PLANY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM DLA …warszawa.rzgw.gov.pl/OKI/upload/browser/aktualnosci/Prezentacja1... · 3 PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM Kraków,

2012-10-26 TYTUŁ 1

PLANY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM DLA OBSZARÓW DORZECZY

I REGIONÓW WODNYCH część I

Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

2012-10-26 TYTUŁ 2

Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

CO WIEMY O RYZYKU POWODZIOWYM W POLSCE? Podstawy planów zarządzania

ryzykiem powodziowym

3 PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA

RYZYKIEM POWODZIOWYM

Kraków, 1593

…Klasztory i kościół oo. Bernardynów tak woda zalała, że ołtarze na dwie stopy przewyższała i zmusiła oo. Bernardynów do klasztoru oo. Franciszkanów się przenieść. Mniszki z oczywistego od wody niebezpieczeństwa wyratowane zostały na łodziach doprowadzonych w nocy do okien.

Strzelce Małe, 1934

Kotlina Kłodzka, 1997

…Deszcz padał od kilku dni. W niedzielę po południu, woda zaczęła wypływać ze szpar w podłodze. Wynieśliśmy trochę mebli i czekaliśmy, nie wiedząc, że to dopiero początek „piekła". Byliśmy zupełnie bezradni. O 5.40 rano zdarzyło się coś, co widziałam tylko na katastroficznych filmach. Usłyszałam potężny huk i woda zalała w jednej chwili całe mieszkanie. Uciekliśmy przez głęboką już wodę do pobliskiego przedszkola.” (relacja jednego z mieszkańców)

Powodzie są nieuchronne

0

5

10

15

20

25

1997 2001 2010

13,6

4,2

12,8

7,5

mld

zł

prywatne

komunalne

4

Szkody i straty powodziowe

Struktura strat powodziowych (VI-VII 2010 r.)

Straty (1997, 2001, 2010) – poziom cen 2010 r.

PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM

Gminy dotknięte powodziami (1997, 2001, 2010)

Ryzyko wzrasta, z uwagi na:

• zagospodarowywanie terenów zalewowych,

• zmniejszanie retencji naturalnej,

• coraz gwałtowniejsze zjawiska meteorologiczne.

5

Szkody i straty powodziowe

Straty bezpośrednie • zniszczona infrastruktura (drogi, mosty, wodociągi …)

• domy, mieszkania • fabryki, firmy

Straty pośrednie

• spadek produkcji • problemy

komunikacyjne • spadek zarobków • bankructwa firm • zanieczyszczenie

środowiska

Straty

niemierzalne • utrata zdrowia • utrata pamiątek

rodzinnych • zniszczenia dziedzictwa kulturowego

Straty powodziowe

1998-2010


Źródło: dane GUS

2012-10-26 6 PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA


Pojęcie ryzyka powodziowego

Zmiana w sposobie myślenia:

Nie „ochrona przed powodzią”, ale „ograniczanie szkód i strat”

Nie „reagowanie”, ale „zarządzanie ryzykiem powodziowym”

By zmniejszyć straty i szkody powodziowe powinniśmy ograniczać RYZYKO.

ZAGROŻENIE EKSPOZYCJA PODATNOŚĆ

Elementy ryzyka powodziowego


skutki powodzi

Odpowiednie strategie ograniczania ryzyka powodziowego

„odsuwamy powódź od ludzi” „odsuwamy ludzi od powodzi” „uczymy się żyć z powodzią”

7

Dokumenty KE poprzedzające Dyrektywę Powodziową

Spotkanie dyrektorów wodnych Państw Członkowskich UE, Norwegii, Szwajcarii i krajów kandydujących , Kopenhaga, listopad 2002 r.

Inicjatywa Budapeszteńska Budapeszt, 30 listopada - 1 grudnia 2002 r.

International Workshop on Precautionary Flood Protection in Europe, Bonn, luty 2003 r.

„Najlepsze praktyki w zakresie prewencji, ochrony i łagodzenia skutków powodzi” – dokument przyjęty przez dyrektorów wodnych z Państw Członkowskich UE, Ateny, lipiec 2003 r.

