HYRJE E SHKURTËTBiznis plani i ndërmarrjes,parimisht duhet të ketë atë përmba-

jtje e cila do të kënaq kriteret elementare të kërkuara nga menaxhme-nti i ndërmarrjes,nëse ai është i themeluar,ose të pronarit të saj.Pra,aisi mjet për të menaxhuar më lehtë, më mirë dhe me efikasitet më të lartë ,duhet të përfshij të gjitha fazat e riprodhimit në ndërmarrje,dukefilluar nga kapacitetet e instaluara teknike prodhuese,që paraqesin fuqinë prodhuese dhe pikënisjen për biznisplan,duhet të pasohet meplanin e shitjes si objektiv(synim)programor,e ndoshta pikë qendroree planit,sepse të gjitha transankcionet të tjera ekonomike/biznisore dotë varen prej saj.Pra,kapacitetet prodhuese në një anë,si dhe tregu i shitjës në anën tjetër,janë faktorë përcaktues të vëllimit,strukturës dhedinamikës(mujore dhe periodike) të biznis-planit.

Me fjalë të tjera ,mundësia e prodhimit dhe mundësia e shitjësjanë faktorët limitues(kufizues)dhe përcaktues të planit të biznisit.Ngakëto dy grupe faktorësh,që veprojnë njëkohësisht dhe në ndërvarësi,dotë përcaktohet tërësia e biznisplanit.Dihet në parim(parimisht)se asgjënuk prodhohet për depo,por për treg të shitjës(për konsumator).Plani ibiznisit niset nga kapaciteti prodhues,por varet nga tregu i shitjes,i cilimanifestohet(shprehet)tek vëllimi,struktura dhe vlera e tij.Mirëpo çdofazë në riprodhim normal të ndërmarrjes e ka rëndësinë e saj dhe si tëtilla duhet të parashihen në te ,si në kuptimin sasior dhe vleror.

Nëse e thjeshtësojmë akoma më shumë,del përshtypja se biznis-plani i ndërmarrjes,duhet të e përpunoj në detaje tërësinë e nevojave që dalin nga blerja e faktorve të prodhimit(inputeve),në varësi të plotëme planin e prodhimit dhe të shitjes,që nga përvoja e ndërmarrjes do të dihen përafërsisht.Kjo varet nga vitet e mëparme afariste ,si dhe ngaambiciet afariste të vitit në vijim(planifikues).Nga këto nevoja mund të planifikojmë shpenzimet e tëra të ndërmarrjes për vitin vijues afarist,që në esencë paraqet problematikën e tërë të fazës së blerjës.Kjo fazë për nga sasia,struktura dhe vlera duhet të ketë atë dinamikë të përafërt të cilën do ta ketë faza e prodhimit dhe ajo e fundit faza e shitjes.Pra,këto tri faza të riprodhimit(blerja, prodhimi dhe shitja) në çdo plan biznisi të ndërmarrjes duhet të trajtohen njëkohësisht dhe nëndërvarësi të plotë,si të pandara.Vetëm ashtu do ti përfshijmë të gjithapikat më të rëndësishme të punës që priten të kryhen(bëhen)në vitin epunës që e planifikojmë.Varësisht prej shitjës të realizuar më parë,sidhe shitjës që e pretendojmë në vitin afarist në vijim(për të cilin jemi

0

duke bërë biznis-planin),do të varet plani i prodhimit,e nga ky plan do të përcaktohet plani i blerjës.Të gjitha segmentet përbërëse(ndërtuese)të një plani biznisor,ndërtohen mbi bazat e informatave të siguruara nga vitet paraprake të punës të subjektit konkret ekonomik,ose të sigu-ruara nga shpenzimet e planifikuara si të pritura nga kalkulimet e shu-mëta individuale të produkteve të gatshme,që do të prodhohen atë vit.

Këto detyra që dalin rreth biznis-planit,teknikisht(praktikisht)dotë i përpunoj shërbimi(sektori)për plan dhe analizë i ndërmarrjes,dukebashkpunuar me shërbimet të tjera në ndërmarrje,siç janë shërbimi iblerjes dhe shitjës,shërbimi financiar dhe udhëheqësi i prodhimit.Për ta përpiluar(bërë)një plan të biznisit(vjetor),është e nevojshme që këtoshërbime të i njohin detyrat e veta konkrete.Ato duhet të vlerësohen sinë sasi,llojshmëri(strukturë) dhe në vlerë.

Secili sektor(shërbim)duhet ti planifikoj detyrat e veta,duke bërë planet e tyre parciale,që bazuar në to ,bëhet plani i biznisit i tërë.Kjo metodë veprimi zbatohet nëpër ndërmarrjet e një organizimi të tillë me më shumë shërbime(sektor).Kurse në kushtet e organizimit më të ulët,ku nuk kemi shumë shërbime(sektor)në ndërmarrje,atëhere të gjitha përgaditjet teknike duhet ti bëjë një shërbim i vetëm.

