1

СМЕТКОВОДСТВЕНА ЕВИДЕНЦИЈА НА ТРОШОЦИТЕ

1. ОСНОВНА ЦЕЛ НА МЕНАЏМЕНТОТ НА СЕКОЕ ПРЕТПРИЈАТИЕ Е ОСТВАРУВАЊЕ НА ПОГОЛЕМО ПРОИЗВОДСТВО СО ПОМАЛИ ТРОШОЦИ.

2. ФОКУСОТ НА ЕКОНОМСКАТА НАУКА И ПРАКТИКА СЕ СОСТОИ ВО ОБЕЗБЕДУВАЊЕ НА ОДРЕДЕНО ПРОИЗВОДСТВО СО ПОМАЛИ ТРОШЕЊА НА СРЕДСТАВТА И ЧОВЕЧКИТЕ РЕСУРСИ.

3. ОД ЕКОНОМСКИ АСПЕКТ, ТРОШОЦИТЕ СЕ ПОВРЗУВА СО ПОИМОТ ПРОИЗВОДСТВО ИЛИ СО НОВО ПРОИЗВЕДЕНИТЕ ПРОИЗВОДИ .

4. ТРОШОЦИТЕ НАСТАНУВААТ НАСЕКАДЕ, ВО ПРОИЗВОДСТВЕНИ И ТРГОВСКИ ПРЕТПРИЈАТИЈА. ВО ПРОИЗВОДСТВЕНИТЕ ПРЕТПРИЈАТИЈА ТРОШОЦИТЕ СМЕТК. СЕ ЕВИДЕНТИРААТ НА СООДВЕТНИ СМЕТКИ ОД КЛАСАТА 4-ТРОШОЦИ И РАСХОДИ ОД РАБОТЕЊЕТО.

2

КАРАКТЕРИСТИКИ НА ТРОШОЦИТЕ

1. ТРОШОЦИТЕ ПРЕТСТАВУВААТ ЕКОНОМСКА КАТЕГОРИЈА КОИ НАСТАНУВАААТ ВО ПРОЦЕСОТ НА СОЗДАВАЊЕ НА НОВИ ПРОИЗВОДИ.

2. ТРОШОЦИТЕ ПРЕТСТАВУВААТ ФАКТОРИ НА ПРОИЗВОДСТВОТО И СЕ ЕЛЕМНТИ НА ЦЕНАТА НА ЧИНЕЊЕ НА СЕКОЈ ПРОИЗВОД

3. ЕКОНОМСКИ И СМЕТКОВ. ТРОШОЦИТЕ И РАСХОДИТЕ СЕ РАЗЛИЧНИ И СЕ СО НЕЕДНАКВА ФУНКЦИЈА И ЗНАЧЕЊЕ

4. ТРОШОЦИТЕ И РАСХОДИТЕ НЕ СЕ ПОЗИЦИИ ИЛИ ЕЛЕМЕНТИ ВО БИЛАНСОТ НА СОСТОЈБАТА

5. ТРОШОЦИТЕ НЕ СЕ ПОЗИЦИИ ИЛИ ЕЛЕМЕНТ ВО БИЛАНСОТ НА УСПЕХ.

6. РАСХОДИТЕ СЕ ПОЗИЦИЈА ИЛИ ЕЛЕМЕНТ ВО БИЛАНСОТ НА УСПЕХ.

3

КАРАКТЕРИСТИКИ НА ТРОШОЦИТЕ

6. ТРОШОЦИТЕ СЕ ЕВИДЕНТИРААТ НА СМЕТКИ ОД КЛАСА 4- ТРОШОЦИ И РАСХОДИ ОД РАБОТЕЊЕТО .

7. РАСХОДИТЕ ИМААТ НЕГАТИВНО ВЛИЈАНИЕ ВРЗ ФИНАНСИСКИОТ РЕЗУЛТАТ НА ПРЕТПРИЈАТИЈАТА.

8. ТРОШОЦИТЕ ОД КЛАСАТА 4 (КАЈ ПРОИЗВОДСТВЕНИТЕ ПРЕТПРИЈАТИЈА) СМЕТКОВОДСТВЕНО СЕ ПРЕНЕСУВААТ НА КЛАСА 6 ОДНОСНО НА СМЕТКА 600-ПРОИЗВОДСТВО ,ВРЗ ОСНОВА НА ПРЕДХОДНО ИЗГОТВЕН ЗБИРЕН ПРЕГЛЕД НА ТРОШОЦИ.

