9o Πανελλήνιο Συνέδριο«Ελληνική Παιδαγωγική

και Εκπαιδευτική Έρευνα»

9o Π

ανελ

λήνι

ο

Συνέ

δριο

28-30 Νοεμβρίου 2014Παιδαγωγική Σχολή Πανεπιστημίου

Δυτικής Μακεδονίας

Επιμέλεια:Κ. Δ. Μαλαφάντης, Β. Παπαδοπούλου,

Σ. Αυγητίδου, Γ. Ιορδανίδης, Ι. Μπέτσας

Πρακτικά Συνεδρίου

ΤΟΜΟΣ Α’

9 7 8 9 6 0 9 9 9 0 9 7 4

ISBN 978-960-99909-7-4

«Ελλ

ηνικ

ή Π

αιδα

γωγι

κή

και Ε

κπαι

δευτ

ική

Έρε

υνα»

ISBN Set: 978-960-99909-9-8

9o Πανελλήνιο Συνέδριο

«Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα»

28-30 Νοεμβρίου 2014Παιδαγωγική Σχολή Πανεπιστημίου

Δυτικής Μακεδονίας

Πρακτικά Συνεδρίου

ΤΟΜΟΣ Α’

9o Πανελλήνιο Συνέδριο

«Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα»

28-30 Νοεμβρίου 2014Παιδαγωγική Σχολή Πανεπιστημίου

Δυτικής Μακεδονίας

Επιμέλεια:

Κ. Δ. Μαλαφάντης, Β. Παπαδοπούλου,Σ. Αυγητίδου, Γ. Ιορδανίδης, Ι. Μπέτσας

Πρακτικά Συνεδρίου

ΤΟΜΟΣ Α’

Copyright © 2016: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΑΔΡΑΣΗ

ISBN: 978-960-99909-7-4ISBN set: 978-960-99909-9-8

Κανένα τμήμα του βιβλίου αυτού δεν αναπαράγεται, δεν αποθηκεύεται σε οποιο δήποτε σύστημα ηλε-κτρονικό, μηχανικό, φωτοαντιγραφικό και δεν μεταβιβάζε ται σε καμία μορφή και με κανέναν τρόπο, χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΑΔΡΑΣΗΣουλίου 73, 13461 ΖεφύριΤηλ. 210-2474950, Fax. 210-2474902e-mail: info@diadrassi.gre-mail: diadrassipublications@yahoo.grwww.diadrassi.gr

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Πρόεδρος: Κωνσταντίνος Δ. Μαλαφάντης, Καθηγητής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου ΑθηνώνΑντιπρόεδρος: Χαράλαμπος Ι. Κωνσταντίνου, Καθηγητής Πανεπιστημίου ΙωαννίνωνΓεν. Γραμματέας: Γιώργος Δ. Γρόλλιος, Καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου ΘεσσαλονίκηςΕιδ. Γραμματέας: Θωμάς Μπάκας, Επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου ΙωαννίνωνΤαμίας: Γεώργιος Αραβανής, Αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου ΚρήτηςΜέλος: Λέλα Γώγου, Καθηγήτρια Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου ΘράκηςΜέλος: Γεώργιος Φ. Αλεξανδράτος, Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

Πρόεδρος Χαράλαμπος Λεμονίδης, Καθηγητής, Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας

Αντιπρόεδροι Κωνσταντίνος Δ. Μαλαφάντης, Καθηγητής, Ε.Κ.Π.Α. Χαράλαμπος Ι. Κωνσταντίνου, Καθηγητής, Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Μέλη Παναγιώτης Αγγελίδης, Καθηγητής, Πανεπιστ. Λευκωσίας Αλέξανδρος Ακριτόπουλος, Αναπληρωτής καθηγητής, Π.Δ.Μ. Αναστασία Αλευριάδου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Π.Δ.Μ. Σοφία Αναστασιάδου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Π.Δ.Μ. Αντρέας Ανδρέου, Καθηγητής, Π.Δ.Μ. Χρήστος Αντωνίου, Καθηγητής, Α.Π.Θ. Σοφία Αυγητίδου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Π.Δ.Μ. Ιφιγένεια Βαμβακίδου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Π.Δ.Μ. Χρυσή Βιτσιλάκη, Καθηγήτρια, Πανεπιστημίου Αιγαίου Ιωάννης Βρεττός, Καθηγητής, Ε.Κ.Π.Α. Καλλιόπη Βρυνιώτη, Επίκουρη καθηγήτρια, Π.Δ.Μ. Eυαγγελία Γαλανάκη, Καθηγήτρια, Ε.Κ.Π.Α. Αθανάσιος Γκότοβος, Καθηγητής, Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γεώργιος Γρόλλιος, Καθηγητής, Α.Π.Θ. Λέλα Γώγου, Καθηγήτρια, Δ.Π.Θ Δημοσθένης Δασκαλάκης, Καθηγητής, Ε.Κ.Π.Α. Αικατερίνη Δημητριάδου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Π.Δ.Μ. Σοφία Ηλιάδου-Τάχου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Π.Δ.Μ.

7

Έλενα Θεοδωροπούλου, Καθηγήτρια, Πανεπιστ. Αιγαίου Ιωάννης Θωίδης, Αναπληρωτής καθηγητής, Π.Δ.Μ. Γεώργιος Ιορδανίδης, Επίκουρος καθηγητής, Π.Δ.Μ. Μαίρη Ιωαννίδου-Κουτσελίνη, Καθηγήτρια, Πανεπιστ. Κύπρου Δόμνα Κακανά, Καθηγήτρια, Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Γεώργιος Καλκάνης, Καθηγητής, Ε.Κ.Π.Α. Τζίνα Καλογήρου, Καθηγήτρια, Ε.Κ.Π.Α. Πέλλα Καλογιαννάκη, Καθηγήτρια, Πανεπιστημίου Κρήτης Σταύρος Καμαρούδης, Αναπληρωτής καθηγητής, Π.Δ.Μ. Παναγιώτης Καρακατσάνης, Καθηγητής, Δ.Π.Θ. Πέτρος Καριώτογλου, Καθηγητής, Π.Δ.Μ. Γεώργιος Καψάλης, Καθηγητής, Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Αναστάσιος Κοντάκος, Καθηγητής, Πανεπιστημίου Αιγαίου Βασιλική Λαλαγιάννη, Καθηγήτρια, Πανεπ. Πελοποννήσου Αικατερίνη Μαριδάκη-Κασσωτάκη, Καθηγήτρια, Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Δημήτρης Μαυροσκούφης, Καθηγητής Α.Π.Θ. Βασιλική Μητροπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Θωμάς Μπάκας, Επίκουρος καθηγητής, Πανεπ. Ιωαννίνων Θωμάς Μπαμπάλης, Αναπληρωτής καθηγητής, Ε.Κ.Π.Α. Χαράλαμπος Μπαμπούνης, Καθηγητής, Ε.Κ.Π.Α. Δημήτριος Μπέσσας, Καθηγητής, Π.Δ.Μ. Ιωάννης Μπέτσας, Επίκουρος καθηγητής, Π.Δ.Μ. Κωνσταντίνος Μπίκος, Καθηγητής, Α.Π.Θ. Σήφης Μπουζάκης, Καθηγητής, Πανεπιστημίου Πατρών Ηρώ Μυλωνάκου-Κεκέ, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Ε.Κ.Π.Α. Ελπινίκη Νικολουδάκη-Σουρή, Καθηγήτρια, Πανεπ. Κρήτης Κωνσταντίνος Ντίνας, Καθηγητής, Π.Δ.Μ. Έλση Ντολιοπούλου, Καθηγήτρια, Α.Π.Θ. Τζένη Παγγέ, Καθηγήτρια, Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Νίκος Παπαδάκης, Καθηγητής, Πανεπιστημίου Κρήτης Βασιλική Παπαδοπούλου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Π.Δ.Μ. Βίκυ Πάτσιου, Καθηγήτρια, Ε.Κ.Π.Α. Δημήτριος Πνευματικός, Αναπληρωτής καθηγητής, Π.Δ.Μ. Νικήτας Πολεμικός, Καθηγητής, Πανεπιστημίου Αιγαίου Γαλήνη Ρεκαλίδου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Δ.Π.Θ. Ηρακλής Ρεράκης, Καθηγητής, Α.Π.Θ. Μαρία Σακελλαρίου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Κώστας Σκορδούλης, Καθηγητής, Ε.Κ.Π.Α. Λαμπρινή Σκούρα, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Ε.Κ.Π.Α. Γεωργία Στεφάνου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Π.Δ.Μ. Ελένη Ταρατόρη, Καθηγήτρια, Δ.Π.Θ. Ευφημία Τάφα, Καθηγήτρια, Πανεπιστημίου Κρήτης Σωτηρία Τριαντάρη, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Π.Δ.Μ.

