PROCJENA POJEDINIH SPOSOBNOSTI KOD DJECE S POSEBNIM

OBRAZOVNIM POTREBAMA - uputstvo za defektologe-  

- opšti defektološki dijagnostički postupak

Jelena Šipka, stručni savjetnik

Opservacija djece sa posebnim potrebama

- defektološki pristup-

 

Dok medicinska i psihološka dijagnostika analiziraju pojave koje ih interesuju u odnosu na stanje bioloških i psihičkih funkcionalnih sistema ličnosti, dotle defektološka dijagnostika svoju procjenu usmjerava u odnosu na očekivane mogućnosti ličnosti u socijalnom polju .

Na taj se način sva tri dijagnostička metoda nadopunjuju .

U okviru potrebe za uključivanjem u širu društvenu sredinu neophodno je da svako dijete bude «obradjeno» u okviru medicinske, defektološke, psihološke i pedagoške dijagnostike radi usmjeravanja jednih prema drugima, a u zajedničkom cilju da se na najbolji mogući način pomogne djetetu koje ima probleme .

U defektološkoj opservaciji, «obradi» djece sa smetnjama u razvoju treba ići sljedećim redom:

1. Opšti podaci (ime i prezime, pol, mjesto rođenja...) 2. Posmatranje-inspekcija (spoljnji izgled, način govora, način ponašanja ...) 3. Anamneza i upitnici (trudnoća, porod, vrijeme nakon rođenja...)4. Procjena pojedinih sposobnosti – odrediti nivo zrelosti djeteta u odnosu na uzrast i postojeće stanje. Obavlja se navedenim redom: psihomotorika, lateralizacija, praksija, gnozija, govor, saznajna organizovanost, motivacija i ponašanje djeteta (testovne defektolške procedure)5. Nakon dobijenih rezultata defektolog daje mišljenje, preporuke i predlaže mjere za tretman i obrazovno-vaspitni rad (edukaciju i rehabilitaciju) u saradnji sa nastavnikom, pedagogom, psihologom, roditeljima... 6. Otvara se dosije i ostvaruje puna saradnja svih učesnika u timu.

Opisom pojedinih sposobnosti kao što su motorika, praksija, lateralizacija, gnozija, govor, ponašanje defektolog obavlja opis određenih pojavnih oblika kojima dijete organizuje svoje aktivnosti u socijalnom polju. Preko ovih opisa uočavamo eventualne probleme kao što su neusklađenost ili nedograđenost djetotovih sposobnosti.

Svaki segment u defektološkoj dijagnostici i procjeni je veoma bitan jer baš on može ukazati na probleme koje ispitanik ima.

Instrumentima opšte defektolološke dijagnostike ulazi se dublje u kliničku sliku koja je neophodna za postavljanje rehabilitacionog programa ili za dublje kliničko istraživanje same pojave, kao i za struktuiranje vaspitno-obrazovnog rada i posebnih postupaka u radu prilagođenih mogućnostima djeteta.

I PROCJENA ORGANIZOVANOSTI PSIHOMOTORIKE         PROCJENA PSIHOMOTORIKE DONJIH EKSTREMITETA

-   opis hoda (ujednačen, stabilan, pravolinijski)-   sposobnost usklađivanja hoda po ritmu-   posturalna organizovanost (skakutanje, stajanje, na lijevoj nozi-   uspješnost trčanja i poskakivanja u mjestu (trčanje u mjestu uz podizanje koljena, trčanje u mjestu poskakivanje na jednoj nozi) 

         PROCJENA PSIHOMOTORIKE GORNJIH EKSTREMITETA

-    procjena vizuomotorne kontrole (manipulacija igre praćenje pogledom pokreta ruku...)-    manipulativna spretnost ruku (nizanje kuglica na žicu... navijanje matice na vijak do kraja...)-    diferenciranost motorike prstiju (ispitanik podiže prst koji mu se pokaže, širi prst po prst od palca do malog prsta)

        PROCJENA MOGUĆNOSTI KONTROLE MOTORIKE TIJELA U CJELINI

-     kontrola motorike u mirovanju stoji mirno ispruženih ruku pored tijela, zatvorneih očiju jedan minut...

-     kontrola motorike u mirovanju uz brojanje (BIŠE) kontrola motorike uz guranje

        PROCJENA MOGUĆNOSTI ODRŽAVANjA RAVNOTEŽE TIJELA

-         procjena održavanja ravnoteže pri hodu i stajanju-         procjena ravnoteže na jednoj nozi-         procjena ravnoteže probom ''VAGA''         PROCJENA KOORDINACIJE POKRETA

-         procjena koordinacije gornjih ekstremiteta -         procjena koordinacije gornjih i donjih ekstremiteta procjena koordinacije gornjih i donjih ekstremiteta po ritmu

II DOMINANTA LATERALIZACIJA-         Upotreba dominantne lateralizacije gornjih ekstremiteta-         Gestualna lateralizacija gornjih ekstremiteta-         Dominantna lateralizacija vida-         Dominantna lateralizacija sluhaProcjena dominante lateralizaicje donjih ekstrmeiteta

III PRAKSIČKA ORGANIZOVANOST

-         procjena melekinstičke praksije-         procjena organizovanosti praksije muskulature lica-         procjena organizovanosti idsmotorne praksije-         procjena organizovanosti idsatorne praksije-         procjena organizovanosti konstruktivne praksije procjene kvaliteta lineacije

IV GNOSTIČKA ORGANIZOVANOST

(sposobnost ličnosti da prepozna oblike, simbole i značenje pojava koja se opažaju čulima)

-         poznavanje dijelova tijela-         poznavanje lateralizovanosti na sebi i drugom-         procjena doživljaja tijela u prostoru-         procjena opažanja odnosa u prostoru i predstavnog prostora-         test reprodukcije modela štapićima – STICK test procjena doživljavanja i opažanja vremena

V PRAKTOGNOSTIČKA ORGANIZOVANOST

- test imitacije pokreta  VI PISANI GOVOR

-  procjena grafomotornog čina -  skraćena procjena pisanja kod grafomotornog čina - procjena zrelosti rukopisa - procjena disgrafičnosti rukopisa

VII SAZNAJNA ORGANIZOVANOST

-         rano djetinjstvo (do tri godine)-         djetinjstvo (do sedme godine)-         mlađi školski uzrast

VIII PROCJENA GOVORA

-         opis glasa-         ritam i tempo-         opis artikulacije-         pasivni govor-         aktivni govor-         leksičke sposobnosti-         pravopisni nivo rukopisa – disortografija-         semantički nivo-         procjena kognitivnog i jezičkog razvoja – test slobodnih asocijacija

IX PROCJENA PONAŠANjA

-         porodična ponašanja u porodici-         porodična anamneza i atmosfera-         procjena ponašanja djece mlađeg školskog uzrasta 

X PROCJENA SPOSOBNOSTI PO GANZBERGU U OPŠTOJ DEFEKTOLOŠKOJ DIJAGNOSTICI

( Vidjeti – Praktikum opšte defektloške dijagnostike )