Procedury składowane i wyzwalaczemath.uni.lodz.pl/~bleja/asb/ITA-101-Modul_09_v2.pdf · 3. Zapamiętanie procedury w bazie danych – nazwa procedury i jej kod (tzw. ciało procedury

ITA-101 Bazy Danych

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 9

Wersja 1.0

Procedury składowane i wyzwalacze

Spis treści

Procedury składowane i wyzwalacze ................................................................................................... 1

Informacje o module ............................................................................................................................ 2

Przygotowanie teoretyczne ................................................................................................................. 3

Przykładowy problem .................................................................................................................. 3

Podstawy teoretyczne.................................................................................................................. 3

Przykładowe rozwiązanie ............................................................................................................. 8

Porady praktyczne ..................................................................................................................... 13

Uwagi dla studenta .................................................................................................................... 14

Dodatkowe źródła informacji..................................................................................................... 14

Laboratorium podstawowe ................................................................................................................ 16

Problem 1 (czas realizacji 10 min) .............................................................................................. 16




Laboratorium rozszerzone ................................................................................................................. 21

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski Moduł 9

ITA-101 Bazy danych Procedury składowane i wyzwalacze

Strona 2/21

Informacje o module

Opis modułu

W tym module znajdziesz informacje na temat sposobu działania oraz

podstaw tworzenia procedur składowanych. Dowiesz się, na czym polega

różnica pomiędzy zwykłym zapytaniem T-SQL a procedurą składowaną oraz

co to jest kompilacja i rekompilacja procedury. Poznasz również specjalny

rodzaj procedury składowanej – wyzwalacz.

Cel modułu

Celem modułu jest zapoznanie czytelnika z procedurami składowanymi oraz

wyzwalaczami w środowisku bazodanowym Microsoft SQL Server 2008 oraz

zaprezentowanie, jak wykorzystać je w przykładowym projekcie.

Uzyskane kompetencje

Po zrealizowaniu modułu będziesz:

• wiedział, jak napisać własną procedurę składowaną

• umiał rozbudowywać gotowe procedury składowane

• umiał tworzyć proste wyzwalacze

• umiał zarządzać wyzwalaczami

• umiał wykorzystywać wyzwalacze do optymalizacji i automatyzacji

działania SQL Server 2008

Wymagania wstępne

Przed przystąpieniem do pracy z tym modułem powinieneś:

• potrafić samodzielnie stworzyć bazę danych wraz z jej obiektami

(patrz: moduł 4)

• znać podstawową składnię języka T-SQL

• umieć napisać własne zapytania w języku T-SQL (patrz: moduły 5 i 6)

• znać zaawansowane mechanizmy języka T-SQL (patrz: moduł 8)

• wiedzieć, na czym polega bezpieczeństwo w bazach danych (patrz:

moduł 10)

Mapa zależności modułu

Zgodnie z mapą zależności przedstawioną na rys. 1, przed przystąpieniem

do realizacji tego modułu należy zapoznać się z materiałem zawartym

w modułach 3, 5, 6, 8 i 10.

Rys. 1 Mapa zależności modułu



Strona 3/21

Przygotowanie teoretyczne

Przykładowy problem

Podczas wytwarzania bazy danych wiąże ze sobą grupę osób, do której należą projektant bazy

danych, administrator systemu zarządzania bazą danych, administrator bazy danych oraz

programista bazy danych. Bardzo ważne jest, żeby wszyscy biorący udział w wytwarzaniu systemu

bazodanowego współdziałali ze sobą na różnych etapach. Najwięcej wspólnego z programowaniem

w T-SQL ma programista bazy danych. Od niego w dużej mierze zależy, czy wytworzone funkcje,

procedury składowane, wyzwalacze i inne element będą działały we właściwy sposób. To on jest

odpowiedzialny za przygotowanie odpowiednich elementów programowych, które następnie

będzie wykorzystywał projektant aplikacji i programista aplikacji dostępowej.

Kolejnym zadaniem jakie stoi przed programistą i administratorem bazy danych jest stworzenie

odpowiedniej liczby wyzwalaczy, które są pewnym rodzajem procedur składowanych, z tymże

wywoływanych niejawnie. Należy pamiętać, iż użycie procedur składowanych prowadzi do

powstania kolejnej warstwy separującej użytkownika końcowego od fizycznych danych, tym samym

powodując maskowanie fizycznej struktury bazy. Z tego powodu bardzo ważne jest przemyślane i

odpowiednie przygotowanie zbioru procedur składowanych.

Podstawy teoretyczne

Procedury składowane

Procedura składowana (ang. stored procedure) jest nazwanym zbiorem poleceń w języku SQL, który

jest przechowywany na serwerze baz danych i jest kompilowany przy pierwszym wykonaniu.

Procedury wnoszą do środowiska bazodanowego przetwarzanie warunkowe i możliwości

programistyczne.

W systemie zarządzania bazami danych wykonanie dowolnego fragmentu kodu języka SQL wiąże

się z pewnym ciągiem czynności – począwszy od sprawdzenia składni, aż po kompilację i

wykonanie.