8

9

Ελένη Τσακιρίδου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Π.Δ.Μ. Αγγελική Τσαπακίδου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Π.Δ.Μ. Τασούλα Τσιλιμένη, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Αμαλία Υφαντή, Καθηγήτρια, Πανεπιστημίου Πατρών Κωνσταντίνος Φασούλης, Kαθηγητής, Ε.Κ.Π.Α. Ελένη Φτιάκα, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Πανεπ. Κύπρου Εμμανουήλ Φυριππής, Καθηγητής, Ε.Κ.Π.Α. Κώστας Φωτιάδης, Καθηγητής, Π.Δ.Μ. Κρυσταλλία Χαλκιά, Καθηγήτρια, Ε.Κ.Π.Α. Δημήτρης Χαραλάμπους, Καθηγητής, Α.Π.Θ. Ιωάννης Χατζηγεωργίου, Καθηγητής, Πανεπ. Αιγαίου Δημήτριος Χατζηδήμου, Καθηγητής, Α.Π.Θ. π. Ειρηναίος Χατζηεφραιμίδης, Αναπληρωτής καθηγητής, Π.Δ.Μ. Αντώνης Χουρδάκης, Καθηγητής, Πανεπιστημίου Κρήτης

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

Πρόεδρος ΒασιλικήΠαπαδοπούλου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Π.Τ.Δ.Ε., Π.Δ.Μ.

Μέλη Γεώργιος Aραβανής, Αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης Γεώργιος Αλεξανδράτος, Σχολ. Σύμβουλος Α/θμιας Αθήνας Ιονίων Νήσων Σοφία Αυγητίδου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Π.Τ.Ν., Π.Δ.Μ. Κωνσταντία Βαϊρινού, Σχολ. Σύμβουλος Προσχολ. Αγωγής Καλλιόπη Βρυνιώτη, Επίκουρη καθηγήτρια, Π.Τ.Ν., Π.Δ.Μ. Αικατερίνη Δημητριάδου, Αναπλ. καθηγήτρια, Π.Τ.Δ.Ε., Π.Δ.Μ. Σοφία Ηλιάδου-Τάχου, Αναπλ. καθηγήτρια, Π.Τ.Δ.Ε., Π.Δ.Μ. Ιωάννης Θωίδης, Αναπληρωτής καθηγητής, Π.Τ.Δ.Ε., Π.Δ.Μ. Γεώργιος Ιορδανίδης, Επίκουρος καθηγητής, Π.Τ.Δ.Ε., Π.Δ.Μ. Όλγα Μούσιου-Μυλωνά, Σχολ. Σύμβουλος Δημοτ. Εκπαίδ. Ιωάννης Μπέτσας, Επίκουρος καθηγητής, Π.Τ.Ν., Π.Δ.Μ. Παναγιώτης Νώτας, Διευθυντής Διεύθυνσης Α/θμιας Εκπαίδευσης Φλώρινας Νικόλαος Ποζουκίδης, Σχολικός Σύμβουλος Αγγλικών Άννα Πολατίδου, Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Μαρία Ράντζου, Λέκτορας Α.Π.Θ. Κίμωνας Σαββάκης, Διευθυντής Π.Π.Δ.Σ. Φλώρινας Ιωάννης Τζώτζης, Διευθυντής Διεύθυνσης Β/θμιας Εκπαίδευσης Φλώρινας

10

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

Συντονιστής Παύλος Σταυρίδης, Δάσκαλος, Υπ. Διδάκτορας, Π.Τ.Δ.Ε., Π.Δ.Μ.

Μέλη Βασιλική Αλεξίου, Νηπιαγωγός, Υπ. Διδάκτορας, Π.Τ.Ν., Π.Δ.Μ. Άννυ Γεωργούση, Μεταπτυχ. φοιτήτρια, Π.Τ.Ν. Φλώρινας Μαρία Καραγιώργου, Μεταπτυχ. φοιτήτρια, Π.Τ.Ν. Φλώρινας Ευδοξία Κωτσαλίδου, Ε.Ε.ΔΙ.Π. II, Π.Τ.Ν Φλώρινας Μαρία Μακρίδου, Φοιτήτρια, Π.Τ.Δ.Ε. Φλώρινας Σοφία Μαραντίδου, Μεταπτυχ. φοιτήτρια, Π.Τ.Δ.Ε. Φλώρινας Αδαμαντία Μαργαρίτη, Νηπιαγωγός Όλγα Νεδέλκου, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Π.Τ.Ν. Φλώρινας Ευαγγελία Νικολοπούλου, Μεταπτ. φοιτήτρια, Π.Τ.Ν. Φλώρινας Άνθια Παπαδοπούλου, Μεταπτυχ. φοιτήτρια, Π.Τ.Δ.Ε. Φλώρινας Γιούλη Τσαβδάρη, Μεταπτυχ.φοιτήτρια, Π.Τ.Δ.Ε. Φλώρινας Φωτεινή Τσώνη, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Π.Τ.Ν. Φλώρινας Σταυρούλα Χατζή, Μεταπτυχ. φοιτήτρια, Π.Τ.Δ.Ε. Φλώρινας Θάλεια Χατζηδαμιανού, Μεταπτ. φοιτήτρια, Π.Τ.Δ.Ε. Φλώρινας Παναγιώτα Χριστοδούλου, Μεταπτ. φοιτήτρια, Π.Τ.Δ.Ε. Φλώρινας

ΦΟΡΕΙΣ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδας (Π.Ε.Ε.)Παιδαγωγική Σχολή ΦλώριναςWebsites : http://www.pee.gr, http://www.edu.uowm.gr

11

ΤΟΜΟΣ Α’

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥΤΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ..........................................................................27

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ..............................................................................................31

ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ

Σοφία Αυγητίδου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια,Πανεπιστήμιο Δυτικής ΜακεδονίαςΟι εκπαιδευτικοί ως ερευνητές και ως στοχαζόμενοι επαγγελματίες:

Ένα μοντέλο υποστήριξης της επαγγελματικής μάθησης........................................37

Χαράλαμπος Ι. Κωνσταντίνου, Καθηγητής,Πανεπιστήμιο ΙωαννίνωνΟ εκπαιδευτικός, το παιδαγωγικό κλίμα της τάξης και η διαχείριση της συμπεριφοράς του μαθητή.......................................................................................................54

Βασιλική Παπαδοπούλου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια,Πανεπιστήμιο Δυτικής ΜακεδονίαςΗ πρακτική άσκηση των υποψήφιων εκπαιδευτικών: δυνατότητες, όρια και προοπτικές....................................................................................................................68

ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ:Διδασκαλία και μάθηση στις Φυσικές Επιστήμες

Πέτρος Καριώτογλου, Δημήτρης Πνευματικός, Μαρία ΚαρνέζουΟ σχεδιασμός ενός ερευνητικού προγράμματος για την εκπαίδευση υπηρετούντων εκπαιδευτικών στις Φυσικές Επιστήμες.................................................85

Σοφία Αυγητίδου, Πηνελόπη Παπαδοπούλου, Βασιλική ΑλεξίουΑπόψεις και πρακτικές εν ενεργεία εκπαιδευτικών για τη διδασκαλία και μάθηση των Φυσικών Επιστημών στην προσχολική εκπαίδευση.......................97

12

Κατερίνα Δημητριάδου, Άννα ΣπύρτουΑπόψεις και πρακτικές εν ενεργεία εκπαιδευτικών για τη διδασκαλίακαι μάθηση των Φυσικών Επιστημών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση................110

Γεώργιος Μαλανδράκης, Αικατερίνη Γκιγκοπούλου, Αναστάσιος ΖουπίδηςΑπόψεις και πρακτικές εν ενεργεία εκπαιδευτικών για τη διδασκαλία και μάθηση των Φυσικών Επιστημών στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.......................................125

ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: Εκπαιδευτικοί της πράξης και Κριτικός Γραμματισμός

Κωνσταντίνος Ντίνας, Άννα ΠολατίδουΕπιμόρφωση εκπαιδευτικών στον κριτικό γραμματισμό:από τη θεωρία στην πράξη...................................................................................................141

Κωνσταντίνος Ντίνας, Κωνσταντίνα ΒαϊρινούΕπιμορφωτικό Πρόγραμμα Κριτικού Γραμματισμού:Διδακτικές Παρεμβάσεις στην Προσχολική Εκπαίδευση ............................................155

Κωνσταντίνος Ντίνας, Όλγα ΜούσιουΗ επαγγελματική ενδυνάμωση των δασκάλων και η γλωσσική διδασκαλία: Εισαγωγή στην οπτική του Κριτικού Γραμματισμού στο Δημοτικό Σχολείο .......173

ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: Η ανάπτυξη της θεωρίας του νου σε άτομα με ειδικές ανάγκες

Ασήμης Βαρβέρης, Χριστίνα ΣυριοπούλουΗ συμβολή της Θεωρίας του Νου στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτωνσε παιδιά με νοητική αναπηρία ............................................................................................193

Βάϊα Ζάχου, Βάϊα Τάττου, Μαρία ΠλατσίδουΗ Θεωρία του Νου σε άτομα με νοητική υστέρησηκαι σε άτομα με αυτισμό ........................................................................................................205

Ασήμης Βαρβέρης, Χριστίνα Συριοπούλου,Αλεξάνδρα Γέροντα, Σταυρούλα ΠολυχρονοπούλουΗ Θεωρία του Νου σε παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος .......................219

