PROJEKT CIVILARCH WYTYCZNE DOBREJ PRAKTYKI Moduł 3 Seminarium szkoleniowe

PROJEKT CIVILARCHPROJEKT CIVILARCH

WYTYCZNE DOBREJ PRAKTYKI

Moduł 3

Seminarium szkoleniowe Seminarium szkoleniowe

Gorzów Wielkopolski, 16-17 marca 2010Gorzów Wielkopolski, 16-17 marca 2010

nadbryg. w st. spocz. dr Ryszard Grossetnadbryg. w st. spocz. dr Ryszard Grosset

Instytut Ochrony ŚrodowiskaInstytut Ochrony Środowiska

Komisja Europejska Dyrekcja Generalna ds. Środowiska Instrument Finansowy Ochrony LudnościKomisja Europejska Dyrekcja Generalna ds. Środowiska Instrument Finansowy Ochrony Ludności

Szkolenie w zakresie Szkolenie w zakresie działań ograniczającychdziałań ograniczających

Techniki reagowania w sytuacji zanieczyszczenia środowiska wodnegoTechniki reagowania w sytuacji zanieczyszczenia środowiska wodnego

Zagadnienia ogólneZagadnienia ogólne

Akcydentalne uwolnienia niebezpiecznych materiałów i substancji do środowiska Akcydentalne uwolnienia niebezpiecznych materiałów i substancji do środowiska często wymagają zastosowania środków ratowniczych, służących minimalizacji często wymagają zastosowania środków ratowniczych, służących minimalizacji bezpośredniego zagrożenia społeczeństwa, środowiska i dóbr materialnych. bezpośredniego zagrożenia społeczeństwa, środowiska i dóbr materialnych.

Rozlewy substancji chemicznych do wód płynących prowadzą do szybkiego Rozlewy substancji chemicznych do wód płynących prowadzą do szybkiego rozprzestrzeniania się zanieczyszczenia i narastania skutków niekorzystnych rozprzestrzeniania się zanieczyszczenia i narastania skutków niekorzystnych dla środowiska. W takich sytuacjach znaczenie krytyczne ma:dla środowiska. W takich sytuacjach znaczenie krytyczne ma:

posiadanie odpowiednich środków do ograniczenia strefy zanieczyszczenia,posiadanie odpowiednich środków do ograniczenia strefy zanieczyszczenia, niezwłoczne zastosowanie właściwych procedur i środków technicznych do niezwłoczne zastosowanie właściwych procedur i środków technicznych do

usunięcia zanieczyszczenia.usunięcia zanieczyszczenia.

DZIAŁANIA OGRANICZAJĄCEDZIAŁANIA OGRANICZAJĄCE

Działania podejmowane w pierwszej kolejnościDziałania podejmowane w pierwszej kolejności obejmują obejmują wybór odpowiedniej techniki kontroli zanieczyszczenia i wybór wybór odpowiedniej techniki kontroli zanieczyszczenia i wybór lokalizacji miejsca, w którym zostanie podjęta interwencja. lokalizacji miejsca, w którym zostanie podjęta interwencja. Zarówno wybór właściwej techniki, jak i odpowiedniego miejsca Zarówno wybór właściwej techniki, jak i odpowiedniego miejsca interwencji powinny w przyszłości ułatwić sprawne i skuteczne interwencji powinny w przyszłości ułatwić sprawne i skuteczne usunięcie zanieczyszczenia. Miejsce interwencji wybiera się na usunięcie zanieczyszczenia. Miejsce interwencji wybiera się na podstawie:podstawie:

charakterystyki zbiornika wodnego lub rzeki, takich danych, jak: charakterystyki zbiornika wodnego lub rzeki, takich danych, jak: głębokość, szerokość i prędkość przepływu,głębokość, szerokość i prędkość przepływu,

dostępność personelu oraz środków i zasobów technicznych;dostępność personelu oraz środków i zasobów technicznych; wrażliwość otaczającego środowiska i prawodawstwo.wrażliwość otaczającego środowiska i prawodawstwo.

Środki reagowania w sytuacji awaryjnej obejmują techniki Środki reagowania w sytuacji awaryjnej obejmują techniki ograniczania i izolowania zanieczyszczeń, po wprowadzeniu ograniczania i izolowania zanieczyszczeń, po wprowadzeniu których można zlokalizować zanieczyszczenie i przystąpić do których można zlokalizować zanieczyszczenie i przystąpić do jego skutecznego usunięcia lub neutralizacji. jego skutecznego usunięcia lub neutralizacji.


Techniki izolowania zanieczyszczeńTechniki izolowania zanieczyszczeńZachowanie się zanieczyszczeń w wodzieZachowanie się zanieczyszczeń w wodzieIzolowanie oznacza procedurę prowadzącą do zatrzymania Izolowanie oznacza procedurę prowadzącą do zatrzymania

niebezpiecznej substancji w określonym obszarze zaraz po niebezpiecznej substancji w określonym obszarze zaraz po jej uwolnieniu do wód. Techniki izolowania rozlewów jej uwolnieniu do wód. Techniki izolowania rozlewów substancji chemicznych, które przedostały się do rzek są substancji chemicznych, które przedostały się do rzek są dostosowane do trzech możliwych sposobów zachowania dostosowane do trzech możliwych sposobów zachowania się zanieczyszczenia w wodzie:się zanieczyszczenia w wodzie:

unoszenia się na powierzchni;unoszenia się na powierzchni; opadania na dno;opadania na dno; mieszania się z wodą. mieszania się z wodą.


Jeżeli tylko substancja zanieczyszczająca przedostanie się do wód Jeżeli tylko substancja zanieczyszczająca przedostanie się do wód płynących, zaczynają na nią oddziaływać takie same siły powodujące płynących, zaczynają na nią oddziaływać takie same siły powodujące ruch i rozpraszanie, jakie działają na samą wodę. ruch i rozpraszanie, jakie działają na samą wodę.

