Årsmelding2014

Hordaland Bonde- og Småbrukarlag

32

Innhald Tillitsvalde i HBS 2014 ……………………………………………………………………... 4 Lokallagsleiarar 2014 ………………………………………………………………………... 5 Råd og utval 2014 ……………………………………………………………………………. 6 Leiaren har ordet ……………………………………………………………………………...7 Referat frå årsmøtet 2014 …………………………………………………………………….11 Uttalar årsmøtet 2014 ………………………………………………………………………. 15 Jordbruksforhandlingane 2014 ………………………………………………….. ………..19 Landsmøtet …………………………………………………………………………………..25 Prosjekt ”Ny giv i sauehaldet” ………………………………………………………….…...26 Beiteutvalet ………..……………..………………...………………………………………..27 Prosjekt ”Vi satsar på mjølk” ………………………………………………………………...28 Bygdeutviklingsprisen 2014 ……………………………………………………………….29 Kulturlandskapsprisen ………………………………………………………………………31 Frukt ………………………………………………………………………………….…..…33 Etnemarknaden ……………………………………………………………………………...37 Organisert Beitebruk ………………………………………………………………………..39 Sommartur …………………………………………………………………………………..40 Prosjekt ”Landskap i drift” ………………………………………………………………….41 1.mai i Odda ………………………………………………………………………………..43 Styret i arbeid ……………………………………………………………………………….45 Småhistorier frå Strutsefarmen ……………………………………………………………..46 Ullensvang BS - historieskriv om oppstarten og tida vidare fram til i dag ………………..47 Årsrekneskap og budsjett ………………………………………………………….………...48 Framsida : Biletet er teke av Bergljot Bruåsdal Hesvik.

SERVICE

Vi utfører det meste innen grafiske tjenester. Vår førtrykksavdeling er behjelperlig med å

utforme trykksakene for deg, og våre fagfolk på trykk vil alltid strekke seg for å gi det beste resultat.

Trykk Service AS leverer alt innen trykksaker.

post@trykkservice.noTlf. 56 35 22 50

www.trykkservice.noKvassnesvegen 58 - 5914 ISDALSTØ

Gavekort

BrosjyrerBøker FlyersSkjema

PlakaterBladKlistremerker

Hefter

visittkortBlokker

KalendereKo

nvolutt

erLogo

Kopier

girobrevarkBilreklame

Kranarbeid

Transport

Singel og sand

Siloballar

Halm

Fòr

www.janmo.no

54

Leiarar i lokallaga 2014. Bømlo/Stord: Radøy: Svein Trygve Larsen Kjersti Flatråker Kanalv.11 Noranger 5437 Finnås 5939 Sletta Mob. 913 88 138 Mob. 959 89 552 svein.trygve.larsen@gmail.com kjersti.flatraker@hotmail.com Etne: Sotra/Øygarden: Jens Markhus Svein Misje 5593 Skånevik, tlf. Mattisbrekko 4 Mob. 971 80 152 5366 Misje jens@tveit.no Mob. 959 13 082 svein.misje@bkkfiber.no Midthordaland: Birte Larsen Sveio: Nils Langhellesv. 20 Helge L. Reinertsen 5141 Fyllingsdalen Tjernagel Mob. 932 20 536 5550 Sveio post@strutsefarmen.no Mob. 990 37 147 li-rein@online.no Jondal: Harald Prestegård Tysnes: 5627 Jondal Jens Rasmus Tveit Mob.908 43 423 5694 Onarheim harald_52@hotmail.com Mob. 907 83 731 jens.rasmus.tveit@haugnett.no Kvinnherad: Gudvin Hesvik Volden Ullensvang: Vambav. Arne Lofthus 5470 Rosendal 5781 Lofthus Mob. Mob. 993 555 90 alofthu@online.no Masfjorden: Ulvik: Harald G. Molland Kyrre Manger 5986 Hosteland 5730 Ulvik Mob. 916 44 627 Mob. 959 38 952 haraldmolland@gmail.com kyrre_m@hotmail.com Osterøy: Voss: Øystein Hole Nils Martin Seim Hosanger Seimsv.147 5282 Lonevåg 5700 Voss Mob. 959 01 981 Mob. 481 54 386 eysteinhole@gmail.com nilss84@hotmail.com

Tillitsvalde i Hordaland Bonde- og Småbrukarlag 2014 Leiar: Varamedlemmer: Jarle Helland 1. Håkon Erdal 5936 Manger Brattebakken 33 Mob. 41 32 06 01 5709 Voss jarlehelland@hotmail.com Mob. 464 07 063 haakonerdal@gmail.com Pol. nestleiar: Siri Teigland 2. Elin Morken 5472 Seimsfoss 5936 Manger Mob. 971 87 538 siri.teigland@knett.no 3. Edel Karin Ertsås Alpen 5773 Hovland Org.nestleiar: Mob. 907 34 254 Øystein Hole Hosanger 5282 Lonevåg Mob. 959 01 981 Fylkessekretær: eysteinhole@gmail.com Åse-Marie Reisæter Reisæter Styremedlemmer: 5776 Nå Harald G. Molland Mob. 480 21 004 5986 Hosteland hordaland@smabrukarlaget.no Mob. 916 44 627 haraldmolland@gmail.com Heimeside: Jens Markhus www.smabrukarlaget.no 5593 Skånevik Mob. 971 80 152 jens@tveit.no Birte Larsen Nils Langhellesv.20 5141 Fyllingsdalen Mob. 932 07 536 post@strutsefarmen.no Nils-Brynjulf Bøe Bøv.15 5200 Os Mob. 478 61 980 nils@bokampen.no

76

Råd og utval 2014. Representantskapet i NBS: Jarle Helland. Vara: Siri Teigland. Samarbeidsrådet for Hordaland og Sogn og Fjordane: Jarle Helland og Åse-Marie Reisæter Vara: Siri Teigland. Arbeidsutvalet i samarbeidsrådet: Jarle Helland. Vara: Siri Teigland. (2014 Hordaland) Forsikringskontakt: Åse-Marie Reisæter. HMS-kontakt: Harald Molland. Vara: Åse-Marie Reisæter. Styret for 4H-garden: Øystein Hole. Matfestivalen: Nils-Brynjulf Bøe. Vara: Birte Larsen. Ungdomskontakt: Håkon Erdal. Hordaland Landbruksselskap: Jarle Helland. Vara: Siri Teigland. Økonomisk ansvarleg: Jens Markhus. Kulturlandskapsgruppa (RMP): Jarle Helland og Øystein Hole. Vara: Harald Molland. Prosjekt ”Landskap i drift”: Nils-Brynjulf Bøe. Vara: Harald Molland. Prosjekt ”No e` da min tur” (ungdomsprosjekt): Håkon Erdal. Vara: Åse-Marie Reisæter. Mjølkeprosjektet ”Vi satsar på mjølk”: Åse-Marie Reisæter. Prosjekt ”Ny bruk av gamle landbruksbygningar”: Siri Teigland. Vara: Nils-Brynjulf Bøe. Beiteutvalet: Jarle Helland (leiar). Vara: Nils-Brynjulf Bøe. Kontakt med Hordaland Fylkeskommune: Jarle Helland og Åse-Marie Reisæter. ”Ny giv i sauehaldet”: Jarle Helland. Vara Harald Molland. Regionkontaktar: Radøy, Masfjorden, Sotra/Øygarden - Harald Molland. Osterøy, Sveio - Øystein Hole. Jondal, Ulvik - Nils-Brynjulf Bøe. Tysnes, Midthordaland - Birte Larsen Kvinnherad, Voss - Siri Teigland. Etne, Ullensvang - Jens Markhus. Bømlo/Stord - Jarle Helland. Ja, eg vil bli medlem i Norsk Bonde- og Småbrukarlag! Som medlem får du gratis abonnement på avisa Bonde og Småbruker. Namn_____________________________________ Kontingentsatsar: Adresse___________________________________ Grunn: 800,- Poststad___________________________________ Lav: 1625,- Fødselsnr.__________________________________ Mellom: 2630,- Tlf________________________________________ Høy: 3915,- E-post_____________________________________ Topp: 4660,- Signatur____________________________________ Verdiskapingsmedl.: 930,- Ungdomsmedl.: 530,- Send til Åse-Marie Reisæter, Reisæter, 5776 Nå.

Leiaren har ordet. Me har kome nokre veker inn i eit nytt arbeidsår når eg no skal skriva litt under dette avsnittet i årsmeldinga. I tillegg til 2-3 leiar/sekretærmøter i Oslo har det meste av møteaktiviteten for meg og fylkesstyremedlemmene vore som medlemmer i utval og prosjekt som fylkeskommunen og fylkesmannen si landbruksavdeling er eigarar av. At Småbrukarlaget er med i desse utvala og prosjekta meiner eg er viktig. Det er gjennom vår deltaking at andre organisasjonar, tilsette og politikarar vert kjende med Småbrukarlaget og kva me står for. Eg meiner at me med denne prioriteringa er ein viktig del av det landbrukspolitiske miljøet i Hordaland. Jordbrukstingingane i 2014 var den første med ei blåblå regjering – og ein landbruks- og mat-minister frå Framstegspartiet. Listhaug hadde kome med ein del utspel i forkant av tingingane som gjorde at me var førebudde på at det kunne verta krevjande å få i hamn ein avtale. Listhaug hadde ved fleire høve sagt at strukturen på tilskota skulle flatast ut. Arealtilskota skulle reduserast og eventuelt overførast til dyretilskot. Ho hadde og sagt at ho ville auka løn-semda til heiltidsbonden – men kven han/ho er var uklart. Kva ville skje med måneskins-bonden – kunne berre han/ho bytta traktoren ut med «godstolen» - vert det matproduksjon over heile landet visst det skulle skje? Kravet frå jordbruket på var 365 mill. i auka målprisar, 995 mill. i auka budsjettmidlar og170 mill. ledige midlar 2013 og effekt av jordbruksfrådraget – som gav ei inntektsgjevande ramme på 1,5 mrd. Jordbruket sitt krav var bygt opp mykje etter same lest som tidlegare år. Tilbodet frå staten hadde auke i målprisane på 340 mill., ein reduksjon i budsjettmidlane på 250 mill. og ledige midlar frå 2013 på 60 mill. Ei inntektsgjevande ramme på 150 mill. var 10% av kravet til jordbruket. Tilbodet frå regjeringa var eit «hån» mot næringa. Det som var mest dra-matisk var kanskje ikkje ramma - for me hadde fleire år med like låge rammer med Sponheim som landbruksminister – men det var endring og fjerning av struktur på ein del tilskot – samt fjerning av beløpsavgrensinga for husdyrtilskotet og auking av kvotetaket for mjølk. Endringa av bruken av budsjettmidlar gjorde at det vart flytta budsjettmidlar frå det småskalalandbruket me storsett har i Hordaland, til store driftseiningar i dei næringssterke områda i landet vårt. Me vil i 2015 få enkelbruk som truleg vil få utbetalt om lag 3 mill. kroner i produksjonstil-skot. Det vert ikkje matproduksjon på norske ressursar over heile landet med ein slik land-brukspolitikk. Det enda som de alle veit, med felles brot - og ein flott gjennomført demon-strasjon i Oslo med eit klart bodskap til regjeringa. Resultatet av forhandlingar mellom støt-tepartia og regjeringa vart at budsjettmidlane vart auka med 250 mill. - slik at ramma vart på 400 mill. der 340 mill. er målprisauke og 60 mill er ubrukte midlar frå 2013. Strukturen på nokre av tilskota vart og endra litt til fordel for dei minste og mellomstore bruka. Krf var eitt av partia som før valet i 2013 sa at dei stod for ein landbrukspolitikk som skulle auka norsk matproduksjon på norske ressursar. Vidare ville dei føra ein landbrukspolitikk som ville sti- mulera til at maten vert produsert på ein berekraftig og miljøvenleg måte. Eg har vanskeleg for å sjå at dei endringa som vart gjort i forhandlingane med regjeringa i særleg grad vil føra norsk landbruk i denne retninga som Krf seier dei ønskjer. Det vert nok ikkje matproduksjon på norske ressursar over heile landet med den landbrukspolitikken som regjeringa og støtte- partia står for. Det er ikkje mange veker til jordbrukstingingane for 2015 er i gang – då vil både Venstre og Krf på nytt få høve til å visa kva landbruk dei ønskjer i landet vårt. Me har og i løpet av 2014 fått prov på at både Senterpartiet og ikkje minste Arbeiderpartiet, er mykje betre på landbruk når dei er i opposisjon enn når dei har makt i regjeringsposisjon. Listhaug vi fjerna priskontrollen ved kjøp og sal av konsesjonspliktige eigedommar. Me er vel samde om at med den svake økonomien me har i norsk landbruks i dag, vil fjerning av priskontrollen auka etableringskostnadane for dei som vil inn i landbruket og dermed svekka

98A-K maskiner BergenTlf. 55 19 95 00.