Ζωή Ζιώγα, Ζωή Ράπτη, Μαρία ΠλατσίδουΗ ανάπτυξη της Θεωρίας του Νου σε άτομα με απώλεια όρασηςκαι σε άτομα με απώλεια ακοής ..........................................................................................231

13

ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: Η λογοτεχνία και ο ρόλος της στις βιβλιοθήκες, στη διδασκαλία, σε προγράμματα απεξάρτησης

Ελένη ΧοντολίδουΠιλοτική εφαρμογή του μαθήματος της λογοτεχνίας στο πλαίσιοτου Προγράμματος Μουσουλμανοπαίδων .....................................................................247

Χαρούλα Κρομυάδου, Κωνσταντία Λιούζα,Δώρα Σεϊτανίδου & Ελένη ΧοντολίδουΑναγνωστικές συνήθειες εφήβων: έρευνα σε νεαρούς αναγνώστες των βιβλιοθηκών του Δήμου Θεσσαλονίκης .................................................................260

Ιωάννα ΓιαννακοπούλουΑφήγηση ζωής και αναγνωστική ιστορία: η ανάγνωση ως εντολή και η αφηγηματική επιτέλεση της ταυτότητας ..............................................................273

Παναγιώτα ΤσιρώνηΗ καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση:αξιολόγηση και συγκριτική μελέτη του Αναλυτικού Προγράμματοςκαι των Δράσεων Ενίσχυσης της Φιλαναγνωσίας .........................................................284

Αναλυτικά Προγράμματα

Κωνσταντίνα Ηλιοπούλου, Αλεξάνδρα ΑναστασιάδουΠαραγωγή γραπτού λόγου στο πλαίσιο της παιδαγωγικήςτων Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων: προκλήσεις και προβληματισμοί...........299

Κωνσταντίνα- Ειρήνη Κουφού, Μαρίνα ΤζακώσταΗ διδασκαλία των μορφολογικών διαδικασιών της παραγωγήςκαι της σύνθεσης της αρχαίας ελληνικής υπό το πρίσμα των Α.Π.Σ.:μια κριτική θεώρηση ...............................................................................................................314

Μύρια ΚωνσταντινίδουΝέα αναλυτικά Προγράμματα Κυπριακής Ιστορίας και οπτικές αναπαραστάσεις: ή κοιτώντας τις εικόνες στα Φύλλα Εργασίας «Η Ιστορία μου, οι ιστορίες μου,η ιστορία μας, οι ιστορίες μας» για την Τρίτη Δημοτικού ...........................................326

π. Ειρηναίος ΧατζηευφραιμίδηςΤι το νέο κομίζει το «Νέο Σχολείο»για τα Θρησκευτικά του Δημοτικού Σχολείου; ...............................................................338

14

Δια βίου Μάθηση – Εκπαίδευση Ενηλίκων

Στέφανος Αρμακόλας, Χρήστος Παναγιωτακόπουλος,Γεωργία ΒασιλοπούλουΤο μαθησιακό περιβάλλον σε μια εικονική τάξη τηλεδιάσκεψηςκαι η μετασχηματίζουσα μάθηση .......................................................................................353

Μαρία ΔρακάκηΤο διακύβευμα της νέας ευρωπαϊκής πολιτικής για τη Δια Βίου Μάθησηστο πλαίσιο της Στρατηγικής “Europe 2020” (2010-2014) ..........................................368

Φώτιος Ζυγούρης, Βασιλική Βλάχου, Ελένη ΖυγούρηΗ σημασία του προγράμματος εκπαίδευσης εκπαιδευτών ενηλίκων για τα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης ........................................................................................385

Κωνσταντίνος Κοντογιαννίδης, Χριστίνα Μέντζιου,Κωνσταντίνος Βασιλείου, Χρήστος Γεωργίου, Κωνσταντίνος Θεοδωρίδης,Χαράλαμπος Ακριτίδης, Περικλής ΧριστίδηςΗ συμβολή των Ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών προγραμμάτων στη δια βίου μάθηση των διδασκόντων. Το παράδειγμα του προγράμματος RECIPEτης διεύθυνσης Π.Ε. Δυτικής Θεσσαλονίκης ...................................................................393

Μαίρη Μαργαρώνη, Αναστασία ΚαραντζήΔιερευνώντας ζητήματα φύλου, εκπαίδευσης και μετασχηματίζουσαςμάθησης με τη χρήση της εκπαιδευτικής βιογραφίας .................................................405

Βασιλική Ματιάκη, Σταυρούλα ΕπιμενίδουΗ επίδραση της συναισθηματικής νοημοσύνης κατά τη διαχείρισητης γνώσης στην Εκπαίδευση Ενηλίκων ...........................................................................417

Ευτέρπη ΜπιλιμπίνηΠροσεγγίσεις στη διδασκαλία των εκπαιδευτών ενηλίκων:Μία ερευνητική προσέγγιση .................................................................................................428

Ελισάβετ Νεοφυτίδου, Ελένη ΓιαννακοπούλουΧτυποκάρδια ενηλίκων στα θρανία... Μια ποιοτική προσέγγισηγια την εκπαιδευτική αξιολόγηση των ενηλίκων ...........................................................440

Δέσποινα ΝτεμίρηΕυρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις ικανότητες-κλειδιά της δια βίου μάθησης:Προκλήσεις και δυνατότητες στην πρώιμη παιδική ηλικία ........................................453

Αναστασία Παπαδοπούλου, Εμμανουήλ ΑποστολάκηςΘετικές επιπτώσεις και κίνδυνοι της αξιοποίησης της φορετής τεχνολογίας στην

15

εκπαίδευση με έμφαση στην ΑεξΑε. ..................................................................................467

Χρίστος ΠαπακωνσταντίνουΣχεδιασμός εκπαιδευτικής παρέμβασης για τους γονείς της μειονότητας της Θράκης: Η υποστήριξη της σχολικής επίδοσης των παιδιών ............................477

Μαρία ΤζώτζουΧαρακτηριστικά των ενηλίκων εκπαιδευομένων και εμπόδια μάθησηςστην ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση ...............................................................490

Ιωάννα ΤσάρπαΧαρτογράφηση Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) στην Ελλάδακαι σύνδεση με την ανεργία ..................................................................................................502

Ιωσήφ ΦραγκούληςΑπόψεις ενήλικων εκπαιδευόμενων ως προς την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων εκμάθησης Γαλλικής Γλώσσας στο πλαίσιο λειτουργίαςτου Κέντρου Δια Βίου Μάθησης Δήμου Πατρέων .......................................................517

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Μάγδα ΒίτσουΤο κουκλοθέατρο ως διαπολιτισμικό εργαλείο: μια μελέτη περίπτωσης ............531

Αγάπη Ευθυμίου, Βασίλειος ΚωτούλαςΗ στάση του μπορώ και δεν μπορώ: Πώς η αυτο-εκτίμηση της ικανότητας ποικίλλει μεταξύ διαφορετικών κοινωνικοοικονομικών ομάδων ...........................544

Κυριακή Θεοδοσιάδου, Βασιλική ΠαπαδοπούλουΠροσωπικές θεωρίες των εκπαιδευτικών για τους αλλοδαπούς μαθητές τουςστις ελληνικές τάξεις ................................................................................................................557

Αναστασία Ιορδανίδου, Βενιαμίν Μαντουλίδης, Δημήτρης Δούκας Καταγραφή των απόψεων των διευθυντών της Α/θμιας εκπαίδευσης σε θέματαδιγλωσσίας και δίγλωσσης εκπαίδευσης .........................................................................570

Δόμνα Μιχαήλ, Νίκος ΓογωνάςΓλωσσική ικανότητα, χρήση, στάσεις και αντιλήψεις εθνογλωσσικής ζωτικότητας Αλβανών μεταναστών πρώτης και δεύτερης γενιάς στην Ελλάδα ........................583

Νιγκιάρ ΜουμίνΑποτίμηση του Προγράμματος Μουσουλμανοπαίδων της Θράκης με βάσητα κριτήρια της Αυθεντικής Διδασκαλίας: «Η φωνή των εκπαιδευτικών» ............597

16

Μαρία Μπάτσιου, Αναστασία ΚουρεντζήΤα Ευρωπαϊκά Προγράμματα ως εργαλείο για τη Διαπολιτισμική τάξη:Μελέτη περίπτωσης .................................................................................................................612

Δέσποινα ΠαναγιωτίδουΈρευνα-Δράση σε πολυπολιτισμικό σχολικό περιβάλλον με παιδιά Ρομά.Project «To τρένο». Κειμενοκεντρική προσέγγιση .........................................................625

Παναγιώτης ΠαντελήΑπό την ‘αφομοίωση’ στην ‘ένταξη’: Μια κριτική του υπάρχοντοςθεσμικού πλαισίου για την εκπαίδευση και γλωσσική ανάπτυξη μαθητώναπό μεταναστευτικά πλαίσια στην Κύπρο .......................................................................638

