M u T khi x hi phn chia thnh giai cp, nh nc v php lut ra i cng nh nhng gi tr cng bng bnh ng, dn ch nhn o lun l nim kht vng mc tiu tranh u ca con ngi. Gn y nhn o tr thnh vn c cp nhiu, n ang pht trin v tht s tr thnh vn c tnh ton cu. Nhn o tr thnh tiu ch nh gi cc vn pht trin bn vng v tin b x hi. Nhn o lun c th hin trong i sng x hi trong php lut cng nh trong ton b ng li chnh sch ca ng v Nh nc ta. Trong lnh vc Lut Hnh s nhn o , ang v s l mt trong nhng nguyn tc c bn ca ngnh lut ny. Mt s nh khoa hc php l hnh s tip cn nghin cu ni dung ca nguyn tc ny t gc xc nh tnh cht ca hnh pht v cc bin php tc ng ca khc ca Lut hnh s cng nh gc p dng chng trong thc tin khng nh ni dung ca nguyn tc nhn o ch theo mt bnh din: nhn o i vi ngi phm ti. Mt s nh khoa hc php l hnh s khc tip cn ni dung ca nguyn tc nhn o trong lut hnh s theo hai bnh din: nhn o i vi x hi, i vi nh nc, i vi c nhn v nhn o i vi ngi phm ti Thc tin xy dng php lut hnh s nc ta trong vng 15 nm, t nm 1985 n nm 1999 cho thy d c ti bn ln sa i, b sung v chnh l song mt s quy nh ca B lut Hnh s u tin ca nc ta vn c coi l s phn ng tc thi ca Lut hnh s trc thc trng v din bin phc tp ca ti phm, ch cha c xy dng thnh h thng nn tng thng nht trong nhn thc v cc nguyn tc ca lut Hnh s, trong c nguyn tc nhn o. B lut hnh s nm 1999 ca nc ta mc d khc phc c rt nhiu khim khuyt v mt ni dung ln hnh thc, song vn cn hn ch Thc tin p dng lut hnh s, v vy cng b chi phi bi nhng im hn ch . Tnh trng x qu nng hoc qu nh trch nhim hnh s khng ng quy nh, p dng n treo ty tinl hu qu ca nhiu nguyn nhn khch quan, ch quan khc nhau trong c c s nhn thc khng thng nht v nguyn tc nhn o trong lut hnh s. C th thy nguyn tc nhn o trong lut Hnh s vn l vn cn c bn lun trn nhiu phng din: nhn thc cho n cch th hin trong lut cng nh trong cc bin php p dng. iu xut pht t nhu cu thc tin i hi phi c s nhn thc thng nht v c c s khoa hc v khi nim, ni hm cng nh yu cu ca nguyn tc nhn o lm c s vn dng nguyn tc ny trong lp php cng nh trong p dng php lut Hnh s Ni dung ca vn nghin cu: Th nht: lm sng t bn cht, ni dung, gii hn ca nguyn tc nhn o trong lut hnh s Th hai: ch ra nhng khuyt im bt cp trong cc quy nh ca b lut Hnh s nm 1999 m ch yu trong bn nhm quy nh v ng li x l hnh s, v trch nhim hnh s, v hnh pht v quyt nh v hnh pht - nhng nhm quy nh th hin r ntNhm 10 K55LKD

1

nht bn cht v ni dung ca nguyn tc nhn o trong lut Hnh s cn c khc phc v chnh sa. Th ba: nh gi c tnh hnh vn dng nguyn tc nhn o trong thc tin xt x nc ta trong nhng nm gn y

Chng I Nhng vn chung v nguyn tc nhn o trong lut hnh s vit nam I. Nhn o v php lut

1. Khi nim nhn o Trong qu trnh pht trin ca nhn loi, nhn o lun l nim kht vng chy bng ca con ngi. N c ngha cc k quan trng i vi s pht trin ca x hi ni chung v ca mi con ngi ni ring. Cng ngy nhn o cng c khng nh y hn trong cc mi quan h x hi mi lnh vc. Trong lnh vc php lut, nhn o c th hin y nht, mnh m nht, tr thnh nn tng t tng, nguyn tc ca n. Vn nhn o l vn con ngi v c hiu l ci c yu thng con ngi, trn c s tn trng phm gi, quyn v li ch con ngi, l o c th hin tnh thng yu vi thc tn trng gi tr phm cht ca con ngi. Nhn o l mt phm tr lch s c th. L mt gi tr x hi c sn sinh trong qu trnh u tranh chng ci c ca loi ngi, c bit trong thi k u tranh v t do, bnh ng, nhn o ch xut hin khi x hi phn chia giai cp, Nh nc v php lut ra i. Tng ng vi mt hnh thi kinh t - x hi, c mt kiu quan nim thng tr v nhn o trong x hi. Ni dung, bn cht v quan nim thng tr do cc iu kin kinh t, vn ha x hi ca cc x hi tng ng quyt nh. Nhn o khng ch l mt phm tr lch s c th m cn l mt phm tr mang tnh giai cp. Trong cc x hi khc nhau v thm ch ngay c trong mt x hi nht nh khng c v khng th c s nhn thc v quan nim thng nht v nhn o. T tng, tnh cm, thi i x ca con ngi trong x hi bao gi cng xut pht t li ch giai cp, tng lp m h lm thnh vin. Nhn o cn mang c tnh nhn loi th hin cc quan nim truyn thng ca x hi loi ngi c rt ra t nhng quy tc ti thiu ca i sng x hi, nhng quy tc t bao th k vn c nhc i nhc li 2. Mi kin h gia nhn o v php lut Cng l vn con ngi, nhn o v php lut c mi lin h mt thit vi nhau c th hin qua nhng lp lun di y:Nhm 10 K55LKD

2

Th nht, u l nhng hin tng thuc phm tr thc x hi b quy nh bi tn ti x hi m trong quan h sn xut l nhn t chi phi c bn. iu l gii v sao php lut ngy nay cng ngy cng c tnh nhn o su sc. Vn l ch, php lut trc y c xy dng trn nn tng ca c s kinh t h tng thp km, do vy tnh nhn o c th hin trong php lut cng thp hn ngy nay. Th hai, tn ti trong mt x hi nht nh vi tnh cch l nhng nhn t quan trng iu chnh cc quan h x hi, c nhn o v php lut u gn lin vi li ch m trc ht l li ch ca giai cp thng tr v kinh t v chnh tr trong x hi . Th ba, bi l nhng phng tin quan trng iu chnh hnh vi ca con ngi trong x hi c giai cp, c nhn o ln php lut tn ti, hot ng trong s tc ng, b sung cho nhau nhm duy tr v cng c trt t x hi. Th t, php lut l phng tin ghi nhn v thc hin nhn o c hiu qu nht. Php lut ra i cn l nhm chuyn ti, chun mc ha quan nim nhn o chung ca x hi. Qua php lut, cc quan nim, quan im t tng nhn o i vo i sng x hi mt cch y v mnh m. Trong bi cnh ton cu ha hin nay, nhiu gi tr nhn o mang tnh ton cu ha bt buc chung. iu ny c th hin trong cc iu c quc t v nhn quyn. Tuy nhin hin nay vn cn c nhng gi tr nhn o cc quc gia cn khc nhau. iu ny chng ta c th gii thch c khi m c s kinh t h tng m yu t ct li quyt nh l lc lng sn xut ca cc quc gia l rt khc nhau. II. Nhn o nguyn tc c bn ca lut hnh s Vit Nam Vi tnh cch l mt nguyn tc ca php lut Vit Nam, nhn o i hi php lut phi th hin v bo v c nhng gi tr nhn o ca x hi. C th l: Th nht, ghi nhn v m bo thc hin ng li chnh sch ca ng v Nh nc trong cc lnh vc ca i sng x hi nhm thc hin mc tiu dn giu, nc mnh, x hi cng bng dn ch, vn minh, Th hai, ghi nhn v m bo thc hin trn thc t t tng coi nhn dn l ch th ti cao ca quyn lc nh nc, xc nh r cc hnh thc nhm bo m cho nhn dn c tham gia rng ri vo qun l cc cng vic ca Nh nc. Th ba, quy nh ngy cng nhiu cc quyn v li ch, c bit l cc quyn v t do dn ch ca cng dn v m bo cho cc quyn v li ch c thc hin y trn thc t, ng thi phi x l mt cch cng minh mi hnh vi xm phm quyn v li ch hp php ca cng dn Th t, xc lp phm vi ti thiu cn thit ca cng quyn trong mi quan h gia Nh nc v cng dn, ng thi phi quy nh nhng bo m thc t cng dn phng nga c cc hnh vi lm dng quyn lc Nh nc vi phm cc quyn v li ch ca h. Th nm, quy nh phm vi php l ging nhau ca hnh vi v trch nhim php l tng ng vi hnh vi vi phm php lut, quy nh quyn v ngha v php l nh nhau Nhm 10 K55LKD 3

i vi mi thnh vin ca x hi, quy nh cc quy phm loi b c quyn c li i vi nhng c nhn nht nh. Th su, quy nh cc bin php trch nhim php l khng nhm gy au n v th xc, khng nhm h thp hoc xc phm danh d nhn phm ca ngi vi phm php lut, k c ngi l ngi phm ti, m nhm m bo cng l, cng bng x hi, ci to gio dc ngi vi phm php lut sa cha li lm tr thnh ngi lng thin, c ch cho x hi, ngn nga h ti vi phm php lut ng thi gio dc ngi khc thc tn trng php lut v khng vi phm php lut Th by, quy nh ngy cng y , c tnh kh thi cc trnh t th tc t tng cc v n dn s, kinh t, lao ng, hnh s, cc v n c gii quyt mt cch nhanh chng, cng khai c c s php lut, m bo quyn v li ch hp php ca cng dn. L b phn hp thnh ca h thng php lut Vit Nam, Lut hnh s khng th khng hm cha ni dung v cc yu cu ca nguyn tc nhn o trong php lut. Nguyn tc nhn o trong Lut Hnh s l t tng ch o c ghi nhn trong Lut Hnh s ch o hot ng xy dng v p dng Lut Hnh s m ni dung c bn ca n l s khoan hng ca Lut Hnh s i vi ngi phm ti. Mc , phm vi ca s khoan hng ca Lut Hnh s i vi ngi phm ti c quyt nh bi iu kin x hi v b rng buc bi cc nguyn tc ca Lut Hnh s, m trc ht l cng l, cng bng x hi Chng II S th hin ca nguyn tc nhn o trong b lut hnh s Vit Nam nm 1999 I. S th hin ca nguyn tc nhn o trong cc quy nh v ng li x l hnh s

Trong lnh vc lut hnh s nguyn tc nhn o xuyn sut quan h gia hai ch th: Nh nc v ngi phm ti. Hnh thc ch yu v ph bin nht ca trch nhim hnh s l hnh pht, l nhng hu qu php l nghim khc nht m ngi phm ti phi gnh chu do thc hin ti phm v b To n quyt nh p dng. Vic p dng trch nhim hnh s tc ng trc tip v mnh m n quyn v li ch ca ngi phm ti. Do vy trn bnh din lp php a nguyn tc nhn o vo Lut Hnh s, nh lm lut cn: 1. a ra nhng hnh vi m B lut Hnh s quy nh l ti phm ra khi phm vi ca Lut Hnh s nu chng khng cn nguy him ng k cho x hi. 2. Ch a vo phm vi iu chnh ca Lut Hnh s nhng hnh vi tht s nguy him ng k cho x hi v cc bin php tc ng ca cc ngnh lut khc khng c hiu qu. 3. Hn ch n mc thp nht cc loi hnh pht c tnh nghim khc cao.Nhm 10 K55LKD

4

4. i vi nhng ti phm no m vic quy nh hnh pht t hoc quy nh cc hnh pht khc nh hn cng em li hiu qu th khng quy nh pht t. Hn th khng phi p dng trch nhim hnh s Nh nc phi bng mi cch ngn nga ti phm. Phng chm chin lc hng u m B lut Hnh s 1999 hng n l phng nga ti phm. iu 1 B lut Hnh s nm 1999 quy nh gio dc mi ngi thc tun theo php lut, u tranh phng nga v chng ti phm. Quan im c tnh nguyn tc v u tin phng nga ti phm tip tc c cc nh lm lut ghi nhn ti iu 4 B lut Hnh s nm 1999 Cc c quan Cng an, Kim st, Ta n, T php, Thanh tra v cc c quan hu quan khc c trch nhim thi hnh y chc nng, nhim v ca mnh, ng thi hng dn, gip cc c quan khc ca Nh nc, t chc, cng dn u tranh phng nga v chng ti phm, gim st v gio dc ngi phm ti ti cng ng. Cc c quan, t chc c nhim v gio dc nhng ngi thuc quyn qun l ca mnh nng cao cnh gic, thc bo v php lut v tun theo php lut, tn trng cc quy tc ca cuc sng x hi ch ngha; kp thi c bin php loi tr nguyn nhn v iu kin gy ra ti phm trong c quan, t chc ca mnh. Mi cng dn c ngha v tch cc tham gia u tranh phng nga v chng ti phm. iu ny hon ton ph hp vi t tng nhn o ca H Ch Minh: Xt x ng l tt nhng khng phi xt x th cng tt hn . Hc thuyt Mc v lp php hnh s cng nhn mnh Nh lp php khn ngoan ngn nga s phm ti khi phi trng tr n . So vi cc quy nh tng ng ca B lut Hnh s 1985 cc quy nh ca B lut Hnh s 1999 phn nh tnh nhn o ca Lut Hnh s mc cao hn. Tnh nhn o mi cao hn th hin cc quy nh ti iu 1 v iu 4 B lut Hnh s 1999. Mt mt chng khng nh vic u tranh ti phm l mt nhim v quan trng v lu di ca x hi, ca Nh nc v mi cng dn, mt khc s cn thit phi kt hp hi ho trong mt tng th cc gii php phng nga ti phm v cc bin php chng ti phm bi c nh vy mi c th hn ch, ngn nga, gim bt ti phm, dn loi tr n ra khi x hi. Mt khi ti phm khng xy ra cng ng ngha vi vic khng c ai b truy cu trch nhim hnh s. chnh l gi tr nhn o ca phng nga ti phm. Bi vy mi c quan im cho rng: Mc cao nht ca tnh nhn o trong Lut Hnh s th hin phng nga ti phm. Chng ta ch s dng php lut hnh s nh gii php sau cng khi tt c nhng gii php khc khng c hiu qu hoc cn n s h tr ca mt cng ch mnh hn. Phi xc nh c v nh gi y cc gii php trc khi c p dng gii php php l hnh s. Vai tr ca php lut hnh s c pht huy y khi nhng quy nh ca n c ni dung rn e v trng tr. S rn e v trng tr ch c th c c khi quy nh ny xut pht t hai yu t quan trng: iu kin kinh t x hi hin thc; nhn thc v tm l ch quan ca ch th phm ti. Trong yu t nhn thc tm l ca ch th hnh vi phm ti l yu t quan trng. Bi ch v nhn thc ca ch th l i tng tc ng ca php lut. Nhm thc hin trit ng li x l hnh s mang tnh nhn o i vi ngi phm ti, nh lm lut quy nh Nguyn tc x l ti iu 3 B lut Hnh s 1999, theo : Nhm 10 K55LKD 5