MAKRO FILTERI

1. Ndërmarrja për prodhimin e qelqit.2. Ndërmarrja për prodhimin e letrës.3. Ndërmarrja për prodhimin e ambalazheve.4. Ndërmarrja shërbyse shumicë-pakicë.5. Ndërmarrja për sigurimin e automjeteve.6. Ndërmarrja për shitjen dhe montimin e raftëve.7. Ndërmarrja për prodhimin e lëngjeve të pagazuara.

1

Ndërmarrja Kërkesa Personeli Paisjet Lënda e parë

Totali

Nd.për prodhimin e qelqit

3 4 4 3 14

Nd.për prodhimin e letrës.

4 4 3 4 15

Nd.për prodhimin e ambalazheve.

3 3 4 4 14

Nd.për shërbyse shumicë-pakicë.

3 2 2 4 11

Ndërmarrja për sigurimin e automjeteve

4 2 3 2 11

Ndërmarrja për shitjen dhe montimin e raftëve

3 3 4 4 14

Ndërmarrja për prodhimin e lëngjeve të pagazuara.

5 6 5 6 22

2

MIKROFILTERI

1.

1.Mikrofilteri :eshte nje analize e cila behet per percaktimin e ndermarrjes e cila eshte me profitabile dhe qe jepe mundesi me te medha per tu marre me te.

SWOT ANALIZA

-PËRPARSITË-(STRENGTHS)-

-Student -Komikativ -Aftesi menaxhuese -Iniciator -Njohja e kompjuterit -MANGESITE-(WEAKNESSES)-

-Pervetesimi i gjuheve te huaja -Mos njohja e tregut

-MUNDËSITË-(OPPORTUNITIES)-

-Perkrahja familjare -Studime paseuniversitare -Kualifikimi ne shoqeri -Afetesia per te udhehequr nje biznes -Sipermarres

-KËRCENIMET-(THREATS)-

-Konkurenca -Rastet e jashtezakonshme

3

SWOT ANALIZA

-PËRPARSITË-(STRENGTHS)-

-Student -Komikativ -Aftesi menaxhuese -Iniciator -MANGESITE-(WEAKNESSES)-

-Pervetesimi i gjuheve te huaja -Mos njohja e tregut

-MUNDËSITË-(OPPORTUNITIES)-

-Perkrahja familjare -Studime paseuniversitare -Kualifikimi ne shoqeri -Afetesia per te udhehequr nje biznes -Sipermarres

-KËRCENIMET-(THREATS)-

-Konkurenca -Rastet e jashtezakonshme

4

5

6

SWOT ANALIZA2

-PËRPARSITË-(STRENGTHS)-

-Kualiteti i paisjes teknike. -Kualiteti ne kuadro profesinale. -Çmimet ne perputhje me cilësinë. -Uji shumë cilsorë dhe i mjaftushëm.

-MANGËSITË-(WEAKNESSES)-

-Larg qendrave urbane të mëdha. -Prodhimi i bazuar ne inportin e lëndës së parë.(nga vendet e largeta )

-Mungesa e lëndës së parë vendore ,faktor për ngritjen e kostos së produktit.

-Mungesa e energjisë elektrike.

-MUNDËSITË-(OPPORTUNITIES)-

-Mundësit të mira për afarizëm të suksesshëm -Ka emër te mirë ne treg ,që reflektohet me plasman të produktit -Ka solventitet të rregullt ndaj detyrimeve -Ka shpejtësi të rregullt të qarkullimit të mjetëve. -KËRCENIMET-(THREATS)-

-Varfëria e shprehur ne tregun e shitjes -Konkurenca nga prodhuesit tjerë të degës -Çmimet më të ulta të konkurencës.

KONKRETIZIMI I DETYRAVE NË BIZNISPLAN

7

NTP”FRUTTI”-REÇAN/PRIZREN

2.S( 2.SWOT-i është një prej metodave i cili më së shumëti përdorohet në analizimin e faktorëve të planifikimit. SWOT paraqet shkronjat e para të katë fjalëve në anglishte. FUQITË ( Strengths), DOBËSITËE (Weaknesses),RREZIQET(Threats) dheORJENTIMET( Opportunites).