Μαρία Πουρναρά, Μαρία ΓκέκαΟι κοινωνικές αναπαραστάσεις των εκπαιδευτικών για τους αλλοδαπούςμαθητές. Η διάσταση της αξιολόγησής τους ...................................................................649

Δημήτρης Σακατζής, Χρήστος ΓκοβάρηςΑντιλήψεις εκπαιδευτικών και μαθητών σχετικά με τα αίτια του φαινομένουτης σχολικής βίας που έχει αποδέκτες μαθητές από οικογένειες μεταναστών .........661

Κατερίνα ΣαμαράΗ ενίσχυση της μητρικής γλώσσας παλιννοστούντων και αλλοδαπών μαθητών στο ελληνικό σχολείο: Περιγραφή και αποτίμηση μίας καινοτομίας ......................674

Δώρα ΤζήκαΡομά, συνθήκες διαβίωσης και εκπαίδευση: μια συσχέτιση .....................................688

Αγγελική ΤσαλαμπούνηΗ εφαρμογή της μεθόδου project σε πολυπολιτισμικές τάξεις ...............................702

Ευαγγελία ΤσιλώνηΑπόψεις των εκπαιδευτικών για τη διαχείριση της πολιτισμικής ετερότηταςστο σχολείο και την τάξη ........................................................................................................715

Διδακτική Μεθοδολογία

Μαρία ΑγγελακοπούλουΠροωθώντας τον κριτικό στοχασμό. Αξιοποιώντας την τέχνη ................................731

Βαΐα ΑγγέληΑν η Ιστορία είναι δασκάλα ζωής, σε ποιο βαθμό τα σχολικά εγχειρίδιατης Ιστορίας του Γυμνασίου διδάσκουν και καλλιεργούν στους μαθητέςπνεύμα μετριοπάθειας, ανοχής και σεβασμού στο διαφορετικό; ...........................745

17

Ξανθή ΑλμπανάκηΔιδακτική αξιοποίηση βιωματικών τεχνικώνστη διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών ...................................................759

Μαρία ΑμοιρίδουΚύπρος-Κως, συγγενείς Ουρανόπετρες ............................................................................772

Ελένη Ανδρεαδέλλη, Ευφημία ΚαραμανέΔιεπιστημονικές προσεγγίσεις στο γυμνάσιο. Η αξιοποίηση της Μουσικήςστη διδασκαλία της Ιστορίας: μια πρόταση διεπιστημονικής διδασκαλίαςτου ευρωπαϊκού μεσαίωνα .....................................................................................................785

Μαρία Αποστολίδου, Καλλιόπη Θεοχαρίδου,Άννα Μαρτζιβάνου, Παναγιώτα ΤσιρώνηΣχεδιασμός διδακτικής ενότητας για «το παιχνίδι» στο πλαίσιοτης λογοτεχνικής εκπαίδευσης ............................................................................................796

Αικατερίνη Βάσιου, Ελισάβετ Δράμαλη, Βασιλεία ΒάσσουΚίνητρα και στρατηγικές εκμάθησης της Αγγλικής ως ξένης γλώσσας:Ατομικές διαφορές μεταξύ μαθητών Β/θμιας Εκπ/σης ...............................................810

Ευστράτιος Βαχάρογλου, Ιωάννης ΜπουνόβαςΔιαθεματική προσέγγιση κειμένων της Νεοελληνικής Λογοτεχνίαςμε διερευνητική δραματοποίηση: Το παράδειγμα του έργουτου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη: «το Χριστόψωμο» ...................................................824

Σταύρος ΓρόσδοςΗ υλοποίηση δραστηριοτήτων δημιουργικής γραφής ως παράγονταςανάπτυξης των συγγραφικών δεξιοτήτων μαθητών/τριών και βελτίωσηςτων κειμένων τους ως προς τα δημιουργικά χαρακτηριστικά ..................................837

Γεώργιος Δελιόπουλος, Καλλιόπη Καρατζά-Σαουλίδου,Ειρήνη Αλωπούδη, Δωροθέα Αντύπα«Το θαύμα των Ελλήνων ταξιδεύει στον κόσμο»: μια πρόταση διαθεματικήςδιδασκαλίας στο 1ο Γυμνάσιο Πτολεμαΐδας ...................................................................851

Ευφροσύνη ΔήμουΣτερεότυπα στην Παιδική Λογοτεχνία.Το αμφιλεγόμενο πρόσωπο του λύκου .............................................................................863

Πασχάλης ΔήμουΤα αποτελέσματα από την εφαρμογή του νέου νομοθετικού πλαισίουστη διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας ως δεύτερης και ως ξένης.Η περίπτωση της Σουηδίας ...................................................................................................870

18

Μαρία ΖαφειρίουΜια διαθεματική και διεπιστημονική διδακτική δράση με τίτλο«Όταν ο Αριστοτέλης συναντά τον Χριστό» στο πλαίσιο της Διδακτικής Μεθοδολογίας ............................................................................................................................881

Μιλτιάδης Ζωγράφος, Σταύρος ΚαμαρούδηςΑθλητικά κείμενα στα σχολικά εγχειρίδια. Εμπειρίες από την αξιοποίησήτους στη διδασκαλία της Γλώσσας σε μαθητές της Γ’ Δημοτικού ...........................895

Μαγδαληνή Ιωαννίδου, Ελένη ΓρίβαΓνωρίζοντας τις γειτονικές χώρες της πατρίδας μου: αποτιμώνταςένα πρότζεκτ πολυπολιτισμικής ευαισθητοποίησης στην ξένη γλώσσα ..............910

Μαρία ΚαλαματιανούΔιδασκαλία των Εικαστικών με τη βοήθεια των ΤΠΕ ....................................................925

Παναγιώτα Κάππα, Παναγιώτης Αντωνίου, Βασίλης Γουργούλης, Αθανάσιος ΧατζηνικολάουΔιερεύνηση της ανατροφοδότησης μέσω του διαδικτύου στην απόδοσητων κολυμβητών .......................................................................................................................943

Βασιλική ΚαραγιώργουΣύγχρονες Μεθοδολογικές Προσεγγίσεις για την προώθηση του Γραμματισμού Δίγλωσσων Μαθητών μέσα από την αξιοποίηση Ιστοριών Μετανάστευσης: Μια Μελέτη Περίπτωσης σε Ελληνόγλωσσο Σχολείο της Αλβανίας .......................954

Ελένη ΚαραμανώληΟι ιστορικές δομικές έννοιες και η αξιοποίησή τους στην ιστορική εκπαίδευση .........970

Κώστας ΚασβίκηςΜεταξύ φωτογραφίας και αναπαράστασης. Μια απόπειρα διερεύνησηςτων ιδεών των παιδιών για τις ιστορικές πηγές ..............................................................984

Κωνσταντίνα ΚίτσιουΔιδακτικοί σχεδιασμοί με βάση το κοινωνικο-πολιτισμικό μοντέλοτου Vygotsky και ανάπτυξη πρακτικών εφαρμογών στο δημοτικό σχολείο .......995

Δήμητρα Κοκκινάκη, Παναγιώτα ΨυχογιοπούλουΗ θέση της δημιουργικής γραφής στο σχεδιασμό ενός μουσειοπαιδαγωγικούπρογράμματος .........................................................................................................................1007

Γεωργία ΚοσμάΤο παιχνίδι ρόλων στη διδασκαλία της Αγγλικής Γλώσσας .....................................1021

Θεοδώρα ΚωνσταντινίδουΑρσάκειο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης: μια καινοτόμος παρέμβαση

19

στις κατ’ οίκον εργασίες ........................................................................................................1028

Μαρίνος Κωνσταντίνου, Γιώργος Κωνσταντινίδης«Το μικρό χωριό στο βουνό όπου τα παιδιά δε χαμογελούσαν ποτέ»: Επανασχεδιασμός του παραμυθιού της Ελένης Φτιάκα με βάση τις αρχέςτης Ενιαίας Εκπαίδευσης ......................................................................................................1040

Δόξα Κωτσαλίδου, Θωμάς Ζωγράφος, Χιονάτη ΠαπαδοπούλουΟ Paul Klee «διδάσκει» μαθηματικά .................................................................................1050

Αγγελική ΛιθοξοΐδουΔιδακτική αξιοποίηση της έφεσης των μαθητών στην ξένη γλώσσα.Μια συγκριτική μελέτη (ΔΜ) ...............................................................................................1063

Ελένη ΜαργαρούΗ διδασκαλία της Iστορίας στη Θεωρητική Κατεύθυνση της Γ΄ Λυκείου: προβληματισμοί και προτάσεις .........................................................................................1075

Ελένη Μαργαρού, Ελένη ΧειμαριούΕνδυνάμωση του πολιτιστικού και πολιτισμικού κεφαλαίου των μαθητών/ τριώνμέσα από τυπικές, ημιτυπικές και άτυπες πρακτικές σχολικού γραμματισμού .......1086

Αικατερίνη ΜητράκηΔιδακτικές αρχές που αξιοποιούνται σήμερα και διαφαίνονται μέσααπό το έργο «Περί Παίδων Αγωγής» του Πλουτάρχου ..............................................1098

