14

musika da bavSvebi

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: musika da bavSvebi
Page 2: musika da bavSvebi

musika da bavSvebimoswavlis wigni

V klasi

maia oTiaSvili

`wyarosTvali~2011

Page 3: musika da bavSvebi

avtorimaia oTiaSvili

musikaluri redaqtorilevan mizandariirina miqaZe

eTnomusikosinana valiSvili

mxatvariTinaTin mRebriSvili

literaturuli redaqtorimarina nonikaSvili

damkabadonebelikaxaber wurwumia

fonogramebis avtorebimixeil vawaZe

audio reJisorimixeil kilosaniZemixeil vawaZe

mTavari redaqtorinana RvinianiZe

tel: 74 63 69; 27 30 73 8(99) 76 10 39; 8(99) 30 16 84el-fosta: [email protected]

© `wyarosTvali~ 2009© maia oTiaSvili

ISBN:

`wyarosTvali~

Page 4: musika da bavSvebi
Page 5: musika da bavSvebi

4

s a r C e v i1. grigis `dila~ .......................................................................................................... 52-3. `meore legenda~ ..................................................................................................... 74-5. meore oqtavis notebi ........................................................................................... 96. rogor gadaarCina trubadurma qalaqi virTagvebisgan ........................... 107. tetraqordi .......................................................................................................... 128-9. jansuR kaxiZe. `mzis simRera~ .......................................................................... 1310-11. jon lenoni, pol makartni. `Ob-La-Di, Ob-La-Da~ .......................................... 1512. musikaluri karnaxi - 1 ....................................................................................... 1713. `iavnane~ .................................................................................................................. 2014-15. saukunis simRera .................................................................................................. 2116-17. musikaluri karnaxi - 2 ....................................................................................... 2418-19. riCard rojersi. `The Lonely Goatherd~ ...............................................................2620. orfeosi da evridike .......................................................................................... 2721-22. giorgi gordeziani. `saaxalwlo simRera~ ................................................... 2923. tonebi da naxevartonebi ................................................................................... 3024-25. qarTl-kaxuri simRera. `vin Sexta~ ................................................................. 3226. diezi. amaRlebis niSani ...................................................................................... 3327. musikaluri viqtorina ....................................................................................... 3428-29. `alilo~ .................................................................................................................. 3530-31. bemoli. dadablebis niSani ................................................................................ 3732. romantizmi ............................................................................................................ 3833. franc Subertis biografia............................................................................... 3934-35. Subertiadebi ........................................................................................................ 4036. Subertis Semoqmedeba......................................................................................... 4137-38. Subertis `kalmaxi~ .............................................................................................. 4339-40. sol maJori ............................................................................................................ 4441-42. notis grZlioba. mervedi .................................................................................. 4643-44. sulxan cincaZe. `simRera Sav kataze~ ............................................................ 4845. fagoti .................................................................................................................... 4946. pani da siringa ...................................................................................................... 5147-48. `Wona~ ....................................................................................................................... 5349-50. nunu gabunia. `aqarguli-Caqarguli~ ............................................................. 5551-52. jon lenoni, pol makartni. Yellow Submarine.................................................. 5753-54. robert Sumani ...................................................................................................... 5955-56. robert Sumanis Semoqmedeba ............................................................................ 6057-59. `karnavali~ ............................................................................................................ 6260-61. Tamaz gabunia. `gazafxulo lamazo~ .............................................................. 6462-63. musikaluri gaformeba ....................................................................................... 6564-70. maia oTiaSvili. `noes kidobani~ ...................................................................... 67

Page 6: musika da bavSvebi

5

magram modiT, isev grigis `dilas~ davubrundeT... kompozitori ed-vard grigi norvegiis qalaq bergenSi daibada 1843 wels. edvardis mama, warmoSobiT Sotlandieli, britaneTis konsuli iyo bergenSi, xolo de-das, romelic SesaniSnavad ukravda fortepianoze, hamburgis konser-vatoria hqonda damTavrebuli. swored deda iyo grigis pirveli musi-kis maswavlebeli, man Seayvara patara edvards mocartis musika. oTxi wlis grigi pirvelad miujda pianinos da musikaluri bgerebis harmo-nias eziara. mogvianebiT, ukve gamoCenili kompozitori, edvard grigi igonebda im wuTebs, rodesac pirvelad daukra pianinoze: `Tavdapir-velad ori noti davukari _ tercia, Semdeg sami bgera _ samxmovaneba, Semdeg oTxi bgerisgan Semdgari akordi da, bolos, rodesac orive xe-liT xuTi bgera avaJRere, Cems aRfrTovanebasa da sixaruls sazRvari ar hqonda. ai, es iyo warmateba! arc erT Semdgom warmatebas ar moux-denia iseTi waruSleli STabeWdileba Cemze, rogorc im wuTebs. maSin xuTi wlis viyavi~.

