Контакт: www.wegajty.pl Е-пошта: scholaw1@wp.pl Телефон: +48 600 00 52 51

OРГАНИЗАТОР:

Асоцијација и Шkолата Вегајти

Македонски народен театар од Скопје

KООРГАНИЗАТОР:

ПАРТНЕРИ:

Амбасада на Република Полска во Скопје

Министерството за култура и национално наследство на Република Полска

Регионалната влада на Вармиско-мазурското Војводство

Кофинансирано од:

Министерство за култура на Република Mакедониja

(ржавен Музичко Балетски Училишен ЦентарИлија Николовски 1yј Скопје

Македонскa пpaвоcлaвна цpквa

ДРАМА ЗА ИСУСОВИТЕ СТРАДАЊА

литургиска драмаСпоред ракописот КАРМИНА БУРАНА

(Бенедиктбојерн – Минхен, 13. век)

Проект КРЕСТА 2016

Црква Св. Богородица – Скопје, 20 април 2016 год. (среда), во 20 часот

Со благослов на поглаварот на МПЦ господин господин Стефан

2

Фото: Конрад Ајхбихлер

Фото: Конрад Ајхбихлер

Фото: Конрад Ајхбихлер

Фото: Конрад Ајхбихлер

Фото: Конрад Ајхбихлер

ЛУДУС ПАСИОНИС – ОПИС НА СЦЕНИТЕ

Процесија

I. Повикување на Петар и Андреј

II. Исцелување на слепиот

III. Кај Закхеј

IV. Влегување во Ерусалим

V. Во домот на Симон/Преобразба на Марија Магдалена

VI. Лазарево воскресение

VII. Лазарево воскресениеПоследната вечера

VIII. Исус на Маслиновата гора

IX. Апсење на Исус

X. Одрекување на Петар

XI. Исус пред првосвештеникот

XII. Судница. Исус пред Пилат (I)

XIII. Исус пред Херодот

XIV. Судница. Исус пред Пилат (II)

XV. Камшикување

XVI. Исус е осуден на смрт

XVII. Смртта на Јуда

XVIII. Оплакување на жените додекаИсус го водат на распнување

XIX. Распнување на Исус од Назарет, Кралот на Евреите

XIX. Плачот на Марија

XX. Смртта на Исус

XXI. Симнување на Исус од крстот

3

Processio

Vocatio Petri et Andreae

Sanatio caeci

Ad Zacheum

Introitus in Civitatem Sanctam

Domus Simeoni/Conversio Mariae Magdalenae

Resuscitatio Lazarii

Iudas tradendi IesumCoena Domini

Iesus in Monte Oliveti

Captivatio Iesu

Negatio Petri

Iesus ante Pontificem

Praetorium. Iesus ante Pilatum (I)

Iesus ante Herodem

Praetorium. Iesus ante Pilatum (II)

Flagellatio

Iesus traditus ad mortem

Mors Iudae

Lamentatio mulierumIesus ducatur ad crucifigendum

Inclavamento. INRI

Planctus Mariae

Iesus passus est

Depositio Crucis

Мариус ПетерсонМарќин ШаргутМаќеј Казјињски / Павел Шчиќињски

Пјотр ГоркаКонрад ЗагајевскиЈ. Волфганг НиклаусСерхи ПетриченкоАдам ЦудакМаќеј ГораРоберт ПозарскиМарќин Борнус-ШчиќињскиКатажина Јацковска, Марта Курјан-ХермаСветлана БутскајаКатажина ЗенделМоника Пасник-Петриченко

Магдалена Алексовска, Тијана Мурџева, ЕстираДојчиновска, Давид Павиќ, Лара Кочовска, Ана Стефановска, Марија Николовска, ХристијанДимитровски, Евгенија Трајковска, ЛинаАлександрова, Ева Сеизова, Илина Коцевска, БарбараГиноска, Минела Вртеска, Михаела Петковиќ,Славица Мојсова, Глорија Синколова, МихаелаКостоска, Ана Ангелсеска, Ема Делевска, АнаКрстевска, Аника Василевска, Михаела Николовска,Ивана Димитрова, Јана Стефановска, ВероникаСтојановиќ, Анет Вртеска, Андреја Басотова, ЛеонидПенев, Сара Елек, Леон Александров, Филип Пенчиќ,Александар Војнески, Рахела Дојчиновска, ЕваЖивковска

