POSTANAK I RAZVOJ ANTIKE GRKE DRAME
Pozorina predstava u doba procvata grkog drutva ulazila je kao
sastavni dio u kult boga Dioniza i deavala se samo za vrijeme
praznika posveenog tom bogu. U Atini u V st. u ast Dioniza
proslavljan je niz praznika,ali su drame predviane samo za vrijeme
Velikih Dionizija (otprilike u martu-aprilu) i Leneja (u januaru
februaru).
Grko pozorite
Velike Dionizije proslavljane su s velikom sveanou u trajanju
est dana. Prvog dana odravana je sveana procesija prenoenja
Dionisove statue iz jednog hrama u drugi i zamiljalo se da je bog
prisutan na pjesnikim takmienjima koja su obuhvatala ostali dio
praznika;drugi i trei dan bili su posveeni ditirambima lirskih
horova, a poslednja tri dana dramskim igrama.
Tragedije su prikazivane od 534.p.n.e. tj od vremena kad je taj
praznik bio
ustanovljen;otprilike 488.-486. njima su pridodate komedije.
Leneje,stariji praznik,bile su obogaenedramskim takmienjima tek
kasnije,oko 448.na njima su se proele davati komedije,a oko 433.
tragegije.Sve te igre imale su karakter masovnoh predstava i bile
su sraunate na veliki broj gledalaca. Na takmienjima su u 5. vijeku
st.e.,sa rijetkim izuzetku,primani amo novi komadi iz starog
repertoara,ali koji nije sluio kao predmet takmienja. Prema
tome,djela antikih dramdkih pjesnika bila su predviena za jedno
davanje,i ono je doprinosilo tome da su drame bile ispunjene
aktuelnom i ak efemernom sadrinom. Pravilnik,utvren oko 501.-500. g
za Velike Dionisije,predviao je u tragikom takmienju tri pisca,od
kojih je svaki prikazivao po tri tragedije i jednu satirsku igru.
Na komediografskim takmienjima od pjesnika je zahtijevano samo po
jedan komad. Pjesnik je sastavljao teks nego i muziki i baletski
dio,on je ujedno bio i reiser i baletmajstor,a esto,naroito u
ranije vrijeme i glumac.
TRAGEDIJA
Grka drama postala je ve u 6.st. p.n.e. a najbolje plodove dala
je u 5.st. Najstarije i gotovo jedine podatke o postojanju
tragedije nalazimo u etvrtom poglavlju Aristotelove Poetike. Tu
itamo da je nastala od improviziranog poetka,i to od onih kojih su
zapoinjali (pjevati) ditiramb,daje prola kroz mnogo promjena dok je
zadobila svoj prirodni oblik i da j kasno postala uzviena iz
malenih pria i smijena govora jer se razvila iz satirske pjesme.
Ditiramb je bila strastvena pjesma koju je u ast Doinizu uz pratnju
trakofrigijske frule pjevao hor i uz to plesao. Dioniz je bio
trako-frigijsko boanstvo kojeg su slavili u orgijastikom kultu
naroito ene (bakhantice). U vezi s Dionizovim kultom razvia se u
Atini do
savrenstva posve originalna helenska tvorevina-antika drama u
svoja tri oblika:satirska drama,tragedija,komedija. Tragedija se
razvila iz osobitog oblika pelopneskog (dorskog) ditiramba. To
potvruju dvije vijesti koje ujedno pokazuju i postupni prijelaz
lirskog ditiramba u prvobitni oblik sairske drame. Prvu vijest
itamo kod Herodota. On kae da je Arion prvi sloio ditiram,dao
svojoj pjesmi ime i prouavao hor u Korintu. Leksikon suda ( 10. st.
n.e.)donosi podatke da je Arion izumio tragiki nain i prvi sastavio
hor i da je za tu horsku pjesmu stvorio naziv i uveo to da satiri
govore u stihovima. Satirski horovi koje je uveo Arion spominju se
i u peloponeskim gradovima Skionu i Flijuntu. Tako Herodot govori o
tragikim horovima koji su u Skionu pjevali >muke < domaeg
heroja Adrasta.No sinski tiranin Klisten ukinuo je na poetku
6.vijeka Adrastov kult i vratio horove Dionizu. Herodot horove u
Skionu zove tragikoi khorio,a sigurno se nisu razlikovali od
Arinovih u Korintu. Rije tragikos u vezi je sa rijeju
tragos-jarac,a Aristotelova rije tragodia, sastavljena je od tragos
jarac i oide-pjesme, u doslovnom znai >jarja pjesma