d i l a gakveTili 1

grigis saxli bergenSi

edvard grigi

... Tendeba, mzis sxivebi efineba dedamiwas, Citebi aWikWikdnen, torolam caSi kamara Sekra da galobs; frinvelebma qveynierebas axali dRis dawyeba amcnes. gaTenda. dilaa... _ aseTi suraTi war-momidgeba, rodesac norvegieli kompozitoris, edvard grigis saorkestro nawarmoebs, `dilas~ vusmen.

didxans vfiqrobdi, rogor damewyo pirveli gakveTili Tqven-Tan, mexuTeklaselebTan, _ gaagrZela saubari patara diriJorma, _ da amaSi erTi mSvenieri dila `damexmara~. kavkasionze, mTebSi mzis amosvlas Sevxvdi. eniT auwerelma silamazem saocari gan-wyoba Semiqmna. swored iq momivida azrad, wignic dilis aRweriT damewyo. Tqvenc xom diliT moiCqariT skolisken?! Tundac dRes, axali saswavlo wlis dawyebac xom dilam gauwyaT?!

5

Page 7: musika da bavSvebi

6

ule buli

6

henrik ibseni (1828-1906) _ XIX sauku-nis norvegieli dramaturgi, norvegiuli Teatris damaarsebeli da avtori drama `per giuntis~ avtori, romlis safuZvelzec ed-vard grigma Seqmna musika speqtaklisaTvis.

moamzade prezentacia Temaze `intervalebi~

edvard grigi. saorkestro suita `per giunti~ _ `dila~.mousmine musikas, aRwere an saxatav rveulSi daxate dila. daadgine, rogor tempSi sruldeba es nawarmoebi: nela Tu Cqara?

suita franguli sityvaa da niSnavs `Tanamimdevrobas~, musikaSi ewodeba ramdenime damoukidebeli piesisagan Semdgar didi formis nawarmoebs.

Tormeti wlis edvardi Tavis pirvel nawarmoebs qmnis – varia-cias germanul Temaze.

_ maswavlebelo, maSin grigma notebis wera icoda? rogor werda Tavis nawarmoebebs? _ ikiTxes bavSvebma.

_ albaT, icoda an zepirad imaxsovrebda. _ upasuxa diri-Jorma.

grigis cxovrebaSi didi roli iTamaSa saxelganTqmulma nor-vegielma meviolinem ule bulma.

erTxelac ule buli stumrobda grigebis ojaxs. edvardma Seasrula Tavisi nawarmoebebi. mevioline guldasmiT usmenda pa-tara kompozitors, Semdeg miuaxlovda da Cumad uTxra:

_ aucileblad gaemgzavre laifcigis konservatoriaSi, raTa momavalSi kompozitori gaxde.

edvard grigi, marTlac, didi kompozitori gaxda. misi bio-grafiis Txroba Sors wagviyvans. me minda mogasmeninoT gri-gis erT-erTi saukeTeso saorkestro nawarmoebi `per giunti~, romelic ori suitisgan Sedgeba. TiToeul suitaSi oTx-oTxi piesaa. pirveli suita iwyeba piesiT `dila~. am nawarmoebis mcire nawyvets pirvel klasSi gavecaniT. dRes ki srulad movisminoT es piesa. Tqven geZlevaT sruli Tavisufleba, gamo xatoT Tqveni damokidebuleba am nawarmoebisadmi.

Page 8: musika da bavSvebi

7

gakveTili 2-3meore legenda

roca Caqreba WadrebSilampionebis naTeba,Seni warsuli, qalaqo,me Tvalwin damexateba.

zRaparia Tu namdvili, vin moigona, vin icis, aris meore legenda, ratom dagerqva Tbilisi, ratom dagerqva Tbilisi.

barSi ulevi mwvanea,mTaSi Tovlia zegana,xalxic Tbili da mzec Tbili,esaa Cveni qveyana.

hoda, amboben, saxelad mitom giwodes Tbilisi, zRaparia Tu namdvili, vin moigona, vin icis? vin moigona, vin icis...

nunu gabunia. simRera Tbilisze `meore legenda~mousmine simReris `minus~fonogramas da imRere TviTon.

teqsti: avTandil gelovanismusika: nunu gabuniasi

43 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

43 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

43 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

43 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

ritmuli savarjiSoebi

ritmuli savarjiSoebi: daiTvale da gamoxate ritmuli suraTi taSiT.

