Embed Size (px)
Citation preview
Hoofdstuk 5
De eenheidsmarkt
Eeneheidsmarkt Vrij verkeer van goederen en diensten
= douane-unie: geen onderlinge tarieven Gemeenschappelijk buitentarief
Vrij verkeer van productiefactoren Geen non-tarifaire belemmeringen
Effecten van een douane-unie directe effecten :
handelscreatie handelsafwijking
indirecte effecten : verhoogde concurrentie schaaleffecten externe effecten polarisatie localisatie
Vorming douane-unie = vorm van discriminerende tariefverlaging:
Partnerlanden worden vrijgesteld van tarief Niet-partnerlanden blijven tarief betalen op invoer
Effect op welvaart van land dat lid wordt van een douaneunie is Gedeeltelijk positief: handelscreatie Gedeeltelijk negatief: handelsafwijking
Handelscreatie
A B Cproductiekost 70 50 40invoerrecht - 100%prijs in A 70 100 80douane-unie 70 50 80
!positief welvaartseffect!
Handelsafwijking
A B Cproductiekost 70 45 30invoerrecht - 100%prijs in A 70 90 60douane-unie 70 45 60
!negatief welvaartseffect!
Grafische voorstelling
Q
P SADA
SC
T’
W
T”T
R
J I H GQ VE F
K L M NP
0q1 q2 q3 q4 q5
Welvaartseffecten Consumentensurplus +WT’FG Producentensurplus -WT’EJ Overheid -IEFH-LIHM Saldo
handelscreatie +JEI+HFG handelsdeviatie -LIHM
Ruilvoeteffect ‘KOE’ : tarief geen invloed op ruilvoet Grote economieën: tarief oefent wel invloed
uit op de ruilvoet + sterkere onderhandelingspositie op
internationale fora
Indirecte effecten verhoogde concurrentie schaaleffecten verder:
externe effecten : cf. goedkoper kapitaal polarisatie : cf. auto-industrie in US localisatie : cf. Hoover
Douane-unie in Europa half 1968 :
interne tarieven afgeschaft gemeenschappelijk buitentarief
probleem : NTB’s (o.a. overheidsaankopen en -monopolies
economische effecten : op handelsstromen op prijzen op welvaart
Handelsstromen Handelscreatie > handelsafwijking
10 mrd $ 1 mrd $ Balassa: wel handelscreatie, geen
verschuiving Balassa & Grubel-Lloyd:
Groeiend belang intra-industriële handel Dus specialisatie eerder tussen sectoren dan
tussen landen
Prijsverschillen Ts 75 en 85: zekere convergentie van de
prijzen vastgesteld
Welvaartseffecten Eerder gering: ts 0,15 en 1 % van het BNP
Eenheidsmarkt vrijmaking productiefactoren in neo-klassieke model : geen extra effect
(egalisatie factorprijzen!) in realiteit : toch effect omdat factorprijzen
niet gelijk zijn!!
Theorie vs Europese praktijk Theorie : van vrij verkeer van goederen en
diensten (= geen TB, geen NTB) naar vrij verkeer van goederen, diensten, mensen, kapitaal
Praktijk : van situatie zonder TB en met NTB naar eenheidsmarkt met 4 vrijheden zonder TB, zonder NTB
Eenheidsmarkt : vrij verkeer van productiefactoren
Marg. prod.
Marg. prod.
Land H Land P
L L0 0
Welvaartseffecten DBI
N
Prijs- en hoeveelheidseffecten Hogeloonland
Immigratie van LJ aan arbeid Loon zakt van OA naar OG
Lageloonland Emigratie van LJ aan arbeid Loon stijgt O’H (=OG)
Welvaartseffecten Hogeloonland:
< nationaal = binnenlands product = OCBL >
binnenlands product = OCKJ nationaal product = OCKJ – MKJL Nationaal product gestegen met BKM
Lageloonland < nationaal = binnenlands product = O’LFE >
binnenlands product = O’JKE nationaal product = O’JKE + JLMK Nationaal product gestegen met MFK
Effect op inkomensverdeling Hogeloonland
Reeds aanwezige arbeid verliest ABMG Kapitaal wint ABKG
Lageloonland Overblijvende arbeid wint KHDN Kapitaal verliest FKHD
Migrerende arbeid wint MKNF
Wisselwerking vrij goederenverkeer en vrij factorverkeer
substituten : handel ---> egalisatie factorprijzen ---> minder
factorbewegingen factorbewegingen ---> egalisatie factorprijzen ---> minder
handel complementen :
kapitaalinvoer en arbeidsmigratie gepaard met goedereninvoer
concentratie factorprijsverschillen factorbewegingen
Douaneunie bij vrij factorverkeer
Q
P
PCU
PH
DH SH
0
H was niet efficiëntste producent, maar beschermde de door buitenlands kapitaal gefinancierde bedrijven met een tarief
Bij vorming van douaneunie daalt de prijs van PH naar PCU
g = foreign profit diversion effect
g a d
Douaneunie bij vrij factorverkeer
Q
P
PCU
PH
DH SH
0
H’s bedrijven, gefinancierd door buitenlands kapitaal, waren efficiënt.
