Projekti i Strategjise - Revista Monitor nga...Realizimi me sukses dhe kalimi drejt sistemit të plotë dixhital, kërkon mbi të gjitha bashkëpunim. I gjithë ky proces i rëndësishëm,

Projekt

STRATEGJIA

E REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË

PËR

KALIMIN

NGA

TRANSMETIMET

ANALOGE NË ATO NUMERIKE

Projekt Strategjia e Republikës së Shqipërisë për kalimin nga transmetimet analoge në ato numerike

Hartuar nga Këshilli Kombëtar i Radios dhe Televizionit 2

LËNDA 1. HYRJE .................................................................................................................................... 4

1.1. Qëllimi i Dokumentit ........................................................................................................... 4 1.2. Përmbajtja e Dokumentit ................................................................................................... 5 1.3. Zhvillimi i një Procesi Këshillimi Publik ........................................................................... 6 1.4 Aspekti Ndërkombëtar i Kalimit në Sistemin Numerik .................................................... 7

2. LEGJISLACIONI - KUADRI JURIDIK .................................................................................... 9

2.1 Marrëveshja e Stabilizim Asocimit ............................................................................. 9 2.2 Kuadri rregullator evropian ......................................................................................... 9 2.3 Politika dhe orientimet strategjike evropiane .......................................................... 10 2.4 Legjislacioni shqiptar ................................................................................................. 12

3. SITUATA AKTUALE ............................................................................................................. 13

3.1. Popullsia ............................................................................................................................ 13 3.2. Peizazhi audiovizual shqiptar.......................................................................................... 14

3.2.1 Sektori Publik i Audiovizualit ................................................................................... 14 3.2.2 Sektori Privat i Audiovizualit ................................................................................. 16

3.3. Transmetimi numerik ekzistues ...................................................................................... 16 4. OBJEKTIVAT DHE PARIMET E STRATEGJISË ..................................................................... 17 5. ASPEKTI RREGULLATOR ....................................................................................................... 20

5.1. Roli i shtetit në këtë proces ............................................................................................. 20 5.2. Bashkëpunimi ndër-institucional .................................................................................... 22 5.3. Autoriteti Rregullator ....................................................................................................... 23

6. PËRMBAJTJET E PROGRAMEVE ..................................................................................... 25 7. KAPACITETET E RRJETEVE NUMERIKE .............................................................................. 26

7.1. Tipi dhe struktura e rrjeteve numerike sipas planit GEO6 ........................................... 26 7.1.1. Kapacitetet transmetuese ........................................................................................ 26

7.2 Llojet e operatorëve të rrjeteve numerike ................................................................ 28 7.2.1. Operatorët kombëtarë ............................................................................................... 29 7.2.2 Operatorët rajonalë .................................................................................................... 29 7.2.3 Operatorët lokalë ........................................................................................................ 30 7.2.4 Tabela përmbledhese e klasifikimit të operatoreve ................................................ 30

7.3. Operatorët ekzistues analoge ......................................................................................... 31 7.3.1. Kapaciteti transmetues numerik i nevojshëm për mbështetjen e kanaleve analoge ekzistuese.............................................................................................................. 31

8. STRATEGJIA E KALIMIT NË TRANSMETIMET NUMERIKE ............................................ 33

8.1 Mënyrat e implementimit të rrjeteve numerike ........................................................ 33 8.1.1 Kalimi i butë ................................................................................................................ 33 8.1.2 Ishujt numerikë ........................................................................................................... 33

8.2 Ndërtimi i rrjeteve numerikë për shtimin e programeve dhe futjen e shërbimeve shtesë ....................................................................................................................................... 38 8.3 Kostot e ndërtimit të rrjeteve numerike .......................................................................... 39 8.3.1. Kostot e rrjeteve ........................................................................................................ 39 8.3.2 Kostoja e dekoderëve ................................................................................................ 41



8.4 Licencimi i tre rrjeteve numerike tokësore private kombëtare .............................. 44 8.5 Ndërtimi i rrjeteve numerike tokësore të TV Publik ................................................ 45

8.5.1. Skenari 1: Ndërtimi i dy rrjeteve numerike kombëtare për TVSH ..................... 46 8.5.2. Skenari 2: Ndërtimi i një rrjeti numerik kombëtar për TVSH ................................ 47 8.5.3 Përcaktimi i numrit të programeve të RTSH ............................................................ 47

8.6 Ndërtimi i rrjeteve lokale për mbështetjen e transmetuesve analogë ekzistues . 48 8.7. Ndërtimi i Rrjeteve Vendore ............................................................................................ 50 8.8. Shpërndarja e dekoderëve............................................................................................... 51

9. ÇËSHTJET SOCIAL-EKONOMIKE ..................................................................................... 51

9.1 Hyrje ............................................................................................................................. 51 9.2 Gjendja e tregut .......................................................................................................... 53

10 KONKLUZIONE ................................................................................................................ 54



1. HYRJE

Kalimi nga transmetimet radiotelevizive analoge në ato numerike, që është përcaktuar si proces prioritar në të gjitha vendet evropiane, pjesë e BE ose jo, është një proces me ndikim të gjerë në gjithë shoqërinë shqiptare. Prandaj, për realizimin me sukses të këtij kalimi është e nevojshme të mobilizohen vetë përdoruesit e shërbimeve audiovizuale, industria, operatorët e rrjetit, ofruesit e përmbajtjes, institucionet dhe autoritetet publike, gjithë shoqëria.

Strategjia e Republikës së Shqipërisë për kalimin nga transmetimet analoge në ato numerike është një dokument që i drejtohet segmenteve të shoqërisë shqiptare, të përshkruara më sipër, të cilët, në mënyrë aktive ose pasive, në mënyrë të drejtpërdrejtë ose jo të drejtpërdrejtë, janë përfshire në kalimin në sistemin numerik.

1.1. Qëllimi i Dokumentit

Qëllimi i këtij Dokumenti politikash është kalimi nga transmetimet analoge në numerike, përmes informimit dhe përgatitjes në kohë të të gjithë aktorëve të interesuar, duke synuar zbatimin e tij në mënyrë të plotë dhe efektive si dhe arritjen e rezultateve sa më pozitive nga ky kalim.

Meqenëse shoqëria e sotme mbështetet në komunikimet e avancuara elektronike, kërkesa për radio-frekuenca është vazhdimisht në rritje. Spektri i frekuencave është një element parësor mbështetës i komunikimeve elektronike, pavarësisht nëse ai përfshin telefoninë mobile, aksesin pa tel në internet, apo transmetimet radio-televizive.

Në ditët e sotme, zhvillimet e shpejta teknologjike dhe konvergjenca e komunikimeve elektronike, kapacitetet e medias dhe pajisjet elektronike, janë duke krijuar një mjedis dinamik në të cilin spektri është duke u bërë, gjithnjë e më shumë, një burim i kufizuar.

Nëse menaxhimi i spektrit nuk ecën paralel me këtë zhvillim, pra nëse metoda tradicionale mbetet e pandryshuar, shoqëria jonë do të privohet nga gëzimi i fryteve të këtij mjedisi të ri dinamik.

Ndryshimet e vrullshme të teknologjisë në fushën e medias, realiteti aktual i televizionit numerik në Shqipëri dhe nevoja për të përditësuar legjislacionin në fuqi në përputhje me standardet dhe praktikat më të mira evropiane në këtë fushë, ka shërbyer si një nxitje e fuqishme për të ndërmarrë hartimin e një



Dokumenti të tillë, me synimin për të krijuar një mjedis dhe vizion afatgjatë të qasjeve rregulluese në lidhje me procesin e dixhitalizimit.

1.2. Përmbajtja e Dokumentit

Kjo Strategji e kalimit nga sistemi analog në atë numerik parashikon objektivat kryesore dhe parimet e kalimit, formulon rolin e shtetit dhe të strukturave përkatëse të administratës shtetërore në krijimin e kushteve të kalimit në sistemin numerik, vlerësimin e situatës ekzistuese teknike dhe ligjore të peizazhit audio-vizual shqiptar si dhe përcakton hapat, procedurat dhe afatet e kalimit brenda vitit 2012.

Kalimi në sistemin numerik do të luajë një rol themelor në zhvillimin e përgjithshëm të Shoqërisë së Informacionit, meqenëse dixhitalizimi i informacionit do të bëjë të mundur mbledhjen, procesimin dhe qarkullimin në sasi më të mëdha dhe cilësi më të lartë të të dhënave.

Transmetimet numerike do të rrisin sferën e shërbimeve të ofruara për publikun, do të zgjerojnë sferën e zgjedhjeve të hapura për përdoruesit dhe do të ofrojnë një akses më të gjerë në shërbimet e Shoqërisë së Informacionit, e cila i bën implikimet/përfshirjet ekonomike dhe sociale të këtij procesi shumë të rëndësishme.

Ky Dokument është përgatitur bazuar në analizat që i janë bërë situatës aktuale si dhe në praktikat më të mira ndërkombëtare në këtë fushe, duke marrë parasysh interesat e konsumatoreve shqiptarë, aspektet financiare të këtij kalimi, aspektet e kapaciteteve të rrjetit, detyrimet e transmetimit si dhe gjendjen apo situatën konkrete të transmetimeve në Shqipëri.

Dokumenti merr parasysh përfitimet e kalimit në sistemin numerik si dhe udhëzimet, konkluzionet, rekomandimet dhe debatet e ndryshme të zhvilluara në Bashkimin Evropian mbi vlerat dhe përfitimet që ofron kalimi në sistemin numerik.

Dokumenti fokusohet, gjithashtu, në përcaktimin e rrugës dhe fazave që do të ndjekë kalimi në sistemin numerik, ndërmarrjen e hapave ligjore, institucionale dhe teknike që do ta shoqërojnë atë si dhe nevojën e bashkëpunimit dhe koordinimit me të gjithë aktorët e përfshirë.

Përcaktimi i instrumenteve rregullatore, është një tjetër element pozitiv i këtij Dokumenti, në mënyrë të veçantë për sa i përket ndërhyrjeve të politikës publike (p.sh. fushatave informuese për konsumatorët apo përcaktimit të rolit të televizionit publik shqiptar në procesin e dixhitalizimit); masave rregullatore apo mekanizmave të mbështetjes financiare.



Realizimi i këtij kalimi, në përputhje me objektivat e përcaktuara në këtë Dokument, do të nxisë dhe zhvillojë më tej tregun mediatik shqiptar, do të krijojë përfitime të mëtejshme për konsumatorët dhe veçanërisht për shtresat në nevojë, do të krijojë mundësinë e një përdorimi më të efektshëm të kapaciteteve të rrjeteve si dhe të një spektri me kapacitet më të madh, veçanërisht për shkak të mbylljes së televizioneve analoge.

1.3. Zhvillimi i një Procesi Këshillimi Publik

Kalimi në sistemin numerik përbën një zhvillim shumë të rëndësishëm për vete operatorët dhe për publikun, suksesi i të cilit varet nga aftësia e institucioneve për ta shoqëruar këtë lëvizje dhe për të koordinuar aktorët e ndryshëm të tij.

Realizimi me sukses dhe kalimi drejt sistemit të plotë dixhital, kërkon mbi të gjitha bashkëpunim. I gjithë ky proces i rëndësishëm, nuk mund të realizohet dot nga një institucion i vetëm, por ai përfshin një mjedis të gjerë partnerësh ku përfshihen strukturat shtetërore, legjislative dhe ekzekutive, organizatat jo-qeveritare në fushën e medias, operatorët si dhe vetë qytetarët dhe konsumatorët.

Për këtë arsye, Këshilli Kombëtar i Radios dhe Televizionit ndërmori realizimin e një këshillimi të gjerë publik dhe bashkëpunimi me një numër sa më të gjerë të mundshëm të aktorëve të interesuar. Kjo përqasje këshillimi publik, jo vetëm që ishte në linjë me praktikën evropiane, por është gjithashtu e detyrueshme nga dokumentet përkatës të politikave të Bashkimit Evropian. Përvoja evropiane tregon që një tranzicion i harmonizuar drejt transmetimeve dixhitale, kërkon një konsensus të gjerë ndërmjet aktorëve të interesuar, në mënyrë të veçantë në procesin e miratimit të një strategjie të një interesi të përgjithshëm.

Në kuadër të zhvillimit të një këshillimi të gjerë publik, Këshilli Kombëtar i Radios dhe Televizionit në bashkëpunim edhe me partnerë ndërkombëtarë, të tillë si Organizata për Bashkëpunimin dhe Sigurinë në Evropë (OSBE), ndërmori një tërësi hapash dhe masash ku përfshihen këshillimi on-line, organizimi i takimeve dhe konferencave të ndryshme, kombëtare dhe rajonale, me qëllim njohjen më konkrete të operatorëve me sfidat e këtij procesi; njëherësh, edhe marrja e mendimeve dhe opinioneve të tyre, çka do të mundësonte qartësimin e ideve dhe kristalizimin e objektivave të detajuara, që duhet të realizohen për zbatimin me sukses të transformimit rrënjësor të peizazhit të mediave elektronike në Shqipëri.

Dhënia e ideve, opinioneve dhe rekomandimeve të ndryshme nga aktorët e interesuar, kryesisht nga operatorët radio-televizivë, ka qenë një kontribut dhe ndihmë reale në përcaktimin e hapave që duhet të ndjekë ky proces. Nëpërmjet këtij procesi këshillimi janë identifikuar dhe përcaktuar format më optimale të



bashkëpunimit me operatorët, si aktorë themelorë në këtë proces, për ndërtimin e platformave lokale, rajonale e kombëtare, ku do të mbështeten me prioritet programet ekzistuese, dhe pas tyre, programet e reja të përgjithshme apo tematike, sipas kërkesave të tregut dhe preferencave të audiencës.

Kusht kryesor është njohja e teknologjisë dhe funksionimit të sistemit numerik, shoqëruar me investimet dhe kostot përkatëse sipas tipit të rrjetit që do të ndërtohet.

Kontributet e ofruara nga të gjithë aktorët e interesuar janë tashmë pjesë e rëndësishme e këtij Dokumenti strategjik për kalimin në sistemin numerik, duke përfshirë dhe eksperiencat e vendeve që janë përpara në këtë proces si dhe standardet dhe praktikat më të mira evropianë në këtë fushë.

Duhet të theksohet se, këshillimi publik është një proces që nuk përfundon me miratimin e këtij Dokumenti, por që do të nevojitet të vazhdojë gjatë gjithë fazës transitore të kalimit në sistemin numerik, si një instrument efikas në funksion të marrjes në konsideratë të të gjithë aktorëve dhe faktorëve që janë pjesë e këtij procesi.