1. Mi hnh vi phm ti phi c pht hin kp thi, x l nhanh chng, cng minh theo ng php lut. 2. Mi ngi phm ti u bnh ng trc php lut, khng phn bit nam, n, dn tc, tn ngng, tn gio, thnh phn, a v x hi. Nghim tr ngi ch mu, cm u, ch huy, ngoan c chng i, lu manh, cn , ti phm nguy him, li dng chc v, quyn hn phm ti, ngi phm ti dng th on xo quyt, c t chc, c tnh cht chuyn nghip, c gy hu qu nghim trng. Khoan hng i vi ngi t th, thnh khn khai bo, t gic ngi ng phm, lp cng chuc ti, n nn hi ci, t nguyn sa cha hoc bi thng thit hi gy ra. 3. i vi ngi ln u phm ti t nghim trng, hi ci, th c th p dng hnh pht nh hn hnh pht t, giao h cho c quan, t chc x hi hoc gia nh gim st, gio dc. 4. i vi ngi b pht t th buc h phi chp hnh hnh pht trong tri giam, phi lao ng, hc tp tr thnh ngi c ch cho x hi, nu h c nhiu tin b th xt gim vic chp hnh hnh pht. 5. Ngi chp hnh xong hnh pht c to iu kin lm n, sinh sng lng thin, ho nhp vi cng ng, khi c iu kin do lut nh th c xa n tch. S rn e v trng tr ch c th c tc dng khi n c p dng v cn nhc n c im tm sinh l ca ngi phm ti. c im tm sinh l li ph thuc vo nhiu yu t trong c tui. Xut pht t c im ca ngi cha thnh nin phm ti (t 14 tui n cha 18 tui) l cha pht trin y v th cht cng nh tm sinh l, vic x l c t ra ch yu nhm gio dc h thc tn trng php lut, nhanh chng sa cha li lm, pht trin lnh mnh tr thnh cng dn c ch cho x hi; iu 69 B lut Hnh s 1999 quy nh: 1. Vic x l ngi cha thnh nin phm ti ch yu nhm gio dc, gip h sa cha sai lm, pht trin lnh mnh v tr thnh cng dn c ch cho x hi. Trong mi trng hp iu tra, truy t, xt x hnh vi phm ti ca ngi cha thnh nin, cc c quan Nh nc c thm quyn phi xc nh kh nng nhn thc ca h v tnh cht nguy him cho x hi ca hnh vi phm ti, nguyn nhn v iu kin gy ra ti phm. 2. Ngi cha thnh nin phm ti c th c min trch nhim hnh s, nu ngi phm ti t nghim trng hoc ti nghim trng, gy hi khng ln, c nhiu tnh tit gim nh v c gia nh hoc c quan, t chc nhn gim st, gio dc. 3. Vic truy cu trch nhim hnh s ngi cha thnh nin phm ti v p dng hnh pht i vi h c thc hin ch trong trng hp cn thit v phi cn c vo tnh cht ca hnh vi phm ti, vo nhng c im v nhn thn v yu cu ca vic phng nga ti phm.

Nhm 10 K55LKD

6

4. Khi xt x, nu thy khng cn thit phi p dng hnh pht i vi ngi cha thnh nin phm ti, th Ta n p dng mt trong cc bin php t php c quy nh ti iu 70 ca B lut ny. 5. Khng x pht t chung thn hoc t hnh i vi ngi cha thnh nin phm ti. Khi x pht t c thi hn, Ta n cho ngi cha thnh nin phm ti c hng mc n nh hn mc n p dng i vi ngi thnh nin phm ti tng ng. Khng p dng hnh pht tin i vi ngi cha thnh nin phm ti tui t 14 tui n di 16 tui. Khng p dng hnh pht b sung i vi ngi cha thnh nin phm ti. 6. n tuyn i vi ngi cha thnh nin phm ti khi cha 16 tui th khng tnh xc nh ti phm hoc ti phm nguy him. Nguyn tc x l c quy nh ti iu 3 v iu 69 B lut Hnh s 1999 cho thy r tnh nhn o vi ngi phm ti, xu hng i x nhn o vi ngi phm ti phi c th hin ngay trong php lut thc nh: cc bin php tc ng ca Lut Hnh s phi c quy nh ngay trong B Lut Hnh s trn c s cn nhc, kt hp vi cc bin php php lut khc, i vi hnh vi nguy him cho x hi m B lut Hnh s coi l ti phm, cn quy nh nhiu bin php tc ng ca Lut Hnh s c quy nh c th p dng mt cch ng n, mi bin php tc ng ca Lut Hnh s c quy nh p dng i vi ngi phm ti khng c gy au n v th xc, khng c h thp nhn phm con ngi v ch n mc cn v nhn o m vn m bo cng l, cng bng x hi v phng nga ti phm. Nguyn tc x l l mt trong nhng quy nh ca B lut Hnh s 1999 phn nh mc th hai (sau phng nga ti phm) ca tnh nhn o ca Lut Hnh s. i vi p dng php lut hnh s Nguyn tc x l i hi : 1. Ch p dng cc bin php php l hnh s i vi ngi thc hin hnh vi nguy him cho x hi khi cc bin php php l khc c p dng nhng khng c hiu qu. 2. i vi hnh vi cn tc ng bng bin php php l hnh s c quy nh trong cng mt ch ti iu lut th cn la chn bin php t ng chm hn n quyn v li ch ca c nhn ngi phm ti, song phi m bo cng l, cng bng x hi, phng nga ti phm. Nguyn tc x l thm nhun su sc t tng nhn o v Lut Hnh s ca cc nh kinh in ca ch ngha Mc- Lnin v Ch tch H Ch Minh. B lut Hnh s 1999 cn c nhiu quy nh th hin s khoan hng i vi ngi phm ti. iu 8 v trng hp th no l ti t nghim trng: Ti phm t nghim trng l ti phm gy nguy hi khng ln cho x hi m mc cao nht ca khung hnh pht i vi ti y l n ba nm t; ti phm nghim trng l ti phm gy nguy hi ln cho x hi m mc cao nht l ca khung hnh pht i vi ti y l n by nm t; ti phm rt nghim trng l ti phm gy nguy hi rt ln cho x hi m mc cao nht ca khung hnh pht i vi ti y l n mi lm nm t; ti phm cNhm 10 K55LKD

7

bit nghim trng l ti phm gy nguy hi c bit ln cho x hi m mc cao nht ca khung hnh pht i vi ti y l trn mi lm nm t, t chung thn hoc t hnh. Nhng hnh vi tuy c du hiu ca ti phm, nhng tnh cht nguy him cho x hi khng ng k, th khng phi l ti phm v c x l bng cc bin php khc. iu 10 v li v : V phm ti l phm ti trong nhng trng hp sau y: 1. Ngi phm ti tuy thy trc hnh vi ca mnh c th gy ra hu qu nguy hi cho x hi, nhng cho rng hu qu s khng xy ra hoc c th ngn nga c. 2. Ngi phm ti khng thy trc hnh vi ca mnh c th gy ra hu qu nguy hi cho x hi, mc d phi thy trc v c th thy trc hu qu . iu 19 v min trch nhim hnh s i vi trng hp t na chng chm dt vic phm ti: T na chng chm dt vic phm ti l t mnh khng thc hin ti phm n cng, tuy khng c g ngn cn. Ngi t na chng chm dt vic phm ti c min trch nhim hnh s v ti nh phm, nu hnh vi thc t thc hin c yu t cu thnh ca mt ti khc th ngi phi chu trch nhim hnh s v ti ny. Khon 2 iu 22 v khng truy cu trch nhim hnh s i vi ngi khng t gic ti phm l ng, b, cha, m, con, chu, anh, ch, em rut tr nhng trng hp khng t gic nhng ti phm m Lut Hnh s quy nh: Ngi khng t gic l ng, b , cha, m, con, chu, anh ch em rut, v hoc chng ca ngi phm ti ch phi chu trch nhim hnh s trong trng hp khng t gic cc ti xm phm an ninh quc gia hoc cc ti khc l ti c bit nghim trng quy nh ti iu 313 ca B lut ny. iu 28 v cc loi hnh pht trong c nhiu hnh pht nh hn hnh pht t: Hnh pht bao gm hnh pht chnh v hnh pht b sung. 1. Hnh pht chnh bao gm: a) Cnh co; b) Pht tin; c) Ci to khng giam gi; d) Trc xut; ) T c thi hn; e) T chung thn; g) T hnh. 2. Hnh pht b sung bao gm: a) Cm m nhim chc v, cm hnh ngh hoc lm cng vic nht nh; b) Cm c tr; c) Qun ch;Nhm 10 K55LKD

8

d) Tc mt s quyn cng dn; ) Tch thu ti sn; e) Pht tin, khi khng p dng l hnh pht chnh; g) Trc xut, khi khng p dng l hnh pht chnh. 3. i vi mi ti phm, ngi phm ti ch b p dng mt hnh pht chnh v c th b p dng mt hoc mt s hnh pht b sung. iu 46 v cc tnh tit gim nh trch nhim hnh s: 1. Cc tnh tit sau y l tnh tit gim nh trch nhim hnh s: a) Ngi phm ti ngn chn, lm gim bt tc hi ca ti phm; b)Ngi phm ti t nguyn sa cha, bi thng thit hi, khc phc hu qu; c) Phm ti trong trng hp vt qu gii hn phng v chnh ng; d) Phm ti trong trng hp vt qu yu cu ca tnh th cp thit; ) Phm ti trong trng hp b kch ng v tinh thn do hnh vi tri php lut ca ngi b hi hoc ngi khc gy ra; e) Phm ti v hon cnh c bit kh khn m khng phi do mnh t gy ra; g) Phm ti nhng cha gy thit hi hoc gy thit hi khng ln; h) Phm ti ln u v thuc trng hp t nghim trng; i) Phm ti v b ngi khc e do, cng bc; k) Phm ti do lc hu; l) Ngi phm ti l ph n c thai; m) Ngi phm ti l ngi gi; n) Ngi phm ti l ngi c bnh b hn ch kh nng nhn thc hoc kh nng iu khin hnh vi ca mnh; o) Ngi phm ti t th; p) Ngi phm ti thnh khn khai bo, n nn hi ci; q) Ngi phm ti tch cc gip cc c quan c trch nhim pht hin, iu tra ti phm; r) Ngi phm ti lp cng chuc ti; s) Ngi phm ti l ngi c thnh tch xut sc trong sn xut, chin u, hc tp hoc cng tc. 2. Khi quyt nh hnh pht, Ta n cn c th coi cc tnh tit khc l tnh tit gim nh, nhng phi ghi r trong bn n.Nhm 10 K55LKD

9

3. Cc tnh tit gim nh c B lut hnh s quy nh l du hiu nh ti hoc nh khung th khng c coi l tnh tit gim nh trong khi quyt nh hnh pht. iu 60 v n treo: 1. Khi x pht t khng qu ba nm, cn c vo nhn thn ca ngi phm ti v cc tnh tit gim nh, nu xt thy khng cn phi bt chp hnh hnh pht t, th Ta n cho hng n treo v n nh thi gian th thch t mt nm n nm nm. 2. Trong thi gian th thch, Ta n giao ngi c hng n treo cho c quan, t chc ni ngi lm vic hoc chnh quyn a phng ni ngi thng tr gim st v gio dc. Gia nh ngi b kt n c trch nhim phi hp vi c quan, t chc, chnh quyn a phng trong vic gim st, gio dc ngi . 3. Ngi c hng n treo c th phi chu hnh pht b sung l pht tin, cm m nhim chc v, cm hnh ngh hoc lm cng vic nht nh c quy nh ti iu 30 v iu 36 ca B lut ny. 4. Ngi c hng n treo chp hnh c mt phn hai thi gian th thch v c nhiu tin b th theo ngh ca c quan, t chc c trch nhim gim st v gio dc, Ta n c th rt ngn thi gian th thch. 5. i vi ngi c hng n treo m phm ti mi trong thi gian th thch, th Ta n quyt nh buc phi chp hnh hnh pht ca bn n trc v tng hp vi hnh pht ca bn n mi theo quy nh ti iu 51 ca B lut ny. iu 25 v min trch nhim hnh s: 1. Ngi phm ti c min trch nhim hnh s, nu khi tin hnh iu tra, truy t hoc xt x, do chuyn bin ca tnh hnh m hnh vi phm ti hoc ngi phm ti khng cn nguy him cho x hi na. 2. Trong trng hp trc khi hnh vi phm ti b pht gic, ngi phm ti t th, khai r s vic, gp phn c hiu qu vo vic pht hin v iu tra ti phm, c gng hn ch n mc thp nht hu qu ca ti phm, th cng c th c min trch nhim hnh s. 3. Ngi phm ti c min trch nhim hnh s khi c quyt nh i x. iu 57, 58, 59 v cc cn c gim v min chp hnh hnh pht: iu 57. Min chp hnh hnh pht 1. i vi ngi b kt n ci to khng giam gi, t c thi hn, cha chp hnh hnh pht m lp cng ln hoc mc bnh him ngho v nu ngi khng cn nguy him cho x hi na, th theo ngh ca Vin trng Vin Kim st, Ta n c th quyt nh min chp hnh ton b hnh pht. 2. Ngi b kt n c min chp hnh hnh pht khi c c x hoc i x. 3. i vi ngi b kt n v ti t nghim trng c hon chp hnh hnh pht theo quy nh ti iu 61 ca B lut ny, nu trong thi gian c hon lp cng, thNhm 10 K55LKD

10

theo ngh ca Vin trng Vin Kim st, Ta n c th quyt nh min chp hnh hnh pht. 4. i vi ngi b kt n pht t v ti t nghim trng c tm nh ch chp hnh hnh pht theo quy nh ti iu 62 ca B lut ny, nu trong thi gian c tm nh ch m lp cng, th theo ngh ca Vin trng Vin Kim st, Ta n c th quyt nh min chp hnh phn hnh pht cn li. 5. Ngi b pht cm c tr hoc qun ch, nu chp hnh c mt phn hai thi hn hnh pht v ci to tt, th theo ngh ca chnh quyn a phng ni ngi chp hnh hnh pht, Ta n c th quyt nh min chp hnh phn hnh pht cn li. iu 58. Gim mc hnh pht tuyn 1. Ngi b kt n ci to khng giam gi, nu chp hnh hnh pht c mt thi gian nht nh v c nhiu tin b, th theo ngh ca c quan, t chc hoc chnh quyn a phng c giao trch nhim trc tip gim st, gio dc, Ta n c th quyt nh gim thi hn chp hnh hnh pht. Ngi b kt n pht t, nu chp hnh hnh pht c mt thi gian nht nh v c nhiu tin b, th theo ngh ca c quan thi hnh n pht t, Ta n c th quyt nh gim thi hn chp hnh hnh pht. Thi gian chp hnh hnh pht c xt gim ln u l mt phn ba thi hn i vi hnh pht ci to khng giam gi, hnh pht t t ba mi nm tr xung, mi hai nm i vi t chung thn. 2. Ngi b kt n pht tin tch cc chp hnh c mt phn hnh pht nhng b lm vo hon cnh kinh t c bit kh khn ko di do thin tai, ho hon, tai nn hoc m au gy ra m khng th tip tc chp hnh c phn hnh pht cn li hoc lp cng ln th theo ngh ca Vin trng Vin Kim st, Ta n c th quyt nh min vic chp hnh phn tin pht cn li. 3. Mt ngi c th c gim nhiu ln, nhng phi bo m chp hnh c mt phn hai mc hnh pht tuyn. Ngi b kt n t chung thn, ln u c gim xung ba mi nm t v d c gim nhiu ln cng phi bo m thi hn thc t chp hnh hnh pht l hai mi nm. 4. i vi ngi c gim mt phn hnh pht m li phm ti mi nghim trng, rt nghim trng hoc c bit nghim trng, th Ta n ch xt gim ln u sau khi ngi chp hnh c hai phn ba mc hnh pht chung hoc hai mi nm nu l t chung thn. iu 59. Gim thi hn chp hnh hnh pht trong trng hp c bit Ngi b kt n c l do ng c khoan hng thm nh lp cng, qu gi yu hoc mc bnh him ngho, th Ta n c th xt gim vo thi gian sm hn hoc vi mc cao hn so vi thi gian v mc quy nh ti iu 58 ca B lut ny. iu 65, 66 v xo n tch:Nhm 10 K55LKD