A-K maskiner VossTlf. 56 53 30 30 www.a-k.no

NEW HOLLAND ER SOM DEG• INNOVATIV • DYNAMISK • SMART

økonomien ytterligare. Listhaug ønskjer fleire unge inn i landbruket og det er flott. Eg meiner fjerning av priskontrollen er eit av fleire tiltak som regjeringa har gjort framlegg om, som vil gje dårlegare rekruttering til landbruket. Listhaug har vore klar på at ho ønskjer å fjerna buplikt. Forslaget har vore ute på høyring i kommunane – og det var flott å sjå at ein så stor del av kommune meinte det er viktig å behalda buplikta. Regjeringa har sett ned fleire arbeidsgrupper som i løpet av 2015 skal komma med sine inn-stillingar. Ei gruppe skal sjå på produksjonsregionar for kumjølkkvotar. I dag er kvart fylke ein slik produksjonsregion, då med unntak av Oslo og Akershus som er ein. I Hordaland har det dei siste åra vore låg etterspurnad etter mjølkekvotar. For Hordaland vil større regionar føra til at det kan verta seld mjølkekvotar ut av fylket – noko som vil svekka produksjons-miljøet i fylket. Eg meiner Småbrukarlaget i arbeidsgruppa må kjempa for at produksjons-regioninndelinga vert som i dag. Eg er redd store regionar vil medføra at mjølkekvotar vert flytta frå næringssvake til næringssterke områder. Eit nytt hjelpemiddel for nedbygging av distriktslandbruket. Etter ønskje frå fylkestinget laga ei styringsgruppe i 2013 ei landbruksmelding for Hordaland. Representantar frå Fylkesmannen si landbruksavdeling, Innovasjon Norge, Bondelaget, Småbrukarlaget, Jondal kommune og Hordaland fylkeskommune var med i styringsgruppa. Målsettinga med meldinga er å styrkja rekrutteringa til landbruket i fylket vårt, samt auka mat- og trevirkeproduksjon og lønsemda i næringa. Styringsgruppa har 9 punkt i meldinga som dei meiner er gode grunnar for å satsa på landbruket i Hordaland. Eg kan nemna nokre av dei. Dei viktigaste oppgåvene for landbruket er å produsera mat og trevirke. Gjennom eit aktivt landbruk i heile fylket kan me sikra busetjinga i bygdene våre. Eit aktivt landbruk gjev kysten og fjordane våre det kulturlandskapet som turistane i hopetal kjem for å oppleva. Det er kun eit aktivt landbruk som vil kunna halda bygningsmiljø og tradisjonar i hevd. Vidare er fruktnæringa ein sentral bidragsytar til sysselsetting og vediskaping i Hardanger. Meldinga vart vedteke av fylkestinget i meldingsåret. Det er det fyrste landbrukspolitiske strategidoku-mentet som er handsame av Hordaland fylkesting. Eg håpar at denne meldinga vil setja land-bruket på den fylkespolitiske dagsorden. I 2017 vil me sjå når tiltaka i meldinga er gjennom-ført, om det har ført til lågare gjennomsnittsalder på brukarane, glødande fagmiljø, vilje til å investera i næringa og at mange har gjort eit yrkesval som dei seier er rett for seg og familien. Landsmøtet i 2014 var i Stjørdal i månadsskifte okt/nov. Det var 12 hordalendingar som i løpet av fredagen hadde teke seg fram til landsmøtestaden. Landsmøtet har fått ei flott ramme som eg veit gjev utsendingar og observatørar inspirasjon til å ta tak i arbeidsoppgåvene som ventar heime i fylkes- og lokallaga. Arne Lofthus vart valt til politisk nestleiar. I han har fruktnæringa og landbruket generelt i Hordaland, fått ein dugande talsmann for det småskala- landbruket me har i fylket vårt. Medlemsverving er eit tema eg har vore litt innom kvart år under dette avsnittet i årsmeldinga. Medlemspengane utgjer det meste av inntekta til laget. I Hordaland har me no litt under 700 medlemmer – men eg meiner at det talet kunne vore mykje høgare. Me hadde ein fin medlemsauke i jubileumsåret og eg håpa at me skulle ta med oss den trenden inn i 2014 – men i staden enda me opp med ein liten nedgang i Hordaland. Eg trur det vil vera vanskeleg å auka medlemstalet utan at alle tek del i denne viktige arbeidsoppgåva. Du veit kven som kan vera aktuell som medlem i di bygd, så eg ber om at du tek mål av deg å verva eitt nytt medlem i 2015. Me er vel alle samde om at bygdenorge og norsk landbruk treng eit sterkt Småbrukarlag. Treng du hjelp kan du kontakta Åse-Marie, meg eller dei andre i styret. Til slutt vil eg avslutta som leiaren i Voss BS gjorde i årsmeldinga deira: «Stå på for norsk landbruk – ver ein stolt matprodusent». Godt nytt år og takka for det gamle. Jarle

1110

Referat frå årsmøte i Hordaland Bonde- og Småbrukarlag 15.-16.mars 2014. Quality Hotel Sogndal. Årsmøtesamlinga vart halde i lag med Sogn og Fjordane Bonde- og Småbrukarlag. Sjølve årsmøtet heldt laga kvar for seg. Møteleiar Olav Nesse ynskte velkomen. Fylkesleiar i Sogn og Fjordane Bonde- og Småbrukarlag Magnar Juklestad, ynskte velkomen. Ordføraren i Sogndal ynskte velkomen til kommunen. Det vart framført helsingar frå landbruksdirektør Christian Rekkedal, Halvor Brosvik frå Sogn og Fj. Skogeigarlag, Trygve H.Veum i Nei til EU og leiar i Sogn og Fj. SV, Vibeke Johnsen. Møteleiarar første dag var Olav Nesse og Nils Martin Seim. Dag 1. Klima. Utfordringar og problemstillingar for vestlandsjordbruket ved Stein Harald Hjeltnes, dagleg leiar ved Njøs Næringsutvikling. Njøs har vore forsøksgard sidan 1920, og har mellom anna drive med registrering av bløming og vore meteorologistasjon. Svarar ofte på spørsmål om vær og liknande i forhold til tidl.år. Endringar framover: dyrkingssoner, artar og sortar vil endra seg. Mange faktorar gjer framtida komplisert og usikker. Samspelet mellom endring i temperatur, nedbør, vind og mykje reising fører til auka smittespreiing. Ved import av plantemateriale vert uhumskheiter spreidde over heile landet på få dagar, og ved høgare temperatur vil dei overleva lenger. Dette utgjer ein stor risiko. Kontrollen vert stadig mindre og dårlegare, her er Norge meir slepphendte enn mange andre land. Meir nedbør vil også føra til glattare køyreforhold og fleire sprøytingar, og dermed større slitasje på bakken og høgare risiko for arbeidarane. Ein bør velja lett utstyr framfor tungt. Spesielt i bratt lende treng ein sjå på nye driftsmetodar. Det er ille at ingen testar ut spesialutstyr lenger. Store husdyrbesetningar fører og til auka belastning på grasmatta. Meir nedbør og kraftigare byger vil og føra til meir erosjon og lenger tid med vassmetta jord. Auka luftråme vil gje større risiko for bakterieangrep. Drenering vert endå viktigare. Meir nedbør vil i tillegg føre til mindre ljos, og dermed fleire skadegjerarar. Ein utvida vekstsesong kan vera positivt, men mange plantefysiologiske prosessar er styrt av ljoset. Lofthus: Pengar løyvd i jordbruksforhandlingane til testing av teknisk utstyr, er vorte brukt til andre ting. Merete Furuberg, leiar i Norsk Bonde- og Småbrukarlag. Regjeringsplattforma til den nye regjeringa signaliserer store endringar, det går mot større frislepp i landbrukspolitikken. I samarbeidsavtalen med V og KrF står det: ”Regjeringa vil opprettholde avtaleinstituttet og legge vekt på forutsigbarhet og reformer som kan gi økt lønnsomhet”. Kva tyder eigentlig dette?

Profesjonell rådgjeving tilpassa behova dine

Som bedriftsleiar er det viktig å ta rette

avgjerder og lønsame val. TIN

E Rådgiving vil vere kom

petansepartnaren din med objektive,

tverrfaglege og spisskompetente råd.

medlem

.tine.no / medlem

stelefon 51 37 15 00

1312

Frikopling av landbrukspolitikk og distriktspolitikk er livsfarleg, til og med EU knyter dette tettare saman. Jordbruksavtalen skal forenklast. Kva skal takast bort? NBS føreslår tvert om eit driftsvansketillegg. Grovforbaserte produksjonar stagnerar medan kraftforbaserte aukar. Signal så langt: endring av ostetoll, endring i reglar for arveavgift og jordbruksfrådrag, fjerning av lager for matkorn, nedbygging av matjord, prisvurdering av landbrukseigedom, tilskota skal flatast ut og tollvernet reduserast. V og KrF spelar ein nøkkelrolle. Alt var ikkje bra under den raud-grøne regjeringa heller. NBS ønskjer ein ny landbrukspolitikk. Me ynskjer auka matproduksjon på norske ressursar over heile landet. Auka inntekt er første prioritet, deretter klima, areal og rekruttering. Me må vidareutvikla og forsterka ordningar som ivaretek distriktsjordbruket og ein variert bruksstruktur. Juklestad: Kostnadseff. kan gå an, må satsa på beite. Jordalen, Sau og Geit: Listhaug har gjort ein bra ting – sett landbruk på dagsorden. Lofthus: statistikk er viktig, kan til dømes visa at berre nokre få prosent i ein kommune er store nok til å få glede av tilskotsendringane. Kva gjer NBS dersom botnfrådraget vert vesentleg auka? Det kunne heller vore eit toppfrådrag. Merete skapar positive ringverknadar. Opplysingskontoret for egg og kjøt. v/ Kommunikasjonssjef Åshild Kringlebotn og matrådgjevar Bjørn Tore Teigen. Visjon: ”Vi skal gi folk energi til å leve livet”. Jobbar berre med norske råvarer, og skal gje folk lyst og preferansar for egg og kjøt. Bidreg til best mogleg avsetnad for råvarene til høgast mogleg pris. Bidreg og med viktig og naudsynt forbrukarinformasjon. Gruppearbeid ”Liv i laga”. Korleis bør me organisera oss i framtida, og på kva måte skal ein få nytt liv i fylkeslag og lokallag? Dag 2. Presentasjon av gruppearbeidet. Gruppe 1. Unngå sovande lag. Bruka sosiale media. Organisera kurs. Få inn nye unge folk og byggja nettverk. Leige inn proffe vervarar. Få med ungdomar – vit kven dei er, ungane til dei som driv i dag. Samanslåing av lag kan vera eit pluss. Samarbeid mellom lag. Skap aktivitet – engasjement smittar. Gruppe 2. Mykje det same som Gruppe 1. Årlege arrangement, som til dømes hagevandring ulike plassar. Oppsøk folk, ver freidig. Gruppe 3. Fylkeslaget må vera meir motivator. Lokallaga må laga oversikt over dei som overtek bruk, her er potensielle medlemmer. Nye medlemmer må engasjerast tidlegare. Me må vera synlege