Марќин Борнус-Шчиќињски, Адам Цудак, МаќејГора, Пјотр Горка, Маќеј Казјињски, Ј. Волфганг-Никлаус, Мариус Петерсон, Серхи Петриченко,Роберт Позарски, Павел Шчиќињски, МарќинШаргут, Фридерик Војда, Конрад Загајевски

Светлана Бутскаја, Катажина Јацковска, МалгожатаЅигадло-Никлаус, Марта Курјан-Херма, МоникаПасник-Петриченко, Катажина Зедел

Учество ќе земе и македонскиот црквено-византискихор „Хармосини“, предводен од Ристо Солунчев

ИсусАндреј, Понтиф/првосвештеникот

ПетарСлепиот, Јуда

ТрговецотЗакхеј, Лазар, Понтиф

Фарисеј, Лонгинус, ЕвангелистАнгелус, Јоханес

Диаболус, ЉубовникотПилат

Херодот, Евангелист, канонархКанонарх

Марија МагдаленаАнцила/Слугинката

МартаМајката Марија

Еврејски момчиња: Детски хор „Пиколо“,

ДМБУЦ „И.Н.Луј“ – Скопје(Диригент: Весна Димчевска)

Хор – Евреи, апостоли, првосвештеници, војници:

Женски хор:

4

ЛУДУС ПАСИОНИС

Музички развој (реконструкција на ракописот, композиција):

Музичка режија:

Сценографија:

Движења:

Театарски консултант:

Музички консултант:

Сценска и уметничка режија:

Марсел Перес

Марќин Борнус-Шчиќињски

Тони Касалонга, Малгожата Ѕигадло-Никлаус, Магдалена Гора

Ана Лопатовска

Џефри Норис

Роберт Позарски

Јохан Волфганг-Никлаус

5

ЛУДУС ПАСИОНИС – ПОТЕКЛОКАРМИНА БУРАНА – ракопис

Кармина Бурана е позната антологија на световни и сатиричнипоеми напишани на латински јазик, пронајдени во манастиротБенедиктбојерн во Баварија, а денес се чуваат во Минхен.Освен поеми, ракописот од 13. век содржи и неколкурелигиозни драми, меѓу кои и две Пасии – драми за Исусовитестрадања. Првата нема наслов и е именувана како Голема за дасе разликува од кратката и помалку спектакуларната Ludusbreviter de Passione. Напишана е на латински и делумно јужно-германски дијалект. Речиси целиот текст е пропратен сонеуматски музички запис кој нема линија.

ЛИТУРГИСКАТА ДРАМА И МИРАКУЛАТА

Во Западна Европа, каде што доминирал латинскиот јазик илитургијата, праксата на драмски претстави, со кои се ширидоменот на литургиски израз и со чие драмско дејство сеоживуваат најбитните настани од Исусовите страдања, сепотврдува со извори кои датираат од почетокот на 10. век иаконивното потекло е несомнено постаро. Меѓутоа, тие претстави,првично презентирани во монашките кругови, сè до почетокотна 13. век по правило не го прикажуваат (или подобро кажано,избегнуваат да го прикажат) Христовото мачење и распну-вањето на крстот. Претставите и литургиските драматизациивоглавно опфаќаат настани како на пр.: Велигденската посетана гробот, миење на нозете, поклонување на крстот, закопот,процесијата на Цветници на почетокот на Светлата седмица,како и добро-развиените, мулти-тематски Божиќни циклуси,заедно со сцената во која овчарите и тројцата мудреци одИсток се поклонуваат пред Светото дете Исус, а подоцна севклучени и сцената во дворот на Херодот, колежот на невинитеи плачот на Рејчел. Немало потреба од буквално прикажувањена настаните клучни за спасението, на пр. смртта на Исус накрстот, бидејќи секојдневното служење на Светата Литургија,што во тој период изобилувала со драмски дејства, претста-вувало присуство и жив спомен за Светата жртва.

Фреска од 14. век, Светогорски манастир„Ватопеди“

6

Меѓутоа, ситуацијата се промени во 13. век кога се случијапромени внатре во самата црква со придавање важност насветовните лица во парохиите, претежно припадници наенергичната и амбициозна граѓанска класа. Од аспект наверската вистина и личноста на Исус Христос – човечкотобожество, позначајна улога почнува да игра и човечкиотелемент а особено елементот на сочувство. Всушност, наместознак или симбол, како полноправен учесник во настаните коисе одвиваат на сцена се појавува самиот Исус.