Prąd wody i wiatr powodują przemieszczanie się zanieczyszczeń i ich Prąd wody i wiatr powodują przemieszczanie się zanieczyszczeń i ich rozprzestrzenianie na dużym obszarze w relatywnie krótkim czasie, rozprzestrzenianie na dużym obszarze w relatywnie krótkim czasie, dlatego szybkie podjęcie działań izolujących jest bardzo istotne. dlatego szybkie podjęcie działań izolujących jest bardzo istotne. Rozlewy substancji unoszących się na wodzie są zazwyczaj dobrze Rozlewy substancji unoszących się na wodzie są zazwyczaj dobrze widoczne i ich przemieszczanie się wraz z wodą można łatwo widoczne i ich przemieszczanie się wraz z wodą można łatwo monitorować. Ponieważ największą prędkość przepływu mają monitorować. Ponieważ największą prędkość przepływu mają przypowierzchniowe warstwy wody w rzece lub strumieniu, przypowierzchniowe warstwy wody w rzece lub strumieniu, zanieczyszczenia unoszące się na wodzie przemieszczają się z zanieczyszczenia unoszące się na wodzie przemieszczają się z prędkością równą największej szybkości przepływu prądu rzecznego. prędkością równą największej szybkości przepływu prądu rzecznego.


Izolowanie zanieczyszczeń cięższych od wody, które Izolowanie zanieczyszczeń cięższych od wody, które opadają, na dno, jest bardziej skomplikowane ze względu opadają, na dno, jest bardziej skomplikowane ze względu na brak możliwości bezpośredniej obserwacji i na brak możliwości bezpośredniej obserwacji i monitorowania ich przemieszczania się w wodzie. monitorowania ich przemieszczania się w wodzie. Nieregularności dna, takie jak jamy, uskoki i rumowiska Nieregularności dna, takie jak jamy, uskoki i rumowiska skalne, mogą spowalniać przepływ zanieczyszczeń skalne, mogą spowalniać przepływ zanieczyszczeń opadających na dno. Opór tarcia substancji opadających na dno. Opór tarcia substancji zanieczyszczającej o dno także zmniejsza prędkość zanieczyszczającej o dno także zmniejsza prędkość przemieszczania się zanieczyszczenia. przemieszczania się zanieczyszczenia.

Zanieczyszczenia rozpuszczalne w wodzie szybko Zanieczyszczenia rozpuszczalne w wodzie szybko rozprzestrzeniają się w kolumnie wody a ich ruch jest taki rozprzestrzeniają się w kolumnie wody a ich ruch jest taki sam, jak przepływ wody. Zmiana barwy, zmętnienie lub sam, jak przepływ wody. Zmiana barwy, zmętnienie lub inne widzialne skutki rozpuszczenia się zanieczyszczenia inne widzialne skutki rozpuszczenia się zanieczyszczenia w wodzie pomagają śledzić jego ruch. w wodzie pomagają śledzić jego ruch.


Metody izolowania rozlewów zanieczyszczeń Metody izolowania rozlewów zanieczyszczeń unoszących się na wodzieunoszących się na wodzie

Metody stosowane do izolowania zanieczyszczeń Metody stosowane do izolowania zanieczyszczeń unoszących się na wodzie są łatwiej dostępne i unoszących się na wodzie są łatwiej dostępne i bardziej wyspecjalizowane niż w przypadku innych bardziej wyspecjalizowane niż w przypadku innych typów rozlewów. Większość z nich została typów rozlewów. Większość z nich została opracowana na potrzeby izolowania rozlewów opracowana na potrzeby izolowania rozlewów substancji ropopochodnych, ale ma zastosowanie substancji ropopochodnych, ale ma zastosowanie także w odniesieniu do innych substancji także w odniesieniu do innych substancji chemicznych. chemicznych.



Zapory i zastawki mechaniczne.Zapory i zastawki mechaniczne. W dużych rzekach zapory mechaniczne są najbardziej W dużych rzekach zapory mechaniczne są najbardziej

skutecznym dostępnym obecnie narzędziem izolowania skutecznym dostępnym obecnie narzędziem izolowania zanieczyszczeń unoszących się na wodzie. Zapory takie są zanieczyszczeń unoszących się na wodzie. Zapory takie są dostępne w wielu rozmiarach i typach, tak że możliwe jest dostępne w wielu rozmiarach i typach, tak że możliwe jest odpowiednie ich dopasowanie do zróżnicowanych odpowiednie ich dopasowanie do zróżnicowanych warunków wodnych, nawet do dużych prędkości przepływu warunków wodnych, nawet do dużych prędkości przepływu i wysokich poziomów wód. i wysokich poziomów wód.

Najczęściej stosowanym sposobem ograniczania ekspansji Najczęściej stosowanym sposobem ograniczania ekspansji zanieczyszczeń są zapory i zastawki stałe lub pływające. zanieczyszczeń są zapory i zastawki stałe lub pływające. W zależności od głębokości, szerokości rzeki i prędkości W zależności od głębokości, szerokości rzeki i prędkości przepływu wody stosowany jest odpowiedni rodzaj zapory przepływu wody stosowany jest odpowiedni rodzaj zapory


Rodzaje zapór stosowanych w zależności Rodzaje zapór stosowanych w zależności od charakterystyk zbiornika/rzekiod charakterystyk zbiornika/rzeki

głębokość szerokość prędkość przepływu rodzaj zapory głębokość szerokość prędkość przepływu rodzaj zapory < 0,5 m każda każda stała < 0,5 m każda każda stała 0,5 – 1 m ≤ 5 m ≤ 0,5 m/s stała lub/i pływająca 0,5 – 1 m ≤ 5 m ≤ 0,5 m/s stała lub/i pływająca > 1 m > 5 m 0,5 – 1,5 m/s pływająca> 1 m > 5 m 0,5 – 1,5 m/s pływająca