i lokalavisene og opp mot kommunane. Arrangera samlingar for folk som er opptekne av ”våre ting”. Gruppe 4. Viktig å nå alle medlemmene (e-post, mob.nr.). Bruk facebook. Få ungdom inn i valnemnda. Ta opp saker i lokalmiljøa. Ta kontakt med ”fyrtårn” som brenn for noko. Bra med 7 stk i styret, fleire å fordele oppgåvene på. Verving, skulering, skapa motivasjon. Skaffa støttepelarar utanfor landbruket. Arranger turar, bland det faglege og det sosiale, inviter andre. Gruppe 5. Fleire lokallag kan gå saman om arrangement o.l. Arbeida for å fjerna botnfrådraget. Me treng engasjerte leiarar. Innspela frå gruppene går til styret for vidare bearbeiding. Lokallaga har ordet. Lofthus: Fylkessekr. er viktig. Kan søka om midlar til å utvikla eit opplegg for sos. media. Furuberg: Om eit fylkeslag har problem med å finna ein leiar, finn ein som er koordinator. Sekr.tilskotet er på 25.000, finn nokon som vil ta jobben for det. Verv støttemedl. Juklestad: Det off. byråkratiet stel tida vår, det vert lite overskot til NBS. Lofthus: Bra med 7 styremedl. Seim: Kan vera vanskeleg å skaffa 7 styremedl. Oppedal: Kan ofte vera nok med 3 styremedl. Stort pot. for verving av støttemedl. Følling: Bruk forsikr.rabatten som argument ved verving av ungdom. Siri Folven, Ungdomsutvalet NBS: Det vert arrangert ungdomsseminar kvart år. I år var det i Troms, med 15 deltakarar. Oppmodar Hordaland og Sogn og Fj. om å delta neste gong. Helland: Takk for to flotte dagar her i Sogndal. Håpar på felles samlingar framover. Juklestad: Takk for godt samarbeid. Kanskje slutt på felles årsmøtesamlingar. To uttalar frå årsmøtesamlinga vart vedtekne : ”Staten må ta ansvar for beredskapslagring” og ”Vern matjorda”.

Årsmøte Hordaland Bonde- og Småbrukarlag. Fylkesleiar Jarle Helland ynskte velkomen. Leiars tale. Leiar Jarle Helland starta med å sjå litt på den nye landbrukspolitiske situasjonen me står oppe i med den nye blå-blå regjeringa. Landbruksminister Sylvi Listhaug har varsla ein gjennomgang av ordningane for marknadsregulering, og er no i gang med det. Samvirket har som marknadsregulator gitt oss matvaretryggleik. Ho ynskjer å fjerna priskontrollen på landbrukseigedomar. Det vil føra til svekka økonomi for bøndene og gjera det vanskelegare for ungdom som vil inn i landbruket. 2014 er FN sitt år for familielandbruk, men det er ein del som ynskjer foretaksmodellen. Jordvern har kome sterkt i fokus den siste tida. Mykje areal vert nedbygd, mykje går ut av drift og mykje vert dårleg stelt (grøfting mm). ”Landbruk over heile landet” – kva meiner ein med det? At det finst landbruk i kvar kommune? Eller kvart

1514

fylke? Sauetalet går ned i utmarksområde, og opp på Jæren og andre plassar der sauene nyttar innmarka. Verdien på grasareal i høve til kraftforpris er viktig for at areal skal verta nytta. Tetting av inntektsgap må vera hovudkrav ved jordbruksforhandlingane. Hordaland bør ha som mål å vera det største sauefylket, då me er så heldige at me ikkje har dei rovdyrplagene andre fylke slit med. BU-midlane har ikkje vore rett brukt. Hos IN er det lite hjelp å få til investeringar på små bruk. Mitt forslag er at ein får ein skattereduksjon ved investeringar. Medlemskontingenten utgjer 95% av inntektene til laget. I fjor hadde me ein liten auke i talet på medlemmer, alle må bidra til at me greier å halda medlemstalet oppe. Takk for innsatsen til styret, trives godt som leiar. Årsmøtesaker. Siri Teigland og Arne Lofthus vart vald til møteleiarar. Ingen kommentarar til innkallinga. Siv Sekse og Johannes Vikane vart valde til å skriva under møtereferatet. Årsmeldinga vart lagt fram og godkjend. Rekneskapen vart lagt fram og godkjend. Budsjett vart lagt fram og godkjend. Alle lokallag skal ha årsmøte kvart år, elles vert ikkje medlemskontingentane attendeført til lokallag og heller ikkje til fylkeslag. Utsending av årsmeldingar er ein stor kostnad, og det kom forslag om utsending elektronisk. Då vil me ikkje nå alle, så det kan me ikkje gjera. Me har ein del e-postadresser til medl., men det er framleis ein jobb å gjera med å samla inn adresser. Val. Leiar: Jarle Helland attval valt for 1 år Styre: Siri Teigland attval valt for 2 år Harald Molland attval valt for 2 år Nils-Brynjulf Bøe attval valt for 2 år Jens Markhus ikkje på val Birte Larsen ikkje på val Øystein Hole ikkje på val Vara: 1. Håkon Erdal attval valt for 1 år 2. Elin Morken attval valt for 1 år 3. Edel Karin Ertsås Alpen attval valt for 1 år Representantskapet: Jarle Helland. Vara: Siri Teigland. Kvinneutvalet: Siri Teigland og Birte Larsen attvalde for 2 år. Helga Fossheim ikkje på val. Revisorar: Sniolvur Joanessarson og Ragnar Karevoll, attval. Valnemd: Helga Fossheim (leiar), Daniel Jordal Andersen, Johannes Vikane.

UTTALAR FRÅ ÅRSMØTET : ”Staten må ta ansvar for beredskapslagring” Eit samla årsmøte i Hordaland Bonde- og Småbrukarlag og Sogn og Fjordane Bonde- og Småbrukarlag meiner at Staten no må ta ansvar for beredskapslager for korn. Stavanger Havnesilo er det største kornlageret i Skandinavia, det har lagringsplass til det norske importbehovet for matkorn for eitt år. Anlegget vart nyleg lagt ut for sal, saman med naboeigedomen, eigd av Felleskjøpet Agri. Til saman eit område på over 20 dekar. Det er nettopp sett i gang ei utgreiing om behovet for beredskapslager for korn. Likevel meiner landbruksminister Sylvi Listhaug at det ikkje er Staten si oppgåve å blande seg bort i salet eller vente til saka er utgreidd. Det trass i at Staten eig 60% av aksjane i selskapet som la anlegget ut for sal, og Framstegspartiet har programfesta beredskapslagring av korn. Då det bondeeigde Felleskjøpet Agri tok ansvar for situasjonen og kjøpte anlegget, sikra det at anlegget ikkje vert rive medan behovet for beredskapslagring vert utgreidd. Å byggja eit tilsvarande anlegg vil kosta milliardar, berre rivinga vil koma på fleire millionar. Den ustabile situasjonen me har i verda no, viser tydeleg at me treng eit beredskapslager for matkorn. Regjeringa ville ikkje ta ansvar i denne saka, men let Felleskjøpet Agri ta på seg det som burde vera Staten si plikt. No må Regjeringa ta på seg ansvaret sitt og syte for ei statleg finansiering av beredskapslagring av korn. ”Vern matjorda” Eit samla årsmøte i Hordaland Bonde- og Småbrukarlag og Sogn og Fjordane Bonde- og Småbrukarlag meiner at vern av matjord må lovfestast. Dyrka jord er sterkt trua av omdisponering, og tapar stadig mot behovet for areal til bustadbygging, vegbygging og andre formål som gjer det umogleg å bruka arealet til matproduksjon igjen for all framtid. I den siste tida har me sett fleire skremmande eksempel på at god kornjord, som me ikkje har mykje av her i landet, må vika for ulike byggeprosjekt, med landbruksministeren si velsigning. Likevel er det bruksnedlegging som er hovudårsaka til at det dyrka arealet minkar. Når eit bruk vert lagt ned og jorda vert leigejord for ein nabo som bruker stor maskiner for å rekke over alt, greier ein ikkje å nytta alt arealet, og det minst tilgjengelege går ut av drift. Derfor er driveplikta og handheving av den viktig. I tillegg ser me no fleire teikn på at fruktbarheita til den dyrka jorda er minkande. Den reduserte jordkvaliteten skuldast truleg det auka kravet til effektivitet i jordbruket, med auka bruk av kunstgjødsel og monokulturar, intensiv bruk av sprøytemidlar og auka jordpakking. Desse forholda truar moglegheita for matproduksjon for komande generasjonar. Derfor meiner me at vern av matjord må lovfestast.

1716- 12 -

Slepp ungdommen og kreativiteten tilVåg å slepp kreativiteten og ungdommen til!Verdiskapingsprogrammet treng ei vidare ramme enn berre mat.

Landbruksministeren har med sine mange utspel i det siste, skapt usikkerheit og ny pessimismei næringa. Med politisk styring og investeringspakken, skal landbruket styrast mot aukaproduksjon og spesialisering.Landbruket og samfunnet elles har ikkje bedt om dette sterkt sentral-styrte landbruket. Detme treng er ei anstendig lønn til ein produksjon basert på naturgitte forhold og arealgrunnlagetvårt.Ein må våge å sleppe kreativiteten og nye krefter til for å fylle dei nye behov for produkt ogtenester som samfunnsendringane gjev.Me har alt i dag for få bønder til å ivareta kulturlandskap, utmarksressursar og bygningsmasse.Omsyn til å førebygge dyrehelse og trygg mat, krev spreidd produksjon og overkomelegeeiningar.Samfunnsendringar og nye markedsbehov krev nye tankar og eit meir tilpassingsdyktigrammeverk frå statleg hald.Dette er naudsynt for å oppretthalde landbruket, kulturlandskapet og busetnader i bygdenevåre.

Me satsar på kvalitetog service i alle ledd

Slakting, kjøtskjering og foredling av kjøt er våre viktigaste arbeidsom-råde. Dagligvare, storhushaldning og andre kjøtforedlingsverksemderer våre kundar. Skjeggerød og Fatland er våre varemerker.Livdyrhandel. omsetnad av ull, huder og skinn er viktig for at me skal veraeit fullverdig alternativ for leverandørane. Me produserer miljøfôr medmatrester frå storhushaldning og biprodukter frå næringsmiddelindustrien.