Со време, пасијските претстави стануваа сè подетални, а сепојавија и под-заплети, кои најчесто опишуваа актуелнисоцијални и политички настани. Организирањето на тиепретстави не беше веќе само одговорност на свештенството,туку за таа цел беа назначувани световни лица. Во Италијапочнаа да се формираат религиозни братства во вторатаполовина на 13. век (1261 – Тревизо, 1264 – Рим), но и воФранција, каде што беше основано париското братствоСтрадањата на Бог во 1398 год., надмоќно во тогашна Европа.Драмите (до овој период познати како „миракули“) сè уште сеизведуваа со помош на свештенството а во соработка соцрквата, и сè почесто се рецитираа на народните јазици,напуштајќи го дотогаш неопходното пеење. Беа огромни пообем: на пр., четиридневната изведба на Mystère de la Passionна Арнул Гребан, поставена во 1450 година, содржи повеќе од35 000 стихови. Миракулата поставена во 1514 година воБолцано траеше 7 дена, а онаа од 1547 во Валенсје се изве-дуваше цели 25 дена. Претставите, кои од црквата се преселијана градскиот плоштад и го зафаќаа целиот град, со поединечнисцени изведувани на различни локации, беа битен настан ипретставуваа возбуда за целиот град: се затвораа продавницитеи работилниците, но и градските порти.

Лудус Пасионис се појавува како форма помеѓу литургис-ката традиција на хиератискиот театар и новонастанатиотоблик на верска миракула. Прашањата во врска со настанокотна промените на драмската форма и развојот на сцените наГолемата пасија од Кармина Бурана нè водат до појавата наканонска литургија, во форма на веќе воспоставената практикана играње на „планкта“ (плач) или Оплакувањето на Богоро-дица пред крстот. Сцените презентирани претходно во драма-тичката нарација би биле еден вид „вовед“ кој ги отсликуванастаните пред судењето на Исус и неговото распнување.

7

ПЛАНКТИКултот кон Богородица се разви во почетокот на 12. век. Иаконејзиното присуство на Голготата за време на распнувањето еопишано со само една реченица во евангелието на Св. Јован (19,25-27), учеството на Мајката во Христовото страдање гозапиша уште Св. Август (Исповеди, 41). Болката на човечкатамајка била многу добро сфатена, а заедничкото чувство настрадање – како што потресно го опиша авторот на StabatMater – нè води кон обединување со Спасителот. Од ситеповажни настани во животот на Пресвета Богородица,најистакната и истовремено најразбирлива, од човечки аспект,е нејзината болка поради страдањето и смртта на синот. Тиеразмислувања попримија поетска форма позната како планктус(planctus): најпознато дело со огромна експресивност е PlanctusАnte Nescia од Џефри де Сент Виктор, а во анонимното делоод 13. век Flete Fideles Animae се појавува и елемент на дијалог.Во 13. век, во одредени црковни кругови плактусот се пеел наВелики петок, веднаш по црковната служба т.е. утрената,најверојатно како дел од службата Tenebrae или заедно соПоклонување на крстот. За исклучително драматичниот начинна изведување на планктус сведочи ракописот Cividale (13.-14.век), во кој има јасна поделба на стиховите меѓу 4 ликови, но и79 инструкции кои ги опишуваат движења, емоционалниотизраз и положбата на телото. Со оглед на тоа што делатаопишуваат лични чувства, не е изненадувачки фактот штопланктусот почна да се пишува на народните јазици. Вогерманскиот регион тоа се гледа во Marienklagen, а во Полскаостаток од таа пракса, веројатно и позастапена отколку што сегледа од пронајдените извори, е Lament Świętokrzyski (Оплаку-вање на Светиот крст). Вреди да се напомене дека во Помалатапасија од Кармина Бурана се наоѓа забелешката „et Mariaplanctum faciat quantum melius potest” која јасно укажува наизведување на Плачот на тоа место. Сцената под крстот воГолемата пасија поседува форма на планктус. По стиховитенапишани на германски дијалект – од почит према насобранатапублика – следат латински стихови преземени од дветепретходно спомнати дела, но и дијалогот помеѓу Богородицаи Свети Јован. Значи, се работи за кулминирачка сценанадополнета од три последователни оплакувања за кои освенфрагментот на германски, запишувачот не навел колку долготреба да се изведуваат нивните фрагменти.8