9. ТРОШОЦИТЕ ОД КЛАСАТА 4 (КАЈ ТРГОВСКИТЕ ПРЕТПРИЈАТИЈА) СМЕТКОВОДСТВЕНО СЕ ПРЕНЕСУВААТ НА КЛАСА 7 –РАСХОДИ И ПРИХОДИ ОДНОСНО НА СМЕТКА 701-НАБАВНА ВРЕДНОСТ НА ПРОДАДЕНИ СТОКИ .

4

КАРАКТЕРИСТИКИ НА ТРОШОЦИТЕ

10.ТРОШОЦИТЕ ДО ЗАВРШУВАЊЕ НА ПРЕСМЕТКОВНИОТ ПЕРИОД СЕ ПРИКАЖУВААТ НА СМЕТКИТЕ ОД КЛАСА 4 А СЕ ЗАТВАРААТ НА КРАЈОТ ОД ПРЕСМЕТКОВНИОТ ПЕРИОД ПРЕКУ СМЕТКАТА 490-РАСПОРЕД НА ТРОШОЦИ.

11. КНИЖЕЊЕТО СЕ СПРОВЕДУВА СО ЕВИДЕНТИРАЊЕ НА СИТЕ ТРОЖОЦИ НА ПОЗИТИВНАТА СТРАНА НА СМЕТКАТА 490 СО КНИЖЕЊЕ НА НЕГАТИВНАТА СТРАНА НА СИТЕ СМЕТКИ ОД КЛАСА 4.

12.СМЕТКОВОДСТВЕНО, ТРОШОЦИТЕ НА КЛАСА 4 ЌЕ СЕ ЈАВАТ СО ЗАПОЧНУВАЊЕ НА НОВ ЦИКЛУС НА ПРОИЗВОДСТВО СО ЕВИДЕНТИРАЊЕ НА ПОЗИТИВНАТА СТРАНА НА СМЕТКИТЕ ОД КЛАСА 4.

5

СМЕТКОВОДСТВЕНА ЕВИДЕНЦИЈА НА ТРОШОЦИ ЗА СУРОВИНИ МАТЕРИЈАЛИ И РЕЗЕРВНИ ДЕЛОВИ

1. ТРОШОЦИТЕ ЗА ЗА СУРОВИНИ МАТЕРИЈАЛИ И РЕЗЕРВНИ ДЕЛОВИ СЕ ЕВИДЕНТИРААТ НА ГРУПАТА СМЕТКИ ОД КЛАСА 4 ОДНОСНО НА СЛЕДНИТЕ СИНТЕТИЧКИ (ОСНОВНИ)СМЕТКИ :

400-ПОТЕРОШЕНИ СУРОВИНИ И МАТЕРИЈАЛИ

401-ПОТРОШЕНА ЕНЕРГИЈА

404-ПОТРОШЕНИ РЕЗЕРВИ ДЕЛОВИ

405-ОТПИС НА СИТНИОТ ИНВЕНТАР

2.ОСВЕН ЕВИДЕНЦИЈАТА НАСИНТЕТИЧКИ (ОСНОВНИ)СМЕТКИ , ЗА ОВИЕ ТРОШОЦИ ВО ПРЕТПРИАЈТИЈАТА СЕ ВОДИ И ПОМОШНА АНАЛИТИЧКА ЕВИДЕНЦИЈА. ВРЗ ОСНОВА НА АНАЛИТИЧКАТА ЕВИДЕНЦИЈА ВО СЕКОЈ МОМЕНТ ИМА ИНФОРМАЦИИ ЗА УЧЕСТВОТО НА КОНКРЕТНИТЕ ТРОШОЦИ ВО ЦЕНАТА НА ЧИНЕЊЕ.

6

1.ОСНОВНИТЕ ДВЕ КАРАКТЕРИСТИКИ НА СИТНИОТ ИНВЕНТАР (МАЛАТА ВРЕДНОСТ И РОКОТ НА УПОТРЕБА) ГО ОПРЕДЕЛУВААТ НАЧИНОТ НА ЕВИДЕНТИРАЊЕ И КНИЖЕЊЕ ВО СМЕТКОВОДСТВОТО НА ПРЕТПРИЈАТИЕТО.

2.МЕТОДИ НА ЕВИДЕНЦИАЈ НА СИТНИОТ ИНВЕНТАР

МЕТОД НА ОТПИС НА СИТНИОТ ИНВЕНТАР 100% КАКО ТРОШОК

МЕТОД НА ОТПИС НА СИТНИОТ ИНВЕНТАР 50% КАКО ТРОШОК И

МЕТОД НА ОТПИС НА СИТНИОТ ИНВЕНТАР ПО ПАТ НА ПРЕСМЕТУВАЊЕ МЕСЕЧЕН ИЗНОС НА ТРОШОК.