Proces wykonywania zapytania przez SQL Server

Proces wykonania pojedynczego zapytania w języku T-SQL w Microsoft SQL Server 2008 dzieli się

na następujące etapy:

1. Sprawdzenie i rozdzielenie kodu na fragmenty - dokonywany jest podział kodu na fragmenty

nazywane symbolami. Proces ten nazywamy często nazywany jest analizą leksykalną.

2. Sprawdzenie kodu pod względem poprawności semantycznej i syntaktycznej –

dokonywana jest kontrola poprawności semantycznej, czyli sprawdzenie, czy kod nie

odwołuje się do nieistniejących obiektów lub nie używa nieistniejących poleceń oraz kontrola

poprawności syntaktycznej, podczas której sprawdzana jest poprawność użytej składni.

3. Standaryzacja wyodrębnionej części kodu – silnik wykonywania zapytań zapisuje kod w

jednoznacznej postaci (np. usuwa niepotrzebne symbole).

4. Optymalizacja – Microsoft SQL Server posiada wewnętrzny proces zwany Optymalizatorem

Zapytań, który wybiera optymalny sposób dostępu do danych, tzn. taki plan wykonania

zapytania (ang. execution plan), w którym serwer będzie skanował (przeszukiwał)

najmniejszą ilość stron danych (o fizycznej strukturze danych w Microsoft SQL Server możesz

przeczytać w module 6). Na optymalizację szczególny wpływ ma struktura indeksów oraz

sposób łączenia tabel.

5. Kompilacja i wykonanie – zapytanie jest kompilowane według optymalnego planu

wykonania i w takiej postaci wykonywane.

6. Zwrócenie wyników – wyniki zapytania zwracane są do klienta.



Strona 4/21

Proces wykonywania procedury składowanej

Wykonywanie procedur składowanych odbywa się inaczej niż wykonywanie pojedynczego

zapytania SQL. Utworzenie i pierwsze wykonanie procedury w Microsoft SQL Server można

podzielić na następujące kroki:

1. Utworzenie definicji procedury składowanej – wykonywane jest polecenie CREATE

PROCEDURE.

2. Sprawdzanie kodu procedury pod względem poprawności – dokonywana jest kontrola

poprawności syntaktycznej kodu procedury.

3. Zapamiętanie procedury w bazie danych – nazwa procedury i jej kod (tzw. ciało procedury)

są zapisywane do odpowiednich widoków systemowych bazy danych (sysobjects oraz

syscomments).

4. Wywołanie procedury – procedura składowana jest wywoływana z odpowiednimi

parametrami poleceniem EXEC.

5. Właściwe wykonanie procedury – optymalizacja planu wykonania i kompilacja.

6. Buforowanie planu wykonania – skompilowany optymalny plan wykonania jest zapisywany

w tzw. buforze procedur, skąd jest wczytywany przy następnym wywołaniu procedury.

Na rys. 2 pokazano schemat tworzenia i wykonania procedury składowanej w środowisku SQL

Server 2008.

Rys. 2 Tworzenie i wykonanie procedury składowanej w SQL Server 2008

Rekompilacja procedur składowanych

Czasami zachodzi potrzeba ponownej kompilacji procedury składowanej. Dzieje się tak, gdy

wydajność skompilowanej procedury gwałtownie spada (może tak być z wielu powodów, np.

zmiany struktury indeksów lub zapisania dużej ilości rekordów), gdy istnieje potrzeba kompilacji

procedury przy każdym jej wykonaniu (powody mogą być te same, co w pierwszej sytuacji) lub gdy

zmianie ulega kod samej procedury (gdy użyjemy polecenia ALTER PROCEDURE).

Rekompilacji, czyli ponownej kompilacji procedury, można dokonać na dwa sposoby:

• dodając w definicji procedury klauzulę WITH RECOMPILE.

• używając specjalnej systemowej procedury rekompilującej (w Microsoft SQL Server jest to

procedura sp_recompile).



Strona 5/21

Tworzenie procedur składowanych

Do tworzenia procedur składowanych używamy polecenia języka SQL CREATE PROCEDURE (lub w

skrócie CREATE PROC):

CREATE { PROC | PROCEDURE } [nazwa_schematu.]nazwa_procedury [ @parametr typ_danych[,…n] ] [ WITH <opcje_procedury> [,…n] ] [ FOR REPLICATION ] AS cialo_procedury <opcja_procedury> ::= [ ENCRYPTION ] [ RECOMPILE ] [ EXECUTE_AS_Clause ]

W definicji procedury składowanej określamy:

• nazwę procedury

• nazwy

• typy danych

• kierunek działania parametrów procedury

• ciało procedury (kod wykonywany przez procedurę)

Opcjonalnie możemy również zadeklarować, czy procedura ma być przy każdym wykonaniu

rekompilowana.