Фреска од 14. век, Светогорски манастир„Ватопеди“

ЛИКОВИДрамата во своето дејство воведува голем број ликови (некоиод нив, како на пример апостолите, Евреите, свештениците илидевојките, се прикажани во групи). Тоа се: Исус и неговитеученици: Петар, Андреј, Јован и предавникот Јуда; жените: ДеваМарија, Марија Магдалена, Марија Салома и Марта; претста-вници на римските власти: Херодот и Пилат, првосвештеникот;како и епизодните ликови: слепиот, Закхеј, Симон Фарисеј,Лазар, слугинката и центурионот Лонгинус. Останати ликовисе: трговецот, љубовникот, ангелот и ѓаволот. За нив подоцнаќе кажеме нешто повеќе.

Првата кулминација на драмата е сцената со преобразба наМарија Магдалена, која опфаќа една третина од целатапретстава. Ликот на Марија Магдалена насликан во Лудус –исто како во современите уметнички претстави – е составенод два лика од евангелието. Свети Јован го бележи нејзинотоприсуство на Голготата под крстот и ја опишува како прва којаго видела воскреснатиот Исус, додека пак Свети Лукараскажува претходна епизода од нејзиниот живот, кога Исусод неа истерува седум нечисти духови. Средновековнатаимагинација ја доведува во врска со Марија од Бетанија,сестрата на Лазар, и со преобразената безимена блудница којаво куќата на Симон со солзи ги мие нозете на Исус, ги бришесо нејзината коса и ги мачка со скапоцено масло (Јован 11, 1-2,Лука 7, 37-50, Матеј 26, 6-13). Вклучувањето на толку долгасцена (или можеби тоа е и посебна драма, вметната овде одзапишувачот) во Лудус, чијшто главен лик е Исус Христос, давапоттик за размислување. Меѓутоа, токму нејзиното присуствоможе да ни ја објасни религиозната позадина во времето когае напишана драмата: ширење на движењето за покајување чијпоборник била Марија Магдалена, како и лесно разбирливиоти во буквална смисла пастирски пример на покајување – патотод грешник до светец, пример совршено прилагоден закатихетска употреба, особено ако е претставен на мајчиниотнароден јазик.

Трговецот или продавачот на ароматични масла и балзамиво таа сцена е добро познато лице кое доаѓа од народниоттеатар. Се појавува под различни имиња, како на примерпродавач на шишенца, лекар, апотекар или врачар и е постојанелемент во претставите со мимики и комични елементи.

9

Првата „световна“ епизода со овој лик се забележува околу1100 година, во една Велигденска литургиска драма, поточново сцената со купување на масла потребни за мачкање на телотона мртвиот Исус, сцена која се базира на една реченица одевангелието на Свети Марко (16,1).

Воведувањето на ликот на Ангелот и Ѓаволот во драматазаслужува посебно внимание. Иако ликот на Ѓаволот е улогабез текст, сепак нему му е доделена битна драмска функција:да го втурне Љубовникот во разврат, а подоцна да го натераЈуда да се самоубие. Неговото појавување заедно со Ангелот восцената со покајување на Марија Магдалена се чини дека не еслучајна. Во периодот кога е напишана драмата постоешешироко раширен дијалектички поглед на светот, особено вокатихетската пракса: Доброто се бори против Злото, Рајотпротив Пеколот, гревот против блаженството, а Спасителотпротив Сатаната. Во таа смисла, Лудус Пасионис, како и целотодрамско творештво од тој период, има дидактичка имплика-ција, одлично изразена преку зборот pulpitum, што на латинскиозначува и свештеничка говорница и театарска сценскаконструкција.

ЗАПЛЕТ И ФОРМА НА ДРАМАТАДрамата почнува со влегување на ликовите на „светот“ (Пилат,Херодот, свештениците, трговецот и Марија Магдалена), коиги заземаат своите места – посебни седишта. Потоа следаткратки сцени со повикување на Петар и Андреј, исцелување наслепиот и разговорот со Закхеј. Процесијата што следи заедносо придружните антифони го прикажуваат триумфалниот влезна Исус во Ерусалим на ден недела пред Пасха. Исус ја прифаќапоканата за вечера од фарисејот Симон. Во меѓувреме, МаријаМагдалена ги опишува предизвиците и насладите од земскиотживот. Заедно со нејзината придружба купува парфеми иохрабрена од Ѓаволот, го мами Љубовникот. Трипати предуп-редена од Ангелот, таа се откажува од развратниот живот,облекува покајничка облека, купува скапоцени масла и сеупатува кон куќата на Симон да ги намачка нозете на Исус.Како одговор на обвинувањето за расипништво, Исус мураскажува на Јуда приказна за двајца должници; и простува наМарија и таа заминува оплакувајќи ги своите гревови.Следните сцени го прикажуваат воскресението на Лазар и