1.4 Aspekti Ndërkombëtar i Kalimit në Sistemin Numerik

Kalimi në sistemin numerik, për sa i përket kompleksitetit dhe shtrirjes së tij, nuk mund të zbatohet pa marrë në konsideratë angazhimet dhe marrëveshjet ndërkombëtare, duke qenë se transmetimet tokësore numerike janë planifikuar në një nivel ndërkombëtar, në bashkëpunim të ngushtë me vendet evropiane dhe vendet e tjera jo-evropiane

Bazuar në vendimin e Unionit Ndërkombëtar të Telekomunikacionit (ITU), në vitin 2004, u zhvillua Konferenca Rajonale e Radio-Komunikacionit sipas emërtesës RRC-04, axhenda e së cilës përfshiu veçanërisht çështjet e planifikimit të frekuencave për DVB-T në të gjitha vendet e Evropës dhe Afrikës dhe të një pjese të madhe të vendeve të Azisë. Raundi i dytë i kësaj Konference, e emërtuar si RRC-06, u zhvillua në maj-qershor 2006, nga ku rezultoi me miratimin e një plani frekuencash për transmetimet e ardhshme numerike, ku përfshihej edhe Shqipëria.

Në vendimet e marra nga kjo organizatë, parashikohet viti 2012, si viti i fundit i mbylljes së të gjitha transmetimeve analoge, çka detyron të gjitha shtetet anëtare të saj të respektojnë afatet e këtij vendimi ndërkombëtar.

Në lidhje me konkluzionet e konferencave të ITU-së, janë organizuar dhe do të organizohen një numër takimesh koordinuese, bilaterale dhe multilaterale me shtetet fqinje, qëllimi final i të cilave është arritja e një transmetimi numerik që të



sigurojë mbulimin e kërkuar të secilit vend, mbulim i cili nuk do të interferohet dhe nuk do të interferojë transmetimet e tjera.

Ndërkohë që shtetet anëtare të Bashkimit Evropian, kanë konkluduar që një përdorim më i efektshëm i spektrit dhe realizimi i objektivave të politikës së Bashkimit Evropian, të tilla si zhvillimi i tregut të brendshëm, konkurrenca, ndryshimi dhe rritja, nuk mund të arrihen nga një spektër analog i fragmentuar.

Shtetet anëtare të Bashkimit Evropian kanë përcaktuar objektiva për kalimin në sistemin numerik dhe lirimin e spektrit të frekuencave. Për ta nxitur këtë kalim, në maj 2005, Komisioni Evropian miratoi Komunikatën “Mbi përshpejtimin e periudhës së tranzicionit nga transmetimet televizive analoge në ato numerike”. Ky dokument parashikon që transmetimet televizive analoge, në vendet anëtare të Bashkimit Evropian, do të mbyllen përfundimisht në periudhën nga 2010 deri në 2012, duke ekzaminuar problemet kryesore të krijuara nga migrimi nga sistemi analog në numerik dhe duke nxjerrë në pah avantazhet e shumta që ofrojnë transmetimet numerike. Ky dokument shpjegon edhe rrethanat të cilat justifikojnë ndërhyrjen e politikës në procesin e kalimit në sistemin numerik.

Kjo komunikatë i referohet, gjithashtu, nevojës që shtetet anëtare të krijojnë një mjedis rregullues të qëndrueshëm, në të cilën inkurajohet investimi dhe ofrohet një fleksibilitet më i madh në kushtet që shoqërojnë kalimin në sistemin numerik. Ajo thekson rëndësinë që do të këtë menaxhimi i spektrit në kalimin në sistemin numerik, duke propozuar, ndërmjet të tjerash, një koordinim ndërkombëtar më të ngushtë dhe mekanizma të rinj shpërndarjeje dhe caktimi.

I ndërgjegjshëm për këtë proces, Këshilli i Ministrave i Bashkimit Evropian, miratoi në 20 nëntor 2003 “Konkluzionet mbi periudhën tranzitore nga transmetimet analoge në ato numerike”, duke theksuar në mënyrë të veçantë shkallën e ndryshme të zhvillimit, e cila ekziston aktualisht ndërmjet shteteve anëtare, si dhe faktin që çdo lloj ndërhyrjeje e politikës për të realizuar këtë tranzicion, do të duhet të realizohet kryesisht në nivel kombëtar, duke pasur parasysh nevojën për mbështetjen publike për këtë proces.

Ajo i fton vendet anëtare të sigurojnë që ndërhyrjet e politikës të jenë transparente, të justifikuara, adekuate, të zbatuara në kohë dhe në një mënyrë jo-diskriminuese, duke deklaruar, gjithashtu, që “periudha tranzitore e kalimit nga sistemi analog në atë numerik është një proces gjithëpërfshirëse me ndikime sociale dhe ekonomike, por që, në të njëjtën kohë, paraqet një sfidë të madhe për industrinë, përdoruesit dhe strukturat shtetërore”.

Qytetarët evropianë, përfshirë edhe qytetarët shqiptarë, duhet të marrin përfitime të drejtpërdrejta nga ky proces, në formën e një aksesi më të shpejtë drejt teknologjive të reja dhe çmimeve më të ulëta për komunikimet.



Ndërkohë që procesi i dixhitalizimit do të prekë pjesën më të madhe të popullsisë shqiptare përmes pasojave të tij të paevitueshme, veçanërisht atyre teknike, ekonomike dhe sociale, roli i shtetit në këtë proces është i pazëvendësueshëm.

Pikërisht, për të përballuar këtë sfidë, konsiderohet i nevojshëm identifikimi dhe zbatimi i hapave dhe masave konkrete që duhet të ndërmerren në këtë drejtim. Përvoja e vendeve të tjera, që tashmë e kanë nisur këtë proces, ka treguar më së miri që një kalim i suksesshëm në këtë sistem, kërkon formulimin e një strategjie apo dokumenti gjithëpërfshirës, me qëllim që të adresohen në mënyrë të duhur sfidat e së tashmes dhe të së ardhmes.

2. LEGJISLACIONI - KUADRI JURIDIK Kuadri ligjor është pjesë e rëndësishme e procesit të kalimit nga transmetimi analog në atë dixhital. Në kuadër të nënshkrimit të Marrëveshjes së Stabilizim-Asocimit me Bashkimin Evropian, Shqipëria ka detyrime edhe në fushën audiovizuale.

2.1 Marrëveshja e Stabilizim Asocimit

Marrëveshja e Stabilizim Asocimit (MSA) e nënshkruar ndërmjet Shqipërisë dhe Bashkimit Evropian më 12 qershor 2006, etapa e parë e anëtarësimit në Bashkimin Evropian, në nenin 102 parashikon:

1. Një bashkëpunim për promovimin e industrisë audiovizuale dhe inkurajimin e bashkëprodhimeve kinematografike dhe audiovizuale,

2. Një bashkëpunim për përgatitjen e profesionistëve të mediave, 3. Një harmonizim të legjislacionit me “acquis communitaire” dhe me politikat

e rregullimit të përmbajtjeve të zbatuara nga Bashkimi Evropian, në mënyrë të veçantë me rregullat e pronësisë intelektuale të zbatueshme për programet dhe transmetimin e tyre në Shqipëri.

Kalimi në transmetim numerik duhet të jetë në përputhje me këtë marrëveshje bashkëpunimi dhe asocimi, të respektojë normat e planifikimit dhe të transmetimit dhe të futet në politikën audiovizuale të Komisionit Evropian.

2.2 Kuadri rregullator evropian

Kuadri rregullator i Bashkimit Evropian për këtë sektor, gjendet në disa direktiva:



Direktiva 2002/21/EC

Një Kuadër Rregullator i Përgjithshëm për Rrjetet dhe Shërbimet e Komunikimeve Elektronike


Mbi autorizimin e rrjeteve dhe shërbimeve të komunikimeve elektronike. (Direktiva për Autorizimin)


Mbi aksesin dhe ndërlidhjen e rrjeteve të komunikimeve elektronike dhe shërbimet që kanë lidhje me to. (Direktiva për Aksesin)


Mbi një kuadër të përbashkëtA (Direktiva Kuadër)


Mbi shërbimin universal dhe të drejtat e përdoruesve në lidhje me rrjetet dhe shërbimet e komunikimeve elektronike. (Direktiva mbi Shërbimin Universal)

Direktiva 2007/11/12 EC

AVMSD

Dokumentet e mëposhtëm të BE-së, gjithashtu japin direktivat përkatëse:

• Vendimi Nr 676/2002/EC Vendimi për Spektrin e Radios. • COM (2003)541 datë shtator 2003 mbi vlerësimin e detajuar të ndikimeve

që do të ketë kalimi nga transmetimet analoge drejt atyre numerike. •

Plani i Veprimit “eEurope2005: një shoqëri informacioni për të gjithë”.

2.3 Politika dhe orientimet strategjike evropiane

Politika audiovizuale e Bashkimit Evropian përcakton modalitetet e kalimit nga transmetimi analog në transmetimin numerik. Komunikata të ndryshme të lëshuara nga Komisioni Evropian kanë udhëhequr zhvillimin e aspekteve rregulluese dhe kanë dhënë orientimet strategjike:

1. Në planin kombëtar

A. Duhet të jepet mundësia që shërbimet e reja të zhvillohen ashtu siç e kërkon tregu dhe Qeveria nuk duhet të përpiqet të vendosë artificialisht suksesin e mundshëm të teknologjive të ndryshme.



B. Nuk duhet të ketë pengesa të panevojshme për sa i përket rritjes së diapazonit, varietetit dhe cilësisë së programeve nga të cilat shikuesit dhe dëgjuesit zgjedhin të ndjekin.

2. Në planin evropian

COM(2003)541 e datës Shtator 2003, përcakton orientimet strategjike të Komisionit Evropian mbi procesin e kalimit nga transmetimet analoge në ato numerike dhe është ndërtuar posaçërisht për të ndihmuar masat që do të marrin vendet për të arritur uniformitetin në zbatimin e ligjit, sipas ligjeve të BE-së si dhe lehtësimin e procesit të kalimit brenda tregjeve të shteteve. Ky dokument njeh faktin se transmetimet numerike janë një realitet në tregjet e shumë vendeve të BE-së dhe shumica e këtyre vendeve kanë filluar të përshtatin masa rregulluese për sa i përket këtij sektori. Objektivi strategjik i përgjithshëm i Komisionit Evropian është të inkurajojë politika të tilla të kalimit që të:

“shpejtojnë fillesat e shërbimeve të transmetimeve numerike ). duke ruajtur në të njëjtën kohë interesat e qytetarëve dhe parimet e konkurrencës së drejtë”

Ky objektiv konfirmohet më tej nga Direktiva 2002/21/EC mbi një kuadër të përbashkët rregullator për rrjetet dhe shërbimet e komunikimeve elektronike (Direktiva e kuadrit rregullator) e cila ndërsa inkurajon rregullimet e paanshme teknologjike, nuk përjashton marrjen e hapave të baraspeshuar për të promovuar shërbime të caktuara në ato raste ku kjo gjë justifikohet dhe veçanërisht në rastin e televizionit numerik si një mjet për rritjen e efiçencës së spektrit të frekuencave.

Komisioni Evropian vlerëson se ky proces mund të zgjasë për një periudhë të gjatë që varion nga 5 deri në 8 vjet për TV1.

Ky dokument, gjithashtu, merr në konsideratë nevojën për t’u dhënë prioritet:

• Iniciativës së lirë të tregut; dhe

• Rregullimit të paanshëm për aspektet teknologjike (technology neutral regulation.)

Komunikimi thekson se konsumatorët dhe përdoruesit duhet të jenë në qendër të çdo strategjie kalimi drejt transmetimeve numerike dhe se strategjia duhet të jetë

1 COM(2003)541 e datës Shtator 2003 mbi përcaktimin e zgjeruar të ndikimit të Komunikatës së Komisionit mbi proçesin e kalimit nga transmetimet analoge drejt atyre numerike fq 5.



në shërbim të spektrit më të gjerë të mundshëm të përdoruesve, duke përfshirë ata me burime të kufizuara financiare si dhe ata me nevoja të veçanta.

Gjithashtu, në 24 Maj 2005 Komisioni Evropian miratoi një Komunikatë të Komisionit për Këshillin, Parlamentin Evropian, Komitetin Ekonomik dhe Social Evropian dhe Komitetin e Rajoneve, mbi shpejtimin e tranzicionit nga transmetimi analog në numerik.

Bazuar në këtë Komunikatë, Këshilli fton vendet anëtare të BE-së, që ndërmjet të tjerave, të përfundojnë tranzicionin nga transmetimi analog në transmetimin televiziv numerik tokësor përpara fundit të vitit 2012 dhe të sigurojnë që ndërhyrja politike të jetë transparente, e justifikuar, e përshtatshme, e zbatuar në kohë dhe jo diskriminuese.

2.4 Legjislacioni shqiptar

Ligji nr. 8410, datë 30.09.1998 "Për radion dhe televizionin publik e privat në Republikën e Shqipërisë", i ndryshuar, ka qenë baza kryesore dhe e vetme, që përcaktonte drejtimet kryesore të politikave të zhvillimit të medias në Shqipëri. Por ky legjislacion nuk i përgjigjej zhvillimit të vrullshëm teknologjik, ekonomik, social dhe kulturor të sektorit audioviziv dhe pikërisht teknologjisë numerike. Për plotësimin e këtij boshllëku ligjor, u miratua në dt. 28.05.2007, Ligji nr. 9742, “Pёr transmetimet numerike nё Republikёn e Shqipёrisë, i cili jep mundësinë e zhvillimit të transmetimit numerik në Shqipëri. Megjithatë, ky ligj nuk duket i mjaftueshëm për të garantuar suksesin e kalimit në numerik në Shqipëri. Ky ligj vë parimin e dhënies së multiplekseve në kuadrin e procedurave të konkurrimit të operatorëve të rrjeteve, por nuk bën një dallim të mjaftueshëm ndërmjet operatorëve të rrjeteve dhe operatorëve të programeve; nuk përcakton statusin e distributorit tregtar ose të shërbimit; nuk merr parasysh se çmimi i ofruar për licencën e multipleksit mund të çojë në kufizimin e dhënies së tyre operatorëve që janë më të fuqishëm ekonomikisht; edhe të tjera çështje të debatueshme. Kuvendi i Shqipërisë ka inicuar një reformë të plotë ligjore në fushën e medias, e cila ka për qëllim hartimin e një Ligji të ri "Për radion e Televizionin Publik e Privat në Republikën e Shqipërisë", me qëllim përafrimin e legjislacionit me standardet dhe praktikat evropiane. Në ligjin e ri, përveç integrimit dhe harmonizimit të dy ligjeve nr. 8410 dhe nr. 9742, duhet patjetër të përcaktohen edhe mjete më konkrete dhe efikase për realizimin e procesit të kalimit në transmetime numerike.