Zapory i zastawki stałeZapory i zastawki stałe można łatwo zbudować z można łatwo zbudować z następujących materiałów:następujących materiałów:

worków z ziemią lub piaskiem ułożonych jeden na drugim worków z ziemią lub piaskiem ułożonych jeden na drugim od dna odbiornika wodnego;od dna odbiornika wodnego;

balotów słomy ułożonych w pionie w dwóch równoległych balotów słomy ułożonych w pionie w dwóch równoległych rzędach;rzędach;

metalowych i drewnianych powierzchni lub belek metalowych i drewnianych powierzchni lub belek położonych na dnie rzeki poprzecznie w kierunku położonych na dnie rzeki poprzecznie w kierunku odwrotnym do jej bieguodwrotnym do jej biegu;;

siatek z materiałów absorbujących, rozciągniętych między siatek z materiałów absorbujących, rozciągniętych między brzegami, usztywnionych belkami przy brzegu i w dnie brzegami, usztywnionych belkami przy brzegu i w dnie koryta rzeki.koryta rzeki.



Zapory stałe są stosowane, jeżeli głębokość wody Zapory stałe są stosowane, jeżeli głębokość wody jest ograniczona i mniejsza niż 5 m. Rozróżnia się jest ograniczona i mniejsza niż 5 m. Rozróżnia się dwa typy zapór stałych: zapory, które umożliwiają dwa typy zapór stałych: zapory, które umożliwiają przepływ wód i zapory, które uniemożliwiają ich przepływ wód i zapory, które uniemożliwiają ich przepływ. Drugi typ zapór jest łatwiejszy do przepływ. Drugi typ zapór jest łatwiejszy do zbudowania, lecz często dochodzi do przepływu zbudowania, lecz często dochodzi do przepływu rozlewu zanieczyszczenia ponad takimi zaporami. rozlewu zanieczyszczenia ponad takimi zaporami. Dlatego są one stosowane jedynie wtedy, gdy Dlatego są one stosowane jedynie wtedy, gdy natężenie przepływu wód jest ograniczone. natężenie przepływu wód jest ograniczone. Wszystkie zapory stałe wymagają solidnej Wszystkie zapory stałe wymagają solidnej instalacji i częstych kontroli ich stanu. instalacji i częstych kontroli ich stanu.

DZIAŁANIA OGRANICZAJĄCEDZIAŁANIA OGRANICZAJĄCEZapory pływająceZapory pływające

stosuje się w celu izolowania zanieczyszczenia już istniejącego na powierzchni stosuje się w celu izolowania zanieczyszczenia już istniejącego na powierzchni wód płynących. Są one wstępnie konstruowane i dostępne w różnych kształtach i wód płynących. Są one wstępnie konstruowane i dostępne w różnych kształtach i wymiarach. Zapory te mogą być stosowane do zmiany kierunku przepływu wymiarach. Zapory te mogą być stosowane do zmiany kierunku przepływu zanieczyszczeń w celu ochrony wrażliwych obszarów (zatrzymanie przepływu) lub zanieczyszczeń w celu ochrony wrażliwych obszarów (zatrzymanie przepływu) lub do usunięcia zanieczyszczenia z pewnego obszaru (zmiana kierunku przepływu).do usunięcia zanieczyszczenia z pewnego obszaru (zmiana kierunku przepływu).

Instalacja zapory pływającej powoduje zwiększenie prędkości przepływu, a w Instalacja zapory pływającej powoduje zwiększenie prędkości przepływu, a w związku z tym także turbulencji wody. Potęguje to mieszanie się substancji związku z tym także turbulencji wody. Potęguje to mieszanie się substancji zanieczyszczającej z wodą i w rezultacie powoduje „ucieczkę” pewnej ilości zanieczyszczającej z wodą i w rezultacie powoduje „ucieczkę” pewnej ilości zanieczyszczeń z powodu większej prędkości przepływu. Zjawisko to można zanieczyszczeń z powodu większej prędkości przepływu. Zjawisko to można minimalizować, ograniczając głębokość zanurzenia takiej zapory na 20% minimalizować, ograniczając głębokość zanurzenia takiej zapory na 20% głębokości rzeki. głębokości rzeki.

Instalacja zapór pływających dobierana jest stosownie do prędkości przepływu w Instalacja zapór pływających dobierana jest stosownie do prędkości przepływu w rzece. Pionowa konstrukcja używana jest przy prędkościach przepływu rzece. Pionowa konstrukcja używana jest przy prędkościach przepływu mniejszych niż 0,3 m/s. Instalacje kątowe buduje się przy prędkościach 0,3 do 1,2 mniejszych niż 0,3 m/s. Instalacje kątowe buduje się przy prędkościach 0,3 do 1,2 m/s, co ułatwia ograniczenie natężenia przepływu wód i skierowanie m/s, co ułatwia ograniczenie natężenia przepływu wód i skierowanie zanieczyszczenia do brzegu, gdzie jest ono zbierane.zanieczyszczenia do brzegu, gdzie jest ono zbierane.

Zazwyczaj instalowane są dwie kolejne kątowe zapory pływające.Zazwyczaj instalowane są dwie kolejne kątowe zapory pływające. Zapory V-kształtne stosuje się, jeżeli prędkość przepływu jest większa niż 1,2 m/s. Zapory V-kształtne stosuje się, jeżeli prędkość przepływu jest większa niż 1,2 m/s.

