Privredno Pravni Sistem i Politika - Pitanja i Odgovori

PORTAL ZA PRAVNIKE I STUDENTE PRAVA U BIH

PRIVREDNO PRAVNI SISTEM I POLITIKAPITANJA I ODGOVORI

WWW.BH-PRAVNICI.COM [email protected]

WWW.BH-PRAVNICI.COM

1.

Ekonomska politika, kao nauna disciplina, prouava i iskazuje odnose i zakonitosti koje stoje u vezi sa: a) privreivanjem u jednoj dravi b) aktivnostima makroekonomskih subjekata u pogledu organizovanja i usmjeravanja tokova drutvene reprodukcije c) modelima prikupljanja sredstava na ime finansiranja drave d) nijedan ponueni odgovor nije taan Ekonomska politika obuhvata aktivnosti drave ija je svrha: a) da podrede ekonomiju vlastitim interesima b) da uine dravu partnerom privrednih subjekata c) da stvara adekvatan drutveni ambijent za postizanje optimalnog ekonomskog razvoja d) nijedan ponueni odgovor nije taan

2

2.

2

3. Objasnite u emu se ogleda opravdanost ekonomske uloge drave! Prvi razlog je tradicionalne prirode i egzistira od kada i prve forme dravnih zajednica. On je rezultat postojanja drave (najsloenijeg oblika ljudske zajednice) i njene potrebe da se mijea u ekonomiju, kako bi dolo do sredstva finansiranja, potrebnih za ostvarenje njenih zadataka u ukupnom drutvenom razvoju. Drugi razlog se vee za pojavu ekonomskih kriza 30- ih godina prolog stoljea. Sastoji se u tome: ako trite prepustimo samo sebi, neminovno dolazi do kolapsa ekonomije tokovi drutvene reprodukcije preputeni iskljuivo spontanom djelovanju trinih zakonitosti pokazuju u duem periodu vee ili manje poremeaje. 4. Ekonomski protekcionizam odnosi se na zatitu: a) potroaa od slobodnog dejstva trinih zakona b) domaih proizvoaa od dejstva inozemnih faktora c) ekonomije od monopola Liberalizam je ekonomski pravac u kome se : a) sputava dejstvo trinih zakonitosti b) afirmira dejstvo ekonomskih zakona c) afirmira intervencija drave u ekonomiji Prema Keynesu stabilnost ekonomije moe se ostvariti: a) u uslovima pune zaposlenosti b) u uslovima nepotpune zaposlenosti c) zaposlenost nije bitna odrednica stabilnosti Dvije temeljne karakte ristike ekonomske uloge drave u liberalizmu s u: a) neutralnost b)ciklinost Osnovna odre dnica monetaristike koncepcije ekonomske politike se ogleda u tome to u teorijskoj analizi polazi od: a) nezaposlenosti, a borbu protiv inflacije vidi u djelovanju na agregat tranje

4

2

5.

2

6.

2

7.

2

8.

2

2 WWW.BH-PRAVNICI.COM

WWW.BH-PRAVNICI.COM

b) pune zaposlenosti, a borbu protiv inflacije vidi u odravanju ravnotee na finansijskom tritu c) agregatne ponude i mjera fiskalne politike 9. Pod pojmom privreivanja podrazumijeva se: a) proizvodnja roba za zadovoljavanje potreba u okviru drutvene zajednice b) raznovrsne aktivnosti pojedinaca i drave na stvaranju pretpostavki za razvoj drutvene zajednice c) ukupna aktivnost ljudi kojom se osiguravaju dobra i usluge za zadovoljavanje neogranienih potreba u uslovima oskudnosti resursa 2

Objasnite Say-ov zakon trita, za koju koncepciju ekonomske politike se vee, i koje mjere drava poduzima u sluaju poremeaja funkcioniranja tog zakona! Svaka pojedinana ponuda automatski izaziva pojedinanu tranju (npr. olovka koja je sama proizvedena ve ima svog kupca). Ekonomska ravnotea uspostavlja se sama po sebi, jer svaka pojedinana ponuda automatski izaziva poedinanu tranju, tako da se u globalnim razmjerama agregati ponude i potranje podudaraju. Automatsku ravnoteu moe poremetiti samo tednja, pa se poseban znaaj pridavao pitanju kako da se utede bez ikakvih zastoja transformiu u investicije. Ovo je pretpostavka primjene odgovarajuih ekonomsko-politikih mjera kojima bi se u ovom domenu dopunila nevidljiva ruka trita ( pri emu su u prvom planu instrumenti i mjere fiskalne i monetarno-kreditne politike). Say-ov zakon trita se vee za liberalnu ekonomsku doktrinu (ekonomski liberalizam). 10. 11. Prema Say-u ekonomska neravnotea sanira se primje nom: a) diskontne stope b) poreza c) carina Prema Say-ovom zakonu trita: a) svaka pojedinana ponuda izaziva pojedinanu tranju b) povean poreski pritisak smanjuje motivaciju za privreivanje c) budet je uvijek u neravnotei d) drava prati kretanja privatne inicijative Navedite i ukratko objasnite etiri osnovna elementa analize koncepata ekonomske politike! 1. poimanje privrednog ivota, odnosno teorijska osnova privreivanja u pogledu zakonitosti odvijanja agregatnih ekonomskih tokova (teorijske odrednice koncepta); 2. ekonomska uloga drave, u pogledu njenog poeljnog prisustva u orgaiziranju i usmjeravanju tokova reprodukcije; 3. oblici unoenja drave- karakter ekonomsko-politikih mjera kojim se osigurava adekvatan ambijent; 4. uinci odreene koncepcije ekonomske politike za doktrinu i privredni razvoj, ukljuujui i njen znaaj za ekonomski razvoj posmatran iz dananjeg ugla.

4

1

12.

1

13.

4


WWW.BH-PRAVNICI.COM

Objasnite "Manestersko pravilo", za koju koncepciju ekonomske politike se vee i na koji segment ekonomske politike se odnosi! Finasijska aktivnost drave dijelila je sudbinu ukupne ekonomske uloge drave. U svjetlu restriktivnog stava liberalnog koncepta naspram unoenja drave u tokove drutvene reprodukcije javni izdatci smatrani su nunim zlom (jer su sa stanovita akumulacije neproduktivni) , to je u poreskoj politici znailo da drava prilikom oporezivanja treba da to manje remeti slobodno djelovanje trita i ne poveava poreze. Dakle, temeljni zahtjev je bio da javni rashodi budu to manji (po devizi: najbolje finansije su najmanje finansije). U ovom dometu treba ispotovati pravilo : Leave them as you find them (ostavi ih onakve kakve si ih zatekao). Dakle, drave treba to manje svojom aktivnou (prije svega oprezivanjem) da remete uinke slobodnog djelovanja trinih zakonitosti. Ovo pravilo se vee za liberalnu ekonomsku doktrinu. 14. 15. Manestersko pravilo, kao jedan od principa liberalne ekonomije, podrazumijeva: a) da su najmanje finansije najbolje finansije b) da sa porastom poreskog optereenja dolazi do pada motivacije za privreivanje c) da drava oporezivanjem ne remeti trine uinke Merkantilisti su izvorom bogatstva jedne drutvene zajednice smatrali: a) koliinu plemenitih metala b) meunarodnu trgovinu roba i usluga c) proizvodnju roba i usluga d) koliinu proizvedenih dobara i usluga Predstavnici liberalne koncepcije ekonomske politike su izvorom bogatstva jedne drutvene zajednice smatrali: a) koliinu plemenitih metala b) meunarodnu trgovinu c) proizvodnju roba i usluga d) koliinu proizvedenih dobara i usluga Prema me rkantilistima bogatstvo jedne drutvene zajednice mjeri se: a) koliinom plemenitih metala b) efektima meunarodne trgovine c) proizvodnjom roba i usluga Prema predstavnicima liberalne koncepcije ekonomske politike bogatstvom jedne drutvene zajednice mjeri se: a) koliinom plemenitih metala b) efektima meunarodne trgovine c) koliinom proizvedenih dobara i usluga Osnovna karakteristika ekonomske politike izraava se kroz: a) uticaj drave na odvijanje ekonomskog procesa b) uticaj drave na kontrolu ekonomskog procesa c) rjeavanje politikih pitanja 1

16.