Bij vorming van douaneunie stijgt de prijs van PCU naar PH
g = foreign profit creation effect
g
Afschaffing NTB’s TB’s en sommige NTB’s (bv quota) creëren
rente Andere NTB’s (bv technische
belemmeringen) creëren geen rente ‘1992’ beoogde de afschaffing van deze
laatste
Welvaartseconomische analyse Afschaffing rentecreërende barrières bij
eenheidsmarkt: handelsafwijking leidt tot duurdere aankoop bij lidstaat, welvaart daalt
Afschaffing niet-rentecreërende barrières bij eenheidsmarkt: handelsafwijking leidt tot goedkopere aankoop bij lidstaat, welvaart stijgt
Grafische voorstelling
Q
P SADA
SC
T’
W
T”T
R
J I H GQ VE F
K L M NP
0q1 q2 q3 q4 q5
Indirecte effecten eenheidsmarkt Cf indirecte effecten douane-unie Toename concurrentie + benutting
schaalvoordelen: 1e fase: verwatering marktaandeel, daling prijs en
prijs-kostmarge 2e fase: uitzuivering markt (M & A, failliet), minder
maar grotere bedrijven
De Europese eenheidsmarkt Witboek 1985 : 300 maatregelen
(ondertussen : ca 1500 richtlijnen) Europese Eenheidsakte rapport Cecchini
voorwaarde douane-unie!
Obstakels voor de eenheidmarkt materiële : wegvallen van grenscontroles technische : niet-uniforme regels fiscale : verschillen in belastingen
Materiële obstakels personenverkeer
openbare veiligheid Schengenakkoord : SIS
goederenverkeer wegvervoervergunningen veterinaire en gezondheidsvoorschriften statistische gegevens
Technische obstakels Vrij verkeer van
goederen diensten personen kapitaal
Goederen: beroemde gevallen ‘Reinheitsgebot’ ‘Cassis de Dijon’
= gevallen waarin handel tussen lidstaten werd belemmerd door verschillen in nationale regels
‘Reinheitsgebot’
Wet daterend van 1516: verbood additieven in Duits bier
Issue: is er hier een probleem met vrij verkeer van goederen?
Beslissing Europees Hof van Justitie: ja
‘Reinheitsgebot’ afgeschaft
Vrij verkeer van goederen eerst : harmonisatie
traag daarna :
Arrest Cassis de Dijon : wederzijdse erkenning Harmonisatie: ‘nieuwe benadering’ voor
veiligheids- en gezondheidsregels
Cassis de Dijon (Rewe-Zentral AG ) EHJ 1979
Feit: Duitse wet verbood invoer van geestrijke dranken die minder dan 32 % alcohol bevatten lReden: publieke gezondheid!
Issue: gaat het hier om een kwantitatieve beperking die tegen de bepalingen van het Verdrag van rome ingaan?
Beslissing: ja
Gevolgen arrest Cassis de Dijon Duitsland moest Franse regels erkennen en
invoer toelaten van Cassis de Dijon EU begon het principe van de ‘wederzijdse
erkenning’ (‘mutual recognition’) te gebruiken in andere domeinen, ter aanvulling van harmonisatie
Katalysator voor vrijmaking van goederenmarkten
Stand van zaken vrij verkeer van goederen Vooral werk aan de winkel voor
normeringsinstellingen: conformiteit van producten met normen, labels,…
Overheidsopdrachten: Wetgeving ongeveer op punt Toepassing niet optimaal Steeds meer Europese aanbestedingen
Diensten
Diensten heterogeen: wasseretten, consultancy,
marketing, haarkappers,energie,… 70 % BBP
Stand van zaken diensten over het algemeen minder vrij (cf
netwerkindustrieën) voorbeelden van beperkingen:
7 vergunningen om een café te kunnen openen bouwvergunning, socio-economische vergunning,
milieuvergunning vooraleer winkel te kunnen openen
Vooral juridische beperkingen
Dienstenrichtlijn Vrijheid van vestiging: “de lidstaten stellen de
toegang tot en de uitoefening van een dienstenactiviteit niet afhankelijk van een vergunningstelsel, tenzij aan bepaalde voorwaarden is voldaan”
Vrijheid van dienstverlening: “De lidstaten eerbiedigen het recht van dienstverrichters om diensten te verrichten in een andere lidstaat dan die waar zij gevestigd zijn.”