СМЕТКОВОДСТВЕНО ЕВИДЕНТИРАЊЕ НА ОТПИСОТ НА СИТНИОТ ИНВЕНТАР

7

1. Според требовање бр.1 издаден е ситен инвентар во производството за 1.800,00 денари кој се евидентира како 100%трошок.

2. Според требовање бр.2 издаден е ситен инвентар во употреба за 21.000,00 денари кој се евидентира како 50% отпис во производството.

3. Според требовање бр.3 издаден е ситен инвентар во производство за 24.000,00 денари. Овој ситен инвентар има рок на употреба 6 месеци а отпис се врши секој месец. (книжењето на оваа ставка се врши шест пати)

ПРИМЕР -СМЕТКОВОДСТВЕНО ЕВИДЕНТИРАЊЕ НА ОТПИСОТ НАС СИТНИОТ ИНВЕНТАР

8

1.СИТЕ УСЛУГИ КОИ ИМААТ КАРАКТЕР НА МАТЕРИЈАЛИ ТРОШОЦИ СМЕТКОВОДСТВЕНО СЕ ИСКАЖУВААТ НА ГРУПАТА СМЕТКИ ОД КЛАСА 41 ОДНОСНО НА СЛЕДНИТЕ СИНТЕТИЧКИ СМЕТКИ :

410-ТРАНСПОРТНИ УСЛУГИ

411-ПОШТЕНСКИ ,ТЕЛЕФОНСКИ УСЛУГИ И ИНТЕРНЕТ,

412-НАДВОРЕШНИ УСЛУГИ ЗА ИЗРАБОТАКА НА ДОБРА И УСЛУГИ

413-УСЛУГИ ЗА ОДРЖУВАЊЕ И ЗАШТИТА

414-НАЕМ-ЛИЗИНГ

419-ОСТАНАТИ УСЛУГИ

СМЕТКОВОДСТВЕНО ЕВИДЕНТИРАЊЕ НА УСЛУГИТЕ КОИ ИМААТ КАРАКТЕР НА МАТЕРИЈАЛИ ТРОШОЦИ

9

1. Претпријатието Светлост имало потреба од услуга за шиење на работните одела поради што добило фактура бр.100 во износ од 48.000,00д.

2. За извршен превоз претпријатието добило фактура бр.55 на износ од 55.000,00 денари од претприајтието Ри транспорт.

3. За извршени поправки на електричната инсталација добиена е фактура бр.76 на износ од 2.500,00 денари во кој износ пресметан е ДДВ по стапка од 18%. Фактурата е платена во готово со што се создава обврска за плаќање на пресметаниот данок.

4. Во претпријатието е добиена фактура бр.23 на износ од 120.000 ден. за земено постојано средство-трактор под наем-лизинг.

5. За изложување на производите на саем добиена е фактура на износ од 12.000 ден.

ПРИМЕР - СМЕТКОВОДСТВЕНО ЕВИДЕНТИРАЊЕ НА УСЛУГИТЕ КОИ ИМААТ КАРАКТЕР НА МАТЕРИЈАЛИ ТРОШОЦИ

10

1. ШТО ПРЕТСТАВУВА АМОРТИЗАЦИЈАТА ?

АМОРТИЗАЦИЈАТА Е ТРОШОК ШТО НАСТАНУВА ПРИ КОРИСТЕЊЕ НА ПОСТОЈАНИТЕ-ОСНОВНИ СРЕДСТВА.ПРИ УПОТРЕБАТА ВО ПРОЦЕСОТ НА ПРОИЗВОДСТВО ПОСТОЈНИТЕ СРЕДСТВА ЈА ГУБАТ ВРЕДНОСТА И СЕ ТРОШАТ.

2. СО НАСТАНУВАЊЕ НА ТРОШОЦИТЕ ЗА АМОРТИЗАЦИЈА СЕ СОЗДАВААТ УСЛОВИ ЗА ОДРЖУВАЊЕ НА КОНТИНУИТЕТ НА ПРОИЗВОДСТВОТО И РАСТ НА КАПИТАЛНИТЕ СРЕДСТВА.

3. АМОРТИЗАЦИЈАТА СПОРЕД МСС-4(МЕЃУНАРОДЕН СМЕТКОВОДСТВЕН СТАНДАРД) СЕ ДЕФИНИРА КАКО ИЗНОС ЗА КОЈ НЕКОЕ СРЕДСТВО СЕ АМОРТИЗИРА ВО ТЕКОТ НА ПРОЦЕНЕТИОТ ВЕК НА УПОТРЕБА.