Poniżej podano przykład utworzenia prostej procedury składowanej nie zawierającej żadnych

parametrów:

CREATE PROCEDURE p_pracownicy AS SELECT imie, nazwisko FROM Osoby

Wywołanie procedury składowanej

Do wywołania procedury składowanej służy polecenie EXECUTE (lub w skrócie EXEC):

[ { EXEC | EXECUTE } ] [ @return_status = ] { module_name [ ;numer ] | @module_name_var } [ [ @parametr = ] { wartość | @zmienna [ OUTPUT ] | [ DEFAULT ] } ] [,…n] [ WITH RECOMPILE ]

Przykładowo dla utworzonej wcześniej procedury składowanej p_pracownicy wywołanie będzie

wyglądało w następujący sposób:

EXEC p_pracownicy GO

Parametry procedur składowanych

Procedury składowane mogą przyjmować parametry wywołania. Ilość i typ danych, które należy

podać przy wywołaniu procedury składowanej, określamy w trakcie tworzenia procedury (używając

polecenia CREATE PROCEDURE). W zależności od tego, czy parametry będą potrzebne do



Strona 6/21

wykonania procedury, czy też mają być one przez procedurę zwrócone, wyróżniamy dwa rodzaje

parametrów: wejściowe (INPUT) oraz wyjściowe (OUTPUT).

Możliwe jest też zdefiniowanie w procedurze parametru przejściowego (będącego jednocześnie

wejściowym i wyjściowym), czyli parametru, którego wartość podajemy przy wywołaniu, a która

może zostać zmieniona podczas działania procedury.

CREATE PROCEDURE p_pracownicy @nazwisko varchar(40)='Smith' AS SELECT imie, nazwisko FROM Osoby WHERE nazwisko=@nazwisko GO

Zalety i wady procedur składowanych

Procedury składowane dzięki temu, że są zapisane na serwerze oraz dzięki skompilowanemu

planowi wykonania przechowywanemu w buforze procedur posiadają dwie zasadnicze zalety:

• zwiększają wydajność bazy danych

• ograniczają ruch w sieci (przesyłane są tylko nazwy procedur i wartości parametrów)

Ponadto procedury składowane mają kilka zalet z punktu widzenia programistów aplikacji

bazodanowych:

• Zapewniają jedną logikę biznesową dla wszystkich aplikacji klienckich.

• Przesłaniają szczegóły tabel w bazie danych (przezroczystość struktury dla zwykłego

użytkownika aplikacji).

• Umożliwiają modyfikację danych bez bezpośredniego dostępu do tabel bazy danych.

• Dostarczają mechanizmów bezpieczeństwa (można nadawać uprawnienia do wykonywania

procedur poszczególnym użytkownikom bazy danych).

• Umożliwiają programowania modularne (procedura zostaje zapisana w bazie danych, skąd

można ją wielokrotnie wywoływać; procedurę może pisać osoba wyspecjalizowana w bazach

danych – programista aplikacji jedynie ją wywoła).

• Zapewniają szybsze wykonanie (jeśli wymagane jest wykonanie dużej liczby zapytań,

procedury składowane są szybsze, ponieważ wykonują się na serwerze, są optymalizowane i

umieszczane w pamięci przy pierwszym wykonaniu).

• Zmniejszają ruch sieciowy (jeśli zachodzi potrzeba wykonania wielu zapytań w T-SQL na raz,

można je zastąpić wywołaniem jednej procedury składowanej).

Jeśli w ogóle można mówić o wadach procedur składowanych, to w zasadzie można wspomnieć o

kilku aspektach:

• Następstwem rekompilacji czasem jest zmniejszenie wydajności procedury (czyli

administrator baz danych musi wiedzieć, kiedy przeprowadzić rekompilację).

• W przypadku zagnieżdżania procedur składowanych należy pamiętać o tym, że zmienia się

kontekst wykonania (procedura zagnieżdżana wykonuje się z uprawnieniami innej

procedury).

• Wreszcie, aby tworzyć dobre (tzn. poprawnie działające) procedury składowane niezbędne

jest poznanie zaawansowanych mechanizmów języka programowania baz danych (np. T-

SQL), takich jak zmienne, funkcje i procedury systemowe czy obsługa błędów.

Wyzwalacze

Wyzwalacz (ang. trigger) jest specjalnym rodzajem procedury składowanej. W przeciwieństwie do

zwykłej procedury składowanej wyzwalacz nie może zostać jawnie wywołany.



Strona 7/21

Wyzwalacz jest wywoływany w reakcji na określone akcje. Akcje te to wykonanie przez użytkownika

określonego polecenia SQL (INSERT, UPDATE, DELETE) na danej tabeli, dla której został określony

wyzwalacz.

Tworzenie wyzwalaczy

Wyzwalacze tworzymy używając polecenia CREATE TRIGGER. W definicji wyzwalacza określamy:

• nazwę wyzwalacza

• dla jakiej tabeli tworzymy wyzwalacz

• na jakie akcje wyzwalacz będzie reagował

• jakiego typu wyzwalacz tworzymy

• ciało wyzwalacza (odpowiednik ciała procedury składowanej) – czyli kod wykonywany przez

wyzwalacz

W SQL Server 2008 istnieją trzy rodzaje wyzwalaczy:

1. Wyzwalacze obsługujące operacje DML (ang. Data Manipulation Language), czyli INSERT,

UPDATE oraz DELETE wykonywane na tabeli lub widoku.