Biznis-plani i NTP”FRUTTI”-Reçan/Prizren,për vitin e pu-nës(afarist) 2006,në tërësinë e tij duhet të përfshij këto plane parciale:

A. BIZNIS-PLANI NË TREGUES FIZIK(NATYRAL)

1.PLANI I KAPACITETEVE PRODHUESE TË INSTALUARA;-Planin e kapaciteteve prodhuese të instaluara,i detajizuar sipas linjave prodhuese veç e veç,i shprehur në njësi produkti për orë/ditë dhe vit.Kështu do të dihet kapaciteti prodhues për tërë vitin,por edhe për muaj,javë dhe ditë.Ky kapacitet nxirret nga dokumentacioni teknik i paisjes teknike,në kuptimin teknik. Kurse praktikisht kapaciteti prodhues,varet nga natyra e

prodhi it,mundësitë reale të ndërmarrjes dhe mënyra e angazhimit të tij në prodhim(varësisht se çfarë prodhohet).P.sh.kapaciteti pro dhues tek lëngjet natyrale është më i lartë,se sa tek qumështi, sepse natyra teknologjike e përpunimit të tyre ndryshon.Tek qumështi kapaciteti prodhues i të njajtës linjë prodhuese është më i vogël se tek lëngjet natyrale,për shkak të veprimeve tek- nike-teknologjike më të mëdha tek qumështi,ku pastrimi i pai- sjes teknike kërkon së paku 3(tri)orë pune brenda 16 orëve. Këtu shihet mundësia teknike e prodhimit vjetor.

2.PLANI I BLERJËS(FURNIZIMIT) -Përpilohet(bëhet)në varësi të plotë me planin vjetor(mujor)të shitjes dhe prodhimit.Teknikisht bëhet për të gjitha blerjet veç e veç,kurse mblidhen vlerat e veçanta për të ditur vlerën e tërë.

Konkretisht do të dukej kështu(p.sh.): Tabela 1.N.r. Emërtimi(elementet) Sasia Çmimi bl. Vlera(EUR)1. Lënda e parë1.1.Koncentrat portokalli1.2.Koncentrat molle1.3.Koncentrat rrushi1.4.Pure pjeshke1.5.Pure molle1.6.Pure dardhe ...etj.

Lënda e parë gjithsej 1 500 000

2. Materiali ndihmës

8

3

2.1.Aromë pjeshke2.2.Aromë dredhëze2.3.Aromë dardhe2.4.Emulzion pjeshke2.5.Limon toz2.6.Vitaminë-C...etj.

Mater.ndihm.gjithësej 500 0001. Ambalazha(Combibloc)3.1.Ambalazhë lit.pjeshkë3.2.Ambal.lit.dredhëz3.3.Ambal.lit.vishnje3.4.Ambal.lit.qumësht ...etj.

Ambal.lit.gjithësej 800 0002. Kuti kartoni(1/12)4.1.Kuti kartoni për lëngje4.2.Kuti kartoni për qumësht...etj.

Kuti kart.gjithësej 300 0003. Najllon(Folie polietileni)5.1.Najllon për pako5.2.Najllon për paleta

Gjithësej najllon 200 0006. Material tjetër 200 000

GJITHËSE PLANI I BLERJËS (vlera e tërë) 3 500 000

3.Vërejtje:Kjo tabelë është shumë më e ndërlikuar në praktikë,por për ne si shembull shkollor, është e mjaftueshme,sepse mjafton të na informoj mbi mënyrën e trajtimit(qasjes formale përllogaritare).Ngakjo pasqyrë tabelare i sigurojmë masën kryesore të shpenzimeve,apomasen kryesore të të dalave në kuptimin financiar.

93.Ky materieal eshe siguruar nga ndermarrja “Frutti”.

Tabela 2.3.PLANI I PRODHIMIT -konkretisht do të dukej kështu(p.sh.)

N.r. Llojet e produktit Nj.m. Sasia Çmimi shit. Vlera1. Lëngjet litërshe 1/121.1.Pjeshkë 100 000 7 700 0001.2.Dredhëz 100 000 7 700 0001.3.Mollë 100 000 7 700 0001.4.Vishnje 100 000 6,5 650 0001.5.Portokall 100 000 7,5 750 000

Gjithësej lëngje lit. 600 000 3 500 0002. Lëngje të vogla 1/272.1.Pjeshkë 100 000 3,8 380 0002.2.Dredhëz 100 000 3,8 380 0002.3.Mollë 50 000 3,8 190 0002.4.Vishnje 50 000 3,8 190 0002.5.Portokall 50 000 3,8 190 000

Gjithësej lëngje 0,25lit 360 000 3,8 1 330 0003. Qumësht litërsh 1/12 50 000 6,5 325 0004. Lëngje në shishe 0,25 lit. 1/284.1.Pjeshkë 10 000 10 100 0004.2.Dredhëz 10 000 10 100 0004.3.Mollë 10 000 10 100 0004.4.Vishnje 10 000 10 100 0004.5.Portokall 10 000 10 100 000