2

17.

2

18.

2

19.

2

20.

2


WWW.BH-PRAVNICI.COM

21.

Kojim mjerama drava moe potencirati redistributivne uinke u ekonomiji a) mjerama monetarne politike b) mjerama politike nadnica i cijena c) mjerama fiskalne politike Agregatna ponuda zavisi od: a) obima proizvodnje b) obima uvoza i izvoza c) od spremnosti proizvoaa da po odreenoj cijeni plasira robu na tritu. Regulativna aktivnost drave podrazumijeva : a) rasporeivanje proizvodnih resursa na pojedine grane i oblasti privreivanja b) odreivanje pravila ponaanja za uesnike tokova drutvene reprodukcije i poduzimanje konkretnih ekonomsko-politikih mjera c) poduzimanje konkretne privredne aktivnosti Ope rativna aktivnost drave podrazumijeva : a) rasporeivanje proizvodnih resursa na pojedine grane i oblasti privreivanja b) donoenje pravila ponaanja za uesnike tokova drutvene reprodukcije i poduzimanje konkretnih ekonomsko-politikih mjera c) poduzimanje konkretne privredne aktivnosti Drava organizira i us mjerava tokove drutvene reprodukcije primjenom regulativnih aktivnosti koje se dijele na: a) organiziranje tokova privreivanja i odreivanje opih pravila ponaanja uesnika reprodukcije; b) ekonomsko-politike mjere i odluke od strane dravnih organa i drugih makroekonomskih subjekata kojima se usmjeravaju tokovi reprodukcije. Preduzee, koje je u vlasnitvu drave, bavi se proizvodnjom toplotne energije. O kojoj aktivnosti drave je rije: a) monetarno-kreditnoj politici b) regulativnoj aktivnosti drave c) operativnoj aktivnosti drave d) nijedan ponueni odgovor nije taan Preduzee, iji je titular vlasnitva drava, bavi se proizvodnjom mrkog uglja. O kojoj aktivnosti drave je rije: a) regulativnoj aktivnosti drave b) privredno-sistemskim mjerama c) operativnim aktivnostima d) nijedan od prethodno ponuenih odgovora nije taan Kada vlada donese uredbu kojom se detaljno rjeava pitanje proizvodnje gasa u ze mlji, rije je o: 2 a) kreiranju privrednog sistema b) operativnim aktivnostima c) monetarnoj politici 5 WWW.BH-PRAVNICI.COM

2

22.

3

23.

2

24.

2

25.

2

26.

2

27.

2

28.

WWW.BH-PRAVNICI.COM

d) nijedan ponueni odgovor nije taan Objasnite ta se podrazumijeva pod ekonomskim protekcionizmom i navedite najmanje jednu ekonomsko-politiku mje ru koja se koristi u njegovoj realizaciji! Pod ekonomskim protekcionizmom se podrazumijeva zatita domaih proizvoaa od dejstva inostranih faktora. Zemlje u kojima je industrijalizacija bila u povoju su koristile neke instrumente ekonomskog protekcionizma- visoke uvozne carine, porezi na uvozne finalne proizvode i dr., kako bi zatitile domau privredu. 29. 30. Dva generalna pristupa u pogledu unoenja drave u tokove drutvene reprodukcije su: a) liberalizam b) dravni intervecionizam J.B. Say je predstavnik: a) liberalne koncepcije ekonomske politike b) monetarizma c) intervencionizma 4

2

31.

1

32. Navedite i ukratko objasnite osnovne postulate metoda ekonomske politike! a) ekonomski sistem je sloen sistem iji su elementi meusobno povezani i zavisni te se pri analizi moraju kao takvi i posmatrati b)ekonomski sistem je podsistem drutvenog sistema usljed ega analiza istog mora obuhvatiti i okruenje u najirem smisli c)ekonomski sistem je dinamian sistem podloan stalnim promjenama d)narastanje broja dijelova sistema dovodi do narastanja mjera ekonomske politike i time dovodi do poboljanja kvaliteta ekonomske politike i efikasnog razvoja, odnosno svojevrsnog prerastanja kvantiteta u kvalitet. Ukratko objasnite ta se podrazumijeva pod nacionalnim odreenje m ekonomske politike! U nedostatku jedne univerzalne formule unoenja drave u ekonomske tokove, u svakoj dravi postoje posebni ekonomski uslovi/raznovrsni faktori. Svaka drava zato ima pojedinaan pristup u stvaranju adekvatnog ambijenta za efiaksan ekonomski razvoj. Dakle, ekonomska politika se individualno formira za svaku dravu, jer dometi, intenzitet i oblici ekonomskih zadataka javne vlasti variraju u svakoj dravi pojedinano. Ekonomska politika poprima dravno odreenje, zavisno od injenice u kojoj mjeri nacionalni ambijent privreivanja odstupa od zajednikih faktora (imenitelja). 33. Ukratko objasnite funkcionalni odnos izmeu politike ekonomije, ekonomske politike i privre dnog sistema u sistemu ekonomskih nauka! Razlike izmeu navedenih disciplina ogleda se u stepenu apstraktnosti predmeta njihovog prouavanja. Najiri predmet prouavanja ima politika ekonomija, koja se bavi prouavanjem opih ekonomskih zakonitosti, manji stepen apstraktnosti ima ekonomska politika (obuhvata cjelokupnost uea drave u usmjeravanju tokova reprodukcije), najui predmet peouavanja ima privredni sistem. Privredni sistem prouava odnose i iznalazi zakonitosti koje se odnose na sistemsko reguliranje tokova privreivanja, odnosno institucionu osnovu privreivanja i oblike drutvenog upravljanja tokovima reprodukcije. Privredni sistem predstavlja pravno ustrojstvo privreivanja. 34.

4

4

3


WWW.BH-PRAVNICI.COM

Ekonomska politika (u irem smislu) obuhvata i privredni sistem, kao jedan od oblika uea drave u organiziranju i usmjeravanju tokova drutve reprodukcije (proizvodnje, raspodjele, razmjene i potronje). Navedite dva uinka merkantilizma prisutna u ekonomskim politikama savremenih drava: a) vanjskotrgovinski suficit i pitanje kako poveati izvoz, a smanjiti uvoz; b) ekonomski protekcionizam (u veoj ili manjoj mjeri prisutan u svim ekonomskim politikama savremenih drava). 35. 36. Objasnite znaenje " Lafareve krive " i za koju koncepciju ekonomske politike se vee! 2

4

Poveanjem poreza smanjuju se efekti privreivanja, rije je o ekonomiji ponude. Dakle, Lafareva krivulja predstavlja odnos izmeu poreskog optereenja (pritiska) i motiva za privreivanje. Sa rastom poreskog pritiska opada motivacija za privreivanje i obrnuto, to ima neposredne uinke po efikasnost ukupnog ekonomskog razvoja. Objasnite ciklino dejstvo drave u ekonomiji i za koju ko ncepciju ekonomske politike se vee! Ciklino dejstvo drave specifikum je liberalne koncepcije ekonomske politike, a podrazumijeva da drava prati privatnu inicijativu i po tom osnovu podeava svoje ekonomske aktivnosti, ukoliko doe do smanjenja iste drava je duna da smanji svoju ekonomsku aktivnost i obratno. Razmah privatne aktivnosti u smislu uveanja proizvodnje ili drugih vidova privreivanja, znak je za osjetnije finansijsko prisustvo drave. 37. Objasnite portfolio imovine poje dinca i navedite krite rije donoenja odluke o kreiranju strukture portfolia! Portfolio je struktura imovine pojedinca sastavljena od gotovog novca, domaih i stranih hartija od vrijednosti, koju posjeduje vlasnik i svojim svakodnevnim odlukama utie na ovu strukturu. Kriterij za ove odluke su cijena pojedinih oblika imovine, prihode koji oni odbacuju i rizik, pri emu je opi zahtjev, naravno, da uz to manje ulaganja i rizika ostvari to vei prihod. 38. Objasnite razliku izme u ke jnzijanskog i monetaristikog stava u pogledu savladavanja inflacije! Inflacija predstavlja monetarnu neravnoteu, kod koje je poveana ponuda novca u odnosu na tranju novca, to dovodi do pada kupovne moi novca i rasta cijena. Razlike izmeu njih u savladavanju inflacije: kod kejnzijanske koncepcije putem agregata tranje i po osnovu monetarne ponude ute se i na rast investicija (to na dui rok ima za posljedicu ekonomski ravnoteu u globalnim okvirima i stabilni razvoj), dok kod monetaristike koncepcije ovaj uticaj na inflaciju, u smislu njenog obuzdavanja, se osigurava stvaranjem ravnotee na finansijskom tritu (tritu novca i tritu kapitala) , putem uticaja na procese portfolio selekcije. 39. 40. Portfolio (strukturu) imovine pojedinca ine: a) gotovi novac b) domae hartije od vrijednosti 7 WWW.BH-PRAVNICI.COM 3