42savarjiSo N-2

œ œ œ œ œ œ œ œ

42savarjiSo N-3

œ œ œ œ œ œ œ œ

44savarjiSo N-4

œ œ œ œ w œ œ œ œ w

44savarjiSo N-5

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

44savarjiSo N-6

44savarjiSo N-7

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

44savarjiSo N-8

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

42savarjiSo N-9

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

42savarjiSo N-10

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

7

moamzade prezentacia Temaze _ Cemi sayvareli kompozitori

Page 9: musika da bavSvebi

8

gaixsene da gaimRere intervalebi

8

gaixsene

ra aris variacia?

Page 10: musika da bavSvebi

9

meore oqtavis notebi gakveTili 4-5

& 44savarjiSo N-9

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

&notebi xazebze

w w w wre fa la do

&musikaluri testi

w w w w w

&meore oqtavis notebi

w w w w w w w w

& w

& w

& w

& w

& w

mesame klasSi Cven SeviswavleT pirveli oqtavis notebi xazebze da xa-zebs Soris. es codna dagvexmareba, ufro advilad SeviswavloT meore oqtavis notebi. pirvel rigSi, erTxel kidev gavixsenoT klaviatura da davasaxeloT oqtavebi:

gamoyaviT aqedan pirveli oqtava da aRniSneT masze notebi: do, re, mi, fa, sol, la, si, do; pirvel oqtavas mohyveba meore, axla masze aRvniS-noT notebi: do, re, mi, fa, sol, la, si, do. swored am notebis Cawera unda viswavloT sanoto sistemaze. modiT, es martivi xerxiT gadavwyvi-toT. jer viswavloT notebi xazebze:

daukariT es notebi fortepianoze. meore oqtavis re iwereba me-4 xazze, fa – me-5 xazze, las da dos dasawerad ki ukve zeda damatebiTi xazebi dagvWirdeba – zeda pirvel damatebiT xazze iwereba la, zeda meore damatebiT xazze iwereba mesame oqtavis do, romelic daasru-lebs meore oqtavis notebis Tanmimdevrobas.

gaixseneT, romeli noti iwereba qveda damatebiT xazze?

notebi xazebze III oqtavis do

III oqtavis do

& 44savarjiSo N-9

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

&notebi xazebze

w w w wre fa la do

&musikaluri testi

w w w w w

&meore oqtavis notebi

w w w w w w w w

& w

& w

& w

& w

& w

musikaluri testi

axla daxedeT savarjiSos da amoxseniT musikaluri testi. ra noti daiwereba re-sa da fa-s Soris anu me-4 da me-5 xazebs Soris?

ra noti daiwereba fa-sa da la-s Soris, anu me-5 da zeda damatebiT xazs Soris? da bolos: ra noti daiwereba la-sa da do-s Soris, anu damate-biT xazebs Soris?

w w w w

mousmine musikas da amoicaninawarmoebis saxelwodeba da avtori.

davaleba: sanoto rveulSidawere meore oqtavis notebi

Page 11: musika da bavSvebi

10

diriJori Sevida klasSi, dafasTan gamoiyvana bavSvebi da saTiTaod gamohkiTxa meore oqtavis notebi. bavSvebi TviTon avlebdnen sano-to xazebs da erTmaneTs ejibrebodnen meore oqtavis notebis weraSi. yvelaze metad maT damatebiT xazebze gamoxatuli notebis dawera gau-WirdaT, amitom maswavlebelma sanoto rveulebSi am notebis xelaxla gamowera daavala.

_ dRes erT saintereso da namdvil ambavs mogiTxrobT. Sua sauku-neebSi aziasa da evropas Savi Wiris epidemia moedo. eqimebi Zal-Rones ar iSurebdnen, rom Tavidan aecilebinaT es saSineli daavadeba, gadae-rCinaT xalxi, magram _ uSedegod. maSin jer kidev ar arsebobda Savi Wiris sawinaaRmdego vaqcina, romelic mis gavrcelebas SeaCerebda. epidemia ki katastrofuli siswrafiT edeboda qalaqebsa da soflebs. adamianebi ver xvdebodnen, ra iyo misi gavrcelebis mizezi. senis Tavi-dan asacileblad Savi WiriT daavadebul qalaqebsa da soflebs wvavd-nen, Tumca is mainc moedo mTel evropasa da azias.

im xanebSi qalaqebis mcxovreblebs moxetiale musikosebi _ truba-durebi arTobdnen TavianTi dakvriTa da simReriT.

rogor gadaarCina trubadurma qalaqi virTagvebisgan gakveTili 6

10

Page 12: musika da bavSvebi

11

mousmine stviris Canawerebs damoifiqre, amaTgan romeli melodiamonusxavda virTagvebs?