FATLANDSLAKTERIERFATLAND ØLEN AS: 53 77 55 00FATLAND GJESDAL ULL AS: 52 84 30 15

Tlf. innmelding slakt 979 85 522

 

LANDBRUKSKOMPOST, JORDPRODUKTER, CONTAINERUTLEIGE 

ALT INNEN AVFALLSBEHANDLING 

‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 

 TLF  53651900              www.bioplan.no 

FAX  53651901             post@bioplan.no 

‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 

 

 

BERGEN OG HORDALANDTURLAG

Bergen og Hordaland Turlag • Tverrgaten 4/6 • 5017 Bergen Tlf: 55 33 58 10 • Faks: 55 33 58 29

E-post: post@bergen-turlag.no • www.bergenoghordalandturlag.no

Bergen og Hordaland Turlag er Vestlandetsstørste friluftlivsor-ganisasjon med 25 516 medlem-mer. Foreningen driver 24 hytterog merkede stier til og mellomhyttene. Sammen med 12 lokallagorganiserer vi over 1000 turer årlig. Vi har ca. 56.000 timer med dugnadsarbeid.

Organisasjonen ble grunnlagt i1890, og er tilknyttetDen norske Turistforening(DNT). Foreningens formål er åtilrettelegge for et aktivt, enkelt ognaturvennlig friluftsliv. Naturverner også et viktig arbeidsområde.

Som medlem av Bergen og Horda-land Turlag har du tilgang og rabatt på DNTs 480 hytter og omlag20 000km merkede sommerstierog rundt 7000 km kvistetevinterløyper.

Gullhorgabu er en helt særegen hytte med sin spesielle arkitektur og nydelige beliggenhet. Vi gleder oss til å fylle hytten med barn og familier, og vandrere som nå kan gå en hel uke fra hytte til hytte gjennom Kvamsfjella og Bergsdalen.

© K

ARL

H. O

LSEN

1918

Lid Jarnindustri AS, Steine 35, 5600 Norheimsund - post@dalen.no

Vedmaskin Traktorskjær Traktorskuffer Rundballegripar

Dobbel rundballeløftarSmartspyd - oppfellbartDobbelt rundballespyd

For meir utfyllande informasjon, sjå: www.dalen.no

Ny!

Johs. Lundal & Sønner ASepost@johslundal.noTlf: 53 77 15 80www.johslundal.no

Spekemat- smakfullt og lettvint

- til kvardag og fest

Innspel til jordbruksforhandlingane 2014. Småbrukarlaget si oppgåve ved årets jordbrukstingingar vert å vektleggja ordningar som stimulerer til betre utnytting av innmarksbeite, beite i skog, utmark og fjellet. Får ein til ei omlegging til produksjon av kjøtt og mjølk basert på gras – og ikkje på ein så stor andel med kraftfor som i dag – vil produksjon av kulturlandskap koma av seg sjølv. Skal ein auka bruken av areala i landet vårt må ein mykje større del av budsjettmidlane gå mot bruken av dei ulike arealtypane me har. Skal ein snu denne utviklinga ein har hatt – vil ikkje berre friske budsjettmidlar dei første åra vera nok. Me må i tillegg vera viljug til å omfordela eller føra attende budsjettmidlar som dei siste åra har gått til sentrale strøk grunna auka dyretilskot, produsert mengde, samt utflating av struktur på alle tilskota dei siste åra. Det er berre Småbrukarlaget som er viljug å ta denne jobben. Mjølkeproduksjon: Sterk auke i driftstilskotet på mjølk – Hordaland og Sogn- og Fjordane bør vera i same sone som Nord- Norge. Beitetilskotet til storfe må auka mykje. Det same gjeld utmarkstilskotet. Ein må få på plass ein god strukturprofil på desse to tilskota. Dette må til dersom ein ønskjer å stimulera til ei driftsform og omfang der mjølkekyr og storfe skal nytta grasarealet til å produsera mjølk og kjøtt på. Me trur dette kan vera med på å få folk til å tenkja nytt når det gjeld rasar som er meir tilpassa dei naturgjevne forholda som me har rundt om i landet vårt. Mjølkeprisen bør aukast med 20-30 øre/l. Storfe/ammekyr: Driftstilskot for dei første 1-25 ammekyrne. Ikkje som i dag at ein må ha minst 5 ammekyr før ein får driftstilskot. Beite- og utmarkstilskotet til ammekyrproduksjonen må aukast – slik at ein hindrar at dette vert ein produksjon som stort sett vil skje i store fellesfjøs der forgrunnlaget er rundballar og kraftfor – medan godt innmarksbeite rundt fjøset gror til med einer og kratt. Sau: Kraftig auke i utmarkstilskotet. Ein bør og få struktur på tilskotet. Ein kan fjerna beitetilskotet på sau – midlane kan ein nytta til å auka utmarstilskotet. Beitetilskotet må ein sjå på som eit dyretilskot utan strukturprofil og med teljedato 1. juni. Beitetilskotet vil på sikt føra til at ein større og større del av sau/lammekjøtproduksjonen vil skje på innmarksareala. Målprisen bør aukast med kr. 2/kg. Ein må få ei eiga tilskotgruppe for villsaurasen. Auke i tilskotet til villsauen bør koma på utmarksbeite. Villsauen gjer ein god jobb når det gjeld å halda vedlike lyngheiane langs kysten. Geit: Ammegeit og mjølkegeit går inn i same tilskotsgruppe – geit. Dyra må vera over 1 år for å gje rett til husdyrtilskot. To søknadsomgangar pr. år. Mjølkekvote/produksjonsrett til lokal mjølkeforedling må utløyse rett til driftstilskot for geitemjølkeproduksjon. Gris og fjørfe: Inntektsveksten for kraftforkrevjande produksjonar bør komma på auka uttak av pris i marknaden. Eventuelt bruk av budsjettmidlar innan kraftforkrevjande produksjonar bør går som dyretilskotet med auke på dei første 20 avlsgrisane. Dyretilskotet for høns på dei første 2000. Først og fremst bør budsjettmidlane i form av dyretilskot gå til kraftorkrevjande produksjonar i næringssvake områder.

2120

Grøftetilskot: Det er mykje fulldyrka areal og då særleg myr på fjell som går ut av drift på grunn av dårleg grøftetilstand. I mange kommunar langs kysten kan avgang vera større på grunn av grøftetilstand enn det som går med i reguleringsplanar og vegbygging. Grunn til denne utviklinga er at mekaniseringsregime er lite tilpassa denne jordtypen. Landbruksmeldinga har som mål at ein større del av norsk matproduksjon skal skje på norske grasareal – det første prov på om regjeringa meiner noko med det - er å starta eit arbeid med å rusta opp den fulldyrka jord som ein har i dag. Å betra grøftetilstaden på dårleg drenert myr kan vera med på auka avlingsnivået med 50-60%. Tilskotet bør gjevast som eit tilskot bygt på antall meter grøft samt kostnad per meter. Den gamle modellen med tilskot per da er urettvis då kostnaden per da varierar mykje frå jordart til jordart. På myr kan ein ikkje ha meir enn 4 meter mellom grøftane - men på sand/morenejord kan avstanden femdoblast.. Skal ein få fart på grøftinga må gtrøftetilskotet dekka 30-40% av kostnaden og det må til ei mykje større ramme enn det me fekk i 2013. Maks tilskot må aukast frå kr. 1000 til kr 3000/da. Jordbrukspolitikken må gjera matjorda til hovudfokus. Auka forsking for å endra gjødselregimer, maskinbruk m.m, slik at dei produktive areala kan takast vare på og ikkje verta øydelagt av intensiv bruk. BU-midlane: Me har sett at det meste av BU-midlane dei siste åra har gått til utbyggingar med stort driftsomfang. Vidare ser me at gjennom mange år er det berre 10-15% av bruk i drift som får nytte av ordninga. Grunn til det kan vera fleire – men me trur at det er mange som får avslag fordi utbygginga som brukaren ønskjer – ikkje har det driftsomfanget som gjeldande politikk legg opptil. (Ein får ikkje strukturendring dersom midlane vert delt ut på mange). Kva med eit skattereduksjonstilskot? Investeringar i bygningar som går til nedskriving i rekneskapet utløyser eit investeringstilskot i form av ein skattereduksjon på 20% av investeringsbeløpet. Ein slik ordning kunne gjelda for investeringar opptil 700.000 kroner per gardsbruk i ein 10-års periode. På denne måten kan samfunnet etablera eit ubyråkratisk system som vil hjelpa til med at fleire tek seg råd til å gjennomføra investeringar på landsbrukseigedommen. Me trur at med ei slik ordning vil me få ei utbygging som er meir tilpassa dei naturgjevne og menneskelege ressursane på landbrukseigedommen. Studiehefte. Spørsmål 1. a. NBS skal byggja kravet i år som om det ikkje har vore regjerings- skifte. Det er ingen grunn til å endra på den landbrukspolitikken som NBS står for. b. Forholdet mellom målprisauke og budsjettmidlar bør vera det same som tidlegare krav. Jamf. punkt a. Spørsmål 2. NBS bør ha som førsteprioritet direkte tilskota til areal, husdyr og driftstilskot for mjølk og ammekyr. Me bør auka arealtilskotet i sone 5, 6 og 7 då det er områder der areal ut av drift er størst. Høge jordleigeprisar er ikkje noko stort problem i desse sonene. Utmarkstilskotet må Småbrukarlaget stå fram og kjempa for.

Frukt: Me vil halda på arealtilskot for dei første 40 da. Birøktarnæringa: – storleik kr. 700,- for dei første 20. Vidare kr. 600,- for 21 – 50 kuber og kr. 500,. for 51 – 300 kuber. I tillegg trengs det auka tilskot til avl og opplæring. Fruktnæringa i Hordaland er avhengig av ei birøktarnæring som fungerer. Tilskot til ferie og fritid bør aukast til kr. 100.000,- for mjølkeproduksjonen. Dei andre produksjonane treng ikkje få meir enn generell lønsauke (4%). Refusjonen må skje to gongar i året (februar og juni). Tilskot til avløysing ved sjukdom må aukast til kr. 1600,- per dag for å dekka reelle kostnader. Me ønskjer meir pengar til regionalt miljøprogram. Arealtilskot. Auka grovfortilskotet fordi det har att litt struktur – men mest for at dette tilskotet har mest distriktsprofil gjennom inndeling i 7 sonar. NBS bør jobba for at me og får distriktsprofil på beitetilskotet for storfe. I Hordaland utgjer innmarksbeite om lag 30% av det totale jordbruksarealet i fylket. Det er dette arealet som gjev landskapet langs kysten og fjordane det særpreg som gjer Hordaland, Sogn og Fjordane og Møre og Romsdal til dei turistfylka dei er i dag. Me meiner at alt jordbruksareal bør få fullt kulturlandskapstilskot samt at også dette tilskotet bør få soneinndeling – alt etter kor stor verdi landskapet har for anna næringsutvikling. Me ser at det vert hevda at høgare grovfortilskot fører til høgare leigeprisar. Det er eit argument som me meiner til ein viss grad er feil. I sone 2, der me ikkje har grovfortilskot, har me dei høgaste leigeprisane – medan andre områder med høgt grovfortilskot mest ikkje har leigeprisar på leigejord (Hordaland) I staden har me mest avgang på jordbruksareal. Denne utviklinga kan me stoppa med høgare grovfortilskot – høgare pis på kraftfor – slik at det vert meir lønsamt å dyrka gras på tungdrevne og marginale areal. Me ynskjer ikkje at skattefrådraget vert auka. Det er mange bruk som aldri får nytta denne ordninga fullt ut. Ordningar for unge bønder som tek over drifta før 35 år. Småbrukarlaget må prøva å få på plass eit starttilskot for bønder under 35 år – eit årleg driftstilskot dei første 5 år. Ved generasjonsskifte er det ofte trong for midlar til opprusting av driftsapparatet. Tiltaket kan vera tilskot på opptil 50-60% til rep. av driftsbygning, vegar, grøftar m.m. samt eit rentetilskot. Øvre kostnadsgrense for tildeling av tilskota bør ikkje vera meir enn 500 – 600.000. Me har i dag ei ordning der bonden kan ta ut pensjon når han/ho er 62 år. Tidspunktet for generasjonsskifte er ofte alderen på den som driv. Gjev ein frå seg bruket ført fylte 62 år må ein ut i anna arbeid og det er ikkje alle plassar det er så lett. Har ein hatt lønna arbeid i ein periode før ein fyller 62 vil det få konsekvensar for pensjon ved fylte 62. Reglande for førtidspensjon av bønder bør ein sjå på og gjer dei meir fleksible i høve til alder og lønna arbeid før fylte 62. Kravet til omsetning på 20.000,- for å ha rett til produksjonstilskot bør fjernast. Eit minstekrav på dyretal eller liknande er betre enn omsetningskrav.

