82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام2

اخبار شورای فرهنگستانوهشتمین جلسۀ شورای فرهنگستان زبان و وپنجاه دویست

باحضور اعضا و 1/10/82ادب فارسی صبح روز دوشنبه .ریاست دکتر غالمعلی حدادعادل برگزار شد به

درآغاز این جلسه دکتر حدادعادل ضمن اشاره به های اخیر، ازجمله برگزاری های ماه ها و مناسبت برنامه

اندیشی مراسم نکوداشت دکتر حسن حبیبی و همهای موالنا برای انسان معاصر، درخواست مؤسسۀ آموزه

های ژئوفیزیک دانشگاه تهران دربارۀ شیوۀ نگارش نام ماهمیالدی و قمری را مطرح کرده و دربارۀ آن بحث و

.نظر شد تبادلدرادامۀ جلسه آقای دکتر معصومی، مدیر گروه زبان و

های این گروه گزارشی ارائه رایانه، دربارۀ فعالیتخط و .کرد

ونهمین جلسۀ شورای فرهنگستان زبان و وپنجاه دویستدر این . برگزار شد82/ 10/ 15ادب فارسی در تاریخ

جلسه ابتدا دکتر حدادعادل فاجعۀ دلخراش زلزلۀ بم را تسلیت گفت و برای بازماندگان این حادثه آرزوی صبر

.کرد

از گزارش استاد احمد سمیعی از سفر خود به پسفرانسه، دکتر حدادعادل نحوۀ همکاری اعضای پیوستۀ

های پژوهشی و نیز نتیجۀ رایزنی جدید فرهنگستان با گروهاطالع اعضا رساند و ای که با اساتید داشتند را به جداگانه

للی الم نظر دربارۀ روز بین درادامۀ جلسه به بحث و تبادلزبان مادری پرداختند و مقرر شد هیئتی شامل آقایان نصراهللا پورجوادی، دکتر یداهللا ثمره، دکتر غالمعلی

اشرف صادقی و دکتر حسین حدادعادل، دکتر علی .گیری کنند معصومی دربارۀ این موضوع تصمیم

وشصتمین جلسۀ شورای فرهنگستان زبان و دویست با حضور اعضا و 29/10/82ادب فارسی در تاریخ

. ریاست آقای دکتر حدادعادل برگزار شد بهاهللا قدسی، عضو پیوستۀ افغانی ابتدا آقای فضل

مناسبت فاجعۀ زلزلۀ بم فرهنگستان، شعری را که به .بود قرائت کرد سروده

گزینی نظامی جهت های گروه واژه سپس مجموعۀ واژهویزی، معاون اظهارنظر اعضای شورا توزیع شد و خانم پر

.گزینی توضیحات الزم را ارائه کرد هماهنگی گروه واژهدر این جلسه، اعضا به بحث و بررسی دربارۀ چگونگی

از تدوین انتخاب اعضای وابسته پرداختند و مقرر شد پسنامه، این بحث مجددا در دستورکار شورای آیین

.فرهنگستان قرار گیردبرای قق، ازطرف اعضادرپایان، آقای دکتر مهدی مح

.ها، معرفی شدند مراسم بزرگداشت مشترک فرهنگستان

شـورای فـرهنگستان

فرهنگستان زبان و ادب فارسی: امتیاز صاحب یحسن قریب: زیر نظر مرتضی قاسمی: ویراستار

اهللا فـالح مترح: کانامور مشتر فرشته عرب: راآ حروفچین و صفحه

www. persianacademy.ir: گاه نشانی وب

36 شمارۀ شرقی، پانزدهم نجک، خیابانتهران، ول:نشانی )021 (2414393- 8: تلفن

)021 (2414356: دورنگار 15875-6394: صندوق پستی،تهران

.است مأخذ آزاد نقل مطالب این خبرنامه با ذکر

3 82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام

زیک ـ ژئوفیۀه مؤسسـرهنگستان بـاسخ فـپمیالدی و های ماه دربارۀ شیوۀ نگارش نام

قمری جناب آقای دکتر عبدالرحیم جواهریان

ریاست محترم مؤسسۀ ژئوفیزیک دانشگاه تهران

، 1900/93نامۀ شمارۀ با سالم و احترام، در پاسخ به های قمری و میالدی در جلسۀ رساند نام ماه آگاهی می به

از بحث و شورای فرهنگستان مطرح و پس1/10/82مورخ از این اسامی پس. تصویب رسید بررسی به شرح زیر به

های مصوب تأیید ریاست محترم جمهوری در جزوۀ واژه .چاپ خواهد رسید فرهنگستان به

:الدیهای می ماهژانویه، فوریه، مارس، آوریل، مه، ژوئن، ژوئیه، اوت،

.سپتامبر، اکتبر، نوامبر، دسامبر :های قمری ماه

االول، الثانی، جمادی االول، ربیع محرم، صفر، ربیعالثانی، رجب، شعبان، رمضان، شوال، ذیقعده، جمادی .ذیحجه

نسرین پرویزی گزینی معاون هماهنگی گروه واژه

ب در نشریۀ صنعت سینماهای مصو ژهوا

) آذرماه(در شمارۀ اخیر ماهنامۀ تخصصی صنعت سینما های مصوب فرهنگستان در حوزۀ سینما و تلویزیون، واژه

ای در مقدمه. است که چند ماه قبل منتشر شد، چاپ شدهاست، توضیحاتی کوتاه دربارۀ مورد نوشته شده که دراینشناسی و گزینی و اصطالح اژهاندیشی مسائل و دومین هم

ها، ازآن واژه گزینی آمده و پس فعالیت گروه واژه .است های فارسی و تعریف آنها ذکر شده معادل

ویژه آقای امیرعلی خبرنامه، از مسئوالن این نشریه، به

مندی و جهت عالقه نصیری دبیر بخش سینما و رایانه، به .کند توجه ایشان تشکر می

فارسی در تاجیکستانآموزش خط آموزش خط فـارسـی در جمهوری تاجیکستان در یک شبـکۀ تـلـویـزیونـی، در استـان سغـد در شمال این کشور

.آغاز شد 1940 تا 1929های الفبای فارسی در تاجیکستان در سال

میالدی طی دو مرحله، ابتدا به خط التین و سپس به خط گویش رسمی در این شد و اینک سیرلیک تغییر داده

.کشور فارسی تاجیکی و خط رسمی نیز سیرلیک است

گاه دستور خط فارسی در وبمتن کامل دستور خط فارسی، مصوب فرهنگستان زبان و

ادب فارسی، با قابلیت دریافت در . گاه فرهنگستان قرار گرفت وبتوانند جهت مندان می عالقه

اطالع به نشانی اینترنتی www.persiamacademy.ir

.مراجعه کنند

قصیده از حکیم ناصرخسرو شرح سی سیرلیکقبادیانی با خط

اهتمام دکتر مهدی محقق، عضو این کتاب، که اصل آن بههای پیوستۀ فرهنگستان زبان، برای تدریس در دورهاست، کارشناسی ارشد و دکتری زبان فارسی تدوین شده

خط سیرلیک برگردانده اف به زیرنظر ناصرجان سلیم .است شده

شناسی دهمین نشست گروه گویش

شناسی ایران دهمین شناسی انجمن زبان گروه گویش، 82ماه وششم دی نشست خود را در تاریخ جمعه بیست

صبح در محل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات 9ساعت در این جلسه ابتدا آقای دکتر یداهللا . فرهنگی تشکیل داد

رمون درادامـۀ بـحث کـارگاه کارآموزی گویشپـ(ear training)سپس خانم دکتر . مطالب مفیدی ارائه کرد

های واجی آن در زبان کرد زعفرانلو دربارۀ همزه و ویژگی

رویـدادهـا

82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام4

وگـورویدادها ـ گفتخانم دکتر ایران کلباسی، مدیر . فارسی بیاناتی ایراد کرد

شده پرداخت چاپ گروه نیز به معرفی مقاالت گویشی تازههای اهللا مفیدی بعضی از ویژگی رپایان آقای روحو د

نفر 19این جلسه که حدود . گویش نایینی را شرح داد . پایان یافت12کننده داشت در ساعت شرکت

یادی از دکتر احمد تفضلی

دکتر احمد تفضلی، معاون علمی و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، شامگاه روز دوشنبه،

هزاروسیصدوهفتادوپنج، دارفانی ماه یک رم دیوچها بیست .را وداع گفت

فرهنگستان زبان و ادب فارسی همزمان با هفتمین سالگرد درگذشت آن استاد فقید، ضمن قدردانی از خدمات علمی ارزنده ایشان یاد و نام آن مرحوم را گرامی

.دارد می

یادبود شادروان استاد علی اصغر فقیهی مراسم یادبود چهلمین روز 1382ماه دی11شنبه پنج

اصغر فقیهی در تاالر درگذشت شادروان استاد علیاجتماعات مهمانسرای فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با حضور جمعی از مشتاقان خدمات علمی و فرهنگی ایشان

در این جلسه آقایان دکتر حدادعادل و دکتر . برگزار شداز جمله سخنرانانی اشرف صادقی از فرهنگستان، علی

بودند که در شرح خدمات و معرفی آثار و شخصیت آن .شادروان سخن گفتند

تسلیت

بار زلزله شهر بم را به خبرنامۀ فرهنگستان حادثه تأسف .گوید دیده تسلیت می داغماندگان هموطنان عزیز و باز

وگو با مدیران درادامۀ گفتگزینی تخصصی های واژه گروهفارسی، ستان زبان و ادب فرهنگ

مهرامی، پژوهشگر آقای علیبار با گزینی، این گروه واژه

دکتر مصطفی عاصی، مدیر و فناوری اطالعات،گزینی تخصصی رایانه گروه واژه

:است گو کرده و فتگ که ، بسیار سپاسگزارم دکتر عاصی آقای جنابـ

عنوان د، بهوگو پذیرفتی گفت را برای خبرنامه دعوت گزینی واژه گروه ۀ دربارالطف ، پرسش نخستین، آن تشکیل و چگونگی ـ تاریخ رایانه تخصصی . بفرمایید توضیح ـ ... اعضا و انتخاب

و با شرکت فارسی و ادب زبان فرهنگستان دعوت بهـ و از مراکز دانشگاهی رایانه ۀ حوز از کارشناسان تعدادی

در گروه ماتی مقد نشست ، نخستین تخصصی های ازمانس گروه ی کل ترکیب ۀ و دربار تشکیل1377 ماه بهمن بیستم