Δημήτριος ΜυλωνάςΗ διδασκαλία των μαθημάτων Λογιστικού προσανατολισμού στο Επαγγελματικό Λύκειο με τη χρήση και αξιοποίηση των δυνατοτήτων των Νέων Τεχνολογιών(επαγγελματικό-εκπαιδευτικό λογισμικό) ......................................................................1108

Αλέξανδρος ΝικολαΐδηςΗ λεξιλογική πυκνότητα ως δείκτης προφορικότητας των γραπτών μαθητικώνκειμένων στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας ....................................................1127

Αλέξανδρος ΝικολαΐδηςΠαραδοσιακές και σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις στα Αρχαία Ελληνικά:Ένα διδακτικό παράδειγμα στην Α΄Λυκείου .................................................................1140

Ιωάννα Νιχωρίτου, Ελένη ΓρίβαΠολυγλωσσία και πολύγλωσση εκπαιδευτική πολιτική: Μια συγκριτική μελέτητων απόψεων των εκπαιδευτικών σε Ελλάδα και Βουλγαρία .................................1155

Σίμος Παπαδόπουλος, Αγνή ΚαραγιάννηΟι τεχνικές δραματικής έντασης στη διδασκαλία λογοτεχνικού κειμένου: Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, Γουτού Γουπατού ..........................................................1171

20

Μιχάλης ΠαππάςΑνάπτυξη διδακτικών πρακτικών στο μάθηματης γλώσσας στη Β/θμια Εκπ/ση .......................................................................................1181

Μαρία ΠετκανοπούλουΤο αυτοσχέδιο επιτραπέζιο παιχνίδι στην τάξη- μια συνεχής και αέναηπρόκληση για έμμεση μάθηση ..........................................................................................1194

Χριστιάννα Πισιήα ΠιερουλλήΗ ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας σε παιδιά σχολικής ηλικίαςμε την αρωγή γονιών .............................................................................................................1212

Κωνσταντίνος Σεχίδης, Κώστας Κασβίκης, Ανδρέας Ανδρέου“Στιγμές της Τοπικής μας Ιστορίας: Τα δημόσια γλυπτά της Φλώρινας μιλούνγια την Ιστορία “: Μια πρόταση για τη διδασκαλία της Τοπικής Ιστορίαςστην Α/θμια Εκπαίδευση ......................................................................................................1227

Χριστίνα ΣπανούΣκοπός, μεθοδολογία και αποτελέσματα εκπαιδευτικής έρευνας για τη σχέση Φυσικής και Παιδικής Λογοτεχνίας ..................................................................................1240

Μαρία Τατσιώκα, Κυριακή Αμαραντίδου, Όλγα ΜούσιουΑξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών σε ένα διαθεματικό πρότζεκτπολυπολιτισμικής αφύπνισης .............................................................................................1252

Μαρίνα ΤζιακώσταΤο Μουσείο Προφορικής Ιστορίας ως Εργαλείο γλωσσικής διδασκαλίαςστο πλαίσιο του Δ.Ε.Π.Π.Σ. και Α.Π.Σ. και των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών ......1265

Βασιλική Τζίκα, Σταυρούλα ΚαλδήΕφαρμογή διαφοροποιημένης διδασκαλίας στο πλαίσιο της διδακτικήςμεθόδου project ......................................................................................................................1276

Αγγελική Τρομπούκη, Ευαγγελία-Ανάργυρη ΤζανήΟ κριτικός στοχασμός στη διδακτική και μαθησιακή διαδικασία .........................1291

Μαρία ΤσαγγοπούλουΟι αντιλήψεις των μαθητών για τον ηλεκτρισμό και τα μαθησιακά αποτελέσματαμέσα από την εκτέλεση πραγματικών και εικονικών πειραμάτων ........................1303

Δανάη Τσάφου-Αποστολοπούλου, Χρυσάνθη ΣκουμπουρδήΠαιδιά, πρώτης σχολικής ηλικίας, εκτιμούν μήκη .......................................................1320

Βασίλειος ΤσιότραςΗ οικονομική ανάκαμψη θα επέλθει από τα… Αρχαία Ελληνικά (του Γυμνασίου): Διδακτική πρόταση για έφηβους οικονομολόγους! ...................................................1334

21

Ιωσήφ Φραγκούλης, Σοφία Μητρούλια, Σοφία ΚωτσελένηΗ αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών ομίλων στο πλαίσιο της διδακτικής πράξης. Η περίπτωση του εκπαιδευτικού ομίλου «Επιχειρηματολογία και Αντιλογία» Προτύπου Πειραματικού Λυκείου Πανεπιστημίου Πατρών .............1347

Μαρία Χαϊτίδου, Άννα ΣπύρτουΑνάπτυξη ερωτηματολογίου για τη μελέτη της Παιδαγωγικής Γνώσης Περιεχομένου στις Φυσικές Επιστήμες: αποτελέσματα για τέσσερις μελέτεςπερίπτωσης ..............................................................................................................................1360

Αγγελική Χατζηευφραιμίδου, Σταυρούλα Καλδή, Διαμάντω ΦιλιππάτουΔιαφοροποποίηση της διδασκαλίας στα Μαθηματικά ως προς το μαθησιακόστιλ σε μαθητές Δ’ τάξης Δημοτικού ...............................................................................1373

Σοφία ΧρηστίδουΠυξίδα του μεταφραστή τεχνικών κειμένων: ειδικά πεδία της γλώσσαςκαι των τηλεπικοινωνιών .....................................................................................................1388

Διοίκηση της Εκπαίδευσης

Αργυρώ Αρβανίτα, Μαρία ΠαπαϊωάννουΠαρουσίαση του ανεπίσημου φαινομένου της Γονεϊκής Επιλογής Σχολείου (ΓΕΣ) στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ..............................................................................1407

Ελένη ΒλάσηΟι απόψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με τα κριτήρια επιλογής διευθυντών Σχολικών Μονάδων και την αναγκαιότητα επιμόρφωσής τους ............................1421

Χαρίκλεια Κουτόβα, Αθηνά ΣιπητάνουΗ ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και η ηγετική επάρκεια του διευθυντή σχολείου ........................................................1436

Λαμπρινή ΛιάτσουΔιαμόρφωση σχολικού κλίματος ......................................................................................1450

Χρήστος ΜάνοςΗ ανάπτυξη της σχολικής ηγεσίας και η αμφισβήτηση του συγκεντρωτικούεκπαιδευτικού συστήματος στην Ελλάδα ......................................................................1458

Αναστάσιος ΜαράτοςΑυτονομία εκπαιδευτικών σε σχολικές μονάδεςεπαγγελματικής εκπαίδευσης ............................................................................................1472

22

Αικατερίνη Μπαλάση, Γιώργος ΙορδανίδηςΗ Οργανωσιακή Κουλτούρα στο Δημοτικό Σχολείο ..................................................1485

Παναγιώτα Μπαλιούση, Ευάγγελος ΜπαλιούσηςΟ ρόλος του διευθυντή στην αποτελεσματική διαχείριση συγκρούσεωνστο σχολείο ...............................................................................................................................1502

Νικόλαος Μπάμπας, Μαρία ΔάρραΗ αξιοποίηση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στην επιμόρφωσητων διοικητικών στελεχών της εκπαίδευσης ................................................................1515

Ασημίνα Παπάζογλου, Μανώλης ΚουτούζηςΗ εκπαιδευτική μονάδα ως ανοικτό σύστημα,ο ρόλος και το έργο του Διευθυντή .................................................................................1529

Βασούλα Παπαστολοπούλου, Μαρία ΔάρραΗ επιλογή των ηγετικών στελεχών της εκπαίδευσης:Θεωρητικοί προβληματισμοί και ερευνητικές διαπιστώσεις .................................1544

Δημήτριος ΠρωτοπαπάςΑποτύπωση της οργανωσιακής κουλτούρας των δημόσιων σχολείων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που ανήκουν στην Α΄Διεύθυνση Αθήνας.Οι απόψεις των εκπαιδευτικών ..........................................................................................1560

Γεωργία Σαγιαδινού, Ελένη ΤσακιρίδουΤο εργασιακό καθεστώς των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσηςως παράγοντας οργανωσιακής δέσμευσης ..................................................................1588

Δημήτριος Σιαμάγκας, Χρήστος Σιαμάγκας, Αναστασία Τσίγκρα-ΖήκαΗ εκπαίδευση στα χρόνια του Καλλικράτη: η περίπτωση του νομού Σερρών .......1602

Μαρία Συτζιούκη, Ελένη ΕλβανίδουΗ συμμετοχή των γυναικών στη διεύθυνση μονάδων Δευτεροβάθμιας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης μετά την εφαρμογή του Ν. 3848/2010: προϋποθέσεις, παράγοντες και εμπόδια συμμετοχής ..............................................1615

Ηλίας ΤανόςΑναγκαιότητα εφαρμογής Νέων Τεχνολογιών κατά την άσκηση του διοικητικού έργου και καταγραφή εντυπώσεων από την χρήση του mySchool σε σχολικές μονάδες της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του Νομού Λάρισας ........................1626