11

iu 65. Xo n tch theo quyt nh ca Ta n 1. Ta n quyt nh vic xo n tch i vi nhng ngi b kt n v cc ti c quy nh ti Chng XI v Chng XXIV ca B lut ny, cn c vo tnh cht ca ti phm c thc hin, nhn thn, thi chp hnh php lut v thi lao ng ca ngi b kt n, trong cc trng hp sau y: a) b pht t n ba nm m khng phm ti mi trong thi hn ba nm, k t khi chp hnh xong bn n hoc t khi ht thi hiu thi hnh bn n; b) b pht t t trn ba nm n mi lm nm m khng phm ti mi trong thi hn by nm, k t khi chp hnh xong bn n hoc t khi ht thi hiu thi hnh bn n; c) b pht t trn mi lm nm m khng phm ti mi trong thi hn mi nm, k t khi chp hnh xong bn n hoc t khi ht thi hiu thi hnh bn n. 2. Ngi b Ta n bc n xin xa n tch ln u phi ch mt nm sau mi c xin xa n tch. Nu b bc n ln th hai tr i th phi sau hai nm mi c xin xa n tch. iu 66. Xo n tch trong trng hp c bit Trong trng hp ngi b kt n c nhng biu hin tin b r rt v lp cng, c c quan, t chc ni ngi cng tc hoc chnh quyn a phng ni ngi thng tr ngh, th c th c Ta n xo n tch nu ngi bo m c t nht mt phn ba thi hn quy nh. Chng X v nhng quy nh i vi ngi cha thnh nin phm ti: iu 68. p dng B lut hnh s i vi ngi cha thnh nin phm ti Ngi cha thnh nin t 14 tui n di 18 tui phm ti phi chu trch nhim hnh s theo nhng quy nh ca Chng ny, ng thi theo nhng quy nh khc ca Phn chung B lut khng tri vi nhng quy nh ca Chng ny. iu 69. Nguyn tc x l i vi ngi cha thnh nin phm ti 1. Vic x l ngi cha thnh nin phm ti ch yu nhm gio dc, gip h sa cha sai lm, pht trin lnh mnh v tr thnh cng dn c ch cho x hi. Trong mi trng hp iu tra, truy t, xt x hnh vi phm ti ca ngi cha thnh nin, cc c quan Nh nc c thm quyn phi xc nh kh nng nhn thc ca h v tnh cht nguy him cho x hi ca hnh vi phm ti, nguyn nhn v iu kin gy ra ti phm. 2. Ngi cha thnh nin phm ti c th c min trch nhim hnh s, nu ngi phm ti t nghim trng hoc ti nghim trng, gy hi khng ln, c nhiu tnh tit gim nh v c gia nh hoc c quan, t chc nhn gim st, gio dc. 3. Vic truy cu trch nhim hnh s ngi cha thnh nin phm ti v p dng hnh pht i vi h c thc hin ch trong trng hp cn thit v phi cn c vo tnhNhm 10 K55LKD

12

cht ca hnh vi phm ti, vo nhng c im v nhn thn v yu cu ca vic phng nga ti phm. 4. Khi xt x, nu thy khng cn thit phi p dng hnh pht i vi ngi cha thnh nin phm ti, th Ta n p dng mt trong cc bin php t php c quy nh ti iu 70 ca B lut ny. 5. Khng x pht t chung thn hoc t hnh i vi ngi cha thnh nin phm ti. Khi x pht t c thi hn, Ta n cho ngi cha thnh nin phm ti c hng mc n nh hn mc n p dng i vi ngi thnh nin phm ti tng ng. Khng p dng hnh pht tin i vi ngi cha thnh nin phm ti tui t 14 tui n di 16 tui. Khng p dng hnh pht b sung i vi ngi cha thnh nin phm ti. 6. n tuyn i vi ngi cha thnh nin phm ti khi cha 16 tui th khng tnh xc nh ti phm hoc ti phm nguy him. iu 70. Cc bin php t php p dng i vi ngi cha thnh nin phm ti 1. i vi ngi cha thnh nin phm ti, Ta n c th quyt nh p dng mt trong cc bin php t php c tnh gio dc, phng nga sau y: a) Gio dc ti x, phng, th trn; b) a vo trng gio dng. 2. Ta n c th p dng bin php gio dc ti x, phng, th trn t mt nm n hai nm i vi ngi cha thnh nin phm ti t nghim trng hoc ti nghim trng. Ngi c gio dc ti x, phng, th trn phi chp hnh y nhng ngha v v hc tp, lao ng, tun theo php lut di s gim st, gio dc ca chnh quyn x, phng, th trn v t chc x hi c Ta n giao trch nhim. 3. Ta n c th p dng bin php a vo trng gio dng t mt nm n hai nm i vi ngi cha thnh nin phm ti, nu thy do tnh cht nghim trng ca hnh vi phm ti, do nhn thn v mi trng sng ca ngi m cn a ngi vo mt t chc gio dc c k lut cht ch. 4. Nu ngi c gio dc ti x, phng, th trn hoc ngi c a vo trng gio dng chp hnh mt phn hai thi hn do Ta n quyt nh v c nhiu tin b, th theo ngh ca t chc, c quan, nh trng c giao trch nhim gim st, gio dc, Ta n c th quyt nh chm dt thi hn gio dc ti x, phng, th trn hoc thi hn trng gio dng. iu 71. Cc hnh pht c p dng i vi ngi cha thnh nin phm ti Ngi cha thnh nin phm ti ch b p dng mt trong cc hnh pht sau y i vi mi ti phm: 1. Cnh co;Nhm 10 K55LKD

13

2. Pht tin; 3. Ci to khng giam gi; 4. T c thi hn. iu 72. Pht tin Pht tin c p dng l hnh pht chnh i vi ngi cha thnh nin phm ti t 16 tui n di 18 tui, nu ngi c thu nhp hoc c ti sn ring. Mc pht tin i vi ngi cha thnh nin phm ti khng qu mt phn hai mc tin pht m iu lut quy nh. iu 73. Ci to khng giam gi Khi p dng hnh pht ci to khng giam gi i vi ngi cha thnh nin phm ti th khng khu tr thu nhp ca ngi . Thi hn ci to khng giam gi i vi ngi cha thnh nin phm ti khng qu mt phn hai thi hn m iu lut quy nh. iu 74. T c thi hn Ngi cha thnh nin phm ti ch b pht t c thi hn theo quy nh sau y: 1. i vi ngi t 16 tui n di 18 tui khi phm ti, nu iu lut c p dng quy nh hnh pht t chung thn hoc t hnh, th mc hnh pht cao nht c p dng khng qu mi tm nm t; nu l t c thi hn th mc hnh pht cao nht c p dng khng qu ba phn t mc pht t m iu lut quy nh. 2. i vi ngi t 14 tui n di 16 tui khi phm ti, nu iu lut c p dng quy nh hnh pht t chung thn hoc t hnh, th mc hnh pht cao nht c p dng khng qu mi hai nm t; nu l t c thi hn th mc hnh pht cao nht c p dng khng qu mt phn hai mc pht t m iu lut quy nh. iu 75. Tng hp hnh pht trong trng hp phm nhiu ti i vi ngi phm nhiu ti, c ti c thc hin trc khi 18 tui, c ti c thc hin sau khi 18 tui, th vic tng hp hnh pht p dng nh sau : 1. Nu ti nng nht c thc hin khi ngi cha 18 tui th hnh pht chung khng c vt qu mc hnh pht cao nht quy nh ti iu 74 ca B lut ny. 2. Nu ti nng nht c thc hin khi ngi 18 tui th hnh pht chung p dng nh i vi ngi thnh nin phm ti. iu 76. Gim mc hnh pht tuyn 1. Ngi cha thnh nin b pht ci to khng giam gi hoc pht t, nu c nhiu tin b v chp hnh c mt phn t thi hn, th c Ta n xt gim; ring i vi hnh pht t, mi ln c th gim n bn nm nhng phi bo m chp hnh t nht l hai phn nm mc hnh pht tuyn.Nhm 10 K55LKD

14

2. Ngi cha thnh nin b pht ci to khng giam gi hoc pht t, nu lp cng hoc mc bnh him ngho, th c xt gim ngay v c th c min chp hnh phn hnh pht cn li. 3. Ngi cha thnh nin b pht tin nhng b lm vo hon cnh kinh t c bit kh khn ko di do thin tai, ho hon, tai nn hoc m au gy ra hoc lp cng ln, th theo ngh ca Vin trng Vin Kim st, Ta n c th quyt nh gim hoc min vic chp hnh phn tin pht cn li. iu 77. Xo n tch 1. Thi hn xo n tch i vi ngi cha thnh nin l mt phn hai thi hn quy nh ti iu 64 ca B lut ny. 2. Ngi cha thnh nin phm ti, nu c p dng nhng bin php t php quy nh ti khon 1 iu 70 ca B lut ny, th khng b coi l c n tch. Khon 3 iu 80: Ngi nhn lm gin ip, nhng khng thc hin nhim v c giao v t th, thnh khn khai bo vi c quan Nh nc c thm quyn, th c min trch nhim hnh s. Khon 6 iu 289, khon 6 iu 290 v nhng trng hp c min trch nhim hnh s i vi ngi phm ti ngay c khi phm cc ti rt nghim trng, c bit nghim trng : Ngi b p buc a hi l m ch ng khai bo trc khi b pht gic, th c coi l khng c ti v c tr li ton b ca dng a hi l.Ngi a hi l tuy khng b p buc nhng ch ng khai bo trc khi b pht gic, th c th c min trch nhim hnh s v c tr li mt phn hoc ton b ca dng a hi l; Ngi mi gii hi l m ch ng khai bo trc khi b pht gic, th c th c min trch nhim hnh s. II. S th hin ca nguyn tc nhn o trong cc quy nh v trch nhim hnh s

1. S th hin ca nguyn tc nhn o trong cc quy nh v c s ca trch nhim hnh s: Nguyn tc nhn o trong Lut Hnh s i hi phi quy nh c s thng nht, duy nht ca trch nhim hnh s. Trong l lun cng nh trong thc tin p dng Lut Hnh s u c nhng quan im khac nhau v c s ca trch nhim hnh s. Vic la chn gia hai yu t hnh vi hay c im nhn thn lm cn c c bn quy nh c s ca trch nhim hnh s c ngha quyt nh i vi vic xy dng cc quy nh ca Lut Hnh s mang tnh nhn o hay khng. i hi quan trng nht ca nguyn tc nhn o i vi vic quy nh c s ca trch nhim hnh s l khng nh vai tr hng u ca hnh vi. Ch bng hnh vi ngi phm ti mi xm phm n cc quan h x hi m Lut Hnh s ghi nhn v bo v; gy ra hoc e do trc tip gy ra thit hi cho cc quan h x hi . Hn na ch bng hnh vi ca ngi phm ti chng ta mi bit ai l ngi thc hin n c li hay khng c li. C nhin trong Lut Hnh s hnh vi l hnh vi cha ng y ccNhm 10 K55LKD

15

du hiu ca mt cu thnh ti phm c th c quy nh trong B lut Hnh s. Mi suy ngh, t tng, m mu, d nh ca con ngi khng th l c s ca trch nhim hnh s. Trch nhim hnh s l hu qu php l hnh s m mt ngi phi gnh chu trc Nh nc do h thc hin mt hnh vi nguy him cho x hi m B lut Hnh s coi l ti phm. iu 2 B lut Hnh s quy nh: Ch ngi no phm mt ti c B lut hnh s quy nh mi phi chu trch nhim hnh s. trch nhim hnh s, theo iu 2 B lut Hnh s nm 1999 c hai ni dung: ch mt ngi phm mt ti mi phi chu trch nhim hnh s v bt c ai phm ti u phi chu trch trch nhim hnh s. C hai ni dung ca trch nhim hnh s u th hin tnh nhn o ca vic quy nh c s ca trch nhim hnh s bi chng cho thy trch nhim hnh s l hu qu php l tt yu ca vic phm ti, im khi u ca trch nhim hnh s l thi im xy ra ti phm. Ti phm cng l mt loi vi phm php lut v vy mt i hi quan trng ca nguyn tc nhn o i vi vic quy nh c s ca trch nhim hnh s l khi ghi nhn khi nim ti phm ngoi vic a ra nhng du hiu phn nh c ni dung chnh tr- x hi ca ti phm cn phi nh ra tiu ch cho php xc nh r gii hn gia hnh vi b coi l ti phm vi hnh vi vi phm php lut khc. Nu khng xc nh mt cch r rng c th dn n tnh trng x khng ng ti m vic ny xt n cng l tri vi nguyn tc nhn o trong Lut Hnh s. Bng vic khng nh trch nhim hnh s l trch nhim ca c nhn, Lut Hnh s to c s php l cho vic quy nh v p dng hnh pht cng nh cc hnh thc khc ca trch nhim hnh s i vi ngi phm ti p ng yu cu ca nguyn tc nhn o. Vn ch hnh pht v hnh thc khc ca trch nhim hnh s mt khi c quy nh v p dng vi chnh ngi phm ti mi c khnng tc ng trc tip vo thc ca ngi v ci to, gio dc v phng nga h phm ti mi. Vi tinh thn , B lut Hnh s Vit Nam nm 1999 ti iu 8 quy nh: Ti phm l hnh vi nguy him cho x hi c quy nh trong B lut hnh s, do ngi c nng lc trch nhim hnh s thc hin mt cch c hoc v , xm phm c lp, ch quyn, thng nht, ton vn lnh th T quc, xm phm ch chnh tr, ch kinh t, nn vn ho, quc phng, an ninh, trt t, an ton x hi, quyn, li ch hp php ca t chc, xm phm tnh mng, sc khe, danh d, nhn phm, t do, ti sn, cc quyn, li ch hp php khc ca cng dn, xm phm nhng lnh vc khc ca trt t php lut x hi ch ngha Nhng hnh vi tuy c du hiu ca ti phm, nhng tnh cht nguy him cho x hi khng ng k, th khng phi l ti phm v c x l bng cc bin php khc. Phn tch cc quy nh ti khon 1 v 4 iu 8 B lut Hnh s 1999 cn thy vic khi nim ti phm khng th hin du hiu tnh phi chu hnh pht ca ti phm cng phn nh tnh nhn o ca Lut Hnh s Vit Nam. Ngoi hnh pht B lut Hnh s cn quy nh cc bin php khc p dng i vi ngi phm ti. V vy nhng ngi phm ti ln u, c nhiu tnh tit gim nh, c nhn thn tt c khoan hng c bit. Khon 4 iu 8 B lut Hnh s nm 1999 quy nh: Nhng hnh vi tuy c du hiu ca ti phm, nhng tnh cht nguy him cho x hi khng ng k, th Nhm 10 K55LKD 16