3

3

WWW.BH-PRAVNICI.COM

c) strane hartije od vrijednosti Objasnite ekonomsko-politiku mje ru selektivno oporezivanje i zbog ega se ona koristi! Selektivno oporezivanje predstavlja jedan od fiskalnih instrumenata, koji je poznavala doktrina intervecionizma. Selektivno oporezivanje je od posebnog znaaja radi: rasporeda poreskog tereta u odnosu na uslove privreivanja i strateki znaaj pojedinih oblasti privrede (ime se korigira trite, odnosno primarna raspodjela dohotka); osjetnije oporezivanje visokih dohodaka kako bi se stimuliralo usmjeravanje kupovne moi u investiranje; za niske dohotke karakteristina su osloboenja i olakice, jer su oni neelastini u odnosu na sklonost ka potronji. 41. 42. Inte rvencionizam kao koncept ekonomske politike podrazumijeva: a) restriktivnu ekonomsku ulogu drave b) ograniavanje intervencije drave u tokovima drutvene reprodukcije c) kontroliranje, usmjeravanje, korekciju ekonomskih procesa od strane drave Objasnite anticiklino dejstvo drave i za koju koncepciju ekonomske politike se vee! 4

2

43.

3

Anticiklinost podrazumijeva mjere ekonomske politike (uglavnom fiskalne i monetarne instrumente), radi prevazilaenja konjukturnih kretanja u privredi. U principu, drava se ponaa suprotno od tokova privreivanja po osnovu privatne incijative i u inaka trinog mehanizma. Dakle, ako privatna incijaktiva zataji sa prijatnjom depresivnih i kriznih ekonomskih tokova, tada na scenu treba stupiti drava i raznovrsnim mjerama poveati agregat tranje (npr. anticiklina budetska politika) i da podstakne investicije (npr. politikom pojeftinjenja kredita), te da aktivie javni sektor privrede, te prua korekcije i dopune trita. Ukoliko se po osnovu privatne incijative i trinog mehanizma ostvaruje stabilni privredni razvoj, drava treba da se sudri od veeg unoenja u drutvenu reprodukciju. Anticiklino dejstvo drave se vezuje za koncepciju intervecionizma. 44. Agregat tranje zavisi od: a) obima uvoza b) koliine proizvedenih dobara c) kupovne moi potroaa 2

45. Agregat tranje zavisi od: - veliine drutvenog proizvoda i njegova globalne raspodjele - od prirataja stanovnitva - kupovne moi stanovnitva 46. Agregat ponude zavisi od: - spremnosti proizvoaa da po datoj cijeni ponudi robu na tritu - proizvodnje - veliine uvoza roba 47. Lafeareva kriva predstavlja odnos izmeu: a) poreskog optereenja i inflacije b) poreskog optereenja i uvoza

2

2

2


WWW.BH-PRAVNICI.COM

c) poreskog optereenja i motivacije za privreivanje 48. Anticiklinost u ekonomskoj politici oznaava: a) karakteristiku centralnog dravnog plana u komandnim ekonomijama b) karakteristiku ekonomske uloge drave u liberalizmu c) karakteristiku ekonomske uloge drave u merkantilizmu d) nijedan od ponuenih odgovora nije taan Marginalna efikasnost kapitala predstavlja : a) mogunost povrata uloenog kapitala b) odnos izmeu uloenog kapitala i prirasta dohotka po osnovu investiranja c) princip efikasnog iskoritavanja angairane radne snage d) nijedan od prethodno ponuenih odgovora nije taan 2

49.

2

50. Koncepcija ekonomske politike manje razvijenih ze malja te melji se na osnovnim postulatima slijedeih koncepcija: a) koncepcije komandne ekonomije; b) koncepcije klasinog liberalizma; c) koncepcije intervecionizma. 51. Ekonomija ponude, kao koncepcija ekonomske politike, us mjerava ekonomskopolitike mje re ka: a) stvaranju profitabilne klime za poslovanje privatnih poduzetnika b) stvaranju monetarne ravnotee c) stvaranju budetske ravnotee 52. Ope determinante ekonomskog razvoja manje razvije nih ze malja s u: a) ove zemlje su suoene sa demografskom eksplozijom, jer je u osamdesetim godinama stopa rasta stanovnitva prema procjenam bila tri puta vea nego u grupi razvijenih zemalja ; b) u strukturi radno aktivnog stanovnitva udio poljoprivrednog stanovnitva je izuzetno visok i prema procjenama u 1987. u zemljama sa niskim dohotkom je iznosio 87%, dok je u razvijenim zemljama iznosio 6%; c) karakteristina niska stopa indistrijalizacije, koja je za razvijene zemlje bila poluga ekonomskog razvoja; d) konstantan problem nedostatka kapitala, to predstavlja limitirajui faktor privrednog i ekonomskog razvoja. To se u osamdesetim godinama manifestiralo na pad cijena sirovina, porast kamatnih stopa i pojavu dunike krize; e) poveanje jaza u razvijenosti izmeu zemalja sa niskim dohotkom i razvijenih zemalja- ovaj jaz se proiruje od 60-tih godina, posebno tokom 80-tih. 53. Dvije temeljne karakte ristike ekonomske uloge drave u intervencionizmu su : a) funkcionalnost; b) anticiklinost. 54. Tomas Robert Maltus je predstavnik: a) liberalizma b) monetarizma c) intervencionizma

3

2

5

2

1


WWW.BH-PRAVNICI.COM

55. Ekonomska uloge drave izraava se kroz dva vida (navedite koja) a) prisustvo u organiziranju tokova reprodukcije b) finansijsku aktivnost drave- usmjeravanje tokova reprodukcije. 56. Klasini javni izdaci podrazumijevaju izdatke na: a) unutranju i vanjsku sigurnost; b) pravosue (pravni poredak); c) infrastrukturu koja ne privlai privatnu incijativu (prije svega oblasti privredne infrastrukture). 57. Lafareva krivulja predstavlja te melj: a) liberalizma b) monetarizma c) ekonomije ponude 58. Objasnite ekonomsku ravnote u u ue m i ire m smislu! Za privrede robnonovanog karaktera adekvatan ambijent privreivanja znai stanje ekonomske ravnote e (da postoji uravnoteen odnos izmeu agregata tranje i agregata ponude). Ekonomska ravnotea u najirem s mislu podrazumijeva da je u razmjerama ukupne privrede postignut sklad izmeu maksimiziranja profita od strane poduzetnika i maksimiziranja korisnosti od strane potroaa, to znai da je osigurana stabilnost opeg nivoa cijena, zatim monetarna ravnotea i stabilan paritet novca, tokovi reprodukcije sa izbalansiranim materijalnim i vrijednosnim strukturama proizvodnje, te sigurno i jasno definirano poslovno okruenje, kao i druge pretpostavke stabilnog privrednog razvoja. Ekonomska neravnotea dovodi u pitanje optimalno koritenje resursa privreivanja i ima za posljedicu stagnaciju privrednog razvoja. 59. Hronini budetski deficiti posljedica su primje ne koncepcije: a) monetarizma b) ekonomije ponude c) liberalizma 60. Direktivnost centralnog dravnog plana znai : a) da se dravnim planom utvruju osnovni pravci privreivanja b) da se njime direktno utie na poslovnu orijentaciju privrednih subjekata c) da ima snagu zakona 61. Navedite najmanje tri uinka direktivizma na kratki rok a) koncetracija sredstava akumulacije i po tom osnovu ostvarivanje dinaminije industrijalizacije u zemlji; b) manje oscilacije i poremeaji u privrednim tokovima; c) eliminiranje otvorene nezaposlenosti i intenzivniji angaman raspoloivog fonda rada; d) vea ekonomska i socijalna sigurnost radnika; e) lake organiziranje krupnijih investicionih poduhvata.