evropis erT-erT qalaqSi virTagvebi momravlebuliyvnen. xalxma ra xerxs ar mimarTa qalaqidan maT gansadevnad, magram _ amaod. virTagve-bi mravldebodnen da mravldebodnen. swored isini avrcelebdnen iseT saSinel daavadebas, rogoric Savi Wiri iyo. adamianebma es Zalian gvian daadgines da sanam evropasa da aziaSi sakanalizacio sistemis gamocv-la da ganaxleba ar daiwyes, Savi Wiris epidemia ver SeaCeres. Tumca, sabolood epidemia orma (frangma da iaponelma) mecnierma daamarcxa. swored maT gamoigones Savi Wiris sawinaaRmdego vaqcina 1894 wels.

davubrundeT isev virTxebiT savse qalaqs. trubadurebi im qa-laqsac ewvivnen. erT-erTi trubaduri, romelic Cinebulad ukravda stvirze, qalaqis mcxovreblebs Sehpirda, me dagexmarebiT virTagvebis damarcxebaSio. marTlac, saRamo xans, amoiRo Tavisi stviri da Cahbera da Cahbera. mis dakrulze qalaqis Zvel taZarTan uamravma virTxam moi-yara Tavi. biWi ukravda da Tan mdinaris napirisken miiwevda. virTxebic mas mihyvebodnen. bolos da bolos, stviris daxmarebiT, trubadurma virTxebi mdinareSi Seityua da daaxrCo.

es namdvili ambavi Svedma mweralma qalma, selma lagerlofma, gamoiyena Tavis moTxrobaSi `nilsisa da gareuli batebis saocari mog-zauroba~. Tqvenc waikiTxeT es saintereso moTxroba da imogzaureT nilsTan erTad SvedeTSi. axla ki, mogasmeninebT stvirze dakrul ram-denime Canawers.

11

Page 13: musika da bavSvebi

12

gamRereba cota gagviWirdeba, radgan maRali registria, Tumca SegviZlia, es davaleba advilad SevasruloT:

& 44savarjiSo N-9

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

&notebi xazebze

w w w wre fa la do

&musikaluri testi

w w w w w

&meore oqtavis notebi

w w w w w w w w

& w

& w

& w

& w

& w

_ axla srulad davweroT da gavimReroT meore oqtavis notebi. _ gaagrZela piTagora-biWunam.

tetraqordi gakveTili 7

gamis notebi davajgufoT oTx-oTx bgerad, anu tetraqordebad. tetraqordi berZnuli sityvaa da `oTx sims~ niSnavs. do-dan fa-mde

qveda tetraqordia, sol-idan do-mde aris zeda tetraqordi. ramdeni tetraqordisagan Sedgeba gama?

daasaxele da gaimRere tetraqordebi pirveli oqtavis bgeraTa rigze.

meore oqtavis notebi

&w

&w

&w

&tetraqordi

w w w w w w w w w w w w w w w w

&pirveli oqtavis notebi

savarjiSo N-10

w w w w w w w w

& 42 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

& 42savarjiSo N-11

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

42savarjiSo N-1

œ œ œ œ

ritmuli monaxazi

zeda tetraqordi qveda tetraqordi

&w

&w

&w

&tetraqordi

w w w w w w w w w w w w w w w w

&pirveli oqtavis notebi

savarjiSo N-10

w w w w w w w w

& 42 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

& 42savarjiSo N-11

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

42savarjiSo N-1

œ œ œ œ

ritmuli monaxazi

pirveli oqtavis notebi meore oqtavis do

mesame oqtavis do

gaixsene

ra aris registri?ra aris klaviatura?

edvard grigi. saorkestro suita `per giunti~ _ `ozes sikvdili~.mousmine musikas da saxatav rveulSi dawere an daxate Seni STabeWdileba.

Page 14: musika da bavSvebi

13

aqac me var, iqac me var,Cemma mzem rom mze var, mze var.movedi da Cems mzes vficav,veberTela dedamiwamTvali daaWyita. misamReri: riravo riravo rera, riravo rera, orera riravo rera. ra kargia es qveyana, ra kargia es qveyana. Rame wava, dila modis, pawawina Tesls Cavagdeb, aba, naxe, ra amodis. misamReri: riravo riravo rera...

gareT me var, Sinac me var,imitom, rom mze var, mze var.amoval da lurji cidan,Tvals Cavukrav, visac minda,Tvals Cavukrav, visac minda. misamReri: riravo riravo rera... zRapariyo,zRapariyo, qveynad saqme aRar iyo. Cveni petre ZiliTa da usaqmobiT momkvdariyo, usaqmobiT momkvdariyo. misamReri: riravo riravo rera...

mzis simRera

kompozitori da diriJorijansuR kaxiZe

jansuR kaxiZe. `mzis simRera~

mousmine simReris `minus~ fonogramas da imRere TviTon.gaixsene, romel animaciur filmSi JRers es simRera.

teqsti: petre gruzinskismusika: jansuR kaxiZisa

gakveTili 8-9