Gjithësej lëngje në shishe 50 000 10 500 0004. Qumësht me shtesa 0,25lit. 1/274.1.Qumësht me çokolatë 2 000 5 10 0004.2.Qumësht me dredhëz 1 000 5 5 0004.3.Qumësht me vanilë 1 000 5 5 000

Gjithësej qum.me shtesa 4 000 5 20 0001-4 Produkti i tërë i gatshëm 5 675 000

4.Vërejtje:Prezentimi tabelar në praktikë do të ishte më i ndërlikuar,pornë aspektin formal është i ngjashëm me këtë.Për ne është e vlershmepër këtë moment vetëm aspekti formal i trajtimit(përllogaritjeve).

10

4

4.PLANI I SHITJES

Praktikisht si plan i shitjes,do të na shërbente vet plani i bërë iprodhimit,i shoqëruar(plotësuar)me masën e stoqeve/rezervave tonakalimtare nga viti paraprak në vitinxfc vijues(planifikues).

Parimisht,çdo ndërmarrje në përgjithësi,kurse edhe NTP“FRUTTI” në Reçan në veçanti,për bazë të planit të shitjes do tëpërdor(merr) vetë planin e prodhimit,sepse ky plan (i prodhimit)është i përpiluar(bërë)mbi ambiciet dhe mundëësitë reale të shitjesqë edhe formalisht duhet të buroj prej saj.Pra,këto dy plane parciale(i prodhimit dhe i shitjes)mund të jenë shumë të përafërta,si në sasiashtu edhe në strukturë(llojshmëri).

Biznis plani nuk paraqet një mjet të ngurtë të parashiqimit tëbiznisit të ndërmarrjes,që do të thotë mund dhe duhet të ndryshoj nëvarësi prej rrethanave objektive mbi të cilat si i tillë ndërtohet.Pra,aimund të zgjërohet ose të reduktohet(zvoglohet).

Shërbimi(sektori)i shitjes i ndërmarrjes,për ta shitur(realizuar)tërë masën e planifikuar të prodhimit,duhet ta parashiqoj(planifikoj)shitjen,duke e bërë një plan të detajizuar,ku në imtësi paracaktohen tëgjitha detyrat si vijon:

-Çfarë mallërash të shitën(llojshmëria dhe kualiteti);-Në çfarë sasie (vjetore,mujore,sezonale dhe ditore);-Me çfarë çmimesh shitëse;-Me çfarë lejime tregëtare për blerësit më të mëdhenjë;-Si të distribuohet malli në treg(sipas kanaleve të shitjes);-Si të furnizohen me korrektësi blerësit kryesor;-Si të sigurohen stoqet optimale të mallit në depo;-Si të sigurohen stoqet optimale të faktorëve në depo;-Si të avancohet prodhimi në pajtim me kërkesat e tregut

-Si të forcohet aftësia konkurruese e ndërmarrjes në treg dhe-Ndërtimi i raporteve të qëndrueshme me blerësit,duke ndërtuar një politikë afariste fleksibël dhe koherente me kërkesat e një tregu të zhvilluar,të hapur dhe shumë dinamik.

Plani i biznisit për periudhën e caktuar kohore(vit,muaj apo javë),për ta lehtësuar dhe konsoliduar menaxhimin e ndërmarrjes,për atë kohë,duhet të përpunoj të gjitha zhvillimet reale(paraprakisht)për të ditur se çfarë e pret firmën në të ardhmën e afërt,ose për atë vit.Ky dhe është qëllimi fundamental i tij(sot dhe përherë).

11

Përveç aspektit sasior(treguesve fizik/natyral)të biznis-planit,duhet që në detaje të përpunohet edhe aspekti financiar(vleror)i tij.

B. BIZNIS-PLANI NË TREGUES FINANCIAR(VLEROR)1. PLANI FINANCIAR

Për ta përcjellur dhe menaxhuar drejt afarizmin(punën)e ndërm-arrjes,për periudhë kohore të caktuar,p.sh. një vit,atëhere plani vjetor indërmarrjes në aspektin vleror(financiar) do të ishte kuadër detyrash që do të na shërbente për të siguruar normalitet në biznis,pra,për të siguruar stabilitet,rritë ekonomike dhe solventitet të ndërmarrjes.Nga ky plan parcial të kuptimit financiar do të parashihet normaliteti midisharxhimeve dhe të hyrave në një anë,si dhe likuiditeti normal i mjete-ve në të gjitha fazat e riprodhimit,sidomos i stoqeve(të repromaterialit,të gjysëmprodukteve nëse ka dhe të produkteve të gatshme).E nga kjodo të varet edhe solventiteti(aftësia e pagesës)i ndërmarrjes,që për nesi menaxhment do të jetë parimi kryesor i ekonomizimit dhe suksesit.