khng phi l ti phm v c x l bng cc bin php khc khng nh quan im nhn o rng trong h thng cc bin php x l i vi hnh vi vi phm li ch x hi v con ngi th bin php hnh s l nng nht v phi c s dng sau cng. B lut hnh s nm 1999 th hin r nt quan im ch ng phng nga, kin quyt u tranh v phng nga ti phm vi phng chm ly gio dc, phng nga l chnh. Nguyn tc nhn o ca B lut Hnh s 1999 cn c th hin trong thi i vi mc nguy hm cho x hi trong hnh vi ca ngi cha thnh nin. C th theo B lut Hnh s 1985 ngi cha thnh nin phm ti t 14 tui tr ln nhng cha 16 tui phi chu trch nhim hnh s v nhng ti phm nghim trng do c , tc l phm vo nhng khch th m do mc nguy him cho x hi ca hnh vi ngi thanh nin b pht t t 5 nm tr ln, cn theo B lut Hnh s 1999 ch t 7 nm t tr ln. Tc l phm ti khng phi l nghim trng m l rt nghim trng do c hoc ti phm c bit nghim trng th mi phi chu trch nhim hnh s. Nh vy nhng hnh vi nguy him cho x hi m ngi cha thnh nin t 14 tui tr ln nhng cha 16 tui thc hin tng ng vi cc ti phm t nghim trng, nghim trng, rt nghim trng do v , t khi B lut Hnh s 1999 c hiu lc php lut tr i u khng phi l ti phm. Trong B lut Hnh s 1999 nh lm lut nc ta cn tin hnh phi ti phm ho bng cch loi b nhng hnh vi vn c l ti phm ho thnh ti danh trong B lut Hnh s 1985 nhng nay khng cn nguy him ng k cho x hi na, c th k n hnh vi trn trnh ngha v lao ng cng ch, lm tri hoc cn tr vic thc hin ngha v lao ng cng ch, hnh vi vng mt tri php Cc nh lm lut cn tin hnh phi ti phm ho bng cch b i mt s yu t thuc v hnh vi c m t trong phn quy nh ca iu lut hoc thn nhng du hiu iu kin thuc v hnh vi khch quan cn v co mt cu thnh ti phm nh gy hu qu nghim trng, b x pht hnh chnh... Hay nh trong iu 270 B lut Hnh s 1999: Ti vi pham cc quy inh v qun l nh , nh lm lut b i du hiu chuyn nhng tri php do Nh nc hoc t chc x hi qun l thu li bt chnh vn l du hiu nh ti vi phm cc quy nh ti iu 214 B lut Hnh s 1985. Vic phi ti phm ho theo cch ny thu hp phm vi tc ng ca Lut Hnh s i vi ti phm v ngi phm ti, ph hp vi cac nguyn tc trong Lut Hnh s. Vic xy dng cc nguyn tc gim nh cng l biu hin ca nguyn tc nhn o trong B lut Hnh s 1999. Mt khi ngi phm ti thng qua cu thnh ti phm gim nh c gim bt trch nhim hnh s, hnh pht se quyt tm phc thin, tch cc ci to tt. Nhng cu thnh ti phm gim nh c quy nh trong B lut Hnh s 1985 c nng ln thnh cc ti phm c lp trong B lut Hnh s 1999. Chng hn cc tnh tit: Git ngi trong trng thi tinh thn b kch ng mnh, git con mi c quy nh trong iu 101 B lut Hnh s 1985 v ti git ngi l cc tnh tit gim nh, trog B lut Hnh s 1999 c nng ln thnh hai ti c lp khc tng ng c quy nh ti hai iu lut c lp khc nhau. Phn cc ti phm ca B lut Hnh s 1999 khi quy nh cc cu thnh ti phm c th v ch ti i vi cc ti phm nh lm lut xc nh nhng cu thnh gin n so vi cc cu thnh Nhm 10 K55LKD 17

tng nng, quy nh cc trng hp c min trch nhim hnh s ngay c khi phm ti rt nghim trng, c bit nghim trng. 2. S th hin nguyn tc nhn o trong cc quy nh v min trch nhim hnh s v hiu lc hi t i vi mt s trng hp c th: Min trch nhim hnh s l khng buc mt ngi phi chu trch nhim hnh s v ti phm m ngi thc hin do c nhng iu kin v c s m B lut Hnh s quy nh. Min trch nhim hnh s l ch nh th hin mt trong nhng kha cnh ca chnh sch hnh s nhn o ca nc ta. Trong B lut Hnh s 1999 nguyn tc nhn o nc ta quy nh 7 loi min trch nhim hnh s: 1. iu 19: T na chng chm dt vic phm ti l t mnh khng thc hin ti phm n cng, tuy khng c g ngn cn. Ngi t na chng chm dt vic phm ti c min trch nhim hnh s v ti nh phm; nu hnh vi thc t thc hin c yu t cu thnh ca mt ti khc th ngi phi chu trch nhim hnh s v ti ny. 2. Khon 2 iu 23 quy nh min trch nhim hnh s cho ngi phm ti ht thi hiu truy cu trch nhim hnh s : Thi hiu truy cu trch nhim hnh s c quy nh nh sau: a) Nm nm i vi cc ti phm t nghim trng; b) Mi nm i vi cc ti phm nghim trng; c) Mi lm nm i vi cc ti phm rt nghim trng. d) Hai mi nm i vi cc ti phm c bit nghim trng. 3. Khon 1 iu 25 quy nh min trch nhim hnh s cho ngi phm ti do s chuyn bin ca tnh hnh m hnh vi phm ti khng cn nguy him cho x hi na: Ngi phm ti c min trch nhim hnh s, nu khi tin hnh iu tra, truy t hoc xt x, do chuyn bin ca tnh hnh m hnh vi phm ti hoc ngi phm ti khng cn nguy him cho x hi na. 4. Khon 1 iu 25 quy nh min trch nhim hnh s cho ngi phm ti m do chuyn bin ca tnh hnh bn thn h khng cn nguy him cho x hi na. 5. Khon 2 iu 25 quy nh min trch nhim hnh s do c hnh vi tch cc ca ngi phm ti: Trong trng hp trc khi hnh vi phm ti b pht gic, ngi phm ti t th, khai r s vic, gp phn c hiu qu vo vic pht hin v iu tra ti phm, c gng hn ch n mc thp nht hu qu ca ti phm, th cng c th c min trch nhim hnh s. 6. Khon 3 iu 25 quy nh min trch nhim hnh s khi c quyt nh i x: Ngi phm ti c min trch nhim hnh s khi c quyt nh i x. 7. Khon 2 iu 69 quy nh min trch nhim hnh s cho ngi cha thnh nin phm ti nu ngi phm ti t nghim trng, gy hi khng ln, c nhiu tnh tit gim nh v nu c gia nh, c qua, t chc nhn gim st, gio dc: Ngi chaNhm 10 K55LKD

18

thnh nin phm ti c th c min trch nhim hnh s, nu ngi phm ti t nghim trng hoc ti nghim trng, gy hi khng ln, c nhiu tnh tit gim nh v c gia nh hoc c quan, t chc nhn gim st, gio dc. Ngoi phn chung vic min trch nhim hnh s cn c B lut Hnh s 1999 quy nh mt s iu lut phn cc ti phm. Chng hn ti khon 3 iu 80 nh lm lut quy nh: Ngi nhn lm gin ip, nhng khng thc hin nhim v c giao v t th, thnh khn khai bo vi c quan Nh nc c thm quyn, th c min trch nhim hnh s.. Cc quy nh tng t v min trch nhim hnh s cng c quy nh ti khon 6 iu 289, khon 3 iu 314 Bn cnh vic quy nh cc loi min trch nhim hnh s mang tnh cht bt buc nh lm lut cn quy nh nhng loi min trch nhim hnh s tu nghi. Tuy nhin khi gii quyt vn min trch nhim hnh s i vi nhng trng hp p dng c tnh cht tu nghi, m bo cc nguyn tc ca Lut Hnh s trong c nguyn tc nhn o To n phi cn nhc k cng cc yu t cho php min trch nhim hnh s i vi ngi phm ti. Nu p dng cc bin php tc ng khng mang tnh hnh s m vn em li hiu qu gio dc ci to ngi phm ti, ph hp vi d lun x hi v m bo vic phng nga ti phm th vic min trch nhim hnh s l hon ton hp l. III S th hin ca nguyn tc nhn o trong cc quy nh v hnh pht a. Khi nim hnh pht: Hnh pht l nhng bin php cng ch nghim khc nht ca nh nc nhm tc b hoc hn ch quyn, li ch ca ngi phm ti. Hnh pht c quy nh trong b lut hnh s, h nc tng cung vai tr, kh nng, trnh , kinh nghim xt x ca to n m cn phi hon thin c trnh t th tc t tng, lm sao xt x ng ngui, ng ti, ng pht lut, khng lm oan ngi v ti, khng b lt ti phm b. Mc ch ca hnh pht: Trong b hnh s nm 1999, mc ch ca hnh pht uc quy nh ti diu 27 theo hnh pht khng ch nhm trng pht ngui phm ti m cn gio dc khi h tr thnh ngui c ch cho x hi, c thc tun theo php lut v cc quy tc ca cuc sng x hi ch ngha, ngn nga h phm ti mi. hnh pht cn nhm gio dc ngi gio dc ngi khc tn trng php lut, u tranh phng nga v phng chng ti phm ngoi ra, hnh pht cn c mc ch trng tr, ci to gio dc ngi phm ti - Bn cht ca x hi ta l nhn o, nn vic quy nh v p dng hnh pht khng nhm mc ch trng tr m trng tr c coi l phng thc ci to ngi phm ti. Song vic quy nh v p dng hnh pht khng ch nhm m bo cng l, cng bng xc hi m cn nhm phng nga ti phm c. Cc biu hin ca nguyn tc nhn o - Cc hnh pht phi ph hp vi tui v tnh hnh kinh tNhm 10 K55LKD

19

- Cc quy nh ca b lut hnh s ni chung, cc quy nh v hnh pht ni ring, chu s nh hung mnh m ca tt c cc nguyn tc ca lut hnh s, trong c nguyn tc nhn o. Nhm thc hin nguyn tc nhn o trong lut hnh s, cc loi hnh pht c nh lm lut quy nh km theo nhng ch dn phn nh r nt hn cc hnh pht . Chng hn, khi quy nh hnh pht tin nh lm lut ch ra rng: + Mc pht tin quyt nh theo mc nghim khc ca ti phm, ng thi xt n tnh hnh ca ti sn ca ngui phm ti (khon 3 iu 30 b lut hnh s) + Khng x pht tin i vi ngui thnh nin phm ti t 14 tui n di 16 tui (khon 5 iu 69 b lut hnh s ) + Khi p dng hnh pht ci ti khng giam gi i vi ngi cha thnh nin phm ti th khng khu tr phn thu nhp ca ngi (iu 73 b lut hnh s) + Khng p dng t chung thn hoc t hnh di vi ngi thnh nin phm ti (khon 5 iu 69 b lut hnh s) - Khng p dng hnh pht t hnh i vi ngi ph n mang thai hoc ph n ang nui con di 36 thng tui khi phm ti hay khi b xt x (iu 35 b lut hnh s) * Gim nh hnh pht: b lut hnh s 1999 c nhiu hnh pht nh hn hnh pht 1985 - C cc tnh tit gim nh trch nhim hnh s (iu 46 b lut hnh s 1999): ngi c cng, phm ti v qu kh khn - Thi gian thi hnh hnh pht c rt ngn V d : + Ti iu 28 b lut hnh s hin hnh, chng ta thy c 4 loi hnh pht nh hn hnh pht t trong tng s 7 loi hnh pht chnh v trong tng s 12 loi hnh pht bao gm c hnh pht chnh ln hnh pht b sung th con s hnh pht nh hn hnh pht t l 9. kt qu phn tch, so snh trn y cho thy r xu hng ca lut hnh s nc ta ngy cng s dng nhiu hn hnh pht nh hn hnh pht t. + Vic gim mc cao nht ca khung hnh pht uc nh lm lut thc hin trong rt nhiu ch ti trong cc iu lut trong cc chng khc nhau ca phn ti phm ca b lut hnh s nm 1999. Chng hn, khon 2 iu 90 ti chng ph tri giamc mc pht t t 3 nm n 10 nm, trong khi khon 2 iu 84 tng ng ca b lut hnh s nm 1985 trc y quy nh mc pht t t 3 nm n 12 nm. + iu 90 ti chng ph tri giam quy nh ai loi hnh pht l pht t t 10 nm n 20 nm hoc t chung thn, trong khi ch ti iu 84 tung ng ca b lut hnh s nm 1985 quy nh 3 loi hnh pht l pht t t 10 n 20 nm, t chung thn hoc t hnh. Nh vy trong ch ti ny nh lm lut loi b hnh pht t hnh. Vic gim cc iu lut c hnh pht t hnh, truc ht xut pht t nhu cu u tranh, phng nga v phng chng ti phm, ng thi th hin xu hung ca loi hnh pht ny l hnh pht t hnh ch uc p dng trong nhng trung hp tht cn thit, m bo cng l, cng bng x hi v phng nga ti phmNhm 10 K55LKD

20

Vic gim nh ch ti hnh s khng nh xu hng pht trin c trin vng ca lut hnh s, khng tng nng trch nhim hnh s, hnh pht khi khng tht cn thit. tnh nhn o ca xu hng ny th hin ch, i vi mt hnh vi nguy him cho x hi b coi l ti phm, nu p dng ch ti hnh s mc nghim khc cao hay mc nghim khc thp hn m vn m bo c mc ch ca hnh pht th p dng ch ti hnh s mc nghim khc thp hn. Vic quy nh cc ch ti la chn c nhng hnh pht mi nh hn so vi ch ti tng ng trc y cng cho thy cch x l nhn o i vi ngi phm ti l xu hung khng th o ngc ca lut hnh s nc ta lun tin vo kh nng ca con ngi * C ni dung trng tr kt hp vi gio dc, khng nhm mc ch gy au n v th xc hoc h thp danh d, phm gi con ngui - V vy xut pht t tinh thn nhn o x hi ch ngha, bn cht ca ch u vit ca ch x hi ch ngha trong u tranh v phng nga v phng chng ti phm, b lut hnh s nm 1999 quy nh h thng hnh pht ti iu 28 h thng hnh pht: cnh co, pht tin, ci to khng giam gi, trc xut, t c thi hn, t chung thn, t hnh l nhng hnh pht chnh c tnh v cm m nhim chc v hoc cm hnh ngh hoc lm mt s cng vic nht nh; cm c tr, qun ch; tc mt s quyn cng dn, tch thu ti sn l nhng hnh pht b sung S hin din trong h thng hnh pht trong nhng loi hnh pht nh hn hnh pht t nh cnh co, pht tin ci ta khng giam gi, trc xut cng nh s hin din ca chng trong cc ch ti la chn cng vi hnh pht t c th ngy cng c nhiu ngi b kt n c chp hnh hnh pht trong iu kin khng b cch ly khi x hi m vn ci to, gio dc tt, nhanh chng tr thnh ngi lng thin, c ch cho x hi, c ngha v cng to ln v mt t tng cng nh v mt thc tin * Thay cm t ny bng cm t khc - Vic thay cm t phi b giam trong iu 25 b lut hnh s nm 1985 bng cm t phi chp hnh hnh pht tri giam th hin ng hn bn cht ca hnh pht t c thi hn l buc ngui b kt n phi chp hnh hnh pht gm mt lot ni dung nh hc tp, lao ng ci to, trong mi trng cch ly vi i sng x hi trong mt khong thi gian nht nh. Vi nhng ni dung , hnh pht t c thi hn c th thc hin c mc ch ca mnh l bo m cng l, cng bng x hi v phng nga ti phm. S thay i mc d rt nh nhng gi tr nhn o ca n li rt ln .i vi s thay i lin quan n tnh mng con ngui th gi tr nhn o li cn ln hn * S th hin ca nguyn tc nhn o trong cc quy nh v min hnh pht, gim thi hn chp hnh hnh pht, n treo, xo n tch Min hnh pht l vic khng buc ngi phm ti phi chp hnh hnh pht v ti m h thc hin trong trng hp c nhiu tnh tit gim nh c quy nh ti khon 1 iu 46 b lut hnh s, ng c khoan hng c bit nhng cha n mc min trch nhim hnh s hoc do ngi phm ti khng cn nguy him cho x hi hoc do c s thay i trng thi sc kho ca ngi b kt n. Tnh nhn o ca min hnhNhm 10 K55LKD