CREATE TRIGGER [nazwa_schematu.]nazwa_wyzwalacza ON { table | view } [ WITH <dml_opcje_wyzwalacza> [,…n] ] { FOR | AFTER | INSTEAD OF } [ INSERT ] [ , ] [ UPDATE ] [ , ] [ DELETE ] [ WITH APPEND ] [ NOT FOR REPLICATION ] AS wyrazenie_sql [ ; ] [,…n] <dml_opcje_wyzwalacza> ::= [ ENCRYPTION ] [ EXECUTE AS Clause ]

2. Wyzwalacze obsługujące operacje DDL (ang. Data Definition Language), czyli CREATE,

ALTER, DROP oraz pewne procedury składowane, które wykonują operacje DDL.

CREATE TRIGGER nazwa_wyzwalacza ON { ALL SERVER | DATABASE } [ WITH <ddl_opcje_wyzwalacza> [,…n] ] { FOR | AFTER } { rodzaj_zdarzenia | event_group } [,…n] AS wyrazenie_sql [ ; ] [,…n] <ddl_opcje_wyzwalacza> ::= [ ENCRYPTION ] [ EXECUTE AS Clause ]

3. Wyzwalacze obsługujące zdarzenie logowania (LOGON), które jest wywoływane, kiedy

ustalana jest sesja logującego się użytkownika.

CREATE TRIGGER nazwa_wyzwalacza ON ALL SERVER [ WITH <opcje_wyzwalacza_logon> [,…n] ] { FOR | AFTER } LOGON AS wyrazenie_sql [ ; ] [,…n]

<opcje_wyzwalacza_logon> ::= [ ENCRYPTION ] [ EXECUTE AS Clause ]



Strona 8/21

Zastosowanie wyzwalaczy

Wyzwalacze znajdują wiele zastosowań w bazach danych. Przede wszystkim stosujemy wyzwalacze

wszędzie tam, gdzie w inny sposób nie da się weryfikować integralności danych, a zwłaszcza ich

zgodności z regułami logiki biznesowej. Na przykład chcemy, by w pewnej kolumnie tabeli

wstawiane były tylko wartości unikalne, ale jednocześnie zezwalamy na wstawienie wartości NULL.

Jedynym rozwiązaniem jest użycie wyzwalacza, który sprawdzi, czy wstawiana właśnie wartość już

w danym polu wystąpiła, a jeżeli użytkownik wstawia wartość NULL, to wyzwalacz mu na to

pozwoli (tego efektu nie można osiągnąć innymi metodami, np. używając indeksów, ustawiając

właściwość unikalności kolumny lub używając kryteriów sprawdzających dane wstawiane w

kolumnę).

Drugie zastosowanie to wszelkiego typu automatyzacja zadań administracyjnych w bazie danych

(wszelkiego rodzaju „przypominacze”, obsługa nietypowych działań czy chociażby wysyłanie

wiadomości przez email lub pager).

Wreszcie z uwagi na pewne cechy wyzwalacze pozwalają na określony typ przetwarzania

transakcyjnego.

Przykładowe rozwiązanie

Tworzenie i uruchomienie procedury składowanej

W cel utworzenia nowej procedury składowanej należy z paska narzędziowego wybrać New Query i

wpisać kod procedury. Przykładowo:

CREATE PROCEDURE dbo.getAllCustomers AS BEGIN SELECT [CustomerID], [CompanyName] FROM [Northwind].[dbo].[Customers] END

Następnie należy wykonać skrypt wciskając F5 lub wybierając z paska narzędziowego Execute. Jeśli

procedura składowana została utworzona poprawnie, powinieneś otrzymać komunikat

„Command(s) completed successfully” oraz zauważyć, że została dodana nowa procedura

składowana w obszarze Object Explorer, w gałęzi Databases -> Northwind -> Programmability ->

StoredProcedures, co pokazano na rys. 3.

Jeśli procedury nie widać w wyżej wymienionej gałęzi, należy ją odświeżyć. Jeśli procedura jest już

utworzona, a mimo to zażądano kolejnego jej utworzenia, to otrzymamy następujący komunikat:

„There is already an object named ‘getAllCustomers’ in the databases”.



Strona 9/21

Rys. 3 Tworzenie nowej procedury

Aby uruchomić procedurę składowaną, wystarczy użyć polecenia EXECUTE (lub krócej EXEC).

Można także kliknąć prawym klawiszem myszki procedurę i wybrać Execute Stored Procedure, co

wywoła okienko, w którym można przekazać do procedury jakieś parametry. Na rys. 4 widać, że

rozwijane menu udostępnia także inne opcje, takie jak modyfikacja lub usunięcie.

Rys. 4 Wywołanie procedury

Inne metody tworzenia procedur składowanych

Inną metoda tworzenia procedury składowanej jest skorzystanie z gotowego schematu procedury.

W tym celu kliknij prawym przyciskiem myszy na gałęzi Stored Procedures i wybierz New

StoredProcedure – uzyskasz w ten sposób gotowy schemat procedury składowanej, co pokazano

na rys. 5.