W tym wypadku wymagana długość takiej zapory to przynajmniej czterokrotna W tym wypadku wymagana długość takiej zapory to przynajmniej czterokrotna wartość szerokości rzeki, a usuwanie zanieczyszczenia należy prowadzić przy wartość szerokości rzeki, a usuwanie zanieczyszczenia należy prowadzić przy obu brzegach rzeki.obu brzegach rzeki.



http://e-oikos.pl/images/stories/oikos/22ZaporaZl2Blokujaca.jpg

Transport zapory sztywnej Transport zapory sztywnej (pomostowej)(pomostowej)

Zdjęcie Oikos - GdańskZdjęcie Oikos - Gdańsk

Transport zapory sztywnej Transport zapory sztywnej (pomostowej)(pomostowej)

Zdjęcie Oikos - GdańskZdjęcie Oikos - Gdańsk

Zapora sztywna - holowanieZapora sztywna - holowanieZapora sztywna - holowanieZapora sztywna - holowanie

DZIAŁANIA OGRANICZAJĄCEDZIAŁANIA OGRANICZAJĄCE Zapory pneumatyczne.Zapory pneumatyczne. Zapory pneumatyczne lub „bąbelkowe” Zapory pneumatyczne lub „bąbelkowe”

tworzą zasłonę bąbelków i powodują powstanie turbulencji tworzą zasłonę bąbelków i powodują powstanie turbulencji powierzchniowych, mających zdolność izolowania zanieczyszczeń powierzchniowych, mających zdolność izolowania zanieczyszczeń unoszących się na wodzie przy małych prędkościach przepływu unoszących się na wodzie przy małych prędkościach przepływu (poniżej 0,45 m/s). Do utworzenia zapory potrzebny jest kompresor o (poniżej 0,45 m/s). Do utworzenia zapory potrzebny jest kompresor o dużej mocy działający przed dłuższy czas. Zapora bąbelkowa nie dużej mocy działający przed dłuższy czas. Zapora bąbelkowa nie stanowi przeszkody w nawigacji, jak również nie zapobiega stanowi przeszkody w nawigacji, jak również nie zapobiega przedostawaniu się większych fragmentów zanieczyszczonych przedostawaniu się większych fragmentów zanieczyszczonych materiałów przez zaporę. Metoda ta nie jest szeroko stosowana do materiałów przez zaporę. Metoda ta nie jest szeroko stosowana do izolacji rozlewów ze względu na swoją ograniczoną skuteczność przy izolacji rozlewów ze względu na swoją ograniczoną skuteczność przy większych prędkościach przepływu wody oraz konieczność większych prędkościach przepływu wody oraz konieczność zastosowania odpowiednich urządzeń do wytworzenia zapory. zastosowania odpowiednich urządzeń do wytworzenia zapory.

DZIAŁANIA OGRANICZAJĄCEDZIAŁANIA OGRANICZAJĄCE Zapory z przepływem podpowierzchniowym.Zapory z przepływem podpowierzchniowym. Podczas gdy zapory Podczas gdy zapory

mechaniczne, zapory pneumatyczne i z system wytrysku wody można mechaniczne, zapory pneumatyczne i z system wytrysku wody można przystosować do prawie każdych rozmiarów rzeki, wiele prostych przystosować do prawie każdych rozmiarów rzeki, wiele prostych metod izolacji, takich jak zapory z przepływem podpowierzchniowym, metod izolacji, takich jak zapory z przepływem podpowierzchniowym, najlepiej sprawdza się na małych rzekach. Wykorzystuje się w nich najlepiej sprawdza się na małych rzekach. Wykorzystuje się w nich rząd rur przebijających barierę ziemną ograniczającą przemieszczanie rząd rur przebijających barierę ziemną ograniczającą przemieszczanie się substancji zanieczyszczającej unoszącej się na wodzie. Rury się substancji zanieczyszczającej unoszącej się na wodzie. Rury pozwalają wodzie przepływach przez zaporę, a gdy ustawione są w pozwalają wodzie przepływach przez zaporę, a gdy ustawione są w taki sposób, że końce skierowane w górę rzeki są położone niżej niż taki sposób, że końce skierowane w górę rzeki są położone niżej niż końce skierowane w dół rzeki poziom wody podnosi się powyżej końce skierowane w dół rzeki poziom wody podnosi się powyżej wlotów rur a zanieczyszczenie unoszące się na powierzchni zostaje wlotów rur a zanieczyszczenie unoszące się na powierzchni zostaje zatrzymane. W celu zapewnienia kontroli przepływu wody na zaporze zatrzymane. W celu zapewnienia kontroli przepływu wody na zaporze trzeba zainstalować odpowiednią ilość rur. Na podstawie szerokości i trzeba zainstalować odpowiednią ilość rur. Na podstawie szerokości i głębokości rzeki oraz prędkości przepływu wody można obliczyć głębokości rzeki oraz prędkości przepływu wody można obliczyć tempo przepływu i dzięki temu określić jakiej liczby rur trzeba użyć. tempo przepływu i dzięki temu określić jakiej liczby rur trzeba użyć.


Zapory przelewowe.Zapory przelewowe. Zamiast przepływu wody Zamiast przepływu wody bezpośrednio przez zaporę można poprowadzić bezpośrednio przez zaporę można poprowadzić wodę nad lub wokół zapory rurą przelewową lub wodę nad lub wokół zapory rurą przelewową lub za pomocą pomp podpowierzchniowych, a za pomocą pomp podpowierzchniowych, a unoszący się na powierzchni rozlew pozostaje unoszący się na powierzchni rozlew pozostaje zatrzymany i izolowany. Przy stosowaniu zapór zatrzymany i izolowany. Przy stosowaniu zapór tego rodzaju istotne jest, jaka objętość wody musi tego rodzaju istotne jest, jaka objętość wody musi być przeprowadzona przez zaporę. W razie być przeprowadzona przez zaporę. W razie zastosowania systemu pomp trzeba zaplanować zastosowania systemu pomp trzeba zaplanować ich pracę i konserwację na cały czas usuwania ich pracę i konserwację na cały czas usuwania zanieczyszczenia. zanieczyszczenia.