21

pht l ch, khi c min hnh pht ngi phm ti c iu kin thch nghi nhanh chng vi trt t php lut v cc quy tc x s ca x hi, t gio dc, ci to tr thnh ngi c lng thin, c ch cho x hi - n treo l mt ch nh c lp, mt bin php tc ng ca lut hnh s, th hin r nt chnh sch hnh s nhn o ca nh nc ta theo phng chm nghim tr kt hp vi gio dc, ci to. i vi ngi phm ti, vic trng tri bng hnh pht l cn thit nhng phi kt hp v da trn c s gio dc, phng nga l ch yu. Tnh cht nhn o ca n treo l ch, ngi phm ti khng b cch ly khi x hi v b gio dc, ci to ngay trong mi trng x hi m ngi phm ti sinh sng, hc tp v lao ng - Tc dng ca vic p dng n treo + Tit kim c ngn sch nh nc + Thu ht c ng o nhn dn tham gia vo vic ci to gio dc ngi kt n, gip h nhanh chng tr thnh ngi lng thin, c ch cho x hi + Th hin bn cht nhn o ca chnh sch hnh s nh nc ta - iu kin c hng n treo + Pht t t 3 nm tr xung + C nhn thn tt + C nhiu tnh tit gim nh trch nhim hnh s + Phi c iu kin l xt thy khng chp hnh hnh pht t th to n cho hng n treo - hn ch hnh pht t hnh, nh lm lut m rng kh nng khng p dng hnh pht t hnh i vi phu n ang mang thai hoc ang nui con dui 36 thng tui - Phn tch tnh cht, c im ca h thng hnh pht c quy nh trong b lut hnh s nm 1999, c th kt lun rng, h thng hnh pht ny mang tnh nhn o, bi v: + L h thng hnh pht c cc thang bc nghim khc tng ng vi thang bc nghim trng ca ti phm + L h thng hnh pht c nhiu loa hnh pht nh hn hnh pht t v cc hnh pht c sp xp theo mt trnh t nht nh theo s sp xp ti phm c phn loi + L h thng hnh pht trong cc hnh pht th hin s tng i, s k tip v bn cht, ni dung hnh thc, iu kin p dng khng khc bit nhau kh ln + L h thng hnh pht c quy nh c hnh pht no c p dng vi loi ti phm no, khng c p dng i vi loi ti phm no, loi ngi phm ti no + L h thng hnh pht m mi loi hnh pht c quy nh r rng, c th, chnh xc ni dung v iu kin p dng + L h thng hnh pht quy nh r gii hn ti thiu v gii hn ti a ca tng loi hnh pht c th trong s tng xng chungNhm 10 K55LKD

22

+ L h thng hnh pht m cc hnh pht c quy nh phn chung v phn cc hnh pht c quy nh cc ch ti ca cc iu lut c th trong phn cc ti phm c s tng xng nht nh Xy dng trong b lut hnh s mt h thng hnh pht cng bng v nhn o. h thng hnh pht l c s xut pht cho vic quy nh cc ch ti cng bng , nhn o i vi ti phm c th cc phn ti phm ca b lut hnh s Chng III Hon thin b lut hnh s Vit Nam nm 1999 nhm m bo nguyn tc nhn o trong lut hnh s I. Nhng hn ch trong b lut hnh s cn c khc phc nhm m bo nguyn tc nhn o V nguyn tc, php lut c ban hnh l iu chnh nhng quan h x hi ang tn ti trn thc t. Theo logic , khi b lut hnh s nm 1999 c ban hnh, trc trong x hi tn ti mc in hnh, ph bin nhng quan h x hi vn l i tng iu chnh ca Lut Hnh s. Song cuc sng lun vn ng v pht trin, ko theo l s vn ng pht trin ca cc quan h x hi. Sau khi B Lut Hnh S nm 1999 c ban hnh, trong x hi xut hin thm nhng quan h x hi cn c iu chnh bng Php lut hnh s. Mt khc, B Lut Hnh s xt n cng l kt qu ca hot ng lp php hnh s m cht lng ca hot ng ny b quyt nh v b chi phi bi rt nhiu nhn t c bn (bn ngoi) nh kinh t, a l t nhin mi trng, nhn chng hc, dn tc, chnh tr - php l, tm l php lut, thc php lut v nhng nhn t th tc (bn trong) nh thit ch t chc, iu kin v th tc trnh t v c bit l li ch ca nhng ngi xy dng v nhng ngi tham gia xy dng B lut Hnh s, nn cc quy phm php lut hnh s c th ph hp, cng th khng ph hp vi nhu cu cn iu chnh i vi cc quan h x hi. Ni cch khc, trong php lut hnh s lun tn ti nhng l hng nht nh. Nhng l hng c th l nhng mng quan h x hi quan trng cha c Lut Hnh s iu chnh m l ra chng phi c iu chnh v c th l nhng mng quan h x hi quan trng c Lut Hnh s iu chnh, nhng c iu chnh cha y , cha cht ch v c bit l cha thng nht, do nhng nguyn nhn khch quan, khch quan ch quan v ch quan khc, v vy cha m bo y cc yu cu ca nguyn tc nhn o trong Lut Hnh s. Vic phn tch cc quy nh v trch nhim hnh s cho thy rng, khi nim ti phm c quy nh trong B lut Hnh s hin hnh l cha hon ton chnh xc. Vn l ch, bn cht chnh tr - x hi ca mi vi phm php lut l tnh nguy him cho x hi ca chng, Nh chng ta bit, tnh nguy him cho x hi l du hiu vt cht tng hp ca mi hnh vi vi phm php lut cho php phn bit cc hnh vi vi phmNhm 10 K55LKD

23

php lut th hin trong mt tng th hai phm tr: tnh cht mt nh tnh v mc mt nh lng ca n. Tnh nguy him cho x hi ca hnh vi vi phm php lut c quyt nh bi ngha, vai tr, tnh cht, tm quan trng v gi tr ca nhng quan h x hi m hnh vi xm phm, bi cc du hiu thuc v mt khch quan (nh thit hi, cng c, phng tin, thi gian a im, hon cnh khi thc hin), mt ch quan (nh hnh thc li, ng c, mc ch), cc du hiu c trng ca ch th (nh tui chu trch nhim hnh s, c nng lc chu trch nhim hnh s v bi nhng tnh tit khc c ngha tng nng hoc gim nh trch nhim hnh s. Trong s so snh cc du hiu thuc khch th, mt khch quan, mt ch quan v ch th vn quyt nh tnh nguy him ca cc hnh vi vi phm php lut, c th thy ti phm c tnh nguy him cho x hi mc ln hn so vi cc hnh vi vi phm php lut khc. V vy, tiu ch c bn phn bit ti phm vi cc hnh vi vi phm php lut khc l mc ca tnh nguy him cho x hi ca chng. Tnh nguy him cho x hi cn c coi l du hiu vt cht ca mi vi phm, cn mc nguy him cho x hi l c tnh khch quan tng ng vi tng loi hnh vi vi phm php lut. cng chnh l iu kin khc nhau c bn a n s phn ng ca Nh nc i vi tng loi vi phm php lut c th. cng chnh l l do l gii v sao nhng hnh vi c mc khc nhau ca tnh nguy him cho x hi li c quy nh trong cc ngnh lut khc nhau v i vi nhng ngi c li trong vic thc hin chng Nh nc p dng nhng bin php trch nhim khc nhau v mc tc ng nh hnh pht, cc ch ti dn s, lao ng, cc bin php x pht hnh chnh Do vy, vic nh lm lut s dng thut ng tnh cht nguy him cho x hi khng ng k ti khon 4 iu 8 B lut Hnh s nm 1999 l cha chnh xc, cha phn nh ht bn cht chnh tr - x hi ca ti phm. Tng t, trong khon 1 iu 8 B lut Hnh s nm 1999, vic nh lm lut cha quy nh du hiu tui chu trch nhim hnh s vn l mt trong nhng du hiu quan trng thuc v ch th ca ti phm cng lm cho thy c nhng ngi c nng lc trch nhim hnh s song cha tui chu trch nhim hnh s th hnh vi nguy him cho x hi m h thc hin d c tri php Lut Hnh s, c li v phi chu hnh pht cng khng phi l ti phm. Thit ngh, khi nim ti phm c chun xc cao, nh lm lut khng th khng b sung du hiu tui trch nhim hnh s vo khi nim ti phm. ng thi, nh lm lut khng th khng thay i thut ng tnh cht nguy him cho x hi khng ng k bng thut ng mc ca tnh nguy him cho x hi khng ng k, v rng vic phn bit ti phm vi hnh vi vi phm php lut khc nhau, nh nhn mnh, phi da vo mc ca tnh nguy him cho x hi ca cc loi hnh vi bi tt c cc hnh vi vi phm php lut u c tnh cht nguy him cho x hi. R rng, y l mt trong nhng im hn ch cn c nghin cu v khc phc m bo hn na nguyn tc nhn o trong Lut Hnh s. bo m yu cu nhn o cng nh cc yu cu khc ca Lut Hnh s nh cng l, cng bng x hi, phng nga ti phm hnh vi bao gi cng phi c t ln hng u khi quy nh c s ca trch nhim hnh s. Trong khi , trong quy nh v c s ca trch nhim hnh s c ghi nhn ti iu 2 B lut Hnh s hin hnh, nh lm lut cha khng nh c v tr hng u ca hnh vi trong s nhng yu t ca cNhm 10 K55LKD

24

s ca trch nhim hnh s. Thit ngh s l r rng v chnh xc hn, nu trong quy nh v c s ca trch nhim hnh s, nh lm lut khng nh vic thc hin hnh vi c du hiu cu thnh ti phm c th c quy nh trong B lut Hnh s l c s ca trch nhim hnh s v khng nh vic phi chu trch nhim hnh s ca ngi phm ti l khng ty thuc vo ngun gc, tn gio, ngn ng, trnh vn ha, ngh nghip, ni c tr, ca ngi , c bit l khng nh vic ngi phm ti khng phi chu hai ln trch nhim hnh s v cng mt ti phm. C nh vy mi m bo i hi ca nguyn tc nhn o i vi vic quy nh c s ca trch nhim hnh s. Vic nh lm lut tin hnh phn ha ti phm v phn ha trch nhim hnh s ti cc khon 2 v 3 iu 8 B lut Hnh s hin hnh l nhm thc hin cc nguyn tc ca Lut Hnh s, trong c nguyn tc nhn o, phn ha ti phm v trch nhim hnh s th ngoi vic ly hnh thc li, khch th loi nh lm lut cn ly nhng du hiu th hin c ni dung chnh tr - x hi ca cc ti phm v ch r c mc nghim trng tng quan gia cc ti phm phn loi ti phm. Du hiu chnh l mc ca tnh nguy him cho x hi ca ti phm. Trc khi php in ha, Lut Hnh s nc ta khng phn loi ti phm theo tnh cht v mc nguy him cho x hi ca chng. B lut Hnh s u tin (1985) ti khon 2 iu 8 phn ti danh thnh hai loi: ti phm t nghim trng v ti phm nghim trng. Thc tin u tranh phng nga v chng ti phm nc ta cho thy s phn loi ti phm thnh hai loi nh nu trn t ra c nhiu bt cp khng p ng c mt cch y cc i hi ca cc nguyn tc ca Lut Hnh s trong c nguyn tc nhn o. V vy, B lut Hnh s nm 1999 ca nc ta ti khon 2 iu 8 ch r c s ca vic phn loi ti phm l tnh cht v mc nguy him cho x hi, theo ti phm c phn thnh bn loi: ti phm t nghim trng, ti phm nghim trng, ti phm rt nghim trng v ti phm c bit nghim trng. Ti khon 3 ca iu lut ny, tng ng v ph hp vi bn mc nguy him cho x hi c phn ha: gy nguy hi khng ln; gy nguy hi ln; gy nguy hi rt ln; gy nguy hi c bit ln l mc cao nht ca khung hnh pht; n 3 nm t, n 7 nm t; n 15 nm t, trn 15 nm t, t chung thn hoc t hnh. Vic chia ti phm thnh bn loi nh vy nh du mt bc pht trin mi ca ng li u tranh vi ti phm c phn ha ti phm v phn ha trch nhim hnh s cao trong chnh sch hnh s ca ng v Nh nc ta. Cch phn loi thnh bn loi ti phm nh trn c ngha rt ln i vi vic hon thin nhiu quy nh thuc Phn chung ca B lut Hnh s nh quy nh v nguyn tc x l, v tui chu trch nhim hnh s, v thi hiu truy cu trch nhim hnh s, thi hiu thi hnh bn n, iu kin p dng mt s loi hnh pht hoc bin php t php, cc quy nh v ti phm, ti phm nguy him, xa n tch Cch phn loi thnh bn loi ti phm nh trn cn l mt trong nhng cn c phn ha ti phm, phn ha trch nhim hnh s trong xy dng cc cu thnh ti phm, cc khung hnh pht Phn cc ti phm ca B lut Hnh s. i vi vic xy dng cc ch nh ca Lut T tng hnh s, cch phn loi ti phm thnh bn loi ti iu 8 B lut Hnh s nm 1999 lmt trong nhng cn c quan trng xy dng cc quy nh v thm quyn iu tra, thi hn iu tra, cc bin php ngn chn, thm quyn truy t, thm quyn xt xNhm 10 K55LKD

25

i vi thc tin p dng Lut Hnh s, cch phn loi ti phm thanh bn loi c ghi nhn ti iu 8 B lut Hnh s l cn c p dng nhiu ni dung ca B lut Hnh s nh: Nguyn tc x l (iu 3), p dng nhng hnh pht nh hn hnh pht t i vi nhng trng hp phm mt ti ln u t nghim trng, hi ci, cc quy nh v tui chu trch nhim hnh s (iu 12), chun b phm ti (iu 17), che du ti phm (iu 21), khng t gic ti phm (iu 22), ti phm, ti phm nguy him (iu 49) ng thi, cc quy nh v phn loi ti phm ti iu 8 B lut Hnh s nm 1999 cn l cn c xy dng cc quy nh v ch chp nhn hnh pht v thi hnh n hnh s, chng hn, quy nh v mc nghim khc kh nhau ca ch chp hnh hnh pht t trong Php lnh thi hnh n pht t nm 1993 ca nc ta. Song, v k thut lp php, theo cch quy nh v phn loi ti phm c ghi nhn ti iu 8 th mi loi ti phm, tr loi ti phm c bit nghim trng, ba loi ti phm cn li phn bit khc nhau bi hai ranh gii: mc gy nguy hi v mc cao nht ca khung hnh pht, trong khi ranh gii cha c kt hp mt cch r rng, chng hn, i vi ti nghim trng c mc gy hi ln cho x hi nhng ch ti li quy nh mc cao nht ca khung hnh pht l trn 3 nm t n 7 nm t. Thit ngh, y cng l l hng cn c khc phc theo hng kt hp mt cch r rng hai gii hn c dung phn loi ti phm nhm bo m hn na nhng nguyn tc nhn o trong Lut Hnh s. Theo i hi ca nguyn tc nhn o, hnh pht c quy nh v p dng i vi ngi phm ti phi tng xng vi tnh cht v mc ca tnh nguy him cho x hi ca ti phm bi s tng xng chnh l yu t cn v hnh pht t c mc ch ca mnh. gii quyt c s tng xng , trc ht ngi ta a ra mt m hnh php l ca ti phm, l cu thnh ti phm. Cu thnh ti phm l h thng cc du hiu khch quan v ch quan c B lut Hnh s quy nh vn c trng cho hnh vi nguy him cho x hi l ti phm. H thng cc du hiu c trng cho khch th, mt khch quan, ch th v mt ch quan ca ti phm. Cc du hiu ca ti phm lin h cht ch vi nhau v ph thuc ln nhau; mi du hiu tn ti trong mt chnh th vi cc du hiu khc v l mt b phn khng th thiu ca chnh th thng nht v vy nu thiu mt du hiu no s khng c cu thnh ti phm Bi cc c im nh: c Lut Hnh s quy nh; c tnh cht c trng, c tnh in hnh v c tnh bt buc, cu thnh ti phm cho php phn bit ti phm ny vi ti phm khc trong mt ti phm. Nh vy, cu thnh ti phm l c s php l ca vic p dng Lut Hnh s chnh xc v thng nht. iu cho php l gii v sao trong Lut Hnh s c khi nim chung v ti phm, ngi ta cn a ra m hnh php l ca ti phm c th - cu thnh ti phm. Vi h thng cc du hiu c trng cho cc yu t: khch th, mt khch quan, ch quan v mt ch quan ca ti phm c th, cu thnh ti phm th hin y bn cht, ni dung chnh tr - x hi ca ti phm. Nu ti phm c tnh cht v mc nguy him cho x hi khc nhau, th bn yu t cng c nhng ni dung biu hin khc nhau.Ty thuc vo cc du hiu c trng cho bn yu t ca cu thnh ti phm, nh lm lut quy nh cu thnh ti phm c bn; cu thnh ti phm tng nng; cu thnh ti phm gim nh.Vic xy dng cc cu thnhNhm 10 K55LKD

