ISSN 1829-4480

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԳԻՏՈՒԹՅԱՆ

ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

ԳԱՎԱՌԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆԻ

ԳԻՏԱԿԱՆ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԻ ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ

2016

3

~ 1 ~

ԳԱՎԱՌԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆԻ ԳԻՏԱԿԱՆ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԻ ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ

COLLECTION OF SCIENTIFIC ARTICLES OF

GAVAR STATE UNIVERSITY

СБОРНИК НАУЧНЫХ СТАТЕЙ ГАВАРСКОГО ГОСУДАРСТВЕННОГО УНИВЕРСИТЕТА

Ժողովածուն նվիրված է Հայաստանի անկախության 25-ամյա հոբելյանին։

ԻՆՔՆԻՇԽԱՆ ՀԱՅՐԵՆԻՔԸ ԲԱՑԱՐՁԱԿ ԱՐԺԵՔ Է

ԽՍՀՄ-ի փլուզումով խորհրդային նախկին տարածքի երկրները, այդ

թվում՝ Հայաստանը թևակոխեցին պատմական զարգացման նոր ժամանակաշրջան:

1990թ. օգոստոսի 23-ին Հայաստանի անկախության մասին հռչակագրի ընդունմամբ և 1991թ. սեպտեմբերի 21-ին կայացած համաժողովրդական հանրաքվեի միջոցով փաստացի քաղաքական անկախության նվաճումը շրջադարձային նշանակություն ունեցավ հայ ժողովրդի հազարամյակների պատմության համար:

Հայ ժողովուրդը կրկին իրավունք նվաճեց կերտելու իր անկախ պետականությունը: Անկախության վերականգնումը, անշուշտ, նոր խնդիրներ առաջադրեց Հայաստանի Հանրապետությանը` նրա առջև դնելով քաղաքական, իրավական, սոցիալ-տնտեսական և մշակութային նոր հայեցակարգի մշակման հրամայականը:

1990-1991թթ. Հայաստանի Գերագույն խորհուրդը մի շարք որոշումներ ընդունեց, որոնք ուղղված էին տնտեսական հարաբերությունների կարգավորմանը: Հանրապետության տնտեսական համակարգի հիմքում դրվեցին բազմաձև սեփականության իրավունքն ու ազատ շուկայական հարաբերությունները: Դա կատարվեց ի հաշիվ ձեռնարկությունների զանգվածային սեփականաշնորհման և մասնավոր գործարարության շուկա թափանցելով: Սեփականաշնորհման գործընթաց տեղի ունեցավ նաև գյուղատնտեսության ոլորտում և հողը՝ որպես մասնավոր սեփականություն, տրվեց գյուղացիությանը:

1992թ. մայիսին «Զինապարտության մասին» ՀՀ օրենքով հիմք դրվեց բանակը ժամկետային զինծառայողներով համալրելու գործընթացին:

~ 2 ~

1993 թ. նոյեմբերին ՀՀ կառավարությունը շրջանառության մեջ դրեց Հայկական ազգային դրամը, ինչը նպաստեց հանրապետության ֆինանսական համակարգի կայացմանը: Անկախությամբ սկիզբ դրվեց երկրի քաղաքական համակարգի վերափոխմանը, հասարակական-քաղաքական կարգի ժողովրդավարացմանը, քաղաքական կուսակցությունների և հասարակական կազմակերպությունների ձևավորմանը: Հայաստանի Հանրապետությունում իրականացված պետաիրավական վերափոխումների շարքում, անտարակույս, կարևորում է պետական ինքնիշխանության կարևորագույն բաղկացուցիչներից մեկի` պետության հիմնական օրենքի` ՀՀ Սահմանադրության ընդունումը (1995թ. հուլիսի 5-ին), որը դարձավ ամբողջատիրական համակարգից դեպի ժողովրդավար պետության անցման իրավական հիմքը: Իսկ 2005, ապա 2015 թվականներին հանրաքվեի միջոցով ընդունվեցին Սահմանադրության փոփոխությունները։

Անկախ պետականության վերականգնումը Հայաստանի Հանրապետությանն օժտեց միջազգային հարաբերությունների լիիրավ սուբյեկտի բոլոր հատկանիշներով:

1991թ. վերջերից Հայաստանի Հանրապետությունը ճանաչեցին ԱՄՆ-ը, Ռուսաստանը, Կանադան և այլ պետություններ: 1992թ. մարտի 2-ին Հայաստանը դարձավ ՄԱԿ-ի լիիրավ անդամ:

Հայ ժողովուրդը պատմական հաղթանակ տարավ Արցախյան գոյամարտում, և մեկնարկեց երկրորդ անկախ հայկական պետականության՝ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության կայացման գործընթացը:

Անկախության առաջին իսկ օրերից Հայաստանը որպես իր արտաքին քաղաքականության գերակայություններ հռչակեց Հայոց Ցեղասպանության միջազգային ճանաչման ու դատապարտման, հայկական Սփյուռքի հետ կապերի ամրապնդման և զարգացման, եվրոպական կառույցներին ու տարածաշրջանային կազմակերպություններին ինտեգրման, Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի կարգավորման հիմնահարցերը:

Հանրապետությունում անկախ պետականության ստեղծման ճանապարհին իրականացված մեծածավալ ձեռնարկները պարարտ հող ստեղծեցին նորանկախ պետության հետագա զարգացման և ամրապնդման համար:

~ 3 ~

The collection is dedicated to the 25th anniversary of Armenia's independence.

SOVEREIGN HOMELAND IS AN ABSOLUTE VALUE

After the collapse of USSR, the former Soviet countries, including

Armenia, entered a new historical period of development. The declaration of Armenia's independence on August 23, 1990 and the

achievement of political independence through a national referendum held on September 21, 1991 were a turning point for millennia-old history of the Armenian people.

Armenian people won the right to build their independent statehood. Restoration of Independence of the Republic of Armenia certainly has put forward new tasks, to develop political, legal, social-economic and cultural new concepts, which were of vital importance.

In 1990-1991, the Supreme Council of Armenia adopted a number of decisions aimed at regulating economic relations. The economic system of the Republic was based on the right of diverse forms of ownership and free market relations. It happened at the expense of mass privatization of enterprises and private business penetration of market. The privatization process took place in the field of agriculture and the land as private property, was given to the peasants.

In May, 1992 the process of recruiting the army with conscripts was set by the law of the Republic of Armenia "On Conscription.”

In November 1993, the government of RA put into circulation the national currency, which contributed to the financial system development of the Republic. The independence marked the beginning of the transformation of the political system, democratization of social and political order, the formation of political parties and public organizations. Among the legal reforms implemented in Armenia, undoubtedly, was the adoption of the state fundamental law- the Constitution of RA (July 5, 1995), as one of the most important components of the State Sovereignty, which became the basis for the transition from a totalitarian system to a democratic legal state. And in 2005 and 2015 RA constitutional changes took place.

The Republic of Armenia was endowed by a full and equal member of international relations due to the restoration of the independent statehood.

~ 4 ~

By the end of 1991 the US, Russia, Canada and other countries recognized the Republic of Armenia. On March 2, 1992, Armenia became a full member of the UN.

Armenian people achieved a historic victory in the Artsakh War, and launched a process of developing second independent Armenian statehood - Nagorno Karabakh Republic.

From the first days of independence, as foreign policy priorities, Armenia put forward the following issues: international recognition and condemnation of the Armenian Genocide, strengthening and development of relations with the Armenian Diaspora, integration into European structures and regional organizations, settlement of Nagorno-Karabakh conflict.

Large-scale initiatives in the creation of the independent statehood paved the way for the further development of the newly independent state.

~ 5 ~

Сборник посвящен 25-летнему юбилею независимости Армении.

СУВЕРЕННАЯ РОДИНА - АБСОЛЮТНАЯ ЦЕННОСТЬ

После распада СССР страны бывшей территории, в том числе Армения, вступили в новый исторический период своего развития.

После принятия декларации о независимости от 23-ого августа 1991 г. и состоявшегося 21-ого сентября референдума, фактическая политическая независимость стала поворотным моментом в тысячелетней истории армянского народа. Армянский народ вновь приобрел право созидать независимую государственность.

Восстановление независимости, несомненно, поставило новые задачи перед Республикой Армения, выдвинув новые требования для разработки политических, правовых, социально-экономических отношений.

Верховный Совет Армении в 1990-1991гг. принял ряд постановлений, которые были направлены на урегулирование экономических отношений. В основе экономической системы Республики были положены различные формы права на собственность и свободные рыночные отношения. Это осуществилось благодаря проникновению классовой приватизации и частного предпринимательства. Процесс приватизации прошел также в области сельского хозяйства - земля как частная собственность была передана сельчанам.

В мае 1992 г. законом “О воинской обязанности” Республики Армения была заложена основа процесса пополнения армии срочными военнослужащими.

В ноябре 1993 г. Правительство РА ввело в обращение армянскую национальную денежную единицу – драм, что способствовало становлению финансовой системы страны. С провозглашением независимости был заложен фундамент реформ в политической системе страны, демократизации общественно-политического строя, формирования политических партий и общественных организаций. В числе проведенных в РА государственно-правовых реформ, несоменно, большое значение имело принятие 5 июля 1995 г. одного из важнейших компонентов государственного суверенитета, Основного закона государства – Конституции РА, что стало правовой основой

~ 6 ~

перехода от тоталитарной системы к демократическому государству. В 2005 и 2015 годах состоялись референдумы конституционных преобразований в РА.

Восстановление независимости позволило РА стать полноправным субъектом международных отношений.

С конца 1991 г. РА признали США, Россия, Канада и другие государства. 2 марта 1992 г. Армения стала полноправным членом ООН.

Армянский народ одержал историческую победу в Арцахской войне, и начался процесс становления второго независимого армянского государства – Нагорно-Карабахской Республики.

С первых же дней независимости Армения в качестве приоритетных направлений своей внешней политики провозгласила вопросы международного признания и осуждения Геноцида армянского народа, укрепления и развития связей с армянской Диаспорой, интеграции в европейские структуры и региональные организации, урегулирования проблемы Нагорного Карабаха.

Широкомасштабные действия, предпринятые на пути создания независимого государства, подготовили почву для дальнейшего развития и укрепления независимого государства.