. . Metody izolowania rozlewów zanieczyszczeń Metody izolowania rozlewów zanieczyszczeń cięższych od wodycięższych od wody

Izolowanie zanieczyszczeń, które opadają na dno i nie mieszają się z Izolowanie zanieczyszczeń, które opadają na dno i nie mieszają się z wodą jest podobne do izolowania zanieczyszczeń unoszących się na wodą jest podobne do izolowania zanieczyszczeń unoszących się na

powierzchni wody i polega na tworzeniu zapór na drodze powierzchni wody i polega na tworzeniu zapór na drodze przemieszczania się zanieczyszczenia. Jest jednak dużo trudniej przemieszczania się zanieczyszczenia. Jest jednak dużo trudniej

izolować zanieczyszczenie opadające na dno, ze względu na większą izolować zanieczyszczenie opadające na dno, ze względu na większą złożoność umieszczania zapór wzdłuż dna rzeki, zwłaszcza jeżeli złożoność umieszczania zapór wzdłuż dna rzeki, zwłaszcza jeżeli

przepływ wody jest znaczny. W dużych i szybko płynących rzekach nie przepływ wody jest znaczny. W dużych i szybko płynących rzekach nie ma żadnej metody zapewniającej izolowanie zanieczyszczeń ma żadnej metody zapewniającej izolowanie zanieczyszczeń

cięższych od wody. W takiej sytuacji w celu zmniejszenia liczby cięższych od wody. W takiej sytuacji w celu zmniejszenia liczby rozlewów trzeba najszybciej i na tyle, na ile to tylko możliwe substancję rozlewów trzeba najszybciej i na tyle, na ile to tylko możliwe substancję

zanieczyszczającą usunąć ze zniszczonego zbiornika i przenieść w zanieczyszczającą usunąć ze zniszczonego zbiornika i przenieść w bezpieczne miejsce.bezpieczne miejsce.


Wykorzystanie istniejących systemów kontroli Wykorzystanie istniejących systemów kontroli przepływu.przepływu.

W niektórych rzekach kontrolowanie przepływu W niektórych rzekach kontrolowanie przepływu wody pozwala na izolowanie zanieczyszczeń wody pozwala na izolowanie zanieczyszczeń cięższych od wody. Strumienie pływowe można po cięższych od wody. Strumienie pływowe można po prostu zagrodzić. Rzeki wykorzystywane do prostu zagrodzić. Rzeki wykorzystywane do irygacji mają często systemy śluz, które można irygacji mają często systemy śluz, które można zamknąć lub pomp, które można odłączyć. zamknąć lub pomp, które można odłączyć. Zazwyczaj jednak przepływ w strumieniach i Zazwyczaj jednak przepływ w strumieniach i rzekach nie jest poddany stałej kontroli i konieczne rzekach nie jest poddany stałej kontroli i konieczne jest zastosowanie do eliminowania jest zastosowanie do eliminowania zanieczyszczeń innego sposobu.zanieczyszczeń innego sposobu.


Podpowierzchniowe rowy i przegrody.Podpowierzchniowe rowy i przegrody. Jeżeli rzeka jest mała i płynie powoli wykopanie rowu lub Jeżeli rzeka jest mała i płynie powoli wykopanie rowu lub

zagłębienia w dnie przed miejscem rozlewu może pomóc w zagłębienia w dnie przed miejscem rozlewu może pomóc w jego wyizolowaniu. Przegrody ustawione na krawędzi jego wyizolowaniu. Przegrody ustawione na krawędzi takiego obniżenia (w dół rzeki) będą wzmacniać jego takiego obniżenia (w dół rzeki) będą wzmacniać jego działanie. Do budowy przegrody lepiej wykorzystać worki z działanie. Do budowy przegrody lepiej wykorzystać worki z piaskiem, a nie ziemię lub muł, ponieważ są one mniej piaskiem, a nie ziemię lub muł, ponieważ są one mniej podatne na wymywanie. Zastosowanie tej metody podatne na wymywanie. Zastosowanie tej metody napotyka na wiele przeszkód natury logistycznej, napotyka na wiele przeszkód natury logistycznej, związanych z ograniczoną trwałością, zapotrzebowaniem związanych z ograniczoną trwałością, zapotrzebowaniem na sprzęt do kopania, głębokością wody, szerokością na sprzęt do kopania, głębokością wody, szerokością strumienia i skalistym dnem.strumienia i skalistym dnem.


Zapory przelewowe.Zapory przelewowe. Z pewnym powodzeniem do usuwania Z pewnym powodzeniem do usuwania

zanieczyszczeń opadających na do są także zanieczyszczeń opadających na do są także wykorzystywane zapory przelewowe. Woda wykorzystywane zapory przelewowe. Woda przenoszona jest poza zaporę przy użyciu pomp przenoszona jest poza zaporę przy użyciu pomp lub rury przelewowej, przy czym pobierana jest z lub rury przelewowej, przy czym pobierana jest z warstwy górnej, znajdującej się tuż pod warstwy górnej, znajdującej się tuż pod powierzchnią wody. Tak jak w wypadku powierzchnią wody. Tak jak w wypadku zanieczyszczeń unoszących się na wodzie, pompy zanieczyszczeń unoszących się na wodzie, pompy lub rura przelewowa muszą mieć odpowiednia lub rura przelewowa muszą mieć odpowiednia wydajność, aby mogły przenieść poza zaporę wydajność, aby mogły przenieść poza zaporę wystarczającą objętość wody.wystarczającą objętość wody.


. . Metody izolowania rozlewów mieszających się z wodąMetody izolowania rozlewów mieszających się z wodąIzolowanie rozlewów substancji rozpuszczalnych w wodzie Izolowanie rozlewów substancji rozpuszczalnych w wodzie

stwarza poważne problemy, zupełnie inne niż izolowanie stwarza poważne problemy, zupełnie inne niż izolowanie zanieczyszczeń cięższych od wody lub pływających po zanieczyszczeń cięższych od wody lub pływających po powierzchni wody. Przy zanieczyszczeniach powierzchni wody. Przy zanieczyszczeniach rozpuszczalnych w wodzie konieczne jest izolowanie całej rozpuszczalnych w wodzie konieczne jest izolowanie całej objętości zanieczyszczonej wody. Można to wykonać na objętości zanieczyszczonej wody. Można to wykonać na dwa sposoby:dwa sposoby:

izolowanie i omijanie,izolowanie i omijanie, za pomocą kanału optycznego.za pomocą kanału optycznego.