2

3

1

4

1

2

3


WWW.BH-PRAVNICI.COM

62. Koja od ponuenih koncepcija ekonomske politike ima restriktivan pristup ekonomskoj ulozi drave: a) intervencionizam b) direktivizam c) merkantilizam d) monetarizam 63. Osnovna svrha aktivnosti drave u dome nu privreivanja odnosi se na: a) dopunjavanje trita i ekonomskih zakonitosti; b) korigiranje djelovanja trita i ekonomskih zakonitosti. 64. Ekonomsku strukturu odre ene drutvene zajednice ine: a) ukupnost naina privreivanja; b) ukupnost produkcionih odnosa. 65. Faktori koji determiniraju ekonomsku strukturu drutva su: a) proizvodne snage drutva- njihov dostignuti razvoj, obim i kvalitet; b) proizvodni odnosi. 66. Objasnite razliku izme u ekonomskog razvoja, stagnacije i nazadovanja! Ekonomski razvoj podrazumijeva raznosvrsne aktivnosti pojedinaca i privrednih subjekata i drugih uesnika tokova drutvene reprodukcije, koje se poduzimaju u drutvu, to za posljedicu ima stvaranje materijalnih i drugih vrijednosti kojima se zadovoljavaju mnogobrojne potrebe pojedinaca i drutvene (dravne) zajednice. Sutina ekonomskog razvoja je u privreivanju. Bruto nacionalni dohodak po glavi stanovnika je mjerilo ekonomskog razvoja. Kada drutveni proizvod (nacionalni dohodak) ima vei rast od stope prirataja stanovnika, imamo ekonomski razvoj. Stagnacija podrazumijeva da drutveni proizvod i brojno stanje stanovnitva ostvaruju istom dinamikom. Nazadovanje postoji kada drutveni proizvod ima manji rast u odnosu na prirataj stanovnika. 67. Pod pojmom ekonomskog razvoja podrazumjeva se... Ekonomski razvoj podrazumijeva raznosvrsne aktivnosti poje dinaca i privrednih subjekata i drugih uesnika tokova drutvene reprodukcije, koje se poduzimaju u druptvu, to za posljedicu ima stvaranje materijalnih i drugih vrijednosti kojima se zadovoljavaju mnogobrojne potre be pojedinaca i drutvene (dravne) zajednice. Sutina ekonomskog razvoja je u privreivanju. 68. Dvije prelazne take konjukturnih ciklusa su: a) vrh b) uvala 69. Dvije faze konjukturnih ciklusa su: a) ekspanzija b) kontrakcija 70. Zadatak ekonomske politike u domenu faktora ekonomskog razvoja je: a) potencira pozitivne strane prisustva postojeih faktora b) minimizira negativna dejstva tih faktora ili pak odsustvo u pojedinoj dravi.

2

2

2

2

3

3

2

2

2


WWW.BH-PRAVNICI.COM

71. Navedite dominantne oblike proizvodnje za pojedine faze razvoja: a) tradicionalno drutvo (sa naturalnom proizvodnjon, kao dominantim oblikom privreivanja) b) predindidustrijsko drutvo (sa afirmacijom robne privrede) c) industrijsko drutvo (sa krupnom robnom privredom, masovnom proizvodnjom i visokim stepenom potronje- potroako drutvo) d) postindustrijsko drutvo (informacione tehnologije i razvoj kompleksne kompjuterizirane proizvodnje). 72. Demografske investicije su : a) investicije usmjerene na promjenu demografske strukture b) investicije usmjerene na promjenu ekonomsko-socijalne strukture stanovnitva c) minimum investicija kojim se obezbjeuje vii nivo dohotka po glavi stanovnika u odnosu na predhodni period d) minimum investicija kojim se obezbjeuje odravanje istog nivoa dohotka po glavi stanovnika

4

2

73. Navedite i objasnite uzroke koji dovode da pojave otvorene nezaposlenosti! Otvorena nezaposlenost moe se podijeliti u dvije grupe: a) Nezaposlenost nedovoljne tranje- neusklaenost tranje i ponude radne snage. Ona se dijeli na: - ciklinu nezaposlenost- rezultat ciklinih ekonomskih tokova; - nezaposlenost neskladnog rasta- na dui rok postoji vea ponuda u odnosu na tranju radne snage. b) Nezaposlenost trita radne snage- uzrokovana je sporim/neadekvatnim djelovanjem trita radne snage. Moe biti: - frikcionu nezaposlenost- trite sporo reagira i ne vri svoju uobiajenu funkciju pravovremeno; - strukturalnu nezaposlenost- rezultat loeg djelovanja trita- nesklad izmeu strukture ponude radne snage i strukture tranje radne snage. Dakle, otvorena nezaposlenost je uzrokovana neskladom ponude i potranje i loim i sporim funkcionisanjem trita. 74. Navedite elemente ekonomskog sistema (uz kraa objanjenja)! a) Raspodjela ekonomske moi (privredni poredak)- Osim neposrednog uticaja na ekonomsku strukturu, znaaj raspodjele ekonomske moi se ogleda i po osnovu determiniranja ukupne strukture drutva (uticaj ekonomske moi na stvaranje razliitih drutvenih slojeva, odnosno podjelu drutvene moi). b) Radni odnosi (ekonomska i socijalna sigurnost radnika i graana)- ve u vrijeme prvih oblika aktivnog unoenja drave u tokove privreivanja b iljei se tzv. radniko zakonodavstvo, a potom i aktivna socijalna politika. Socijalna politika (ukupne aktivnosti drave i razliitih institucija u domenu socijalne sigurnosti) obuhvata sljedee vidove: politika ivotnog standarda, kolektivna (javna) potronja, drutvene (neprivredne) djelatnosti- npr. obrazovanje, zdravstvo, kultura, pomo nezaposlenim, socijalnu zatitu od prirodnih nepogoda ili linih nevolja. 12 WWW.BH-PRAVNICI.COM

6

5

WWW.BH-PRAVNICI.COM

c) Struktura institucija- obuhvata razliite institucije i organizacije, ija je djelatnost dijelom ili u cijelosti vezana za privreivanje. Moemo govoriti o tri grupe institucija: 1. osnovnim nosiocima privrednih aktivnosti (preduzea u razliitim formama, banke, osiguravajua drutva, kao i druge organizacione oblike procesa privreivanja); 2. dravi, ukupnoj strukturi drave (po horizontali i vertikali), kao i razliite institucije koje imaju javno-pravni karakter, te raspolau sa ekonomskom vlau i normiraju drutveni okvir privreivanja i usmjeravaju tokove privredne aktivnosti); 3. ostalim institucijama (politike stranke, sindikati, asocijacije poslodavaca, zadruni savezi i sl). d) Metodi drutvenog organiziranja tokova reprodukcije - odnosi se na funkcionalni aspekt ekonomskog sistema, odnosno na utemeljenje osnovnog mehanizma na bazi kojeg se odvijaju procesi privreivanja. Razmjeri unoenja drave u ekonomske tokove determiniraju i prirodu privrede i koncepciju ekonomske politike u odnosu na dileme trine privrede. Postoje dvije ope forme unoenja drave u drutvenu reprodukciju: privredni sistem i ekonomska politika. 75. Definirajte ekonomski sistem i navedite njegove karakteristike! Ekonomski sistem obuhvata na jednoj strani proizvodnju kao jedistvo materijalnoproizvodnih procesa i odnosa u vezi s tim, a na drugo j, ukupnost drutvenih odnosa, institucija i metoda organiziranja i usmjeravanja tokova reprodukcije. Karakteristike ekonomskog sistema: hijerarhijsko ustrojstvo (svaki sistem je dio znatno ireg drutvenog sistema, to podrazumijeva primat akcija i intervencija drutvenog sistema u odnosu na akcije ekonomskog sistema), sloen sistem( obuhvata vei broj dijelova, odnosno podsistema), dinamiki sistem (privreivanje je po prirodi dinamian proces,a ekonomski sistem kao dio ireg drutvenog sistema ima najvie neposrednih veza sa ostalim sistemima); stohastiki karakter (kako na privredni razvoj utie znatan broj neekonomskih faktora, time se javlja i naglaen stepen neizvjesnosti ekonomskih odluka). 76. Navedite karakteristike ekonomskog sistema a) hijerarhijsko ustrojstvo b) dinaminost c) sloenost d) stohastinost 77. Otvorena nezaposlenost dijeli se na : a) nezaposlenost nedovoljne tranje b) nezaposlenost trita radne snage 78. Nezaposlenost koja je uzrokovana neadekvatnom strukturom investicija u je dnoj dravi spada u: a) frikcionu nezaposlenost b) strukturalnu nezaposlenost c) prikrivenu nezaposlenost d) nijedan ponueni odgovor nije taan 79. Princip stohastinost u ekonomiji se odnosi na: a) karakteristiku ekonomske uloge drave u direktivizmu b) budetsko naelo c) karakteristiku ekonomskog sistema 4

