Nauka o produkcyjno ści lasu

Nauka o produkcyjności lasu

Wykład 2

Studia I Stopnia, kierunek leśnictwo

M. Brach, N. Grala

http://www.marek-paterczyk.waw.pl

Wzrost i przyrost drzew

Wzrost

• Jest to powiększanie się z wiekiem wartości

cechy

• Niektóre cechy (F, %LK) mogą z upływem

wieku zmniejszyć swoją wartość. W takim

przypadku mówimy o zmianie z wiekiem

wartości cechy drzewa.

Kształtowanie się cech drzewa

• Na wykładach – tylko wzrost i przyrost

wysokości i pierśnicy

• Inne cechy drzewa (wysokość, grubość na

róŜnych wysokościach, pole przekroju,

miąŜszość, przyrost miąŜszości, kształt) –

na ćwiczeniach (analiza pniowa)

Wzrost

• Jest to powiększanie się z wiekiem wartości cechy

• Niektóre cechy (F, %LK) mogą z upływem wieku zmniejszyć swoją wartość. W takim przypadku mówimy o zmianie z wiekiem wartości cechy drzewa.

• Graficzny obraz to krzywa o kształciewydłuŜonej, pochyłej litery S

Wiek

Wa

rtość

ce

ch

y d

rze

wa

Przyrost

• Pochodna funkcji wzrostu cechy (∆c/∆t)

• Graficznym obrazem jest krzywa przyrostu

cechy drzewa

• Wiek, w którym przyrost przyjmuje

największą wartość, to wiek kulminacji

przyrostu cechy

Wiek

Wart

ość p

rzyro

stu

cech

y d

rzew

a

Przyrost

• Przyrost bieŜący (PB)

– róŜnica wartości cechy na końcu i początku danego okresu: PB roczny i PB okresowy

– szczególnym PBO jest przyrost z całego okresu Ŝycia drzewa równy wartości cechy drzewa w końcu okresu

• Przyrost przeciętny (PP)

– PBO podzielony przez długość okresu

– szczególnym PP jest przyrost z całego okresu Ŝycia drzewa równy wartości cechy drzewa podzielonej przez wiek

• ZaleŜność PB i PP

Wiek

Wa

rtość

prz

yro

stu

ce

ch

y d

rze

wa

PB

PP

Fazy wzrostu wysokości

• Juwenilna (młodociana)

– wolny wzrost cechy drzewa, systematycznie rosnący z roku na rok

• Pędzenia (pełni sił, szybkiego wzrostu)

– duŜe przyrosty, kulminacja bieŜącego przyrostu cechy

• Senilna (starzenia, starcza)

– Ponowny wolny wzrost cechy, malejące przyrosty

w ie k

wyso

kość d

rzew

a

F az a

m ło d o cian a

F az a

p ęd z en ia

F az a

star cz a

w ie k

prz

yro

st

wyso

kości

drz

ew

a

p rzyro s t p rzec ię tny p rzyro s t b ieŜący

F az a

m ł o d o c ia n a

F az a

p ęd z en ia

F a z a

sta r cz a

Wzrost wysokości drzew

w sezonie wegetacyjnym

Wzrost wydłuŜeniowy

• Zawiązanie pąka szczytowego

• Spoczynek zimowy

• Wzrost wydłuŜeniowy w sezonie

wegetacyjnym

• Zawiązanie pąka szczytowego

• ...

Typy wzrostu

• Monopodialny: pęd wyrasta z pączka

wierzchołkowego. Pień moŜliwy do

prześledzenia od podstawy do wierzchołka.

Większość drzew iglastych i częśćliściastych (Db, Bk, Ol, Js)

• Sympodialny: pęd z pąka bocznego.

Niektóre liściaste (Brz, Os)

Monopodialny

Sympodialny

Dmyterko i Bruchwald 2010

Sympodialny

Dmyterko i Bruchwald 2010

Wzrost wysokości

• Typ wzrostu

• Data początku wzrostu, data zakończenia

wzrostu i długość okresu wzrostu

– ZaleŜą od wielu czynników (połoŜenie

geograficzne, wieku drzewa, klimatu w danym

roku i roku poprzednim)

• Krzywa o kształcie wydłuŜonej

(rozciągniętej) litery S

• Niekiedy występuje przerwa we wzroście

Sosna

• Wzrost monopodialny

• Początek średnio pod koniec kwietnia

(20.IV do 5.V), równoczesny start

wszystkich drzew

• Koniec pod koniec czerwca (26.VI do

2.VII)

• Długość okresu wzrostu około 2 miesięcy

(50 do 70 dni)

Świerk


• Początek w pierwszej dekadzie maja,

później gdy złe warunki atmosferyczne, nie

wszystkie jednocześnie

• Koniec w lipcu, wcześniejsze wcześniej

• Długość okresu wzrostu średnio około 60

dni (50-70)

• DuŜa zmienność między drzewami

Jodła


• Początek wzrostu w pierwszych dniach

maja, równoczesny start wszystkich drzew

• Koniec wzrostu w połowie lipca,

wcześniejsze wcześniej

• Długość okresu wzrostu około 70 dni

Modrzew


• Koniec kwietnia: wzrost igieł

• Początek wzrostu wysokości: koniec maja -

początek czerwca, duŜa zmienność

• Koniec w połowie września, duŜa

zmienność

• Długość wzrostu - ponad 3 miesiące, duŜa

zmienność

Buk


• Początek pod koniec kwietnia; większośćjednocześnie, ale niektóre nawet 3 tygodnie

później

• Koniec: druga połowa czerwca, bardzo

zmienna, 10-20% drzew ma 3 tygodniowąprzerwę we wzroście, a potem 2-4 tyg.