Izolowanie i omijanie.Izolowanie i omijanie. W celu odizolowania i ominięcia rozlewu trzeba W celu odizolowania i ominięcia rozlewu trzeba

zatamować przepływ w rzece po obu stronach zatamować przepływ w rzece po obu stronach rozlewu, tj. zarówno w górę, jak i dół biegu rzeki. rozlewu, tj. zarówno w górę, jak i dół biegu rzeki. Następnie za pomocą zespołów pomp i systemy Następnie za pomocą zespołów pomp i systemy rur czysta woda jest przepompowywana i rur czysta woda jest przepompowywana i przepływa wokół zanieczyszczonego obszaru, przepływa wokół zanieczyszczonego obszaru, omijając go. Pompy muszą mieć odpowiednio omijając go. Pompy muszą mieć odpowiednio dużą wydajność, aby można było przepompować dużą wydajność, aby można było przepompować całą objętość wody płynącej w rzece, a ich praca całą objętość wody płynącej w rzece, a ich praca musi trwać przez cały czas prowadzenia działań musi trwać przez cały czas prowadzenia działań naprawczych i poawaryjnych.naprawczych i poawaryjnych.


Kanał opływowy.Kanał opływowy. Wybudowanie kanału opływowego ma na celu, podobnie jak Wybudowanie kanału opływowego ma na celu, podobnie jak

w poprzedniej metodzie, odcięcie miejsca rozlewu i w poprzedniej metodzie, odcięcie miejsca rozlewu i przegrodzenie rzeki zarówno powyżej, jak i poniżej przegrodzenie rzeki zarówno powyżej, jak i poniżej rozlewu. Następnie budowany jest kanał, którym czysta rozlewu. Następnie budowany jest kanał, którym czysta woda przepływa wokół zanieczyszczonego obszaru, woda przepływa wokół zanieczyszczonego obszaru, podczas gdy zanieczyszczenie jest usuwane. podczas gdy zanieczyszczenie jest usuwane.

Obie opisane metody mają ograniczony zakres stosowania Obie opisane metody mają ograniczony zakres stosowania i nadają się do wykorzystania w stosunkowo małych i i nadają się do wykorzystania w stosunkowo małych i wolno płynących rzekach. Możliwość ich zastosowania wolno płynących rzekach. Możliwość ich zastosowania zależy też w dużym stopniu od lokalizacji miejsca rozlewu, zależy też w dużym stopniu od lokalizacji miejsca rozlewu, dostępności niezbędnego sprzętu i możliwości dostępności niezbędnego sprzętu i możliwości niezwłocznego podjęcia działań. niezwłocznego podjęcia działań.


Techniki stabilizacji zanieczyszczeńTechniki stabilizacji zanieczyszczeńTechniki wykorzystywane w działaniach poawaryjnych często obejmują procedury Techniki wykorzystywane w działaniach poawaryjnych często obejmują procedury

stabilizacji. Niektóre rozlewy substancji chemicznych wymagają całkowitej stabilizacji. Niektóre rozlewy substancji chemicznych wymagają całkowitej neutralizacji całego obszaru, z innymi rozlewami można sobie poradzić za neutralizacji całego obszaru, z innymi rozlewami można sobie poradzić za pomocą doraźnego ich izolowania i czasowego lub częściowego oczyszczania.pomocą doraźnego ich izolowania i czasowego lub częściowego oczyszczania.

Procedury stabilizacji trzeba stosować z dużą rozwagą, z uwzględnieniem Procedury stabilizacji trzeba stosować z dużą rozwagą, z uwzględnieniem wszystkich obszarów problemowych, takich jak bezpieczeństwo personelu wszystkich obszarów problemowych, takich jak bezpieczeństwo personelu zaangażowanego w działania poawaryjne lub wymagania logistyczne. Do zaangażowanego w działania poawaryjne lub wymagania logistyczne. Do stabilizacji uwolnień chemikaliów do rzek najbardziej odpowiednie są stabilizacji uwolnień chemikaliów do rzek najbardziej odpowiednie są następujące techniki:następujące techniki:

rozpraszanie mechaniczne;rozpraszanie mechaniczne; rozcieńczanie;rozcieńczanie; zasypywanie;zasypywanie; neutralizacja;neutralizacja; środki żelujące;środki żelujące; sorbenty.sorbenty.


Rozpraszanie mechaniczne.Rozpraszanie mechaniczne. Celem rozpraszania mechanicznego jest Celem rozpraszania mechanicznego jest

bardzo szybkie rozproszenie rozlanej bardzo szybkie rozproszenie rozlanej substancji aż do osiągnięcia niegroźnego substancji aż do osiągnięcia niegroźnego stężenia w wodzie na możliwie krótkim stężenia w wodzie na możliwie krótkim dystansie od źródła rozlewu. Można w tym dystansie od źródła rozlewu. Można w tym celu wykorzystywać sprężone powietrze, celu wykorzystywać sprężone powietrze, dmuchawy, wentylatory, strumienie wody, dmuchawy, wentylatory, strumienie wody, śruby lub obrotowe koła łopatkowe.śruby lub obrotowe koła łopatkowe.


Rozcieńczanie.Rozcieńczanie. Jeżeli stosujemy technikę stabilizacji polegającą Jeżeli stosujemy technikę stabilizacji polegającą

na rozcieńczaniu należy pamiętać, że stężenie na rozcieńczaniu należy pamiętać, że stężenie niebezpiecznej substancji i związane z nim niebezpiecznej substancji i związane z nim toksyczne właściwości będą mniejsze wskutek toksyczne właściwości będą mniejsze wskutek mieszania z wodą. Technika ta jest użyteczna w mieszania z wodą. Technika ta jest użyteczna w celu opóźnienia lub zatrzymania rozszerzania się celu opóźnienia lub zatrzymania rozszerzania się niebezpiecznego rozlewu, jeżeli jego usuwania nie niebezpiecznego rozlewu, jeżeli jego usuwania nie można przeprowadzić we właściwym czasie. można przeprowadzić we właściwym czasie.