26

ti phm khc nhau xut pht t i hi ca nguyn tc nhn o l mun c nhn o phi xy dng cc cu thnh ti phm khc nhau bi gn vi tng loi cu thnh ti phm l loi v mc hnh pht tng ng. V c bn, cc cu thnh ti phm c xy dng trong cc iu lut c th thuc Phn cc ti phm ca B lut Hnh s nm 1999 p ng c i hi ca nguyn tc nhn o trong Lut Hnh s. Tuy nhin, mt s cu thnh ti phm c xy dng cn thiu cht ch, mc phn ha ti phm, phn ha trch nhim hnh s v hnh pht thng qua cch xy dng cu thnh ti phm trong B lut Hnh s nm 1999 l cha hon ton thng nht, thm ch l cha r rng. Hn na, mc d phn ln cc cu thnh ti phm c quy nh khung hnh pht ph hp vi quy nh v phn ha ti phm, nhng cng c khung hnh pht c mc hnh pht ti a ca khung cao hn mc hnh pht cao nht ca mt loi ti phm cn mc hnh pht ti thiu ca khung hnh pht y li thp hn mc hnh pht cao nht ca mt loi ti phm khc; c nhiu khung hnh pht c khong cch gia mc hnh pht ti a v mc hnh pht ti thiu l tng i rng, trong khi khong cch ca mc hnh pht ti a ca mi loi ti phm li hp hn. Trong khi , thc tin p dng php lut Hnh s i hi vic xy dng cc cu thnh ti phm phi m bo tnh thng nht, tnh r rng v tnh phn ha cao. V vy, vic xy dng cc cu thnh ti phm trong B lut Hnh s nm 1999 cn c tip tc nghin cu v hon thin theo hng: th nht, m bo tnh hp l v p ng hn i hi ca thc tin u tranh phng nga v chng ti phm, m bo hn tnh logic php l gia cc quy nh v ti phm Phn chung v cc cu thnh ti phm trong cc iu lut Phn cc ti phm ca B lut Hnh s; th hai, xc nh r hn cc du hiu, tnh tit nh khung tng nng trch nhim hnh s, gim nh trch nhim hnh s c quy nh trong mt cu thnh ti phm trn c s cn nhc, nh gi trong mi lin h cht ch trong cc quy nh khc ca B lut Hnh s; th ba, cc cu thnh ti phm trong mt iu lut (mt ti danh) cn c mc ca tnh nguy him cho x hi tng ng vi cc loi ti phm c phn loi ti phn chung ca B lut Hnh s; th t, trong mi iu lut ca Phn cc ti phm ca B lut Hnh s cc cu thnh ti phm cn c thit k theo s trt t h thng, theo cc thang bc ca mc ca tnh nguy him cho x hi ca ti phm. Vic hon thin cc cu thnh ti phm theo c hng trn y s p ng hn yu cu phn ha ti phm v phn ha trch nhim hnh s, v iu cng c ngha l p ng y hn cc i hi ca nguyn tc nhn o trong Lut Hnh s. Trong cc quy nh ca B lut Hnh s nm 1999 v hnh pht c kh nhiu im bt cp gy nh hng khng tt n vic thc hin nguyn tc nhn o trong B lut Hnh s. Chng hn, trong tinh thn phn ha ti phm nhm thc hin nguyn tc nhn o trong Lut Hnh s khng th khng ni ti s phn ha ti phm theo hnh thc li. Theo hnh thc li, nh lm lut quy nh cc ti m li c hoc li v l du hiu bt buc ca cu thnh ti phm c quy nh Phn cc ti phm ca B lut Hnh s.ng thi, trn c s , nh lm lut cng tin hnh phn ha trch nhim hnh s, quy nh mc pht i vi ti v gim nh hn nhiu so vi ti c c cc du hiu khc tng ng. iu l hon ton hp l bi xt trn nhiu phng din,Nhm 10 K55LKD

27

li v bao gi cng t nguy him hn so vi li c . Tuy nhin, nhn vo cc quy nh ti Phn cc ti phm ca B lut Hnh s hin hnh, c th thy cn c kh nhiu bt hp l trong hnh pht c quy nh i vi ti v so vi ti c . Chng hn, hnh pht c quy nh ti khon 1 iu 98 i vi ti v lm cht ngi l pht t t su thng n nm nm, trong khi hnh pht c quy nh ti khon 1 iu 95 ti git ngi trong trng thi b kch ng mnh l pht t t su thng n ba nm. Tng t, theo khon 2 iu 98 ni trn, ngi phm ti b pht t t ba nm n mi nm, trong khi theo khon 2 iu 95, ngi phm ti b pht t t ba nm n by nm. S bt hp l ln hn c th thy ti khon 1 iu 177 ti vi phm cc quy nh v cung ng in v khon 1 iu 145 ti v gy thit hi nghim trng n ti sn, v ti nhiu iu lut khc ca Phn cc ti phm ca B lut Hnh s nm 1999. R rng, so vi hnh pht c quy nh i vi ti c , hnh pht i vi ti v c quy nh nh vy l bt hp l nu nhn t thi tm l ca ngi phm ti i vi hnh vi v i vi hu qu ca hnh vi do mnh gy ra. Hn th na, trong B lut Hnh s, c mt s ti c li v song nh lm lut ch quy nh i vi chng mt loi hnh pht chnh l hnh pht t. Chng hn, hnh pht c quy nh ti iu 218 ti a vo s dng phng tin giao thng ng khng khng bo m an ton l mt v d. Nhng bt cp va nu trn y khng th khng nh hng n tnh cng bng v tnh nhn o ca vic quyt nh hnh pht trong thc tin xt x. Do vy, ngay trong cc quy nh ca B lut Hnh s, nh lm lut cn cn nhc, gii quyt mt cch hp l mi tng quan gia cc hnh pht, nht l mc hnh pht t c quy nh i vi cc ti c v cc ti v . Thit ngh, s l hp l nu nh lm lut quy nh hnh pht i vi ti v nh hn so vi ti c c cc du hiu khc tng ng. c bit, nh lm lut cn quy nh ch ti la chn i vi tt c cc ti v . Vic phn tch cc quy nh ca B lut Hnh s nm 1999 v hnh pht, cn cho thy, nu tnh t trng v mi tng quan gia cc loi hnh pht chnh (tr hnh pht trc xut c quy nh p dng i vi ngi nc ngoi phm ti) trn tng s 264 ti phm c quy nh ti Phn c ti phm ca B lut Hnh s nm 1999, hnh pht cnh co chim 14,01%, hnh pht tin chim 25,75%, hnh pht ci to khng giam gi chim 55,30%, hnh pht t c thi hn chim 100%, hnh pht t chung than chim 21,59%, hnh pht t hnh chim 11,36% cn trn tng s 6 hnh pht chnh c quy nh km theo ti phm, t l nh sau: hnh pht cnh co chim 6,15%, hnh pht tin chim 11,30%, hnh pht ci to khng giam gi chim 24,25%, hnh pht t c thi hn chim 43,85%, hnh pht t chung than chim 9,4% v hnh pht t hnh chim 4,98%. T cc ch s trn y c th thy, trong c cu chung ca tng tng s cc ti phm c quy nh trong Phn cc ti phm cng nh trong tng s 6 loi hnh pht chnh trn y, hinh pht tin chim t l kh khim tn. Trong khi , trong thi k i mi, vic m rng phm vi quy nh v p dng hnh pht tin vi t cch l hnh pht chnh i vi cc ti m i vi chng khng nht thit phi quy nh v p dng hnh pht t c thi hn, l cn thit. Th nhng, B lut Hnh s nm 1999 thu hp ng k Nhm 10 K55LKD 28

phm vi loi ti phm p dng hnh pht ny so vi B lut Hnh s nm 1985, hnh pht tin c quy nh v p dng i vi mi loi ti thuc mc nghim trng khc nhau th B lut Hnh s nm 1999, hnh pht ny ch c quy nh v p dng i vi mt loi ti t nghim trng khi hnh pht ny l hnh pht chnh. Thit ngh, trong iu kin nn kinh t th trng, vic m rng hnh pht tin thay cho hnh pht t i vi mt s ti, theo chng ti vn m bo c tnh nghim minh ca php lut li va m bo hn nguyn tc nhn o trong Lut Hnh s. V vy, cn quy nh hnh pht tin vi tnh cch l hnh pht chnh i vi nhiu loi ti hn na, ng thi khng ch i vi cc ti phm xm trt t qun l kinh t, trt t cng cng, trt t qun l hnh chnh m cn i vi c cc ti phm v mi trng, cc ti phm xm phm ch hn nhn v gia nh, cc ti xm phm quyn t do, dn ch ca cng dn Cng r cc ch s trn y c th thy, hnh pht t c thi hn chim t l rt cao. Hnh pht ny c quy nh trong tt c cc ch ti v con s nhng ch ti la chn hu nh rt t. Mc d iu 47 B lut Hnh s nm 1999 quy nh kh nng cc Ta n c vn dng vic chuyn loi hnh pht, song iu ch xy ra i vi trng hp c nhiu tnh tit gim nh. Thit ngh, cch quy nh cc ch ti Phn cc ti phm cu B lut Hnh s nm 1999 l mt trong nhng hn ch cn c khc phc m bo nguyn tc nhn o trong Lut Hnh s. Nn chng, cn hn ch quy nh hnh pht t i vi cc ti c li v . ngh ny c xut pht t mt iu c khoa hc lut hnh s khng nh l trong nhng trng hp, khi m mc ch ca hnh pht vn c th t c m khng cn cch ly ngi phm ti ra khi mi trng bnh thng ca x hi th cn quy nh cng nh p dng cc loi hnh pht nh hn hnh pht t. Cc cng trnh nghin cu x hi hc lut hnh s lm sang t rng sau khi chp hnh xong mt nm hnh pht t c 86% ngi b kt n ngng mi lin h vi nhng tp th lao ng trc y ca mnh v sau ba nm th c n 97%. nhng ngi nh vy, ti phm chim t l cao hn nhng ngi b kt n cn gi c mi lin h trc y. V khong cch trong quan h gia nh cng ng vai tr ph nh nh vy. Vic nghin cu cho thy rng, tron s nhng b kt n ly d trong thi gian chp hnh hnh pht, thc hin ti phm mi l 24%, cn trong s nhng ngi gi c mi quan h bnh thng vi gia nh, thc hin ti phm mi ch c 7%. Vi ni dung l cch ly v hn ch t do i vi ngi b kt n, ngoi nhng tc dng m nh lm lut mong mun, hnh pht t, c bit l hnh pht t c thi hn di c kh nng gy nhng hiu ng tri chiu, bi vic hn ch lu di cc chc nng x hi bnh thng ca mt con ngi lm t lit, lm lng qun cc thi quen x hi c ch h nh hc tp, quan h cha con, m con, v chng, bn b, ngh nghip, m vic khi phc li cc quan h l c mt s kh khn ng k. Trong khi , trong B lut Hnh s nm 1999 c mt s iu lut ch quy nh mt loi hnh pht chnh l hnh pht t. Mc d, Lut Hnh s cho php ta n c chuyn sang quyt nh mt hnh pht thuc loi nh hn hnh pht t, song kh nng ngi phm ti b p dng hnh pht t c thi hn l rt ln. T c th thy rng, vic nh lm lut quy nh hnh pht t trong hu ht tt c cc iu lut thuc Phn cc ti phm ca B lut Hnh s,Nhm 10 K55LKD

29

nht l i vi mt s loi ti phm nh lm lut ch quy nh mt loi hnh pht duy nht l hnh pht t cng nh nng mc tng hp hnh pht t trong trng hp phm nhiu ti n 30 nm t l khng m bo nguyn tc nhn o trong Lut Hnh s. Thit ngh, tnh hiu qu ca hnh pht m chng ta ang ni y l hnh pht t, khng hon ton tnh nghim khc v c bit l thi hn di ca n. Vic ci to gio dc ngi phm ti vi thi hn di trong tri giam s lm tng kh nng kh ha nhp sau ny ca h vi cng ng x hi, lm tng kh nng ngng lin h ca h vi cc tp th lao ng trc y, cng nh lm tng tnh trng ly d trong quan h hn nhn v gia nh. i vi nhng trng hp ny, kh nng ti phm l kh ln. Do vy, thit ngh, hp l hn v nhn o hn i vi ngi phm ti, cn gim dn s iu lut quy nh hnh pht t, tng s iu lut quy nh ch ti la chn, trong cng vi hnh pht l cc loi hnh pht t khc nh hn hnh pht t. ng thi, cn nghin cu v sa i mc tng hp ti a hnh pht t i vi trng hp phm nhiu ti theo hng rt ngn hn so vi quy nh ca php lut Hnh s hin hnh. Nhn o trong Lut Hnh s, nh nhn mnh, hon ton xa l vi nhng hnh pht c tnh nghim khc cao, c bit l vi hnh pht t hnh. Bi vy, nhm th hin tinh thn nhn o ca Lut Hnh s Vit Nam, trong B lut Hnh s hin hnh, nh lm lut nc ta gim ng k s lng hnh pht t hnh t 43 iu lut ca B lut Hnh s nm 1985 quy inh 44 cu thnh ti phm c hnh pht t hnh xung cn 29 iu lut quy nh 30 cu thnh ti phm c hnh pht c tnh cht nghim khc c bit ny. Xt cho cng th bi tnh cht nghim khc c bit ca hnh pht t hnh nn vic quy nh v p dng loi hnh pht ny i vi ngi phm ti khng phi l vic lm nhn o m l vic lm cn thit bt buc nhm bo v x hi khi s xm phm ca cc ti phm c bit nghim trng. Lch s x hi loi ngi chng minh rng, x hi cng pht trin th phm vi quy nh v p dng hnh pht t hnh cng b thu hp. Chng phi ngu nhin m ngy nay c nhiu quc gia v vng lnh th loi b hnh pht t hnh ra khi h thng hnh pht ca mnh. nhng quc gia cn gi li hnh pht t hnh trong h thng hnh pht ca mnh th loi hnh pht ny thng c quy nh cho cc ti phm c tnh cht v mc dc bit nguy him cho x hi nh cc ti xm phm an ninh quc gia, git ngi, hip dm, cp ti sn i vi cc ti xm phm s hu, xm phm trt t qun l kinh t, lin quan n tham nhng u khng c ch ti t hnh. nc ta, vic nghin cu v s cn thit loi b hnh pht t hnh i vi cc ti phm c tnh cht kinh t ngy cng tr nn cp thit, c bit l trong iu kin kinh t - x hi ng trc xu th hi nhp mnh m nh hin nay. Trong s 29 ti b quy nh mc hnh pht cao nht l t hnh c 5 ti sau y cn c nghin cu loi b hnh pht t hnh i vi chng. l, Ti bun lu (iu 153); Ti sn xut, bun bn hng gi l lng thc, thc phm, thuc cha bnh, thuc phng bnh (iu 157); Ti tng tr, vn chuyn, lu hnh tin gi, ngn phiu gi, cng tri gi (iu 180); Ti la o chim ot ti sn (iu 193); Ti a hi l (iu 289 BLHS nm 1999). Cc ti phm trn y c th kim sot c bng s l lc qun l ca Nh nc vi s gip ca x hi v mi cng dn.Mt khi nh nc tng cng qun l kinh t - x hi mt cch c hiu qu, chc chn hn ch c s gia tng caNhm 10 K55LKD