2322

Skal me få ungdom inn i landbruket er det lønsemda og velferdsordningane særleg innan mjølkeproduksjonen som må styrkjast. RMP Spørsmål 3. Me ønskjer å behalda kvotetaket som i dag. Må me vera med på ei justering må det vera på enkeltføretaka – men det bør ikkje aukast til 750.000 liter. Me bør behalda konsesjonsgrensene som i dag er for svin og kylling. Spørsmål 4. Skal me ha eit landbruk over heile landet er det heilt avgjerande at me har struktur og distriktsprofil på virkemidlane. Krev regjeringa store endringa i den strukturen og distriktsprofilen me har i dag - bør ein bryta forhandlingane. Spørsmål 5. Arealtilskotet med struktur og soneinndeling er det viktigaste. Husdyrtilskotet med struktur. Utmarkstilskotet. Spørsmål 7. a. NBS bør ikkje gå med på reduksjon i kornprisen. b. Evt. reduksjon i kornprisen bør kompenserast gjennom auka arealtilskot eller pristilskot. Spørsmål 8. Vert tilbodet frå regjeringa etter evt. drøftingar lågare enn det me braut på i 2012 - må me bryta i år og. Spørsmål 9. Demonstrasjonar og markeringar Hordaland Bonde- og Småbrukarlag februar 2014. Jordbruksforhandlingane. Som venta vart det brot i jordbrukstingingane. Staten sitt tilbod kunne ikkje aksepterast, og forsøk på forhandlingar førde ikkje fram. Aksjonar vart sett i gang, både sentralt og lokalt. Nokre av lokallaga i Hordaland BS hadde eit godt samarbeid med dei lokale bondelaga. Det vart hengd opp plakatar og banner langs vegane, køyrd traktorkolonner og andre spontanaksjonar. I Oslo var det stormønstring av bønder og andre 20.mai, det var ei oppleving å vera der i lag med dei om lag 5000 som deltok. Frå Hordaland BS var me 7 som reiste til Oslo. Saka enda med at Venstre og Kr.F sytte for at ein del av det verste i tilbodet vart endra, slik at Stortinget kunne gjera vedtak.

Demonstrasjon i Oslo. Bergljot B.Hesvik, Kvinnherad, Svein Sekse, Ullensvang, Kristlaug Bjørke, Kvinnherad, Arne Lofthus, Ullensvang, Nils Martin Seim, Voss.

2524

Langsiktighet, sikkerhet og best økonomiEnten du er storfeprodusent med 2 års produksjonssyklus eller kyllingprodusent med 30 dagers oppforingstid, så ligger det et langsiktig perspektiv bak investeringene dine.

Da er det trygt å ha en samarbeidspartner med den samme langsiktigheten som selve grunnlaget for sin virksomhet. En samarbeidspartner som også garanterer for avsetningen din, uansett hvor du bor eller hvor stor produksjon du har. Men kanskje aller viktigst: En samarbeidspartner med et overordnet mål om å bidra til best økonomi for bonde - både på kort og lang sikt.

Mitt første landsmøte 1.-2.november 2014

Jeg, Elisabeth Romstad Måkestad, hadde den glede å få være med som utsending på det 85. ordinære landsmøtet til Norsk Bonde- og Småbrukerlag i Stjørdal. Spent ankom jeg hotell Hell som førstegangsdeltaker og fikk utdelt sakspapirene og programmet for landsmøtet. Min nervøsitet forsvant allerede den første timen på grunn av kjekke medlemmer og ikke minst kurset første kveld for oss nye utsendinger med en latterfull gjennomgang av lappesystem og øving på talerstolbruk. Lørdagen startet landsmøtet med flott dans av videregående elever og en utrolig god tale av vår leder Ann Merete Furuberg, med tema som likestilling, familiebruk og at det i 2015 er året for jordvern. Flere partier holdt innlegg om visjonene for norsk land-bruk. Statssekretær Hanne Maren Blåfjell fra Frp startet med en rakfiskhistorie, og prøvde å forsvare partiets jordbrukspolitikk. Mer applaus fikk Aps Knut Storbergets innlegg om blant annet faren med privatisering av skog og Marit Arnstad fra SP som vekta trygg mat og familiebruket. Etter lunsj var det en spennende landsmøtedebatt hvor det kom flere gode talere på scenen med stor variasjon i tema, alt fra frislipp, fagforeningsknusing, byggesaks-gebyr, rovdyr, konsesjoner, og til mer internasjonalt med faren TTIP kan få for norsk land-bruk. Lørdagen ble avsluttet med en flott middagsbufe og dans etterpå. Det var kjekt å få møte så mange engasjerte bønder fra hele landet, og lære om drift og utfordringer i andre bransjer enn fruktnæringen som jeg tilhører. Søndagen var det valg av styremedlemmer og andre utvalg. Det ble spennende siden vi fikk motkandidater, og jeg fikk brukt den nye kunnskapen om lappene fra nybegynnerkurset. Til stor glede her i Hardanger ble Arne Lofthus ny politisk nestleder, Øystein Pugerud gjenvalgt som varamedlem og Johannes Vikane ble medlem i ungdomsutvalget. Etterpå gjennomgikk landsmøtet alle de innkomne forslagene og vedtok hva NBS skal arbeide med videre. Landsmøte ble avsluttet med en god lunsj og mer hyggelige samtaler med bønder fra hele landet. Jeg anbefaler alle som får tilbudet om å dra på landsmøte å nytte denne fantastiske muligheten.

Elisabeth Måkestad.

Dei fleste landsmøtedeltakarane frå Hordaland: Nils-Brynjulf Bøe, Midt- Hordaland, Arne Lofthus, Ullensvang, Bjørn Egil Nordland, Masfjorden, Jarle Helland, Radøy, Harald Molland, Masfj., Jens Markhus, Etne, Elisabeth Måkestad, Ullensvang, Oddvar Stang, Radøy, Åse-Marie Reisæter, Ullensvang, Johannes Vikane, Ullensvang, Harald Prestegård, Jondal.

2726

Beiteutvalet i Hordaland – 2014 I 2014 har det vore tre møter i Beiteutvalet, to av desse har vore telefonmøter.

• Utvalet vore med på revidering av innhaldet i Forskrift om tilskott til organisert beitebruk, Hordaland. Frå og med 2014 vart reglane for beitelag og organisert beitebruk heilt implementert i Forskrift om regionalt miljøprogram, Hordaland og den gamle forskrifta har utgått. Reglane er for det meste det same med nokre mindre formuleringsendringar.

• Beiteutvalet har og arrangert eit Rovviltmøte i Eidfjord i juli. På møtet var det dialog mellom beitenæring, kommune, Beiteutval og Fylkesmannens klima- og miljøavdeling. Bakgrunn for møtet var observasjon av jerv på Hardangervidda og å informere beitenæringa om korleis ein bør gå fram ved eventuell skadesituasjon.

• I slutten av juni hadde vi møte hjå Fylkesmannen der beiteutvalet tilrådde fordeling av investeringsmidlane til beitelaga. 40 beitelag søkte om tilskot til i alt 74 ulike tiltak. 39 beitelag fekk løyvd tilskot til investering i 59 ulike tiltak. Sankehenger, bruer, samlehenger m.m fekk inntil 36% tilskot av godkjent kostnadsoverslag. Meir kostnadskrevjande arbeid med hegner, ferister og store bruprosjekt fekk inntil 20% tilskot. Det vart også gjeve eit tilskot på kr. 300,- per eining til elektronisk sporingsutstyr. Tilskotet er avgrensa til maksimalt 10% av tal vaksne dyr i beitelaget. Det vart totalt løyvd kr. 710.000 i investeringstilskot for 2014.

Medlemer beiteutval 2014 Leiar: Jarle Helland, Småbrukarlaget Medlemer: Helge Edvartsen og Ole Johan Eidsnes, Hordaland Sau og Geit Frode Handeland, Bondelaget Observatør: Reidar Kallestad, Styret i Hordaland Sau og Geit Sekretær: Svanhild Aksnes, Fylkesmannens landbruksavdeling

Styret i HBS samla hos Birte på Strutsefarmen. Framme: Birte Larsen, Øystein Hole og Jens Markhus. Bak: Jarle Helland, Harald Molland, Åse-Marie Reisæter, Siri Teigland og Nils-Brynjulf Bøe. Ny giv i sauehaldet. Prosjektet Ny giv i sauehaldet i Hordaland er eit 3-årig prosjekt som starta opp i februar 2013. Hovudmålet for prosjektet er å bidra til å få fram fleire kvalitetslam til slakt i fylket vårt. Hordaland Sau og Geit er prosjekteigar. Hordaland Sau og Geit, Nortura, Fatland, Fylkesmannen, Bondelaget og Småbrukarlaget har representantar med i styringsgruppa. Prosjektet vert drifta av ei arbeidsgruppe der HSG, Nortura, Fatland og Landbruksavd. hjå Fylkesmannen er med. Det er arbeidsgruppa som står for gjennomføring av møteaktiviteten i prosjektet. I 2014 er det gjennomført mange møter der tema har vore: Dyretragedie på garden, Ten pengar på sau, Fagdag bygg, God produksjon på utegangarsau, Sauekontrollkurs m.m. Oppmøtet på møta har vore svært godt. I åra fram til 2013 gjekk sauetalet i Hordaland litt ned kvart år. Dei to siste åra viser søknad om produksjonstilskot at talet på sau over ett år har vore stabilt og er i dag litt under 70.000. Tal lam fram til slakt var i meldingsåret 89.000 litt meir enn i 2013. Eg synes også at det er flott at oppslutnaden om sauekontrollen har auka med om lag 60 medlemmar det siste året. Sauekontrollen er eit nyttig hjelpemiddel for å kartleggja tilhøve i drifta som ein kan verta betre på. Eg meiner at prosjektet har bidrege til at me ser ein god trend for sauehaldet i fylket vårt. Eg trur at prosjektet har gjeve sauehaldet det løftet som skal til for at me skal verta det største sauefylket innan få år - slik at me i åra som kjem kan produsera mykje godt lammekjøtt på dei store beiteressursane både på inn- og utmark som i dag ligg unytta. Jarle  

 

   

   

Kompetanse for framtida ! Våre fagområde er grovfôrdyrking,

kulturlandskap, frukt og bær, økonomi, økologisk drift, næringsutvikling, tilleggsnæringar, byggråd

og hjelp med søknader.  

Kontakt oss: mob. 98245830, hordaland@nlr.no

http://hordaland.nlr.no

2928

Prosjekt ”Vi satsar på mjølk i Hordaland”.