4

2

1

1


WWW.BH-PRAVNICI.COM

80. Dva modela socijalne politike su: a) rezidualni

2 b)redistributivni 2

81. Politiki determinizam je : a) karakteristika centralnog dravnog plana koji determinira ekonomiju b) uinak direktivizma na dugi rok c) stav po kojem politiki sistem determinira ekonomski i ukupni razvoj u jednoj drutvenoj zajednici 82. Ekonomski determinizam je: a) karakteristika centralnog dravnog plana koji determinira ekonomiju b) uinak direktivizma na dugi rok c) stav po kojem ekonomski sistem determinira ekonomski i ukupni razvoj u jednoj drutvenoj zajednici 83. Objasnite razloge za pravnu regulaciju privrednog poretka a) nedovoljnost unutranje logike tokova privreivanja- neophodno je reguliranje odreenih odnosa izmeu uesnika drutvene reprodukcije uz koritenje instrumenata pravnog sistema i autoriteta drave (npr. kontrola bankarskog sistema ili pravila berzanskog poslovanja itd); b) neophodnost artikulacije interesa pojedinca i drutene zajednice- kad se od strane dravne strukture nameu izvjesne obaveze privrednim subjektima (npr. oduzimanje dijela kupovne moi po osnovu poreza, doprinosa itd). 84. Efikas nost pravnog poretka u dome nu privrede zavisi od: a) ekonomske moi pojedinca koja pogaa neka norma, u smislu raspolaganja sa zalihama i mogunosti preorijentacije ekonomske aktivnosti; b) relativnog odnosa snaga izmeu pojedinanih ekonomskih interesa i javnog interesa sadranog u pravnoj normi- kada norma tangira iroki krug pojedinaca postoji vea mogunost izigravanja zahtjeva koji ova norma sadri. 85. kole, bolnice, muzeji spadaju u: a) fiksne proizvodne fondove b) fiksne neproizvodne fondove c) javna dobra 86. Patenti i licence spadaju u: a) fiksne proizvodne fondove b) fiksne neproizvodne fondove c) javna dobra 87. Parkovi, plovni kanali i obale rijeka spadaju: a) fiksne proizvodne fondove b) fiksne neproizvodne fondove c) javna dobra

2

4

2

1

1

1


WWW.BH-PRAVNICI.COM

88. Objasnite vezu izme u akumulacije i potronje! Akumulacija i potronja se nalaze u obrnutoj zavisnosti, odnosno koliko je vea akumlacija, manje je potronja, i obrnuto, vea finalna potronja znai manju akumulaciju. Akumulacija i potronja se formiraju iz nacionalnog dohotka (nacionalni dohodak= akumulacija+potronja). Dakle, na kratki rok- Vea A znai i manju potronju, na dugu rok - Vea A znai i veu potronju 89. Objasnite vezu izme u akumulacije i potronje u razvijenim a posebno u manje razvijenim dravama! Proces akumulacije (podjele nacionalnog dohotka na potronju i akumulaciju) zavisi od stepena razvoja proizvodnih snaga. U uslovima privredne nerazvijenosti i izraene potrebe za insustrijalizacijom namee se zahtjev ka maksimiziranju akumulacije, pri emu je naglaena neelastinost ukupne potronje zbog nerazvijenosti limitrajui faktor akumulacije. Tek sa dostizanjem vieg stepena razvoja se stvaraju ekonomske pretpostavke za osjetnije uveanje i akumulacije i potronje. U sluaju privredne razvijenosti i naglaene produktivnosti rada, stvaraju se pretpostavke za formiranje optimalne stope akumulacije koja je u funkciji porasta ukupne potronje i efikasnog ekonomskog razvoja. 90. Navedite najmanje tri dodatna izvora akumulacije a) amortizacija b) inflacija c) ekspanzivna monetarno-kreditna politika 91. Objasnite razliku izme u os novnih i dodatnih izvora akumulacije i navedite primje r za dodatne izvore! Osnovni izvori akumulacije su oni oblici formiranja sredstava akumulacije koji su rezultat poslovanj privrednih subjekata i nlaze se u raspoloivom viku rada. Dodatni izvori akumulacije su rezultat ekonomsko-politikih mjera i njihova zajednika karakteristika je to omoguavaju formiranje sredstva na ime akumulacije izvan novostvorene vrijednosti (nacionalnog dohotka). Primjeri dodatnih izvora akumulacije: dobrovoljni javni radovi, amortizacija, ekspanzivna monetarno-kreditna politika, inflacija- svi oni znae formiranje akumulacije bez neposrednih promjena u raspodjeli nacionalnog dohotka. 92. U kojim sluajevima maksimalna akumulacija postaje problem za ekonomsku politiku a) u stanju pune zaposlenosti; b) u stanju forsiranja pune zaposlenosti- u okviru tzv aktivne politike raspodjele novostvorene vrijednosti (u funkciji uveanja agregata tranje u odnosu na agregat ponude). 93. Proizvedena dobra se dijele na: a) potrona b) proizvodna

3

4

3

4

2

2

94. Ukratko objasnite kako drutveni uslovi rada utiu na ekonomski razvoj jedne ze mlje

3


WWW.BH-PRAVNICI.COM

Rije je o posebnom faktoru koji djeluje preko radne snage gdje bitnu ulogu ima i njihov motivacioni faktor to konano dovodi i do veih efekata privreivanja. Dakle, drutveni uslovi rada se najee odnose na prizvodne odnose, odnosno jo prije, na ekonomskosocijalni sistem sa aspekta rada. Drutveni uslovi rada dakle utiu na poboljavanje poloaja radnika (statusa rada) u tokovima reprodukcije, a na drugij strani stvaraju ambijent za veu motiviranost radnika, to se neminovno reflektira na efikasnost privreivanja ukupne privrede, 95. Ekonomski razvoj manifestira se kroz dvije komponente : a) materijalno-proizvodnu b) drutvenu 96. Objasnite ta se to podrazumijeva pod dinamikom, a ta pod strukturom ekonomskog razvoja! Privredni razvoj se posmatra kroz njegovu dinamiku, to svoj pojavni izraz ima u rastu drutvenog proizvoda, odnosno naturalnom i vrijednosnom uveanju drutvenog bogatstva i strukturu (uee pojedinih oblasti u stvaranju drutvenog proizvoda kao i tempo rasta pojedinih sektora privrede). Izmeu ova dva vida privredng razvoja postoji meusobna uslovljenost i povezanost, i u pravilu vea stopa privrednog rasta uslovljava promj ene u strukturi privrede, kao to i struktura u dobroj mjeri determinira dinamiku privrednog razvoja. 97. Za ekonomski razvoj drave brojno stanje stanovnitva znaajno je zbog toga to: a) utie na veliinu trita b) determinira ekonomsko-socijalnu strukturu drave c) brojno stanje stanovnitva nema uticaj na ekonomski razvoj drave 98. Navedite tri nepos redna faktora ekonomskog razvoja a) prirodna bogatstva b) stanovnitvo c) proizvedeno bogatstvo 99. Prikrivena nezaposlenost u jednoj dravi prisutna je kada postoji: a) rast nezaposlenosti uz znatan rast produktivnosti proizvodnje b) smanjenje stope nezaposlenosti uz rast produktivnosti proizvodnje c) smanjenje stope nezaposlenosti uz pad ili stagnaciju produktivnosti proizvodnje 100. Navedite varijacije odnosa izmeu stabilnog i uravnoteenog razvoja : a) stabilni privredni razvoj kroz dui period kao nezaobilaznu pretpostavku ima uravnoteenost izmeu pojedinih oblasti privrede i makroekonomskih agregata, odnosno uravnoteeni razvoj; b) nestabilni privredni razvoj podrazumijeva i neuravnoteeni razvoj i neuravnoteenost u tokovima reprodukcije uslovljava i nestabilni rast drutvenog proizvoda; c) mogue je da se u kratkom periodu ostvari stabilni privredni rast i u uslovima odsustva ravnotee (proporcionalnosti) izmeu spomenutih makroekonomsih agregata (pr. Politika tzv. napregnutog privrednog razvoja); d) mogue je da postoji ravnotea u privredi, ali sa stagnacijom privrednog razvoja (ravnotea u uslovima visoke zaposlenosti), ime je neposredno za krai period upitno otimalno korienje postojeih resursa. 2