4. ВЕК НА УПОТРЕБА НА СРЕДСТВОТО СЕ ПРОЦЕНУВА ВРЗ ОСНОВА НА ОЧЕКУВАНОТО ФИЗИЧКО ТРОШЕЊЕ, ЗАСТАРУВАЊЕТО И ЗАКОНСКИТЕ ОГРАНИЧУВАЊА ЗА КОРИСТЕЊЕ НА СРЕДСТВОТО.

УЛОГАТА И СМЕТКОВОДСТВЕНА ЕВИДЕНЦИЈА НА АМОРТИЗАЦИЈАТА

11

1.ИЗБОР НА МЕТОД ЗА ПРЕСМЕТКА НА АМОРТИЗАЦИЈАТА

2. ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА ВЕКОТ НА УПОТРЕБА ИЛИ КОРИСТЕНИТЕ СТАПКИ НА АМОРТИЗАЦИЈА.

3. ВКУПНО РАСПОРЕДЕНАТА АМОРТИЗАЦИЈА ЗА ПЕРИОДОТ

4. БРУТО ИЗНОСОТ НА СРЕДСТВАТА ШТО СЕ АМОРТИЗИРААТ И СООДВТЕНАТА АКУМУЛИРАНА АМОРТИЗАЦИЈА

5.ОСНОВА ЗА ПРЕСМЕТУВАЊЕ НА АМОРТИЗАЦИЈАТА Е НАБАВНАТА ВЕРДНОСТ НА СРЕДСТВАТА.

6. ЗА СЕКОЈ ВИД СРЕДСТВО ИЛИ ГРУПА НА СРЕДСТВА СЕ ПРИМЕНУВААТ ПРОПИШАНИТЕ СТАПКИ.НА ПОЧЕТОК НА СЕКОЈА ГОДИНА СЕ ИЗРАБОТУВА ПРЕСМЕТКА ЗА УТВРДУВАЊЕ НА ИЗНОСОТ НА АМОРТИЗАЦИЈАТА ВО КОЈА СЕ ВКЛУЧЕНИ СИТЕ ВИДОВИ ПОСТОЈАНИ СРЕДСТВА .

7.ОД ЕКОНОМСКИ АСПЕКТ АМОРТИЗАЦИЈАТА ПРЕТСТАВУВА ПРЕНОС НА ДЕЛ ОД ВРЕДНОСТА НА ПОСТОЈНИТЕ –ОСНОВНИ СРЕДСТВА ВО ВРЕДНОСТА НА НОВО ПРОИЗВЕДЕНИТЕ ПРОИЗВОДИ .

ПОТРЕБНИ ЕЛЕМЕНТИ ЗА ПРЕСМЕТКА НА АМОРТИЗАЦИЈАТА

12

1.Во претпријатието Светлина изработен е следниот план за амортизација за групите постојани средства :

годишен износ на амортизација 2.766.000,месечен износ 230.500

ПРИМЕР ЗА ПРЕСМЕТКА И СМЕТКОВОДСТЕВНО ЕВИДЕНТИРАЊЕ НА АМОРТИЗАЦИЈАТА

Назив на средство

Набавна вредност

Стапки на Амортиза.

Годишен Износ на Амортиз.

Градежни објекти

12.000.000 2% 240.000

Постројки и опрема

24.000.000 10% 2.400.000

Повеќе годишни насадиОстанати Материјални средства

1.200.000

600.000

8%

5%

96.000

30.000

13

1. НЕМАТЕРИЈАЛНИТЕ ТРОШОЦИ ОД РАБОТЕЊЕТО СЕ ЕВИДЕНТИРААТ НА:

440-ДНЕВНИЦИ ЗА СЛУЖБЕНИ ПАТУВАЊА,НОЌЕВАЊА И ПАТНИ ТРОШОЦИ

441-НАДОЕМСТОЦИ НА ТРОШОЦИ НА ВРАБОТЕНИТЕ И ПОДАРОЦИ

443-ТРОШОЦИ ЗА СПОНЗОРСТВА И ДОНАЦИИ

444-ТРОШОЦИ ЗА РЕПРЕЗЕНТАЦИЈА

446-БАНКАРСКИ УСЛУГИ И ТРОШОЦИ ЗА ПЛАТЕН ПРОМЕТ

447-ДАНОЦИ КОИ НЕ ЗАВИСАТ ОД РЕЗУЛТАТОТ

449ОСТАНАТИ ТРОШОЦИ НА РАБОТЕЊЕТО

СМЕТКОВОДСТВЕНО ЕВИДЕНТИРАЊЕ НА НЕМАТЕРИЈАЛНИТЕ ТРОШОЦИ ОД РАБОТЕЊЕТО

14

1. Врз основа на патна сметка на вработениот му е дадена аконтација за службено патување во износ од 5.000,00 денари.