ر مقر تصمیم این ۀبرپای. شد گیری ها تصمیم جلسه و زمان تشکیله شنب و روزهای درمیان هفته ها یک جلسه د کهش

مند با و عالقه ال فع ، اعضای لیه او در چند نشست. شود های روشۀ ند و دربارشد مشخص م و منظ پیوسته شرکت

و ، بحث فرهنگستان گزینی واژه یکار و ضوابط کل گروه حاضر اعضای درحال. های الزم انجام گرفت بررسی

:اند از عبارت الفبا ترتیب به ی روحان دمحمدتقی، دکتر سی دکتر کامبیز بدیع آقایان

مهندس فر، خانم محمدرضا محمدی ، مهندس رانکوهی مهندس، )دبیر(علی مصلحی و آقایان محمودی مریم

و آقای مشایخ زاده نقیب و دکتر ابراهیم احمد منصوری کارشناس نوانع به فرهنگستان ویس از که ، مهرامی علی

تازگی به . و بنده با این گروه همکاری دارند، فرهنگستان .اند آقایان مهندس کافی و دکتر منتظر نیز به گروه پیوسته

های ازنظر تعداد واژه، را کارگروه سرعتـ یـ ارزیاب گونهـ چ،نـ معی انـزم ت در مد خروجی

کنید؟ میبار یک ط هر دو هفتهطور متوس به گروه ازآنجاکهـ

برگزار شده هاز صد جلس بیش و تاکنون داده جلسه تشکیل

5 82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام

وگـوگفت

. کرد را ارزیابی گروه های الیت فع مجموع توان می ، است کار روش شد تعیین انجام که کاری ترین ، مهم مدت دراین

بود مورد بررسی و اساسی پایه واژگان ۀ مجموع وگزینش روش این. گرفت صورت و آماری علمی ای با شیوه کهگیرد و با قرار می مورد بازنگری گاهیاز چند هر یکل

جامعه سازگار و علمی جدید اجتماعی شرایط و نیازهای .گردد می

ۀ از پیکر رایانهۀ حوز ۀ پای ۀ واژ1800 درآغاز فهرست و بندی شد و با دسته ه تهی تخصصی از منابع بزرگی . آغاز گردید گزینی آنها واژه بندی اولویت

و برای شده بررسی هزار واژه یک به زدیک ن تاکنون تصویب و برای ه تهی کامل های کاربرگه از سیصد واژه بیش نهایی تصویب به واژه109 تعداد از این کهاست شده ارائه

ۀدست و دو است منتشر شده ای و در دفتر جداگانه رسیده نیز رهنگستان ف گزینی واژه شورای تصویب به که،دیگر ریاست و امضای نهایی تصویب ۀ آماد ،است رسیده

. است جمهوری درخواست ۀ برپای اهگ، گه م منظ های الیتدرکنار فع

انقالب عالی ، مانند شورای گوناگون ها یا نهادهای سازمان در هایی واژه ، مجموعه اسالمی شورای ومجلس فرهنگی مورد بررسی العات اط و فناوری با رایانه مرتبط های حوزه .اند قرار گرفته گزینی و واژه کنید؟ می استفاده منابعی از چهـ نو و ای رشته العات اط و فناوری رایانه ۀ رشت ازآنجاکهـ

، است و فراوان ع نیز متنو آن و منابع است یابنده گسترش ۀ، از مجموع تخصصی های نامه ها و واژه جز فرهنگ به

، تخصصی و نشریات و دانشگاهی درسی های متن برای و اینترنتی الکترونیکی منابع ۀمعتبر و هم های دانشنامه گیری بهره آن مربوط به العاتها و اط تعریف یافتن .شود می

، ، صنعتی علمی ها و مجامع آیا با نهادها، سازمانـ دارید؟ همکاری گزینی با واژه درارتباط.. . و تحقیقاتی

در رایانه گزینی واژه گروه اعضای ۀ هم ازآنجاکهـ الیت فع و تخصصی پژوهشی های سازمان وها دانشگاه

به گروه گزینی واژه های الیت فع نتایج دارند، اغلب یشود و پیشنهادها و نظرها می منعکس یادشده های سازمان

.شود می گرفته کار به ر گروه دها سازمان از این بازگشته زمینه این در طور اختصاصی به که دیگر در نشریاتی ازسوی

ۀ، مجل ایران انفورماتیک انجمنۀ ، مانند ماهنامفعالیت دارند ۀ رایان مربوط به ، صفحات شریف برق ۀ، مجل ریزپردازنده

از هایی زارشگ ،... مانندآسیا و، انپرشمارگ های روزنامه دریافت برای آن پیشنهادی های و واژه گروه های الیتفع

.شود می درج کاربران های دیدگاه بیشتر یابی منظور معادل ها به واژه انتخاب هنگامـ، پایه های پردازید؟ واژه می هایی واژه نوع چه به

عبارتی به؟ ... دانشگاهی، دبیرستانی ، شده عمومیتخصصـی گـروه در انتخـاب ـ هـای علمـی اولویت

یابی چیست؟ واژگان برای معادل و با درنظر داشتن فرهنگستان های اولویت به جه باتوـ علمی های از رشته بعضی برخالف که اساسی ۀ نکت این

عمومیۀ حوز در ، هم رایانه مربوط به های ، واژه دانشگاهی د،ن کاربرد دار دانشگاهی و تخصصی علمی ۀ در حوز و هم در ها و اصطالحات از واژه ای گسترده رو طیف ازاین

.گیرند دستورکار قرار می و ضوابط و اصول از چه گزینی در امر واژهـلفظ یا به لفظ ۀکنید؟ ترجم می استفاده هایی هوشی

؟ ... و ، شکل ، نقش فهومم براساس یابی معادل دو شد ناچاریم اشاره که قبلی ۀ نکت همان دلیل بهـ

. اختیار کنیم گزینی را در کار واژه رویکرد متفاوت دارند و در زبان کاربرد عام که هایی واژه برای، نخست، زبانی ، ذوق افیت شف روند معیارهای کار می به مردمۀروزمر را زبان اهل و آشنایی آوایی برازندگی، یساخت خوش

با رویکردی تخصصی واژگان ۀا دربارام. گیریم درنظر می انجام برابریابی علمی دقیق معیارهای و) کسیستماتی ( ممنظ .شود می

. را دارد اولویت باالترین علمی ت رویکرد دق در این با مرتبط های وعه و مجم ای خوشه صورت ها به واژه

فارسی برابرهایدلیل همین بهد ونشو می بررسییکدیگر . دارند دقیقی و مفهومی و منطقی ارتباط ساختاری

است هتوج قابل نکته این گزینی واژه های روشۀدربار فرایندهای ، خوشبختانه از بیشترین فارسی زبان که

وجود گوناگون های ر زبان د ـ که سازی واژهۀ شد شناخته

82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام6

وگـوگفت نظر برخالف ازاین. گیرد می بهره طور همزمان دارد ـ به

سازی از واژه را ناتوان فارسی زبان که، ر برخیتصو سازی در واژه بسیار باالیی ۀ بالقو توان زبان این،پندارند می

ان تو این کار گرفتن به دهیم باید انجامکه ما دارد، آنچه آن ساختن همپاو روز درآوردن به و واژگان سازی در غنی

. است صنعتی ۀ پیشرفت کشورهای زبان با واژگان با فارسی زبان کنونی وضعیت دیگر، تفاوت سخن به آندر ود ـ موج ایـه داد واژهـ در تع یـ مانند انگلیس یـزبان . واژه ساخت توان در ، نه ستها زبان فرایندها در این ۀ فارسی از هم طور طبیعی سخنگویان به

ترکیب فرایند مثال؛گیرند می بهره گوناگون های موقعیتنظر و ازاین است فارسی فرایندها در زبان ترین الاز فع یکیدرکنار . دارد بسیار بیشتری کارایی انگلیسی زبان به نسبت مانند هایی در زبان که، نیز ف و تصری فرایند، اشتقاق این

زایایی در فارسی، است بسیار سازنده ی و التین عربی امکانا فور واژه یک یا نوسازی دارد وگزینش فراوانی

فارسی مشتق های واژه خودکار تعداد زیادی پدید آوردن طور به در آن نیز که وندافزاییفرایند .سازد می را فراهم

و ، افزود پایه پیشوند یا پسوند را به تعدادی توان می ساده ، در فارسی است آن برای شاخص ای ترکی نمونه زبان

. دارد خوبی کارایی از ساخت الگوی گیری وام درحقیقت که برداری گرته

نیز است فارسی زبانی ۀ ماد کارگیری دیگر و به زبان . استپرکاربرد فرایندی غربی های زبان ۀ آنها را ویژ اغلب که فرایندهایی حتی

و سازی آمیزه، سازی سرنام، اختصارسازیدانند، مانند می . است استفاده قابل نیز در فارسی ،سازی بریده

توان می گروه پیشنهادی های از واژه که هایی با نمونه فرایندها در این ۀاز هم شود که می داد مالحظه ارائه

اینکه ضمن، است شده گیری بهره مناسب های موقعیت و یافتن فارسی واژگان ۀ گنجین وجوی از جست هیچگاه

. است دهش ن ، غفلت شده فراموش ا ام مناسب های واژهها برای گروه به اقتضای موارد، از همۀ این شیوه

.تاس یابی استفاده کرده معادل ـ که برای مثال زبان آلمانی ترکیببا استفاده از فرایند های کلید دگرساز گیرد ـ واژه از آن بسیار بهره می

(alt key)پرداز ، آرایه(array processor)زنی ، محک

(benchmarking) زیست تراشه ،(bio chip)زن ، چشمک(blinking)افزار ، سخت(hardware)افزار ، نرم(software)پرداز ، واژه(wordprocessor) باروبندی ،

(firewalling) رهگزین ،(router) کاربرپسند ،(user-friendly)کارساز /، کارخواه(client/server) ساخته

.اند شده ـ که به ویژه زبان عربی از تصریف و اشتقاقاز فرایند

های زیر استفاده جوید ـ در ساختن واژه آن بسیار سود می .ه استشد

، چاپگر (accumulator)، انباشتگر (hacker)گر رخنه(printer) نمایشگر ،(monitor)آرایه ، (array) تراشه ،

(chip) رایانه ،(computer) آغازه ،(home page) ،، (output device)، خروجی (input device)ورودی

، کلید (processor)، پردازنده (processing)پردازش ، گزینگان (navigation)، ناوش (tab key)جهش (menu) پسندان ،(favourites)، نشانک (bookmark) ،