• Długość wzrostu: 40-60 dni, duŜa zmienność

Dąb


• Początek w końcu kwietnia, prawie

jednocześnie

• 10% - jeden cykl, 80% - dwa cykle, 10% - 3

cykle wzrostu

• Pierwszy cykl – 2-3 tygodnie – koniec w

połowie maja

Dąb

• 4-6-tygodniowa przerwa we wzroście

• Trzecia dekada czerwca – początek drugiego

cyklu

• Koniec – połowa lipca, średnio 3 tygodnie

• Pierwsza dekada sierpnia – początek 3 cyklu

• W sumie – razem ze spoczynkiem – do 3

miesięcy

Olsza


• Początek na początku maja, niektóre juŜ w

połowie kwietnia

• Koniec na początku sierpnia

• Długość wzrostu: około 3 miesięcy

Brzoza

• Wzrost sympodialny

• Rozwój liści i kwiatów Ŝeńskich w połowie kwietnia

• Początek wzrostu: druga dekada maja

• Koniec wzrostu: połowa sierpnia

• Okres wzrostu: około 100 dni

• Kwiaty męskie od VI do IX, pylenie w IV po przezimowaniu

sosna

świerk

jodła

modrzew

dąb

buk

IV V VI VII VIII IX

Wzrost wysokości

w ciągu całego Ŝycia drzewa

wiek

wy

so

kość

drz

ew

aFaza

młodociana

Faza

pędzenia

Faza

starcza

Charakterystyka

• Wzrost wysokości drzew moŜna

scharakteryzować m.in.

– długością poszczególnych faz wzrostu

• Juwenilnej

• Pędzenia

• Senilnej

• Momentem wystąpienia kulminacji

– PP

– PB

Sosna

• Faza juwenilna u większości drzew kończy

się między 6 i 15 rokiem Ŝycia

• Kulminacja PP (koniec fazy pędzenia)

najczęściej w wieku 16-30 lat

• Kulminacja PB: 11-20 lat

Świerk

• Faza juwenilna długa i zmienna: 11-30 lat

• Kulminacja PP (koniec fazy pędzenia)

najczęściej w wieku 31-55 lat

• Kulminacja PB: 15-60 lat (26-30)

• DuŜa zmienność: juwenilna do 55 roku

Ŝycia, kulminacja PP nawet około 100 lat

Jodła

• Faza juwenilna: 11-40 lat (21-25 lat)

• Kulminacja PP bardzo zmienna: 16-105 lat

(25-60 lat)

• Kulminacja PB równieŜ bardzo zmienna,

ale większość 21-45 lat

Modrzew

• Ograniczony materiał badawczy

• Faza juwenilna: 6-10 lat

• Kulminacja PP: 11-15 lat

• Kulminacja PB: 6-10 (max. 30 lat)

Dąb

• Faza juwenilna: 6-20 (11-15) lat

• Kulminacja PP: 31-35 (6-70) lat

• Kulminacja PB bardzo wcześnie: 11-35 lat

Buk

• Najbardziej zmienny z wymienionych

• Faza juwenilna: 11-30 (70) lat

• Kulminacja PP: 11-100 (25-30) lat

• Kulminacja PB: 6-100 (21-35) lat

Brzoza

• Faza juwenilna: do 10 lat (omszona: do 40)

• Kulminacja PP: 6-30 lat

• Kulminacja PB: 16-25 lat (omszona 6-45)

Olsza

• Faza juwenilna: 6-15 lat

• Kulminacja PP bardzo zmienna: 6-20 lat

• Kulminacja PB: 11-15 lat

Literatura

• Dmyterko E., Bruchwald A. 2010. Model

rozwoju pędu wierzchołkowego i jego

ugałęzienia u dojrzałej brzozy omszonej

(Betula pubescens Ehrh.). Leśne Prace

Badawcze 71 (1): 21–28.

Literatura

• Bruchwald A., Dmyterko E., Dudzińska M.,

Wirowski M. 2001. Analiza faz wzrostu

wysokości olszy czarnej (Alnus glutinosa

/L./ GAERTN.). Sylwan 2: 5-11.

• Bruchwald A. 1999. Fazy wzrostu i wiek

kulminacji bieŜącego i przeciętnego

przyrostu wysokości dębu szypułkowego.

Sylwan 5: 5-11.

Analiza pnia

czyli w jaki sposób odtworzyćprzebieg wzrostu drzewa

Analiza pnia

• Kolejne slajdy to fotografie starych tablic

przedstawiających kształtowanie się z

wiekiem róŜnych cech strzały

• Przedstawiono równieŜ ilustracje

pochodzące z podręcznika prof. Mikołaja

Borowskiego „Przyrost drzew i

drzewostanów”

Elementy analizy pnia

(poza h i d)

Źródła

• Informacje na temat autorów i praw autorskich do

zdjęć znajdują się na stronach źródłowych:

– http://www.forestryimages.org/

– http://web.utk.edu/~grissino/gallery.htm

– http://www.dendro.uni.torun.pl/

– http://www.ltrr.arizona.edu/

• Ponadto wykorzystano:

– rysunki z podręcznika „Przyrost drzew i drzewostanów”

prof. Mikołaja Borowskiego (PWRiL Warszawa)

– materiały własne SZDiNoPL

Documents

Nauka o produkcyjno ści lasu