3. SITUATA AKTUALE

Shqipëria ka një territor të vogël, por ajo paraqet një peizazh audiovizual mjaft të pasur dhe dinamik. Zhvillimi i mediave shqiptare simbolizon pa dyshim një aspiratë të madhe për liri pas 45 vitesh diktaturë (1945-1990).

Krahas një grupi publik që aspiron për modernizim, Shqipëria ka një numër të madh operatorësh privatë televizionesh e radiosh, që transmetojnë programet e tyre në të tërë apo në një pjesë të territorit. Veçantësia shqiptare qëndron në faktin se ekzistojnë më shumë televizione lokale (73) se sa radio lokale (53) çka tregon kështu një interes të theksuar të shqiptarëve për televizionin.

3.1. Popullsia

Regjistrimi i fundit i përgjithshëm i popullsisë i kryer në prill 2001 numëron pak më shumë se 3 milionë shqiptarë (3 069 275), por gjendja civile regjistron rreth 4,2 milionë persona. Duke pasur parasysh një numër të madh shqiptarësh që jetojnë jashtë vendit (rreth 800 000), popullsia që jeton në territorin shtetëror përbëhet nga rreth 3,5 milionë shqiptarë.

Konfigurimi, në pjesën më të madhe malor, i vendit, kushtëzon shpërndarjen e popullsisë, e cila është e vendosur kryesisht në fushat dhe luginat ku shtrihen rrugët e komunikimit, pra, një përqendrim të madh të popullatës në një pjesë të vogël të territorit.

Popullsia është e re (mosha mesatare është 27 vjeç) çka favorizon konsumimin e mediave dhe zhvillimin e teknikave të komunikimit.

Popullsia shqiptare tregon një interes të dukshëm për teknologjitë e reja, siç e dëshmon pajisja me telefona celularë dhe konsumon më shumë televizionin sesa radion.

Numri i aparateve televizivë është mbi 1 milion, pra më shumë se një aparat për familje.



3.2. Peizazhi audiovizual shqiptar

Ky raport nuk ka për qëllim të paraqesë peizazhin audiovizual, por është e nevojshme të paraqesim përbërësit kryesorë të tij, publikë dhe privatë, dhe veçantësinë e tij në lidhje me monopolin e transmetimit numerik. 3.2.1 Sektori Publik i Audiovizualit

Sektori publik i audiovizualit përfaqësohet nga shoqëria RTSH (Radio Televizioni Shqiptar).

Televizioni publik aktualisht transmeton :

• 1 program kombëtar televizioni analog tokësor: TVSh • 1 program satelitor • 3 programe rajonale televizioni analog tokësor (Shkodër, Korcë e

Gjirokastër)

Shënim: Ligji nr. 8410 “Për radion dhe televizionin publik e privat në Republikën e Shqipërisë”

përcakton dy programe televizive kombëtare për TV Publik.

Radioja publike përmban :

• 2 programe kombëtare • 3 programe rajonale (Shkodër, Korçë e Gjirokastër) • 1 program satelitor

“Programet e RTSH-së duhet të mbulojnë territorin e banuar nga të paktën 90% e shtetasve të Republikës së Shqipërisë. Brenda 5 vjetësh nga dita e miratimit të këtij ligji, të paktën njëri nga programet e RTSH-së duhet të mbulojë 99% të popullsisë”.2

RTSH vazhdon të transmetojë vetëm 1 program televiziv kombëtar (programi I) të mbështetur në transmetues të teknikës analoge duke mbuluar 73.31 % të territorit shqiptar.

Ndërtimi i rrjetit analog ku do të mbështetet programi i dytë, i parashikuar nga ligji në fuqi, është konsideruar i tejkaluar, në kushtet kur përgatitjet për fillimin e transmetimeve numerike janë në përfundim.

Gjendja e Operatorit Publik paraqitet me probleme e vështirësi, të shkaktuara nga gjendja e vjetruar e ambienteve teknike, pajisjeve dhe aparaturave, etj. Kjo gjendje ka krijuar anomali në realizimin e mbulimit cilësor me sinjal të territorit të Republikës. Një shkak shtesë që influencon në reduktimin e territorit të mbuluar me sinjal është dhe mënyra e administrimit të përsëritësve të komunave që aktualisht janë në varësi të vetë komunave. Kjo arsye, plus mungesa e energjisë,



ka bërë që shumë zona të largëta të mos marrin sinjalin e RTSH-së për periudha relativisht të gjata kohe.

Një problem shumë shqetësues vazhdon të përbëjë stabilizimi i financimit të RTSH. Përveç sigurimit të fondeve nga buxheti i shtetit, një e ardhur e konsiderueshme do të mund të sigurohej nëse do të përcaktoheshin më drejt mekanizmat e vjeljes nga përdoruesit (familjarë e biznes) të taksës vjetore për televizionin.

Me kohë3, KKRT ka sugjeruar shqyrtimin e mundësisë që, në vend të ndërtimit të rrjetit analog për programin e dytë të RTSH, të planifikohet ndërtimi i një rrjeti numerik, mbi të cilin do të mbështeten, programi i parë dhe programi i dytë duke krijuar njëkohësisht mundësinë e transmetimit të disa programeve tematikë.

Është propozuar që shqyrtimi, i shoqëruar me një studim fizibiliteti, të kryhej nga vetë specialistët e RTSH, të mbështetur edhe në ekspertizë të huaj.

Operatori publik, siç rekomandohet gjerësisht edhe në direktivat e BE-së, duhet të vihet në pararojë të numerizimit.

Në këtë kontekst, KKRT dhe RTSH kanë diskutuar gjerësisht idenë e fillimit të ndërtimit të rrjeteve numerike të TVSH, duke filluar nga allotmenti i Tiranës, në zbatim të eksperiencës gjermane të krijimit të “ishujve numerikë”. Për këtë qëllim KKRT ka filluar lirimin e spektrit në malin e Dajtit.

Ndërtimi i rrjeteve numerike të TVSH do të ndihmojë edhe në konvertimin numerik të disa operatorëve ekzistues analogë, të cilët do të specializohen vetëm për prodhimin e programeve, duke u çliruar nga barra e kushtueshme e mirëmbajtjes së rrjetit. Mendimi është që kjo ide mund të vihet në praktikë brenda vitit 2008, me kusht që të sigurohen fondet përkatëse. RTSH tashmë disponon një parashikim buxhetor të ndërtimit të rrjeteve të saj numerike për mbulimin e Shqipërisë i cili mund të detajohet sipas planit të implementimit, që do të hartohet mbështetur në idenë e mësipërme të “ishujve numerike”.

Paraprakisht ekzistojnë disa ide për sigurimin e financimeve për ndërtimin e rrjeteve numerike të operatorit publik, përfshirë edhe financime të kombinuar me subjekte private. Formulimi i një propozimi të saktë për financimin e ndërtimit të rrjeteve numerike mbetet të përcaktohet pas konsultimesh edhe me institucione të tjera qeveritare kompetente, ku do të detajohen fazat e implementimit me fondet përkatëse.

Për vetë RTSH ndërtimi i rrjetit numerik në rajonin e Tiranës do të lirojë kanalet që aktualisht përdoren për transmetime analoge që janë:

• Transmetuesin në kanalin 11 VHF; • Transmetuesin në kanalin 57 UHF;



• Transmetuesin në bandën C

që përdoret për të furnizuar me sinjal primar një numër përsëritësish, duke lënë në punë përkohësisht vetëm 1 prej tyre për transmetimin simulcast të programit të parë të RTSH.

3.2.2 Sektori Privat i Audiovizualit

Radioja :

• 2 radio kombëtare (Top Albania Radio dhe +2 Radio) • 53 radio lokale

Televizioni:

• 3 kanale kombëtare televizioni të përgjithshme : Klan TV, TV Arbëria dhe Top Channel

• 73 kanale rajonale apo lokale televizioni (që mbulojnë nga 1 qytet deri në 4 rrethe) nga të cilët 3 kanale lajmesh

Suportet:

Kanalet e televizionit transmetohen në mënyrë analoge në bandat e frekuencave herciane, por edhe mbi suporte të tjera transmetimi: 44 rrjete kabllorë dhe 2 rrjete satelitorë: “ALSAT”dhe “VIZION +” si dhe programe me pagese “DIGITAL” dhe “TRING”

Në peizazhin audiovizual shqiptar mbizotëron marrja e sinjaleve televizive nëpërmjet sistemeve të transmetimit tokësore (vlerësohet mbi 90%). Sistemet e tjera të marrjes (sidomos ai me kabëll) konsiderohen sisteme plotësues për të rritur llojshmërinë e programeve të marra.

3.3. Transmetimi numerik ekzistues

Që në korrik 2004, shoqëria DIGITALB i propozon shumicës së popullatës së territorit edhe një paketë programesh numerike të mbështetura në sisteme numerike tokësore (4 rrjete fikse dhe 1 mobil) dhe satelitore. Edhe pse kjo situatë është zhvilluar jashtë çdo kuadri ligjor, televizioni numerik tokësor përbën tashmë një realitet në Shqipëri.

Në sistemin numerik tokësor DIGITALB përdor 4 kanale frekuencore (për rrjetet fikse) dhe 1 kanal frekuencor (për rrjetin mobil) mbi pjesë te konsiderueshme të



territorit (rrjet mono-frekuencë: SFN). Nëpërmjet rrjetit fiks DIGITALB transmeton 38 programe (18 falas dhe 20 me pagesë) nga të cilët 15 prodhohen nga DIGITALB. Nga pikëpamja teknike, DIGITALB transmeton 9 deri 10 programe multipleks (norma DVB -T) për kanal ndërkohë që numri mesatar i programeve numerike është 6 deri 7 kanale (Në sistemin MPEG 2). Ky rezultat merret nga një administrim optimal i debiteve (STATMAX) por shtimi i numrit të programeve për kanal mund të reflektohet me një humbje të cilësisë.

Këto 38 programe tregtohen nga DIGITALB në formën e 3 paketave që kërkojnë pagesën e një abonimi nga 7 në 20 € në muaj dhe pajisjen me një dekoder me akses të kushtëzuar (sistemi CONAX). Dekoderi për marrjen e sinjaleve numerike tokësore është projektuar të marrë vetëm kanalet në të cilat transmeton DIGITALB-i (Kanalet 62, 64, 67, 69). Numri i të abonuarve nuk bëhet i ditur, por ai është më i madh se 100 000 familje dhe mund të arrijë deri në gjysmën e familjeve. Përdorimi i këtyre dekoderave për të kapur televizionin numerik pa abonim kërkon që ato të zhbllokohen .

Në fakt, DIGITALB grumbullon të gjitha funksionet e kanalit numerik duke transmetuar 38 kanale (drejtimi i 4 multiplekseve) nga të cilët 15 prodhohen prej tij (operator programesh) dhe duke i tregtuar me abonim (distributor tregtar).

Në rrjetin Mobil, DIGITALB transmeton gjithashtu pa licencë në një kanal tokësor, 16 kanale televizioni celular personal (norma DVB-H) që mund të kapen me një telefon celular (marka LG modeli KU 950).

DIGITALB përbën kështu një aktor përcaktues për transmetimin numerik në Shqipëri dhe zotëron, për nga aktivitetet dhe njohuritë, një pozicion të pamohueshëm në procesin e kalimit në numerik në Shqipëri.

Aktualisht, në rajonin e Tiranës, ofrojnë transmetime numerike në mënyrë eksperimentale edhe Vizion+ dhe Shijak TV duke përdorur secili nga një kanal brenda planit të frekuencave numerike. Këto transmetime eksperimentale nuk do të thotë se subjektet e mësipërme do të gëzojnë ndonjë avantazh në garën për licencimin e rrjeteve numerike tokësore.

4. OBJEKTIVAT DHE PARIMET E STRATEGJISË Qëllimi politik i këtij Dokumenti strategjik është përpjekja për të përdorur teknologjinë e avancuar për rritjen e përgjithshme të standardit të jetesës, arsimimit, mbështetjen për krijimin e një shoqërie të informacionit, zhvillimin e tregut të mediave elektronike nëpërmjet rritjes së atraktivitetit të programeve të ofruara, përmes përmirësimit të cilësisë dhe pluralitetit të transmetimit, krijimit të



hapësirës së nevojshme për hyrjen e kompanive të reja në treg dhe për zhvillimin e shërbimeve të reja. Gjithashtu, për të mbështetur përhapjen dhe zbatimin e faciliteteve të reja teknologjike që lidhen me transmetimet numerike, të tilla si televizioni high-definition (HDTV), televizioni i projektuar për “mobile reception” (DVB-H) etj.

Periudha transitore e kalimit nga transmetimet analoge në numerike do të zbatohet zonë pas zone, bazuar në parimin e së ashtuquajturës “ishuj dixhitale”, duke konsideruar në përzgjedhjen e këtyre “ishujve”, disponueshmërinë e frekuencave të lira si dhe kushtet social-ekonomike në zonën përkatëse. Gjatë instalimit të rrjeteve të transmetimit, theksi do të duhet të vihet në cilësinë e mbulimit të territorit nga sinjalet e rrjeteve të transmetimit dhe mbi mundësitë e zbatimit efektiv të marrjes së sinjalit nga përdoruesit.

Për shkak të kostove të larta dhe kërkesat teknike, transmetimet “simulcast” (transmetime të njëkohshme analoge dhe numerike) do të duhet të vazhdojnë për një periudhe sa më të shkurtër kohore. Kjo periudhe kohore është për t’u dhënë mundësinë familjeve me marrës individuale që të sigurojnë teknologjinë për marrjen e tipave të reja të transmetimit ( një pajisje dekoderi apo marrës të integruar brenda aparatit televiziv). Pjesa e liruar e spektrit të frekuencave do të përdoret për krijimin e rrjeteve të reja të transmetimeve televizive.

Objektivat e Strategjisë së kalimit nga sistemi analog në numerik, duhet të jenë në përputhje me interesat e përdoruesve shqiptarë si dhe jo-diskriminues ndaj konsumatoreve, ofruesve të programeve dhe operatoreve të rrjeteve.