3

1

3

2

4


WWW.BH-PRAVNICI.COM

101. Objasnite znaaj dodatnih izvora akumulacije za manje razvije ne zemlje! Usljed nemogunosti izdvajanja akumulacionih sredstava iz vlastitih izvora tj. novoostvarene vrijednosti manje razvijene zemlje su upuene prevashodno na dodatne izvore, ali u visini do 30% ukupne akumulacije kao i na strana zaduivanja, s im ide i rizik dunikih kriza kakve su viene u suton prolog vijeka. U pogledu vremena koritenja je nakon izvjesnog vremena prenapregnutog privrednog razvoja, neophodno sanirati i ekspanzivnu monetarnukreditnu politiku (u suprotnom je neminovna inflacija, a potom i ekonomska neravnotea sa svim posljedicama koje iz toga proizilaze). 102. Koja dva razloga nameu potrebu periodinog izraunavanja proizvodnog bogatstva a) da se utvrdi, u odnosu na prethodno utvrenu veliinu, porast proizvedenih dobara; b) da se na bazi izraunavanja ovog bogatstva procijeni proizvodna mo drutvene zajednice i usmjeri ekonomski razvoj u narednom periodu. 103. Dometi pravnog poretka u privre di determinirani su: a) ekonomskom moi pojedinca koja pogaa neka norma, u smislu raspolaganja sa zalihama i mogunosti preorijentacije ekonomske aktivnosti; b) relativnim odnosom snaga izmeu pojedinanih ekonomskih interesa i javnog interesa sadranog u pravnoj normi- kada norma tangira iroki krug pojedinaca postoji vea mogunost izigravanja zahtjeva koji ova norma sadri. 104. Objasnite ta se podrazumijeva pod politikom prenapregnutog razvoja ! Politika prenapregnutog razvoja je privredni razvoj na osnovu dodatnih sredstava akumulacije za raun monetarne ravnotee, ali na kratko vrijeme, te uz saniranje ekspanzivne monetarno-kreditne politike (u suprotnom neminovna je inflacija, odnosno monetarna, a potom i ekonomska neravnotea sa svim posljedicama koje iz toga prozilaze) i inostranih dugova. U protivnom prijeti trajna dunika kriza i poremeaj vanjsko-trgovinskih odnosa. 105. Navedite tri javna dobra koja spadaju u grupu proizvodnih doba ra: a) ceste b) ureene obale c) plovni kanali 106. Poljoprivredna djelatnost spada u: a) primarni sektor privrede b) sekundarni sektor privrede c) tercijalni sektor privrede 107. umarstvo kao djelatnost spada u : a) primarni sektor privrede b) sekundarni sektor privrede c) tercijalni sektor privrede 108. Turizam kao djelatnost spada u : a) primarni sektor privrede b) sekundarni sektor privrede c) tercijarni sektor privrede

3

2

2

3

3

1

1

1


WWW.BH-PRAVNICI.COM

109. Navedite dva naina izraunavanja proizvedenog bogatstva : a) naturalni- da se proizvedeno bogatstvo izraunava na osnovu investarisanja, odnosno popisa proizvedenih dobara. To znai da se ova dobra izraavaju u fizikim jedinicama, kao to su: tone, litri, metri, komadi itd. b) vrijednosni- da se proizvedeno bogastvo izraava u novanom obliku, na bazi cijena kao novanog izraza vrijednosti proizvedenih dobara. 110. Nezaposlenost kao izraz visoke stope nataliteta predstavlja: a) nezaposlenost premale potranje b) frikcionu nezaposlenost c) nezaposlenost nije povezana sa stopom nataliteta 111. Na tritu rada postoji vea ponuda u odnosu na tranju za radom lica koja su po zanimanju trgovci, kao i vea tranja u odnosu na ponudu rada lica koja su po zanimanju inenje ri elektrotehnike. Opisano trino stanje predstavlja: a) nezaposlenost premale potranje b) frikcionu nezaposlenost c) strukturalnu nezaposlenost d) nijedan od prethodno ponuenih odgovora nije taan 112. Osnovni izvor akumulacije je: a) kredit b) dohodak c) amortizacija 113. Prednosti i nedostaci kod vrijednosnog izraunavanja proizvodnog bogatstva: a) prednosti- praktinost i jednostavnost b) nedostaci- mogue se neke nejasnoe i dileme u vezi sa cijenama proizvoda i usluga po kojima e se izraunavati proizvedeno bogastvo. Mogue je izraunavanje proizvedenog bogastva na osnovu tekuih cijhena, ime se moe dobiti pogrena predstava o ovom bogastvu, ukoliko su cijene varirale u periodu nakon posljednjeg izraunavanja, tako da se na ovaj nan dobijaju nerealni podaci o rastu prozvedenog bogastva zavisno od inflacije i zidanja cijena. 114. Prednosti i nedostaci kod naturalnog izraunavanja proizvodnog bogatstva: a) Prednosti- na ovaj nain se dobiva realna slika o porastu proizvodnje (vea.masa proizvedenih dobara) i narastanja proizvodnih moi drutva (porast proizvodnih fondova). Ova relna slika pogotovo se odnosi u sluaju komparacije s prethodno utvrenim proizvedenm bogastvom, kada se radi o istovrsnim proizvodima. b) nedostaci- ovaj metod je suvie komplikovan, jer je nemogue sintetiki izraziti ovo bogastvo, odnosno raznovrsna dobra ne mogu se sveti na jednu jedinicu i time izrazti cjelokupno proizvedeno bogastvi u jednom obliku. 115. Definirajte tehniki progres i navedite najmanje dva njegova uinka! Tehniki progres znai proces usavravanja materijalnih elemenata procesa proizvodnje, u prvom redu sredstava i predmeta rada, zatim uvoenje novih metoda proizvodnje i naina upravljanja privreivanjem, kao i pronalaenje novih proizvoda ili usavravanje postojeih proizvodnih programa.

