Pravni i politički aspektipodrške održivom razvoju

Nepreciznost zakonskog okvira

Tradicionalno zakonodavstvo ne uzima u obzir elementarne ekološke indikatore (“nehotično izazivanje štete”)

Poštovanje propisa

Preciznost i destimulativnost zakonskih ograničenja

Društveno tolerantan rizik i visina ekoloških standarda

Standardi se utvrđuju na bazi procene rizika od pojave ekoloških šteta (neizvesnost i rizik)

Društveno prihvatljiv rizik

Spor ekološkog i zagađivačkog lobija

Definisanje ekoloških standarda

Prepreke pooštravanju ekoloških propisa

Vrednovanje ljudskog života

Neantropocentrično ekološko pravo

Kolizija i “raspršenost” propisa

Princip obazrivosti i procena ekološkog uticaja

Buduća zagađenja

Visina i struktura kazni

Visina kazne – izbegavanje privredne/ekološke krize

Struktura kazneTroškovi otklanjanja samog zagađenja

Kompenzacija štete

Destimulativni penali

Troškovi monitoringa

Od sredine 60-ih raste učestanost i publicitet

Rastu procenjene razmere šteta

Manjak predostrožnosti

Nedostatak ili zastarelost uputstava za vanredne situacije

Rizik namerno potcenjen

Umanjuju se razmere štete

Odbijanje odgovornosti i neprihvatanje obaveze obeštećenja

Oduglovačenje sudskih sporova, vanparnične nagodbe, ....

Sudski sporovi povodom ekoloških nesreća

Sprovođenje zakona

Potpuno i brzo informisanje

NVO

Striktna umesto krivične ili građanske odgovornosti

Retroaktivana odgovornost

Zaštita okoline ka politički prioritet

Pronalaženje kompromisa

Ekološka svest birača

Ekološki cajtnot

Ekološki pokreti i partije

Prepreke oštrijem kursu

Manjak čistih tehnologija

Ogroman otpis kapitala

Vremenski horizont političara

Arsenal političkih mera

Mere protiv zagađujućih tehnologija

Podrška čistijim tehnologijama

Ekološke etikete i razvoj ekološkog tržišta

MEHANIZMI PODRŠKE KORIŠĆENJU OBNOVLJIVIH IZVORA ENERGIJE

Obnovljivi izvori energije (OIE)

Troškovi korišćenja OIE generalno iznad troškova korišćenja tradicionalnih goriva

Ulaganja u israživanje i razvoj OIE u poređenju sa ulaganjem u fosilna goriva ili nuklearnu energijuznatno niža

Komercijalno širenje OIE vrlo teško bez različitih podsticajnih mera

Opravdanje

Cena električne energije dobijene iz fosilnih goriva ne obuhvata punu ekonomsku cenu njene proizvodnje (ne obuhvata eksterni trošak)

Prisustvo nekontrolisanih skokova cena energije

Imperativ

Razvoj institucionalnih instrumenata za primenu OIE

Razvoj programa za sigurno snabdevanje, očuvanje i efikasno korišćenje energije

Poštovanje strogih ekoloških standarda

Mehanizmi podrške u EU

Directive 2001/77/EC on the promotion of electricity produced from renewable energy sources in the internal electricity market

Directive 2002/91/EC on the energy performance of buildings

Directive 2003/30/EC on the promotion of the use of biofuels or other renewable fuels for transport

Direktiva o promociji električne energije iz OIE

Kvantifikacija nacionalnih ciljeva korišćenja električne energije proizvedene iz OIE(12% ukupne potrošnje i 22% električne energije iz OIE do 2010. godine)

Formiranje odgovarajućih mehanizama podrške radi njihove realizacije

Politika podrške na nivou zemalja članica

Podsticajna tarifa

Regulisane, garantovane minimalne cene, odnosno dodatna premija na tržišnu cenu koja se plaćaju proizvođaču električne energije

Odgovarajuća regulativa uvodi obavezu javnog servisa da proizvođaču plati cenu koju je Vlada definisala i zbog toga mora biti praćena odgovarajućom državnom finansijskom podrškom

Visina tarifa je obično definisana za određeni vremenski period da bi investitorima garantovala siguran prihod u znatnom delu životnog ciklusa projekta.

Veoma efikasan sistem i donosi veoma brzo povećanje količine energije proizvedene iz OIE.

Sistem ne uzma u obzir efikasnost proizvodnje energije

Obavezne kvote/zeleni sertifikat

Kvotama se definiše minimalni deo proizvodnje ili potrošnje električne energije iz OIE

Vlada postavlja okvire u kojima tržište mora proizvoditi, podati ili distribuirati određene količine električne energije iz OIE

Uvođenje zelenih serifikata - potvrda o ″čistom″ poreklu električne energije

Obaveza se može uvesti bilo na stranu potrošnje, bilo na stranu proizvodnje

Sekundarno tržište zelenih sertifikata, koje obezbezbeđuje prihod proizvođačima OIE (sekondarno tržište definiše cenu zagađivanja)

Sistem ponuda

Sistem javnih ponuda se koristi radi izbora korisnika investicionih ili proizvodnih subvencija ili nekih drugih prava (lokacije za vetrogeneratore, male hidro elektrane i sl.)

Unapred poznati kriterijumi za vrednovanje ponuda

Ponuđači sa najpovoljnijim tehničkim i komercijalnim uslovima imaju garantovanu prodaju nacionalnoj mreži u unapred definisanom periodu.