Plani financiar në strukturën(përbërjen)më të thjeshtë do të ki-shte këtë përmbajtje(p.sh.): Tabela 3.N.r. Emërtimi/Zërat financiar Nj.mat. Vlera (shuma) %1. Të hyrat e përgjithshme EUR 5 675 000 1002. Shpenzimet materiale(direkte) EUR 3 500 000 61,673. Shpenzimet për paga EUR 800 000 14,094. Shpenz.e energjia elektrike EUR 200 000 3,525. Shpenz.për amortiz.të mjeteve EUR 140 000 2,476. Shpenz.e mirëmbajtjes teknike EUR 90 000 1,587. Shpenz.e karbura.(nafta,mazut) EUR 100 000 1,768. Shpenz.e reklamës dhe propag. EUR 50 000 0,999. Shpenz.e transportit të mallit EUR 250 000 4,4010. Shpenz.e administratës EUR 30 000 0,5311. Shpenz.e tregëtisë(rabatet) EUR 280 000 4,9312. Shpenz.e PTT EUR 25 000 0,4413. Shpenz.e ushqimit të punëtorve EUR 30 000 0,5314. Shpenz.për doganë dhe TVSH EUR 20 000 0,3515. Shpenzimet të tjera EUR 15 000 0,2616. Të dalat(shpenz.) e përgj.(2-15) EUR 5 530 000 97,4417. Bruto fitimi (1-16) EUR 145 000 2,56Vërejtje:Plani financiar është thjeshtësuar deri në atë masë vetëm për të lehtësuar të kuptuarit e substancës së problemit.Pra,këtu është paturparasysh raporti i thjeshtë midis të hyrave dhe shpenzimeve të tëra(të

12

përgjithshme),që prej ndryshimit midis tyre do të fitojmë kategorinë efitimit bruto,që për ne qoftë si studentë apo si menaxhment do të ishteqëllimi primar(kryesor).

Biznis plani i ndërmarrjes konkrete(NTP”FRUTTI”-Reçan)në kushtet e ekonomisë së tregut,duhet të jetë një mjet sa më i thjeshtë nëduartë e menaxhmentit,por edhe të pronarit(pronarëve si akcionerë),nëtë cilin janë të prezentuara qartë në sasi dhe financiarisht detyrat e tëraqë dalin nga faza e blerjës,sfera e prodhimit dhe faza e shitjes.Të triatjanë pjesë përbërëse(integrale)të të njejtit proces.Do të thotë asnjëra nuk bënë të trajtohet ndaras,sepse ndërvartësia është shumë e madhe.

Një gjë duhet të kihet parasysh,se biznis-plani i ndërmarrjes dotë varet nga natyra e aktivitetit ekonomik të saj dhe si i tillë në vija të përgjithshme(sidomos tek aspekti financiar i tij)mund të thuhet se ka ngjashmëri logjike,sepse vlerat shprehen në EUR si njësi matëse ekarakterit të përgjizhshëm.Dallimet janë të ndjeshme(përmbajtësore)vetëm tek paraqitja fizike(sasiore)e afarizmit në ato plane.Pra,krejt nëmënyra të veçanta do ta planifikonin afarizmin dy ndërmarrje të naty-rave të ndryshme si p.sh.njëra ndërmarrje prodhuese si NTP”Frutti”në Reçan dhe ndërmarrja shërbyese hoteliere “Adora”në Xërxe,apondonjë ndërmarrje transportuese si p.sh.NTSH”Vektor”në Prizren.

Në tregues financiar,mund të planifikohen edhe obligimet ndajfurnitorëve(nga të cilët e planifikojmë blerjen),si dhe kërkesat ngablerësit(nga të cilët e presim shitjen/realizimin e produkteve tona).Përkëto dy segmente të biznis-planit mund të paraqesim listat e tyre,kudetalisht shifen të gjithë furnitorët,por në tjetrën listë edhe të gjithëblerësit.Nga këto lista subjektesh ekonomike shifet struktura dhe pje-sëmarrja e secilit partner afarist në raportet tona biznisore me ta.Pra,thjesht e shofim se me cilat subjekte ekonomike punojmë dhe në çfarëpërmase (vëllimi dhe vlere)bashkpunjmë.Edhe nga kjo mësohet se sitë realizohen detyrat e planifikuara(parashiquara).

Për të qenë biznis-plani më i kompletuar ,ai në përbërjen e tijmund të ketë edhe shumë tregues kualitativ financiar,prej të cilëve do të kuptohen dhe përcillen objektivat(synimet) tona rreth:

-bazës reproduktive;-bazës akumulative;-ekonomizimit të mjeteve dhe rentabilitetit të biznisit konkret.