1

2

3

1

3

3

4


WWW.BH-PRAVNICI.COM

Uinci tehnikog progresa na ekonomski razvoj se manifestiraju u tri osnovna vida: 1. tehniki progres djeluje na elemente proizvodnje (u prvom redu na sredstva koja svojom djelotvornou s vremenom postaju sve efikasnija, te potiskuju ostale elemenete procesa privreivanja); 2. tehniki progres ima uticaj i na predmete rada, odnosno prirodne izvore (bilo u pogledu njihove eksploatacije, bilo u odnosu na stvaranje supstituta); 3. u odnosu na ljudski faktor uticaj tehnikog progresa je dvostruk: na jednoj strani umanjuje uee rada u primarnom i sekundarnom sektoru, a na drugoj strani, tehniki progres istovremeno otvara i nove mogunosti anagairanja rada, pri emu tercijarni sektor uglavnom preuzima ulogu generatora novih radnih mjesta. Tehniki progres na globalnom planu podie produktivnost rada i ekonomi nost, po osnovu smanjivanja relativnih utroaka elemenata proizvodnje, to neposredno uveava efikasnost privreivanja i konkurentnost domae privrede u vanskotrgovinskoj razmjeni. 116. Objasnite razliku izme u nepos rednih i pos rednih faktora ekonoms kog razvoja i navedite primje r za de jstvo posrednog faktora! Ovi faktori se meusobno razlikuju, zavisno od toga da li imaju neposredni uticaj na razvoj ili imaju posredne uinke na ekonomski razvoj. Neposredni faktori ekonomskog razvoja neposredno determiniraju rast proizvodnih snaga drutva i uveanja bogastva drutvene zajednice. Posredni faktori ekonomskog razvoja imaju posredne uinke, tanije radi se o naglaenim uticajima na proizvodne faktore u pogledu njihovog optialnog koritenja. Ovom grupom faktora animiraju se proizvodni faktori, odnosno stavljaju u funkciju, a isto tako pospjeuje se ostvarivanje naznaene kombinacije faktora koji su u slubi optimalnog razvoja. Ti faktori su: akumulacija, tehniki progres i drutveni uslovi rada. Uzeemo za primjer akumulaciju- akumulacija stavlja u funkciju potencijalne resurse privreivanja i kao takva predstavlja uslov svih uslova za uveano angairanje elemenata procesa proizvodnje i drugih vidova ekonomske aktivnosti. 117. Ukupni ekonomski razvoj u svijetu je proao kroz slije dee faze: a) tradicionalno drutvo; b) predindustrijsko drutvo; c) industrijsko drutvo; d) postindustrijsko drutvo. 118. Objasnite dvije kljune faze ciklinih tokova razvoja i prelazne take koje ih razdvajaju Dvije kljune faze ciklinih tokova razvoja su: ekspanzija (prosperitet u rastu proizvodnih moi i drutvenog proizvoda, ukljuujui i zaposlenost) i kontrakcija (unutar koje se nakon najvie take u razvoju, biljee depresivna kretanja sve do najnie take kada poinje oivljavanje privrednih tokova). Dvije prelazne take koje ih razdvajaju su vrh i uvala, ime se teite daje dizanju ili padanju privredne aktivnosti. 119. Dvije prelazne take konjukturnih ciklusa su: a) ekspanzija i kontrakcija b) ekspanzija i disperzija c) vrh i uvala d) dno i uvala 1 4

2

4


WWW.BH-PRAVNICI.COM

120. Dvije faze konjukturnih ciklusa su: a) kontrakcija i alokacija b) alokacija i disperzija c) ekspanzija i koncentracija d) nijedan od ponuenih odgovora nije taan 121. Navedite najmanje tri razloga koji dovode do pojave ciklinih kretanja u ekonomiji je dne drave a) ekspanzija bankovnog kredita (prema monetarnoj teoriji); b) naglo uvoenje pronalazaka i inovacija (inovaciona teorija); c) prevelike investicije (teorija pretjeranih investicija); d) suvie dohodaka ide bogatom ili tedljivom dijelu stanovnitva (teorija nedovoljne potronje); e) pesimistika i optimistika oekivanja stanovnitva (psiholoka teorija). 122. Navedite najmanje tri teorije o privrednim ciklusima a) teorija o ciklinim privrednim kretanjima b) monetarna teorija c)inovaciona teorija 123. Institucije kao element ekonomskog sistema ine: a) osnovni nosioci privredne aktivnosti (preduzea u razliitim formama, banke, osiguravajua drutva, kao i druge organizacione oblike procesa pr ivreivanja)mikroekonomski subjekti (nosioci privredne aktivnosti i ekonomske moi) ; b) drava, ukupna struktura drave (po horizontali i vertikali, kao i razliite institucije koje imaju javno-pravni karakter, te raspolau sa ekonomskom vlau i normiraju drutveni okvir privreivanja i usmjeravaju tokove privredne aktivnosti); c) ostale institucije (politike stranke, sindikati, asocijacije poslodavaca, zadruni savezi i sl). Druge dvije grupe institucija su makroekonomski subjekti (nosioci u irim ok virima ekonomske vlasti i tzv. derivativne ekonomske moi). 124. Akumulacija je dio novostvorene vrijednosti koji se izdvaja: a) za finalnu potronju b) na ime obnove i zamjene dotrajalih sredstava u procesu proizvodnje c) za obnovu i proirenje proizvodnih mogunosti zemlje 125. Definirajte demografske investicije Demografske investicije predstavljaju takvu akumulaciju saobrazno prirataju stanovnika kako bi se odrao dostignuti drutveni proizvod i potronja po stanovniku, kao i proizvodna mo drutvene zajednice u odnosu na porast stanovnitva. Dakle, demografske investicije predstavljaju minimum investicija kojim se obezbjeuje odravanje istog nivoa dohotka per capita u odnosu na prethodni period. 126. Amortizacija podrazumijeva izdvajanje sredstava iz: a) nacionalnog dohotka b) drutvenog proizvoda c) akumulacije

2

3

3

3

1

2

1


WWW.BH-PRAVNICI.COM

127. Navedite najmanje tri uinka tehnikog progresa na ekonomski razvoj: a) tehniki progres djeluje na elemente proizvodnje (u prvom redu na sredstva koja svojom djelotvornou s vremenom postaju sve efikasnija, te potiskuju ostale elemenete procesa privreivanja); b) u odnosu na ljudski faktor uticaj tehnikog progresa je dvostruk: na jednoj strani umanjuje uee rada u primarnom i sekundarnom sektoru, a na drugoj strani, tehniki progres istovremeno otvara i nove mogunosti anagairanja rada, pri emu tercijarni sektor uglavnom preuzima ulogu generatora novih radnih mjesta; c) tehniki progres na globalnom planu podie produktivnost rada i ekonominost, po osnovu smanjivanja relativnih utroaka elemenata proizvodnje, to neposredno uveava efikasnost privreivanja i konkurentnost domae privrede u vanskotrgovinskoj razmjeni. 128. Da li se ekonomski razvoj uvijek manifestira kao porast GDPa: a) da, zato to b) ne, zato to ekonomski razvoj u kratkom roku ne mora da se manifestira kao porast GDP-a, nego moe da obuhvati i strukturalne promjene u privredi, zatim u redefiniranju drutvene aktivnosti u organiziranju i usmjeravanju privrednih tokova, kao i u nainu funkcioniranja pojedinih mo menata i segmenata drutvene reprodukcije. 129. ta je nezaposlenost, ime se mjeri i koliko iznosi u BiH! Nezaposlenost predstavlja radno sposobno stanovnitvo koje nije radno angairano. Mjeri se stopom nezaposlenosti- odnos izmeu radno aktivnog stanovnitva i broja nezaposlenih, odnosno stopa nezaposlenosti predstavlja odnos izmeu sume neposlenosti i zbira suma zaposlenih i nezaposlenih. Na nivou BIH- nezaposlenost iznosi 31,2 %. Na nivou FBIH nezaposlenost iznosi 32%, a na nivou RS-a 28,5%. 130. Objasnite razliku izme u frikcione i strukturalne ne zaposlenosti! Frikciona nezaposlenost znai da ne postoji nesklad izmeu ponude i tranje radne snage, ali trite sporo reagira i ne vri svoju uobiajenu funkciju pravovremeno. Za razliku od toga, strukturalna nezaposlenost je rezultat loeg djelovanja trita, pa se zato javlja nesklad izmeu strukture ponude radne snage (zanimanje, obrazovna i kvalifikaciona struktura) i strukture tranje radne snage. 131. Objasnite razliku izme u cikline i frikcione nezaposlenosti! Ciklina nezaposlenost je rezuktat ciklinih ekonomskih tokova, te predtavlja podvrstu nezaposlenosti nedovoljne tranje (neusklaenost tranje i ponude radne snage). Frikciona nezaposlenost znai da ne postoji nesklad izmeu ponude i tranje radne snage, ali trite sporo reagira i ne vri svoju uobiajenu funkciju pravovremeno. Frikciona nezapolenost predstavlja podvrstu nezaposlenosti trita radne snage (uzrokovana sporim ili neadekvatnim djelovanjem trita rada).