.(interface)میانا شمار ، که ویژگی بارز زبان ترکی بهوندافزایی

. سازی فارسی جایگاهی مشخص دارد رود، نیز در واژه می :ازقبیل هایی واژه

، همپرداز (undo)، واگرد (bounce)واگشت (coprocessor) ابرمتن ،(hypertext) ابر پیوند ،

(hyperlink) ابر رایانه ،(super computer) برنما ،(banner) ازنو ،(redo) درگاه ،(portal) ازطریق

.اند وندافزایی ساخته شدهمرکزی ، واحدپردازش(acyclic)ای های ناچرخه واژه

(centralprocessingunit) ریزپرداز ،(microprocessor) ، (work station)، ایستگاه کار (coprocessor)پرداز هم (on line /off line)برخط / خط ، برون(chat room)سرا گپ

و (tele-work)، دورکاری (tele-medicine)دورپزشکی با استفاده از شیوۀ (tele-education)دورآموزی

.اند ساخته شده) لفظ به ترجمۀ لفظ(برداری گرتهگزینی، به ویژه در زبان معیارهایی که در واژهیکی از

روزمره امتیازی برای پذیرش واژه و جا افتادن آسان آن و هجایی واژۀ پیشنهادی با شباهت آواییآید، شمار می به

مورد نیز گروه توجهی خاص واژۀ بیگانه است و دراین، ناوش برای caseکازه برای : است، مانند داشته

navigationنما برای ، برbanner آرایه برای ،array. های به واژه و باتوجهمفهومگاهی نیز براساس

یابی انجام شده و موجود در زبان فارسی معادل فراموش

7 82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام

وگـوگفت

کازه ،(backbone) مازه ،(chat)گپ : مانندشود می(case)، بارو (firewall)، پیشکار (proxy server)، و در

دلیل ساده و جاافتاده بودن شمار، به موارد بسیار انگشت در ترکیبات متعدد و ایم پذیرفته راآنناچار به،واژۀ بیگانه ،(byte) بایت ،(bit)بیت : ایم، مانند کار گرفته فارسی به

کار این معیارها بههمۀ .(internet) اینترنت و(web)وب با همۀ کهآید عمل می شوند و کوشش بسیاری به گرفته میان فارسی سنجیده شوند تا صحت و دقت ساخت منابع زب

و تبار فارسی آن، کامال محرز ریشهزبانی واژه، ازنظر .شود

های و ریشه) جعلی(ـ آیا از مصدرهای برساخته کنید؟ فارسی میانه و باستان هم استفاده می

تر اشاره شد، کوشش ما در گروه ـ همانگونه که پیشگیری های زبان فارسی بهره ییاست که از همۀ توانا این بر

شود ها باعث می اصوال به کارگرفتن این توانمندی. کنیم به جنبش وند،که نیروهای خفته و ساکن زبان بیدار ش

درآیند و آمادۀ پاسخگویی به نیازهای روز افزون علمی و ای را داریم ولی برای در مواردی که نام پدیده. ی گردندنف

ای نداریم، قواعد ساختواژۀ فارسی مفهوم فعلی آن واژهبه » ـ یدن«دهد که با افزودن پسوند این امکان را به ما میطور آوریم و آنگاه به دست ای به آن مصدر برساختههای صرفی و اشتقاقی ممکن را از خودکار همۀ صورت

گرچه این فرایند در فارسی امروز نسبت به . آن تولید کنیمکاربردتر است اما یکی از ب کمفرایند ساخت افعال مرک

رود؛ فرایندی که در شمار می عوامل توانشی زبان فارسی بهچرا ما از این . زبان انگلیسی بسیار فعال و نامحدود استها و طور از واژه توانایی زبان فارسی استفاده نکنیم؟ همین

توان برای ای مهجور نیز می های کهن و تا اندازه ریشه. یا تازه سود برد و آنها را جانی دوباره بخشیدمفاهیم مشابه

نمونۀ مشخص این مورد واژۀ رایانه است که از فعل ته گرففارسی میانه، که تقریبا فراموش شده بود، » رایانیدن«

های بسیاری نیز از آن ساخته ها و ترکیب شده و مشتق .است شده

المللی دارند هایی که کاربرد بین ـ آیا برای واژهکنند باید بیشتر مردم دنیا نیز از آنها استفاده میو

یابی کرد؟ معادلـ در گروه همان نظر فرهنگستان مورد تأیید است که

ای بیگانه جنبۀ شماری که واژه تنها در موارد انگشت

المللی یافته و با صورتی ساده و کوتاه در فارسی نیز بینته شود تا بتوان از واژه پذیرف عنوان وام رایج شده است، به

های دیگر با ساختار فارسی بهره ها و مشتق آن در ترکیبهای آنها که ترکیباینترنت و وبهای گرفت، مانند واژهبین، گردی، وب گرد، وب وب: است نیز ساخته شده

پخش، باز، وب بنیاد، وب گاه، وب داری، وب وبتلفن اینترنتی، ، نویس، صفحۀ وب نوشت، وب وب . آوانت ووند نت، نت درون

های بیگانه و آسای واژه به ورود سیل ـ باتوجه و کاربردهای نو، ها، مفاهیم ها، شاخه پیدایش زمینه

های بیگانۀ این آیا گروه، توان پرداختن به همۀ واژه رشته را دارد؟گزینی و فرهنگستان در امر واژهسههای ـ با تجربه

های ا با سرعت ورود واژهبررسی و مقایسۀ سرعت کار آنهتوان انتظار های گوناگون علمی و فنی، نمی بیگانه در رشته

یابیم، اما داشت که در زمانی نزدیک به چنین هدفی دستگزینی و نیز های واژه طور که در بیشتر گروه اگر همان

ترین شود، بتوانیم مهم رایانه و فناوری اطالعات عمل میۀ واژگانی هر رشته را مشخص کرده های پایه یا هست واژه

سازی و سو زمینۀ فعال گزینی کنیم، ازیک برای آنها واژهسازی علمی و منظم را در زبان فارسی پویایی نیروی واژه

ها و دیگر مواد اولیۀ همۀ ترکیب یم و ازسویا فراهم آوردهایم، و در این صورت ها را تهیه نموده های این حوزه مشتق

توانند با کمک الگوها و راحتی می زبان بهمردم و اهلآمده نیازهای زبانی و واژگانی خود را های فراهم نمونه

ها و مفاهیم هنگام رویارویی با پدیده برآورده سازند و به .سازی بپردازند تازه به واژه

های ـ چه پیشنهادهایی برای بهتر شدن کار گروه گزینی دارید؟ واژه

است که هرچه زودتر اره این بودهـ پیشنهاد بنده هموها و ای شامل همۀ واژه یک بانک اطالعات واژگانی رایانهگزینی ایجاد های واژه اصطالحات مورد بررسی گروه

صورت برخط از های هفتگی به ها در نشست گردد تا گروهای بسیار زیاد داده مزایای چنین بانک. گیری نمایند آن بهره .برشمردن آنها نیزوجودندارد ، مجال فرصت که دراین است

کنم ـ جناب آقای دکتر عاصی، مجددا تشکر میبرای جنابعالی . وگو شرکت فرمودید که در این گفت

.کنم و اعضای محترم گروه آرزوی موفقیت می

82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام8

ماه باحضور آقایان دکتر گروه در دیاین اعضای :اپتیکاجرانی، مقبلی، ، دکتر مه سراجی، دکتر پاشاییدکتر ی،تجل

در این . جلسه دادند تشکیلبارمعلمی و نمایندۀ فرهنگستان، دو یابی شد، آنها معادلبرای و بررسی واژه تعدادیها جلسه

:ازجملهcolorstimuli, chromotoscope, chromoscope, opticalpumping, opticalwindow, optical scaning.

و گزینی واژه هگرو :شناسی ایران زبان نجمنا

شناسی ایران، به مدیریت سرکار شناسی انجمن زبان اصطالح با حضور اعضا، از دهم وزاده خانم دکتر شهین نعمت

این گروه . است فعالیت خود را آغاز کرده1382ماه اردیبهشت داده و هدف آن آشنایی بیشتر اعضا با ده جلسه تشکیلتاکنون

سازی علمی کاربرد آن در واژه وشناسی مباحث نظری اصطالح زبانعنوان گزینی در تقویت زبان فارسی به و اهمیت تفکر واژه

زبان فرهنگستانگزینی واژههای فعالیت است بدیهی. علم استشناسی جنبۀ کاربردی و عملی کار اصطالحکه ،و ادب فارسی

دهد و میتشکیلای از مباحث هر جلسه را است، بخش عمدهگزینی و رئیس گروه، که یکی ژوهشگران گروه واژهحضور پ

گزینی فرهنگستان است، درک مباحث واژهشورایاز اعضای بخش اصلی . استنمودهعملی و نظری و ارتباط آنها را تسهیل

: شاخه به شرح زیر استاین های و عمدۀ فعالیت :شناسی های پایۀ اصطالح یکی از کتاببررسینقد و . 1

Sager, Juan Carlos (1990): A Practical Course in Terminology Processing. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamin.

شناسی هایی که در حوزۀ اصطالح نامه نقد و بررسی پایان. 2 .اند شدهتدوینگزینی و واژههای داخلی و اندیشی و همها گردهماییگزارش . 3شناسی اصطالحوگزینی ندیشی واژها المللی، نظیر دومین هم بین

و ) 1382اردیبهشت ماه (فرهنگستان زبان و ادب فارسی نقد و و (LSP)» زبان برای مقاصد ویژه «فراهماییچهاردهمین

. مرتبط با آنهاهای یبررسی سخنران 17 این گروه، اولین چهارشنبۀ هر ماه از ساعت های جلسه

ستاد «تاکنون در محل ها این جلسه. شود تشکیل می19 الیریزی آموزشی و برنامهپژوهشسازمان زبان » واژگان پایۀ

است شد اما مقرر شده وپرورش تشکیل می وزارت آموزششناسی واقع در های گروه در دفتر انجمن زبان جلسهپس ازاین

زبان و ادب فارسی، خیابان فرهنگستانساختمان شمارۀ دو تشکیل 8چۀ سوم، شمارۀ ، نبش کو)بخارست(احمد قصیر

.شود

آقایانماه، با حضور گروه در دیاین :شناسی استانبزاده، مهندس فرهنگی و نیستانی، نوروززاده چگینی، ملک

،فر و آقای حریری جواهریخانم ،نمایندگان فرهنگستانهای پایۀ تعدادی از واژهبرایها در این جلسه. دادجلسه تشکیل

: شد، ازجملهیابی این حوزه معادلAcheulian, absolute date, absolute chronology, absolute dating, relative chronology, relative dating, cross-dating, altar, anachronism, anomaly, anthropomorph.