Αθανάσιος ΤσαπρούνηςΤο επικοινωνιακό κλίμα στον εκπαιδευτικό οργανισμό.Ο ρόλος των Ν/Τ στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της επικοινωνίας.Μια μελέτη περίπτωσης .......................................................................................................1639

23

Δημήτρης Τσότρας, Μανόλης ΚουτούζηςΗγεσία για την κοινωνική δικαιοσύνη ως απάντηση στις διακρίσειςκαι στον ρατσισμό ..................................................................................................................1651

Πολυνίκη Τυριακίδου, Νικόλαος ΤσιαπλέςΟ ρόλος του προϊσταμένου στο ολιγοθέσιο σχολείο ................................................1663

Ελένη Φράγκου, Αναστασία Τσούνη, Φίλιππος ΠαπάζηςΑξιολόγηση Ανθρώπινου Δυναμικού ως μέσο αναβάθμισης της διοικητικήςδιαδικασίας στο χώρο της Διοίκησης της Εκπαίδευσης ...........................................1676

Ειδική Αγωγή

Αναστασία Αλευριάδου, Δημήτριος Γκοτζαμάνης,Αναστασία ΧατζηγιαννακούΔιδακτική παρέμβαση μαθηματικών μαθητών ΕΕΕΕΚ με ελαφρά νοητική αναπηρία και διαφορετικά επίπεδα αυτονομίας: Μια συγκριτική μελέτη .........1689

Μαρία Αποστολίδου, Κατερίνα ΠολυμίληΟ ρόλος του/της εκπαιδευτικού στην ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτωντων μαθητών/τριών με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες ............................................1704

Αικατερίνη Βισσαρίου, Σουζάνα ΠαντελιάδουΗ υποστήριξη φοιτητών με αναπηρία του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στην εκπαιδευτική διαδικασία .............................................................1721

Ολυμπία Δεληγκάρη, Χριστίνα ΑρχοντήΟ ρόλος του εκπαιδευτικού γενικής αγωγής στη διδασκαλία στρατηγικών μάθησης και την ενίσχυση των κοινωνικών σχέσεων των μαθητών μεκαι χωρίς μαθησιακές δυσκολίες .....................................................................................1735

Κρυσταλλένια ΚυριτσοπούλουΔιδασκαλία της Γλώσσας στα Ε.Ε.Ε.Ε.Κ. ..........................................................................1748

Μαρίνος Κωνσταντίνου, Ελένη ΦτιάκαΟι εκπαιδευτικές εμπειρίες κινητικά ανάπηρων ανδρών: Αρωγόςή τροχοπέδη στην επαγγελματική αποκατάσταση ....................................................1756

Ειρήνη Μαλέσκου, Σπυρίδων-Γεώργιος ΣούληςΜαθητές με νοητική αναπηρία και βιοπαιδαγωγισμός:Μια καινούρια εκπαιδευτική πρόταση ............................................................................1768

24

Σοφία Ματσούκη, Μακρίνα Ζαφείρη, Βασιλική ΠλιόγκουΑπόψεις καθηγητών/τριών για τη διδασκαλία της αγγλικής γλώσσαςσε μαθητές/τριες Γ’ δημοτικού με δυσλεξία μέσω της Σημειωτικής ....................1779

Αικατερίνη Μεσημέρη, Αθανάσιος ΔαρβούδηςΗ διάγνωση των μαθησιακών δυσκολιών από τα ΚΕ.Δ.Δ.Υ. ....................................1796

Τζεμαλή Μηλιαζήμ, Μαρία Νάση, Αθανάσιος ΤσιγλόπουλοςΗ υπόθεση του διπλού ελλείμματος και οι μαθησιακές δυσκολίες ......................1809

Μαρία-Έλενα Μπουμπάρη, Χαράλαμπος ΝταλάκαςΔιαγνωστική αξιολόγηση και εκπαιδευτική αντιμετώπιση σε μαθητέςμε δυσκολίες μάθησης στη Γλώσσα (μελέτη περίπτωσης) .....................................1823

Αναστασία Παντελιά, Παναγιώτης Γεωργακόπουλος,Ελευθερία ΣάλμοντΑνάγκη άσκησης συμβουλευτικής σε μητέρες παιδιών με σύνδρομο Down ........1838

Παρασκευή Παπαευαγγέλου, Πολυξένη Γκουτζιαμάνη, Βασιλική ΠλιόγκουΟ ρόλος της παράλληλης στήριξης σε παιδιά με προβλήματα όρασης κατάτη διδασκαλία μαθημάτων της Β΄ Γυμνασίου: Μια μελέτη περίπτωσης .............1850

Αλεξία ΠένναΣτάσεις δασκάλων γενικής και ειδικής εκπαίδευσης ως προςτην ένταξη παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στο γενικό σχολείο.Ο ρόλος της ειδικότητας ......................................................................................................1863

Αικατερίνη ΣταύρουΗ επίδραση των διαδικτυακών και ηλεκτρονικών παιγνιδιών σε αυτιστικό παιδί.Μια μέθοδος εκπαιδευτικής παρέμβασης - μελέτη περίπτωσης ..........................1877

Ελπίδα ΤσαγγοπούλουΟι δυσκολίες στον προφορικό και γραπτό λόγο .........................................................1890

Αναστασία Τσούνη, Ιωάννα Παπαβασιλείου - ΑλεξίουΣτάσεις και απόψεις εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, γενικήςκαι ειδικής αγωγής ως προς τους συναδέλφους τους με αναπηρία .....................1904

Ζωή Χαρούμενου, Γεωργία Ίτσου, Σπυρίδων-Γεώργιος ΣούληςΑπόψεις ατόμων με οπτική αναπηρία για την εκπαίδευσή τους ...........................1917

27

Χαιρετισμόςτου Προέδρου της Παιδαγωγικής

Εταιρείας Ελλάδος

Πανοσιολογιώτατε,Κύριοι Επίσημοι,Κύριε Κοσμήτορα της Παιδαγωγικής Σχολής,Αγαπητές Συναδέλφισσες και αγαπητοί Συνάδελφοι,Αγαπητές φοιτήτριες και αγαπητοί φοιτητές,

Εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος σάς καλωσορίζω στο 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο με θέμα «Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα», το οποίο πραγματοποιείται κατά το τριήμερο 28-30 Νο-εμβρίου 2014 στην ακριτική και φιλόξενη Φλώρινα, σε συνεργασία με το Πανε-πιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.

Η Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδος (έτος ιδρύσεως 1981), το αναγνωρισμένο επιστημονικό σωματείο των Ελλήνων Παιδαγωγών, πραγματοποιεί ανελλιπώς, κάθε χρόνο, ένα Συνέδριο: το Πανελλήνιο Συνέδριο με θέμα «Ελληνική Παιδα-γωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα» και το Διεθνές Συνέδριο, με διαφορετική θε-ματολογία κάθε φορά, τα οποία εναλλάσσονται. Πάγια τακτική της Εταιρείας μας, με την πραγματοποίηση των Συνεδρίων της σε διάφορες πόλεις, πέραν της συμβολής στην Παιδαγωγική επιστήμη από γνωστούς και καταξιωμένους παι-δαγωγούς, είναι να δίνεται το επιστημονικό βήμα και σε νέους επιστήμονες-ε-ρευνητές, οι οποίοι καταρτίζονται συστηματικά στα Προγράμματα Μεταπτυχι-ακών Σπουδών των Πανεπιστημίων, για να παρουσιάσουν τις ερευνητικές προ-σπάθειές τους και να τις εκθέσουν στην εποικοδομητική κριτική των συναδέλ-φων τους, όλων των βαθμίδων, να φωτίσουν και να φωτισθούν, ανάμεσα σε ει-δικούς ερευνητές των Επιστημών της Αγωγής, αλλά και σε επαγγελματίες λει-τουργούς της εκπαίδευσης.

Είναι γεγονός ότι, κατά τη μεταπολεμική περίοδο, μια μεγάλη μερίδα κοινω-νικών επιστημόνων θεώρησαν ότι με την εμπειρική έρευνα θα έδιναν απαντή-σεις σε πολλά κοινωνικά προβλήματα και θα μελετούσαν πιο αποτελεσματικά τα κοινωνικά φαινόμενα. Αυτό, ως αίτιο και αποτέλεσμα, συνέβαλε στη βελτίω-ση των μεθόδων έρευνας και των στατιστικών τεχνικών και στην αναγνώριση της εμπειρικής έρευνας ως τρόπου μελέτης σε όλους τα πεδία των κοινωνικών επιστημών. Με την πάροδο του χρόνου, τα απλά στατιστικά μέτρα παραχώρη-

9ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΕλληνική Παιδαγωγική & Εκπαιδευτική Έρευνα

28

σαν τη θέση τους σε πιο σύνθετες τεχνικές, όπως πολυμεταβλητές μέθοδοι, στο-χαστικά μοντέλα κ.ά., με τη συλλογιστική ότι η πολυπλοκότητα που χαρακτηρί-ζει τα κοινωνικά φαινόμενα μπορεί να αποδοθεί με μεγαλύτερη ακρίβεια μέσω των προηγμένων στατιστικών μεθόδων και τεχνικών.