Një nga objektivat bazë është krijimi i një vlere të re të shtuar për të gjithë aktorët e përfshirë, krahasuar me metodën ekzistuese të transmetimeve analoge. Këto janë:

a. Konsumatorët

� rritja e cilësisë së imazhit dhe zërit;

� mundësi zgjedhje me të madhe të programeve dhe rritje e numrit të stacioneve radio-televizive;

� shërbime të reja për njerëzit me nevoja të veçanta dhe moshës së tretë;

� shërbime shtesë të përmirësuara (user-friendly interface, transmetime multi-linguale, subtitrimet, shenjat e veçanta, interaktiviteti etj);

� lëvizshmëria;

� konvergjenca e shërbimeve (të gjitha në një terminal).

b. Ofruesit



� mundësia e ndarjes së programeve/content differentiation (programe të ndryshme, audiencave të ndryshme);

� opsione shtesë për interaktivitetin (content mediation);

� ofrimi i përmbajtjes sipas kërkesës (me pagesë);

� kosto transmetimi më të ulëta;

� konvergjenca e shërbimeve (konvergjenca e shërbimeve të televizionit, telefonisë dhe të dhënave);

� mundësi të reja shitjeje për pajisjet e ofruesve (transmetuesve dhe marrësve).

c. Shteti

� përdorim më eficent i spektrit të frekuencave;

� përdorimi i pjesës së liruar të spektrit për shërbime të reja;

� oportunitetet e tregut nga pjesa e liruar e spektrit;

� krijimi i vendeve të reja të punës dhe mundësive ekonomike;

� nxitja e zhvillimit të teknologjive të reja;

� rritja e konkurrencës ndërmjet ofruesve dhe pluralizmit në media;

� mundësi më të mëdha për rrënjosjen e kreativitetit, gjuhës dhe kulturës së Shqipërisë.

Në bazë të kësaj strategjie, duhet të përdoren të gjitha avantazhet e kalimit në një teknologji të re transmetimi, për të maksimizuar pluralizmin në media dhe diversitetin e përmbajtjes së programeve. Kalimi në sistemin numerik duhet të sigurojë kompatibilitetin e pajisjeve, që zotërohet aktualisht nga popullata, me pajisjet e reja, dhe që pajisjet e ofruesve të ndryshëm të jenë reciprokisht të pajtueshëm. Objekti është që kalimi në sistemin numerik të sigurojë një opsion të mundshëm për pjesën me të madhe të mundshme të popullsisë. Të gjitha objektivat në këtë strategji janë përcaktuar mbi bazën e pikave të qarta të nisjes, një procedure logjike, objektiva specifike dhe efekte, të cilat do të reflektohen në sferat sociale, kulturore, ekonomike dhe politike.

I gjithë procesi e kalimit nga sistemi analog në numerik do të jetë në kompetence të strukturave përkatëse rregullatore, duke punuar ngushtësisht me të gjithë palët e interesuara.

Objektivat



1. Kalimi i transmetimeve ekzistuese analoge në platforma numerike brenda 2012

2. Legalizimi dhe vendosja e veprimit të ligjit mbi operatorët ekzistues të rrjeteve numerike të ngritur pa licencë.

3. Ofrimi i një shumëllojshmërie programesh, në sajë të rritjes së kapaciteteve, që do të rrisë mundësinë e zgjedhjes nga publiku.

4. Rritja e cilësisë dhe futja e shërbimeve të reja (HD, shërbimet interaktive)

5. Aplikimi i mekanizmave të tregut nëpërmjet rregullimit të aksesit dhe interkoneksionit në rrjetet transmetuese.

6. Aplikimi i standardeve më të përparuara që do të mundësojnë konvergjencën e rrjeteve dhe shërbimeve të komunikacioneve elektronike.

7. Shërbimi Universal që do të ofrojë shërbime me cilësi të përcaktuar dhe me çmim të arsyeshëm pavarësisht nga shtrirja gjeografike.

5. ASPEKTI RREGULLATOR

5.1. Roli i Shtetit në këtë proces

Eksperienca nga vendet, ku tashmë ka transmetime të rregullta numerike, tregon që pa mbështetjen dhe përfshirjen efektive të shtetit, dixhitalizimi do të shkonte afërsisht në maksimumin e nivelit të 60% të familjeve. Megjithatë, ndërkohë që futja e transmetimeve numerike do të çojë në mbylljen e transmetimeve analoge, është e nevojshme që të arrihet që pothuajse 100% e familjeve ekzistuese me marrës televiziv, të jenë në gjendje të marrin dhe ndjekin televizionin numerik, gjithashtu edhe për sa i përket pajisjes së popullsisë me marrës. Mbështetja e shtetit kërkohet, gjithashtu, edhe për shkak të periudhës relativisht të shkurtër që mbetet deri në fund të vitit 2012.

Në Opinionin e tij, të 9 nëntorit 2005, Komisioni Evropian deklaron që “ kalimi në transmetimet numerike mund të ngadalësohet nëse ky kalim i është lënë plotësisht mekanizmave të tregut; ndërhyrjet e sektorit publik janë të dobishme në aspektin e rregullimit, mbështetjes financiare për konsumatoret, fushatës informuese, apo mbështetjes për të kapërcyer dobësitë e caktuara të tregut”



Në këtë aspekt, institucionet përgjegjëse shtetërore, bazuar dhe në eksperiencat ndërkombëtare dhe në përputhje me standardet e Bashkimit Evropian, duhet të nisin sigurimin e mbështetjes për procesin e kalimit nga sistemi analog në numerik, në mënyrë që ky kalim të zbatohet në mënyrë të plotë dhe efektive brenda periudhës së përcaktuar dhe që të pranohet nga të gjithë palët e interesuara.

Në këtë aspekt duhet të vlerësohet si prioritare përfshirja e shtetit (institucioneve përkatëse shtetërore) në fushat e mëposhtme:

• Informimin e popullsisë përmes një fushatë të përcaktuar qartë rreth strategjisë së kalimit nga sistemi analog në atë numerik, veprimet që kërkohen të bëhen, shërbimet e ofruara, disponueshmëria dhe parametrat e teknologjisë së re, bashkëpunimin me popullsinë etj. Gjatë realizmit të kësaj fushate informimi, është i rëndësishëm bashkëpunimi me transmetuesit, operatorët dhe ofruesit e pajisjeve marrëse;

• Në aspektin ligjor, miratimin dhe zbatimin e një kuadri të ri rregullator, duke e fokusuar vëmendjen në ndarjen e rregullimit të transmetimit nga rregullimi i përmbajtjes, duke respektuar marrëdhëniet që ekzistojnë ndërmjet tyre, me qëllim për të siguruar pluralizmin në media, diversitetin kulturor dhe mbrojtjen e përdoruesve/shikuesve;

• Në aspektin e zbatimit të standardeve që rrjedhin nga legjislacioni i Bashkimit Evropian dhe akteve të tjera ndërkombëtare;

• Sigurimin e pjesëmarrjes së plotë të Radio - Televizionit Publik në kalimin në sistemin numerik;

• Koordinimin e procesit të kalimit me të gjithë palët e interesuara, të tilla si strukturat përkatëse rregullatore, transmetuesit dhe operatorët e rrjeteve të transmetimit, organizatat dhe shoqatat e medias, konsumatoreve etj;

• Përdorimin e spektrit të frekuencave (zbatimin praktik të rezultateve të Konferencës RRC-06, planifikimin e frekuencave, bashkëpunimin ndërkombëtar për shpërndarjen e frekuencave, bashkëpunimin ndërkombëtar në publikimin e informacionit mbi përdorimin e spektrit të frekuencave etj.

• Rregullimi i fushës së shpërndarjes së frekuencave të transmetimit, përdorimin efektiv të mëvonshëm të tyre, dhe rregullimin në fushën e programacionit dhe zbatimin e masave të transmetimit të sinjaleve dhe mbulimit të territorit të vendit;

• Monitorimi i tregut në zonat ku do të ndërpriten transmetimet analoge;

• Realizimi i analizave të rregullta social-ekonomike, me qëllim për të



monitoruar shkallën e ndërgjegjësimit të popullsisë dhe qëndrimin e saj në lidhje me dixhitalizimin si dhe vlerësimin e realizimit të objektivave.

• Përditësimi i afateve kohore për kalimin në sistemin numerik;

• Identifikimi i mundësive të mbështetjes për përshpejtimin e transmetimeve numerike si dhe mbështetjen për aksesin e qytetarëve me aftësi të kufizuar në transmetimet numerike.

5.2. Bashkëpunimi ndër-institucional

Procesi i kalimit nga sistemi analog në atë numerik, është një proces kompleks dhe i vështirë, që kërkon një bashkëpunim ndër-institucional, për kalimin me sukses në sistemin numerik. Ky kalim përfshin një tërësi institucionesh publike, ekzekutive dhe legjislative, si dhe grupet e interesit, çka do të kërkonte masa dhe aktivitete të vazhdueshme analitike dhe konceptuale që nevojiten të menaxhohen në një nivel qeveritar. Kjo është, gjithashtu, e qartë dhe nga eksperiencat dhe praktikat e ndjekura ndërkombëtare në lidhje me kalimin në sistemin numerik. Kjo nënkupton që, për të realizuar një menaxhim të suksesshëm të të gjithë procesit të kalimit nga sistemi analog në atë numerik, do të jetë e nevojshme një koordinim i të gjitha procedurave brenda fazave të ndryshme të saj. Nisur edhe nga praktikat e vendeve të tjera, konsiderohet e nevojshme ngritja e një “Task-Force” të një niveli ndër-institucional dhe teknik, e aftë të drejtojë këtë ndryshim të peizazhit audio-vizual shqiptar. Vlerësohet që përbërja e Task-Forcës në nivel teknik, të drejtohet nga Këshilli Kombëtar i Radios dhe Televizionit, si enti rregullator në këtë fushe, në përbërje të së cilës të jenë edhe ekspertë teknike të fushës, juristë, ekonomistë, përfaqësues nga shoqatat e konsumatoreve etj. Kjo Task-Force në nivel teknik, e ndihmuar edhe nga një Sekretariat si strukturë koordinuese, do të përgatisë të gjitha hapat dhe procedurat që do të kërkonte ky proces deri në kalimin e plotë në sistemin numerik. Task-Forca ndër-institucionale, do të ishte struktura vendimmarrëse, e cila do të shqyrtonte dhe vlerësonte të gjitha propozimet e paraqitura nga Grupi Teknik. Kjo Task-Forcë do të duhet të funksionojë gjatë gjithë periudhës tranzitore të kalimit nga sistemi analog në atë numerik, në përbërje të së cilës mund të jenë përfaqësues nga Kuvendi i Shqipërisë, Këshilli i Ministrave, Ministria e Ekonomisë, Ministria e Financave, Ministria e Punëve Publike, Transportit dhe Telekomunikacionit, Autoriteti i Konkurrencës si dhe përfaqësues nga KKRT dhe Komuniteti i Mediave Elektronike (Mediave kombëtare, lokale si dhe nga televizioni publik).



Është shumë e rëndësishme, për vetë rëndësinë e këtij procesi dhe kohën në dispozicion, që puna për identifikimin dhe përcaktimin e modaliteteve të nevojshme për ngritjen dhe funksionimin e këtyre Task-Forcave të konsiderohet prioritare, si një hap themelor drejt realizimit të procesit të dixhitalizimit.

5.3. Autoriteti Rregullator

Neni 22 i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë garanton të drejtën për lirinë e shprehjes. Sipas këtij neni:

• Liria e shprehjes është e garantuar.

• Liria e shtypit, e radios dhe e televizionit është e garantuar.

• Censura paraprake e mjeteve të komunikimit ndalohet.

• Ligji mund të kërkojë dhënien e autorizimit për funksionimin e stacioneve të radios ose të televizionit.

Për zbatimin e këtij neni kushtetues dhe në zbatim të ligjit nr. 8410, datë 30/09/1998 “ Për radion dhe televizionin publik e privat në Republikën e Shqipërisë”, të ndryshuar, që në muajin dhjetor 1999, është ngritur dhe funksionon si organ i pavarur Këshilli Kombëtar i Radios dhe Televizionit, misioni i të cilit është rregullimi dhe mbikëqyrja e veprimtarisë radio-televizive në të gjithë territorin e Republikës së Shqipërisë. Gjatë gjithë kësaj periudhe, që nga ngritja dhe funksionimi i kësaj strukture, është vënë re një progres i vazhdueshëm në rregullimin dhe mbikëqyrjen e veprimtarisë në këtë fushë, në hartimin e akteve ligjore dhe nën-ligjore, në procesin e licencimit, administrimit të frekuencave dhe teknologjive të reja, përpilimit të hartës së frekuencave si dhe në ecurinë e punës për hartimin e Strategjisë së Zhvillimit dhe Planit të Frekuencave për Transmetimet Radio-Televizive.

Institucioni i KKRT-së, në fushën e mediave elektronike, po luan gjithnjë e më shumë një rol të dukshëm në jetën ekonomike të vendit dhe pritet së afërmi një kontribut edhe më i madh, si rrjedhojë e zhvillimeve të rëndësishme teknologjike dhe ekonomike në fushën e transmetimeve televizive. Interesi publik për stabilitetin, sigurinë dhe zhvillimin e fushës së mediave elektronike mbetet i veçantë edhe për shkak të problematikave që ka pasur kjo fushë në të shkuarën, problematika të cilat ende nuk janë adresuar tërësisht.

Me gjithë mjetet modeste në dispozicion, KKRT-ja ka mundur të përmbushë disa nga misionet e tij në drejtim të një rregullimi pozitiv të sektorit si dhënia e licencave për operatorët ekzistues, ndalimi i televizioneve analogë pa autorizim,



vënia në zbatim e një monitorimi të programeve të kanaleve kombëtarë etj.

Gjithsesi, pavarësisht përpjekjeve dhe arritjeve pozitive, zhvillimi dhe konsolidimi i veprimtarisë në këtë fushë është përballur me sfida dhe vështirësi të shumta të cilat janë prezent edhe sot. Këto vështirësi dhe problematika kanë qenë të lidhura kryesisht me boshllëqet në legjislacionin ekzistues, mos respektimin e konkurrencës së ndershme në tregun e mediave elektronike, problemet në mbrojtjen e të drejtës së autorit, piraterinë, zhvillimet e vrullshme në këtë fushë etj.

Kalimi në sistemin numerik përbën një zhvillim shumë të rëndësishëm për operatorët dhe për publikun, suksesi i të cilit varet nga aftësia e institucioneve përgjegjëse për ta shoqëruar këtë lëvizje dhe për të koordinuar aktorët e ndryshëm të tij.