Styringsgruppa for mjølkeprosjektet har møte to gonger i året, og målet er å auka mjølkeproduksjonen i Hordaland. Også i 2014 har trenden med redusert kvotefylling halde fram, og prosjektet har hatt sterkt fokus på dette. Av BU-midlane gjekk 25% til mjølk, vanlegvis har det vore 50%. Areal viser seg å vera avgrensande faktor for utbygging, det ligg an til å verta færre store utbyggingar framover, og fleire i storleiken 25-30 kyr. Framleis har me bortimot 500 bruk med båsfjøs i Hordaland. All kvote som var tilgjengeleg vart seld ut i 2014. Som tidlegare år, har prosjektleiar Ola Alne i TINE, skipa til lokale fagmøte og ”ope fjøs” fleire stader i fylket. Han er også i kontakt med produsentar som er aktuelle for utbygging. Bønder som har bygd ut, skal verta oppfølgd av prosjektet, både når det gjeld økonomi og andre ting. Det er planar om å oppretta ein møtestad for unge bønder i Kvam, på Voss har dei allereie ein slik møteplass. Prosjektet vil og prøva å arrangera turar for folk som tenkjer på å byggja ut. Det er trekt fram at det også bør visast fram mindre fjøs og mindre utbyggingar. Åse-Marie

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Grønstad Transport5520 Etne

Transport inn- og utland.Sal av grovfor /spon.

tlf. 53 75 69 00 mob. 957 46001

---------------------------------------------------------------------------

Bygdeutviklingsprisen i Hordaland for 2014. Bygdeutviklingsprisen for 2014 gjekk til Strilalam BA i Fjell kommune. Det er 6 bønder som eig selskapet. I 2006 starta Strilalam BA opp med slakting, nedskjæring, pakking og sal av lammekjøtt. Fram til 2014 var det Mobilslakt som stod for slaktinga. I frå start og fram til i dag er det investert store beløp i bygningar samt at dei 6 eigarane har lagt ned mange timar i form av eige arbeid. Den siste store investeringa som er gjort er slaktelinja som stod ferdig til slaktesesongen 2014. Så i haust slakta dei 1200 dyr på den nye slaktelinja. Strilalam BA kjøper lam hjå dei 6 eigarane samt frå 12-15 andre bønder i området. Dette er lam som er født på Sotra eller ein av omegnskommunane og oppvakse på saftige kulturbeiter. Så produkta til Strilalam BA er kortreist og lokalt foredla kjøtt frå Sotra og omegn. Dei hevdar med rette at det er kjøtt produsert med omtanke i alle ledd. Det er og høve til å leiga slakting hjå Strilalam BA. Strilalam BA sel produkta sine til hotell og restaurantar. Dei er og på Bondens Marknad i Bergen samt at dei også sel mykje gjennom eigne nettsider. Dei har og butikkutsal i lokala ute på Algerøy. Ønskjer ein det, får ein varene levert på døra. Juryen, som var Dirk Kohlmann frå Fylkesmannen, Frøydis Haugen, leiar i Hordaland Bondelag, Ole-Andreas Smette frå Innovasjon Norge og eg som var med frå Småbrukarlaget, meinte at Strilalam BA oppfylte kriteria for prisen. Eigarane har evne til å nytta eigne råvarer i produkta. Dei har vore særs gode på samarbeid og oppnådd eit rimeleg godt økonomisk resultat. Strilalam BA fekk prisen på Entreprenørskapskonferansen 18. nov. på Scandic Hotel Ørnen i Bergen. Det var direktør Nina Broch Mathisen i Innovasjon Norge Hordaland som overrekte prisen. Om kvelden vart prisvinnarane og nokre utvalde gjester invitererte til middag på Hotel Norge av Innovasjon Norge. Jarle      

3130

Kulturlandskapsprisen 2014. Kulturlandskapsprisen er ei påskjønning til nokon som gjennom mange år har gjort ein særs stor innsats for landbruket sitt kulturlandskap i fylket vårt. Prisen skal gå til nokon som tek vare på mangfaldet i kulturlandskapet i Hordaland når det gjeld bygningsvern, kulturminne og landskapsopplevingar m.m. Kulturlandskapsgruppa som er ei tverrfagleg gruppe på fylkesnivå, med representantar frå forvaltning, forsking og næringsorganisasjonar i Hordaland, vil gjennom prisen setja fokus på dei kvalitetar som ligg i kulturlandskapet i Hordaland. Tema for kulturlandskapsprisen i 2014 var kystgarden. Kulturlandskapsgruppa fekk inn forslag på 11 kandidatar til prisen. Kulturlandskapsgruppa vart samd om at representantar frå gruppa skulle vitja 4 kandidatar som gruppa meinte var dei sterkast kandidatane til prisen. Ole Gjermund Digernes frå Stord fekk kulturprisen for 2014. Han fekk prisen på Kr. 50.000,- for sin store innsats for å ta vare på bygningar og kulturlandsakapet på Digernes på Stord og Otterøy i Bømlo kommune. Det var fylkesordførar Tom Christer Nilsen som overrekte prisen. Prisen vart delt ut ved ei markering på Digernes 13. oktober. Det var godt over 50 gjester som var med på markeringa og to av dei var ordførarane på Stord og Bømlo. Markeringa vart avslutta med middag der hovudretten var lammefrikase. Jarle  

• Felleskjøpet Agri er den eneste totalleverandøren av driftsmidler til landbruket.

• Vi har produkter og tjenester som gir de beste resultater.

• Felleskjøpet er landsdekkende og tilstede der du er.

• Vi har 1500 ansatte som hver dag gjør sitt ytterste for å betjene deg faglig på best mulig måte.

TOTALLEVERANDØREN DU KAN STOLE PÅ

Levende opptatt av det

Tlf.: 03520 www.felleskjopet.no

18

E-post: rune@risneselektro.no Mob.: 93086343 Mob.: 93046045

E-post: astrid@risneselektro.no

E-post: grethe@risneselektro.no

Idrettsvegen 9, 5936 Manger.

VÅRE DYKTIGE MONTØRER TILBYR ULIKE TJENESTER SOM: • Bustad-, landbruk- og industri- installasjoner.

• Service på eksisterande anlegg. • Kontroll av elektrisk anlegg. • Tavlebygging • Installasjon av brannvarslingsanlegg og andre alarmanlegg for landbruk, næringsbygg og bustad.

I TILLEGG FØRER ME:

• Støvposer • Elektrisk Gjerdemateriell • Telefoni • Walkie Talkie for jakt og sanking • Elektrisk materiell • Batteri, høreapparatsbatteri

5936 Manger - Tlf.: 56 34 96 20 - Faks 56 34 96 21 - E-post: re@risneselektro.no - www.risneselektro.noÅpningstider: Mandag til torsdag: 09.00 - 16.30 • Fredag: 09.00-19.00 • Laurdag: 09.00-15.00

Vårt mål er å yta den beste service! Er du fornøyd, vert me fornøyd!

I vår butikk har me kjempegodt utvalg i innendørs og utendørs belysning.

- 12 -

Slepp ungdommen og kreativiteten tilVåg å slepp kreativiteten og ungdommen til!Verdiskapingsprogrammet treng ei vidare ramme enn berre mat.

Landbruksministeren har med sine mange utspel i det siste, skapt usikkerheit og ny pessimismei næringa. Med politisk styring og investeringspakken, skal landbruket styrast mot aukaproduksjon og spesialisering.Landbruket og samfunnet elles har ikkje bedt om dette sterkt sentral-styrte landbruket. Detme treng er ei anstendig lønn til ein produksjon basert på naturgitte forhold og arealgrunnlagetvårt.Ein må våge å sleppe kreativiteten og nye krefter til for å fylle dei nye behov for produkt ogtenester som samfunnsendringane gjev.Me har alt i dag for få bønder til å ivareta kulturlandskap, utmarksressursar og bygningsmasse.Omsyn til å førebygge dyrehelse og trygg mat, krev spreidd produksjon og overkomelegeeiningar.Samfunnsendringar og nye markedsbehov krev nye tankar og eit meir tilpassingsdyktigrammeverk frå statleg hald.Dette er naudsynt for å oppretthalde landbruket, kulturlandskapet og busetnader i bygdenevåre.

Me satsar på kvalitetog service i alle ledd

Slakting, kjøtskjering og foredling av kjøt er våre viktigaste arbeidsom-råde. Dagligvare, storhushaldning og andre kjøtforedlingsverksemderer våre kundar. Skjeggerød og Fatland er våre varemerker.Livdyrhandel. omsetnad av ull, huder og skinn er viktig for at me skal veraeit fullverdig alternativ for leverandørane. Me produserer miljøfôr medmatrester frå storhushaldning og biprodukter frå næringsmiddelindustrien.

FATLANDSLAKTERIERFATLAND ØLEN AS: 53 77 55 00FATLAND GJESDAL ULL AS: 52 84 30 15

Tlf. innmelding slakt 979 85 522

3332

Frukt.

Om året 2014 må ein kunne seie at det vart det året ”klimaendringane” kom til Hardanger. Eit år med høge temperaturar, mykje nedbør og sterk vind. Året starta med temperaturar nesten 5 grader over normalen og med mykje austavind i februar og mars. Det førte blant anna til mykje tørkeskade på granskogen og på joletreplantingar. Årsnedbøren kom opp i heile 1993 mm, mot normalt 1350 mm. I siste del av mars kom det 383 mm, som er nesten tre gonger meir enn normalt. Snittemperaturen vart 2,6 grader over normalen for heile året. Varmaste dagen var 26. juli med 31,5 grader. Første helga i juli slo det til med enorm kraftig kastevind. Det vart øydelagt svært mange morelledekkesystem fleire plassar rundt fjorden. Også fleire eple/pærefelt vart skada, spesielt i Lofthusbygda.

Bløminga starta i april, nesten ein månad tidlegare enn normalt. Det var bra forhold under morelle- og eplebløminga, men under plommebløminga i starten av mai vart det kald og vått. Det vart svært bra fruktsetting med unntak av plommer der fruktsettinga vart varierande og lite i høgtliggande felt. Tilveksten vart bra utover sommaren og kvaliteten svært bra. På grunn av tidleg bløming og god varme vart og modning framskunda mykje. Hardanger Fjordfrukt maskinpakka dei første morellene 3. juli. Svært god kvalitet og gode tilbakemeldingar. Det vart morelle-rekord i Hardanger, og me slo Sogn som hadde mest i fjor. Moderat og varierande avlingar av plommer, god kvalitet og bra sal. Eplehaustinga starta tidleg og det vart ein komprimert haustesesong. Dei fleste var ferdig med innhaustinga i september. Store epleavlingar og svært god kvalitet. Det var tomt for norske eple i marknaden i første halvdel av november. Tross høg kvalitet vart det tatt ut mykje eple til press. Grunn er kanskje at ein del av Aromaen nesten vart tremogen grunna høg temperatur ut over hausten og vart hausta for seint.

Om lag 270 produsentar leverer frukt til dei tre fruktlagera i Hardanger. Dei fleste leverer under 20 tonn, og få produsentar har tent på at taket på tilskot vart heva. Øystein Pugerud.

Arbeid i laget i året som har godt:

VekselbankenVoss Veksel- og Landmandsbank ASA

Tlf. 56 52 35 00 - Fax 56 51 27 47E-post: post@vekselbanken.no • www.vekselbanken.no

- Ein god medspelar -

Tlf. 53 66 12 84

- 34 -

NORGESFRUKT A/SFRUKT - GRØNNSAKER - POTETER

Telefon 55 98 24 00

3534

HORDALAND FYLKESKOMMUNE

VOSS JORDBRUKSSKULE

VOSS JORDBRUKSSKULE – programområdet naturbruk- For skuleåret 2015–2016 kanVoss jordbruksskule tilby fylgjande kurs:

• VG 1 NATURBRUK• VG 1 HESTEFAG –

• VG 1 VILLMARKSLIV & FRILUFTSLIV• VG2 LANDBRUK OG GARTNERI • VG2 HEST OG HOVSLAGERFAG• VG2 VILLMARKSLIV • VG3 LANDBRUK• VG3 NATURBRUK (Gjev generell / spesiell studiekompetanse)• TILRETTELAGT KURS: VG1 NATURBRUK - VG1 HESTEFAG

- VG1 BYGG & ANLEGG - VG1 TEKNIKK OG INDUSTRIELL PRODUKSJON

Grøn yrkeskompetanse– grøn studiekompetanse! Voss jordbruksskule – det NATUR-legaste valet!