Zasypywanie.Zasypywanie. Zastosowanie tej techniki w odniesieniu do uwolnień chemikaliów na Zastosowanie tej techniki w odniesieniu do uwolnień chemikaliów na

powierzchni lądu wymaga współpracy operatora przeciekającej powierzchni lądu wymaga współpracy operatora przeciekającej instalacji. W zależności od rozmiarów rozlewu musi być dostępny lekki instalacji. W zależności od rozmiarów rozlewu musi być dostępny lekki bądź ciężki sprzęt służący do zasypywania rozlewu. Można w tym celu bądź ciężki sprzęt służący do zasypywania rozlewu. Można w tym celu zastosować komercyjne materiały budowlane, takie jak: gips, ziemia zastosować komercyjne materiały budowlane, takie jak: gips, ziemia okrzemkowa, kruszywo wapienne lub różne typy gliny. Technika ta okrzemkowa, kruszywo wapienne lub różne typy gliny. Technika ta podlega jednak wielu ograniczeniom, takim jak potrzeba podlega jednak wielu ograniczeniom, takim jak potrzeba natychmiastowego dostępu do dużych ilości materiałów natychmiastowego dostępu do dużych ilości materiałów przeznaczonych do zasypywania, utrudnienia spowodowane przez przeznaczonych do zasypywania, utrudnienia spowodowane przez warunki pogodowe (wiatr, ulewne deszcze), konieczność pracy ludzi w warunki pogodowe (wiatr, ulewne deszcze), konieczność pracy ludzi w bezpośredniej bliskości toksycznego rozlewu. Ponadto po zasypaniu bezpośredniej bliskości toksycznego rozlewu. Ponadto po zasypaniu rozlewu końcowa objętość materiału, jak w przyszłości trzeba będzie rozlewu końcowa objętość materiału, jak w przyszłości trzeba będzie usunąć, znacznie się zwiększa, a więc późniejsze jego usunięcie staje usunąć, znacznie się zwiększa, a więc późniejsze jego usunięcie staje się trudniejsze.się trudniejsze.


Neutralizacja. Neutralizacja. Technika ta polega na zastosowaniu substancji chemicznej, która zmniejszy Technika ta polega na zastosowaniu substancji chemicznej, która zmniejszy

lub wyeliminuje reaktywne właściwości kwasów lub zasad. Neutralizacja jest lub wyeliminuje reaktywne właściwości kwasów lub zasad. Neutralizacja jest stosowana w odniesieniu do rozlewów kwasów lub zasad na lądzie, jak stosowana w odniesieniu do rozlewów kwasów lub zasad na lądzie, jak również na wodach stojących lub spokojnych i wolno płynących, takich jak również na wodach stojących lub spokojnych i wolno płynących, takich jak jeziora, spokojne rzeki, laguny, zatoki i potoki. Nieizolowany rozlew na rzece jeziora, spokojne rzeki, laguny, zatoki i potoki. Nieizolowany rozlew na rzece jest trudny do neutralizacji z powodu ograniczonych możliwości aplikacji jest trudny do neutralizacji z powodu ograniczonych możliwości aplikacji substancji zobojętniających. Ponadto niewłaściwe zaaplikowanie lub nadmiar substancji zobojętniających. Ponadto niewłaściwe zaaplikowanie lub nadmiar substancji zobojętniającej może także powodować negatywne skutki. Podanie substancji zobojętniającej może także powodować negatywne skutki. Podanie substancji neutralizującej tylko na obszar rozlewu jest trudne, zwłaszcza że substancji neutralizującej tylko na obszar rozlewu jest trudne, zwłaszcza że wystarczająco duża ilość tej substancji może nie być dostępna. Trzeba też wystarczająco duża ilość tej substancji może nie być dostępna. Trzeba też chronić ratowników przed potencjalnymi szkodliwymi skutkami kontaktu z chronić ratowników przed potencjalnymi szkodliwymi skutkami kontaktu z rozlewem i z substancją neutralizującą. Do oceny stopnia zanieczyszczenia rozlewem i z substancją neutralizującą. Do oceny stopnia zanieczyszczenia można użyć pehametrów, do aplikacji neutralizatora zaś przy małych można użyć pehametrów, do aplikacji neutralizatora zaś przy małych rozlewach – łopat, puszek i toreb, a przy dużych rozlewach – pomp, dmuchaw rozlewach – łopat, puszek i toreb, a przy dużych rozlewach – pomp, dmuchaw lub innych urządzeń rozpraszających. lub innych urządzeń rozpraszających.


Środki żelujące.Środki żelujące. Użycie środków żelujących ma na celu unieruchomienie Użycie środków żelujących ma na celu unieruchomienie

rozlewu oraz zmniejszenie parowania i wsiąkania w glebę. rozlewu oraz zmniejszenie parowania i wsiąkania w glebę. Technika ta nadaje się do stosowania w przypadku małych Technika ta nadaje się do stosowania w przypadku małych rozlewów substancji ciekłych na powierzchni ziemi lub rozlewów substancji ciekłych na powierzchni ziemi lub wyodrębnionej i odizolowanej zanieczyszczonej wody. wyodrębnionej i odizolowanej zanieczyszczonej wody. Środki żelujące są też używane w celu wzmocnienia Środki żelujące są też używane w celu wzmocnienia skuteczności zapór izolujących (np. żelowanie rozlanego skuteczności zapór izolujących (np. żelowanie rozlanego zanieczyszczenia zapobiega jego przedostaniu się pod zanieczyszczenia zapobiega jego przedostaniu się pod zaporą).zaporą).