Nga kjo pikëpamje, i takon instancës rregullatore, Këshillit Kombëtar të Radios dhe Televizionit, që ta shoqërojë këtë kalim. Megjithatë, burimet njerëzore dhe financiare mbeten të kufizuara, çka do ta vështirësonte dhe do të krijonte vonesa në respektimin e atyre afateve kohore të vendosura ndërkombëtarisht.

Edhe raportet e nxjerra nga Komisioni Evropian mbi situatën në Shqipëri, për sa i përket fushës së medias, theksojnë nevojën e forcimit të mëtejshëm të kapaciteteve administrative, teknike dhe financiare, me qëllim realizimin e plotë dhe në kohë të atyre hapave që do të kërkonte kalimi në sistemin numerik. Komisioni Evropian, në raportin e vitit 2007, do të theksonte në mënyrë të qartë se “burimet njerëzore dhe financiare të KKRT-së mbeten të kufizuara, në mënyrë të veçantë për sa i përket shpërndarjes së frekuencave, parandalimit të zënies pirate të frekuencave, luftës kundër piraterisë në të drejtën e autorit dhe monitorimit të transmetuesve”. Këto kanë qenë rekomandime të vazhdueshme, të adresuara edhe nga institucione të tjera ndërkombëtare, me qëllim për t’i dhënë zgjidhjen efektive dhe kahjen e duhur një sërë problemeve të patrajtuara për shkak mungesash të kapaciteteve të nevojshme. Në këtë kuadër, do të vlerësohej i nevojshëm forcimi i mëtejshëm i rolit rregullator të KKRT-së, duke rritur dhe forcuar më tej, përmes ndërhyrjeve ligjore, pavarësinë e autoritetit, fuqizimin e mëtejshëm të kapaciteteve administrative, financiare dhe teknike të tij, si instrumenteve të nevojshëm që do t’i shërbenin realizimit me sukses të procesit të kalimit nga transmetimet analoge në ato numerike.



6. PËRMBAJTJET E PROGRAMEVE

Standardet e njohura në përmbajtjen e programeve do të zbatohen me prioritet gjatë periudhës së kalimit në transmetimet numerike. Në këtë periudhë, prezantimi dhe aplikimi i standardeve të programeve do të intensifikohet si për shërbimet audio-vizuale lineare ashtu edhe për ato jo-lineare.

KKRT, si autoritet rregullator, do t’i kushtojë vëmendje të veçantë krijimit të kushteve për të përmbushur detyrimet në fushën programore, që rrjedhin nga ligji “Për radion dhe televizionin publik dhe privat në RSH”, i ndryshuar, nga Konventa Evropiane për Televizionet Ndërkufitare, nga Direktiva e BE për Televizionet Pa Kufij, e përmirësuar aktualisht me Direktivën AVMS.

KKRT duhet të udhëheqë gjithë procesin për t’i krijuar mundësi qytetarëve për të ushtruar të drejtën e tyre në fushën e informacionit. Rritja e gamës së programeve radiotelevizive duhet të shoqërohet me ruajtjen dhe promovimin e kulturës kombëtare. Shumëllojshmëria kulturore dhe pluralizmi mediatik duhet të udhëheqin zbatimin e procesit të kalimit në transmetimet numerike.

Objektiv parësor do të mbeten rregullimet ligjore, që do të përkrahin idenë e ndërtimit të rrjeteve numerike nga operatorët ekzistues radiotelevizivë, ku KKRT do të jetë faktor në përcaktimin e buketës së programeve që mund dhe duhet të transmetohen në një rrjet numerik.

Në procesin e kalimit numerik, një vëmendje e veçantë do t’i kushtohet masave që sigurojnë mbështetjen e shërbimit publik të transmetimit dhe masave për ruajtjen e pluralizmit të medias. Kështu, që rregullat dhe kushtet për transmetuesit publikë dhe transmetuesit kombëtar duhet të risillen në shqyrtim dhe ripërcaktohen vazhdimisht në bashkëpunim me Këshillin Drejtues të Radiotelevizionit Publik Shqiptar.

Në çdo rast, masat e marra duhet t’u shërbejnë interesave të konsumatorëve, në mënyrë që ata të mund të marrin këto programe pa pasur barrë financiare shtesë, pavarësisht nga metoda e shpërndarjes.

Një faktor i rëndësishëm për suksesin e kalimit në transmetimet numerike në gjithë procesin, është vënia në dispozicion të përmbajtjes së programit i pajisjeve të domosdoshme për marrjen e tyre.

Ky sektor i strategjisë së kalimit numerik do të jetë shumë i rëndësishëm pasi aktualisht, niveli i njohurive të shoqërisë, në lidhje me procesin e kalimit në dixhital, është ende i ulët.



Në këtë fushë do të luajnë një rol të rëndësishëm aktorët e mëposhtëm: media (publike dhe private) dhe shoqatat e tyre, KKRT, Qeveria dhe ministritë përkatëse, shoqatat e konsumatorëve etj.

7. KAPACITETET E RRJETEVE NUMERIKE

7.1. Tipi dhe struktura e rrjeteve numerike sipas planit GEO6

7.1.1. Kapacitetet transmetuese Plani i Shqiptar i Frekuencave, i miratuar me marrëveshjen GE06, parashikon:

• 7 mbulime kombëtare me DVB-T (Televizion numerik tokësor) në brezin UHF

• 1 mbulim kombëtar me DVB-T në brezin VHF • 2 mbulime kombëtare me T-DAB (radio numerike) po në brezin VHF

Përveç mbulimeve kombëtare, plani parashikon edhe mbulime lokale:

• Suballotmenti i Tiranës me 7 mbulime lokale DVB-T në UHF, 1 mbulim në DVB-T VHF dhe 2 mbulime në T-DAB VHF.

• Planifikimi i një numri frekuencash për mbulime lokale në disa zona të Shqipërisë



7.1.2. Forma e Allotmenteve2:

1. Për DVB-T në UHF: 2. Për DVB-T në VHF 3. Për T-DAB në VHF

11 Allotmente 8 Allotmente 2 Allotmente 4. Sub-allotmenti i Tiranës për DVB-T dhe T-DAB

2 Allotment: Zona që mbulon një rrjet transmetimi me disa transmetues. Në rastin kur nr i transmetuesave është 1, allotmenti është zona që mbulohet nga një Caktim frekuencor (assignement)



7.2 Llojet e operatorëve të rrjeteve numerike

Në planin numerik të frekuencave madhësia e allotmentit për banda të ndryshme është e ndryshme: a. Për DVB-T Në UHF madhësia e allotmentit mund të përafrohet me madhësinë e një qarku (shih fig.). Në këtë rast, njësia më e vogël e licencimit (lokale) do të jetë në madhësinë e një qarku. Këtu bën përjashtim zona Tiranë Durrës (2 qarqe) që përfshihet në një allotment dhe që duhet të licencohet si një njësi. Për Tiranën, është parashikuar një njësi më e vogël licencimi (qyteti i Tiranës) që do të mbulohet nga SFN e suballotmentit të Tiranës (qyteti i Tiranës). Në VHF madhësia e allotmentit është më e madhe. Në këtë rast janë një allotment: qarqet Sh + KU, qarqet Tr+ Fr dhe qarqet VL+Gj. Allotmentet e tjera janë të njëjtë me allotmentet në UHF.



b. Për T-DAB Vetëm në VHF janë parashikuar dy allotmente (Veri dhe Jug) Për shfrytëzimin efektiv të spektrit, njësia minimale e licencimit duhet të përputhet me sipërfaqen që mbulon një allotment. Kështu mund të merret përfitimi maksimal nga një rrjet SFN. 7.2.1. Operatorët kombëtarë Operatorë që mbulojnë mbi 80 (90%) % të territorit të Republikës. Rrjeti kombëtar do të përbëhet nga 11 SFN (Shfrytëzohen 11 frekuenca) të ndërtuara në territorin e secilit allotment. Përcaktimi i numrit të përshtatshëm të rrjeteve kombëtarë bëhet mbështetur në kritere ekonomike, socialë, kulturorë, krahasuar me vende të tjera, etj Numri i rrjeteve kombëtare do të jetë: Rrjete të operatorit publik – do të jenë 2 (Përcaktuar nga ligji nr. 9742, i datës 28.05.2007 “Mbi transmetimet numerike në Republikën e Shqipërisë”)

Rrjete të operatorëve privatë Përcaktimi i numrit të operatorëve privatë kombëtarë do të jetë rezultat i studimit të hollësishëm të tregut mediatik me dinamikën e pritshme të tij dhe me segmentimin e tij në:

a) transmetime të hapura, dhe b) transmetime të kriptuara.

Për të legalizuar transmetimet numerike tokësore ekzistuese. KKRT ka vendosur

çeljen e procedurave të konkurrimit për ndërtimin e rrjeteve numerike kombëtare.

7.2.2 Operatorët rajonalë Mbështetur në kriterin e shfrytëzimit efektiv të spektrit, plani i frekuencave numerike për bandën VHF lejon mundësinë e licencimit të operatorëve rajonalë në zonat: 1. Shkodër-Kukës, 2. Tiranë-Durrës-Fier dhe 3. Vlorë-Gjirokastër.



pasi në secilën nga këto zona mund të ndërtohet nga një rrjet SFN (Shfrytëzohet vetëm 1 frekuencë për të mbuluar me shumë se një qark ). Krijimi i rrjeteve të tjerë rajonale mund të realizohet duke kombinuar rrjetet SFN të: 1. Lezhë+Dibër (Shfrytëzohen 2 frekuenca) 2. Elbasan + Korçë, (Shfrytëzohen 2 frekuenca), ose 3. Elbasan + Berat, (Shfrytëzohen 2 frekuenca),ose 4. Elbasan + Korçë+Berat (Shfrytëzohen 3 frekuenca). Shënim: Ekziston mundësia e krijimit të një rrjeti shtesë rajonal Tiranë – Durrës në bandën UHF (shih operatorët lokalë) Përfundimisht, për krijimin e rrjeteve të operatorëve rajonalë mund të planifikohet mbulimi i realizuar kryesisht nga shfrytëzimi i frekuencave sipas allotmenteve të planit kombëtar të frekuencave numerike për bandën VHF, i kombinuar (aty ku lind nevoja ) me frekuenca në UHF. 7.2.3 Operatorët lokalë Operatorët lokalë mund të mbështeten në rrjetet SFN të secilit allotment. Në UHF mund të krijohen 11 rrjete lokale, prej të cilëve 10 do të mbulojnë afërsisht nga 1 qark dhe i njëmbëdhjeti do të mbulojë zonën Tiranë-Durrës (2 qarqe). Rrjeti Tiranë–Durrës duhet të trajtohet si rrjet rajonal. Në planin e frekuencave numerike ekziston rezerva për ndërtimin e 7 rrjeteve SFN për mbulimin e qytetit të Tiranës (suballotmenti i Tiranës). Në mënyrë të përmbledhur tipat e rrjeteve lokalë në Shqipëri do të jenë: 1. Rrjet lokal që mbulon 1 qark, dhe 2. Rrjet lokal që mbulon qytetin e Tiranës 7.2.4 Tabela përmbledhëse e klasifikimit të operatorëve Arsyetimet e realizuara në paragrafët paraardhës mund të paraqiten nga tabela e mëposhtme, që përbën edhe propozimin për klasifikimin e rrjeteve numerike tokësore që do të përdoret për licencimin e operatorëve të rrjeteve numerike në territorin e Republikës së Shqipërisë:

Nr. Klasifikimi Zona e mbulimit Numri i

mbulimeve Numri i rrjeteve



të planit kombëtar të shfrytëzuara

SFN që mund të krijohen

1 Operatorë Kombëtarë Publikë

Territori i Republikës

2 2

2 Operatorë Kombëtarë Privatë

Territori i Republikës

3 3

Operator Rajonal 1 Tiranë-Durrës - Fier 0.3 1 3 Operatorë rajonalë 2 2 qarqe 0.7 4 4 Operatorë Vendorë 1 Qark 1 11 5 Operatorë të qytetit të

Tiranës Qyteti i Tiranës dhe rrethinat

1 7

Shënim:

1. Mbulimi kombëtar i mbetur mund të shfrytëzohet për ndërtimin e një rrjeti shtesë kombëtar, ose për ndërtimin e operatorëve rajonalë me zonë mbulimi më shumë se dy qarqe .

2. Operatorët rajonale (Rajonal 1 dhe Rajonal 2) do të shfrytëzojnë bashkërisht bandën VHF (pra 1 mbulim)

3. Në allotmentët ku plani numerik mundëson ndërtimin e më shumë se 8 rrjeteve (Kukës, Dibër, Tiranë, Fier, Berat, Korçë, Gjirokastër), mund të parashikohen kombinime për krijimin e rrjeteve shtesë rajonale.

7.3. Operatorët ekzistues analogë

7.3.1. Kapaciteti transmetues numerik i nevojshëm për mbështetjen e

kanaleve analoge ekzistuese Sfida kryesore për kalimin në transmetimet numerike është mbështetja e të gjithë operatorëve analogë ekzistues në platforma numerike brenda vitit 2012. Shpërndarja e operatorëve analogë ekzistues sipas allotmentëve të planit numerik jepet në Aneksin 23: Në llogaritjen e kapaciteteve të platformave numerike tokësore ku do të mbështeten transmetuesit analogë ekzistues, duhet të merren në konsideratë

3 Zona e licencimit të operatorëve ekzistues analogë mund të jetë më e vogël se allotmenti ku ajo bën pjesë (një rreth apo

një qytet). Me kalimin në numerik, operatorë të tillë do të kenë mundësi të zgjerojnë zonën e licencimit deri në një allotment



masat për ruajtjen e zonës aktuale të licencimit. Në rastet kur një gjë e tillë nuk është e mundur teknikisht, zona në fjalë mund të zgjerohet, por në asnjë rast të zvogëlohet. Për këtë kërkohet të merren vendimet përkatëse për:

1. Krijimin e rrjeteve numerike lokale për mbështetjen e operatorëve lokalë. 2. Operatorët analogë lokalë që mbulojnë pjesërisht një allotment, pjesërisht

një tjetër. 3. Operatorët analogë me shtrirje 2 deri në 4 qarqe. 4. Për sistemimin e përsëritësave të programeve të huaja. 5. Për përsëritjen në rrugë tokësore të sinjaleve të operatorëve satelitore.