~ 7 ~

Գլխավոր խմբագիր` Հ. Հ. Հակոբյան

ՀՀ սփյուռքի նախարար, իրավաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր

Խմբագրական խորհուրդ` Ռ. Խ. Հակոբյան

ԳՊՀ ռեկտոր, իրավաբանական գիտությունների դոկտոր, դոցենտ

Ա. Հ. Խաչատրյան իրավաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր

Վ. Ռ. Գրիգորյան բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր

Հ. Մ. Հարությունյան պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր

Ա. Ա. Սիմոնյան կենսաբանական գիտություններրի դոկտոր, պրոֆեսոր

Մ. Պ. Ավագյան գյուղատնտեսական գիտությունների դոկտոր

Վ. Լ. Կատվալյան բանասիրական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ

Ն. Ա. Կուտուզյան ֆիզիկամաթեմատիկական գիտություններիթեկնածու, դոցենտ

Հ. Ա. Մելիքյան տեխնիկական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ

Լ. Ա. Շեկյան ֆիզիկամաթեմատիկական գիտություններիդոկտոր, պրոֆեսոր

Ս. Գ. Ամիրխանյան տնտեսագիտության թեկնածու, դոցենտ Ա. Մ. Մուխսիխաչոյան մանկավարժական գիտությունների

թեկնածու Թ. Ա. Ասոյան բանասիրական գիտությունների թեկնածու,

դոցենտ Հ. Գ. Ղաջոյան փիլիսոփայական գիտությունների թեկնածու

~ 8 ~

Editor-in-chief H. H. Hakobyan

RA Minister for Diaspora, Doctor of Law, Professor

Editorial Council R. KH. Hakobyan

Rector of GSU, Doctor of Law, Associate Professor

A. H. Khachatryan Doctor of Law, ProfessorV. R. Grigoryan Doctor of Philology, Professor H. M. Harutyunyan Doctor of History, ProfessorA. A. Simonyan Doctor of Biology, ProfessorM. P. Avagyan Doctor of AgricultureV. L. Katvalyan Candidate of Philology, Associate Professor N. A. Kutuzyan Candidate of Physics and Mathematics,

Associate Professor H. A. Melikyan Candidate of Technology, Associate ProfessorL. A. Shekyan Doctor of Physics and Mathematics, ProfessorS. G. Amirkhanyan Candidate of Economics, Associate Professor A. M. Mukhsikhachoyan Candidate of PedagogyT. A. Asoyan Candidate of Philology, Associate Professor H. G. Ghajoyan Candidate of Philosophy

~ 9 ~

Главный редактор

Г. Г. Акопян Министр диаспоры РА, доктор юридических наук, профессор

Редакционная коллегия Р. Х. Акопян

ректор ГГУ, доктор юридических наук, доцент

А. А. Хачатрян доктор юридических наук, профессор В. Р. Григорян доктор филологических наук, профессор Г. М. Арутюнян доктор исторических наук, профессор А. А. Симонян доктор биологических наук, профессор М. П. Авагян доктор сельскохозяйственных наук В. Л. Катвалян кандидат филологических наук, доцент Н. А. Кутузян кандидат физико - математических наук,

доцент Г. А. Меликян кандидат технических наук, доцент Л. А. Шекян доктор физико - математических наук,

профессор С. Г. Амирханян кандидат экономических наук, доцент А. М. Мухсихачоян кандидат педагогических наук Т. А. Асоян кандидат филологических наук, доцент

Г. Г. Каджоян кандидат философских наук

~ 10 ~

Բ Ո Վ Ա Ն Դ Ա Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

Վ. Գ. ԹՈՒՆՅԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՆԿԱԽՈՒԹՅԱՆ 25 – ԱՄՅԱԿԸ ........................................................................................................ 41

1. ՖԻԶԻԿԱՄԱԹԵՄԱՏԻԿԱԿԱՆ ԵՎ ՔԻՄԻԱԿԱՆ

ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Ն. Ա. ԿՈՒՏՈՒԶՅԱՆ, Մ. Ս. ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ, Լ. Ա. ՇԵԿՅԱՆ ԱԶԱՏ ՀԵՆՎԱԾ ՀԵԾԱՆԻ ԼԱՅՆԱԿԱՆ ԾՌՈՒՄԸ ԵՐԿԱՅՆԱԿԱՆ ՍԵՂՄՈՂ ՈՒԺԵՐԻ ԱՌԿԱՅՈՒԹՅԱՄԲ .......................................................... 56

Ա. Պ. ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ, Է. Մ. ԳԵՎՈՐԳՅԱՆ ԳՈՐԾԱԾՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ԴՈՒՐՍ ԵԿԱԾ ՌԵՏԻՆԱՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԻՐԵՐԻ ՎԵՐՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ՆՈՐ ՏԵԽՆՈԼՈԳԻԱՆԵՐ .......................................... 64

2. ԿԵՆՍԱԲԱՆԱԿԱՆ ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Ա. Ա. ՍԻՄՈՆՅԱՆ, Ա. Ս. ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ, Ռ. Բ. ԲԱԴԱԼՅԱՆ ԱԵՖազաների ԱԿՏԻՎՈՒԹՅԱՆ ՏԵՂԱՇԱՐԺԵՐՆ ԱՌՆԵՏՆԵՐԻ ՈՒՂԵՂԻ ՄԻՏՈՔՈՆԴՐԻՈՒՄՆԵՐՈՒՄ ՊՐՈԼԻՆՈՎ ՀԱՐՈՒՍՏ ՊՈԼԻՊԵՊՏԻԴԻ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՄԲ ԿՈՐԱԶՈԼՈՎ ՄԱԿԱԾՎԱԾ ԷՊԻԼԵՊՍԱՆՄԱՆ ՑՆՑՈՒՄՆԵՐԻ ԴԵՊՔՈՒՄ ................................................................................ 68

Ք. Է. ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ, Ա. Ա. ՍԻՄՈՆՅԱՆ ՔՍԱՆՏԻՆՕՔՍԻԴԱԶԻ ՆՈՐ ԱՐԳԵԼԱԿԻՉՆԵՐ Ու ԽԹԱՆԻՉՆԵՐ ԵՎ ԴՐԱՆՑ ԴԵՐԸ ԲՋՋԻ ԿԵՆՍԱԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ ......................... 77

~ 11 ~

3. ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Հ. Ա. ՄԵԼԻՔՅԱՆ, Ջ. Գ. ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ ԼԻԱԶՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՓՈԽԱՆՑՄԱՆ ԽՆԴԻՐԸ ՀԱՏՈՒԿ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԱՎՏՈՄԱՏԱՑՎԱԾ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐՈՒՄ ............................................................................................. 83 Մ․Զ․ ՀԱԿՈԲՅԱՆ, Մ. Ա. ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ ԱՆՕԴԱՉՈՒ ԹՌՉՈՂ ՍԱՐՔԵՐԻ ՆՇԱՆՈՑԱՅԻՆ ԳԾԻ ԿԱՅՈՒՆԱՑՄԱՆ ԵՎ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՄԻ ՕՐԻՆԱԿ .................................................................... 91

4. ԷԿՈԼՈԳԻԱԿԱՆ ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Մ. Պ. ԱՎԱԳՅԱՆ ՀՀ ՏԱՐԱԾՔՈՒՄ ԼԱՆԴՇԱՖՏՆԵՐԻ ԱՆԱՊԱՏԱՑՄԱՆ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ................................................................... 97 Ս. Մ. ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ, Ն. Ա. ԳԱՍՊԱՐՅԱՆ ՅՈՒՂԱՏՈՒ ԿՏԱՎԱՏԻ ՆԱԽՈՐԴԻ ԱՐԴՅՈՒՆԱՎԵՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀՀ ԳԵՂԱՐՔՈՒՆԻՔԻ ՄԱՐԶԻ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐՈՒՄ .......................................... 103

5. ԱՇԽԱՐՀԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ, ԵՐԿՐԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ

ԵՐԿՐԱԲՆԱՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Ա. Ռ. ԱՎԱԳՅԱՆ, Է. ՄՈՀԱՋԵՐ ՄԱՐԴ-ԲՆՈՒԹՅՈՒՆ ՓՈԽՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅԱՆ ՍՈՑԻԱԼ-ԷԹՆԻԿԱԿԱՆ ՍԿԶԲՈՒՆՔՆԵՐԻ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆԸ ................................................... 111

~ 12 ~

Լ. Ա. ՄԿՐՏՉՅԱՆ ԻՐԱԴԱՐՁԱՅԻՆ ՏՈՒՐԻԶՄԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՀԵՌԱՆԿԱՐՆԵՐԸ ԳԵՂԱՐՔՈՒՆԻՔԻ ՄԱՐԶՈՒՄ ......................................................................... 119

6. ՊԱՏՄԱԿԱՆ ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Հ. Մ. ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ ԱԳՐԱՐԱՅԻՆ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՆՈՐ ԲԱՅԱԶԵՏԻ ԳԱՎԱՌՈՒՄ 1921-1929 թթ. ....................................................................................................... 124 Ա. Ա. ՊՈՂՈՍՅԱՆ «ԵՌԱԽՈՐԱՆ» ԳՈՐԳԻ ԹՎԱԳՐՄԱՆ ՀԱՐՑԻ ՇՈՒՐՋ ............................. 154 Ք. Խ. ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՆՐԱ ԴԱՍԱՎԱՆԴՄԱՆ ՄԵԹՈԴԻԿԱՆ ..................................................................................................... 167 Մ. Ս. ՔԵՇԻՇՅԱՆ ՀԱՅՈՑ ՇԼԻՄԱՆԸ` ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆ ՄՆԱՑԱԿԱՆՅԱՆ (Ծննդյան 110-ամյակի առթիվ) .................................................................................................. 173 Դ. Կ. ՄԵԼԻՔԵԱՆ ԱՏՐՊԱՏԱԿԱՆԻ ՀԱՅՈՒԹԻՒՆԸ ԵՎ ՀԱՅ ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՊԱՅՔԱՐԸ ............................................................................................................ 183

7. ՏՆՏԵՍԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

Ս. Գ. ԱՄԻՐԽԱՆՅԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔՆԵՐԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐԸ ԵՎ ԴՐԱՆՑ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒ-ԹՅՈՒՆՈՒՄ ....................................................................................................... 192

~ 13 ~

Մ. Ն. ՀԵՐԳՆՅԱՆ, Լ. Մ. ՂՈՒՐՇՈՒԴՅԱՆ, Հ. Հ. ՀԵՐԳՆՅԱՆ, Գ. Հ. ՀԵՐԳՆՅԱՆ «ՌԻՍԿ-ՄԵՆԵՋՄԵՆԹ» ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՀՆԱՐԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆ-ՆԵՐԸ ԲԱՆԿԱՅԻՆ ՌԻՍԿԵՐԻ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑՈՒՄ ............................................................................................. 206

Գ. Ա. ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ ՖԻՆԱՆՍԱԿԱՆ ՀԱՄԱՀԱՐԹԵՑՄԱՆ ԴԵՐԸ ՀԱՄԱՅՆՔԱՅԻՆ ԲՅՈՒՋԵՆԵՐԻ ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼՐՄԱՆ ԳՈՐԾՈՒՄ ..................... 218