Środków żelujących nie należy używać, gdy wieje silny Środków żelujących nie należy używać, gdy wieje silny wiatr. Ograniczeniami tej techniki są jej wysokie koszty, jak wiatr. Ograniczeniami tej techniki są jej wysokie koszty, jak również to, że środki żelujące rzadko są szybko i łatwo również to, że środki żelujące rzadko są szybko i łatwo dostępne w większych ilościach.dostępne w większych ilościach.


Sorbenty.Sorbenty. Technika ta służy unieruchomieniu i usunięciu rozlewu przez adsorpcję Technika ta służy unieruchomieniu i usunięciu rozlewu przez adsorpcję

lub absorpcję zanieczyszczenia przez materiał o właściwościach lub absorpcję zanieczyszczenia przez materiał o właściwościach sorpcyjnych. Rozlewy, które przedostały się do wód można w ten sorpcyjnych. Rozlewy, które przedostały się do wód można w ten sposób traktować, jeśli sorbent jest hydrofobowy lub jeżeli sposób traktować, jeśli sorbent jest hydrofobowy lub jeżeli zanieczyszczenie rozpuszczalne w wodzie występuje w bardzo zanieczyszczenie rozpuszczalne w wodzie występuje w bardzo wysokim stężeniu. Sorbent może być aplikowany ręcznie, za pomocą wysokim stężeniu. Sorbent może być aplikowany ręcznie, za pomocą wideł, grabi lub łopaty albo mechanicznie za pomocą różnego rodzaju wideł, grabi lub łopaty albo mechanicznie za pomocą różnego rodzaju rozrzutników. Jest to technika mało efektywna jeżeli chodzii o koszty rozrzutników. Jest to technika mało efektywna jeżeli chodzii o koszty przy małych rozlewach lub jeżeli konieczne jest usunięcie materiału, przy małych rozlewach lub jeżeli konieczne jest usunięcie materiału, który nie może być zebrany mechanicznie, bo jest to niewykonalne lub który nie może być zebrany mechanicznie, bo jest to niewykonalne lub nieuzasadnione ekonomicznie.nieuzasadnione ekonomicznie.

Substancja potraktowana sorbentem musi zostać zebrana zanim Substancja potraktowana sorbentem musi zostać zebrana zanim pojawiająca się wskutek zastosowania sorbentu duża ilość odpadów pojawiająca się wskutek zastosowania sorbentu duża ilość odpadów spowoduje zagrożenie nawigacyjne. spowoduje zagrożenie nawigacyjne.


Techniki usuwania zanieczyszczeńTechniki usuwania zanieczyszczeńUsuwanie zanieczyszczenia z wód płynących można Usuwanie zanieczyszczenia z wód płynących można

zastosować jako procedurę priorytetową, jeżeli zastosować jako procedurę priorytetową, jeżeli zanieczyszczenie nie jest rozpuszczone lub zmieszane z zanieczyszczenie nie jest rozpuszczone lub zmieszane z fazą wodną. Najbardziej rozpowszechnione techniki, fazą wodną. Najbardziej rozpowszechnione techniki, przedstawione poniżej, dotyczą odzyskiwania paliw.przedstawione poniżej, dotyczą odzyskiwania paliw.

Techniki usuwania zanieczyszczenia są wdrażane w Techniki usuwania zanieczyszczenia są wdrażane w dwóch etapach:dwóch etapach:

krok 1 – zebranie grubej warstwy substancji krok 1 – zebranie grubej warstwy substancji ropopochodnej;ropopochodnej;

krok 2 – usunięcie cienkiej warstwy substancji krok 2 – usunięcie cienkiej warstwy substancji ropopochodnej.ropopochodnej.


Krok 1.Krok 1. Grubą warstwę substancji ropopochodnej usuwa się z Grubą warstwę substancji ropopochodnej usuwa się z powierzchni wody za pomocą:powierzchni wody za pomocą:

skimmerów w połączeniu z zaporą pływającą w rzekach o dużej skimmerów w połączeniu z zaporą pływającą w rzekach o dużej szerokości;szerokości;

pomp odsysających substancję ropopochodną z powierzchni wody i pomp odsysających substancję ropopochodną z powierzchni wody i separację przy zastosowaniu separatorów w rzekach o wolnym separację przy zastosowaniu separatorów w rzekach o wolnym przepływie.przepływie.

Krok 2.Krok 2. Cienką warstwą substancji ropopochodnej usuwa się z Cienką warstwą substancji ropopochodnej usuwa się z powierzchni wody przy użyciu naturalnych lub syntetycznych powierzchni wody przy użyciu naturalnych lub syntetycznych materiałów absorbujących, takich jak: słoma, zrębki drewniane, suche materiałów absorbujących, takich jak: słoma, zrębki drewniane, suche liście, lub specjalnych substancji petrochemicznych, takich jak: liście, lub specjalnych substancji petrochemicznych, takich jak: polipropylen lub pianka poliuretanowa. Materiał absorbujący jest polipropylen lub pianka poliuretanowa. Materiał absorbujący jest rozrzucany na powierzchnię wody pokrytą pozostałością rozlewu, a rozrzucany na powierzchnię wody pokrytą pozostałością rozlewu, a następnie zbierany za pomocą takich narzędzi jak grabie lub następnie zbierany za pomocą takich narzędzi jak grabie lub zgarniarki.zgarniarki.

Zbieracz przelewowo Zbieracz przelewowo pompowypompowy

Zbieracz olejów o wysokiej Zbieracz olejów o wysokiej lepkościlepkości

Odolejacz polowy ze Odolejacz polowy ze składanym zbiornikiemskładanym zbiornikiem



Maszyna do oczyszczania Maszyna do oczyszczania gruntu z olejówgruntu z olejów


DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘDZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

CZY MACIE PAŃSTWO JAKIEŚ PYTANIA ?CZY MACIE PAŃSTWO JAKIEŚ PYTANIA ?

Documents

PROJEKT CIVILARCH WYTYCZNE DOBREJ PRAKTYKI Moduł 3 Seminarium szkoleniowe