8. STRATEGJIA E KALIMIT NE TRANSMETIMET NUMERIKE

8.1 Mënyrat e implementimit të rrjeteve numerike

8.1.1 Kalimi i butë Do të thotë fillimi i licencimit të rrjeteve numerike në të gjithë territorin e vendit (Kombëtarë, rajonalë e lokalë). Kjo do të kërkojë që paralelisht me licencimet e rrjeteve numerike në ato frekuenca që rezultojnë të lira nga transmetimet analoge, të merren masat për lirimin e frekuencave të planifikuara për transmetime numerike, por të zëna nga transmetime analoge. Në gjendjen ekzistuese, mund të çelen procedurat e konkurrimit për tre rrjete kombëtarë dhe një numër rrjetesh lokalë. Kjo mënyrë e kalimit në numerik do të kërkojë më shumë kohë për ndërtimin e rrjeteve. Në këtë rast, influenca e sektorit privat në kohën, cilësinë dhe mënyrat e kalimit do të jetë më e madhe, gjë që rrezikon edhe mbrojtjen e operatorëve të vegjël ekzistues. Sektori privat do të tentojë të ofrojë më shumë programe me pagesë në dëm të programeve pa pagesë. Avantazh i kësaj forme kalimi në numerik do të jetë në subvencionimin e kalimit nga kapitali privat (me përjashtim të investimeve për ndërtimin e rrjeteve publike). 8.1.2 Ishujt numerikë Mund të realizohet në format e mëposhtme: A. Kalimi i të gjitha programeve analoge ekzistuese në platforma numerike brenda një periudhe të shkurtër kohe. Kjo do të thotë që të ndërtohet një (ose dy) rrjete numerike ku do të mbështeten të gjitha programet brenda allotmentit të caktuar. Tabela e mëposhtme paraqet numrin e programeve (Vendore, rajonale, me përseritësa dhe kombëtare) për çdo allotment:

Nr. Allotmenti

Zona e licencimit Gjithsej

Shënime

Deri 1 Qark

Deri 4 qarqe

Përsëritës

Kombëtar

1 Shkodër 7 1 2 4 14 * 2 Kukës 0 1 4 5 3 Dibër 2 4 6 4 Lezhë 3 5 4 12 *



5 Tiranë 11 16 3 4 34 * 6 Elbasan 2 7 2 4 15 7 Fier 5 5 1 4 15 *, ** 8 Berat 4 1 1 4 10 9 Korcë 5 1 4 10

10 Gjirokastër 4 2 4 10

11 Vlorë 7 2 3 4 16 * SubTiranës 0 0

Sipas alternatives 1 rezulton se për të realizuar mbështetjen në rrjetë numerike të gjithë programeve që aktualisht mbështeten në teknologji analoge, është e nevojshme të ndërtohen: 1. Për allotmentin (Qarkun) e Shkodrës : 2 Rrjete MPEG 2, ose 1 Rrjet MPEG 4 2. Për allotmentin (Qarkun ) e Kukësit : 1 Rrjet MPEG 2, ose 1 Rrjet MPEG 4 3. Për allotmentin (Qarkun ) e Dibrës : 1 Rrjet MPEG 2, 4. Për allotmentin (Qarkun ) e Lezhës : 2 rrjete MPEG 2 ose 1 Rrjet MPEG 4 5. Për allotmentin (Qarkun ) e Tiranës : 2 rrjete MPEG 4 (mbeten pa u

mbështetur 2 prog.-shih piken 12) 6. Për allotmentin (Qarkun ) e Elbasanit: 2 Rrjete MPEG 2 ose 1 Rrjet MPEG 4 7. Për allotmentin (Qarkun ) e Fierit : 2 Rrjete MPEG 2 (mbeten 3 progr.) ose

1 rrjet MPEG 4 8. Për allotmentin (Qarkun ) e Beratit : 2 Rrjete MPEG 2, ose 1 rrjet MPEG 4 9. Për allotmentin (Qarkun ) e Korçës : 2 Rrjete MPEG 2 ose 1 Rrjet MPEG 4 10.Për allotmentin (Qarkun ) e Gjirokastrës: 2 Rrjete MPEG 2, ose 1 rrjet MPEG 4 11. Për allotmentin (Qarkun ) e Vlorës: 2 rrjete MPEG 2 (mbetën pa u

mbështetur 4 prog.), ose 1 Rrjet MPEG 4

12. Për sub allotmentin e Tiranës: Transmetimet analoge të Vorës dhe

Prezës mund të përballohen nga një rrjet MPEG 2

Shënim: Kapacitetet e mësipërme janë llogaritur për transmetime standard numerike. Për transmetime HDTV, etj duhen parashikuar kapacitete shtesë. Përderisa bëhet fjalë për mbështetjen e transmetimeve ekzistuese nuk do të kërkohet kapacitet shtesë për transmetimet me cilësi të lartë.



Për të rritur efektivitetin e shfrytëzimit të frekuencave, zgjidhja më optimale do të ishte ndërtimi i një rrjeti numerik SFN që përdor sistemin MPEG 4, në secilin prej allotmenteve. Për zonën e ngarkuar Tiranë- Durrës duhet planifikuar ndërtimi i 2 rrjeteve SFN MPEG 4. Ndërtimi i rrjeteve numerike allotment pas allotmenti sipas një sekuence të përcaktuar do të përshpejtojë digitalizimin e krejt territorit të Shqipërisë. B. Organizimi i garave për ndërtimin e rrjeteve numerike allotment për allotment duke vendosur kushte për mbështetjen e një numri të caktuar programesh analoge në platformat që do të licencohen. Është një zgjidhje jo shumë e sigurt, pasi sjell paqartësi në kohë gjatë realizimit të rrjeteve nga operatorët fitues të garave dhe lidhjen e marrëveshjeve me operatorët ekzistues. Njëkohësisht rritet numri i rrjeteve që duhet të ndërtohen (kundrejt 1 apo 2 rrjeteve sipas variantit të parë), pasi operatorët që do të licencohen mund të dëshirojnë të transmetojnë programe me pagese (të kriptuara). Në këtë rast procesi i mbështetjes së operatorëve ekzistues në platforma numerike nuk mund të ndahet nga procesi i përgjithshëm i kalimit në numerik. 8.1.2.1 Afatet kohorë të implementimit të ishujve numerikë 8.1.2.1.1 Radha e ndërtimit Radha e ndërtimit të rrjeteve numerikë sipas allotmenteve do të përcaktohet bazuar në kriteret e mëposhtme:

1. Ekzistenca e spektrit të lirë të frekuencave në zonën ku parashikohet të ndërtohet “Ishulli numerik”. Duke u bazuar në të dhënat e paragrafëve të mësipërm, kur për të mbështetur të gjitha transmetimet analoge ekzistuese në platforma numerike duhen ndërtuar, maksimumi dy rrjete, përmbushja e një kriteri të tillë bëhet e lehtë për të gjithë allotmentet shqiptare. Në këtë mënyrë ndërtimi i rrjeteve numerikë bëhet pa influencuar në gjendjen ekzistuese të transmetimeve analoge, të cilat, mund të mbështeten në rrjetet numerike menjëherë pas përfundimit të ndërtimit të këtyre rrjeteve;

2. Popullsia që mbulohet.

Shpërndarja e popullsisë sipas allotmenteve jepet në fig.1 më poshtë. Nëse do të aplikohet kriteri që allotmentet që mbulojnë popullsi më të madhe të kenë prioritet në ndërtimin e ishujve numerike, atëherë radha e ndërtimit të “ishujve numerikë” do të ishte:



Nr Zona Allotmenti Përqindja e popullsise

1 Q.Tiranë-Q.Durrës AL005D 25.84

2 Qarku i Fierit AL007D 12.49 3 Qarku i Elbasanit AL006D 12.03 4 Qarku i Korçës AL009D 8.66 5 Qarku i Shkodrës AL001D 8.37 6 Qarku i Beratit AL008D 6.30 7 Qarku i Vlorës AL011D 6.30 8 Qarku i Dibrës AL003D 6.18 9 Qarku i Lezhës AL004D 5.67

10 Qarku i Gjirokastrës AL010D 4.36

11 Qarku i Kukësit AL002D 3.81 Shih figurën në aneksin 3 8.1.2.1.2 Optimizimi i ndërtimit të rrjeteve numerikë Në përcaktimin e radhës së ndërtimit të “ishujve numerikë” do të ndikojnë edhe kushtet teknike që paraqet ndërtimi i tyre. Për optimizimin e shpenzimeve të ndërtimit është e këshillueshme që ndërtimi i rrjeteve numerikë allotment pas allotmenti, të bëhet sipas renditjes gjeografike të allotmenteve, duke u zgjeruar nga një allotment tek allotmenti fqinjë. Nëse do të përcaktohej një kriter i tillë, renditja e ndërtimit të “ ishujve numerikë”, duke respektuar pjesërisht edhe kriterin paraardhës përcaktimi i afateve kohorë (mbulimi sipas popullsisë), do të modifikohej si vijon:


1 Q.Tiranë – Q.Durrës AL005D 25.84

2 Qarku i Fierit AL007D 12.48 3 Qarku i Elbasanit AL006D 12.03 4 Qarku i Lezhës AL004D 5.67 5 Qarku i Shkodrës AL001D 8.37 6 Qarku i Vlorës AL011D 6.30 7 Qarku i Korcës AL009D 8.66 8 Qarku i Beratit AL008D 6.30



9 Qarku i Dibrës AL003D 6.18

10 Qarku i Gjirokastrës AL010D 4.36

11 Qarku i Kukësit AL002D 3.81 8.1.2.2 Afatet Kohore të ndërtimit të “ishujve numerikë” Përcaktimi i afateve kohorë të ndërtimit të rrjeteve numerikë për çdo allotment (ose “ishull numerik”) do të varet nga faktorë si:

c) numri i rrjeteve që do të planifikohen për mbulimin me sinjal të secilit allotment nga i cili do të vendoset:

� numri i stacioneve transmetues dhe i sistemeve përkatës të antenave;

� numri i stacioneve r/rele dhe sistemeve përkatës të antenave;

� Konfiguracioni i terrenit, i cili do të përcaktojë edhe numrin e përsëritësve televizivë e r/rele.

d) Largësia e pikave të transmetimit, cilësia e rrugëve që lidhin këto pika me rrjetin rrugor;

e) Furnizimi i pikave të transmetimit me energji. Llogaritja e faktorëve të mësipërm, kërkon të dhëna të detajuara të projekteve konkretë për çdo allotment dhe do të realizohet në momentin kur këto projekte të jenë gati. Për qëllime planifikimi, elementët e mësipërm do të merren në konsideratë në mënyrë të përgjithshme, duke gjykuar nga madhësia dhe konfiguracioni i terrenit të allotmentit të marrë në konsideratë. Për thjeshtësi, në përcaktimin e afateve kohore të ndërtimit do të mbahet parasysh vetëm vënia në funksionim e stacioneve kryesorë të instaluara në pikat e transmetimit të identifikuara deri tani. Llogaritja bazohet vetëm në ndërtimin fizik të rrjeteve numerike, pa marrë parasysh kohën e nevojshme për sigurimin e marrjes së sinjalit të emetuar nga këto rrjete nga shumica e popullsisë. Me supozimet e mësipërme, koha e ndërtimit të rrjeteve numerike vetëm për mbështetjen e programeve ekzistues analogë (tipi RN2) sipas allotmenteve do të jetë:


Afati i ndërtimit

1 Q.Tiranë – Q.Durrës AL005D 25.84 8 muaj

2 Qarku i Fierit AL007D 12.49 6 muaj



3 Qarku i Elbasanit AL006D 12.03 6 muaj 4 Qarku i Lezhës AL004D 5.67 4 muaj 5 Qarku i Shkodrës AL001D 8.37 6 muaj 6 Qarku i Vlorës AL011D 6.30 6 muaj 7 Qarku i Korcës AL009D 8.66 7 muaj 8 Qarku i Beratit AL008D 6.30 5 muaj 9 Qarku i Dibrës AL003D 6.18 5 muaj

10 Qarku i Gjirokastrës AL010D 4.36 5 muaj

11 Qarku i Kukësit AL002D 3.81 5 muaj

Territori i Shqipërisë 100 61 muaj

8.2 Ndërtimi i rrjeteve numerikë për shtimin e programeve dhe futjen e shërbimeve shtesë

Stabilizimi i programeve të transmetuara hapur në platforma numerike dhe plotësimi i numrit kritik të popullsisë së pajisur me dekodera numerikë, krijon kushtet për mbylljen e transmetimeve analoge, duke liruar frekuencat e zëna nga këto transmetime, disa prej të cilave bëjnë pjesë në planin numerik. Në këtë moment, KKRT mund të fillojë licencimin e rrjeteve të reja numerike rajonale apo kombëtare, bazuar në konkurrencën e kandidaturave. Kjo do të lejojë dhe futjen e shërbimeve apo teknologjive të reja si HD TV apo DVB-H, etj. Në varësi nga numri i rrjeteve që do të përcaktohen për t’u ndërtuar në çdo allotment për transferimin e programeve ekzistuese analoge, ekziston mundësia e licencimit të rrjeteve private numerike rajonale apo kombëtare edhe paralelisht me ndërtimin e rrjeteve lokale për transferimin në numerik. Ndarja e licencimit të rrjeteve numerike që do të përdoren nga programe pa pagesë nga licencimi i rrjeteve numerike për transmetimin e programeve të kriptuara sot aplikohet me sukses nga CSA në Francë. Duke qenë se ruajtja e peizazhit ekzistues të programeve të emetuara, siguron në një masë të kënaqshme plotësimin e kërkesave bazë të përdoruesve, aplikantëve për ndërtimin e rrjeteve të reja numerike mund t’u lehtësohen disa nga kërkesat detyruese të stipuluara në ligjin ekzistues të transmetimeve numerike (“must carry” rules), gjë që krijon fleksibilitet në përdorimin e kapaciteteve transmetues, duke ndikuar në rritjen e efektivitetit të shfrytëzimit të frekuencave dhe rrjedhimisht të fuqizimit të tregut mediatik.