„Zarządzanie zagrożeniem powodziowym. Zapobieganie powodziom, ochrona przeciwpowodziowa i ograniczanie skutków powodzi” - dokument KE, 12 lipca 2004 r.

Prace nad merytoryczną zawartością Dyrektywy Powodziowej, konsultacje tekstów dokumentów 2005–2006 r.

GŁÓWNE REKOMENDACJE

• Poprawa współpracy i lepsza koordynacja działań

• Opracowywanie i wykorzystywanie map zagrożenia powodziowego

• Usprawnienie wymiany informacji, dzielenie się doświadczeniami

• Budowanie silniejszych związków między środowiskiem naukowo-badawczym, a władzami

• Podnoszenie świadomości w zakresie zagrożenia powodzią.

Uchwalenie Dyrektywy Powodziowej Strasburg, 23 października 2007


8

Wymagania Dyrektywy Powodziowej

Dyrektywa Powodziowa zobowiązuje państwa członkowskie do opracowania do 2015 roku planów zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP).

Zobowiązuje także do opracowania wstępnej oceny ryzyka powodziowego, map zagrożenia powodziowego, map ryzyka powodziowego, koordynacji działań we wspólnie zarządzanych dorzeczach międzynarodowych oraz zapewnienie szerokiego procesu konsultacji społecznych na etapie planowania.

Dyrektywa 2007/60/WE z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim, tzw. Dyrektywa Powodziowa zmierza do zminimalizowania skutków powodzi, kładąc szczególny nacisk na takie elementy, jak:

• życie i zdrowie ludzi • środowisko • dziedzictwo kulturowe • działalność gospodarczą

oraz na właściwe zarządzanie ryzykiem powodziowym.


9

Wdrożenie Dyrektywy Powodziowej w Polsce

Implementacja Dyrektywy Powodziowej do polskiego prawa 5 stycznia 2011 r. nowelizacją Ustawy Prawo wodne.

Proces sporządzania PZRP jest wieloetapowy, wymagający wielu analiz oraz współpracy różnych jednostek.

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym mają konsekwencje dla planowania przestrzennego.

Minister Środowiska - organ nadrzędny

Prezes KZGW - sporządza PZRP dla obszarów dorzeczy, wstępną ocenę zagrożenia powodziowego (WORP) oraz mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego, zapewnia udział społeczeństwa

Dyrektor RZGW – sporządza PZRP w regionie wodnym, przekazuje mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego właściwym instytucjom

Minister TBiGM – WORP oraz PZRP od strony morza

Dyrektor Urzędu Morskiego – mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego od strony morza

Minister Administracji i Cyfryzacji – dane do analiz ryzyka

Wojewoda - opiniuje projekty WORP

Marszałek województwa - opiniuje projekty WORP, uwzględnia w PZP województwa granice obszarów szczególnego zagrożenia powodzią z MZP i MRP oraz ustalenia PZRP, uwzględnia w strategii rozwoju województwa ustalenia PZRP.

INST

YTU

CJE

OD

PO

WIE

DZI

ALN

E

10 PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA


Zawartość planów zarządzania ryzykiem powodziowym

Prawo wodne Art. 88g ust.2

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym zawierają:

1) mapę obszaru dorzecza, na której są zaznaczone obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi,

2) mapy zagrożenia powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego wraz z opisem wniosków z analizy tych map,

3) opis celów zarządzania ryzykiem powodziowym,

4) katalog działań służących osiągnięciu celów zarządzania ryzykiem powodziowym, z uwzględnieniem ich priorytetu.

11

Wstępna ocena ryzyka powodziowego (WORP)

Analiza mająca na celu wybór obszarów, dla których zostaną opracowane mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego oraz plany zarządzania ryzykiem powodziowym.