Ա. Վ. ՄԱՐԴՈՅԱՆ ԸՆԴԵՐՔՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ԼԻՑԵՆԶԻԱՆԵՐԻ ՏՐԱՄԱԴՐՄԱՆ ԿԱՐԳԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ................................................. 227 Ա. Մ. ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ ԱՐԺԵԹՂԹԵՐԻ ՇՈՒԿԱՅԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ԵՎ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ....... 235

Վ. Հ. ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ, Ա. Ֆ. ՄԿՐՏՉՅԱՆ ՆՈՐ ԱՊՐԱՆՔՆԵՐԻ ԳԻՏԱՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՄՐՑՈՒՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ՄՈԴԵԼՆԵՐԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ՄԻ ՔԱՆԻ ՀԱՐՑԵՐ ........................................... 246 Ա. Կ. ՍԱՀԱԿՅԱՆ, Ն. Ն. ՊՈԿՐՈՎՍԿԱՅԱ ՄԻԳՐԱՑԻՈՆ ՏԵՂԱՇԱՐԺԵՐԻ ՎՐԱ ԴՐԱՄԱՎԱՐԿԱՅԻՆ ԵՎ ՖԻՆԱՆՍԱԿԱՆ- ԱՐԺՈՒԹԱՅԻՆ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅԱՆ ՄԵԹՈԴԱԲԱՆԱԿԱՆ ՄՈՏԵՑՈՒՄՆԵՐԸ ............................................................................................... 258 Վ. Թ. ՆԱԼՉԱՋՅԱՆ ՀԻՊՈԹԵՔԱՅԻՆ ՎԱՐԿԻ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԵՄԱՏԱԿԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆԸ ...................................................................................... 270

~ 14 ~

Ա. ՅՈՒ.ՂԱԶԱՐՅԱՆ ՀՀ ԱՌԵՎՏՐԱՅԻՆ ԲԱՆԿԵՐԻ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՖԻՆԱՆՍԱԿԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆԸ` ՆԵՅՐՈՆԱՅԻՆ ՑԱՆՑԻ ԿԻՐԱՌՄԱՄԲ ............ 275 Ռ. Հ. ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ ԸՆՏԱՆԵԿԱՆ ԲԻԶՆԵՍԻ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՓՄՁ ՈԼՈՐՏՈՒՄ ...................................................................... 283 Ս. Ս. ԲԱԳՈՅԱՆ ԴՐԱՄԱԿԱՆ ՄԻՋՈՑՆԵՐԻ ՕՊՏԻՄԱԼ ՄԱԿԱՐԴԱԿԻ ՈՐՈՇՄԱՆ ՄՈԴԵԼՆԵՐԸ ....................................................................................................... 294

Ա. Պ. ԲԱՂԻՆՅԱՆ «ԱՐՄԵՆԻԱ ԻՆՇՈՒՐԱՆՍ» ԱՊԱՀՈՎԱԳՐԱԿԱՆ ՍՊԸ-ն ՈՐՊԵՍ ՀՀ ԱՊԱՀՈՎԱԳՐԱԿԱՆ ՇՈՒԿԱՅԻ ԲԱՂԱԴՐԻՉ .............................................. 303 Դ. Լ. ԹՈՐՈՍՅԱՆ ՀՅՈՒՐԱՆՈՑԱՅԻՆ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՎԻՃԱԿԸ ԵՎ ՀԵՌԱՆԿԱՐՆԵՐԸ ԳԵՂԱՐՔՈՒՆԻՔԻ ՄԱՐԶՈՒՄ ......................................................................... 311 Ա. Ռ. ԲԱՐՍԵՂՅԱՆ ՌԱՑԻՈՆԱԼ ՄՈՏԵՑՄԱՆ ՍԿԶԲՈՒՆՔԻ ԿԻՐԱՌՈՒՄԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ... 320

Գ. Հ. ՄԵԼԻՔԲԵԿՅԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅԱՆ ՆԵՐՔԻՆ ՄԻՋԱՎԱՅՐԸ ՈՐՊԵՍ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ՎԱՐՔԱԳԾԻ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾՈՆ ..................................................... 332

Վ. Բ. ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ ՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ԵՎ ՏԵՂԱԿԱՆ ԻՆՔՆԱԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐԸ ....................................................................................... 344

~ 15 ~

Ա. Հ. ԲԱՅԱԴՅԱՆ, Վ. Մ. ԿԱՐՃԻԿՅԱՆ ՀՀ ՊԵՏԱԿԱՆ ԲՅՈՒՋԵԻ 2008-2014 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ՓԱՍՏԱՑԻ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱԳՐԱԿԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆԸ ......... 350 Ռ. Ռ. ԼԱՏԻՊՈՎԱ ՌԻՍԿԵՐԸ ՈՐՊԵՍ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՍՈՑԻՈԼՈԳԻԱՅԻ ՍՈՒԲՅԵԿՏ ......... 360 Ք. Ջ. ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ, Ա. Ա. ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ ՀՀ ԱՐՏԱՀԱՆՄԱՆ ՆԵՐՈՒԺԻ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄԸ .......................................... 370 .

8. ՓԻԼԻՍՈՓԱՅԱԿԱՆ ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Հ. Գ. ՂԱՋՈՅԱՆ ՍՊՈՐՏԻ ՓԻԼԻՍՈՓԱՅԱԿԱՆ ԱՐԺԵՎՈՐՈՒՄԸ ........................................ 378 Պ. Ա. ԲԱՐՍԵՂՅԱՆ ԵՐԿՆՔԻ ՊԱՇՏԱՄՈՒՆՔԸ ՉԻՆԱՍՏԱՆՈՒՄ .............................................. 389 Ա. ԱԲԵՂԱ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆ ԿՐՈՆԱԿԱՆ ԱՐՄԱՏԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ. ԷՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ԴՐՍԵՎՈՐՄԱՆ ՏԱՐԱՏԵՍԱԿՆԵՐԸ (ՄԵԹՈԴԱԲԱՆԱԿԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ) ........ 398 Լ. Է. ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ ՍԻՄՎՈԼԻ ՍԱՀՄԱՆՄԱՆ «ԿՈՂՄՆՈՐՈՇԻՉՆԵՐԸ» .................................. 414

Գ. Հ. ԴԱՎԹՅԱՆ ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՄԱՆ ՆՈՐ ՄՈԴԵԼԻ ԱՌԱՋԱԴՐՄԱՆ ՓՈՐՁ ..................................................................................................................... 422

~ 16 ~

9. ԲԱՆԱՍԻՐԱԿԱՆ ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Վ. Ռ. ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ ՊԱՏՈՒՄԻ ՄԱՏՈՒՑՄԱՆ ՆԵՐԺԱՆՐԱՅԻՆ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԻՎԱՆ ԲՈՒՆԻՆԻ ԵՎ ՀՐԱՆՏ ՄԱԹԵՎՈՍՅԱՆԻ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ ...................................... 449

Վ. Ա. ՆԵՐՍԻՍՅԱՆ ԲԱՌԱԿԱԶՄՈՒԹՅԱՆ ՏԵՂԸ 5-10-ՐԴ ԴԱՐԵՐԻ ՀԱՅԵՐԵՆԻ ՔԵՐԱԿԱՆԱԿԱՆ ԱՇԽԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ........................................... 459

Ս. Ա. ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ ԼԱՏԻՆԱԿԱՆ ՓՈԽԱՌՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՄԻՋԻՆ ՀԱՅԵՐԵՆՈՒՄ ......... 465

Ն. Վ. ՊԱՐՈՆՅԱՆ ՄԱՆՎԵԼ ԱՍԱՏՐՅԱՆԸ ՄԱԿԲԱՅ –ԱԾԱԿԱՆ, ՄԱԿԲԱՅ- ԳՈՅԱԿԱՆ ՏԱՐԲԵՐԱԿՄԱՆ ՄԱՍԻՆ ................................................................................. 473 Ա. Ա. ՂԱՐԻԲՅԱՆ ՋՐԻ ԽՈՐՀՐԴԱՆԻՇԸ «ՍԱՍՆԱ ԾՌԵՐ» ԷՊՈՍՈՒՄ ................................. 481 Լ. Խ. ՂՌԵՋՅԱՆ ՊԱՏԺԻ ՏԵՍԱԿՆԵՐԸ ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ԱՆԵԾՔՆԵՐՈՒՄ ..................... 490 Ս. Հ. ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ ԳՈՅԱԿԱՆ+ԲԱՅ (NOUN+VERB) ԿԱՂԱՊԱՐՈՎ ՀԱՄԱԴՐԱԿԱՆ ԲԱՐԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՀԱՅԵՐԵՆՈՒՄ ԵՎ ԱՆԳԼԵՐԵՆՈՒՄ ................ 496

Ի. Ս. ԱՍՈՅԱՆ ԿԱՆԱՆՑ ԿԵՐՊԱՐՆԵՐԸ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆԻ ՊՈԵՄՆԵՐՈՒՄ ................................................................................................... 505

~ 17 ~

Ն․Կ. ՂԱԶԱՐՅԱՆ , Լ. Վ. ՆԵՐՍԻՍՅԱՆ ՍՈՒՐԵՆՅԱՆԻ ԿԵՐՊԱՐԸ ՎՐԹԱՆԵՍ ՓԱՓԱԶՅԱՆԻ «ԷՄՄԱ» ՎԵՊՈՒՄ ............................................................................................................... 523 Թ. Ա. ԱՍՈՅԱՆ, Մ. Զ. ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ ՀԱՅԵՐԵՆԻ ԽՈՍՔԻ ՄԱՍԵՐԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒՄԸ ՄԱՆՈՒԿ ԱԲԵՂՅԱՆԻ ԱՇԽԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ............................................................................ 532 Գ. Ա. ՄԻՐԻԲՅԱՆ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԵՎ ՌՈՒՍԱԿԱՆ ՀԱՐՍԱՆԵԿԱՆ ԱՎԱՆԴՈՒՅԹՆԵՐՈՒՄ ԱՐՏԱՑՈԼՎԱԾ ՈՐՈՇ ԽՈՐՀՐԴԱՆԻՇՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ ............................... 541 Է. Ռ. ԱՎԱԿՈՎԱ ԲԱՆԱՎԵՃԸ ՈՐՊԵՍ ՈՒՍԱՆՈՂՆԵՐԻ ՀԱՂՈՐԴԱԿՑԱԿԱՆ ԿՈՄՊԵՏԵՆՑԻԱՅԻ ՁԵՎԱՎՈՐՄԱՆ ՄԻՋՈՑ ԲՈՒՀՈՒՄ ՌՈՒՍԵՐԵՆԻ՝ ՈՐՊԵՍ ՕՏԱՐ ԼԵԶՎԻ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻՆ ............................................... 548 Մ. Վ. ՕՏՐԱԴԻՆ ԿԱՏԱԿԵՐԳՈՒԹՅԱՆ ԵՐԿԿՈՂՄԱՆԻ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՄԸ Ի. Ա. ԳՈՆՉԱՐՈՎԻ «ОБРЫВ» ՎԵՊՈՒՄ ................................................................ 556