Strona 10/21

Rys. 5 Tworzenie nowej procedury według wzorca

Procedury składowane a polisy

W SQL Server 2008 wprowadzono politykę opartą o Management Framework dla silnika SQL, dzięki

której zarządzanie serwerem będzie bardziej zautomatyzowane w oparciu o pewne reguły, a nie

skrypty.

Zadaniem DMF (z ang. Declarative Management Framework) jest umożliwienie administratorowi

zarządzania serwerami za pomocą definiowanych przez administratora reguł. W SQL Server 2008

mamy gotowe szablony reguł oparte o najlepsze praktyki zaimplementowane w narzędziu Best

Practices Analyzer, używanym przez administratorów z poprzednimi wersjami systemu SQL Server.

Korzystając z mechanizmu polis możemy stworzyć restrykcje dla procedur składowanych o postaci:

brak możliwości definiowania przez programistę bazy danych procedur składowanych z prefiksem

„sp_”. Restrykcję tę wprowadzimy na bazie danych Biblioteka.

W ramach Object Explorer rozwijamy zakładkę Management a następnie Policy Menagement. W

pierwszym kroku należy dodać warunki, jakie będą dołączone do polisy.

Jako pierwszy stwórzmy warunek, który będzie pilnował, żeby nazwa procedury składowanej nie

posiadała prefiksu „sp_”. Konfigurację tego warunku pokazano na rys. 6.



Strona 11/21

Rys. 6 Stworzenie warunku na procedurę składowaną

Następnie należy stworzyć warunek dotyczący bazy danych, na której polisa, którą za chwilę

założymy, będzie działała. Zostało to zilustrowane na rys. 7.

Rys. 7 Stworzenie warunku na bazę danych

W kolejnym kroku należy wystawić polisę i dodać do niej wcześniej stworzone warunki.

Konfiguracje wystawiania polisy pokazano na rys. 8.



Strona 12/21

Rys. 8 Założenie polisy

Kiedy mamy już wystawiona polisę i chcemy ją przetestować, powinniśmy kliknąć prawym

przyciskiem myszy bazę danych Biblioteka i wybrać New Query. Następnie w edytorze możemy

wpisać następujący kod, służący do utworzenia pustej procedury składowanej:

CREATE PROCEDURE sp_testowa AS GO

Zauważmy, ze wystąpił błąd. Procedura nie została utworzona, gdyż zadziałała restrykcja DMF, co

pokazano na rys. 9.

Rys. 9 Błąd procedury i zadziałanie polisy



Strona 13/21

Tworzenie wyzwalacza

Stwórzmy wyzwalacz, którego zadaniem będzie nie dopuścić do zalogowania wskazanego przez nas

użytkownika. W tym celu na początku dodajemy użytkownika zbd_user i kojarzymy go z bazą

danych AdventureWorks. Następnie tworzymy odpowiedni wyzwalacz, który nie pozwoli

użytkownikowi zalogować się do Microsoft SQL Server Management Studio. W tym celu klikamy

prawym przyciskiem myszy bazę AdventureWorks i z menu kontekstowego wybieramy New

Query. W oknie edycji zapytania wpisujemy następujący kod:

USE AdventureWorks GO CREATE TRIGGER trgRestrictUser ON ALL SERVER WITH EXECUTE AS 'sa' FOR LOGON AS BEGIN IF (ORIGINAL_LOGIN() = 'zbd_user' AND APP_NAME() = 'Microsoft SQL Server Management Studio') ROLLBACK; END

Aby przetestować działanie utworzonego wyzwalacza, uruchamiamy drugą instancję SQL Server

Management Studio. W oknie Connect to Server Authentication wybieramy SQL Server

Authentication, w polu Login wpisujemy zbd_user, a w polu Password – user. Następnie klikamy

Connect. W efekcie powinien pokazać się błąd logowania jak na rys. 10.

Rys. 10 Bład logowania

Porady praktyczne

Procedury składowane

• W Microsoft SQL Server przy kontroli poprawności kodu procedury w trakcie jej tworzenia

serwer nie sprawdza, czy istnieją obiekty (tabele, widoki), do których procedura się

odwołuje. Sprawdzenie to następuje dopiero przy wykonaniu procedury (w przypadku

odwołania do nieistniejącego obiektu procedura zgłosi błąd).

• Rekompilacja procedury składowanej nie oznacza utworzenia procedury na nowo. Oznacza

utworzenie nowego planu wykonania i zapisanie go do bufora procedury na miejsce

poprzednio skompilowanego planu tej samej procedury.

• Systemowe procedury składowane w systemie Microsoft SQL Server 2008 są

przechowywane w bazie master, zaś w ich nazwach pojawia się prefiks „sp_”.

• Zgodnie z dobra praktyka programowania baz danych, procedury składowane użytkownika w

SQL Server 2008 nie powinny zaczynać się od prefiksu „sp_”. Prefiksem tym obarczone są

systemowe procedury składowane. W sytuacji kiedy kompilator zobaczy procedurę

składowaną o takiej nazwie, będzie jej szukał w procedurach systemowych jako tych, które

już są skompilowane, a ich plan wykonania jest zapamiętany w buforze procedur. Dopiero

kiedy jej tam nie znajdzie zacznie ją kompilować według poznanego schematu. Spowoduje to

wydłużenie czasu wykonania procedury składowanej.