Kontakt oss for nærare informasjon:Voss jordbruksskule, 5710 Skulestadmo • Tlf. 57 3054 00

post@voj.hfk.no • http://voj.hfk.noLik oss på Facebook: Voss jordbruksskule, den offisielle

Best på landbruk Bondevennen er eit redaksjonelt fritt blad – tufta på samvirket sine idear – lite og hendig format – 40 nummer i året

Bli abbonent du óg – då har du fullt oversyn!

www.bondevennen.no - Telefon: 51 88 72 61

“Godt, enkelt og lettfattelig” - frå vurdering i fagbladet Norsk Landbruk

Komplett frå bilagsføring til ferdigelikningsskjema og skatteutrekning

Også elektronisk innleveringPris: kr. 2000,- ( årleg vedlikehald: 925,- ) 960,-

3736

Etnemarknaden 31.juli-3.august 2014. Etne Bonde- og Småbrukarlag laga til stand på Etnemarknaden dette året og. Som vanleg var det Marit Ebne og Kjersti Markhus som rigga den til med informasjonsmateriell, loddsal, vafler og kaffi. Jarle og Åse-Marie frå fylkeslaget var med og stod på standen eit par dagar, resten av tida var det medlemmer i lokallaget i Etne. Det er alltid triveleg å vera med på Etnemarknaden, me kjem i prat med mange trivelege folk. Likevel viser det seg kvart år at det er ein kabal å få tak i nok folk til å vera med. Om nokon syns det høyrest kjekt ut, er det berre å melda seg til teneste, om det berre er nokre få timar er det god hjelp. Åse-Marie Reisæter.  

EN LØNNSOM PARTNER!

www.fkra.no

TELEFON 53 66 22 00

Frukt dyrka ved foten av Folgefonna

Sogn Jord- og Hagebruksskulelandsline i økologisk landbruk

www.sjh.noSogn Jord- og HagebruksskuleSkulevegen 24, 5745 Aurland

tlf 57637100 - epost sjh@sfj.no

3938

Ensileringsmiddel – Gjødsel – Kraftfor – Såvarer – Plantevernmidler

Konkurransedyktige prisar og rask levering. Ta gjerne kontakt og bli kunde hjå oss du og. Telefon: 53 77 13 77 Email: etnebm@fiska.no www.fiska.no

 

Organisert beitebruk i Hordaland – Beitesesongen 2014

 

I  2014  søkte  98  beitelag  om  tilskot  til  drift  av  laget  og  vi  har  igjen  fått  ein  liten  oppgang  i  tal  lag  som  søkjer.  Nedgangen  i  tal  beitelag  som  har  søkt  på  tilskotet  dei  seinare  åra  skuldast  både  omorganisering  og  overgang  til  nytt  søknadssystem.  Enkelte  beitelag  er  framleis  organiserte  som  BA  sjølv  om  dette  ikkje  er  gyldig  organisasjonsform  lengre.  Vi  vonar  at  desse  laga  omorganiserer  seg  til  SA  snarleg.  For  å  finne  ut  kva  organisasjonsform  ditt  beitelag  har  kan  du  gjere  eit  enkelt  søk  på  www.brreg.no    

Førebels  tilskotssats  til  drift  av  beitelag  i  2014  var  på  20  kr,  men  endeleg  sats  vart  sett  ned  til  kr  10  per  småfe.  Justeringa  vart  gjort  i  samråd  med  Bondelaget  og  Småbrukarlaget,  og  er  vurdert  i  samanheng  med  det  regionale  miljøtilskotet  «Beite  i  utmark»  som  vart  innført  i  2013.  Dette  tilskotet  er  på  om  lag  50  kr  per  småfe  og  går  direkte  til  føretak  som  er  medlem  i  organiserte  beitelag.  Tilskotet  skal  motivere  til  fleire  aktive  beitelag  og  fleire  aktive  medlemer  i  beitelag.  Vi  vonar  at  beitelag  som  ikkje  ser  positivt  på  denne  endringa  tek  dette  opp  med  sin  organisasjon.  

 

I  2014  gjekk  tap  av  lam  noko  ned  og  snittet  var  på  3,56  prosent,  nesten  like  lågt  som  i  rekordåret  2012.  Tap  av  sau  hadde  ei  lita  auke.  Utviklinga  totalt  sett  er  likevel  svært  positiv  med  ein  tendens  til  redusert  tapsprosent  for  sau  og  lam  over  ei  lengre  periode,  sjå  svart  linje  i  figuren.  

Det  låge  tapet  i  Hordaland  skuldast  i  stor  grad  at  vi  har  svært  lite  rovvilt.  Det  vert  i  tillegg  utført  mykje  bra  arbeid  i  beitelag  og  enkeltbuskaper  for  å  førebyggje  tap  av  dyr  i  utmark.  Tapet  i  2014  var  på  3.700  sau  og  lam  i  organiserte  beitelag.  I  tillegg  kjem  tap  i  buskaper  som  ikkje  er  med  i  beitelag  og  dermed  ikkje  er  med  i  talgrunnlaget.    

4140

Prosjekt ”Landskap i drift”. Landskap i drift – eit aktivt drive, mangesidig landbruk vil føra til at landskapet kan haldast ope på ein naturleg måte i samsvar med kulturlandskapets eigen historie. Hovudmålet er å ha eit ope landskap. Gjennom aktiv drift skal dette nåast gjennom:

1. Beiteområdet skal utvidast 2. Stimulerast til fleire beitedyr 3. Kompetanse- og kunnskapsbygging blant brukar og

forbrukar 4. Entreprenørskap, stimulera til nye metodar, nye og

alternative produksjonar. Dei nye produkta kan vera både tenester og produkt.

Styringsgruppa i Landskap i drift- prosjektet er samansatt av 2 representantar frå Fylkes-mannen, 1 frå Nortura, 1 frå Sau og geit, 1 frå Bondelaget og 1 frå Bonde og Småbrukarlaget. I 2014 hadde styringsgruppa 2 møter, men det har ikkje vore nye saker dette året. Nils- Brynjulf Bøe.

5

LEIARAR I LOKALLAGA I HORDALAND 2012.

Bømlo/Stord: Svein Trygve Larsen, Kanalv.11, 5437 Finnås, 913 88 138

Eksingedalen: Geir-Ove Carlsen, 5728 Eidslandet , tlf.56595826 , goc@combitel.no

Etne: Marit Ebne, 5593 Skånevik, tlf. 53755915

Fusa, Samnanger, Os og Bergen: Bjørn Dahl, Solås, 5640 Eikelandsosen, tlf. 56582593,

41460324, sol@fusi.no

Jondal: Harald Prestegård, 5627 Jondal, tlf. 53668433, 908 43 423, harald_52@hotmail.com

Kvam: Kjell Egil Berge, Innstrandav.315, 5620 Tørvikbygd, 916 46 511,

kjell.egil.berge@kvamnet.no

Kvinnherad: Leif Flaten, Jonavegen 26, 5450 Sunde, 918 34 005, lgflaten@online.no

Masfjorden: Gunnar Trædal, 5983 Haugsvær, tlf 41518241, gunnar.tredal@nettstar.as

Osterøy: Bjarte Bysheim, 5282 Lonevåg, tlf. 56393146, bjabys@hfk.vgs.no

Radøy: Kjersti Flatråker, Noranger, 5939 Sletta, 959 89 552, kjersti.flatraker@hotmail.com

Sotra/Øygarden: Svein Lillebø, 5353 Straume, tlf. 56331584/90092578

sveinlillebo@myhome.no

Sveio: Helge L. Reinertsen, Tjernagel, 5550 Sveio, tlf. 99037147 li-rein@online.no

Tysnes: Odd Bjarne Haugsgjerd, 5685 Uggdal, tlf. 53434654,

odd.bjarne.haugsgjerd@haugnett.no

Ullensvang: Arne Lofthus,5781 Lofthus, 99355590, alofthu@onlino.no

Ulvik: Kyrre Manger, 5730 Ulvik, 95938952, kyrre_m@hotmail.com

Vaksdal: Dag Brekke, 5280 Dalekvam, tlf. 56598930, dagbrekke@gmail.com

Voss: Nils Martin Seim, Seimsv.147, 5700 Voss, tlf. 48154386, nilss84@hotmail.com

”Brødaksjon” i Odda: Lars Måkestad, Arvid Måkestad, Otto vanEtten, Anna Aakre Kråkevik,

Sissel Opedal (Ullensvang Hagebrukslag) og Øystein Pugerud.

TILLITSVALDE I HORDALAND BONDE- OG SMÅBRUKARLAG 2012 Leiar: Jarle Helland, 5936 Manger tlf 56 37 31 16 / 41 32 06 01 jarlehelland@hotmail.com Pol. nestleiar: Siri Teigland, 5472 Seimsfoss tlf 53 48 01 29 / 971 87 538 siri.teigland@knett.no Org.nestleiar: Øystein Hole, Hosanger, 5282 Lonevåg tlf 56 39 30 11 / 959 01 981 eysteinhole@gmail.com Styremedlemmer: Harald G. Molland, 5986 Hosteland tlf 56 36 70 60 / 951 22 396 / 916 44 627 haraldmolland@gmail.com Jens Markhus, 5593 Skånevik tlf 971 80 152 jens@tveit.no Birte Larsen tlf. 93207536 Birte.larsen@hjemme.no Nils Langhellesv.20, 5141 Fyllingsdalen Nils-Brynjulf Bøe, Bøv.15, 5200 Os tlf 478 61 980 nils@bokampen.no Vara: 1. Lars Johan Tveit, 5730 Ulvik tlf 916 88 129 ljtveit@ulvik.org 2. Elin Morken, 5936 Manger 3. Edel Karin Ertsås Alpen, 5773 Hovland

Fylkessekretær: Åse-Marie Reisæter, 5776 Nå tlf 53 66 23 91 / 48 02 10 04 hordaland@smabrukarlaget.no Heimeside: www.smabrukarlaget.no (velg fylke på NBS si heimeside)

Sal av heile/halve skrottar og stykningsdeler av lam, gris og storfe. Me parterer/emballerer etter dykkar ynskje. Leigeslakting.

Les meir på nettsida vår: www.vossg.no

NaturLeg og kortreiSt Mat

Vi  oppmoder  beitelag  og  enkeltbuskaper  til  å  fortsetje  det  gode  arbeidet  med  å  redusere  tap  av  dyr  framover.  

For  sesongen  2014  vert  det  utbetalt  om  lag  1,4  mill  kr  i  tilskot  til  drift  av  beitelag.  Dette  er  ein  stor  nedgang  frå  2,6  mill  kr  i  2013.  Vi  meiner  at  dette  skal  kompenserast  med  tilskotet  «Beite  i  utmark»  som  går  direkte  til  medlemar  i  godkjende  beitelag.  Av  1.300  medlemer  i  beitelag  i  2014  var  det  om  lag  750  som  søkte  dette  tilskotet  i  2014.  Desse  føretaka  vil  få  utbetalt  nesten  4,5  mill  kr  for  sesongen  2014.  I  2013  var  dette  tilskotet  nytt  og  utbetalinga  var  på  om  lag  3,9  mill  kr.    