Ս. Ա. ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ՈՒՂԵՆՇԱՅԻՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՆ ՈՒ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԲԱՂԱԴՐԻՉՆԵՐԸ ...................................................................... 574

Ա. Ա. ՄՈՎՍԵՍՅԱՆ ՀԱՐԱԲԵՐԱԿԱՆ ԱԾԱԿԱՆՆԵՐԻ ՁԵՎԱԲԱՆԱԿԱՆ, ՇԱՐԱՀՅՈՒՍԱԿԱՆ ԵՎ ԻՄԱՍՏԱՅԻՆ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՆ ԱՆԳԼԵՐԵՆՈՒՄ .............................................................................................. 585 Ս. Մ. ԱՎԱԳՅԱՆ, Ա. Շ. ՍՈՒՔԻԱՍՅԱՆ ՕՏԱՐ ԼԵԶՎՈՎ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԱՌԱՐԿԱՆԵՐԻ ԴԱՍԱՎԱՆԴՄԱՆ ԿԱՐԵՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ՈՉ ԼԵԶՎԱԲԱՆԱԿԱՆ ԲՈՒՀԵՐՈՒՄ ................. 592

~ 18 ~

Մ. Ս. ԻՍՐԱՅԵԼՅԱՆ ԳՈՎԱԶԴԻ ԼԵԶՎԻ ՈՐՈՇ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՇՈՒՐՋ .................................................................................................................. 598 Լ. Ն. ՍԱՐՈՅԱՆ LAST ԵՎ ÚLTIMO ԺԱՄԱՆԱԿԱՅԻՆ ԲԱՌԵՐԻ ՑՈՒՑԱՅՆԱԿԱՆ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՀԱՄԱՏԵՔՍՏՈՒՄ .............................. 607 Հ. Լ. ՕՀԱՆՅԱՆ ԻՍՊԱՆԵՐԵՆՈՒՄ ԵՎ ՀԱՅԵՐԵՆՈՒՄ ԴԱՐՁՎԱԾՔԻ ԿԱՌՈւՑՎԱԾՔԱՅԻՆ ՈՐՈՇ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ .................................................................................................................. 613 Ս. Ն. ՍԱՐՈՅԱՆ ՄԵՐԺՈՒՄ ԱՐՏԱՀԱՅՏՈՂ ԱՍՈՒՅԹՆԵՐԻ ԻՄԱՍՏԱԳՈՐԾԱԲԱՆԱԿԱՆ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՇՈՒՐՋ .................................................. 621 Լ. Ռ. ՄԵՍՐՈԲՅԱՆ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾԱԿԱՆ ՏԵՔՍՏԻ ԿԻՐԱՌՈՒՄԸ ԳԵՐՄԱՆԵՐԵՆ ԼԵԶՎԻ ԴԱՍԻ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ ......................................................................................... 629

Ա. Ռ. ԵՂԻԱԶԱՐՅԱՆ, Մ. Ա. ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ ՀԻՆ ԱՆԳԼԵՐԵՆԻ ԲԱՐԲԱՌՆԵՐԸ .............................................................. 642

10. ԻՐԱՎԱԲԱՆԱԿԱՆ ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Հ. Հ. ՀԱԿՈԲՅԱՆ, Ռ. Խ. ՀԱԿՈԲՅԱՆ ՆԿԱՏԱՌՈՒՄՆԵՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՍԱՀՄԱՆԱԴՐՈՒԹՅԱՆ 2015 ԹՎԱԿԱՆԻ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ .................................................................................................... 651

~ 19 ~

Ս. Ա. ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ ԿՐԿԻՆ «ՀԱՃԱԽԱՊԱՏՈՒՄ ՃԱՌՔԻ» ՀԵՂԻՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ՀԱՐՑԻ ՇՈՒՐՋ: ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՎՈՐԻՉ, ԹԵ՞ ՄԵՍՐՈՊ ՄԱՇՏՈՑ ................... 670 Ա. Ս. ԱՄԻՐՅԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ԸՍՏ ԿՏԱԿԻ ԺԱՌԱՆԳՄԱՆ ԻՐԱՎԱԿԱՆ ԿԱՐԳԱՎՈՐՈՒՄԸ ............................................................. 700

11. ՄԱՆԿԱՎԱՐԺԱԿԱՆ ԵՎ ՀՈԳԵԲԱՆԱԿԱՆ ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Լ. Ն. ՔՈՒՐՔՉՅԱՆ, Ն. Ա. ԱԹԱՅԱՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԻՆՔՆՈՐՈՇՄԱՆ ԴՐԴԱՊԱՏՃԱՌՆԵՐԻ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐԸ ԴԵՌԱՀԱՍՈՒԹՅԱՆ ՏԱՐԻՔՈՒՄ .......................... 721 Հ. Հ. ՕՀԱՆՅԱՆ ՀԱՅ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ-ՄԱՆԿԱՎԱՐԺԱԿԱՆ ՄԻՏՔԸ ԱՇԽԱՏԱՆՔԱՅԻՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ (19-ՐԴ ԴԱՐԻ ԵՐԿՐՈՐԴ ԿԵՍ – 20-ՐԴ ԴԱՐԻ ՍԿԻԶԲ) ................................................................................... 729

Ա. Ս. ՍԱՖԱՐՅԱՆ, Ա. Ն. ԴԱԴՈՅԱՆ ՍՈՎՈՐՈՂՆԵՐԻ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ՄՏԱԾՈՂՈՒԹՅԱՆ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄԸ ԿՐՏՍԵՐ ԴՊՐՈՑՈՒՄ` ԴԱՍԱՎԱՆԴՄԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԻՑ ՄԵԹՈԴՆԵՐԻ ԿԻՐԱՌՄԱՄԲ ................................. 739 Ա. Վ. ԴԱՎԹՅԱՆ ԶԻՆԱԿՈՉԻԿՆԵՐԻ ՀԱՐՄԱՐՄԱՆ ՍՈՑԻԱԼ-ՄԱՆԿԱՎԱՐԺԱԿԱՆ ԵՎ ՀՈԳԵԲԱՆԱԿԱՆ ԿԱՌՈՒՑԱԿԱՐԳԵՐԸ .............................................. 754 Օ. Ա. ՂԱԶԱՐՅԱՆ ԴԱՍԻ ՊԼԱՆԱՎՈՐՈՒՄԸ ՈՐՊԵՍ ՈՒՍՈՒՑՄԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆԱՎԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՊԱՅՄԱՆ ...................................... 767

~ 20 ~

Հ. Խ. ԽԱՉԻԿՅԱՆ ՏԱՐՐԱԿԱՆ ԴԱՍԱՐԱՆՆԵՐՈՒՄ ԵՐԵԽԱՅԻ ՄՏԱԾՈՂՈՒԹՅԱՆ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄԸ ՇԱԽՄԱՏԻ ԴԱՍԱՎԱՆԴՄԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑՈՒՄ ...... 776 Գ. Ռ. ՍԱՐԳՍՅԱՆ «ԹԱՐԳՄԱՆՈՒԹՅԱՆ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ» ԴԱՍԸՆԹԱՑԻ ՈՒՍՈՒՑՄԱՆ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ ՔՆՆԱՐԿՄԱՆ ՄԵԹՈԴԻ ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՄԱՍԻՆ .......... 785 Գ. Ռ. ՍԱՐԳՍՅԱՆ ԳՊՀ ՀՈՒՄԱՆԻՏԱՐ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՖԱԿՈՒԼՏԵՏԻ ԻՐԱՎԱԲԱՆԱԿԱՆ ԲԱԺՆԻ ՈՒՍԱՆՈՂՆԵՐԻՆ ՌՈՒՍԱՑ ԼԵԶՎԻ ՈՒՍՈՒՑՄԱՆ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ ԷԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՆՅՈՒԹԵՐԻ ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՓՈՐՁԻ ՄԱՍԻՆ ....................................... 799

~ 21 ~

C O N T E N T V. G. TUNYAN THE 25-TH ANNIVERSARY OF INDEPENDENCE OF THE REPUBLIC OF ARMENIA ............................................................................................. 41

1. PHYSICS, MATHEMATICS AND CHEMISTRY

N. A. KUTUZYAN, M. S. GRIGORYAN, L. A. SHEKYAN THE TRANSVERSE BENDING OF A FREELY SUPPORTED BEAM IN THE PRESENCE OF THE LONGITUDINAL COMPRESSIVE FORCES .................. 56 A. P. HOVHANISYAN, E. M. GEVORGYAN NEW TECHNOLOGIES OF REUSE OF RUBBER WASTE ............................ 64

2. BIOLOGY

A. A. SIMONYAN, A. S. MARGARYAN, R. B. BADALYAN CHANGES IN ACTIVITY OF ATPases IN RATS’ BRAIN MITOCHONDRIA UNDER THE INFLUENCE OF PROLINE-RICH POLYPEPTIDE DURING CORAZOL-INDUCED EPILEPTIFORM CONVULSIONS .............................................. 68 K. E. DANIELYAN, A. A. SIMONYAN NEW INHIBITORS AND ACTIVATORS OF XANTINE OXIDASE AND THEIR ROLES IN THE FATE OF THE CELLS ...................................................... 77

3. TECHNOLOGY

H. A. MELIKYAN, J. G. HARUTYUNYAN TRANSFER PROBLEM OF POWERS IN SPECIAL MANAGEMENT OF AUTOMATED SYSTEMS ....................................................................... 83

~ 22 ~

M. Z. HAKOBYAN, M. A. HOVHANNISYAN AN EXAMPLE OF SIGHT LINE STABILIZATION AND MANAGEMENT OF UNMANNED FLYING DEVICES .............................................................. 91

4. ECOLOGY

M. P. AVAGYAN LANDSCAPE DESERTIFICATION CHARACTERISTICS IN THE TERRITORY OF THE ARMENIAN REPUBLIC ................................................................... 97 S. M. GRIGORYAN, N. A. GASPARYAN THE PRODUCTIVITY OF OIL FLAX IN GEGHARKUNIK MARZ CONDITIONS OF ARMENIA ........................................................................................... 103

5. GEOGRAPHY, GEOLOGY AND GEOECOLOGY

A. R. AVAGYAN, E. MOHAJER THE ANALISIS OF THE MOST IMPORTANT SOCIAL AND ETHNIC PRINCIPLES OF HUMAN-NATURE INTERRELATIONS ................................................. 111 L. A. MKRTCHYAN PERSPECTIVES OF DEVELOPING EVENT TOURISM IN GEGHARKUNIK MARZ ................................................................................................. 119