Biznis-plani i ndërmarrjes për vitin afarist të caktuar,duhet të shërbejpër menaxhmentin e ndërmarrjes për ti konkretizuar detyrat e veta nëpër sektorë,të cilat ndahen në periudha më të shkurta kohore(për muaj)për ti

13

patur si madhësi krahasuese.Me fjalë të tjera,këto detyra të caktuara(ngafaza e blerjes,e prodhimit,apo e shitjes)si të planifikuara,do të krahasohenme ato të realizuarat(të arriturat/të shënuarat).Pra,biznis plani duhet edhe tëkuptohet si grumbull detyrash konkrete nëpër këto faza(operacionale),që do të krahasohen me ato të kryerat(detyrat e bëra për atë kohë).Si duhet tëbëhet krahasimi?Kjo detyrë është e natyrës teknike dhe si e tillë do të bëhetsi vijon: Tabela 4.

ANALIZA E PRODHIMIT(p.sh.vjetor)N.r. Lloji i produktit Nj.m. Plani vjetor Realiz.05 Realiz.06 Indekset1 2 3 4 5 6 6:4 6:51. Pjeshkë lit(1/12) pako 10 000 8 000 9 000 90 1122. Dredhëz ,, ,, 6 000 5 000 4 500 75 903. Vishnje ,, ,, 7 000 6 000 7 500 107 1254. Mollë ,, ,, 4 000 3 800 4 100 102 1071-4 Gjithësej ,, pako 27 000 22 800 25 100 93 110

Vërejtje:Mbledhja e pakove të lëngjeve natyrale(1/12) llojesh të ndryshmeështë bërë me kusht,pasi që janë të gjitha litërshe,për ta krahasuar edhe sasinë e tërë(totale)të tyre në mes veti.Shihet se në vitin 2006(06)kemi shë-nuar një prodhimtari më të vogël nga plani për rreth 7% , kurse në raport me vitin 2005(05)kemi shënuar një prodhim më të lartë për 10% .

Edhe analiza e shitjes mund të bëhet me një model të njajtë,si vijon: Tabela 5.

ANALIZA E SHITJES(p.sh.vjetore)N.r. Lloji i produktit Nj.m. Plani vjetor Realiz.05 Realiz.06 Indekset1 2 3 4 5 6 6:4 6:51. Pjeshkë lit.(1/12) pako 10 000 8 200 8 800 88 1072. Dredhëz ,, ,, 6 000 5 900 6 100 101 1033. Vishnje ,, ,, 7 000 6 500 6 500 93 1004. Mollë ,, ,, 4 000 3 900 4 150 104 1061-4 Gjithësej ,, pako 27 000 24 500 25 550 95 104

Vërejtje:Në masën e shitjes përfshihen edhe stoqet kalimtare nga v.2005.Nga tabela nr.5.vërehen rezultatet e shënuara të shitjes në vitin afarist 2006që në raport me planin vjetor kemi shënuar një nivel më të ulët për 5%.Ndërsa në raport me realizimin e vitit 2005 kemi shënuar një rritje për 4%.

Kjo metodologji mund të përdoret edhe për treguesit financiar,që janëplanifikuar për vitin afarist(të punës)2006.Pra,përseri duhet të formojmë sëpaku tri kolona me madhësi financiare për ti krahasuar në mes veti.Mund ti

14

3.3.Ambalazha.krahasojmë realizimet vjetore edhe për më shumë vite,që do të thotë se bëjmë më shumë kolona se tri për krahasim.Kjo varet prej rëndësisë së kra-hasimit të dukurive ekonomike në periudhë kohore më të gjatë se një vit.

Në biznis-plan mund të përfshihen edhe gjërat që kanë të bëjnë rrethinvestimeve të reja(zhvillimit/zgjërimit).Ky segment po ashtu mund të paraqitet i detajizuar si në tregues fizik,po ashtu edhe në tregues financiar.Pra,plani si mjet pune,si dhe planifikimi si aktivitet ku shtrohen objektivat tonamund të ketë një shtrirje të gjërë të përfshirjes.Për të qenë biznis-plani sa më përfshirës nevoitet njohje paraprake e biznisit,si dhe informacion i plo-të për të planifikuar.Me fjalë të tjera,krejt varet nga faktori njeri(subjektiv).Por njëkohësisht,duhet të potencohet(theksohet)se natyra e biznis planit është relative,që si e tillë shprehet si në vëllim ashtu edhe strukturë të tij.Nuk ekziston masë e caktuar se sa dhe si të planifikohet.Por,një gjë dihetse çdo gjë varet nga njohuritë mbi biznisin,si dhe përgaditja profesionale eplanerit,i cili e ndërton biznis-planin.

