtthànhviêntíchcựccủaĐoànThanhniênCộnghòavàsaunàylàthànhviêncủatổchứcGoldwatervớibộđồngphụcmiềnviễntây,độimũrơmcaobồicóđínhkhẩuhiệu"AuH20".

GiáoviêndạySửlớpchíncủatôilàthầyPaulCarlsonluônlàmộtnhàgiáotậntụyvàlàmộtngườiCộnghòarấtbảothủ.ThầyCarlsonkhuyếnkhíchtôiđọccuốnsáchvừamớixuấtbảnTheConscienceofaConservativecủaThượngnghịsĩBarryGoldwater.CuốnsáchnàyđãchotôinhiềucảmhứngtrongviệcviếtbàitiểuluậncuốikhóavềphongtràobảothủởHoaKỳ,trongđótôicóđề"Kínhtặngchamẹlànhữngngườiđãdạyconthànhngười".TôithíchThượngnghịsĩGoldwaterbởivìônglàmộtngườitheochủnghĩacánhânbộctrực,dámđingượclạivớicáctràolưuchínhtrị.Nhữngnămthángsauđó,tôikhâmphụcsựủnghộthẳngthắncủaôngđốivớinhữngquyềntựdocánhânvốnđượcôngxemlàphùhợpvớinhữngnguyêntắcbảothủlỗithờicủamình:"Đừngtạorađịangụcchonhữngngườiđồngtínhluyếnái,nhữngngườidađenvàngườiMễ.Nhữngngitựdocóquyềnlàmnhữngđiềuhọthích".Saunày,khiGoldwaterbiếtrằngtôiđãtừngủnghộôngvàonăm1964,ôngđãgửiđếnNhàTrắngmộthộpthịtnướngcùngvớitươngcayvàôngđãmờitôiđếngặpông.TôiđãđếnnhàôngởPhoenixvàonăm1996vàđãcómộtgiờđàmđạotuyệtvờivớiôngvàbàvợrấtnăngđộngcủaônglàSusan.

ThầyCarlsoncũngrấtthíchTướngDouglasMacArthurnênthầytròchúngtôithườngngheđinghelạinhữngcuốnbăngghiâmlờitừbiệtcủaôngtrướcQuốchội.Cómộtlầnsaukhinghexongđoạnbăng,thầyđãkếtluậnđầytâmhuyết:"Hãynhớđiềuthiêngliêngnhấttrêntấtcảmọithứlàthàchếtchứkhôngchịumấttựdo".RickyRickettsngồibànphíatrướctôiđãbậtcườivàtôicũngcườitheo.ThếlàthầyCarlsonnghiêmnghịhỏichúngtôi:"Cácemnghĩgìmàcườivậy?".Rickytrảlời:"ThưathầyCarlson,emchỉmớimườibốntuổivàrấtmuốnđượcsốngạ!".

SựthamgiatíchcựccủatôitrongNhàthờHộiGiámlýFirstUnitedcủathànhphốParkRidgeđãgiúptôithấuhiểuvàcảmthôngvớinhữngnhucầucủangườikhác,chotôithấmnhuầnýthứctráchnhiệmxãhộivàgiúpnótrởthànhniềmtincủatôi.SongthâncủabốtôiđãtuyênthệtheoHộiGiámlýbởivìôngbàcốcủahọđãđượcMụcsưJohnWesleycảiđạohồicòncưngụtạicáckhulàngkhaithácmỏthanquanhvùngNewcatsleởphíaBắcnướcAnhvàvùngSouthWales.MụcsưJohnWesleyđãsánglậpraHộiGiámlývàothếkỷ18.WesleyđãdạyrằngtìnhyêuChúađượcthểhiệnbằngcácviệcthiệnđượcônggiảngđạotheomộtnguyêntắcđơngiảnlà"Cácconhãylàmmọiđiềutấtvớitấtcảmọingườibằngmọiphươngcáchvàomọilúc,ởmọinơi,chođếnchừngnàomàcácconcòncóthểlàmđược".Luôncónhữngcuộctranhluậnhữuíchvềđịnhnghĩa"việcthiện"màngườitatheođuổinhưngđốiôgáitrẻnhưtôithìđiềurăncủaMụcsưWesleyluônđượckhắcghitronglòng.Hàngđêm,bốtôiđềucầunguyệnbêngiườngvànhữnglờicầunguyệnđóđãtrởthànhmộtnguồnđộngviênvàchỉdẫnchotôikhitôicònbé.