6. HISTORY

H. M. HARUTYUNYAN AGRARIAN CHANGES IN NEW BAYAZET REGION IN 1921-1929 .............. 124

~ 23 ~

A. A. POGHOSYAN ON CHRONOLOGICAL ISSUES OF “THREE- ARCH CARPET” ................. 154 Q. KH. HAYRAPETYAN CHRONOLOGY AND ITS TEACHING METHODS .................................... 167 M. S. KESHISHYAN ARMENIAN SCHLIEMANN: HARUTYUN MNATSAKANYAN (By the 110-th anniversary) ....................................................................................... 173

D. K. MELIKEAN THE ARMENIANS IN ATROPATENE AND ARMENIAN STRUGGLE FOR LIBERTY ............................................................................................ 183

7. ECONOMICS

S. G. AMIRKHANYAN PROBLEMS OF DEVELOPMENT OF COMMUNITIES AND THEIR FEATURES IN THE REPUBLIC OF ARMENIA ............................................................... 192 M. N. HERGNYAN, L. M. GHURSHUDYAN, H. H. HERGNYAN, G. H. HERGNYAN THE OPPORTUNITIES TO USE “RISK MANAGEMENT” SYSTEM IN BANKS .............................................................................................. 206 G. A. KHACHATRYAN THE ROLE OF FINANCIAL ADJUSTMENT IN THE REPLENISHMENT PROCESS OF COMMUNITY BUDGET INCOMES ................................................... 218

A. V. MARDOYAN PROCEDURE OF GRANTING LICENCES FOR THE USE OF MINERAL RESOURCES IN THE REPUBLIC OF ARMENIA ....................................... 227

~ 24 ~

A. M. BAGHDASARYAN PROBLEMS OF DEVELOPMENT AND REGULATION OF THE SECURITIES MARKET IN THE REPUBLIC OF ARMENIA ............................................. 235 V. H. ARAQELYAN, A. F. MKRTCHYAN SOME PROBLEMS OF SCIENTIFIC AND TECHNICAL COMPETITIVENESS MODELS OF NEW PRODUCTS ............................................................ 246 A. K. SAHAKYAN, N. N. POKRAVSKAYA METHODOLOGICAL APPROACHES TO THE ANALYSES OF THE IMPACT OF MONETARY AND MONETARY AND FINANCIAL RELATIONS ON MIGRATION DYNAMICS ........................................................................................ 258 V. T. NALCHAJYAN RELATIVE ANALYSIS OF MORTGAGE LOAN CONDITIONS ..................... 270 A. YU. GHAZARYAN THE ANALYSIS OF FINANCIAL PERFORMANCE OF COMMERCIAL BANKS OF ARMENIA WITH THE USE OF A NEURAL NETWORK .............................. 275

R. H. MARTIROSYAN THE FEATURES OF FAMILY BUSINESS IN SME SPHERE OF ARMENIA .... 283

S. S. BAGOYAN THE MODELS OF DEFINING OF MONETARY MEANS OPTIMAL LEVEL .... 294 A. P. BAGHINYAN «ARMENIA INSURANCE» INSURANCE LLC AS A COMPONENT OF INSURANCE MARKET RA .................................................................. 303

D. L. TOROSYAN HOTEL DEVELOPMENT AND PERSPECTIVE IN GEGHARKUNIK REGION ............................................................................................. 311

~ 25 ~

A. R. BARSEGHYAN USING THE PRINCIPLE OF RATIONAL APPROACH IN THE ECONOMIC POLICY OF RA ................................................................................... 320 G. H. MELIKBEKYAN INTERNAL ENVIRONMENT OF ORGANIZATION AS A FACTOR OF INFLUENCE ON HUMAN BEHAVIOR ....................................................................... 332

V. B. BOSTANJYAN PROBLEMS OF REGIONAL ADMINISTRATION AND LOCAL SELF-ADMINISTRATION .............................................................................. 344

A. H. BAYADYAN, V. M. KARCHIKYAN THE ANALYSIS OF FACTUAL INDICATORS OF THE STATE BUDGET OF THE REPUBLIC OF ARMENIA IN 2008-2014 ................................................ 350 R. R. LATIPOVA RISKS AS A SUBJECT OF ECONOMIC SOCIOLOGY ............................... 360 K․D. VARDANYAN, A. A. PETROSYAN THE ASSESSMENT OF THE EXPORT POTENTIAL OF THE RA ................. 370

8. PHILOSOPHY

H. G. GHAJOYAN PHILOSOPHICAL VALUE OF SPORT .................................................... 378 P. A. BARSEGHYAN THE WORSHIP OF HEAVEN IN CHINA ................................................ 389

~ 26 ~

A. HIEROMONK GEVORGYAN RELIGIOUS RADICALISM, ITS ESSENCE AND TYPES OF MANIFESTATION (Methodological analysis) ................................................................ 398 L. E. ALEKSANYAN SEVERAL GUIDING PRINCIPLES DEFINING SYMBOL ............................ 414

G. H. DAVTYAN AN ATTEMPT OF A NEW MODEL PROMOTION OF SCIENCE CLASSIFICATION ............................................................................... 422

9. PHILOLOGY

V. R. GRIGORYAN GENRE FEATURES TO RENDER THE NARRATION IN THE WORKS BY I. BUNIN AND Hr. MATEVOSIAN .......................................................... 449 V. A. NERSISYAN THE PLACE OF THE WORD FORMATION IN THE ARMENIAN GRAMMATICAL STUDIES IN THE 5-10-TH CENTURIES ............................................... 459

S. A. GRIGORYAN LATIN LOAN WORDS IN MIDDLE ARMENIAN ....................................... 465

N. V. PARONYAN M. ASATRYAN ON THE ADVERB-ADJECTIVE AND ADVERB-NOUN DIFFERENTIATION ........................................................................ 473

A. A. GHARIBYAN THE SYMBOL OF WATER IN THE EPIC “DAREDEVILS OF SASSOUN” .... 481

~ 27 ~

L. KH. GHREJYAN TYPES OF PUNISHMENT IN NATIONAL CURSES .................................. 490

S. H. KARAPETYAN ТHE SYNTHETIC (CLOSED) COMPOUNDS WITH THE PATTERN “NOUN+VERB” IN THE ENGLISH AND ARMENIAN LANGUAGES ............ 496 I. S. ASOYAN WOMEN CHARACTERS IN POEMS BY TOUMANYAN ............................ 505

N. K. GHAZARYAN, L. V. NERSISYAN SURENYAN’S CHARACTER IN THE NOVEL “EMMA” BY VRTANES PAPAZYAN ....................................................................................... 523 T. A. ASOYAN, Z. M. STEPANYAN THE CLASSIFICATION OF ARMENIAN PARTS OF SPEECH IN MANUK ABEGHYAN’ S WORKS ...................................................................... 532 G. A. MIRIBYAN ON SOME SYMBOLS REFLECTED IN ARMENIAN AND RUSSIAN WEDDING TRADITIONS ..................................................................................... 541

E. R. AVAKOVA DEBATE AS A WAY OF DEVELOPMENT THE STUDENTS’ COMMUNICATIVE COMPETENCE IN THE COURSE OF RUSSIAN AS A FOREIGN LANGUAGE ....................................................................................... 548 M. V. OTRADIN BILATERAL PRESENTATION OF COMEDY IN THE NOVEL”ОБРЫВ” BY I. A. GONCHAROV ..................................................................................... 556

S. A. KHACHATRYAN GUIDING STEPS AND KEY ELEMENTS IN PROJECT WRITING ................ 574

~ 28 ~

A. A. MOVSESYAN MORPHOLOGICAL, SEMANTIC AND SYNTACTIC PECULIARITIES OF RELATIVE ADJECTIVES IN ENGLISH .................................................... 585 S. M. AVAGYAN, A. SH. SUKISAYAN THE IMPORTANCE OF TEACHING PROFESSIONAL SUBJECTS IN FOREIGN LANGUAGES IN AGRARIAN HIGHER EDUCATIONAL INSTITUTIONS ....... 592 M. S. ISRAELYAN SOBRE ALGUNAS PECULIARIDADES DEL LENGUAJE DE PUBLICIDAD ..................................................................................... 598 L. N. SAROYAN DEICTIC PECULARITIES OF TIME MARKERS “LAST” AND “ÚLTIMO” IN CONTEXT .......................................................................................... 607 H. L. OHANYAN ON SOME STRUCTURAL PECULIARITIES OF PHRASEOLOGICAL NITS IN SPANISH AND ARMENIAN ............................................................... 613 S. N. SAROYAN ON SOME PRAGMASEMANTIC PECULIARITIES OF IMPLICIT NEGATION ......................................................................................... 621 L. R. MESROBYAN USING POETIC TEXTS AT GERMAN LANGUAGE LESSONS .................... 629

A. R. YEGIAZARYAN, M. A. AVETISYAN OLD ENGLISH DIALECTS .................................................................. 642

~ 29 ~

10. LAW

H. H. HAKOBYAN, R. KH. HAKOBYAN CONSIDERATIONS ON THE AMENDMENTS TO THE ARMENIAN CONSTITUTION IN 2015 ..................................................................... 651

S. A. KHACHATRYAN ONCE AGAIN ABOUT THE AUTHORSHIP OF “FREQUENTLY REPEATED SPEECHES”: GREGORY THE ILLUMINATOR OR MESROP MASHTOTS ......................................................................... 670 A. S. AMIRYAN THE LEGAL REGULATION OF INHERITANCE ACCORDING TO THE WILL IN THE REPUBLIC OF ARMENIA .............................................................. 700

11. PEDAGOGY AND PSYCHOLOGY

L. N. KURKCHYAN, N. A. ATAYAN MOTIVATION PROBLEMS OF PROFESSIONAL SELF-DETERMINATION IN ADOLESCENCE .................................................................................. 721

H. H. OHANYAN THE SOCIAL-PEDAGOGCAL THOUGHT ON WORKING EDUCATION (SECOND HALF OF THE 19-TH CENTURY AND THE EARLY 20-TH CENTURY) ......................................................................................... 729

A. S. SAFARYAN, A. N. DADOYAN CREATIVE THINKING DEVELOPMENT OF PRIMARY SCHOOL LEARNERS WITH MODERN METHODS OF TEACHING ........................................... 739