Përmabajtja e biznis-planitA. FAKTORËT E PRODHIMIT

1. Kapacitetet e instaluara :1.1. Linjat e prodhimit;1.2. Kapacitetet e depozitimit të repromaterialit;1.3. Kapacitetet e depozitimit të produkteve të gatshme; 1.4. Kapacitetet e depozitimit të karburanteve;1.5. Kapacitetet e transportit të brendshëm(në prodhim);1.6. Kapacitetet e transportit të jashtëm(deri te blerësi) dhe1.7.Kapacitetet të tjera përcjellëse(ndihmëse).

2. Fuqia punëtore(punëtorët):2.1.Struktura kualifikuese dhe profesionale;2.2.Struktura gjinore dhe strukturat të tjera të saj.

3. Repromateriali(materiali reprodukues/riprodhues):3.1.Lënda e parë(materiali kryesor/themelor);3.2.Materiali ndihmës;

15

B. PRODHIMI4. Prodhimi vjetor

1.1.Sipas sasisë(çfarë vëllimi );1.2.Sipas strukturës(çfarë lloje) dhe 1.3.Sipas vlerës(çfarë vlere);1.4.Sipas dinamikës kohore(çfarë dinamike mujore/sezonale).

2. Prodhimi i ri(nëse ka investime të reja që startojnë në prodhim).

C. FURNIZIMI(BLERJA E FAKTORËVE)

1.Blerja e lëndës së parë,materialit ndihmës dhe ambalazhës;1.1.Importi i tyre(blerja në tregun e jashtëm);1.2.Blerja në vend(blerja në tregun e brendshëm);

2.Blerja e energjisë elektrike dhe e karburanteve;3.Blerjet e pjesëve rezerve teknike dhe inventarit dhe 4.Blerjet të tjera (varësisht nga investimet e reja/zgjërimi ).

Ç. STOQET1.Stoqet e repromaterialit(Sasia,struktura,vlera dhe qarkullimi);2.Stoqet e produktit të gatshëm(Sasia,struktura,vlera dhe qarkullimi);3.Masa,struktura dhe qarkullimi(likuiditeti)i tyre optimal.

D. PLASMANI(SHITJA E PRODUKTIT)1.Shitja e produktit të gatshëm në tregun vendor(i detajizuar në lloje, në sasi dhe në vlerë);

1.1.Sipas qendrave të distribuimit(përfaqësive);1.2.Sipas blerësave më të mëdhenjë dhe1.3.Sipas kritereve të tjera(shitja ambullante,me pakicë).

2.Shitja e produktit të gatshëm në tregun e jashtëm(eksporti);1.1.Sipas vendeve ;1.2.Sipas dinamikës kohore(mujore,sezonale etj.).

3.Shitja e produktit të ri (nëse ka ndërmarrja);4.Kushtet dhe mënyra e shitjes;

4.1.Çmimet shitëse të produkteve të gatshme(çmimorja);4.2.Lejimet (rabatet) tregëtare blerësave me shumicë;4.3.Format të tjera të stimulimit të shitjes.

16

E. ZHVILLIMI(INVESTIMET E REJA)1.Përzgjedhja e teknologjisë(paisjes teknike/maqinave);

1.1.Çfarë produkti të ri do të prodhohet dhe kur;1.2.Çfarë teknologjie prodhuese;1.3.Çfarë paisje përcjellëse(plotësuese);1.4.Çfarë kosto për marketing(reklamë dhe propagandë);1.5.Çfarë burime të financimit dhe1.6.Çfarë suksesi të pritur financiar nga zgjërimi.

Ë. REZULTATI FINANCIAR1.Plani financiar mbi të hyrat(ardhurat) vjetore;

1.1.Të hyrat vjetore nga produktet ekzistuese;1.2.Të hyrat vjetore nga produktet e reja(nëse do të ketë);

2.Plani financiar mbi shpenzimet(të dalat)vjetore;2.1.Shpenzimet për lëndë të para;2.2.Shpenzimet për energji;2.3.Shpenzimet për ambalazhë dhe2.4.Shpenzimet për përpunim(prodhim).

3.Plani financiar mbi detyrimet ndaj furnitorëve(analitikisht);4.Plani financiar mbi kërkesat ndaj blerësve(analitikisht);5.Plani financiar mbi obligimet fiskale,si dhe6.Plani financiar mbi fitimin e ndërmarrjes dhe shpërndarjen e tij.

PËRKUFIZIM I SHKURTËR MBI BIZNIS-PLANIN(Përgjigje pyetjeve çfarë, sa, si dhe pse?)