و پانزدهم این گروه در روزهایهای جلسه :برق دکتر فیض، مهندس اعضا، آقایانحضورماه با ونهم دی بیست

،اریزاده، مهندس غف زاده، مهندس اشرف قواممهندسکافی، نهایی فهرست آقای سمائی، تشکیل و فرهنگستان،ۀ نمایندو

.های برق بررسی و ویرایش شد واژه

در ماه دیگزینی پزشکی در گروه واژهجلسات :پزشکی نآقایا ،محل فرهنگستان زبان و ادب فارسی با شرکت اعضا

ثامنی، دکتر داویدیان، دکتر دکتردکتر بدایت، دکتر بهادری، مفیدی،، دکتر شریعت، دکتر فرسام، دکتر کنزی، دکتر رفیعی

در این جلسات تعدادی از . دکتر ندیم و دکتر یزدی تشکیل شدشناسی که در گزینی زیست واژهگروههای پیشنهادی واژه

اعضاهمچنین . گرفت مورد بررسی قرار است خبرنامه درج شدهبا توجه به برگزاری یکصدمین جلسۀ این گروه مجموعۀ

بحث و بررسی موردهای آینده را پیشین و برنامههای تالش .قرار دادند

و صنایع غذایی در تعذیه گروه : غذاییصنایع و تغذیه

سرکار خانم دکتر طالبان و آقایان دکتر حضورماه با دی خانم غیاثیان، فرهنگستان،نمایندۀ کیمیاگر و دکتر المع و

رئیسدر این جلسه نامۀ آقای دکتر کالنتری، . جلسه داد تشکیلای و صنایع غذایی کشور، درخصوص انستیتو تحقیقات تغذیه

جای مارگارین، در به» نباتیکرۀ«پرهیز از کاربرد اصطالح بودن مناسبگروه مطرح شد اما اعضای گروه همچنان درمورد

.نظر دارند باتی درمقابل مارگارین اتفاقکرۀ نهای بیگانه برای مواد از گسترش نامجلوگیری جهت

قرار بر این فرهنگستانها، به پیشنهاد نمایندۀ غذایی و خوراکیشد که از ادارۀ کل نظارت بر مواد خوراکی تقاضا شود تا

در ادامه،. از این اداره در گروه شرکت داشته باشدای نمایندهگزینی حوزۀ تغذیه و صنایع واژهگزینی معادلگروه به بررسی و .غذایی پرداخت

گزینی واژههایگروهفعالیت

9 82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام

هجدهم با ماه یک بار در تاریخ در دیگروه این :جغرافیاحضور خانم دکتر میرحیدر و آقایان دکتر رهنمایی، دکتر

. جلسه داد شکوئی و نمایندۀ فرهنگستان، آقای حریری، تشکیلشد که برخی از آنها یابی معادل در این جلسه تعدادی واژه

:اند از عبارتconurbation, country side, town scape, seconde home, compact state, elongated state, prorupt state, fragmented state, perforated state, landlocked state.

در گروه این :ای هشهری ـ جاد ونقل درون حمل

با حضور آقایان دکتر بهبهانی، دکتر عظیمی، ماه دو بار دیدکتر مهرآذین، مهندس رضوی، مهندس صدیقی، مهندس

لی معدلت، مهندس شهیدزاده و نمایندۀ فرهنگستان، خانم توس و برای های زیر مطرح ها واژه در این جلسه. جلسه داد تشکیل

:یابی شد آنها معادلroad marking, accident spot map, start up time, accident black site, median speed, critical movement, dominated flow, beacon, circular intersection, passage time, stale green, roadside, obsevability, curb line, curb lane, walking speed, stop length, shared lane, design speed, bus blockage, level of service.

ماه دو بار در در دیگروه این :ییونقل دریا حمل

ام با حضور آقایان دکتر امرائی، های شانزدهم و سی تاریخمهندس جانباز، امیر دریاردار جعفری، مهندس حمیدی، امیر دریادار شکری، مهندس میریانی و نمایندۀ فرهنگستان، آقای

ن هایی که در ای برخی از واژه. جلسه داد حریری، تشکیل :اند از یابی شد عبارت جلسات معادل

airtlight, watertlight, habitability, seaworthiness, sealing, smoketlight, neutral stability, fireproof, fire retardant, fire-resistant, unstable stability, stable stability.

ایان ماه با حضور آق این گروه در دی :ونقل ریلی حمل

مهندس خبازنیا، دکتر ذاکری، دکتر قهرمانی، دکتر رضوانی و در این . جلسه داد فر، تشکیل نمایندۀ فرهنگستان، خانم جواهری

» خط«های مربوط به حوزۀ ها تعداد دیگری از واژه جلسه : که بعضی از آنها به شرح زیر استشدیابی بررسی و معادل

crossing, diamond crossing, level crossing, double cross-over, track, single track, double track, barrier.

گروه روزهای دوم و های این جلسه: ونقل هوایی حملی، ـماه با حضور آقایان مهندس وال ام دی شانزدهم و سی

دی، مهندس اکبرزاده، مهندس هوشنگی، محم هندس خانـممهندس کریمی و نمایندۀ نیا، مهندس تدین، مهندس گنجوی

های زیر فرهنگستان آقای سمائی، برگزار و برای واژه :هایی انتخاب شد معادل

test flight, flight test, test pilot, landing light, … های جدیدی را جهت بررسی و همچنین اعضای گروه واژه

.یابی انتخاب کردند معادل

یانه در روزهای ششم گزینی تخصصی را واژهگروه :رایانهها که با حضور اعضا، در این جلسه. ماه جلسه داشت و بیستم دی

ترـر، دکـف دیحمـم آقایان دکتر بدیع، دکتر عاصی، مهندس ،و آقای مهرامی) دبیر گروه(شایخ، علی معلمی ـمزادۀ نقیب

دربارۀ د شتشکیل ،کارشناس فرهنگستان زبان و ادب فارسی بر شد؛ همچنین قرار گیری د تصمیمدعوت از سه عضو جدی

»اتـالعفناوری اط«اعضای گروه، واژگان حوزۀ که شد این(IT) های را شناسایی و استخراج کنند تا براساس اولویت

.یابی آغاز شود فرهنگستان زبان و ادب فارسی کار معادل وچهارم های دهم و بیست در تاریخگروه جلسات :ها سانهر گروه آقایان احدی، چیالن، دکتر یضور اعضاماه با ح دی

رحیمیان، دکتر ضابطی جهرمی و نمایندگان فرهنگستان، خانم تهرانی و رضا عطاریان تشکیل و برابرنهادهای فارسی برای

.های زیر پیشنهاد شد واژهFinal cut, fine cut, rough cut, first cut, flashback, flash forward, gaffer, film gauge, gobo, grip, hand props, head, high angle shot, low anyle shot, high key lighting, low key lighting, hook, hokking, hook up, houso, housing, imbibition printing.

ماه شناسی در تاریخ پانزدهم دی روان گروه :شناسی وانر

ای گروه و نمایندۀ در این جلسه که با حضور اعض. جلسه داشت ,amnesia, forgettingفرهنگستان برگزار شد اصطالحات agoraphobia, claustrophobiaگزینی شد بررسی و معادل .

افراد حاضر در جلسه همچنین دربارۀ پذیرش اعضای جدید .وگو کردند شناسی در این گروه گفت های مختلف روان رشته

ه داشت که در آنها ماه دو جلس در دیگروه این :یاضیر

پور، دکتر اعضای گروه آقایان دکتر بهزاد، دکتر رجبعلیجمالی، دکتر مشکانی، دکتر قاسمی، کاظمی و نمایندگان

فاق خانم ات خانم پرویزی آقای ظریف، به فرهنگستان،

گزینیهای واژهفعالیت گروه

82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام10

های مطرح شده از میان واژه. ، حضور داشتند)دبیر گروه (بهمنی : اشاره کردتوان به موارد زیر در گروه می

acute space, action angle, acyclic graph, addend, summand, …

آقایان ،شناسی تخصصی زمین گروه اعضای:شناسی زمینپور یعقوب ری، دکتر مر، دکترای، مهندس مدب دکتر سبزه

همراه نمایندۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، آقای رفیعی، بهه اصطالحات منتخب خود را در ماه طی چهار جلس در دی

گزینی مطرح کردند؛ تعدادی از این اصطالحات شورای واژه :اند از عبارت

mudstone, reservoir rock, host rock, wall rock,

limestone, biochemical rock. های ماه دو بار در تاریخ در دیگروه این :شناسی ستزی

کتر رستمی و دکتر سپهر ها د وسوم با حضور خانم نهم و بیستزاده، دکتر فرازمند و دکتر نیکنام و و آقایان دکتر ابراهیم

برخی از . نمایندۀ فرهنگستان، آقای حریری، تشکیل جلسه داد :اند از یابی شد عبارت ها معادل هایی که در این جلسه واژه

proteome, nyctalopia, hemeralopia, hormone,

clone, cloning, simulation, assimilation, replication, duplication, multiplication.