10

Фреска од 14. век, Светогорски манастир„Ватопеди“

разговорот на Јуда со свештениците, Исус кој се моли воГетсиманската градина, неговото апсење и судење, како исамоубиството на Јуда. Смртта на Исус на крстот е проследеносо оплакувањето на Богородица. Драмата завршува со прободу-вање на Исус од копјето на кентаурот Лонгинус и неговатапреобразба заедно со подбивање и исмејување на Евреите.

Двојазичната форма на драмата и нехронолошкиот редос-лед на сцените јасно укажуваат на компилацискиот карактерна драмата. Значаен дел од материјалот се базира на добропознати литургиски текстови, цитирани збор-по-збор (најчес-то е означен само почетокот) или пак малку модифицирани,додека зборовите и (во голема мера) музиката на двете кулми-нирачки сцени – покајувањето на Марија Магдалена и плачотна Дева Марија – се најверојатно специјално составени за овојЛудус.

Првите сцени се составени од разни литургиски песни,воглавно антифони, одвети и литии земени од репертоаротнаменет за различни празници и базирани на зборовипреземени од Евангелијата. Прв текст напишан специјално задрамата (како што истакнавме претходно, можеби претставуваи посебна драма, која запишувачот ја додал во Лудус Пасионис)е првата песна на Марија Магдалена на латински но и целатасцена (со исклучок на зборовите на Ангелот земени одевангелието). Фрагментот сочуван на германски дијалект немамузичка нотација во ракописот, а тоа укажува на многу познатапесна од тој период. Сцената во куќата на Симон е земена одзбор до збор од евангелието на Свети Лука (7, 39-50).Останатите фрагменти се повеќе или помалку директни цитатиод Библијата или пак се земени од други литургиски текстови.

ЛУДУС ПАСИОНИСИ ЛИТУРГИЈАТАКако што истакнавме претходно, драмите првично се изведуваа(или подобро кажано се служеа) строго во рамките на литур-гијата. Заедно со појавата на нови религиозни струења,развојот на градовите и зголеменото влијание на граѓанскатакласа, претставите почнаа да добиваат нови особини: сè повеќесе насочуваа кон публиката, се служеа на народните јазици, аво сцените се појавуваа комични и натуралистички елементи.

11

Покрај тоа, претставите „излегоа“ од црквата и се прикажуваана просторот пред катедралата или на градскиот пазар. Дазапомниме дека одвојувањето на литургијата од „пара-“ или„семи-литургија“ се случило многу подоцна: во средината на16. век, на Трентскиот собор.

Во ракописот на драмата постои прибелешка која наведувадека изведувачите биле свештени лица, што јасно укажува наконтекстот, местото и начинот на изведување на Лудус.Меѓутоа, нејзиното изведување не треба да се поврзува со којабило канонска литургија: текстовите се земени од сите четириЕвангелија и не следат целосно ниедна од евангелските верзиина Пасија, кои припаѓаат на одредени денови од Светлатаседмица. Според тоа, таа претставува самостојна служба,базирана во голем дел на пошироки извадоци од познатилитургиски текстови – остатоци од пасијскиот период.

Улогата на Исус некогаш ја играл свештеник. Но, денес,негова главна улога е водење на службата и пеењето молитви.

ИНТЕРПРЕТАЦИЈА НА ЛУДУСОД СТРАНА НА ШКОЛАТАПоради тоа што Лудус Пасионис претставува самостојнаслужба, таа се наоѓа на граница на две форми: секако е веќеедна од првите миракули, а сепак вклучува естетски истилски средства од традицијата на литургиската драма,како што се Грегоријанското пеење, антифоните, одветите,рецитативите и планктите. Од сценските инструкциидознаваме дека изведувачите се свештени а не световнилица ниту пак братства или цехови, што е случај подоцна вомиракулите.