Η εκπαιδευτική εμπειρική έρευνα, ειδικότερα, αναφέρεται σε όλες τις παρα-μέτρους και διαστάσεις της εκπαίδευσης, από τις προϋποθέσεις της έως και τα αποτελέσματά της. Κύριο στόχο της αποτέλεσαν και αποτελούν, αφενός, θέμα-τα που συνδέονται με δομικά γνωρίσματα της εκπαίδευσης (όπως είναι π.χ. θέ-ματα οργάνωσης της εκπαίδευσης) και, αφετέρου, συντελεστές και επιμέρους πτυχές της εκπαιδευτικής διαδικασίας, όπως είναι ο εκπαιδευτικός και το έργο του, η σχέση εκπαιδευτικού-μαθητή, οι κοινωνικές σχέσεις μεταξύ των μαθητών στη σχολική τάξη και κοινότητα, το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών και η μεθο-δολογία της διδασκαλίας, καθώς και η αξιολόγηση της επίδοσης του μαθητή και του εκπαιδευτικού έργου γενικότερα.

Στη χώρα μας, συνήθως, λείπει η τεκμηρίωση για βασικά κοινωνικά και οι-κονομικά θέματα, με οδυνηρές, συχνά, συνέπειες. Ωστόσο, τις τελευταίες δεκα-ετίες έχει διεξαχθεί ένας όχι ευκαταφρόνητος αριθμός εκπαιδευτικών ερευνών. Φορέας τους υπήρξε κυρίως το Πανεπιστήμιο, δηλαδή οι Εκπαιδευτικές Σχολές, που οπωσδήποτε ενισχύθηκαν με την ίδρυση των Παιδαγωγικών Τμημάτων, τα οποία μετέβαλαν το τοπίο στο χώρο των Α.Ε.Ι. και με τη θεσμοθέτηση σχετικών Μεταπτυχιακών Σπουδών α΄ και β΄ κύκλου.

Αυτές οι εκπαιδευτικές έρευνες αναφέρονται σε πολλούς τομείς της εκπαιδευ-τικής διαδικασίας, όπως είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού, η μεθοδολογία της δι-δασκαλίας και το σύστημα αξιολόγησης της σχολικής επίδοσης των μαθητών, η διαδικασία επιλογής για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, οι επαγγελματικές επιλο-γές των μαθητών, τα προγράμματα διδασκαλίας και τα σχολικά εγχειρίδια, η σχέ-ση εκπαιδευτικού-μαθητή, η εκπαίδευση/επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η δι-εύθυνση των σχολικών μονάδων κ.λπ. Πρόκειται τόσο για συνθετικές-βιβλιογρα-φικές (π.χ. ιστορικο-ερμηνευτικές και συγκριτικές) μελέτες, όσο και για εμπειρικές έρευνες με ιδιαίτερη έμφαση στην επισκόπηση ή διερεύνηση πεδίου.

Ωστόσο, ένα μέρος μόνο των εμπειρικών ερευνών πληρούν τις διεθνείς προ-διαγραφές για αξιοπιστία και εγκυρότητα. Εδώ αναδύεται μία ακόμα πρόκληση για τις Εκπαιδευτικές Σχολές, αλλά και τα Παιδαγωγικά Τμήματα: διδάσκεται επαρ-κώς το μάθημα της «Μεθοδολογίας Εκπαιδευτικής Έρευνας» στα συγκεκριμένα Τμήματα; Αν όχι, γιατί; Αν ναι, πώς; Και ποιοι το διδάσκουν;

Αναδύεται τώρα το ερώτημα αν αξιοποιούνται τα ευρήματα της εκπαιδευ-τικής έρευνας κατά το σχεδιασμό και την υλοποίηση της εκπαιδευτικής πολιτι-κής στη χώρα μας. Η απάντηση δυστυχώς είναι, γενικά, αρνητική. Το «Παιδαγω-

Χαιρετισμόςτου Προέδρου της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος

29

Χαιρετισμόςτου Προέδρου της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος

γικό Ινστιτούτο» είναι «στεγανοποιημένο» όσον αφορά την παιδαγωγική ώσμω-ση και θεσμικά εξαρτημένο από το Υπουργείο Παιδείας, στο οποίο δεν υποδει-κνύει λύσεις των εκπαιδευτικών προβλημάτων, αλλά αποδέχεται και επικυρώ-νει με επιστημονικοφάνεια τις πολιτικές του επιλογές. Το δε «Κέντρο Εκπαιδευ-τικής Έρευνας», στελεχωμένο με πρόσωπα που ούτε καν ανήκουν στον εκπαι-δευτικό κλάδο, τα τελευταία χρόνια δεν λειτούργησε καθόλου, καταδικάστη-κε σε επιστημονική συρρίκνωση και τελικά καταβροχθίστηκε από το υποτελές «Παιδαγωγικό Ινστιτούτο».

Ανάλογα συμπεριφέρεται και η Πολιτεία και σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότη-ση και υποστήριξη της εκπαιδευτικής έρευνας, έστω και στο πλαίσιο της πενι-χρής χρηματοδότησης που διατίθεται ως ποσοστό του Α.Ε.Π. στην έρευνα γενι-κά. Αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν φαίνεται να αντιμετωπίζει πολύ διαφορε-τικά την εκπαιδευτική έρευνα και γενικότερα την έρευνα στην περιοχή των αν-θρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών. Αντίθετα, είναι γνωστή η προτίμηση για ό,τι έχει σχέση με τις λεγόμενες έρευνες αιχμής, στις οποίες δεν συμπεριλαμβά-νεται βέβαια η εκπαιδευτική έρευνα, καθώς και η γενικότερα τεχνοκρατική και οικονομική αντίληψη της εκπαίδευσης στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η σημασία της εκπαιδευτικής έρευνας είναι βασική και θεμελιώδης για την ανάπτυξη του εκπαιδευτικού συστήματος και ασφαλώς για το μέλλον ενός τό-που. Μάλιστα, επειδή το αντικείμενο της εκπαιδευτικής έρευνας είναι το παι-δί, ως άτομο και μέλος της κοινωνίας, καθώς επίσης ο αυτοπροσδιορισμός του, αλλά και η ομαλή ένταξή του στο κοινωνικό σύνολο, ο κοινωνικός και ο ηθικός προσανατολισμός της εκπαιδευτικής έρευνας εκφράζει και υπαγορεύει και τη μεγάλη ευθύνη του επιστήμονα-ερευνητή απέναντι στο παιδί και την κοινωνία.

Ας έρθουμε όμως πάλι στα δικά μας. Η πατρίδα μας βρίσκεται σε μια πολύ δύσκολη συγκυρία. Η οικονομική κρίση θέτει σε δοκιμασία και τις ηθικές αξίες και γι’ αυτό κάνουμε λόγο για κρίση ηθικών και κοινωνικών αξιών, της οικογένει-ας, του σχολείου, της πολιτικής κ.λπ. Σ’ αυτήν ακριβώς τη συγκυρία εμείς οι παι-δαγωγοί έχουμε να επιτελέσουμε ακόμη πιο σημαντικό και δύσκολο έργο για τα παιδιά του ελληνικού λαού και εκείνα που λόγω έκτακτων συνθηκών βρέθη-καν στον τόπο μας. Οι ρίζες μας, η Ιστορία μας και ο Πολιτισμός μας αποτελούν ισχυρά ηθικά αντερείσματα σ’ αυτή την περίπτωση. Αλλά και ως πανεπιστημιακοί έχουμε υποχρέωση να αντισταθούμε στην υποβάθμιση και την καταρράκωση του δημόσιου Πανεπιστημίου, όπως επιχειρείται αυτό τον καιρό, με τα πρόσφατα νομοθετήματα της κυβέρνησης. Τα Α.Ε.Ι. θεσμοθετήθηκαν για να υπηρετήσουν ανθρώπους και ιδέες και όχι οικονομικά συμφέροντα. Και τα Πανεπιστήμια των ακριτικών περιοχών, όπως το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, δεμένα με τον τόπο λειτουργίας τους, έχουν ακόμα πιο σημαντικό, εθνικό έργο να επιτελέσουν.

9ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΕλληνική Παιδαγωγική & Εκπαιδευτική Έρευνα

30

Σε όλα αυτά τα επείγοντα θεωρητικά και πρακτικά ζητήματα, αλλά και σε ειδι-κότερα ερευνητικά θέματα, φιλοδοξεί να συμβάλει και το τωρινό 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Π.Ε.Ε., έτσι ώστε η Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα να απο-τελέσει, μεσοπρόθεσμα, την αφετηρία για την επιστημονική και αποτελεσματι-κή επίλυση πολλών προβλημάτων της Νεοελληνικής Εκπαίδευσης. Η ερευνητι-κή συγκομιδή του Συνεδρίου μας είναι πλούσια και αποτελεί ένδειξη του υψηλού επιπέδου του: θα παρουσιασθούν 336 προφορικές ανακοινώσεις και 42 αναρτη-μένες εργασίες. Ιδιαίτερη τιμητική εκδήλωση θα προηγηθεί για τον χαλκέντερο παιδαγωγό και καθηγητή Παιδαγωγικών Ακαδημιών κ. Δημήτριο Ι. Θωίδη, που υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη και Γενικός Γραμματέας της Εταιρείας μας, για την πολύχρονη προσφορά του στην Επιστήμη, στην Εκπαίδευση και στην Κοινωνία.