اعضای گروه ژئوفیزیک آقایان مهندس :ژئوفیزیک

هاشم، دکتر زمردیان، دکتر کاشیگر، دکتر میرزایی و دکتر بنیکوهی با حضور نمایندۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سیاهها به بررسی و این جلسهجلسه دادند که در ماه سه بار تشکیل دی

هایی که قرار است در اسفندماه در تنظیم تعدادی از کاربرگه .گزینی مطرح شود پرداختند شورای واژه

این شورا در های هجلس :شورای هماهنگی علوم

ماه با حضور اعضا وچهارم دی های سوم، دهم و بیست تاریخهاشم، س بنیزاده، دکتر ابوکاظمی، مهند آقایان دکتر ابراهیم

دکتر پورجوادی، دکتر ذوالفقاری، دکتر عابدینی، دکتر پور و آقای دکتر طباطبایی ر، دکتر یعقوبکاشیگر، دکتر م

. مشاور گروه و خانم تهرانی، نمایندۀ فرهنگستان، برگزار شدهای پیشنهادی ماه به بررسی واژه سوم و دهم دیهای هجلس

سوم دی آقای ۀ جلسدر. شناسی اختصاص داشت گروه زمینگزینی نیز دکتر سامعی، مشاور گروه و عضو شورای واژه

حضور یافتند و درمورد برخی از مسائل مربوط به شوراهای در جلسه . گو و مشورت شدو هماهنگی با ایشان گفت

ماه آقایان دکتر زمردیان و دکتر سیاهکوهی وچهارم دی بیستهای از معادلاز گروه ژئوفیزیک شرکت کردند و تعدادی

.پیشنهادی این گروه مطرح و بررسی شد

شورای هماهنگی :شورای هماهنگی علوم مهندسی با حضور اعضا، آقایان دکتر 4/10/82علوم مهندسی در تاریخ

سالک، دکتر فیض، ن حجازی، دکتر ذوالفقاری، دکتر شایگادکتر گودرزنیا و نیز کارشناسان فرهنگستان زبان و ادب

در . جلسه داد خانم شمسائی و آقای مهرامی، تشکیلفارسی، گزینی مهندسی شیمی های پیشنهادی گروه واژه این جلسه واژه

.بررسی شد

اعضای شورای : زمین شورای هماهنگی علومهاشم، دکتر زمردیان، هماهنگی علوم زمین آقایان مهندس بنی

پور دکتر عسکری شیرازی، دکتر کاشیگر، دکتر یعقوب ،مراه نمایندۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، آقای رفیعیه به

آن دسته از در این جلسه. در این ماه یک بار جلسه داشتندشناسی که قرار بود در اصطالحات گروه تخصصی زمین

.گزینی مطرح شود بررسی شد شورای واژه

ماه با حضور آقایان دکتر در دی گروه این :شیمیادی، دکتر سربلوکی، دکتر پارسافر، و عابدینی، دکتر پورجو

خانم دکتر رحیمی، دبیر گروه مهندس عباسیان، و نمایندۀ جلسه داد که در این جلسه فر، تشکیل فرهنگستان خانم جواهری

های پایه دانشگاهی حوزۀ های واژه به بررسی و تکمیل کاربرگه .شیمی پرداختند

های در تاریخیتعلوم تربیگروه یاه ه جلس:تربیتیعلوم

ماه با حضور اعضا گروه سرکار خانم دکتر یکم و پانزدهم دینراقی و آقایان دکتر رستگارپور، دکترنادری، دکتر فرزاد سیف

و نمایندگان فرهنگستان، دکتر بدایت و دکتر عطاریان، تشکیل :های زیر معادل فارسی پیشنهاد شد شد و برای واژه

Function, functional, performance, challenge, challenger, challending, counselling, counselling office, expression, expressive, self expression, norm, norm-reference test, agenorm, normal.

گزینیهای واژهفعالیت گروه

11 82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام

ماه در دی گروه این:الملل علوم سیاسی و روابط بینحضور آقایان وپنجم با های یازدهم و بیست در تاریخ ودو بار

دکتر ازغندی، دکتر عطایی و دکتر مستقیمی و نمایندگان . جلسه داد فرهنگستان، خانم تهرانی و آقای حریری، تشکیل

اند یابی شد عبارت هایی که در این جلسات معادل برخی از واژه :از

belligerence, conflict, confrontation, cold war, systems theory, subsystem, polarization, bipolar system, multipolar system, pluralism, security, coalition, collaboration, cohabitation, consensus, coexistence.

در . جلسه داد بار تشکیل ماه دو در دی گروه این :مرانع

آذر، دکتر کیوانی، دکتر بیدختی ها آقایان دکترصادق این جلسهدر . هنگستان، خانم مهرآذر فارسی، حضور داشتندو نمایندۀ فر : ازجمله؛گزینی مطرح شد ها تعدادی واژه برای معادل این جلسه

plane table, plane of failure, plane strain, plane stress, plane of bending, plane frame,

ماه دو جلسه داشت که به بررسی در دیروهاین گ: فیزیک

ها در این جلسه. زیک دانشگاهی اختصاص یافتهای فی واژهراد، دکتر آقایان دکتر ابوکاظمی، دکتر آرش، دکتر پاشایی

و نمایندگان فرهنگستان زبان و کاشیگر، دکتر عزیزی، مقبلیاز . ادب فارسی، خانم تهرانی و آقای ظریف، حضور داشتند

:توان به موارد زیر اشاره کرد شده می های مطرح میان واژهcategory, catenoid, carrier, causality, …

گزینی واژهروهگ: های درسی شاخۀ کتابفیزیک ـمدت ی دراینـای درسـه ابـاخۀ کتـیزیک ـ شـتخصصی ف

ی و های فن های فیزیک دوره برای تعدادی از اصطالحات کتابر را در دستور ماست و ادامۀ این ا تهیه کرده ای کاربرگه حرفه .خود داردکار

این:کشاورزی ـ شاخه زراعت و اصالح نباتات

ماه یک جلسه داشت که به تکمیل کاربرگه برای در دیگروه در این جلسه آقایان . گزینی اختصاص یافت ارائه به شورای واژه

دکتر یزدی صمدی، دکتر مظاهری، دکتر ولیزاده، دکتر محمود وجدانی، دکتر رضایی، دکتر کوچکی، مهندس داهی و

. حضور داشتند،ظریف، نمایندۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی

ماه در دی گروه این:کشاورزی ـ شاخه علوم باغبانیدو جلسه داشت که به انتخاب واژه و تهیۀ کاربرگه برای آنها

در این جلسه آقایان دکتر خوشخوی، دکتر . اختصاص یافتود ظریف، لی، دکتر گریگوریان، مهندس داهی و محمتفض

. حضور داشتند،نمایندۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی

اعضای این گروه، خانم :گردشگری و جهانگردیروحانی، تبریزی و نمایندۀ آقایان نصیریان، رئیس جلیلی و

ماه دی درفرهنگستان زبان و ادب فارسی، خانم مهرآذر فارسی،مشی بارۀ خطها در در این جلسه کهجلسه دادند سه بار تشکیل

بندی آنها برای شش ماه ها و اولویت گروه، نحوۀ بررسی واژه travel tourism and و نهایتا فرهنگ کردهآینده تبادل نظر

hospitality در . عنوان مرجع برای مرحلۀ بعد، انتخاب شد بهگزینی ها تعدادی واژه از فرهنگ فوق جهت معادل این جلسه :اند از اصطالحات عبارتبرخی از این. انتخاب شد

attractions, auberge, audience, apre-ski animator, appropriate tourism, alternative torism.

های این گروه روزهای سوم، دهم، جلسه :مخابرات

ماه در مرکز تحقیقات مخابرات وچهارم دی هفدهم و بیستا مهندس ه ها که با حضور خانم در این جلسه. تشکیل شد

مقدم و ساعی و آقایان مهندس بهمنی، پورخصالیان، شمالیروشنفکرراد، زندباف، شریعتمداری، صادقی، کافی، گلستانی،

آقای ،زاده و دکتر ابطحی و نمایندۀ فرهنگستان لی، محسنمتوسهای مخابرات و سمائی، تشکیل شد فهرست نهایی واژه

.جدد قرار گرفتهای آنها مورد بازبینی و بررسی م معادل

در روز ه گرواین :ست و انرژیی زمهندسی محیطاعضای حاضر در این جلسه عبارت . ماه جلسه داشت هفدهم دی

الدین بودند از آقایان مهندس رادپی، دکتر شایگان، دکتر غیاثاز میان منابع در این جلسه .و نمایندۀ فرهنگستان، آقای رضوی

و فاضالب و آلودگی هوا برای هایی مربوط به آب موجود واژه :همچنین اصطالحاتی از قبیل. یابی انتخاب شد معادل

bioaerosol, environmental lapse rate, activated - sludge, absorption, adsorption

.و جز آن بررسی شد

در روز چهارشنبه ه گرواین :مواد و متالورژیمهندسی علوم با حضور اعضا خانم ماه در فرهنگستان وچهارم دی بیست

دکتر افسر سیار و آقایان دکتر توحیدی، دکتر حائریان، دکتر

گزینیهای واژهفعالیت گروه

82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام12

حجازی، دکتر دانشی، مهندس غفاری و مهندس فرهنگ و در این . کارشناس فرهنگستان زبان و ادب فارسی جلسه داشت

هایی پیشنهاد شد از جملۀ این بیگانه معادل جلسه برای چند واژه :ه این موارد اشاره کردبتوان ها می واژه

ductile fracture, brittle fracture, slip direction, slip band, hot shortness, cold shortness, extrusion, loop, lopping, looper, dislocation loop, screw dislocation.

شاخۀ علوم جنگل و محیط ،منابع طبیعیمهندسی

. ماه تشکیل شد چهارشنبه دهم دیروز ه این گرو ۀجلس :ستیزحاضران در جلسه عبارت بودند از آقایان دکتر زبیری، دکتر

دکتر مروی مهاجر و نماینده فرهنگستان، آقای ،ای جزیرهگزینی برای اصطالحات این نشست به بحث و معادل. رضوی

:زیر اختصاص داشتblind area, block planting, bloom, blow-up, bole, bore-hole-bolling, breast height, diameter at - breast, broadcast seeding.

گزینی تخصصی موسیقی در روزهای واژه گروه :موسیقی

این . جلسه داد ماه سال جاری تشکیل ام دی دوم، شانزدهم و سیبندی و تهیۀ کاربرگه برای سازها گروه همچنان به کار دسته

گروه با حضور آقایان پورتراب، جلسه های این . مشغول استفاطمی، اسعدی، رضایی، بنایی و نمایندۀ فرهنگستان تشکیل

.شد توان به میاه هشده در این جلس ازجمله اصطالحات مطرح

Stopped-stringed instruments, open-stringed instruments.

.صداها اشاره کرد از خانوادۀ زه

. ماه جلسه داشت ازدهم دیشنبه ی روز پنج این گروه: نجومتفرشی، اعضای حاضر در این جلسه عبارت بودند از آقایان امین

همدانی، پور، دکتر کاشیگر، دکتر معصومی خواجه دکترحیدریدکتر وصالی و نمایندگان فرهنگستان، خانم پرویزی و آقای

تفرشی گزارشی از سفرشان درابتدای جلسه آقای امین. رضویئه کردند، سپس برای برخی از اصطالحات به قطب جنوب ارا

نجوم ازقبیلzodical light, Trojan minor planet, active sun, quiet sun, zone time annular eclipse.