3

2

5

5

5


WWW.BH-PRAVNICI.COM

132. ta se podrazumijeva pod politikom zapoljavanja? Kako je nezaposlenost po svom znaaju drutveni problem, razumljivo je da se poduzimaju brojne i raznovrsne aktivnosti od nosilaca ekonomsko-politikih ovlasti kojima se nastoji ovaj problem uiniti snoljivijim. Dakle, poduzimaju se raznovrsne aktivnosti kojima se korigiraju uinci ekonomskih zakonitosti u domenu radne anagiranosti nezaposlenih. Ukupnost ovih aktivnosti, odnosno odluka u mjera u ovom domenu ini osnovu na kojoj se utemeljuje politika zapoljavanja. U sutini politike zapoljavanja radi s o varijacijama ekonomskih zakonitosti i tzv. ekonomske zaposlenosti na jednoj srani i prinicpa solidarnosti i tzv, socijalne zaposlenosti kojom s korigira ekonomska zaposlenost. 133. Koje strukture stanovnitva su bitne za ekonomski razvoj drave: a) aktivno i pasivno stanovnitvo b) obrazovna (kvalifikaciona) struktura c) ekonomsko-socijalna struktura 134. Radno aktivno stanovnitvo ini stanovnitvo starosne dobi: a) 18 i 65 godina b) 15 i 65 godina c) 15 i 60 godina 135. Radno aktivno stanovnitvo je: a) dio ukupnog stanovnitva koji je ukljueno u proces privreivanja b) sva punoljetna lica bez obzira da li su angairana u procesu privreivanja ili ne c) dio ukupnog stanovnitva koje je sposobno za privreivanje i iz kojeg se formira ponuda radne snage u jednoj zemlji 136. Objasnite razliku izme u otvorene i prikrivene ne zaposlenosti i navedite primje r za prikrivenu nezaposlenost! Nezaposlenost moe biti otvorena i priguena (prikrivena), zavisno od toga da li se radi o vidljivoj i lako uoljivoj nezaposlenosti, ili se ovaj problem prikriva na nain to se jedan dio drutvenog fonda koji propada kategoriji zaposlenih, koristi nedovoljno, odnosno nepotrebno i time se prikriva faktika nezaposlenost. Smatra se da je prikrive na nezaposlenost nemonovna kad postoji osjetan porast zaposlenih uz nisku produktivnost rada, ime se uz relativno vei kvantum rada, fiziki obim proizvodnje adekvatno ne uveava. Kao primjer prikrivene nezaposlenosti moemo navesti poljoprivredu u uslovima tzv. agrarne prenaseljenosti, iako ne treba iskljuiti ni ovaj vid nezaposlenosti u domainstvima, ali i u preduzeima. Od prikirivene nezaposlenosti treba razlikovati lani rad, koji predstavlja nepotrebno koritenje radne snage bez ikakve drutvene ko risnosti. 137. Nezaposlenost uzrokovana procesom dezagrarizacije svrstava se u : a) frikcionu nezaposlenost b) ciklinu nezaposlenost c) nezaposlenost neskladnog rasta d) prikrivenu nezaposlenost 138. Nezaposlenost uzrokovana depresionim kretanjima u privredi spa da u : a) prikrivenu nezaposlenost b) nezaposlenost trita radne snage

3

3

1

1

4

2

2


WWW.BH-PRAVNICI.COM

c) frikciona nezaposlenost d) nijedan ponueni odgovor nije taan 139. Upore dite otvorenu nezaposlenost, prikrivenu nezaposlenost i lani rad! Otvorena i prikrivena nezaposlenost se razlikuju zavisno od toga da li se radi o vidljivoj i lako uoljivoj nezaposlenosti, ili se ovaj problem prikriva na nain to se jedan dio drutvenog fonda koji propada kategoriji zaposlenih, koristi nedovoljno, odnosno nepotrebno i time se prikriva faktika nezaposlenost. Smatra se da je prikrivena nezaposlenost nemonovna kad postoji osjetan porast zaposlenih uz nisku produktivnost rada, ime se uz relativno vei kvantum rada, fiziki obim proizvodnje adekvatno ne uveava. Od prikirivene nezaposlenosti treba razlikovati lani rad, koji predstavlja nepotrebno koritenje radne snage bez ikakve drutvene korisnosti. Najee se ovakav rad koncetrira u drutveno-politikoj nadgradnji, a poznata su iskustva socijalistikih privreda u ovom domenu ime su rjeavani problemi nezaposlenosti ( i ustavima garantirano pravo na rad). 140. Ekonomsko- socijalna struktura stanovnitva predstavlja: a) odraz zaposlenosti stanovnitva po pojedinim sektorima privrede b) odraz geografske rasporeenosti stanovnitva uslijed migracija c) pokazatelj procentualnog uea stanovnitva u neprivrednom sektoru 141. Osnovne proizvodne fondove, kao vrstu proizvodnih dobara, ine: a) maine b) ureaji, fabrike zgrade c) prilazni i industrijski putevi i kolosijeci 142. Fiksne proizvodne fondove, kao vrstu proizvodnih dobara, ine: a) zemljite b) patenti c) licence 143. Navedite najmanje tri uinka tehnikog progresa kao faktora ekonomskog razvoja a) tehniki progres djeluje na elemente proizvodnje (u prvom redu na sredstva koja svojom jelotvornou s vremenom postaju sve efikasnija, te potiskuju ostale elemenete procesa privreivanja); b) tehniki progres ima uticaj i na predmete rada, odnosno prirodne izvore (bilo u pogledu njihove eksploatacije, bilo u odnosu na stvaranje supstituta); c) u odnosu na ljudski faktor uticaj tehnikog progresa je dvostruk: na jednoj strani umanjuje uee rada u primarnom i sekundarnom sektoru, a na drugoj strani, tehniki progres istovremeno otvara i nove mogunosti anagairanja rada, pri emu tercijarni sektor uglavnom preuzima ulogu generatora novih radnih mjesta. 144. Ukratko objasnite uticaj tehnikog progresa na radnu snagu! Tehniki progres neposredno umanjuje uee personalnog dijela u proizvodnim faktorima, odnosno umanjuje uee rada pogotovo u primarnom i sekundarnom sektoru, mada nisu poteene i neke druge oblasti privreivanja, a na drugoj strani tehniki progres istovremeno otvara i ove mogunosti anagairanja rada, pri emu tercijarni sektor uglavnom preuzima ulogu generatora novih radnih mjesta. 23 WWW.BH-PRAVNICI.COM 4

1

3

3

3

2

WWW.BH-PRAVNICI.COM

145. Ukratko objasnite uticaj tehnikog progresa na predmete rada! Tehniki progres ima uticaj na predmete rada (prirodne izvore) bilo u pogledu osavremenjavanja njihove eksploatacije, bilo u odnosu na stvaranje supstituta, pogotovo kad se radi o prirodnim dobrima koja nemaju mo regeneracije. 146. Ukratko objasnite uticaj tehnikog progresa na sredstva za rad! Tehiniki progres djeluje na elemente proizvodnje, odnosno na sredstva koja svojom djelotvornou s vremenom postaju sve efikasnija i kao tak va, naroito u periodima industrijalizacije, potiskuju ostale elemente procesa privreivanja. 147. Odnos izmeu akumulacije i potronje na kratki rok izraava se po principu: a) vea akumulacija manja potronja b) vea akumulacija vea potronja c) manja akumulacija manja potronja 148. Koji od ponuenih odgovora ne predstavlja karakteristiku ekonomskog sistema e) dinaminost f) sloenost g) stohastinost h) jednostavnost 149. Koji od ponuenih odgovora ne predstavlja nepos redni faktor ekonomskog razvoja: a) stanovnitvo b) akumulacija c) prirodna bogatstva 150. Koji od ponuenih odgovora ne predstavlja pos redni faktor ekonomskog razvoja: a) stanovnitvo b) akumulacija c) drutveni uslovi rada 151. Kada GDP raste istom stopom kao prirataj stanovnitva tada u ekonomiji postoji: a) stagnacija b) stagflacija c) nazadovanje

2

2

2

1

1

1

1


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


WWW.BH-PRAVNICI.COM


Documents

Privredno Pravni Sistem i Politika - Pitanja i Odgovori