Biznis plani në përmbajtje/përbërje varet nga shumë faktorë,ndër ta janë si vijon:

1.Natyra e biznisit(aktivitetit ekonomik); 2.Madhësia e biznisit; 3.Eksperienca/përvoja disavjeçare e biznisit dhe planerit; 4.Ambiciet afariste dhe zhvillimore të biznisit; 5.Profesionalizmi(kualiteti profesional) i planerit; 6.Rëndësia relative që i përkushtohet planit të biznisit; 7.Trajtimi adekuat i biznisplanit në menaxhim; 8.Qasja adekuate ndaj definimit të detyrave në plan

17

dhe 9.Përcjellja e suksesit afarist të subjektit përmes planit.Me biznis-plan menaxhmenti i paracakton/konkretizon detyrat e veta.

Pos kësaj e përcjell suksesin apo mossuksesin e tij të realizuar/shënuar.Pra,biznis-plani do të shërbej si mjet krahasimi për të arriturat e shënuara në atë periudhë kohore.

Biznis-plani nuk bënë të jetë përmbledhje dëshirash afariste,por njëspecifikim korrekt i detyrave të menaxhmentit të ndërmarrjes,që duhet tëmbështetet në realizëm dhe objektiva të arritshëm(kapshëm).Vetëm kështubiznis-plani bëhet mjet(instrument)për drejtim dhe matje të suksesit afarist.Biznis-plani praktikisht është mbledhje e shumë planeve parciale siç janë:

1.Plani i kapaciteteve( prodhuese,tregëtare dhe shërbyese);2.Plani i fuqisë punëtore të nevojshme(strukturalisht);3.Plani i marketingut(Kërkimi dhe përfitimi i tregut të shitjes);4.Plani i prodhimit(Çfarë të prodhohet,me çfarë kosto dhe sa?);5.Plani i blerjes(Çfarë,ku,kur,sa,me çfarë çmimesh/kushtesh?);6.Plani i shitjes(Çfarë,ku,kur,sa,me çfarë çmimesh/kushtesh,si?);7.Plani i investimeve të reja(Sa,kur,ku,burimet e mjeteve,pse,si?);8.Plani i stoqeve(Çfarë,sa,kur,ku,likuiditeti dhe kostoja);9.Plani i importit(Çfarë,sa,ku,kur,si dhe me çfarë kosto?);

10.Plani i eksportit(Çfarë,sa,ku,kur,si dhe më çfarë kosto/çmimi?)dhe 11.Plani i treguesve(parametrave)financiar:

11.1. -Të hyrat (totali i tyre,llojet e të hyrave dhe dinamika kohore);11.2. -Shpenzimet /të dalat(totali,llojet e shpenz.dhe dinamika koh.);11.3. -Fitimi bruto;11.4. -Treguesit financiar të veçantë,që paraqesin suksesin afarist si:

* Aftësinë reprodukuese;* Aftësinë akumuluese(rentabilitetin);* Aftësinë e likuiditetit(qarkullimit) si dhe* Aftësinë për pagesë(solventitetin e ndërmarrjes).

Biznis-plani duhet të jetë një përmbledhje logjike dhe kualitative e tëgjitha planeve parciale,për të ditur detyrat konkrete nëpër sektorë,si dhe përtë analizuar suksesin e arritur në kryerjen e tyre.Pra,si mjet për menaxhim,na shërben për të drejtuar më lehtë forcat kadrovike në kërkimin e rrugëveqë na çojnë tek suksesi afarist dhe zhvillimor i pretenduar(fitimi më i lartë)për kohën që planifikohet. Nga plani i blerjeve si tërësi ndërtohet plani i shpenzimeve të tëra,si dhe nga plani i shitjeve si tërësi ndërtohet plani financiar i të hyrave të tëra.Kurse nga diferenca(ndryshimi)midis tyre nxirret fitimi bruto i ndërmarrj-

18

es.Ky do të ishte shiqimi në mënyrë përmbledhëse(vija të trasha).

PERMBAJTJA

Hyrje e shkurter 1 Makrofilteri 2Mikrofilteri 31.SWOT-analiza1.1Swot-analiza-Sh.Th 41.2Swot-analiza-S.M 51.3Swot-analiza-“Frutti”-t 6 Konkretizimi i detyrave në BIZNES-PLAN 7A. Biznes-plani në tregues fizik(natyral) 7B. Biznes-plani në tregues financiar(vleror) 11A . Faktorët e prodhimit 14 B. Prodhimi 15C. Furnizimi(blerja e faktorëve) 15Ç. Stoqet 15D. Plasmani(shitja e produktit) 15E. Zhvillimi(investimet e reja) 16Ë. Rezultati financiar 16Përkufizim i shkurter mbi Biznes-planin 16

Aneksi 18

19