Strona 14/21

• Stworzenie polisy, która nie pozwoli programiście utworzyć procedury składowanej

zaczynającej się od prefiksu „sp_” spowoduje, że pierwsza próba stworzenia procedury o

takiej nazwie pociągnie za sobą konieczność uruchomienia sprawdzenia polisy, a zatem czas

wykonania polecenia nieznacznie się wydłuży. Kolejna próba stworzenia procedury

niezgodnej z polisą spowoduje natychmiastowe wyświetlenie komunikatu o naruszeniu

restrykcji.

• Z punktu widzenia bezpieczeństwa fizycznej struktury bazy danych procedury składowane

stanowią dodatkowy poziom izolacji pomiędzy warstwą aplikacji dostępowej do bazy danych

a warstwą fizyczna bazy danych.

• Poprzez zastosowanie procedur składowanych możemy uniknąć jednego z

najpopularniejszych ataków na bazę danych, tzw. Wstrzykiwania kodu SQL z racji tego iż w

sieci pomiędzy bazą danych a aplikacją dostępową nie jest przesyłany kod SQL tylko nazwa

procedury składowanej wraz z jej parametrami.

Wyzwalacze

• Wyzwalacze mogą być tworzone bezpośrednio w Microsoft SQL Server 2008 Database

Engine za pomocą zwykłych zapytań napisanych w języku T-SQL lub poprzez specjalne

metody w Microsoft .NET Framework Common Language Runtime (CLR), które po

utworzeniu importowane są do instancji serwera bazodanowego.

• Microsoft SQL Server 2008 pozwala na tworzenie wielu wyzwalaczy dla specyficznego

zdarzenia.

• Do tworzenia wyzwalaczy potrzebne są specjalne uprawnienia w bazie danych.

• Następujące instrukcje języka T-SQL nie są dozwolone w wyzwalaczach DML: ALTER

DATABASE, LOAD DATABASE, RESTORE DATABASE, CREATE DATABASE, LOAD LOG,

RESTORE LOG, DROP DATABASE i RECONFGURE. Dodatkowo powyższe instrukcje nie mogą

być użyte wewnątrz ciała wyzwalacza DML.

Uwagi dla studenta

Jesteś przygotowany do realizacji laboratorium jeśli:

• rozumiesz, co to jest procedura składowana oraz wyzwalacz

• rozumiesz zasadę działania procedur składowanych i wyzwalaczy

• znasz składnię zaawansowanego języka Transact-SQL

• umiesz dodawać użytkowników do SQL Server

• rozumiesz różnicę pomiędzy różnymi rodzajami wyzwalaczy

Pamiętaj o zapoznaniu się z uwagami i poradami zawartymi w tym module. Upewnij się, że

rozumiesz omawiane w nich zagadnienia. Jeśli masz trudności ze zrozumieniem tematu zawartego

w uwagach, przeczytaj ponownie informacje z tego rozdziału i zajrzyj do notatek z wykładów.

Dodatkowe źródła informacji

1. Deren Bieniek, Randy Dyess, Mike Hotek, Javier Loria, Adam Machanic, Antonio Soto, Adolfo

Wiernik, SQL Server 2005 Implementacja i obsługa, APN Promise, 2006

W książce obszernie przedstawiono zagadnienia związane z programowaniem baz

danych. Szczegółowo omówiono zagadnienia dotyczące procedur składowanych i

wyzwalaczy. Omówiono w niej implementacje procedur składowanych oraz w jaki

sposób przyznawać do nich uprawnienia. Pokazano implementacje wyzwalaczy

(DML i DDL). Książka szczególnie polecana ze względu na dużą zawartość ćwiczeń

laboratoryjnych.

2. Kalen Delaney, Podstawy baz danych krok po kroku, APN Promise, 2006



Strona 15/21

Bardzo dobra książka dla osób początkujących. Pokazano w niej praktyczne

zastosowanie wyzwalaczy i procedur składowanych. Książka oprócz teorii zawiera

wiele przykładów.

3. Dusan Petkovic, Microsoft SQL Server 2008: A Beginner's Guide, McGraw-Hill, 2008

Pozycja napisana w sposób prosty. Wprowadza w SQL Server 2008 w sposób szybki

i łatwy. Osoba początkująca w SQL Server 2008 znajdzie w niej podstawy z każdego

tematu dotyczącego serwera bazodanowego. W prosty sposób dowiesz się, jak

tworzyć proste procedury składowane bez parametrów i z parametrami oraz jak

posługiwać się wyzwalaczami. Pozycja polecana zarówno dla osób początkujących,

jak i zaawansowanych.



Strona 16/21

Laboratorium podstawowe

Problem 1 (czas realizacji 10 min)

Jesteś programistą bazodanowym w firmie National Insurance. Właśnie dowiedziałeś się od

swojego szefa, że firma planuje rozszerzenie na skalę uczelnianą systemu prac dyplomowych,

którym zarządzała jak dotąd na Twoim wydziale. Pierwsze zadanie, jakie przed Tobą stoi to analiza

już istniejących procedur składowanych.