~ 30 ~

A. V. DAVTYAN THE SOCIAL-PEDAGOGICAL AND PSYCHOLOGICAL MECHANISMS OF RECRUITS IN ARMY ........................................................................... 754 O. A. GHAZARYAN LESSON PLANNING AS A PRECONDITION FOR THE TEACHING EFFICIENCY ....................................................................................... 767 H. КH. KHACHIKYAN DEVELOPMENT OF PRIMARY SCHOOL CHILDREN’S THINKING SKILLS IN TEACHING CHESS .............................................................................. 776 G. R. SARGSYAN ABOUT THE EXPERIENCE OF APPLICATION OF DISCUSSION METHOD WHILE TEACHING “THEORY OF TRANSLATION” ................................. 785 G. R. SARGSYAN ABOUT THE USE OF ELECTRONIC LEARNING MATERIALS WHILE TEACHING RUSSIAN AT THE FACULTY OF HUMANITIES (LAW DEPARTMMENT) OF GSU ............................................................................................. 799

~ 31 ~

С О Д Е Р Ж А Н И Е В. Г. ТУНЯН 25-ЛЕТИЕ НЕЗАВИСИМОСТИ РЕСПУБЛИКИ АРМЕНИЯ ........................ 41

1. ФИЗИКО-МАТЕМАТИЧЕСКИЕ И ХИМИЧЕСКИЕ НАУКИ

Н. А. КУТУЗЯН, М.С. ГРИГОРЯН, Л. А. ШЕКЯН ПОПЕРЕЧНЫЙ ИЗГИБ СВОБОДНО ОПЕРТОЙ БАЛКИ ПРИ НАЛИЧИИ ПРОДОЛЬНЫХ СЖИМАЮЩИХ СИЛ ................................................... 56 А. П. ОВАННИСЯН, Э. М. ГЕВОРКЯН НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ В ПОВТОРНОМ ИСПОЛЬЗОВАНИИ ВЫШЕДШИХ ИЗ УПОТРЕБЛЕНИЯ РЕЗИНОТЕХНИЧЕСКИХ ИЗДЕЛИЙ ...................... 64

2. БИОЛОГИЧЕСКИЕ НАУКИ

А. А. СИМОНЯН, А. С. МАРГАРЯН, Р. Б. БАДАЛЯН ИЗМЕНЕНИЯ АКТИВНОСТИ АТФаз В МИТОХОНДРИЯХ МОЗГА КРЫС ПОД ВЛИЯНИЕМ ПРОЛИН-БОГАТОГО ПОЛИПЕПТИДА ПРИ КОРАЗОЛ-ИНДУЦИРОВАННЫХ ЭПИЛЕПТИФОРМНЫХ СУДОРОГАХ ................. 68 К. Э. ДАНИЕЛЯН, А. А. СИМОНЯН НОВЫЕ АКТИВАТОРЫ И ИНГИБИТОРЫ КСАНТИНОКСИДАЗЫ И ИХ РОЛЬ В ЖИЗНЕДЕЯТЕЛЬНОСТИ КЛЕТОК .......................................... 77

~ 32 ~

3. ТЕХНИЧЕСКИЕ НАУКИ

Г․А. МЕЛИКЯН, ДЖ. Г. АРУТЮНЯН ЗАДАЧА ПОЛНОМОЧИЙ В ТЕРРИТОРИАЛЬНЫХ АВТОМАТИЗИРОВАННЫХ СИСТЕМАХ УПРАВЛЕНИЯ СПЕЦИАЛЬНОГО НАЗНАЧЕНИЯ ..................................................................................... 83

М. З. АКОПЯН, М. А.ОВАННИСЯН ПРИМЕР УПРАВЛЕНИЯ И СТАБИЛИЗАЦИИ ЛИНИИ ВИЗИРОВАНИЯ БЕСПИЛОТНЫХ ЛЕТАТЕЛЬНЫХ АППАРАТОВ ...................................... 91

4. ЭЭККООЛЛООГГИИЯЯ

М. P. АВАГЯН ОСОБЕННОСТИ ОПУСТОШЕНИЯ ЛАНДШАФТОВ НА ТЕРРИТОРИИ АРМЕНИИ ........................................................................................... 97 С. М. ГРИГОРЯН, Н. А. ГАСПАРЯН ПРОДУКТИВНОСТЬ МАСЛИЧНОГО ЛЬНА В УСЛОВИЯХ ГЕГАРКУНИКСКОГО МАРЗА РЕСПУБЛИКИ АРМЕНИЯ ....................... 103

5. ГГЕЕООГГРРААФФИИЯЯ,, ГГЕЕООЛЛООГГИИЯЯ ИИ ГГЕЕООЭЭККООЛЛООГГИИЯЯ

А. Р. АВАГЯН, Э. МОАДЖЕР ХАРАКТЕРИСТИКА ВАЖНЕЙШИХ ПРИНЦИПОВ ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ ЧЕЛОВЕКА И ПРИРОДЫ ................................................................... 111 Л. А. МКРТЧЯН ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ СОБЫТИЙНОГО ТУРИЗМА В МАРЗЕ ГЕГАРКУНИК ...................................................................................... 119

~ 33 ~

6. ИИССТТООРРИИЧЧЕЕССККИИЕЕ ННААУУККИИ

Г. М. АРУТЮНЯН СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫЕ ИЗМЕНЕНИЯ В ПРОВИНЦИИ НОВЫЙ БАЯЗЕТ В 1921-1929 гг. ....................................................................... 124

А. А. ПОГОСЯН О ХРОНОЛОГИИ КОВРА "ЕРАХОРАН" .............................................. 154

К. Х. АЙРАПЕТЯН ХРОНОЛОГИЯ И МЕТОДИКА ЕЕ ОБУЧЕНИЯ .................................... 167 М. С. КЕШИШЯН АРМЯНСКИЙ ШЛИМАН - АРУТЮН МНАЦАКАНЯН (К 110-летнему юбилею) .................................................................... 173

Д. К. МЕЛИКЕАН АРМЯНЕ АТРПАТАКАНА И АРМЯНСКАЯ ОСВОБОДИТЕЛЬНАЯ БОРЬБА ............................................................................................ 183

7. ЭКОНОМИКА

С. Г. АМИРХАНЯН ПРОБЛЕМЫ РАЗВИТИЯ ОБЩИН И ИХ ОСОБЕННОСТИ В РЕСПУБЛИКЕ АРМЕНИЯ .......................................................................................... 192 М. Н. ЕРГНЯН, Л. М. КУРШУДЯН, А. А. ЕРГНЯН, Г. А. ЕРГНЯН ВОЗМОЖНОСТИ ПРИМЕНЕНИЯ СИСТЕМЫ «РИСК – МЕНЕДЖМЕНТ» В ПРОЦЕССЕ УПРАВЛЕНИЯ БАНКОВСКИМИ РИСКАМИ ....................... 206

~ 34 ~

Г. А. ХАЧАТРЯН РОЛЬ ФИНАНСОВОГО ВЫРАВНИВАНИЯ В ОБЕСПЕЧЕНИИ ДОХОДОВ БЮДЖЕТА ОБЩИН ........................................................ 218 А. В. МАРДОЯН ПОРЯДОК ПРЕДОСТАВЛЕНИЯ ЛИЦЕНЗИИ НА НЕДРОПОЛЬЗОВАНИЕ В РЕСПУБЛИКЕ АРМЕНИЯ .................................................................... 227 А. М. БАГДАСАРЯН ПРОБЛЕМЫ РАЗВИТИЯ И РЕГУЛИРОВАНИЯ РЫНКА ЦЕННЫХ БУМАГ В РЕСПУБЛИКЕ АРМЕНИЯ .................................................................... 235 В. О. АРАКЕЛЯН, А. Ф. МКРТЧЯН НЕКОТОРЫЕ ВОПРОСЫ РАЗРАБОТКИ МОДЕЛЕЙ НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКОЙ КОНКУРЕНТОСПОСОБНОСТИ НОВОЙ ПРОДУКЦИИ .................................................................................... 246 А. К. СААКЯН, Н. Н. ПОКРОВСКАЯ МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЕ ПОДХОДЫ К АНАЛИЗУ ВЛИЯНИЯ ДЕНЕЖНО-КРЕДИТНЫХ И ВАЛЮТНО-ФИНАНСОВЫХ ОТНОШЕНИЙ НА МИГРАЦИОННУЮ ДИНАМИКУ ......................................................... 258 В. Т. НАЛЧАДЖЯН ОТНОСИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ УСЛОВИЙ ИПОТЕЧНОГО КРЕДИТА ..... 270 А. Ю. КАЗАРЯН АНАЛИЗ ФИНАНСОВОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ КОММЕРЧЕСКИХ БАНКОВ РА С ПРИМЕНЕНИЕМ НЕЙРОННЫХ СЕТЕЙ ............................................ 275 Р. О. МАРТИРОСЯН ОСОБЕННОСТИ СЕМЕЙНОГО БИЗНЕСА В КОНТЕКСТЕ МСП В АРМЕНИИ ........................................................................................ 283

~ 35 ~

С. С. БАГОЯН МОДЕЛИ ОПРЕДЕЛЕНИЯ ОПТИМАЛЬНОГО УРОВНЯ ДЕНЕЖНЫХ СРЕДСТВ ......................................................................................... 294

А. П. БАГИНЯН «АРМЕНИЯ ИНШУРАНС» СТРАХОВАЯ ООО КАК КОМПОНЕНТ СТРАХОВОГО РЫНКА РА ................................................................ 303 Д. Л. ТОРОСЯН ПЕРСПЕКТИВА РАЗВИТИЯ ГОСТИНИЦ В ГЕГАРКУНИКСКОМ МАРЗЕ .............................................................................................. 311 А. Р. БАРСЕГЯН ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ПРИНЦИПА РАЦИОНАЛЬНОГО ПОДХОДА В ЭКОНОМИЧЕСКОЙ ПОЛИТИКЕ РА ................................................. 320 Г. Г. МЕЛИКБЕКЯН ВНУТРЕННЯЯ СРЕДА ОРГАНИЗАЦИИ КАК ФАКТОР ВЛИЯНИЯ НА ПОВЕДЕНИЕ ЛЮДЕЙ ........................................................................ 332 В. Б. БОСТАНДЖЯН ПРОБЛЕМЫ РЕГИОНАЛЬНОГО УПРАВЛЕНИЯ И МЕСТНОГО САМОУПРАВЛЕНИЯ .......................................................................... 344 А. А. БАЯДЯН, В. М. КАРЧИКЯН ХРОНОЛОГИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ ФАКТИЧЕСКИХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ ГОСУДАРСТВЕННОГО БЮДЖЕТА ЗА 2008-2014 гг. ......................... 350 Р. Р. ЛАТЫПОВА РИСКИ КАК ПРЕДМЕТ ЭКОНОМИЧЕСКОЙ СОЦИОЛОГИИ .............. 360