اعضای گروه همچنین دربارۀ . و مانند آن برابرهایی پیشنهاد شد angularمعادل پیشنهادی گروه فیزیک برای اصطالح

diameter شناسی برای اصطالح مینو گروه زcrater .اظهارنظر کردند

ماه با حضور آقایان دکتر در دیگروه این :برداری قشهنذوالفقاری، مهندس امیری، مهندس قوامیان، مهندس مالیان،

فر، محمدی و نمایندۀ فرهنگستان خانم جواهری م امهندس خدشتۀ های مختلف ر ها گرایش جلسه داد که در این جلسه تشکیل .یابی شدند برداری مورد بحث قرار گرفته و معادل نقشه

ام های این گروه در روزهای شانزدهم و سی جلسه :نظامی

راد، امیر سلطانی، امیر ماه با حضور اعضا، سردار غیاثی دیاحمد، آقای فاضل، آقای مرادی، سرهنگ کیا، ناخدا آل

سرهنگ م، سرهنگ مسلمی، سروان بیابانی، مقد پورجمعرستگار، سرهنگی فائقی، سرهنگ هدایتی و نمایندۀ فرهنگستان

موردهای زیر ها واژه آقای سمائی، تشکیل شد که در این جلسه :قرار گرفتندبررسی

helmet, flying helmet, safty helmet, crash helmet, inner helmet, harness.

بار در ماه دو در دیگروه این :هنرهای نمایشی

وهفتم با حضور خانم جدیکار و آقایان های بیستم و بیست تاریخقهرمانی، دکتر کامیابی، دکتر خورشیدی، دکتر صادقی و دکتر

نمایندگان فرهنگستان، خانم تهرانی و آقایان حریری و دکتر هایی که در این برخی از واژه. جلسه داد اریان، تشکیلعط

:زاند ا یابی شد عبارت ها معادل جلسهplan, plane, sketch, cast, genre, denouement, atmosphere.

تخصصی هواشناسی، آقایان گروه اعضای:هواشناسی

هاشم، مهندس رضازاده، دکتر اردکانی، مهندس بنی مهندسهمراه نمایندۀ شیرازی، دکتر قائمی، دکتر کاشیگر به عسکری

ماه دو بار یفرهنگستان زبان و ادب فارسی، آقای رفیعی، در د و aridity: ها اصطالحاتی مانند در این جلسه. جلسه داشتند

و برخی ترکیبات آن، aspirationبرخی ترکیبات آن، atmometer, atmospheric و برخی ترکیبات آن، بررسی و

.هایی نیز برای آنها پیشنهاد شد معادل

های دهم و ماه دو بار در تاریخ در دیه این گرو:ورزشوچهارم با حضور آقایان زاهدی، سروش، عبدلی، دکتر یستب

مسیبی و نمایندۀ فرهنگستان، آقای ،زاده، دکتر گائینی فرج) 1: ها پیشنهاد شد جلسه داد که در این جلسه حریری، تشکیل

های ورزشی از هریک از رشته) 2یک نفر به اعضا افزوده شود؛ زمان ) 3ید؛ یک کارشناس در مقاطعی گروه را همراهی نما

ها در این جلسه. ها از دو ساعت به سه ساعت افزایش یابد جلسهاند یابی شد که برخی از آنها عبارت همچنین تعدادی واژه معادل

:ازchampionship, race, manege, dressage, National Olympic Academy.

گزینیهای واژهفعالیت گروه

13 82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام

گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی گروه واژههای بیگانه از ابریابی برای شماری از واژهمنظور بر به

.کند مندان نظرخواهی می نظران و عالقه صاحبهای بیگانه از اصول و یابی واژه فرهنگستان برای معادل

لین شمارۀ خبرنامۀکند که در او ضوابطی پیروی می

برای یابی لطفا در معادل. است فرهنگستان درج شده .ه فرمایید ضوابط توجو اصولاین های بیگانه به اژهو

تلفن های پیشنهادی خود را ازطریق شماره لمعاد به 15875 - 6394تی ـندوق پسـ یا ص8718019

.یدـــالع دهـــی اطــارسفــان و ادب ــرهنگستان زبـف

برداری نقشههای تخصصی های پیشنهادی واژه معادل مالحظات پیشنهاد شما تعریف پیشنهاد فرهنگستان واژۀ بیگانهردیف

1 photograph بر الکترومغناطیسی امواج براثر تابش از اشیا که نمایشی عکس شود می حاصل برومور نقره مثل حساسی الیه

2 photography بر الیه الکترومغناطیسی امواج با تابشکه عکسۀ تهی عکسبرداری شود یم انجام مانند برومور نقره حساسی

3 vertical photograph

5 تا 3 از بیش ، محور دوربین آن تهیه هنگام که عکسی عکس قائم باشد نداشته انحراف از امتداد قائم درجه

4 oblique photograph

5 از بیش محور دوربین آن تهیه هنگام که عکسی عکس مایل باشد داشته انحراف از امتـداد قائـم درجـه

5 panoramic photograph

پیوسته هم به های از عکس ای زنجیره عکس سراسرنما

6 convergent photography

ایستگاه ، از دو یا چند صحنه از یک عکسبرداری عکسبرداری همگرا ها همگرا باشد محور دوربین که طوری به

7 continuous strip photography

نوار یعکسبردار پیوسته

های دوربین با که نوار پیوسته بر روی عکس ثبت شود می انجام مخصوص

8 image پرتوهای از با استفـاده که جسـم از یـک نمایشی تصویر ای گونه شود، به ایجاد می یا نور هندسی الکترومغناطیسی

پرتو تناظر و نقاط منابع نقاط نمایش معموال میان که وجود دارد یک به یک

9 imagery تصویر فرایند ساخت تصویرسازی 10 picture بـر یا عکاسـی یا نقاشی با ترسیم که جسم از یک نقشی نگاره

شود می حاصل معموال مسطح ۀ روی یک

11 map ـ طبیعی ( فیـزیـکی از عـوارض قـراردادی نمایشـی نقشه با مسطح سطح روی معموال زمین سطح) نوعیمص

مشخص سمت و مقیاس

12 chart از و برخی) هوانوردیـ دریانوردی ( ناوبری های نقشه نقشه دارند کاربرد ویژه که هایی نقشه

13 nautical chart شود ی م تهیه ناوبری نیازهای نمایش برای که ای نقشه دریانوردیۀنقش 14 bathymetry ها یر آب سا و ژرفا در اقیانوس گیری اندازه عملیات ژرفاسنجی 15 bathymetric map تصویر دریا به کف های و بلندی پستی در آن که ای نقشه ژرفاییۀنقش

شود می کشیده

16 sounding ها رودخانه ها و در دریاها و دریاچه عمق گیری اندازه یابی عمق 17 echo sounder وبرگشت رفت زمان را ازطریق آب عمق که دستگاهی )پژواکی(یاب عمق

گیرد می اندازه یا فراصوتی صوتی پالس

18 scale فاصله به یا نقشه عکس روی مشخص ۀ فاصل یک نسبت مقیاس زمین روی متناظر آن

19 graphic scale نقشه ۀحاشی در با خط یا نوار مدرج که مقیاس نوعی س ترسیمیمقیا شود می داده نمایش

20 fractional scale شود می مشخص با عدد کسری که مقیاس نوعی مقیاس عددی 21 bench mark کافی با دقت آن ارتفاع ماندگار که وبیش کم ای نشانه ارتفاعیۀنشان

شود ی م مشخص

پیشنهاد شما چیست؟

82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام14

مالحظات پیشنهاد شما تعریف پیشنهاد فرهنگستان واژۀ بیگانه ردیف22 electronic

distance measurement (EDM)

یاب فاصله الکترونیکی

بــر فـاصـلـه گیری اندازه برای که الکترونیکی ای وسیله کند می عمل الکترومغناطیسی امـــواج خــواص اســاس

23 traverse های از ایستگاه ای ها در زنجیره ایستگاه مختصات تعیین پیمایش برداری نقشه

24 theodolite که و قائم افقی زوایای گیری اندازه برای ای وسیله یاب زاویه ۀو دو دایر) تلسکوپ ( دوربین را یک آن اصلی اجزای دهد می تشکیل و قائم افقی مدرج

25 tacheometry, tachymetry

و هـمـزمـان سریع تعیین برای برداری در نقشه روشی تندیابی توسط یک ارتفاع اختالف و اغـلـب ، فـاصـلـه سـمـت دستگاه

26 electronic tacheometer

و یابی فاصله برای از ابزار الکترونیکی که تندیابی تندیاب الکترونیکی کند می استفاده یابی موال زاویهمع

27 error یکۀشد محاسبه یا شده مقـدار مشاهده میـان اختالف خطا آن ۀشد یا پذیرفته با مقدار واقعی کمیت

28 systematic error اندازه حدودی تا و هم جبـری عالمت هـم که خطایـی مند خطای نظام باشد داشته بستگی از شرایط ای مجموعه به آن

29 random error باشد و تأثیر داشته و نامشخـص منشا نامنظم کـه خطایـی خطای تصادفی نباشد خاصی قانون تابع ها گیری اندازه تک بر تک آن

30 outlier معینی آستانه از حد بیرون که اتفاقی از کمیت مقداری نهاد برون گیردقرار

31 blunder بودن معیوب افراد یا توجهی از بی که یا خطایی اشتباه اشتباه شود می ناشی دستگاه

32 accuracy به کمیت یک برایند مشاهدات نزدیکی که معیاری درستی دهد می را نشان آن واقعی ۀانداز

33 precision یک مشاهدات نزدیکی میزان دن دا نشان برای معیاری دقت یکدیگر به کمیت

34 correction برای از آن یا کاهش کمیت یک مقدار به یک فزودنا تصحیح نظر در صرف غیرقابل و مشخص های انحراف جبران گیری اندازه

35 geographic information system (GIS)

اطالعات مکانی ۀسامان )سام(

افزارهای نرم افزار و از سخت یافته سازمان ای مجموعه، ، پردازش سازی ذخیره ، گردآوری با امکان شده طراحی های داده و نمایش و بازیابی تحلیل ، تجزیه مدیریت پایه مکان

36 legend ،نمادهای قراردادی نمادها

کردن گویا یا دادن و نمایش برای از نمادها که هرستیف رود کار می به نقشه روی عوارض

37 remote sensing دورکاوی، سنجش از دور

و کیفی کمی و کاربرد اطالعات و پردازش آوری جمع از راه دور با آن تماس بدون از جسم

38 adjustment به برای که یا آماری یا فیزیکی ریاضی عملیات مجموعه سرشکنی یا چند یک از مشاهدات ای دسته خطای رساندن حداقل رود کار می مرتبط به کمیت

39 level 1 یـا افقـی امتداد کردن مشخص. 1: برای ای وسیله تراز امتـداد یـک قرار دادن . 2 نـقطه در یـک افـقی صفـحه