30

cc loi ti ny.Mt khc, phn ln cc ti phm trong s c th khc phc c hu qu bng ti sn. Nu ngi phm ti b t hnh th vic khc phc hu qu do ti phm gy ra kh m t c hiu qu. Do vy, i vi nhng ngi thc hin nhng ti phm trn y vic quy nh v p dng mc cao nht ca khung hnh pht l hnh pht t chung thn va m bo vic khc phc hu qu do ti phm gy ra, va mc rn e, phng nga ti phm. R rng, vic loi b hnh pht t hnh i vi cc ti phm c tnh cht kinh t hoc cc ti phm c th kim sot c bi s n lc qun l ca Nh nc l cn thit v p ng c cc yu cu nhn o cng nh cc yu cu khc ca Lut Hnh s. Trong s nhng hn ch ca B lut Hnh s nm 1999, c c nhng hn ch trong cc quy nh v quyt nh hnh pht m c th l cc tnh tit gim nh, tng nng trch nhim hnh s. Chng hn, cc tnh tit gim nh trch nhim hnh s c nh lm lut quy nh ti khon 1 iu 46 B lut Hnh s nm 1999, nhng ti khon 2 ca iu lut ny nh lm lut li quy nh: Khi quyt nh hnh pht, ta n c th coi cc tnh tit khc l tnh tit gim nh nhng phi ghi r trong bn n. Theo quy nh ny, ta n c quyn ty nghi rng ri trong vic p dng cc tnh tit gim nh trch nhim hnh s v iu d dn n tnh trng ty tin trong p dng php lut Hnh s. trnh tnh trng , Ta n nhn dn Ti cao hng dn vic coi nhng tnh tit no c coi l tnh tit gim nh trch nhim hnh s. l nhng tnh tit: + B co, hoc v chng, cha, m, cc con b co l ngi c cng vi nc hoc c thnh tch xut sc c Nh nc phong tng mt trong nhng danh hiu vinh d nh: anh hung lao ng, anh hung lc lng v trang, ngh s nhn dn, ngh s u t, nh gio nhn dn, nh gio u t, thy thuc nhn dn, thy thuc u t hoc cc danh hiu cao qu khc. + B co l ngi c nhiu thnh tch trong sn xut, chin u, cng tc c tng thng hun chng, huy chng, bng lao ng sng to, bng khen ca Chnh ph hoc c sng ch, pht minh c gi tr ln hoc nhiu nm c cng nhn l chin s thi ua + B co l thng binh hoc c gia nh thn thch nh v, chng, b, m hoc con l lit s. + B co l ngi tn tt do tai nn lao ng hoc trong cng tc. + B co sau khi chuc ti lp cng chuc ti. + Ngi b hi cng c li. Thc tin p dng khon 2 iu 46 B lut Hnh s nm 1999 trong hot ng xt x cho thy, ngoi cc tnh tit c nu trn y, cn c kh nhiu tnh tit cha c hng dn p dng gim nh trch nhim hnh s cho ngi phm ti nh: gia nh b co nguyn bi thng thit hi, khc phc hu qu; trnh vn ha ca b co thp, thiu am hiu php lut; phm ti do bt pht, nht thi, phm ti v thuc vo ngi khc, n nang, khng c tnh cht v li, ngi phm ti c tui i cn tr, phm ti do b li ko, r r, ti sn do phm ti m thu hi c, s vic phm ti xy ra Nhm 10 K55LKD

31

lu, phm ti do qu tin vo ngi khc, ngi phm ti u th, ngi phm ti c cng vic n nh v c bo lnh, ngi phm ti vn ng ng bn t th; hon cnh gia nh ngi phm ti kh khn, ngi phm ti c con nh hoc ng con, ngi phm ti l ngi lao ng chnh trong gia nh, v hoc chng ca ngi b co ang th hnh tri ci to, b co ang mc bnh nng, nan y, ngi phm ti v ngi b hi c quan h rut tht, gia nh v ca b co mi sinh con hoc ang c thai hoc b tt nguyn Vic ta n p dng cc cc tnh tit gim nh trch nhim hnh s nu trn l nhm thc hin chnh sch khoan hng ca Lut Hnh s i vi ngi phm ti nhm to iu kin h nhanh chng ci to gio dc tr thnh ngi c ch cho x hi. Tuy nhin, trong mt s trng hp Ta n m rng mt cch v cn c phm vi p dng nhng tnh tit m theo Ta n l tnh tit gim nh nh: B co c thi gian b tm giam lu, phm ti do dng cht kch thch dn n khng lm ch c bn thn, b co c ngi thn trong gia nh l cn b, vin chc Nh nc; ngi phm ti l ng vin. Hn th, mt s Hi ng xt x cn p dng c cc tnh tit nh: b dng ca b co l lit s; m ca b co nguyn l v lit s; b co hoc gia nh b co c ti sn bo m vic bi thng T thc trng trn y c th thy rng, vic cc Hi ng xt x qu m rng phm vi p dng cc tnh tit gim nh trch nhim hnh s cho ngi phm ti l ph v c s thng nht ca trch nhim hnh s, vi phm nguyn tc trong Lut Hnh s. Do vy, trn c s cn nhc gia li v hi ca quy nh ti khon 2 iu 46 B lut Hnh s hin hnh, nh lm lut cn nghin cu v c cu li iu lut ny theo hng la chon nhng tnh tit c gi tr gim nh trch nhim hnh s tht s quy nh b sung vo khon 1 iu 46. Ni cch khc, cc tnh tit gim nh khc cn c lut ha trnh s p dng ty tin trong thc tin xt x. T thc tin p dng cc tnh tit gim nh trch nhim hnh s c quy nh ti khon 1 iu 46 B lut Hnh s nm 1999 c th kt lun rng, ni dung ca tnh tit c qui nh ti im b khon 1 iu lut ny cng to ra nhng kh khn ,vng mc nht nh cho hot ng xt x. Theo li vn ca quy nh ny v theo nhn thc chung v n th ch c nhng ngi phm ti t mnh trc tip thc hin vic sa cha, khc phc hu qu hoc bi thng thit hi mi c hng tnh tit gim nh trch nhim hnh s theo im b khon 1 iu 46 B lut Hnh s hin hnh. Trong khi thc tin cho thy c kh nhiu trng hp sau khi gy n, ngi phm ti b bt giam, t c c hi t mnh trc tip thc hin vic sa cha, khc phc hu qu hoc bi thng thit hi.Trong nhng trng hp nh vy, thng th nhng ngi thn thch rut tht ca ngi phm ti ng ra lm iu .Hu ht nhng ngi phm ti u bit v tn thnh vic lm ca nhng ngi thn thch rut tht ca mnh. ng thi, c ti 37,5% s ngi phm ti ngh nhng ngi thn thch rut tht ca mnh thc hin vic sa cha, bi thng thit hi hoc khc phc hu qu vi mong mun c hng tnh tit gim nh trch nhim hnh s. Vy trong nhng trng hp , ngi phm ti c c hng tn tit gim nh trch nhim hnh s c quy nh ti im b khon 1 iu 46 BLHS nm 1999 hay khng? V vn ny, thc tin xt x cho thy cc Hi ng xt x c cch tip cn kh khc nhau. Mt s Hi ng xt xNhm 10 K55LKD

32

nh gi nhng trng hp ny theo hng dn ca ngh quyt s 01/2000 ngy 04/08/2000 ca Hi ng Thm phn Ta n nhn dn Ti cao v p dng tnh tit gim nh trch nhim hnh s theo khon 2 iu 46 B lut Hnh s. Mt s Hi ng xt x li nh gi nhng trng hp ny theo im b khon 1 iu 46 B lut Hnh s nm 1999. Trc thc trng , Ta Hnh s Ta n nhn dn Ti cao trong bo co Tham lun v cng tc xt x cc v n hnh s nm 2005 v mt s kin ngh c ti Hi ngh tng kt cng tc nm 2006 ca ngnh Ta n nhn dn cho rng, v nguyn tc hng dn ca ngh quyt s 01/2000 ngy 04/08/2000 ca Hi ng thm phn Ta n nhn dn Ti cao l hon ton ng. Tuy nhin, Ta Hnh s Ta n nhn dn Ti cao cng xut hng dn b sung nh sau: a) Trong trng hp b co khi phm ti t 14 tui n di 15 tui, m cha m t nguyn sa cha, bi thng thit hi, khc phc hu qu th Ta n p dng im b khon 1 iu 46 B lut Hnh s i vi b co. V theo quy nh ti khon 2 iu 611 B lut Dn s nm 1995 (nay l khon 2 iu 606 B lut Dn s nm 2005), ngi cha thnh nin di 15 tui gy thit hi m cn cha, m th cha, m phi bi thng ton b thit hi; nu ti sn ca cha, m khng bi thng, m con cha thnh nin c ti sn ring th ly ti sn bi thng phn cn thiu, tr trng hp quy nh ti iu 625 ca B lut Dn s nm 1995 (nay l iu 621 B lut Dn s nm 2005). Mt khc, khi tham gia t tng cha m b co cn l ngi i din ca b co nn vic h t nguyn sa cha, bi thng thit hi, khc phc hu qu phi c coi nh b co sa cha, bi thng thit hi, khc phc hu qu. b) Trong trng hp b co phm ti khi t 15 tui nhng cha 18 tui v khng c ti sn hoc khng ti sn bi thng, m cha m t nguyn sa cha, bi thng thit hi v khc phc hu qu th Ta n p dng im b khon 1 iu 46 B lut Hnh s i vi b co. V cng theo quy nh ti khon 2 iu 611 B lut Dn s nm 1995 (nay l khon 2 iu 606 B lut Dn s nm 2005), ngi t 15 tui n cha 18 tui gy thit hi th phi bi thng bng ti sn ca mnh; nu khng ti sn bi thng th cha, m phi bi thng phn cn thiu bng ti sn ca mnh. Tuy nhin, trong trng hp ny nu xc nh b co c ti sn ring nhng khng t nguyn sa cha bi thng thit hi, khc phc hu qu m cha m sa cha, bi thng thit hi, khc phc hu qu th khng c coi l tnh tit gim nh quy nh ti im b khon 1 iu 46 B lut Hnh s. c) Trong trng hp c chng c chng minh b co hoc ngi i din ca b co t nguyn dng tin, ti sn hoc thc hin cc hnh vi khc sa cha, bi thng thit hi, khc phc hu qu, nhng ngi b hi hoc i din hp php ca h t chi khng nhn, th Ta n vn c th p dng im b khon 1 iu 46 B lut Hnh s i vi b co. T nhng trnh by trn y, c th thy rng vn p dng im b khon 1 iu 46 B lut Hnh s nm 1999 i vi nhng trng hp gia nh ngi phm ti ng ra sa cha, bi thng thit hi, khc phc hu qu do ngi phm ti gy ra l ht scNhm 10 K55LKD

33

phc tp. Nhn t gc php ch, cng bng v nhn o, quy inh ti im b khon 1 iu 46 BLHS nm 1999 cn c sa i theo hng ghi nhn c nhng trng hp m ngi thn thch ca ngi phm ti ng ra sa cha, bi thng thit hi, khc phc hu qu do ti phm gy ra trc khi phin ta tng ng c m, l tnh tit gim nh trch nhim hnh s i vi ngi phm ti. S sa i chng nhng m bo tnh thng nht ca ca vic p dng php lut Hnh s, tnh nhn o ca lut Hnh s i vi ngi phm ti, m cn m bo tnh kh thi ca iu 42 B lut Hnh s nm 1999 v tr li ti sn, sa cha hoc bi thng thit hi; buc cng khai xin li trong thc tin xt x. Mt iu khng th ph nhn l cc tnh tit gim nh trch nhim hnh s trn thc t l rt a dng, kh m lut ha c ht v c bit i khi kh m nhn thc thng nht. Song chng ta bit rng, trong nn t php hnh s nhn o, ci m ngi ta thng gi l quyt nh hnh pht mt cch cng bng m bo cng l, cng bng x hi, vic tng cng vai tr ca c tnh tit gim nh trch nhim hnh s cha c lut ha trc ht s lm bin dng c s ca trch nhim hnh s. V vy, nhng tnh tit gim nh trch nhim hnh s c ngha i vi vic quyt nh hnh pht nh nhn mnh, cn phi c lut ha. Danh mc nhng tnh tit phi bao gm c nhng tnh tit khng in hnh, khng ph bin nh gi c, cha thnh nin, b bnh him ngho, khng ni nng ta m Ta n cn cn nhc quyt nh hnh pht nh hn i vi ngi phm ti v l do nhn o. Thit ngh, s l hp l nu la chn nhng tnh tit gim nh trch nhim hnh s no ca nhn thn ngi phm ti m hin nay cha c B lut Hnh s ghi nhn song chng c ngha i vi vic khoan hng i vi ngi phm ti ghi nhn vo B lut Hnh s. C nh vy mi c th trnh c tnh trng qu lm dng hoc khng p dng cc tnh tit khi quyt nh hnh pht nh hin nay. Trong nhng nm gn y, khi xt x, ta n cc cp cng thng gp kh khn , vng mc trong vic p dng tnh tit tng nng trch nhim hnh s phm ti i vi tr em, ph n c thai, ngi gi ti im h khon 1 iu 48 B lut hnh s hin hnh. Vy th u l nguyn nhn ca nhng kh khn, vng mc ? tr li c cu hi ny trc ht cn phn tch tnh tit ny mt cch thu o. Vic nh lm lut quy nh tnh tit ny khng km theo yu t li c ca ngi phm ti lm cho thc tin xt x gp rt nhiu kh khn, vng mc cho cc cp Ta n trong vic p dng tnh tit nu trn, Ta hnh s ta n nhn dn ti cao ua ra kin ca mnh nh sau: a) Nu b co phm ti do c th d b co c bit i tng tc ng l tr em, phu n c thai, ngi gi hay khng, Ta n vn phi p dng im h khon 1 iu 48 B lut hnh s. b) Nu b co phm ti do v nhng trc khi thc hin hnh vi phm ti bi co bit r i tng tc ng l tr em, phu n c thai, ngi gi. Th ta n p dng im h Nhm 10 K55LKD 34

khon 1 iu 48 B lut hnh s. c) Nu b co phm ti do v v trc khi thc hin hnh vi phm ti b co khng bit hoc khng iu kin bit trc i tng tc ng l tr em, phu n c thai, ngi gi, th khng p dng im h khon 1 iu 48 B lut hnh s. Cch xc nh ca ta hnh s ta n nhn dn ti cao theo mc a v mc c nu trn l chnh xc. Tuy nhin, nu xc nh nh Ta hnh s ta n nhn dn ti cao theo mc b c l l cha tha ng. Vn l ch nu ngi phm ti bit r i tng tc ng l tr em, ph n c thai, ngi gi, m cn tc ng n h th vic coi hnh vi ca ngi phm ti c li v r rang l khng chnh xc v vic p dng im h khon 1iu 48 B lut hnh s hin hnh i vi ngi phm ti trong trng hp , v th cng l khng chnh xc. T nhng iu phn tch trn y, thit ngh, s l hp l trong tnh tit ghi nhn ti im h khon 1 iu 48 B lut hnh s nm 1999 nh lm lut b sung thm du hiu li c . C nh vy, va m bo tnh thng nht ca php lut khi quy nh li nh mt yu t ca cu thnh ti phm m xt n cng cng l yu t ca trch nhim hnh s li va m bo c s phn ha trch nhim hnh s v c th ha hnh phat i vi cc trng hp phm ti trong cng 1 ti c th. Ni cch khc,s sa i p ng y cc yu cu: cng l, cng bng x hi, phng nga ti phm v nhn o ca lut hnh s. i sng x hi ca lut hnh s khng phi b LHS m l cc quan h hin thc ca mi ngi tun th nghim chnh hoc vi phm cc quy nh ca LHS. Ni cch khc, i sng x hi ca LHS th hin cc hnh thc thc hin n m trong p dng LHS l hnh thc ch yu, quan trng v c hiu qu nht. p dng LHS l mt hin tng phc tp khng ch quy t v vic ban hnh p dng php lut hnh s v khng ch l nhng hot ng mang tnh cht th tc php l n thun, chng hn nh hot ng t tng hnh s t c quan iu tra cho ti ta n, m cn c c mt s lng h thng p dng LHS. Trong qu trnh p dng php lut, nhng ngi tin hnh t tng thuc c quan tin hnh t tng nh c quan iu tra, vin kim sot, ta n a ra cc quan im ca mnh v p dng cc quy nh ca LHS i vi hnh vi phm ti xy ra trn thc t, t a ra cc quyt nh tng ng v cc v n hnh s. Nh vy, vic thc hin cc yu cu ca nguyn tc nhn o trong thc tin p dng LHS c tnh phc tp cao hn bi n lien quan n vic phn tch, nh gi v p dng cc quy nh ca LHS.p dng php lut hnh s, nh nhn mnh, l thc o tnh ng n, tnh ph hp vi thc tin ca cc quy phm php lut hnh s.V vy, vic nh gi mt cch khi qut thc tin p dng LHS trong nhng nm gn y l nhm lm r thm s cn thit phi khc phc nhng hn ch trong mt s quy nh ca b lut hnh s hin hnh nhm m bo nguyn tc nhn o.Nhm 10 K55LKD