Zadanie Tok postępowania

1. Nawiąż

połączenie z SQL

Server 2008

• Uruchom maszynę wirtualną BD2008.

— Jako nazwę użytkownika podaj Administrator.

— Jako hasło podaj P@ssw0rd.

Jeśli nie masz zdefiniowanej maszyny wirtualnej w Mirosoft Virtual PC,

dodaj nową maszynę używając wirtualnego dysku twardego z pliku

D:\VirtualPC\Dydaktyka\BD2008.vhd.

• Kliknij Start. Z grupy programów Microsoft SQL Server 2008 uruchom

SQL Server Management Studio.

• W oknie logowania kliknij Connect.

2. Uzyskaj

informacje o bazie

danych

• Z menu głównego wybierz File -> Open -> File.

• Odszukaj plik C:\Labs\Lab09\ProcedurySystemowe.sql i kliknij Open.

• Zaznacz i uruchom (F5) poniższy fragment kodu, który wywołuje

procedurę systemową sp_helpdb:

-- (1) Ustawiamy sie na baze danych PraceDyplomowe

USE PraceDyplomowe

GO

-- (2) Wywolanie procedury systemowej sp_helpdb

EXEC sp_helpdb PraceDyplomowe

Procedura sp_helpdb zwraca informacje o wybranej bazie danych

(rozmiar, listę plików i informacje o nich).

3. Uzyskaj

informacje o

obiektach bazy

danych

• Zaznacz i uruchom (F5) poniższy fragment kodu, który wywołuje

procedurę systemową sp_help:

-- (3) Wywolanie procedury systemowej sp_help

EXEC sp_help dbo.Prace

Procedura sp_help zwraca informacje o wybranym obiekcie bazy

danych.

Czy w tabeli dbo.Prace jest jakakolwiek kolumna typu bit?

4. Uzyskaj

informacje o

indeksach tabeli

• Zaznacz kod, który wywołuje procedurę systemową sp_helpindex.

-- (4) Wywolanie procedury systemowej sp_helpindex

EXEC sp_helpindex dbo.Prace

• Wciśnij F5, aby uruchomić zaznaczony fragment kodu.

Procedura sp_helpindex zwraca listę i opis indeksów założonych na

kolumnach w wybranej tabeli.

Czy w tabeli dbo.Prace jest nałożony jakiś indeks?



Strona 17/21


Po dokonaniu analizy procedur już istniejących, kolejne zadanie, jakie zostało przed Tobą

postawione, to zdefiniowanie procedur składowanych dla nowych użytkowników oraz modyfikacja

już istniejących procedur składowanych. W pierwszej kolejności powinieneś zająć się procedurami

składowanymi bez parametrów.


1. Nawiąż

połączenie z SQL

Server 2008




Jeśli nie masz zdefiniowanej maszyny wirtualnej w Microsoft Virtual

PC, dodaj nową maszynę używając wirtualnego dysku twardego z pliku





2. Utwórz

procedurę

składowaną


• Odszukaj plik C:\Labs\Lab10\Procedura_bez_parametrow.sql i kliknij

Open.

• Zaznacz kod, który wywołuje procedurę składowaną Promotorzy:


USE PraceDyplomowe

GO

-- (2) Tworzymy procedure skladowana uzytkownika

CREATE PROCEDURE Promotorzy

AS

BEGIN

SELECT [Nazwisko], [Imie] FROM Promotor

END

Innym sposobem stworzenia procedury składowanej jest kliknięcie

prawym przyciskiem myszy gałęzi Stored Procedures i wybranie New

StoredProcedure – uzyskasz w ten sposób gotowy schemat procedury

składowanej.


Jeśli procedura składowana została utworzona poprawnie, powinieneś

otrzymać komunikat „Command(s) completed successfully” oraz

zauważyć, że została dodana nowa procedura składowana w Object

Explorer, w gałęzi Databases -> PraceDyplomowe -> Programmability

-> StoredProcedures. Jeśli procedury nie widać w w/w gałęzi, odśwież

ją. Jeśli procedura jest już utworzona, a mimo to zażądano kolejnego

jej utworzenia, to powinieneś otrzymać komunikat „There is already

object name ‘Promotorzy’ in the database”.

3. Uruchom

procedurę

składowaną

• Zaznacz kod, który wywołuje procedurę Promotorzy:

-- (3) Wywolujemy procedure skladowana Promotorzy

EXEC Promotorzy

GO

Innym sposobem na wywołanie procedury składowanej jest kliknięcie



Strona 18/21

prawym przyciskiem myszy na procedurze Promotorzy i wybranie

Execute Stored Procedure, co wywoła okienko, w którym można

przekazać do procedury jakieś parametry, jak na rys. 11.

Rys. 11 Wywołanie procedury składowanej z parametrem



Kolejne zadanie, jakie powinieneś wykonać, to zdefiniowanie procedur składowanych dla nowych

użytkowników oraz modyfikacja już istniejących procedur składowanych z parametrami.