2. Претпријатието направило трошоци за репрезентација во износ од 15.000,00 денари за што добило фактура бр.32.

3. Според извод бр.21 банката за извршени услуги наплатила трошоци во износ од 2.000,00 денари.

4. Вработениот се вратил од службен пат и доставил патна сметка на износ од 4.000,00 денари од кои 2.800,00 се однесуваат за дневници а 1.200,00 патни трошоци. Остатокот од примената аконтација и направените трошоци е вратен во благајната.

ПРИМЕРИ ЗА СМЕТКОВОДСТВЕНО ЕВИДЕНТИРАЊЕ НА НЕМАТЕРИЈАЛНИТЕ ТРОШОЦИ ОД РАБОТЕЊЕТО

15

1. ОСТАНАТИТЕ ТРОШОЦИ ОД РЕДОВНОТО РАБОТЕЊЕ

СЕ ЕВИДЕНТИРААТ НА СЛЕДНИТЕ СМЕТКИ:

450-ВРЕДНОСНО УСОГЛАСУВАЊЕ–ОБЕЗВРЕДНУВАЊЕ НА НЕТЕКОВНИ И ТЕКОВНИ СРЕДСТВА

460-ЗАГУБИ ВРЗ ОСНОВА НА РАСХОДУВАЊЕ И ПРОДАЖБА

464-КУСОЦИ,КАЛО,РАСРУР,РАСИПУВАЊЕ И КРШЕЊЕ

468-КАЗНИ, ПЕНАЛИ, НАДОМЕСТОЦИ ЗА ШТЕТИ

469-ОСТАНАТИ АРСХОДИ ОД РАБОТЕЊЕТО

470-РАСХОДИ ВРЗ ОСНОВА НА КАМАТИ ОД РАБОТЕЊЕТО

471-РАСХОДИ ВРЗ ОСНОВА НА КУРСНИ РАЗЛИКИ

472-ОСТАНАТИ ФИНАНСИСКИ РАСХОДИ

СМЕТКОВОДСТВЕНО ЕВИДЕНТИРАЊЕ НА ОСТАНАТИТЕ ТРОШОЦИ ОД РЕДОВНОТО РАБОТЕЊЕ

16

1. Врз основа на записник бр.1 утрден е кусок на суровини и материјали за износ од 1.200,00 денари. Кусокот е од оправдани причини.

2. Заради задоцнето плаќање на обврските спрема добавувачот во земјата а врз основа на известување, пресметани се казни и пенали во износ од 14.000,00 денари во кој износ е пресметан и данок од 18%.

3. Врз основа на записник бр.2 утрден е кусок на готови производи во износ од 3.500,00 денари. Кусокот е настанат поради невнимание на магационерот кој е должен да ја надомести штетата и износ од ДДВ по стапка од 18 %.

4. Според касов извештај штетата е наплатена а според извод бр.4 платен и износот за пресметан ДДВ.

ПРИМЕР ЗА СМЕТКОВОДСТВЕНО ЕВИДЕНТИРАЊЕ НА ОСТАНАТИТЕ ТРОШОЦИ ОД РЕДОВНОТО РАБОТЕЊЕ

17

СМЕТКОВОДСТВЕНО ЕВИДЕНТИРАЊЕ НА ПЛАТИТЕ И НАДОМЕСТОЦИТЕ ОД ПЛАТИ

Р.б

Опис Износ

1 1.БРУТО ПЛАТА 45.000

2.

2.Придонес за ПИО 18% 8.100

3.

3.Придонес за здравство 7,3% 3.285

4.

4.Придонес за вработување 1,2% 540

5.

5.Придонес за дополнително здравство 0,5

225

6.

6.ВКУПНО ПРИДОНЕСИ 12.150

7.

7.Намалена бруто плата за придонеси (1-6)

32.850

8.

8.Лично ослободување-месечен износ

7.276

9.

9.Основица за персонален данок (7-8)

25.574

10.

10.ПЕРСОНАЛЕН ДАНОК НА ДОХОД-10%

2.557

11.

11.Плата за исплата на вработениот (7-10)

30.293