Netwerkindustrieën Energie, telecom, spoorwegen, posterijen,… Aanvankelijk niet geviseerd bij single market
programma Later startte Commissie met voorstellen tot
liberalisering
Financiële diensten FSAP:
Spaarrichtlijn Mifid Sepa
Arbeid
Arbeid Probleem van beroepskwalificaties:
Kun je in Frankrijk werken met een Spaans verplegersdiploma?
Kan een Deense advocaat werken aan de balie in België?
Probleem van beperkingen op arbeidsinvoer sedert laatste uitbreiding
Beperkingen op invoer van arbeid Vrees: na 1 mei 2004 zou EU15 overspoeld
geraken met goedkope arbeid uit EU10 12 lidstaten legden beperkingen op 3 landen deden dat niet:
VK Ierland Zweden
Situatie na 2 jaar Mobiliteit is beperkt en niet groot genoeg om
Europese arbeidsmarkt in het algemeen te raken. Geen direct verband tussen de omvang van de
mobiliteit uit EU10 en de beperkingen. Tewerkstellingsgraad van EU10 onderdanen in EU-
15 is gelijklopend met die van ‘autochtonen’ en is hoger in Ierland, Spanje en VK.
Migratiestromen hebben positieve effecten op de economieën van de EU15.
Kapitaal: mergers & acquisitions Cf industriële herstructurering (M&A, etc.) RESULTAAT: minder, maar grotere en meer
efficiënte bedrijven in een meer concurrentiële omgeving.
Voorwaarde: vrij kapitaalverkeer
Probleem Sommige lidstaten (vooral Frankrijk) willen
niet dat eigen bedrijven (‘national champions’) worden overgenomen door buitenlandse : ENEL vs SUEZ PEPSI vs DANONE MITTAL vs ARCELOR
Europese vennootschap, intellectuele eigendom, ondernemingsbelasting, gemeenschapsoctrooi,…
Varia
Fiscale obstakels bestemmingsprincipe versus
oorsprongsprincipe Consumenten : oorsprongsprincipe BTW-plichtigen : bestemmingsprincipe
verschillen in tarieven Cf horeca-tarief
Stand van zaken
Effecten van de eenheidsmarkt Cecchinirapport Commissierapport 1996 Evaluatie Commissie 2003 Lissabon, GREB, Cardiff
Voordelen micro-economisch% BBP
Stap 1: voordelen verwijderen handelsbarrières 0,2-0,3
Stap 2: voordeel verwijderen technische barrières 2,0-2,4
Subtotaal verwijderen barrières 2,2-2,7
Stap 3: voordelen van schaaleffecten 2,1
Stap 4: voordelen van meer concurrentie 1,6
Subtotaal voordelen marktintegratie 2,1-3,7
Totaal voor 12 lidstaten 4,3-6,4
De gevolgen van de eenheidsmarkt
Cecchini Commissie 96 Commissie 03
BBP + 3,2 à 5,7 % + 1,1 à 1,5 % + 1,8 %
Inflatie - 4,5 à 7,7 % - 1,0 à 1,5 %
Werkgel. + 1,3 à 2,3 mln + 300000 à + 2,5 mln900000
De interne markt als onderdeel van de Lissabonstrategie (2000)
‘van EU de meest concurrerende en dynamische kenniseconomie van de wereld maken die in staat is tot duurzame economische groei met meer en betere banen en een hechtere sociale samenhang’
Drie pijlers van Lissabon Economische pijler: groei Ecologische pijler: duurzame groei Sociale pijler: jobs en sociale samenhang
Focus op interne markt Omzetting van interne marktrichtlijnen verbeteren
(prijsconvergentie & productmarktintegratie stagneren!)
Interne markt voor diensten verbeteren (Bolkesteinrichtlijn)
Verdere integratie van financiële markten (na FSAP & RCAP))
Energie-, post- spoorwegmarkten openen