8.3 Kostot e ndërtimit të rrjeteve numerike

8.3.1. Kostot e rrjeteve Më poshtë do të marrim në konsideratë koston mesatare të ndërtimit të rrjeteve SFN për secilin allotment, duke supozuar që në secilin prej tyre (me përjashtim të zonës Tiranë-Durrës) do të ndërtohet nga një rrjet SFN MPEG 4. Kujtojmë që një allotment ka afërsisht dimensionet e një qarku (Me përjashtim të allotmentit Tiranë-Durrës). Paraqitja skematike e rrjetit numerik brenda një allotmenti është si më poshtë:

Shënim: Eshtë marrë në konsideratë allotmenti i Tiranës Siç demonstrohet nga skema e mësipërme, rrjeti përbëhet nga pajisja qendrore, 3 Stacione Kryesore (të përcaktuara nga Tipi i Rrjetit Referencë i zgjedhur, RN 2) dhe sistemet r/rele që lidhin pajisjet qendrore me transmetuesat kryesorë. Në skemë nuk janë paraqitur një numër transmetuesish me fuqi të vogël (gap filler)



që do të përdoren për të plotësuar boshllëqet në mbulimin me sinjalin e emetuar nga transmetuesit kryesorë. Me përafrimet e mësipërme, kostot e përafërta për ndërtimin e një rrjeti SFN për mbulimin e allotmentit të Tiranës me tre transmetues kryesorë (deri në 70 % të territorit), janë : A. VLEFTA E PAJISJEVE

1. Pajisje Qendrore Çmimi (E) Sasia Vlefta(E)

1.1 Sist. fikse (Link) për lidhjen e studiove me MUX (6)

15000 8 120000

1.2 Encoder 16000 1 16000 1.3 Multipleks statistikor 20000 1 20000 1.4 NMS (Netëork management system) 20000 1 20000 Totali 1 176000 2. Sisteme fikse për lidhjen e MUX me transmetuesit

2.1 Link 51 Mbps 40000 3 120000 2.2 Përsëritës (min 3) 10000 3 30000 Totali 2 150000 3. Sistemi i transmetimit 3.1 Transmetuesit (3) 50000 3 150000 3.2 Sistemi i antenave (3) 5000 3 15000 Totali 3 165000 4. Të tjera (Kulla, Mot gen, ambiente) 40000 3 120000 TOTALI (1+2+3+4) 611000 B. VLEFTA E PUNIMVE, testimi, etj

400000

INVESTIMI TOTAL (EURO)

1011000

INVESTIMI TOTAL/PROGRAM (EURO) 63188

Shënim: 1. Kostot janë indikative 2. Në llogaritjet e përafërta nuk janë marrë në konsideratë kostot e pajisjeve

për studiot, duke supozuar se operatorët ekzistues analogë, fillimisht, do të mbështeten te studiot ekzistuese.



Investimi i mësipërm siguron mbulimin e mbi 70% të territorit të rajonit Tiranë-Durrës me sinjal numerik të nivelit mbi 70 dBµ. Për mbulimin e pjesës së mbetur duhen planifikuar shpenzime shtesë për instalimin e ‘Gap-filler-ëve” në zonat e mbetura pa u mbuluar nga transmetuesit kryesorë (Shih fig. më poshtë).

8.3.2 Kostoja e dekoderëve

Efektiviteti i vënies në shfrytëzim të rrjeteve numerike do të varet kryesisht nga shkalla e absorbimit të dekoderëve nga popullsia. Nëse nuk do të ofrohen nxitësit përkatës, shikuesit nuk do të motivohen të blejnë dekoderë, për të parë programet, që ata aktualisht i shohin hapur (pa pagesë) nëpërmjet marrësve analogë, edhe nëse këto programe ofrohen po hapur nga platformat numerike.



Për këtë arsye, subvencionimi i dekoderëve do të jetë i domosdoshëm në zbatimin e ishujve numerikë. Aktualisht, kostoja e një dekoderi llogaritet të jetë afërsisht 40 E. Mbyllja e transmetimeve analoge mund të realizohet vetëm kur pjesa dërrmuese e popullsisë do të jetë pajisur me marrës numerikë. Është detyrë e dokumentit të strategjisë të përcaktojë vleftën kritike të penetrimit të marrësve numerikë e cila duhet arritur për të siguruar mbylljen e transmetimeve analoge, pa shkaktuar shqetësime tek përdoruesit. Apriori po e përcaktojmë këtë vlerë 80% (Të mos harrojmë që në 20 % e mbetur, bëjnë pjesë përfaqësues të shtresave më të margjinalizuara). Tabela e mëposhtme paraqet numrin e nevojshëm të dekoderëve për çdo zonë për tre alternativa të vlerës kritike të penetrimit:

Nr. Zona Allotmenti Popullsia Përqindja Familje Nevojat për dekoderë

100% 80% 50%

1 Q.Tiranë – Q.Durrës

AL005D 791787 25.84 158357 158357 126686 79179

2 Qarku i Fierit AL007D 382544 12.49 76509 76509 61207 38254

3 Qarku i Elbasanit

AL006D 368635 12.03 73727 73727 58982 36864

4 Qarku i Lezhës AL004D 173599 5.67 34720 34720 27776 17360

5 Qarku i Shkodrës

AL001D 256472 8.37 51294 51294 41036 25647

6 Qarku i Vlorës AL011D 192982 6.30 38596 38596 30877 19298 7 Qarku i Korcës AL009D 265182 8.66 53036 53036 42429 26518 8 Qarku i Beratit AL008D 193020 6.30 38604 38604 30883 19302 9 Qarku i Dibrës AL003D 189376 6.18 37875 37875 30300 18938

10 Qarku i Gjirokastrës

AL010D 133432 4.36 26686 26686 21349 13343

11 Qarku i Kukësit AL002D 116743 3.81 23349 23349 18679 11674

Territori i Shqipërisë

3063772 100 612754 612754 490204 306377

Tabela e mëposhtme paraqet nevojat për fonde për blerjen e dekoderëve për çdo zonë në përputhje me alternativat e vlerës kritike të penetrimit:

Nr. Zona Allotmenti Popullsia Përqindja Familje Nevojat për dekodere (Euro)

100% 80% 50%

1 Q.Tiranë – Q.Durrës AL005D 791787 25.84 158357 6334280 5067440 3167160

2 Qarku i Fierit AL007D 382544 12.49 76509 3060360 2448280 1530160 3 Qarku i Elbasanit AL006D 368635 12.03 73727 2949080 2359280 1474560



4 Qarku i Lezhës AL004D 173599 5.67 34720 1388800 1111040 694400 5 Qarku i Shkodrës AL001D 256472 8.37 51294 2051760 1641440 1025880 6 Qarku i Vlorës AL011D 192982 6.3 38596 1543840 1235080 771920 7 Qarku i Korcës AL009D 265182 8.66 53036 2121440 1697160 1060720 8 Qarku i Beratit AL008D 193020 6.3 38604 1544160 1235320 772080 9 Qarku i Dibrës AL003D 189376 6.18 37875 1515000 1212000 757520

10 Qarku i Gjirokastrës AL010D 133432 4.36 26686 1067440 853960 533720


Territori i Shqipërisë 3063772 100 612754 24510120 19608160 12255080

Shumat e mësipërme duhet të përballohen nga përdoruesit. Siç dihet, në shumë vende, për nxitjen e përdoruesve të kalojnë sa më shpejt në marrje numerike, aplikohen skema të ndryshme subvencionimi. Disa vende kanë subvencionuar subvencionin e gjithë përdoruesve në masën 100 %. Disa të tjera kanë aplikuar subvencionimin e një përqindjeje të vlerës, disa të tjera kanë subvencionuar vetëm dekoderët për familjet e cilësuara “në nevojë” sipas disa kritereve të caktuara, kryesisht bazuar në nivelin e të ardhurave. Sipas disa të dhënave të vitit 2002, numri i këtyre familjeve në Shqipëri vlerësohet 219 988 (Për t’u verifikuar).

Tabela e mëposhtme paraqet vlerën financiare (në Euro) që do t’i kushtojë shtetit subvencionimi i dekoderëve, në varësi nga skema e subvencionimit që do të zgjidhet:

Nr. Zona Allotmenti Popullsia Përqindja Familje Subvencioni shtetëror (Euro) 100% 50% 37%

1 Q.Tiranë – Q.Durrës AL005D 791787 25.84 158357 6334280 3167160 2343680

2 Qarku i Fierit AL007D 382544 12.49 76509 3060360 1530160 1132320 3 Qarku i Elbasanit AL006D 368635 12.03 73727 2949080 1474560 1091160 4 Qarku i Lezhës AL004D 173599 5.67 34720 1388800 694400 513840 5 Qarku i Shkodrës AL001D 256472 8.37 51294 2051760 1025880 759160 6 Qarku i Vlorës AL011D 192982 6.3 38596 1543840 771920 571240 7 Qarku i Korcës AL009D 265182 8.66 53036 2121440 1060720 784920 8 Qarku i Beratit AL008D 193020 6.3 38604 1544160 772080 571320 9 Qarku i Dibrës AL003D 189376 6.18 37875 1515000 757520 560560

10 Qarku i Gjirokastrës AL010D 133432 4.36 26686 1067440 533720 394960


Territori i Shqipërisë 3063772 100 612754 24510120 12255080 9068720



Shenim: 37% vlerësohet numri i familjeve në nevojë

8.4 Licencimi i tre rrjeteve numerike tokësore private kombëtare

Licencimi i tre rrjeteve numerike tokësore private kombëtare, i planifikuar të realizohet brenda vitit 2008, ka si qëllim kryesor legalizimin e transmetimeve numerike tokësore ekzistuese, që janë ngritur e funksionojnë pa iu nënshtruar asnjë ligji apo autoriteti rregullator. Vendosja e kësaj veprimtarie dhe e veprimtarive të tjera mbështetur mbi të (ofrimi i shërbimeve dhe programeve të mbështetura në rrjetet numerike) do të forcojë veprimin e ligjit edhe në këtë sektor shumë sensitiv për përdoruesit, shoqërinë në përgjithësi, autoritetet shtetërore dhe ekonominë e sektorit në veçanti.

Licencimi i tre rrjeteve kombëtare private ka avantazhin kryesor se ndërtimi i tyre do të realizohet me financime private dhe pajisja e publikut me dekoderë, në këtë rast, do t’i nënshtrohet mekanizmit kërkesë-ofertë dhe do të administrohet nga operatorët privatë, që do të jenë të interesuar të përhapin produktet e tyre mediatike (informacione, programe argëtues, etj).

Nga ana tjetër, ndërtimi i rrjeteve kombëtare private, duke ofruar mundësinë e shtesës së shumë programeve cilësore që do të transmetohen hapur apo të kriptuar, do të ashpërsojë konkurrencën, duke vënë në vështirësi operatorët ekzistues lokalë.

Parashikohet që ndërtimi i rrjeteve privatë kombëtarë do ta zgjasë periudhën e bashkëkzistencës së transmetimeve analoge me ato numerike.

Mbështetja e operatorëve ekzistues analogë në platformat e reja të rrjeteve kombëtarë privatë, që do të përshpejtonte kalimin e plotë në transmetimet numerike, në këtë rast nuk garantohet, si nga legjislacioni në fuqi, që nuk parashikon masa nxitëse për mbështetjen e programeve ekzistues, ashtu edhe nga logjika e biznesit, që është e prirur të mbështesë programe cilësorë me leverdi ekonomike që mund të jenë edhe programe të reja.

Me qëllim që të përshpejtohet kalimi në transmetimet numerike në shkallë vendi, është e nevojshme që operatorëve privatë kombëtarë, që do të fitojnë garën për ndërtimin e rrjeteve privatë kombëtarë, në kushtet e garës dhe në ato të licencës, t’u vendosen detyrime të qarta për mbështetjen e programeve ekzistues vendorë.

Nëpërmjet licencimit të rrjeteve numerikë privatë tokësorë, duke aplikuar një politikë të përshtatshme në përcaktimin e pagesave për licencë, mund të hidhen baza të shëndosha për krijimin e një Fondi Zhvillimi (në analogji me fondin e Shërbimit Universal që aplikohet në fushën e shërbimeve të komunikimeve Elektronike), që mund të përdoret për ndërtimin e rrjeteve lokale për mbështetjen



e operatorëve që aktualisht mbështetin programet e tyre në rrjete të teknologjisë analoge, duke përshpejtuar procesin e kalimin në numerik të operatorëve ekzistues, i cili është objektivi parësor i strategjisë.

8.5 Ndërtimi i rrjeteve numerike tokësore të TV Publik

Sipas ligjit në fuqi RadioTelevizioni Shqiptar ka të drejtë të ndërtojë dy rrjete kombëtarë numerikë.

Për vetë misionin e tij, një numër dokumentesh të Këshillit të Evropës i ngarkojnë Televizionit Publik barrën kryesore në procesin e kalimit të plotë në transmetimet numerike të një vendi.

Sot, nëpërmjet programeve publike të transmetuara hapur, dëgjuesit dhe shikuesit, të shpërndarë në të gjithë territorin e vendit, marrin programe informative, didaktike e argëtuese. Për këto programe, përdoruesit paguajnë vetëm një taksë vjetore të nivelit 4 euro.

Me qëllim që televizioni publik ta luajë këtë rol të pazëvendësueshëm edhe në epokën numerike, është e nevojshme të përcaktohet një program i detajuar që do të përmbajë të gjitha masat e nevojshme për ta realizuar këtë detyrë.

Paraprakisht është e nevojshme të përcaktohet profili mediatik i televizionit publik, që do të ndryshojë nga profili i televizioneve privatë komercialë. Në kuadrin e këtij profili duhet të përcaktohet numri i programeve publike kombëtare dhe rajonale duke u fokusuar në nevojat konkrete të audiencës dhe duke u shmangur nga joshjet e tendencat e komercializimit të skajshëm, karakteristike për televizionet privatë komerciale.

Një sfidë të vërtetë përbën financimi i ndërtimit të rrjetit numerik ku do të mbështeten programet e operatorit publik. Kombinimi i ndërtimit të rrjetit të operatorit publik me ndërtimin e rrjeteve të operatorëve vendorë do të shkurtojë kostot e përgjithshme të kalimit në numerik dhe ndoshta mund edhe të ulë kërkesat e vetë operatorit publik për kapacitete transmetues.

Janë në studim disa skenarë të kalimit të operatorit publik në transmetimet numerike:



8.5.1. Skenari 1: Ndërtimi i dy rrjeteve numerike kombëtare për TVSH

Ky skenar bazohet në përcaktimet e ligjit në fuqi “Për transmetimet numerike në Republikën e Shqipërisë”, që sanksionojnë ngritjen e dy rrjeteve numerike kombëtare për RTSH.

a. Përcaktimi i sistemit të kodimit

Përcaktimi i sistemit të kodimit është i lidhur drejtpërdrejt me përcaktimin e kapaciteteve transmetues të rrjetit. Aktualisht, në tregun audiovizual ekzistojnë dy sisteme: MPEG 2 dhe MPEG 4.