Svanhild  Aksnes  Fylkesmannens  Landbruksavdeling  

 

 

 

Tur til Lars Tyssebotn sitt rike Ein regnfull sundag i slutten av august arrangerte Småbrukarlaget tur til Osterøy. Øystein Hole var turleiar, og han tok i mot oss på kaien i Hosanger. Der i frå gjekk turen til kraftstasjonen på Tysse. Målet for turen var å få sjå den nye stølen Lars Tyssebotn hadde bygd opp inne på fjellet. Me starta med friskt mot opp dei bratte trappene frå kraftstasjonen. Det bar fort oppover i fjelllandskapet, og undervegs fekk me litt lokalhistorie samstundes som me fekk meir vidsyn over området. Om ikkje så altfor lenge fekk me auga på stølen til Lars Tyssebotn. Den låg fint plassert omringa av eit vatn og ein demning. Etter kvart som me nærma oss vart inntrykka sterkare. Vel framme vart me teken i mot og ynskt velkomen av Lars Tyssebotn og familien hans. Me fekk vita litt om historia til plassen Tyssebotn og til sjølve stølen. På svært kort tid hadde Lars bygd opp både fjøs og bustad, og me vart fulle av beundring over det han hadde fått til. På sin stillfarne måte fortalde han litt om korleis han hadde klart å realisera dette livsverket. Fort skjøna me at her stod me overfor ein arbeidsmaur av dei sjeldne. Ein som ikkje talde timar, men som var driven av entusiasme for det han held på med. Etter at me hadde fått sett oss litt omkring ute, vart me bedne innomhus. Her benka me oss så godt me kunne, og me fekk smaka både sjølvlaga geitost og geitemjølk. Øystein grilla pølser til oss. Alle frammøtte fortalde litt om kva dei dreiv på med, og det vart ei høgtidleg landbrukspolitisk stund. Eg vil nesten kalla det høgtid. Inntrykket av ei samstemt gruppa som var stolte av å vera bønder, fylte rommet. Etterpå fekk me sjå fjøset og når Lars tok inn geitene. På tilbaketuren gjekk me den nye vegen Lars hadde fått opp til stølen sin takka vera BKK. Den var bratt, men med firhjulsdrift var det framkommeleg. Då me hadde kome ned til kraftstasjonen køyrde me tilbake til Hosanger. Der venta nye opplevingar. Først fekk me lokallaga middag i ein liten kafe. Etterpå var det omvisning på ein gammal treskofabrikk, og me fekk sjå eit lite galleri, før me gav oss på heimveg. Trur alle som var med på turen sat att med gode opplevingar og inspirasjon til dei daglege gjeremåla. Takk til Øystein Hole og Hordaland Bonde og Småbrukarlag for den fine turen. Oddvar Stang

4342

1.mai i Odda.

Leiar i Norsk Bonde- og Småbrukarlag Merete Furuberg, var invitert av 1.mai-komiteen i Odda til å koma og halda ein appell under 1.mai-arrangementet. I appellen la ho vekt på at den norske arbeidaren og den norske bonden må stå saman mot ei svekking av landbruket og infrastrukturen for matproduksjon. Ho understreka kor viktig alliansen mellom arbeidsfolk og jordbrukarar er for politikken som vert ført -utviklinga med arealavgang, nedlegging av bruk, svekka mattryggleik, utarming av bygdene og manglande lønsemd for bøndene gir grunn til bekymring. 2014 var FN sitt år for familiejordbruket, og FN meiner at familiejordbruk og småbruk er løysinga på problema me har med svolt i verda. Eit strålande mai-ver og blømande frukttre sette ramma rundt eit flott arrangement med variert program - gode appellar og god hovudtale av Raudt-leiar Bjørnar Moxnes, i tillegg til kulturelle innslag. Fleire lokale, aktuelle saker gjorde og sitt til at mykje folk slutta opp om markeringa. Det lokale Småbrukarlaget var med i toget med fana til fylkeslaget og fleire parolar - ”Norsk matproduksjon over heile landet” , ”Hardanger utan bønder?” og ”Vi treng alle bruk i drift, både store og små”. Me var om lag 20 personar som gjekk under våre parolar. Før markeringa i Odda var småbrukarlagsmedlemmer, bygdafolk og andre samla til frukost på løeloftet hos Arnhild Bleie på Nå. Det var ei hyggjeleg stund og ein god start på 1.mai-markeringa vår. Åse-Marie.

 

Server tradisjonsmat frå gardsmatbutikken.

Kvam Fruktlager P/L , Sjusetevegen 27 , 5610 Øystese.Tlf. 56 55 50 48 fax. 56 55 51 55

Sjusetevegen 27 , 5610 Øystese. Tlf. 56 55 47 00.

Opningstider:Man, tys, ons, fre : 8.30-16.30tors : 8.30-17.30laur : 9.00-14.00

Server tradisjonsmat frågardsmatbutikken

Kvam Fruktlager P/L , Sjusetevegen 27 , 5610 Øystese. Tlf. 56 55 50 48 fax. 56 55 51 55

Opningstider:Man, tys, ons, fre : 8.30-16.30tors : 8.30-17.30laur : 9.00-14.00

Serverer tradisjonsmat frå gardsmatbutikken

tungesvik-bygg.no

Tungesvik-hytten

Produksjon av byggesett og elementproduksjon

Tegne og søketenester

Byggetenester og totalentreprise

Trelast og byggevarer

tungesvik-bygg.no

Tungesvik-hytten

Produksjon av byggesett og elementproduksjon

Tegne og søketenester

Byggetenester og totalentreprise

Trelast og byggevarer

tungesvik-bygg.no

Tungesvik-hytten

Produksjon av byggesett og elementproduksjon

Tegne og søketenester

Byggetenester og totalentreprise

Trelast og byggevarer

4544

 Under vaiende faner gjennom Odda 1.mai. Merete går i spissen for Småbrukarlaget.

Samla til 1.mai-frukost hos Arnhild Bleie. Bak: Arvid Måkestad, Lars J.Måkestad, Arne Lofthus og Øystein Pugerud. Framme: Hanne Korff Lofthus, Merete Furuberg og Åse-Marie Reisæter.

Styret i arbeid. 2014 har vore eit godt arbeidsår for styret for HBS. Etter regjeringsskiftet har Småbrukarlaget vore spent på kva endringar som ville komme og kva utslag det ville gje for dei mindre og mellomstore bruka. Det var snakk om forenkling og fornying av regelverk, endring av konsesjonsgrenser og tilskotsordningar. Det var ynskje om større brukseiningar og meir rasjonell drift, og heller sløyfe målet jordbruk over heile landet. -Desse tema var oppe på fleire styremøte ei tid. Og ein del endringar har det blitt. Samarbeidspartia ville ikkje vere med på alle forslaga frå regjeringa, og takka vere dei må ein vel kunne seie at me stort sett slapp unna med skrekken. Gjennom året 2014 har alle styremøte vorte haldne på Strutsefarmen i Fyllingsdalen hos styremedlem Birte Larsen. Det er ein utruleg kjekk og landlig stad å vere på sjølv om ein er "midt" i byen. Ho har gode møtelokale, og me er svært takksame for å kunne ha styremøta våre der. Landsmøtet vart halde i Stjørdal 1. og 2. november 2014. Frå Hordaland møtte til saman 12 personar. Det er alltid kjekt og inspirerande å møte på landsmøta i NBS. Under landsmøtedebatten, som er eit fast innslag på årsmøta, får ein ei kjensle av kva retning norsk jordbrukspolitikk går. Der var representantar frå Landbruksdepartementet og frå politiske parti. Dersom medlemmar i Småbrukarlaget har høve og tid til å møte på årsmøte/Landsmøte, så bør ein unne seg det. Som ein digresjon bør ein nemne at så mange ulike dialektar samla på ein stad, som ein høyrer på eit landsmøte, er som eit eventyr. Gjennom året har eitt tema vore oppe fleire gonger: Korleis bruke grovforet best mogeleg i det "graslandet" me har? Det er underdekning både av sau- og storfekjøt. Leiaren i HBS, Jarle Helland, saman med styret, har over noko tid, prøvd å vri tilskotsordninga mot utmarks-/fjell-beite. Det meiner me er ei bærekraftig utvikling. Dette synet har me fått forståing for sentralt. Harald.

VekselbankenVoss Veksel- og Landmandsbank ASA

Tlf. 56 52 35 00 - Fax 56 51 27 47E-post: post@vekselbanken.no • www.vekselbanken.no

- Ein god medspelar -

Tlf. 53 66 12 84

- 34 -

NORGESFRUKT A/SFRUKT - GRØNNSAKER - POTETER

Telefon 55 98 24 00

4746

Historia om Ullensvang Bonde- og Småbrukarlag.

I desember 2014 vart historiskrivet om Ullensvang Bonde- og Småbrukarlag ferdig. Det er vorte eit flott hefte, med fine bilete og mange avisutklypp, både frå starten og frå nyare tid. Laget vart starta i 1979, og oppstarten er ei spanande historie frå ein turbulent periode for landbruket i Ullensvang. Historia er ført i pennen av Arne Lofthus, og heftet er på 40 innhaldsrike sider. Heftet er i sal for 100,-. Kontakt Arne Lofthus eller Åse-Marie Reisæter.

Eit par glimt frå heftet:

Småbrukarkonferanse i Kinsarvik 1991.

Tema var EF, GATT og morelleksport.

Per Olaf Lundteigen, leiar i Norsk Bonde- og Småbrukarlag, Helga Trohaug, leiar i Hordaland BS og Arne Lofthus, leiar i Ullensvang BS.

 

 

Nils Magne Aanensen, Helge Bergo, Arne Lofthus og Kåre Lutro. 1989.  

 

 

 

Noen små historier fra strutsefarmen. Gjennom mange år med skoleelever, barnehagebesøk og bursdager på gården er det noen historier som huskes bedre enn andre. Kanskje har jeg fortalt dem til deg i en eller annen sammenheng slik at du har hørt dem før, men jeg håper de er såpass morsomme eller tankevekkende at du tåler og høre dem igjen.

Hva koster et lam ?

Lammene var sluppet ut på marken en fin vårdag og de hoppet og spratt i vilden sky. En gutt på 5 år som var med barnehagen på besøk dro meg i jakken og spurte: « Du damen, hvor mye koster et lam?» Hmmm.. tenkte jeg….vi kjøper jo aldri lam, så det vet jeg faktisk ikke. Han synes nok jeg var litt treg, for han spurte en gang til : « Du, du damen…. HVOR MYE KOSTER ET LAM?» Jeg fortalte det jeg hadde tenkt, at vi hver vår, får lam fra sauene og at de vokser og blir store til neste år og så får de lam igjen. Da så han oppgitt på meg og sa: Jammen, de har jo prislapp i øret.

Store og små egg.

Som et ledd i undervisningen for 4 trinn var temaet fra egg til kylling. Først kikket vi på det store strutseegget. De fikk holde på det og kikke på de store porene i egget, vi veide det (1,6 kg) og snakket om utviklingen av fosteret og hvor lang tid det tar. (6 uker) Så fant jeg frem et vanlig hønseegg som vi også holdt på, veide, kakket på tefat og studerte. Barna fulgte godt med og kom med mange spørsmål. Jeg svarte så godt jeg kunne og de voksne som var med virket fornøyd med opplegget.

Etter eggeseansen fikk barna være med i grisehuset og se på grisungene. Da kom det STORE spørsmålet fra en av guttene. Hvor store egg legger grisene da???

Ikke alltid like lett og holde seg alvorlig når man får slike spørsmål, men jeg klarte det og tenkte at jammen er det bra de kommer på besøk og får et innblikk i gårdslivet.

Hvor mange kyllinger?

I samme h