~ 36 ~

К. Д. ВАРДАНЯН, А. А. ПЕТРОСЯН ОЦЕНКА ЭКСПОРТНОГО ПОТЕНЦИАЛА РА ..................................... 370

8. ФИЛОСОФСКИЕ НАУКИ

Г. Г. КАДЖОЯН ФИЛОСОФСКАЯ ЦЕННОСТЬ СПОРТА ............................................. 378 П. А. БАРСЕГЯН КУЛЬТ НЕБА В КИТАЕ .................................................................... 389

А. ИЕРОМОНАХ ГЕВОРГЯН РЕЛИГИОЗНЫЙ ФУНДАМЕНТАЛИЗМ: СУЩНОСТЬ И ВИДЫ ПРОЯВЛЕНИЯ (методологический анализ) ......................................... 398 Л. Э. АЛЕКСАНЯН НЕСКОЛЬКО РУКОВОДЯЩИХ ПРИНЦИПОВ, ОПРЕДЕЛЯЮЩИХ СИМВОЛ ...................................................................................... 414

Г. А. ДАВТЯН ПОПЫТКА ВЫДВИЖЕНИЯ НОВОЙ МОДЕЛИ КЛАССИФИКАЦИИ НАУКИ ......................................................................................... 422

9. ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ НАУКИ

В. Р. ГРИГОРЯН ВНУТРИЖАНРОВЫЕ ОСОБЕННОСТИ ПОДАЧИ РАССКАЗА В ПРОИЗВЕДЕНИЯХ И. БУНИНА И Г. МАТЕВОСЯНА ............................ 449 В. А. НЕРСИСЯН МЕСТО СЛОВООБРАЗОВАНИЯ В ИССЛЕДОВАНИЯХ ПО ГРАММАТИКЕ АРМЯНСКОГО ЯЗЫКА 5-10 ВВ. ........................................................ 459

~ 37 ~

С. А. ГРИГОРЯН ЛАТИНСКИЕ ЗАИМСТВОВАНИЯ В СРЕДНЕАРМЯНСКОМ ЯЗЫКЕ ..... 465

Н. В. ПАРОНЯН М. АСАТРЯН О РАЗЛИЧЕНИИ НАРЕЧИЕ-ПРИЛАГАТЕЛЬНОЕ И НАРЕЧИЕ-СУЩЕСТВИТЕЛЬНОЕ ........................................................................ 473

А. А. КАРИБЯН СИМВОЛИКА ВОДЫ В ЭПОСЕ «САСНА ЦРЕР» ................................. 481

Л. Х. КРЕДЖЯН ВИДЫ НАКАЗАНИЙ В НАРОДНЫХ ПРОКЛЯТИЯХ .......................... 490

С. О. КАРАПЕТЯН СИНТЕТИЧЕСКИЕ МОДЕЛИ СЛОВОСЛОЖЕНИЙ “СУЩЕСТВИТЕЛЬНОЕ ПЛЮС ГЛАГОЛ” В АРМЯНСКОМ И АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКАХ ............. 496

И. С. АСОЯН ЖЕНСКИЕ ОБРАЗЫ В ПРОИЗВЕДЕНИЯХ ОВ. ТУМАНЯНА ............... 505 Н. К. КАЗАРЯН, Л. В. НЕРСИСЯН ОБРАЗ СУРЕНЯНА В РОМАНЕ ВРТАНЕСА ПАПАЗЯНА «ЭММА» ........ 523

Т. А. АСОЯН, З. М. СТЕПАНЯН КЛАССИФИКАЦИЯ ЧАСТЕЙ РЕЧИ АРМЯНСКОГО ЯЗЫКА В ТРУДАХ МАНУКА АБЕГЯНА ............................................................................ 532 Г. А. МИРИБЯН О НЕКОТОРЫХ СИМВОЛАХ В АРМЯНСКОЙ И РУССКОЙ СВАДЕБНОЙ ТРАДИЦИЯХ .................................................................................... 541 Э. Р. АВАКОВА ДЕБАТЫ КАК СПОСОБ РАЗВИТИЯ КОММУНИКАТИВНОЙ КОМПЕТЕНЦИИ СТУДЕНТОВ НА ЗАНЯТИЯХ ПО РКИ В ВУЗЕ .......... 548

~ 38 ~

М. В. ОТРАДИН В ДВОЙНОМ ОСВЕЩЕНИИ. КОМИЧЕСКОЕ В РОМАНЕ И. А. ГОНЧАРОВА «ОБРЫВ» .................................................................... 556 С. А. ХАЧАТРЯН ОСНОВНЫЕ КОМПОНЕНТЫ И НАПРАВЛЯЮЩИЕ ДЕЙСТВИЯ РАЗРАБОТКИ ПРОГРАММЫ ............................................................. 574 А. А. МОВСЕСЯН СИНТАКСИЧЕСКИЕ, МОРФОЛОГИЧЕСКИЕ И СМЫСЛОВЫЕ ОСОБЕННОСТИ ОТНОСИТЕЛЬНЫХ ПРИЛАГАТЕЛЬНЫХ В АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКЕ ............................................................................................. 585

С. М. АВАГЯН, А. Ш. СУКИАСЯН АКТУАЛЬНОСТЬ ПРЕПОДАВАНИЯ ПРОФИЛЬНЫХ ПРЕДМЕТОВ НА ИНОСТРАННОМ ЯЗЫКЕ В МАГИСТРАТУРЕ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ ВУЗОВ ............................................................................................. 592 М. С. ИСРАЕЛЯН О НЕКОТОРЫХ ОСОБЕННОСТЯХ ЯЗЫКА РЕКЛАМЫ ...................... 598

Л. Н. САРОЯН ДЕЙКТИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ ВРЕМЕННЫХ СЛОВ LAST И ÚLTIMO В КОНТЕКСТЕ ..................................................................................... 607 Р. Л. ОГАНЯН О НЕКОТОРЫХ ОСОБЕННОСТЯХ ФРАЗЕОЛОГИЧЕСКИХ ЕДИНИЦ В ИСПАНСКОМ И АРМЯНСКОМ ЯЗЫКАХ ............................................ 613

С. Н. САРОЯН О ПРАГМАСЕМАНТИЧЕСКИХ ОСОБЕННОСТЯХ ИМПЛИЦИТНОГО ОТРИЦАНИЯ .................................................................................... 621

~ 39 ~

Л. Р. МЕСРОБЯН ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ПОЭТИЧЕСКОГО ТЕКСТА НА УРОКЕ НЕМЕЦКОГО ЯЗЫКА ............................................................................................. 629

А. Р. ЕГИАЗАРЯН, М. А. АВЕТИСЯН ДИАЛЕКТЫ ДРЕВНЕАНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКА ................................... 642

10. ЮРИДИЧЕСКИЕ НАУКИ

Г. Г. АКОПЯН, Р. Х. АКОПЯН СУЖДЕНИЕ О КОНСТИТУЦИОННЫХ ИЗМЕНЕНИЯХ 2015 ГОДА В РЕСПУБЛИКЕ АРМЕНИЯ ................................................................... 651

С. А. ХАЧАТРЯН ЕЩЕ РАЗ ОБ АВТОРСТВЕ “ЧАСТОПОВТОРЯЕМЫХ РЕЧЕЙ”։ ГРИГОР ПРОСВЕТИТЕЛЬ ИЛИ МЕСРОП МАШТОЦ ......................................... 670

А. С. АМИРЯН ПРАВОВОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ НАСЛЕДОВАНИЯ ПО ЗАВЕЩАНИЮ В РА ................................................................................................. 700

11. ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ И ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ НАУКИ

Л. Н. КУРКЧЯН, Н. А. АТАЯН ПРОБЛЕМА МОТИВОВ ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО САМООПРЕДЕЛЕНИЯ В ПОДРОСТКОВОМ ВОЗРАСТЕ .......................................................... 721

Г. Е. ОГАНЯН АРМЯНСКАЯ ОБЩЕСТВЕННО-ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ МЫСЛЬ О ТРУДОВОМ ОБРАЗОВАНИИ (2-АЯ ПОЛОВИНА 19-ГО ВЕКА–НАЧАЛО 20-ГО ВЕКА) .................................................................................... 729

~ 40 ~

А. С. САФАРЯН, А. Н. ДАДОЯН РAЗВИТИЕ ДЕТСКОГО ТВОРЧЕСКОГО МЫШЛЕНИЯ У УЧАЩИХСЯ В НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЕ С ПРИМЕНЕНИЕМ СОВРЕМЕННЫХ МЕТОДОВ ОБУЧЕНИЯ ....................................................................................... 739 А. В. ДАВТЯН СОЦИАЛЬНО-ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ И ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ МЕХАНИЗМЫ НОВОБРАНЦЕВ В АРМИИ ................................................................ 754

О. А. КАЗАРЯН ПЛАНИРОВАНИЕ УРОКА КАК ПРЕДПОСЫЛКА ЭФФЕКТИВНОГО ОБУЧЕНИЯ ....................................................................................... 767

А. Х. ХАЧИКЯН РАЗВИТИЕ МЫШЛЕНИЯ У РЕБЕНКА В НАЧАЛЬНЫХ КЛАССАХ В ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИЯ ШАХМАТАМ ................................................. 776 Г. Р. САРКИСЯН ОБ ОПЫТЕ ПРИМЕНЕНИЯ МЕТОДА ДИСКУССИИ В ВУЗЕ В ПРОЦЕССЕ ИЗУЧЕНИЯ КУРСА “ТЕОРИЯ ПЕРЕВОДА” ........................................ 785

Г. Р. САРКИСЯН ОБ ОПЫТЕ ПРИМЕНЕНИЯ ЭЛЕКТРОННЫХ УЧЕБНЫХ МАТЕРИАЛОВ ПРИ ОБУЧЕНИИ РУССКОМУ ЯЗЫКУ СТУДЕНТОВ ЮРИДИЧЕСКОГО ОТДЕЛЕНИЯ ГУМАНИТАРНОГО ФАКУЛЬТЕТА ГГУ ........................... 799

41

25-ЛЕТИЕ НЕЗАВИСИМОСТИ РЕСПУБЛИКИ АРМЕНИЯ

В. Г. ТУНЯН Доктор исторических наук, профессор,

преподаватель ГГУ

21 сентября 1991 г. в Армении, в условиях разложения СССР, был проведен референдум о независимости. 94,99% населения ответило“Да”, спустя два дня – 23 сентября Республика Армения была провозглашена самостоятельным государством. Провозглашена правопреемственность с I-й Республикой, что проявилось в утверждении ее трехцветного флага и гимна “Мать Родина”. 1

Первым президентом III Республики на выборах 16 октября 1991 г. стал Левон Тер-Петросян. 8 декабря 1991 г. прекратил существование СССР, бла-годаря Беловежскому соглашению руководства Белоруссии, Украины и России, а вместо него 21 декабря в Алма-Ате был создан Союз независимых государств (СНГ) из 11 государств.