Намерата зад продукцијата на школата е да ја откриеврската помеѓу спојувањето на вечното и свештеното со свето-вното, личното и емотивното. Значи планктите, т.е. оплаку-вањата на Марија Магдалена и Дева Марија се веќе новосредство кое одговара на потребите на новата социјалнаситуација на сочувствување. Свештеното овде се поврзува соиндивидуалното, крајно емотивното изразување на чувствата.Еден жив пример за такво оплакување, а за нас и извор наинспирација, е хрватскиот Госпин плач.

Евангелија, 14. век, Лавришевски манастир,Белорусија

12

Појдовна точка за просторниот аспект на режирање етрадиционалната процесија на Патот на солзите, пат кој нèводи низ битните настани опишани во миракулите. Прет-ставата се игра во црква (како на пример, во случајот соБолзанската миракула) и се користи целиот простор – некоинастани се одвиваат внатре во страничните бродови нацрквата, некои се во централниот главен брод, додекаГолготата се случува во олтарот. Поради тоа што Лудус сеизведува како самостојна служба, а зборовите се преземени одчетирите Евангелија, процесијата се води според Светотописмо, од кое евангелистот чита соодветни фрагменти.

При обнова и оформување на обредите, освен наведенатаГоспин плач, укажуваме и на сегашната традиција на процесииза време на Светлата седмица и драматизирани ритуали воКастелсардо на Сардинија. Оттаму потекнува употребата насимболични предмети, слики и знаци. Меѓу i misteri кои сеприкажуваат на Сардинија сè до денес, а носени од „апос-толите“ се: чаша (caligiu) – симбол на прифаќање на смртта,ракавица (guanta) за да се овековечи добиениот шамар,синџири и јажиња (l’acciotti) со кои бил врзан Христос, столб

План на изведба заБолзанската миракулаод 1514 година — скица на црквата воБолзано, со обележаниместа на збиднувањата

13

(la culunna), гранчиња (disciplini), круна сплетена од трње (lacorona), крст (la crogi), скала (la scala), чекан и клешти (lumalteddu e la tinaglia), копје и сунѓер (la lancia e spugna), како ипредмети кои го придружуваат хорот: череп, vir doloris и крст.

Во Кастелсардо, чинот на распнување и ковање на Исус накрстот (l’inclavamentu) и симнувањето од крстот (l’isclavamentu)се одвива со читање на евангелието, што потсетува налитургиските драматизации од многу одамна па сè до Велиг-денските обреди во ерусалимската литургија. Влијанието наримската култура се гледа преку употребата на скулптури и тоае потврдено од многубројни историски споменици. Спротивнона византиската култура и нејзината симболика на иконите,Западот во своите обреди се служи со поголем степен нареализам. Оттаму, како резултат на тој развој, постои само еденмал чекор до актерот кој ги персонификацира библискителикови.

Музичкиот аспект на драмата го разви Марсел Перес.Единствените дадени музички нотации се движење на мело-дијата, украсите и донекаде ритамот, додека пак висината натоновите се одредува приближно. Во случаи каде што текстотнема соодветна мелодија, истата ја компонира автор. Одреденифрагменти, особено оние кои доаѓаат од литургијата и е наве-ден само нивниот почеток, се обновени врз основа на другипаралелни извори.

Маќеј Казињски

МУЗИЧКА РЕКОНСТРУКЦИЈА НА ПАСИЈАТАЦелиот ракопис на Големата пасија од Кармина Бурана еобележан со музичка нотација in campo aperto која немалинија. Значи, формата на мелодијата е само приближна. Оваобележување со музички нотации, кое датира уште од Каро-лингиската ренесанса, беше во употреба долго време во земјитеод германско јазично подрачје, на некои места дури и до 16.век, а другите региони во Европа го користеа до 12. и 13. век.

Обележувањето со неуми јасно укажува на вокалнатаформа, т.е. украси и модулација на гласот. Од друга страна пак,насоката на мелодијата останува само претпоставка. Дешиф-

Ракопис Carmina Burana – Ludus Passionis, 13. век

14

15

рирањето е тешко дури и за некој со огромно музичко искуство.Се обидовме, пред сè, да ги испочитуваме точните индикацииза висината на тонот, како и нијансите на различните вокалнидејства обележани со неуми. На некои места, групите неумиукажуваат на карактеристична мелодија, а тоа ни овозможувада го одредиме типот на музичката форма. Други постоечкиракописи содржат верзии обележани со нотен запис на линии,кој не секогаш се совпаѓа со верзијата со неуми. Во случаи нанесовпаѓање, секогаш ја бираме верзијата со неуми. Поретко,кога ракописот не содржи неуми, некои делови ги препи-шуваме или дури наново компонираме.