35

Hot ng p dng php lut hnh s c tin hnh bi nhiu c quan v c nhn c thm quyn. Tuy nhin, khi nh gi khi qut thc tin p dng php lut hnh s trong nhng nm gn y lp lun cho nhu cu hon thin php lut hnh s hin hnh, chng ta khng cp ti hot ng p dng php lut hnh s ca tt c cc c quan tin hnh t tng hnh s m ch cp ti hot ng xt x ca ton n, bi th nht, trong cc hot ng ca cc c quan tin hnh tin tng hnh s th hot ng xt x ca ton n l mt trong nhng phng hng c bn ca hot ng bo v php lut v l ni dung chnh ca quyn t php. Trong qu trnh thc hin chc nng ,Ta n chim v tr trung tm.V thc cht, theo quy nh ca php lut, ta n kim tra tnh hp php v tnh c cn c i vi tt c cc hot ng c lin quan n v n hnh s do cc c quan tin hnh t tng thc hin trc . ng thi, trong t tng hnh s, ch c ta n mi c quyn xt x nhng v n v n hnh s, quyt nh hnh pht i vi ngi phm ti bo v php ch x hi ch ngha, bo v ch x hi ch ngha v quyn lm ch ca nhn dn, bo v ti sn nh nc, ca tp th, bo v tnh mng, ti sn, danh d nhn phm ca cng dn. Ni cch khc, ta n l c quan xt x duy nht ca nc CHXHCNVN. iu c ngha l ch c ta n mi c quyn kt ti i vi ngi phm ti. Chng phi ngu nhin m iu 72 Hin php nm 1992 quy nh Khng ai b coi l ngi c ti v phi chu hnh pht khi cha c bn n kt ti ca ta n c hiu lc php lut. R rng, hot ng xt x ca ton n l mi biu hin tp trung nht v r nt nht bn cht ca vic p dng php lut hnh s, l ni biu hin r nt nht ca s cng bng v s nhn o trong x hi. Nhng iu va trnh by trn y cho php l gii v sao khi nh gi thc tin p dng php lut hnh s, chng ta ch gii hn trong hot ng xt x ca ta n, trong khi p dng php lut hnh s, nh nhn mnh, gm nhiu giai on vn c phn bit vi nhau bi ni dung hot ng v ch th tin hnh hot ng p dng php lut hnh s. Thc hin chc nng xt x ca mnh, trong cc nm 2001-2005, trung bnh hng nm ta n cp tnh v ta n cp huyn xt x s thm527 v n hnh s vi 70.687 b co; cc ta n cp phc thm xt x 12.378 v n hnh s vi 19.444 b co, ta n cp tnh v ta n nhn dn ti cao xt x gim c thm, ta thm 317 v n hnh s vi 492 b co. S lng cc v n c xt x c th c ta n nhn dn ti cao th hin trong bo co cng tc hng nm ca ngnh ta n nhn dn. V cht lng xt x, cc s liu thng k xt x s thm hnh s, xt x phc thm hnh s, xt x gim c thm hnh s cho thy trong nm 2003, so vi nm 2002, t l cc bn n c khng co, khng ngh gim 4%, s bn n, ngh quyt b sa gim 2,4%, s bn n, quyt nh b hy chim 0,9% trong s tng cc bn n, quyt nh ca ta n cc cp. Trong nm 2004, t l cc bn n, quyt nh ca ta n cp s thm b hy l 0,71%, sa l 4,85% v t l cc bn n, quyt nh ca ta n cp phc thm, gim c thm b hy l 0,21%, sa l 0,02%. l cc bn n, quyt nh gii quyt ccNhm 10 K55LKD

36

v n hnh s trong 2005 b hy l 0,7%, b sa l 4,2%. So vi nm 2004, t l cc bn n, quyt nh b hy gim 0,1%, b s gim 0,2%. S lng ngi b kt n oan ngy cng gim, chng hn nm 2002 c 23 trng hp b kt ti oan, nm 2004 c 5 trng hp, th nm 2005 ch cn 4 ngi b kt n oan. c bit n ht nm 2005, vic hnh s ha cc quan h dn s, kinh t v c bn c khc phc. Nhn xt v cht lng xt x hnh s trong nhng nm qua, ta n nhn dn ti cao khng nh: Ta n nhn dn tp trung mi ngun lc y nhanh tin b v nng cao xt x, bo m ht thi hn xt x theo quy nh ca php lut, hn ch n mc thp nht cc bn n, quyt nh ca ta n c sai lm nghim trng, khc phc kt n oan.Trong cng tc xt x cc v n hnh s v c bn, cc ta n p dng ng quy nh ca php lut hnh s nn xt x ng ngi, ng ti, ng php lut, hnh pht m cc ta n tuyn pht i vi cc b co th hin c chnh sch hnh s ca nh nc ta l nghim tr nhng ngi ch mu, cm u, ch huy, ngoan c, chng i, ti phm nguy him khoan hng i vi ngi t th, thnh khn khai bo, lp cng chuc ti, n nn hi ci, t nguyn sa cha hoc bi thng thit hi gy ra, nn cao c tnh gio dc v phng nga chung, p ng c yu cu trong tnh hnh hin nay. Cc ta n cc cp t chc cc phin ta hnh s tng bc m bo s tn nghim, dn ch v vn minh theo ng quy nh ca php lut.Ta n to iu kin, bo m cho nhng ngi tham gia t tng thc hin y cc quyn v li ch hp php ca h, Lut s v nhng ngi tham gia t tng c trnh by ht kin ca mnh; nhng cu hi ca hi ng xt x v ca kim st vin th hin khch quan hn, vic phn quyt ca ta n cn c ch yu vo kt qu tranh tng ti phin ta v cc chng c c trong h s v n. Chnh v vy, nhn chung, vic xt x cc v n hnh s m bo ng ngi, ng ti, ng php lut, hn ch ti mc thp nht vic xt x oan ngi v ti.iu chng minh rng thc tin p dng LHS m c th hn l hot ng xt x ca ta n cc cp m bo c cc i hi ca nguyn tc ca LHS trong c nguyn tc nhn o. Bn cnh nhng mt tch cc, u im nhm thc hin ngy cng y hn ni dung ca nguyn tc nhn o trong LHS, hot ng xt x ca ton n cc cp vn cn nhng khuyt im, thiu st nh hng n quyn v li ch hp php ca ngi phm ti v nh vy cng c ngha l nh hng n vic a nguyn tc nhn o trong LHS vo cuc sng. Mt trong nhng biu hin ca tnh trng l xt x nng qu mc cn thit m nguyn nhn, mt phn l do nhn thc khng chnh xc yu cu ca nguyn tc nhn o trong LHS, qu coi trng ngha rn e ca hnh pht i vi nhng ngi khc nhm thc hin phng nga chung m l ra phi ch trng u tin phng nga ring vn c khoa hc LHS khng nh v mt phn do hn ch ca php lut hnh s. V d: V n hnh s ca Hunh Vn Minh phm ti git ngi v hip dm Cc bn n ca cc ta n cp s thm v phc thm trong v n hnh s trn khng th khng b nh hng bi s quy nh thiu cht ch trong cc quy nh ca php lutNhm 10 K55LKD

37

hnh s. C th l, khon 2 iu 46 b lut hnh s nm 1999 cho php ta n p dng cc tnh tit gim nh, song khng rng buc phi p dng m l c th p dng cc tnh tit , dn n xt x khng nghim tc, kt qu l ta n thng khng p dng cc tnh tit gim nh khoan hng i vi ngi phm ti. S khoan hng ca LHS i vi ngi phm ti, nh nhn mnh c vai tr to ln trong vic cm ha, gio dc ci to ngi phm ti.Tuy nhin khi ngi phm ti c hng lng khoan hng khng ng c hng th h khinh nhn php lut, coi thng php lut v tai phm ch cn l vn thi gian.ng tic l thc t xt x cn cho thy nhng trng hp qu u i i vi ngi phm ti, th hin vic p dng hnh pht i vi h qu nh so vi yu cu ca nhn o v yu cu cng l v cng bng x hi ca LHS. V nguyn nhn ca tnh trng , mt phn l do hn ch ca php lut hnh s. T nhng iu phn tch trn y, mt ln na c th khng nh li rng, vic ta n cc cp quyt nh hnh pht nng qu mc cn thit hoc nh qu mc cn thit i vi cc b co xut pht t nhiu nguyn nhn, trong c nhng im hn ch, bt cp trong cc quy nh ca b lut hnh s nm 1999. V thc tin p dng php lut hnh s qu ng l lnh vc kim nghim s hon thin hay cha hon thin ca cc quy phm hnh s. II Quan im hon thin v nhng xut hon thin b lut hnh s nhm m bo nguyn tc nhn o Nguyn tc nhn o trong Lut Hnh s l nhu cu khch quan ca cuc u tranh, phng nga v phng chng ti phm bo v quyn con ngi v hi nhp quc t ca nc ta trong iu kin hin nay.V vy, m bo nguyn tc nhn o, vic hon thin phi c tin hnh trn c s: - Xc nh mt cch y chnh xc yu cu nhn o v cc yu cu khc ca lut hnh s - Tng kt thc tin, p dng Lut Hnh s trong tha k u tranh phng nga v phng chng ti phm trong nhng nm qua, c d bo v xu hng quy nh v p dng trch nhim hnh s, hnh pht i vi ngi phm ti - Kt hp tnh dn tc v tnh thi i, tham kho tip thu c chn lc nhng kinh nghim nhng bi hc ca nc ngoi trong vic ghi nhn v thc hin nguyn tc nhn o - u tin phng nga ti phm, pht huy sc mnh ca ton x hi vo ci to gio dc ngi phm ti

Nhm 10 K55LKD

38

- Cn nhc, vn dng mt cch hp l cc bin php vo vic quy nh cc ch ti hnh s nhm trnh khuynh hng nng v hnh pht - Tun th nghim chnh cc nguyn tc ca nh php ch, cng bng, dn ch, trch nhim, dn ch, trch nhim c nhn, trch nhim trn c s li Kt lun Nguyn tc nhn o trong Lut Hnh S Vit Nam l ti c tnh thi s v tnh phc tp cao trong c l lun v mt p dng php lut. Mt s vn c rt ra nh sau: - Nhn o trong lut hnh s chnh l nhn o i vi ngi phm ti hay l ni n s khoan hng ca lut hnh s i vi h th hin s gim bt trch nhim hnh s i vi h to iu kin cho h nhanh chng ci to tr thnh ngi lng thin c ch cho x hi v ngn nga h phm ti mi. Yu cu v gii hn ca nguyn tc nhn o trong hnh s Hnh pht v cc bin php tc ng khc ca lut hnh s khng nhm gy au n v th xc hoc h thp danh d ca ngi phm ti Trn c s phn nh trch nhim hnh s v cc th ha hnh pht, quy nh loi v mc hnh pht p dng i vi ngi phm ti ch cn n mc cn v va m bo yu cn nhn o va m bo cc yu cu khc ca Hnh s, m trc ht l cng l v cng bng x hi Quy nh cc iu kin gim nh c bit trch nhim hnh s, hnh pht i vi mt s trng hp nht nh v l do nhn o - Thng qua thc php Lut Hnh s, ni dung ca nguyn tc nhn o c chuyn ti vo quy nh hin hnh v ng li x l hnh s v trch nhim hnh s, v hnh pht, quyt nh hnh pht lm c s php l cho Lut Hnh s thc hin nhim v ca mnh. So vi cc quy nh ca B Lut Hnh s 1985 th cc quy nh ca B Lut hnh s ci thin c phn no c xu hng gim nh trch nhim hnh s, hnh pht - Mt phn do nhng hn ch, bt cp trong cc quy nh ca B Lut Hnh s hin hnh v trong cc quy nh v c s trch nhim hnh s, v hnh pht v v quyt nh hnh pht l nguyn nhn dn n xt x qu nng hoc qu nho vi mc cn thit, p dng khng ng cc tnh tit tng nng hay gim nh - Cn phi tng cng hi nhp quc t v khu vc cc gi tr x hi c bit l gi tr nhn o cn c th hin mnh m v y hn trong php lut ni chung v trong lut hnh s ni ring nhm u tranh, phng nga v phng chng ti phm mt cch hiu qu. Trong th cc nh lm lut cn: Sa nh quy nh ti iu 27 B lut hnh s nm 1999 theo hng khng nh: hnh pht c mc ch m bo cng l, cng bng x hi v phng nga ti phm Nhm 10 K55LKD 39

Sa i quy nh ti im b khon 1 iu 46 B Lut Hnh S nm 1999theo hng khng nh thm trng hp ngi thn hoc gia nh ngi phm ti sa cha, bi thng thit hi hoc gia nh ngi phm ti sa cha, bi thng thit hi hoc khc phc hu qu do ti phm gy ra l tnh tit gim nh trch nhim hnh s i vi ngi phm ti Sa i im a khon 1 iu 50 theo mc pht t tng hp i trng hp phm nhiu ti khng qu 20 nm t Thu hp phm vi v mc x l hnh s vi cc ti v theo hng quy nh thm cc du hiu cu thnh ti phm, nng mc thit hi v sc khe hoc v ti sn ln cao hn so vi mc thit hi nh ti hoc ch truy cu trch nhim hnh s i vi mt s trng hp phm ti v c n ca ngi b hi, quy nh la chn ch ti i vi tt c cc ti v Thu hp phm vi p dng hnh pht t hnh theo hng loi b hnh pht ny vi cc ti quy nh ti iu 139( la o chim ot ti sn) iu 153 (bun lu), iu 157( l gi lng thc, thc phm,thuc), iu 180( ti tng tr, vn chuyn hng gi tri phiu , cng tri gi) v iu 289 (ti a hi l). Vi nhng b sung, sa i , p ng c yu cu nhn o trong lut hnh s, em li cng bng x hi v phng nga ti phm ng thi s nhm tng cng hn na vai tr ca Hnh s trong ngn nga v phng chng ti phm

Nhm 10 K55LKD

40