Zgodnie z założeniami Dyrektywy Powodziowej wstępna ocena ryzyka powodziowego została opracowana w oparciu o łatwo dostępne źródła informacji. Cel WORP: Identyfikacja znaczącego ryzyka powodziowego - wyznaczenie Obszarów Narażonych na Niebezpieczeństwo Powodzi (ONNP).


www.kzgw.gov.pl/pl/Wstepna-ocena-ryzyka-powodziowego.html

Identyfikacja i lokalizacja

obszarów zagrożonych

powodzią

Wybór maksymalnych

zasięgów powodzi

Analiza zidentyfikowanych

obszarów

Wyznaczenie obszarów

narażonych na niebezpieczeństwo

powodzi

12

Wstępna ocena ryzyka powodziowego – źródła danych

Powodzie prawdopodobne

Powodzie historyczne


Powodzie prawdopodobne • studia ochrony przeciwpowodziowej (RZGW) • strategia ochrony brzegów morskich (UM) • analizy geomorfologiczne, w tym mapy

obszarów zagrożonych podtopieniami (PIG) • analizy wpływu urządzeń wodnych na bezpieczeństwo

powodziowe (OTKZ, GUNB) • prognozy długofalowego rozwoju wydarzeń, w tym wpływu

zmian klimatu na występowanie powodzi (uwzględniono tylko dla obszarów od strony morza).

Powodzie historyczne • dane archiwalne IMGW i inne źródła historyczne • ankietyzacja gmin

Maksymalne zasięgi powodzi prawdopodobnych i historycznych wyznaczyły obszary potencjalnie zagrożone powodzią.

13

Wstępna ocena ryzyka powodziowego – ocena znaczącego ryzyka powodziowego


Znaczące ryzyko powodziowe – określone zostało w wyniku oceny ryzyka powodziowego, prowadzonej dla obszarów potencjalnie zagrożonych powodzią, pod kątem następujących kryteriów (wskaźników): • bezpośredni wpływ powodzi na życie i zdrowie

ludzi – gęstość zaludnienia w gminach, • wpływ powodzi na obszary działalności

gospodarczej wraz z infrastrukturą - formy pokrycia terenu: obszary zasiedlone, przemysłowe, drogi i szlaki kolejowe, rolnictwo, lasy (Corine Land Cover),

• skuteczność istniejących budowli przeciwpowodziowych - klasy budowli oraz stan bezpieczeństwa budowli.

Analiza z uwzględnieniem kryterium wpływu na działalność gospodarczą i infrastrukturę

14

Wstępna ocena ryzyka powodziowego - wyniki

Wyniki WORP

Rzeki przeznaczone do modelowania w I cyklu planistycznym na tle gmin dotkniętych powodziami w 1997, 2001, 2010 roku


15

Wstępna ocena ryzyka powodziowego - podsumowanie

Czym jest WORP? W wyniku WORP zostały zdiagnozowane odcinki rzek i obszarów morskich, na których powódź powoduje znaczące ryzyko powodziowe. Poziom znaczącego ryzyka został określony z uwzględnieniem wpływu na ludzi i ich zdrowie, działalność gospodarczą i infrastrukturę, skuteczność istniejących budowli hydrotechnicznych (wałów, sztucznych zbiorników wodnych).

Jak należy traktować informację z WORP? Obszary wyznaczone we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego nie stanowią podstawy do planowania przestrzennego. Celem WORP nie było wyznaczenie precyzyjnego zasięgu obszarów zagrożonych powodzią, lecz wstępne ich zidentyfikowanie. Dopiero obszary przedstawione na mapach zagrożenia powodziowego będą podstawą do prowadzenia polityki przestrzennej.

Co nie zostało uwzględnione? Ze względu na brak danych, we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego nie uwzględniono skutków zmian klimatu i możliwego rozwoju gospodarczego.


16

Mapy zagrożenia i mapy ryzyka powodziowego

Mapy ryzyka powodziowego • wartość potencjalnych strat • liczba mieszkańców • obiekty o szczególnym znaczeniu kulturowym, przyrodniczym

i gospodarczym zagrożone powodzią • użytkowanie terenu.