Пасијата ја украсивме со дела од репертоарот на Грего-ријански песни. Во ракописот се наведени делата земени одпроцесијата за време на Цветници. Другите ние ги додадовмесо цел поврзување на сцените заради драмска презентација.Вреди да се спомене сцената на пред судењето на Исус, когазаседаваат првосвештениците. Ракописот го содржи и одветотCollegerunt. Иако делото потекнува од 9. век, се верува дека едури и постаро. Тоа е еден од ретките остатоци од древнатагалска миса, во употреба за време на каролингиските реформи,кога римскиот обред е наметнат во целата империја. ВоКармина Бурана јасно се гледа дека тоа е наменето за драмскаизведба согласно неговата природата, а на него се надоврзуваатнаизменични дијалози и наративни фрагменти. Ова делонајверојатно се изведувало уште од времето кога е напишано.Според таа теорија, почетоците на литургиската драма,наместо општо-прифатената 1000 година, се поместуваат вопред-каролингискиот период, т.е. во 8. век.

Драмата се дели на три целини. Првата трае од сцената сопреобразба на Марија Магдалена сè до предавството на Јуда.Втората почнува со Маслиновата гора, вклучително и апсењетона Исус, неговото судење и распнување – впечатливи Библискиепизоди. Третиот е апокрифен дел кој ги опфаќа оплакувањатана двете Марии.

Сцените со Марија Магдалена, Лазар и предавството наЈуда не се директно поврзани со денешните учења и со оглед нанивната природа, може да се изведуваат надвор од црквата.Спротивно на тоа, почнувајќи од молитвата на Исус наМаслиновата гора, текстот наликува на библискиот модел.

Mарсел Перес

Фото

: Кон

рад

Ајхб

ихле

рФо

тогр

афија

одар

хиво

тнаш

кола

та

16

Фото

: Том

ажЈар

ничк

и

Фото

: Том

ажЈар

ничк

иШколата ВЕГАЈТИ е основана јануари1994 година, како дел од театарскотодруштво Вегајти, во едно мало селоблизу градот Олцтин. Интернациона-

лниот тим на школата го сочинуваат пејачи, актери, музичари,ликовни уметници и научници од областа на разни хуманис-тички науки, чијашто дејност се фокусира на реконструкцијана средновековните литургиски драми, музички и театарскипрезентации, истражување и проучување на врската помеѓудрамата и литургијата, традициите на литургиското пеење,сликање икони, архаичните претстави, културна антропологија,обука, предавања и анимации.

Од 1995 год. школата ги проучува и изведува најстаритеевропски книжевни, музички и драмски споменици, т.е. рако-писите на полски, француски, италијански и германски јазик.Репертоарот на школата Вегајти се состои од седум латинскисредновековни литургиски драми кои претставуваат канон одтој вид, презентирани во поголемите градови во Полска имногу европски земји. Комбинацијата од креативни сили иискуството на актерите, пејачите, инструменталистите, театро-лозите, антрополозите, уметниците, лингвистите, познавачитена литургијата и претставници на други комплементарни дис-циплини допринесе во развојот на единствен и препознатливстилски израз заснован врз архаични и традиционални техникина музичко-театарска работилница.

Литургиските драми во продукција и изведба на школата сегрупирани во неколку тематски области: Божиќ – Ordo Stellae,голем пост – Planctus Mariae и Ludus Passionis, Велигден – LudusPaschalis, Стариот завет – Ludus Danielis, Богородица – OrdoAnnuntatione и миракули за чудата на Св. Никола – MiraculaSancti Nicolai.

Други концертни програми се: Jo cu la to res Dei, Kan ty i Psal -my, Dance House, Castrum Warmia, Orient – Occident. Во декем-ври 2010 година, школата ја одржа премиера на музичкиотспектакл Драма за Св. Франсис.

Презентацијата на Лудус Пасионис во Белград и Скопје сеорганизира во рамките на проектот Креста 2016 година

Контакт: www.wegajty.plЕ-пошта: scholaw1@wp.pl; Телефон: +48 600 00 52 51