1. Nawiąż

połączenie z SQL

Server 2008










2. Utwórz

procedurę

składowaną


• Odszukaj plik C:\Labs\Lab10\Procedura_z_parametrami.sql i kliknij

Open.

• Zaznacz kod, który wywołuje procedurę składowaną Promotorzy:


USE PraceDyplomowe GO

-- (2) Tworzymy procedure skladowana użytkownika z parametrem

CREATE PROCEDURE dbo.Promotorzy

@Nazwisko VARCHAR(30)

AS

BEGIN SELECT *

FROM [PraceDyplomowe].[dbo].[Osoba]

WHERE [PraceDyplomowe].[dbo].[Osoba].[nazwisko] = @Nazwisko

END


3. Uruchom

procedurę

składowaną

• Zaznacz kod, który wywołuje procedurę Promotorzy. Wciśnij F5, aby

uruchomić zaznaczony fragment kodu:

-- (3) Wywolujemy procedure skladowana z parametrem

EXEC Promotorzy @Nazwisko='Kowalski'

GO



Strona 19/21


Po zdefiniowaniu procedur składowanych wynikających ze zmian, jakie zachodzą w firmie, w której

pracujesz, kolejnym etapem jest stworzenie odpowiedniej liczby wyzwalaczy. Jeden z wyzwalaczy

powinien obsługiwać następujący warunek: każdy opiekun może mieć maksymalnie 10

dyplomantów.


1. Nawiąż

połączenie z SQL

Server 2008










2. Utwórz

wyzwalacz


• Odszukaj plik C:\Labs\Lab10\Wyzwalacz_1.sql i kliknij Open.

• Zaznacz i uruchom (F5) poniższy fragment kodu:

-- (1) Ustawiamy się na baze danych PraceDyplomowe

USE PraceDyplomowe

GO

-- (2) przygotujmy tabele do testowania wyzwalaczy

SELECT ID_Osoby, Nazwisko, Imie, Nr_Indeksu, ID_Stopnian

INTO Osoba_kopi

FROM Osoba

GO

• Zaznacz i uruchom (F5) fragment kodu oznaczonego w komentarzu (3).

Wynik pokazano na rys. 12:

-- (3) zobaczmy, co znajduje sie w tabeli

SELECT * FROM Osoba_kopi

GO

Rys. 12 Sprawdzenie zawartości tabeli

• W obrębie okna Object Explorer wybierz Osoba -> Triggers.



Strona 20/21

• Wciśnij prawy przycisk myszy i wybierz New Trigger.

• Zaznacz i uruchom (F5) poniższy fragment kodu:

-- (4) Tworzymy nowy wyzwalacz

CREATE TRIGGER Ocenay

ON Osoba

AFTER INSERT, UPDATE

AS

DECLARE @username as varchar(30) SELECT @username = SYSTEM_USER

PRINT 'Uzytkownik '+ @username + ' zmienil zawartosc tabeli

Osoba!!!'

GO

• W celu zobaczenia działania wyzwalacza wywołaj następujące

zapytanie:

-- (5) Sprawdzamy dzialanie wyzwalacza

UPDATE Osoba

SET [Nazwisko] = 'Nowak'

WHERE ID_Osoby=1

GO

Jeśli wyzwalacz zadziałał poprawnie, w oknie Messages powinien

pojawić się komunikat o treści przedstawionej na rys. 13.

Rys. 13 Sprawdzanie efektu działania wyzwalacza



Strona 21/21

Laboratorium rozszerzone

Jesteś administratorem w firmie National Insurance. Właśnie dowiedziałeś się od swojego szefa, że

firma zarządzająca bazą AdventureWorks planuje rozszerzenie i modernizacje systemu. W

związku z modernizacją systemu bazodanowego oraz w celu spełnienia standardów

bezpieczeństwa, dostęp do obiektów bazy danych powinien odbywać się poprzez procedury

składowane. W wyniku tego część procedur składowanych powinna zostać zmodyfikowana i

przekompilowana, część powinna zostać napisana od początku, a część powinna zostać usunięta.

Kolejnym pojawiającym się problemem jest kwestia spójności zmodyfikowanej bazy danych. W tym

celu powinny zostać zmodyfikowane, utworzone lub usunięte wyzwalacze służące do

zaimplementowania pewnych warunków.

Zadanie, jakie przed Tobą stoi, to:

1. Podjęcie decyzji, jakie nowe procedury składowane i wyzwalacze powinny zostać utworzone

w celu poprawienia bezpieczeństwa bazy danych.

2. Podjęcie decyzji, które procedury składowane w bazie danych pozostaną bez zmian, a które

zostaną zmodyfikowane lub usunięte.

3. Podjęcie decyzji, które wyzwalacze w bazie danych pozostaną bez zmian, a które zostaną

zmodyfikowane lub usunięte.

Documents

Procedury składowane i wyzwalaczemath.uni.lodz.pl/~bleja/asb/ITA-101-Modul_09_v2.pdf · 3. Zapamiętanie procedury w bazie danych – nazwa procedury i jej kod (tzw. ciało procedury