Mapy zagrożenia powodziowego • granice obszarów zagrożenia powodziowego • głębokość wody • prędkość i kierunek przepływu wody na obszarach mocno zurbanizowanych.


Oba rodzaje map są przygotowywane dla kilku scenariuszy: dla powodzi o prawdopodobieństwie przewyższenia 10%, 1% i 0,2% oraz dla przerwania wałów.

17

Mapy zagrożenia powodziowego - zawartość

Mapa zagrożenia powodziowego - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi raz na 10 lat (10%)


18



Mapa zagrożenia powodziowego - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi raz na 100 lat (1%)

19



Mapa zagrożenia powodziowego - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na 500 lat (0,2%)

20

Mapy ryzyka powodziowego - zawartość


Mapa ryzyka powodziowego - negatywne konsekwencje dla ludności oraz wartości potencjalnych strat powodziowych; obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na

500 lat (0,2%)

Mapy ryzyka powodziowego - zawartość



Mapa ryzyka powodziowego - negatywne konsekwencje dla środowiska, dziedzictwa kulturowego i działalności gospodarczej;

obszary na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na 500 lat (0,2%)

21

22

Mapy zagrożenia i mapy ryzyka powodziowego - podsumowanie

W jakim celu wykonywane są mapy zagrożenia i ryzyka powodziowego? Mapy przedstawiają poziomy zagrożenia i poziomy strat dla każdego scenariusza wód prawdopodobnych. Mapy wykonuje się w formie cyfrowej na podstawie bazy danych przestrzennych. Jakie są korzyści z opracowanych map? Informacje zawarte w bazie będą wykorzystane do analiz wykonywanych na etapie opracowywania planów zarządzania ryzykiem powodziowym. Mapy są niezbędne do konsultacji społecznych i planowania w zarządzaniu ryzykiem powodziowym. Ograniczenia • Brak systemu gromadzenia informacji o stratach powodziowych i analiz w Polsce w tym kierunku -

metodyka określania strat została oparta o doświadczenia niemieckie (bawarskie). • Brak systemu gromadzenia danych dotyczących podatności elementów zagospodarowania oraz lokalnych

społeczności na zagrożenie.


23

Analiza obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej

Cel analizy • Zgromadzenie podstawowych informacji w celu ustalenia głównych problemów działania

systemu ochrony przeciwpowodziowej na obszarach dorzeczy i w regionach wodnych, • Utworzenie bazy danych dla działań wejściowych do tworzenia wariantowych rozwiązań

programów działań sporządzanych na poziomie obszaru dorzecza, regionu wodnego i zlewni.

„Analiza i diagnoza obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej uwzględniająca analizę planów i programów z zakresu ochrony przeciwpowodziowej, w tym opracowanie spójnej, kompletnej i obejmującej obszar całego kraju, bazy danych w zakresie urządzeń wodnych”. Termin realizacji: 01.10.2012 – 30.08.2013 r.


24



Diagnoza obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej

Analiza planów i programów z zakresu

ochrony przeciwpowodziowej

Identyfikacja działań technicznych

i nietechnicznych ograniczających ryzyko

powodziowe

Opracowanie spójnej, kompletnej

i obejmującej obszar całego kraju, bazy danych w zakresie urządzeń wodnych

Dodatkowe analizy w oparciu o dane

zgromadzone w WORP

25

PODSUMOWANIE Podstawy planów zarządzania ryzykiem powodziowym

Ocena ryzyka powodziowego

Schemat procesu wdrażania Dyrektywy Powodziowej


Wstępna ocena ryzyka powodziowego

Mapy zagrożenia powodziowego

Mapy ryzyka powodziowego

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym


Metodyka opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym

XII 2011

XII 2013

XII 2015

26

Dziękuję za uwagę

www.warszawa.rzgw.gov.pl www.kzgw.gov.pl

www.powodz.gov.pl [email protected]


Documents

PLANY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM DLA …warszawa.rzgw.gov.pl/OKI/upload/browser/aktualnosci/Prezentacja1... · 3 PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM Kraków,