افقی وضعیت در یا صفحـه

40 level 2 که دوربینی ، شامل ارتفاع اختالف تعیین برای ای وسیله ترازیاب قرار گیرد و حول افقی حالت تراز به کمک تواند به می

بچرخد محور قائم

41 leveling 1 افقی وضعیت در امتداد یا صفحه یک قرار دادن عمل تراز کردن 42 leveling 2 عملیات مجموعه با که منطقه از یک ی نقاط ارتفاع تعیین ترازیابی

گیرد می صورت خاصی

43 level surface عمود باشد بر امتداد گرانی در هر نقطه که سطحی سطح تراز

15 82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام

مالحظات پیشنهاد شما تعریف پیشنهاد فرهنگستان واژۀ بیگانه ردیف44 normalangle lens ای دید زاویه میدان که دوربینی عدسی معمولی هعدسی زاوی(angular field

of view) است درجه75تا 60 بین آن

45 wide angle lens تا 75 بین آن ای زاویه دید میدان که دوربینی عدسی باز عدسی زاویه است درجه100

46 narrowangle lens 60کمتر از آن ای زاویه دید میدان که دوربینی عدسی بسته عدسی زاویه است درجه

47 super wide angle lens

100 از بیش آن ای زاویه دید میدان که دوربینی عدسی بسیارباز عدسی زاویه است درجه

48 pole تعیین برای آن از متر که دو طول ، معموال به ساده ای میله )برداری نقشه(میله کنند می ادهامتداد استف

49 staff و ارتفاع اختالف گیری اندازه برای که ج مدر ای میله )ترازیابی(چوبه رود کار می به فاصله

50 reflector از سطوح ترکیبی یا سطح ، به الکترونیکی یابی در فاصله گر، بازتابنده بازتاب فرستنده به جهت را در همان پرتو رسیده گویند که می

گرداند باز می

رایانههای تخصصی های پیشنهادی واژه معادل

مالحظات پیشنهاد شما تعریف پیشنهاد فرهنگستان واژۀ بیگانهردیف1 database(DB) یک کنترل تحت شده ذخیره های از داده ای مجموعه دادگان

کاربر دین چن ۀمعموال مورد استفاد متمرکز که مدیریت گیرد قرار می و اشتراکی طور همزمان به

2 data mining از زیادی از حجم خاص با الگوهای اطالعات استخراج کاوی داده شده ذخیره های داده

3 artificial intelligence(AI)

هوش سازی شبیه بـرای ای رایـانـه از علـوم ای شـاخـه هوش مصنوعی ر ماشیند طبیعی

4 configuration های برنامه یا و افرازی سخت واحدهای مجموعه پیکربندی دهند می را تشکیل ای رایانه سیستم که خاصی افزاری نرم

5 reconfiguration بازپیکربندی 6 configured شده پیکربندی 7 minimum

configuration پیکربندی کمینه

8 configuration management (CM)

مدیریت پیکربندی

9 architecture ۀدهند نشان که رایانه سیستم کلی و مشخصات طرح معماری ـ و پردازشگر مرکزی حافظه ـ مانند آن عمده های بخش

آنهاست ارتباط بین و چگونگی

10 architectural ،درمواردی(معماری ( به معماریمربوط

11 computer architecture

معماری رایانه

12 computer fraud برای ای رایانه هـای در سامانـه دستکاری هـر نـوع ای تقلب رایانه یا فریبکاری سوءاستفاده

13 computer crime رایانه از با استفاده از قانون تخلف هر نوع ای جرم رایانه 14 link یا افزاری نرم دو جزء ۀدهند ارتباط مسیر یا مجرای پیوند

افزاری سخت

15 link پیوند دادن 16 linking پیونددهی

82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام16

مالحظات پیشنهاد شما تعریف پیشنهاد فرهنگستان واژۀ بیگانه ردیف17 linker پیوندده 18 linkage پیوندی 19 linked list وندیفهرست پی 20 linkage editor ویراستار پیوندی 21 hyperlink ۀ صفح یک و اشکال کلمات بر روی پیوند که نوعی ابرپیوند

دهد می امکان خواننده و به شود می در نظر گرفته وب رودب دیگر ۀ صفح به صفحه از یک سادگی به که

22 hypertext دهد می اجازه کاربر و به ابرپیوندهاست شامل که متنی ابرمتن دیگر برود متن به از متنی سادگی به که

23 HyperText Markup Language (HTML)

گذاری زبان نشانه )زنگام(ابرمتنی

وب تولید صفحات خاص سازی برنامه زبان

24 Intranet را در اینترنت خدمات مشابه خدمـات کـه ای شبکـه نت درون است ممکن نت درون;کند می فراهم سازمان یک داخل

باشد نیز متصل اینترنت به

25 extranent معموال از نظر که پیـوسته هم به نت درون تعـدادی نت برون دارند سنخیت موضوع

26 webber کند می از وب استفاده را صرف زیادی زمان که کسی باز کار، وب وب 27 black webber )خالفکار) وب 28 webbing کاری بازی، وب وب 29 webmaster

(Webmaster) یا چند یک ایجاد و نگهـداری مسئـول که فـردی دار وب

است گاه یا وب (server) کارساز

30 web mastering داری وب 31 web hosting میزبانی وب 32 Weblog که طوری به وب در محیط شخصـی هـای یادداشت درج نوشت وب

است دسترسی قابـل همگان بـرای

33 Weblogging نویسی وب 34 Weblogger نویس وب 35 Web page

(=Webpage) در ( خاص نشانی با یک که» رمتناب« یک صفحه صفحۀ وب

شود می ارائه) ینترنتا

36 webcasting کارساز ازطرف و تصویری صـوتی مطالب ارسال پخش وب (server) وب انبوه مخاطبان برای

37 webcaster پخشگر وب 38 Web TV در محیط وب تلویزیونی های برنامه پخش سیستم وبیزیون 39 web cam شود و مـی وصل رایانه به که برداری تصویر دستگاه بین وب

محیط اینترنت در دیدن و دریافت قابل بـرونداد آن است) وب(

40 web-based باشد وب بر فناوری مبتنی که سیستمی هر نوع مربوط به بیناد وب 41 web-based

application برنامۀ کاربردی

بنیاد وب

42 surfing دنبال خاصی هدفما لزو هکآن بی در محیط وب گردش ردیوب گ شود

43 surfer گرد وب 44 menu ها از گزینه ای مجموعه گزینگان 45 menu-driven گزینگانی 46 pop-up menu )موشی راست کلید سمت براثر فشردن که گزینگانی پر باال) گزینگان

جهد می بیرون

47 pop-down menu )برروی گزینه یک با انتخاب که ینگانیگز پر پایین) گزینگان (menu bar) شود باز می پایین رو به

17 82 ماهدیـ92 شمارۀۀرنامخب

مالحظات پیشنهاد شما تعریف پیشنهاد فرهنگستان واژۀ بیگانه ردیف48 tool(s) های از گزینه یکی ابزار (menu bar) آن کمک به که

افزار دست نرم یک اختصاصی امکانات ه بـ توان می یافت

49 scroll بر که متنی درون در رفتـن و راست یا چـپ باال و پاییـن نوردیدن است نمایشگـر ظاهـر شده

50 scrolling نوردش 51 scrolled نوردیده 52 horizontal

scrolling نوردش افقی

53 vertical scrolling نوردش عمودی 54 banner در ثـابـتی مستطیل صورت معموال به که آگهی نوعی برنما

شود می نمایان وب ۀ از صفح معیـنی جـاهای

55 pop-over advertisement

کـاربـر روی پیش وب ۀ در صفح که آگهی نوعی نما آگهی پیش را جاری ۀصفح از خشی بـ شود و روی ظـاهر می

گیرد می

56 pop-under advertisement

گـیـرد و می قرار وب ۀ صفح در پشت که آگهی نوعی نما آگهی پس ر کارب روی پیش صفحه کاربـر از آن خروج محـض به

گردد ظـاهر می

57 window ۀنمایند که در پرده شکل مستطیل ای محدوده پنجرهtask است معینی

58 windowing بندی پنجره 59 screen سازد می نمایان و تصاویر را متن که نمایش صفحه ۀروی پرده 60 screen full واحد (پرده یک

)اطالعات گیری اندازه

61 full screen است کرده را اشغال پرده کل که از پنجره صورتی تمام پرده 62 view ها، گزینگان پنجره شامل نمایش ۀ صفح نمایشی صورت نما

ها"icon" و آیکون

63 viewing نماسازی 64 export پرونده های زینهگ از زیر یکی برد برون (file) ارسال برای که

افزار جاری از نرم format با تغییـر همراه پرونده یک رود کار می دیگر به افزاری نرم به

65 import پرونده های از زیرگزینه یکی درون برد (file) آوردن برای که افزاری ز نرم ا formatیر با تغی همراه پرونده یک

رود کار می به افزار جاری نرم درون دیـگر به

66 print پرونده های از زیرگزینه یکی چاپ، چاپ کردن (file) چاپ برای که رود کار می به موردنظر پرونده

67 print preview پرونده های از زیرگزینه یکی چاپشنمای پیش (file) ۀصفح عین که گذارد دید کاربر می درمعرض از چاپ را پیش چاپی

68 page setup پرونده های از زیرگزینه یکی تنظیم صفحه (file) امکانات که ۀ سطر و فاصل طول ازقبیل صفحه اصلی پارامترهای متنظی کند می را فراهم سطرها بین

69 page layout آرایی صفحه 70 keyboard layout جانمایی صفحه 71 bookmark مراجعات برای متن از یک کاربر در جایی که عالمتی نشانک

گذارد می بعدی

72 bookmarking گذاری شانکن 73 minimize آن یا تبدیل حد آن ترین کوچک به پنجره ۀ انداز تبدیل کمینه کردن

task bar در ای نشانه به

74 minimization سازی هنکمی 75 maximize معموال هک حد آن ترین بزرگ به پنجره ۀ انداز تبدیل بیشینه کردن

گیرد می را دربر پرده تمام

82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام18

مالحظات پیشنهاد شما تعریف پیشنهاد فرهنگستان واژۀ بیگانه ردیف76 maximization سازی بیشینه 77 new پرونـده های از زیرگزینه یکی نو (file) برای کـه

رود می کار جدید به ۀ پروند یک بازکردن

78 stop های از گزینه یکی ایست menu barمتوقف ای بر که رود کـارمی به انجام درحال عمل کردن