MẹtôidạylớpgiáolývàongàyChủnhật.Theonhưbànói,chủyếulàđểtrôngchừngcáccậuemcủatôi.Tôihọccáclớpgiáolývàthamgianhómgiáohữutrẻtuổi,rấttíchcựctrongcácviệccôngđứcnhưchămsócvàlaudọnbànthờvàocácngàythứBảyđểchuẩnbịcholễngàyChủnhật.Việctôitìmralýtưởngcủamình,màlýtưởngđócóthểdunghòavớiquanniệmcủabốvềtínhtựlậpvànhưnglolắngcủamẹvềcôngbằngxãhội,cóliênquantớisựxuấthiệncủamộtvịmụcsưtrẻtuổithuộcHộiGiámlýtênlàDonaldJonesvàonăm1961.

MụcsưDonJonestốtnghiệpTrườngDòngDrewUniversityvàđãcóbốnnămphụcvụtrongHảiquân.ÔngchịuảnhhưởngbởicáclờigiáohuấncủaDietrichBonhoeffervàReinholdNiebuhr.Bonhoeffernhấnmạnhrằngmộttínhữuphảilàmộtngườiđạođứctoàntâmtoànývớisứmạngthúcđẩysựpháttriểncủaconngườitrênthếgiới.Niebuhrthìnêucaomộtsựcânbằnghợplýgiữachủnghĩahiệnthựckháchquanvềbảnchấtconngườicùngkhátvọngcháybỏngvềcônglývàcảicáchxãhội.MụcsưJonesđãnhấnmạnhrằngcuộcđờicủamộttínhữulà"đứctinthểhiệnbằnghànhđộngcụthể".Tôichưabaogiờgặpbấtkỳaigiốngnhưông.DongọicácbuổihànhlễGiáohữuThanhniêncủaHộiThánhvàotốiChủnhậtvàthứNămcủamìnhlà"trườngđời".ÔngrấtnhiệttìnhvớichúngtôibởivìônghyvọngrằngchúngtôisẽhiểubiếthơnvềcuộcsốngbênngoàivùngParkRidge.Vớitôithìđúnglànhưthế.Nhờ"trườngđời"củaDonmàtôiđãđọccáctácphẩmkhónucủaT.S.Eliot,xemtranhcủaPicassođặcbiệtlàbứchọaGuernica-trăntrởvớiýnghĩa"TòaánDịgiáo"trongtácphẩmBrothersKaramazov

củanhàvănDostoyevsky.Tôivềđếnnhà,hânhoanvớiniềmphấnkhíchvàchiasẻđiềutôiđãkhámphávớimẹtôilàngườicũngnhanhchóngnhậnraởDonmộtlýtưởngrấttâmđầuýhợp.Tuynhiên,"trườngđời"khôngphảichỉlànghệthuậtvàvănchương.ChúngtôiđãviếngthămcácnhàthờcủangườidađenvàngườigốcMỹLatinhởvùngnộiôthànhphốChicagođểgiaolưuvớinhữnggiáohữutrẻcủacácnhàthờnày.

Trongcácbuổithảoluận,chúngtôingồithànhvòngtròntrongkhuônviênnhàthờ.Tôibiếtđượclàmặcdùcónhiềukhácbiệt,nhữngngườibạnnàycũngrấtgiốngvớitôi.HọcũngmuốnbiếtnhiềuhơnvềđiềugìđangxảyratrongphongtràođòidânquyềnởmiềnNam.TôichỉnghemơhồvềRosaParksvàTiếnsĩMartinLutherKingnhưngchínhnhữngcuộcthảoluậnnàyđãđánhthứcsựquantâmcủatôi.

Dođó,khiDonthôngbáolàmộttuầnnữaôngsẽđưachúngtôiđ