Γνωρίζουμε βέβαια όλοι μας ότι η διοργάνωση ενός τριήμερου Πανελλήνι-ου Συνεδρίου, όπως το τωρινό, προϋποθέτει το μόχθο πολλών ανθρώπων, την ηθική, καθώς και την υλική συμπαράσταση κάποιων άλλων. Θα ήθελα λοιπόν να ευχαριστήσω θερμά τον Κοσμήτορα της Παιδαγωγικής Σχολής του Πανεπι-στημίου Δυτικής Μακεδονίας Καθηγητή κ. Πέτρο Καριώτογλου, τους συναδέλ-φους της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου μας και προπάντων τη συνά-δελφο Βάσω Παπαδοπούλου και τους συναδέλφους Γιώργο Ιορδανίδη και Γιάν-νη Μπέτσα, τα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής, που έκριναν τις υποβληθεί-σες εργασίες, τις φοιτήτριες που στελεχώνουν τη Γραμματεία, καθώς και τους συ-ναδέλφους του Παραρτήματος Μακεδονίας της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλά-δος, οι οποίοι πρόβαλαν και στήριξαν με κάθε τρόπο το Συνέδριο. Πρέπει ακό-μα να αναφέρω και να ευχαριστήσω τους χορηγούς του Συνεδρίου μας, τις Εκ-δόσεις Gutenberg, τις Εκδόσεις Διάδραση, τις Εκδόσεις Γρηγόρη και τις Εκδόσεις Έλλην- Ίων, που ανταποκρίθηκαν με έμπρακτη γενναιοδωρία και καλαισθησία σε ό,τι τους ζητήσαμε, αλλά και όλους εσάς που μας τιμάτε με την παρουσία σας.

Στους επισκέπτες από άλλα μέρη εύχομαι καλή διαμονή στην όμορφη και φι-λόξενη Φλώρινα και σε όλους τους συνέδρους καλή δουλειά. Ελπίζω, μετά την ολοκλήρωση του Συνεδρίου μας, να φύγουμε όλοι, όχι με τυπικές απαντήσεις ή έτοιμες και αδιαμφισβήτητες λύσεις, αλλά με περαιτέρω απορίες, αμφιβολίες και καινούργια επιστημονικά ενδιαφέροντα.

Σας ευχαριστώ όλους από καρδιάς και εύχομαι καλή επιτυχία στο Συνέδριό μας.

Κωνσταντίνος Δ. ΜαλαφάντηςΚαθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

Πρόεδρος Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος

31

Πρόλογος της Προέδρουτης Οργανωτικής Επιτροπής

Στον τόμο αυτό παρουσιάζονται οι εισηγήσεις από το 9ο Πανελλήνιο Συ-νέδριο που διοργάνωσε η Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδος σε συνεργασία με την Παιδαγωγική Σχολή Φλώρινας, στη Φλώρινα από 28-30 Νοεμβρίου 2014, με θέμα «Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα».

Η Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδος διοργανώνει, εδώ και μία εικοσαετία περίπου, κάθε δυο χρόνια ένα συνέδριο αφιερωμένο στην ελληνική παιδα-γωγική και εκπαιδευτική έρευνα. Ο θεσμός αυτός υπαγορεύθηκε από την ανάγκη να καταγραφεί και να αποτυπωθεί η εγχώρια ερευνητική παρα-γωγή στο χώρο των επιστημών της αγωγής (παιδαγωγική) και της εκπαί-δευσης (εκπαιδευτική) σε μια περίοδο που οι επιστήμες αυτές σταδιακά κατοχυρώνονται και καταξιώνονται ακαδημαϊκά, περίοδο που συμπίπτει και με την ίδρυση των πανεπιστημιακών παιδαγωγικών τμημάτων. Έτσι κάθε δυο χρόνια προσφέρεται σε νεότερους και παλαιότερους ερευνητές και ακαδημαϊκούς ένα έγκυρο επιστημονικό βήμα για να παρουσιάσουν την ερευνητική τους παραγωγή, να ενημερωθούν για τις έρευνες των συ-ναδέλφων τους, και να ανταλλάξουν ιδέες και προβληματισμούς στο πλαί-σιο ενός γόνιμου διαλόγου.

Στο 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο με θέμα «Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαι-δευτική Έρευνα» παρουσιάστηκαν συνολικά 334 εργασίες (εισηγήσεις και αναρτημένες ανακοινώσεις), κατανεμημένες στις εξής θεματικές ενότητες:

• Εκπαιδευτική Έρευνα• Προσχολική Παιδαγωγική• Σχολική Παιδαγωγική• Εκπαιδευτικοί Λειτουργοί: Βασική εκπαίδευση, επιμόρφωση• Εκπαιδευτική Πολιτική. Οργάνωση, Διοίκηση και Οικονομία της Εκ-

παίδευσης• Διδακτική Μεθοδολογία: Αναλυτικά Προγράμματα, Σχολικά εγχειρί-

δια, Διδακτικά αντικείμενα • Εκπαιδευτική Αξιολόγηση• Παιδαγωγική Ψυχολογία: Μάθηση και Διδασκαλία, Παιδαγωγική Αλ-

ληλεπίδραση, Συμβουλευτική στην Εκπαίδευση• Ειδική Αγωγή – Δυσκολίες Μάθησης • Φιλοσοφία της Παιδείας

9ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΕλληνική Παιδαγωγική & Εκπαιδευτική Έρευνα

32

• Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης • Διά βίου Μάθηση-Εκπαίδευση Ενηλίκων• Διαπολιτισμική Αγωγή και Εκπαίδευση • Συγκριτική Παιδαγωγική• Ιστορία της Παιδαγωγικής και της Εκπαίδευσης

Ως Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του συνεδρίου θέλω να ευχα-ριστήσω την Πρυτανεία του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, τον Πρό-εδρο του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Κωνσταντίνο Φωτιάδη και την Πρόεδρο του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών Ιφι-γένεια Βαμβακίδου για την αμέριστη υποστήριξη που προσέφεραν. Ιδιαίτε-ρα όμως θέλω να ευχαριστήσω τον ακούραστο Κοσμήτορά μας Πέτρο Κα-ριώτογλου, ο οποίος κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια για να εξασφαλι-στούν οι υλικοτεχνικοί όροι διεξαγωγής του συνεδρίου- μερικές φορές κά-τω από αντίξοες συνθήκες - και του οποίου η συμβολή υπήρξε καθοριστι-κή και ανεκτίμητη.

Θέλω επίσης να ευχαριστήσω τους χορηγούς μας για την ευγενική χο-ρηγία τους σε μια εποχή οικονομικής στενωπού, δηλαδή το Δήμο Φλώρι-νας και τη ΔΕΗ, το Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου μας, καθώς και τους Εκδοτικούς Οίκους Gutenberg, Ίων - Έλλην, Διάδραση, Γρη-γόρη και Επίκεντρο.

Θερμές ευχαριστίες οφείλονται σε όλα τα μέλη της Επιστημονικής Επι-τροπής που ανέλαβαν το δύσκολο έργο της αξιολόγησης των εργασιών, κυρίως όμως νιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσω τα μέλη της Οργανωτι-κής Επιτροπής που σήκωσαν στους ώμους τους όλο το βάρος της διοργά-νωσης, δηλαδή την καθηγήτρια Σοφία Αυγητίδου, την επίκουρη καθηγή-τρια Καλλιόπη Βρυνιώτη, την αναπληρώτρια καθηγήτρια Κατερίνα Δημη-τριάδου, την καθηγήτρια Σοφία Ηλιάδου-Τάχου, τον αναπληρωτή καθηγη-τή Γιάννη Θωίδη, τον αναπληρωτή καθηγητή Γιώργο Ιορδανίδη και τον επί-κουρο καθηγητή Γιάννη Μπέτσα. Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλω στον υπο-ψήφιο διδάκτορα Παύλο Σταυρίδη για τον άψογο συντονισμό της γραμ-ματειακής υποστήριξης, και βεβαίως σε όλους τους φοιτητές και τις φοιτή-τριες μας που αγκάλιασαν το συνέδριο και πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους, όπου και όποτε τους ζητήθηκαν.

Νιώθω επίσης την ανάγκη να ευχαριστήσω τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος για τη συνεχή και αδιά-λειπτη υποστήριξη που μας παρείχαν και την αγαστή συνεργασία που εί-χαμε, κυρίως όμως τον Πρόεδρό της Καθηγητή Κωνσταντίνο Μαλαφάντη.

Πρόλογος της Προέδρου της Οργανωτικής Επιτροπής

33

Τέλος, θέλω να ε