79 go بار گزین های از گزینه یکی بروmenu bar نما مکان که برد می شده تعیین ازپیش های ه از جایگـا یکی را بـه

80 copy رونوشت، رونوشت برداشتن

(graphic) یا نگـاره متن از یک ای قطـعه قـرار دادن دیگر در مکانی استفاده برای موقت ۀدر حافظ

81 copy & paste بردار و بچسبان 82 cut یـا نـگاره از مـتـن ای قـطعـه جداکـردن برش، بریدن (graphic)

آن جایی یا جابه حذف برای

83 cut & paste ببر و بچسبان 84 favo(u)rites نشانی در آن که گزینگان های نه از گزی یکی پسندان

شود می نگهداری مورد عالقه های گاه وب

85 edit ،ویرایش ویرایش کردن

تغییرات امـکـان که گزینگـان هـای از گزینه یکی کند می را ایجاد ای در هر پرونده گوناگون

86 editing ویرایش 87 editor )ویراستار )افزار نرم ،

ویرایشگر

88 help را به کمکی از اطالعات ای مجموعه که ای گزینه کمک گذارد می دراختیار کاربر گوناگون های صورت

89 close )در (بستن، ) نام فرمان ببند) حالت فعلی

پایان برای که (file) ۀ پروند های از زیرگزینه یکی رود کار می هب جاری ۀ کار با پروند به دادن

90 open ۀ پروند های از زیـرگزینه یـکی بازکردن (file) برای که رود می کار موجود به پـرونده یک گشـودن

91 redo های از گزینه یکی ازنو menu barتکرار باعث که شود می اجراشده فرمان آخرین

92 undo های از گزینه یکی واگرد menu barشدن خنثی باعث که شود می اجراشده فرمان آخرین

93 save پرونده های از زیـرگزینه یکـی )کردن(حفظ (file) برای که کار به حافظه در موجود پرونده شکل کردن ذخیره رود می

94 save as پرونده های از زیرگـزینه یکـی حفظ با نام (file) برای که جدید در نشانی و با نـام پـرونده یک کـردن ذخیره رود کارمی به جنبی ۀحافظ

95 knowledge-based system (KBS)

حل برای دانش از پایگاه که ای رایانه سیستم نوعی بنیاد سیستم دانش کند می استفاده کاربردی مسائل

96 information and communication technology (ICT)

فناوری اطالعات و )فاتا(ارتباطات

که اطـالعـات و مرتبط با مخابرات های الیت فع ۀمجموع در دهنـده یاری نقـش اطالعات پـردازش فناوری در آن دارد مخابراتی اهداف تحقـق

97 frequently-asked questions (FAQ)

همراه به ر و مکر متداول های سش از پر ای مجموعه پرسشگان گاه وب آنها در یک های پاسخ

98 filetranfser protocol(FTP)

قرارداد انتقال پرونده )قاپ(

دیگر بر رایانه به ای از رایانه پرونده انتقال برای قراردادی ای رایانه های شبکه روی

99 FTP کردن قاپ 100 anonymous FTP نام قاپ بی 101 FTP site قاپگاه 102 interface یا برنامه دستگاه ، دو یا چند سیستم میان ـ مرز مشترک1 واسط، میانا

امکان که افزار افزار یا نرم سخت شامل تجهیزاتیـ 2 با یکدیگر نحوی به) ماشین یا انسان ( دهد دو سیستم می

کار کنند ا هم بتوانند ب که مرتبط شوند

19 82 ماهدیـ92 شمارۀۀرنامخب

مالحظات پیشنهاد شما تعریف پیشنهاد فرهنگستان واژۀ بیگانه ردیف103 interfaced بامیانا 104 interfacing میانایی 105 user interface واسط کاربر، میانای

کاربر کـاربر و رایــانه میان افزاری یا سخت افزاری نرم ۀسامان استفاده رایانه تواند از امکانات می آن ق کاربر ازطری کـه کند

106 user-friendly interface(UFI)

واسط کاربرپسند، میانای کاربرپسند

و بسیار آسان کاربر برای با آن کارکردن میانا که نوعی است جاذب

107 graphical user interface(GUI)

ای کاربر، واسط نگاره ای کابر ارهمیانای نگ

جای بـه فرمـان دادن برای در آن کاربر که میانای نوعی شود می استفاده یا گزینگان ای نگاره های از نشانه نـوشتن

108 command-line interface(GLI)

واسط نوشتاری، میانای نوشتاری

را باید آن دادن فرمان کاربر برای در آن میانا که نوعی کند تایپ

109 data message وسایل با رقمی های داده شکل به که پیام هر نوع پیام داده جدید اطالعات های یا فناوری یا نوری الکترونیکی شود می یا پردازش ذخیره ، ، دریافت تولید، ارسال

110 originator پیام ده دا تولید یا مبدأ ارسال منشأ اصلی ساز پیام 111 addressee شود می ارسال برایش پیام که ای یا سامانه شخص مخاطب 112 electronic

signature احراز برای ها که از نویسه از ترکیبی متشکل رمزی امضای الکترونیکی

کار به الکترونیکی در مبادالت پیام ۀ فرستند هویت رود می

113 signatory کند را امضا می متن که شخصی مضاکنندها 114 computer system پردازش افزار برای افزار و نرم از سخت ای مجموعه سیستم رایانه

ها داده

115 informaion system

، دهی سـازمان ، آوری جمع بـرای ای رایانه سـامانـه سیستم اطالعاتی اطالعات اشاعه و ، بازیابی تـولید، ذخیره

116 integrity عناصر آن که اطالعات مجموعه یک کامل موجودیت یکپارچگی با یکدیگر سازگارند

117 integration سازی یکپارچه 118 integrated یکپارچه 119 integrity test آزمون یکپارچگی 120 datamessage

integrity مپیا یکپارچگی داده

121 distance contract شود منعقد می الکترونیکی ارتباطات ازراه که قراردادی قرارداد از دور 122 reasonableness

test پیام کلی یا نادرستی تأیید درستی برای که آزمونی آزمون معقولیت

رود کار می به) ها داده(

123 secure method ها داده در تبادل ایجاد ایمنی ای بر روشی روش امن 124 data protection و خصوصی امن صورت ها به داده نگهداری های روش ها داده حفاظت 125 data subject ها موضوع داده 126 private data و معین مشخص حقیقی شـخص یکه ب متعلق های داده های شخصی داده 127 back up )پشتیبان، ) نسخۀ

گرفتن پشتیبان که مواردی در اسـتفاده ها برای از داده ای نـسخه) 1

ها از داده ای نسخه ۀتهی )2، باشد دیده آسیب اصلی ۀنسخ دیده آسیب اصلی ۀ نسخ که در مواردی استفاده برای باشد

128 secure information system

و سوءاستفاده در بـرابـر کـه اطـالعاتی ۀ سـامان یـک سیستم اطالعات امن دسترسی از قابلیت معقولی سطح نفوذ، محفوظ و دارای

باشد

129 secure/enhanced/advanced electronic signature

امضای الکترونیکی مطمئن

130 portal دیگر های هپایگا ورود به راه طور عمده به که گاهی وب درگاه سازد می را فراهم

82 ماهدیـ92 شمارۀۀخبرنام20

معرفی کتاب االفکار ریاضتصحیح نصراهللا پورجوادی، مرکز نشر یارعلی تبریزی، به: تألیف

1382دانشگاهی، تهران این کتاب که دراوایل قرن دهم هجری در شهر بورسه، در غرب آسیای

بان فارسی که با ز ای است ادبی به است، رساله نوشته شده) توکیو کنونی(صغیر در . دهد های عرفانی و فلسفی، زبان حال میان خزان و بهار را شرح می چاشنی

کوشند تا دربارۀ فواید خود با یکدیگر این اثر هریک از دو طرف مناظره میهای دیگر نیز درضمن آن نسیم صبا، باد شمال، نرگس و گل. سخن بگویند

مؤلف . دهند ی و شاعرانه تشکیل میگویند و مجلسی ادب زبان حال سخن می بهکتاب، یارعلی تبریزی، باآنکه شاعر بوده کتاب را به نثر نوشته و ابیات بسیاری

نصیر طوسی، لمعات نویسنده همچنین از شرح اشارات خواجه. است های خود آورده ویژه حافظ را درضمن نوشته از شعرای پیشین، بهدهد که زبان خوبی نشان می این کتاب به. است محمود شبستری و بهارستان جامی نیز سود جسته شیخالیقین عراقی، گلشن راز و رسالۀ حق

آمده، بلکه در شمار می تنها در دربار سالطین عثمانی زبان رسمی به و ادبیات فارسی در دورۀ عثمانی در آسیای صغیر چه اهمیتی داشته و نه .ستا شهرهای مختلف نیز زبان فرهنگ و ادب بوده

ـ روسی یفرهنگ فارسی ـ در

و دری ـ فارسی ـ روسی روسی و دری ـ فارسی ـ روسیـ فارسی ـ دریقاموس

2002پارسادانیان، ایروان . خ. وهای فارسی ـ دری ـ روسی و دری ـ فارسی ـ روسی این فرهنگ که از بخش

ۀ کتاب واژگان نویسند. است واژه را در خود گنجانده3500از شده بیش تشکیل فارسی امروز را با واژگان فارسی دری معاصر افغانستان تطبیق داده و شمار

ها را که در نوشتار یا در تلفظ متفاوت هستند با ترتیب الفبایی زیادی از واژهذکر کرده و با درنظر گرفتن گسترش روابط فرهنگی کشورهای همجوار منطقه

دراختیار ) گونه زبان فارسی و دری هر دو (معنای روسی برابرنهاد آن لغات را همچنین برای اطالع بیشتر دوستداران زبان فارسی . است خوانندگان گذاشته

ها، تعداد زیادی تر واژه امروزی و دری معاصر افغانستان و برای کاربرد درستاین فرهنگ برای دانشجویان رشتۀ . است هنگ آمدههای عربی نیز که در لغات هر دو گونۀ زبان معنای مشترک دارند در این فر از واژه

است تا با استفاده از آن بتوانند با زبان دری معاصر زبان فارسی تسلط کامل دارند فراهم شده که به زبان و ادبیات فارسی و نیز همۀ کسانی .است تر کرده ان از آنها آسانکنندگ این کتاب امکان مقایسه میان این دو زبان را برای استفاده. افغانستان آشنا شوند

8710565، تلفن 8، نبش خیابان سوم، شمارۀ )بخارست(خیابان دکتر شهید بهشتی، خیابان احمد قصیر : انتشارات فرهنگستان