10 декабря 1991 г. Нагорно -Карабахская автономная область в составе Азербайджана, заявившая о выходе из состава СССР 29 августа, на основе советского правопорядка, также провела референдум о независимости, который поддержало 99,9%участников голосования (108.736).218 января 1992 г. Верховный Совет НКР, председателем которого был избран А. Мкртчян, принял “Декларацию о государственной независимости НКР”. Азербайджан не признал итоги референдума.3

В итоге возникло два политических процесса: с одной стороны возникли два армянских государства:де-юре -Республика Армения и де-факто - Нагорно-Карабахская (Арцах) республика, а с другой стороны, Азербайджан развязал Карабахскую войну.

1 Армения (Республика Армения). - http://www.sarbel.ru/armeniya; Армения. - / http:/ / historyam.ru/index/armenija/0-55 2 Заргарян Р.Современная международная практика урегулирования этнополити- ческих конфликтов. - forum.barev.net/threads/.2888/ 3 Барсегов Ю. Международное признание статуса Карабаха как спорной террито- рии.- http://www.karabakh-open.com/src/index. ... 5&nid=8557

42

Для урегулирования карабахского конфликта США поддержал план спецсоветника госдепартамента П. Гобла, предусматривающий размен НКР на Мегринский коридор. План был отвергнут, поскольку означал размен одной армянской территории на другую. Помимо этого Республика Армения лишилась бы границы с доброжелательным Ираном и оказалась бы с трех сторон в окружении агрессивных тюркоязычных соседей - Турции и Азербай-джана.1 Война закончилась Бишкекским перемирием в 1994 г. Под контролем второй армянской государственности оказалось 20 тыс. кв. км. В этих усло-виях была усилена интеграция Арцаха с Республикой Армения.

Вопросы внешней безопасности обеспечивает Организация договора о коллективной безопасности (ОДБК), куда Армения вошла с 15 мая 1992 г., которая с 2 декабря 2004 г. имеет статус наблюдателя в генассамблее ООН2. Наши соседи - Грузия и Азербайждан отказались от этого договора с 1999 г. и в военной сфере кооперируются с НАТО и Турцией.3 Совместные сессии ОДБК, в том числе и под руководством президента Республики Армения, затрагивают актуальные проблемы международных отношений.4 В состав ОДБК сегодня входят шесть стран - Российская федерация, Беларусь, Казахстан,Армения, Киргизия и Таджикистан.5

Становление III Республики Армения происходило в трудных условиях. Имелось 300 тыс. беженцев из Азербайджана. Было начато строительство рыночной экономики. Колхозы и колхозное крестьянство были упразднены , а взамен создано было 300 тыс. частных владений. Была осуществлена приватизация. В результате объем промышленного производства 1993 г. составил одну шестую часть 1987 г., а национальный доход - 15%. Проведена административно-территориальная реформа. Республика Армения поделена на десять марзов и город Ереван (имеющего статус марза). Марзы состояли из

1 Пол Гобл:”Россия сорвала переговоры Алиева и Кочаряна”. -http://haqqin. az/ news / 34996 2 Узбекистан снова выходит из состава ОДБК…- http://pro100news. info/poli tika/ 3 Давид Шахназарян. Армения остается форпостом России. - http://news.day.az/ armenia/27379.html 4 Путин: На заседании СК ОДКБ в расширенном составе обсуждены ключевые во- просы - http://news.am/rus/news/303268.html 5 Генсек ОДБК готов предоставить миротворцев для Украины. - http://www. anews. com/ ru/post/19734415/?innercatid=52&utmreferrer=http%3A%2F%2Fy

43

городских и сельских общин. Была изменена социальная структура общества. Появились новые классы - предпринимателей и единоличных крестьян, возникло плюралистическое общество. Стали возникать такие региональные отделения новых политических партий в районах республики как АЖМ, Респу-бликанская и другие. С 2004 г. партии обязаны были быть иметь партийные организации по крайней мере на одной трети территории республики.В поли-тической системе управления использовались модели парламентского, президентского и смешанного правления, Произошел переход от ополченских вооруженных сил к регулярной, кадровой и организованной армии.1

Внутренние трудности развития обусловили решение президента Тер-Петросяна о запрете деятельности партии “Дашнакцутюн”. На выборах в сентябре 1996 г. фактически победила оппозиция во главе с Вазгеном Ма-нукяном. Для стабилизации положения Тер-Петросян оперся на руководство Нагорного Карабаха, но затем в феврале 1998 г. подал в отставку.

Вторым президентом в марте стал Роберт Кочарян, исполнявший до того обязанности премьер-министра. Была восстановлена деятельность партии “Дашнакцутюн”. 27 октября 1999 г. были убиты премьер-министр и спикер Национального собрания Карен Демирчян и Вазген Саргсян. Республиканская партия последнего стала руководящей политической силой в обществе.

Либерализация общества восстановила статус армянской апостольской церкви в Армении, которой стали возвращать культовые здания и храмы. В 2001 г. праздновали 1700-летие принятия христианства. Церковь стала вновь играть роль духовно-национального института. Имея приходы в 116 госу-дарствах она концентрировала политический, экономический и духовный потенциал диаспоры, что обеспечивает разветвленность деятельности в качестве “сетевого государства” глобальном мире. Характеристикой “сетевого государства” данного типа являются: наличие духовного центра - Эчмиадзин, концепцию (христианство), Евангелие, патеристика. Есть еще и два важных качества - сетевая структура, действующая уже более 100 лет и тради-ционализм. История армянской церкви стала учебным предметом в школах.Фактультативно был введен предмет христианской этики.

В период двухкратного президенства Р. Кочаряна произошла экономи-ческая и политическая стабилизация в обществе. Ежегодные темпы роста со-

1 Армения (Республика Армения). - http://www.sarbel.ru/armeniya/

44

ставили около 17% в год.Армения - одна из малочисленных стран СНГ, которой удалось за время с 2000 – 2008 гг. удвоить ВВП.В валовой добавочной стоимости (ВДС) рост строительства за это время составил с 16,2 до 34,9% ,но доля сельского хозяйства сократилась с 25,5 до 17,7%, а обрабатывающей промышленности - с 18,5 до 9,3%. Рост промышленности произошел за счет цветной металлургии, горнодобывающей, ювелирной промышленности и промышленности строительных материалов. В депрессии оказались машиност-роение, химия и легкая промышленность. В 2008 г. третьим президентом стал Серж Саргсян. Однако спустя год, с осени 2009 г. республика оказалась в тисках мирового экономического кризиса, который периодически продолжается до сих пор.

В 2015 году прирост валового национального продукта составил 3% за счет роста сельского хозяйства и промышленности. Сам рост сельскохозяйственной продукции (11,6%), по сравнению с 2014 г., составил 15%.1 Важным достижением стал выход на рубеж 53% производства пшеницы. Ее было получено 369 тыс. т., превзойдя на 9,2% 2014 г.2 Рост в промышленности составил 4,6%.3 При этом за январь -сентябрь 2015 г. закрылось 7639 предприятий, а открылось 13131. Из них 96% закрывшихся составляют индивидуальные предприятия, а из открывшихся - около 80%.4 Развитие получил туризм: 2010 г. -558 тыс. а в 2015 г. -1,2млн.

За счет политической напряженности с Турцией и Азербайджаном, сказывающаяся на экономке, возникла массовая миграция населения. В 2008 г. создано Министерство диаспоры Республики Армения для обеспечения взаимодействия диаспоры с Отчизной. Учитываются политэкономический и социальный уровни развития, разрабатываются и внедряются соответствующие программы. Главные задачи: 1. “Армения - родина всех армян, где бы они ни проживали. 2. Армянами признаются те, кто

1 2015 год выдался удачным для сельского хозяйства Армении. - http://www yerkra- mas.org/article/99320/2015 2 Минсельхоз: Армения кормит себя пшеницей уже на 53%. - http://www.yerkramas. org/article/99495 3 Овик Абрамян упорно видит экономический рост. - http://armtoday.info/default.asp? Lang= Ru&NewsID=140511 4 За 9 месяцев 2015 г. на 3 закрывшихся предприятий в Армении открылось 5 с лиш- ним - http://www.yerkramas.org/article/99375/

45

ощущает себя таковыми.3. Армяне диаспоры могут и должны заниматься в Армении бизнесом и получать заслуженную прибыль. 4. Каждый армянин должен быть максимально интегрирован в общество страны проживания, сохраняя свою этническую особенность и приверженность национальным ценностям. 5. Законодательство Армении должно быть изменено таким об-разом, чтобы права армян диаспоры в Армении по возможности расширились. 6.Министерство диаспоры РА - государственный инструмент с соответствую-щими полномочиями. 7. Формула работы с диаспорой - “узнавать, доверять, сотрудничать”.1

Отметим, что согласно всероссийской переписи населения 2010 г. в Российской федерации проживает 1 млн. 138 тыс. армян, хотя католикос Гарегин II и эксперты указывают цифру в 2,5 млн. армян.2 Примерно 90% трудовых мигрантов из Армении выезжают в Россию. В среднем в докризисный период один мигрант переводил до 2 тыс. долл. в год. Чистый приток частных тран-сфертов в 2010 г. составил 1,15 млрд. долл., что было эквивалентно примерно 4/5 доходной части бюджета, или 14% ВВП3. Общее количество трансфертов в 2014 г. составило 2,2 млрд. долл., а в 2015 г. - 1,5 млд. долларов.4

С 10 октября 2014 г. Армения стала осуществлять экономическую интеграцию с Евразийским экономическим союзом (ЕАЭС),5 причем армянский бизнес получил возможность в течение двух лет работать на основе национального законода- тельства, прежде чем перейти к техническим регла-ментам ЕАЭС.6 Интеграция обеспечивает свободу перемещения капиталов,

1 Министр диаспоры Армении. Семимиллионная диаспора поддерживает тесные связи с родиной. - ajtun.am/ 2 Верховный Патриарх и Католикос всех армян Гарегин II посетил храм- часовню Русской Православной Церкви в Турку (Финляндия). - https:// mospat.ru/archive/ 7118-1.html 3 Общая экономическая информация Армения.-http://www.am.spinform.ru/ekonomics. html 4 Ущерб от невступления Армении в ЕАЭС составил бы примерно миллиард долла- ров. - http://www.yerkramas.org/article/99443 5 Минасян С.Армения у Евразийский союз:конец интриги. - http://www. centrasia.ru/ news2.php?st=1412786760 6 Армянскому бизнесу отводится дополнительно 2 года на подготовку продукции

46

товаров и рабочей силы внутри союза. Принятое решение имеет кроме экономической составной, также политическую в системе отношений Армении с Россией и Азербйджаном.1 В целом, интеграция должна обеспечить развитие Армении.2

С точки зрения сохранения национальной идентичн