Takmičarska priroda ovog sistema obezbeđuje njegovu ekonomsku efikasnost

Pomoćni mehanizmi

Investicione subvencije20 do 50% od investicionih troškovakrediti sa niskim kamatnim stopamaporeskie olakšice za investicije u OIE

Fiskalne mereporez na korišćenje fosilnih gorivaniža stopa PDV-aoslobađanje od poreza za ″zelene″ fondoveporeski atraktivne amortizacione šeme

Pomoćni mehanizmi

Sistem zelenih cenavolja potrošača da plate više za električnu energiju iz OIEinicijalni mehanizamsuštinski u suprotnosti sa principom „zagađivač plaća“

Subvencije proizvodnji električne energije iz OIE u 2001. i projekcija za 2010. godinu

1.451.7354796Velika Britanija

1.281.89220100Švedska

2.652.781537323Španija*

5.691.9867959Holandija

5.886.3124931067Italija

6.586.2133261047Nemačka*

3.133.13814112Francuska*

3.874.19499273Danska*

2.702.75527Belgija

4.112.49702122Austrija*

2010200120102001

Subvencija€ centa / kWh

Subvencijamiliona €/godišneDržava

*koristi podsticajnu tarifu

Praksa u EU

Germany applies a mixture of incentives for renewables, such as a feed-in tariff arrangement which guarantees renewable energy producers up to 90% of the retail domestic electricity price (so they get about EUR 8.86 c/kWh total). In November 2001 the German parliament decided to increase its subsidies for solar and some other renewable technologies from DM 300 to DM 400 million per year.

Germany also provides producer subsidies to its coal industry amounting to US$ 115 per tonne for 34 Mt coal in 2000 - total US$ 3.9 billion. Since the late 1980s the domestic hard coal production price has been at least EUR 100/t above the imported cost, and subsidies reached a high of EUR 7.9 billion in 1989. By 2002 production had declined to about 25 Mt/yr and the subsidy was down to EUR 3.5 billion.

Praksa u EU

Denmark has a wide range of incentives for renewables and particularly wind energy. In 2000 it produced 4 TWh (out of 36 TWh gross total, about 11%) thus, and is aiming at 15%. Its utility buy-back rates for privately-generated wind electricity in 1999 averaged DKr 0.60/kWh, including a DKr 0.27/kWh subsidy funded by carbon tax (now US$ 6.8 cents & 3.2 cents respectively).

Sweden subsidises renewables (principally large-scale hydro) by a tax on nuclear capacity, which (late in 2001) works out at EUR 0.32 cents/kWh.

In Norway the government subsidises wind energy with a 25% investment grant and then production support per kWh, the total coming to NOK 0.12/kWh, against a spot price of around NOK 0.18/kWh (US$ 1.3 cents & 2 cents respectively).

Praksa u EU

Spain has a fixed tariff of EUR 6.28 c/kWh for wind energy or a market-related tariff plus an environmental premium of 2.9 c/kWh (in 2002). The tariffs for renewables are edjusted annually to be 80-90% of the predicted retail electricity price.

Greece has a feed-in tariff of 6.1-7.5 c/kWh, whereas the Netherlands relies on exemption from energy taxes to encourage renewables.

The UK does not use any feed-in tariff arrangement, but a specific indication of the cost increment over power generation from other sources is given by the 4.5 - 5.0 p/kWh market value for the Renewables Obligation in early 2004, by which utilities can cover the shortfall in producing a certain proportion of their electricity from renewables by paying this amount and passing the cost on to the consumer. In addition there is a Climate Change Levy of 0.43 p/kWh on non-renewable sources (at present including nuclear energy, despite its lack of greenhouse gas emissions), which corresponds to a subsidy.

Small-scale photovoltaic (PV) input is encouraged by high feed-in tariffs, eg 48 c/kWh in Germany and 50 c/kWh in Portugal.

Praksa u EU

Cena el. energije iz vetrogeneratora i fotonaponskih ćelija

Nema zajednička podsticajna politika korišćenju OIE za zadovoljenje toplotnih potreba

Direktiva o energetskim karakteristikama zgrada daje mogućnost za promociju OIE za potrebe grejanja

Razne vrste poreskih olakšica i subvencija pri izgradnji kapaciteta i oslobađanje od poreskih davanja (često za konkretne privredne projekte)

OIE za zadovoljenje toplotnih potreba

Biogoriva za potrebe transporta

Direktive o promociji biogoriva - povećanje korišćenja na 5,75% u 2010. godini

Regulativa koja daje mogućnost potpunog oslobađanja od poreza (u par zemalja značajno smanjeni porezi na biodizel i bioetanol)

Na nivou EU još uvek nema zajedničkog pristupa promotivnoj politici i u dosta zemalja neznatan napredak

OIE u Srbiji

Značajni potencijali OIE – za autonomne i lokalne svrhe,za potrebe "male energetike“, radi zadovoljenja niskotemperaturnih toplotnih potreba

Primena tehnologija i opreme za sagorevanje i gasifikaciju čvrste biomase Individualne farme sa zatvorenim ciklusom materije i energije putem biogasa;Male hidro elektrane (< 10 MW) postavljene na potocima i malim rekama, akumulacijama za vodosnabdevanje i sistemima za navodnjavanje.Projekti korišćenja solarne energije za grejanje i proizvodnju tople vode;Projekti korišćenja geotermalne energije u sistemima daljinskog grejanja, snabdevanja toplom vodom i za poljoprivrednu proizvodnju;Projekti korišćenja vetra za proizvodnju električne energije.