Në mënyrë të përmbledhur më poshtë paraqiten avantazhet dhe disavantazhet e secilit nga dy sistemet e përmendur më sipër:

MPEG 2:

o Kapaciteti transmetues: 6 programe Standard, ose max 2 programe HD;

o Kosto relativisht të ulëta për ndërtimin e rrjetit; o Kosto më të ulëta të dekoderëve;

MPEG 4:

o Kapaciteti transmetues: 24 programe Standard, ose max 7 programe HD;

o Kosto relativisht të ulëta për ndërtimin e rrjetit; o Kosto më të ulëta të dekoderëve;

Nga të dhënat e sjella më sipër, rezulton se sistemi MPEG 4 lejon një shfrytëzim më efektiv të spektrit, ndërkohë, kostoja për ndërtimin e rrjeteve dhe ajo e dekoderëve janë më të larta se të sistemit alternativ MPEG 2.

Duke marrë në konsideratë avantazhet që paraqet sistemi MPEG 4 mendojmë që ky sistem të përcaktohet si sistemi i kodimit për ndërtimin e rrjeteve publike të RTSH. (Ndërkohë kostoja e lartë për ndërtimin e dy rrjeteve MPEG 4 mund të reduktohet me 50 % nëse vendoset që të ndërtohet vetëm një rrjet për RTSH, pasi numri i madh i programeve që mbështet ky sistem tejkalon numrin e programeve që mund të arrihet duke përdorur dy rrjete në sistemin MPEG 2-shih Skenarin 2).

b) Programet që do të mbështeten në rrjetet e RTSH



RTSH do të ofrojë shërbimet e tij publike nëpërmjet programeve, të cilat do të kenë një natyrë të ndryshme nga programet e operatorëve privatë komercialë. Në fjalën e mbajtur në Mbledhjen e 10-të të Rrjetit Mesdhetar të Autoriteteve rregullatore Audiovizuale, Presidenti i CSA franceze theksoi se “Sektori publik nuk është për të mbuluar boshllëqet e Televizioneve private. TV publik është “për të bërë ndryshe” (Psh TV Fr2 nuk transmeton filma amerikane, etj). Në këtë këndvështrim, operatorit publik duhet t’i krijohet hapësira e nevojshme për të transmetuar një numër programesh të mjaftueshme për të përmbushur misionin e tij. Nga ana tjetër ky operator duhet të sigurojë qëndrueshmërinë ekonomike, duke operuar në kushtet e ekonomisë së tregut, pra, njëkohësisht me përmbushjen e misionit publik, TVSH duhet të sigurojë hapësirat e tij në tregun mediatik. Kjo do të thotë që TVSH të transmetojë:

1. Programe për publikun e gjerë me karakter informues, didaktik dhe argëtues, të transmetuar pa pagesë (hapur),

2. Programe për një publik që dëshiron të marrë programe cilësore kundrejt pagesës (programe pjesërisht apo [plotësisht të kriptuara).

Për vendosjen e një balance të drejtë midis aktivitetit publik (pa pagesë) dhe atij komercial është e nevojshme të organizohet një konsultim i gjerë midis palëve të interesuara.

3. Në kushtet e aplikimit të sistemit MPEG 4 që lejon mbështetjen e një numri relativisht të madh kanalesh, në rrjetet e operatorit publik mund të krijohen hapësira për mbështetjen e programeve ekzistuese analoge. Ky do të jetë kontributi konkret i RTSH në kapërcimin e periudhës së tranzicionit. Në këtë rast operatorët ekzistues do të mbështeteshin ne rrjetin publik kundrejt një pagese të arsyeshme dhe të njëjtë për të gjithë. Theksojmë se në këtë rast rrjeti i operatorit publik do të duhej të zbërthehej në të paktën 11 rrjete vendore.

8.5.2. Skenari 2: Ndërtimi i një rrjeti numerik kombëtar për TVSH

Aplikimi i sistemit MPEG 4 lejon mbështetjen e një numri më të madh programesh, duke shmangur në këtë mënyrë ndërtimin e dy rrjeteve numerikë për operatorin publik. Kjo do të kursejë fonde publike që do të duheshin për ndërtimin e rrjetit të dytë të RTSh, por njëkohësisht mundëson edhe përdorimin e një mbulimi kombëtar për mbështetjen e programeve ekzistuese analoge apo për qëllime të tjera.

8.5.3 Përcaktimi i numrit të programeve të RTSH

Sot TVSH mbulon mbi 70 % të territorit të Republikës me një program analog tokësor të tipit të përgjithshëm, ndërkohë që programi i dytë i parashikuar në ligjin nr. 8410 akoma nuk është funksional. Në analogji me vende të tjera



evropiane, buketa programore e TVSh e transmetuar hapur (pa pagesë) mund të jetë:

1) Program i tipit të përgjithshëm (komb) - 2 (TVSH1, TVSH2) 2) Programe tematikë (komb) - 8 (Sport, Edukim, Kulture, Mjekësi,

Parlament.....) 3) Programe të përgjithshme, rajonalë (lokale) - 11 (1 program për allotment) 4) Programe të kriptuar (Komb) - 6 5) Prog. Analogë ekzistues 44 (4 prog për allotment)

8.6 Ndërtimi i rrjeteve lokale për mbështetjen e transmetuesve analoge ekzistues

Objektivi kryesor i kalimit në transmetimet numerike, mbetet, mbështetja e të gjithë operatorëve analogë ekzistues në platforma numerike në një kohë as më të shkurtër. Pikërisht kjo kohë është quajtur “periudha e tranzicionit”. Realizimi i këtij objektivi shënon fillimin e “erës numerike” në Shqipëri.

Ndërsa licencimi i rrjeteve numerike private kombëtare mund të realizohet nëpërmjet hapjes së rrugës për veprimin e mekanizmave të tregut dhe me financime private, që i veshin këtij licencimi një karakter subjektiv, procesi i kalimit të operatorëve ekzistues në platforma numerike është një proces që kërkon ndërhyrjen e fortë të shtetit dhe të gjithë shoqërisë shqiptare.

Duke lënë mënjanë 4 operatorët analogë tokësorë kombëtarë ekzistues (Operatori Publik dhe 3 operatorët privatë kombëtarë) pjesa tjetër e operatorëve (me përjashtim të tre rrjeteve lokale publike) janë operatorë privatë lokalë me shtrirje nga një rreth deri në 4 qarqe, Sipas llogaritjeve të përshkruara në paragrafin 8.1.2 mbështetja e tyre në rrjete numerike mund të realizohet duke shfrytëzuar kapacitetin transmetues të 1 rrjeti numerik lokal të ndërtuar në sistemin MPEG 4 (me përjashtim të zonës Tiranë-Durrës, që kërkon 2 rrjete dhe të disa zonave të largëta që mund të përballohen edhe nga sisteme MPEG 2).

Ndërtimi i këtyre rrjeteve lokalë, mbështetur në llogaritjet e paraqitura në paragrafin 8.3.1 do të kërkojë mjete të konsiderueshme financiare, ndërkohë që gjendja e operatorëve të vegjël lokalë, akoma nuk paraqitet e qëndrueshme, siç u pasqyrua edhe nga mjaft diskutime gjatë konsultimit publik të organizuar nga KKRT. Duket që operatorët vendorë, në përgjithësi, nuk i disponojnë mjetet dhe aftësitë teknike të nevojshme për të ndërtuar dhe mirëmbajtur rrjetet e transmetimeve numerike tokësore. Ata nuk janë të prirur të mbyllin me dëshirën e tyre transmetimet analoge brenda vitit 2012, pasi kërkojnë të nxjerrin përfitimin maksimal nga investimet për ndërtimin e rrjetit.



Në kërkim të rrugëve për realizimin e objektivit të kalimit të plotë e me kosto sa më të ulët financiare e shoqërore në transmetimet numerike, nga KKRT janë studiuar disa mundësi, duke u ndalur në karakterin specifik të këtyre operatorëve që, mirë apo keq, përfaqësojnë vlera të pluralizmit të mendimeve, programeve, minoriteteve, etj, duke qenë më pranë komuniteteve lokalë.

Skema e përshkruar më sipër mund të përmirësohet edhe nga financime që mund të sigurohen nga fondi i Shërbimit Zhvillimit që mund të krijohet nga kontributet e Operatorëve private të licencuar.

Financime për ndërtimin e rrjeteve numerike vendore mund të sigurohen edhe nga buxheti i shtetit apo donacione nga organizma të huaja ndërkombëtare.

Ndërtimi i rrjeteve numerike allotment pas allotmenti (krijimi i “ishujve numerike”) sipas një sekuence të përcaktuar do të përshpejtojë dixhitalizimin e krejt territorit të Shqipërise.

Për të realizuar këtë zgjidhje teknike më poshtë paraqiten disa masa:

1. Licencimi i rrjeteve numerike për mbështetjen e programeve analoge vendore ekzistuese të realizohet pa u organizuar procesi i konkurrimit. (Një alternative e këtij varianti mund të jetë dhënia e prioritetit operatorëve ekzistues në garat për ndërtimin e rrjeteve vendorë e rajonalë);

2. Financimi i ndërtimit të rrjeteve numerike të bëhet i përbashkët nga të gjithë pjesëmarrësit e një platforme. Nëse ndonjë operator i vogël vendor nuk i disponon mjetet financiare për përballimin e pjesës së vet në ndërtimin e një platforme, atij duhet t’i krijohet mundësia për t’u mbështetur në platformë, kundrejt pagesës së një detyrimi periodik pas ndërtimit të platformës.

Ndër mundësitë që janë marrë në konsideratë është studiuar edhe mundësia e financimit të përbashkët të ndërtimit të rrjeteve numerike vendore, nga operatorët vendorë ekzistues, duke u akorduar këtyre të fundit të drejtën e pjesëmarrjes në financim për ndërtimin e mirëmbajtjen e rrjetit pa kaluar në procedurat e përzgjedhjes. Njëkohësisht, këtyre operatorëve mund t’u jepet e drejta që, përveç programit ekzistues, të shfrytëzojnë bashkërisht kapacitetet transmetuese që do të mbeten të lira në rrjetin vendor. Duke ndarë kostot e ndërtimit (rreth 60 000 Euro për program) dhe duke u mundësuar shfrytëzimi i përbashkët i kapaciteteve të mbetura transmetuese krijohen kushte të përshtatshme për një zhvillim të qëndrueshëm të rrjeteve dhe programeve vendore.

3. Procesi i transferimit të programeve analoge ekzistuese të konsiderohet i shkëputur nga procesi i licencimit të transmetimeve të reja numerike;



4. Kapacitetet e lira që mbeten nga ndërtimi i rrjeteve numerike për mbështetjen e programeve ekzistuese analoge, të shfrytëzohen në mënyrë të përbashkët nga pjesëmarrësit në një platforme.

5. Duhet të sigurohen fondet për TV publik. Nëse platforma e dytë e TV publik përdoret për mbështetjen e programeve ekzistues analoge, problemi do të lehtësohet, por investimet nga operatori publik rriten shumë.

6. Duhet të parashikohet subvencion i fuqishëm i dekoderëve, për të nxitur shikuesit të kalojnë në marrje numerike.

Organizimi i garave për ndërtimin e rrjeteve numerike allotment për allotment duke vendosur kushte për mbështetjen e një numri të caktuar programesh analoge në platformat që do të licencohen. Është një zgjidhje jo shumë e sigurt, pasi sjell paqartësi në kohë gjatë realizimit të rrjeteve nga operatorët fitues të garave dhe lidhjen e marrëveshjeve me operatorët ekzistues. Njëkohësisht rritet numri i rrjeteve që duhet të ndërtohen (kundrejt 1 apo 2 rrjeteve sipas variantit të parë), pasi operatorët që do të licencohen mund të dëshirojnë të transmetojnë programe me pagese (të kriptuara). Në këtë rast procesi i mbështetjes së operatorëve ekzistues në platforma numerike nuk mund të ndahet nga procesi i përgjithshëm i kalimit në numerik.

8.7. Ndërtimi i Rrjeteve Vendore

Sido që të sigurohen financimet për ndërtimin e mirëmbajtjen e rrjeteve lokale dhe autorizimi i ofrimit te tyre, por edhe të operatorit publik, është e domosdoshme që ndërtimin e mirëmbajtjen ta realizojnë subjekte të specializuara e më eksperiencë në fushën e komunikimeve elektronike.

Përveç sigurimit të cilësisë e stabilitetit të rrjetit, ndërtimi dhe mirëmbajtja nga subjekte të specializuar e rrjeteve të operatorëve vendorë dhe të operatorit publik ka avantazhin e reduktimit maksimal të kostove si rezultat i sinergjisë së brendshme (mund të përdoren të njëjtat ambiente, të njëjtat kulla të njëjtat sisteme r/rele, të njëjtat sisteme antenash, etj)

Nëse ndërtimi i rrjeteve vendore do të realizohet sipas skemës së mësipërme, me kontribute të përbashkëta të operatorëve lokalë, (fondit të Shërbimnit Universal- për t’u diskutuar), shtetit, etj, ekziston mundësia e caktimit të një njësie të specializuar, që do të ndërtojë dhe mirëmbajë këto rrjete lokale në të gjithë territorin e vendit. Kjo njësi mund të jetë e njëjta njësi që do të ndërtojë dhe mirëmbajë edhe rrjetet e operatorit publik. Ndërtimi dhe mirëmbajtja mund të organizohet nëpërmjet nënshkrimit të kontratave midis zotëruesve të autorizimeve për ofrimin e rrjeteve dhe shërbimeve të komunikimeve elektronike dhe një sipërmarrësi të specializuar për këtë ndërtim.



Njësia (Sipërmarrësi) mund të krijohet me financime shtetërore, të përbashkëta me kapitalin privat, apo krejtësisht private.

Në këtë rast, pagesat për aktivitetin e kësaj kompanie do të realizohen nga operatorët e mbështetur në rrjet dhe masa e tyre do të jetë e fiksuar dhe e përcaktuar nga KKRT.

Në një version të dytë, njësia e mësipërme mund të ndërtojë rrjetet vendore duke përdorur kapitalin e vet. Në këtë rast, për të siguruar mbijetesën, kësaj njësie (kompanie) do të duhej t’i jepej një shkallë e përshtatshme lirie në përcaktimin e çmimeve të mbështetjes në platformë, gjithmonë të mbikëqyrur nga KKRT.

Ekzistojnë të gjitha mundësitë që ndërtimi i rrjeteve numerike vendore të realizohet në përputhje me afatet e përcaktuara në paragrafin 8.1.2.2 për implementimin e “ishujve numerike”. Problemi do të lehtësohej nëse operatorët ekzistues analogë kombëtarë do të mbështeteshin në rrjetet privatë kombëtarë numerikë që pritet të jenë pretendentët kryesorë për t’u licencuar si operatorë të rrjeteve numerikë tokësorë kombëtarë.

8.8. Shpërndarja e dekoderëve.

Llogaritja e numrit të dekoderëve dhe shpenzimet përkatëse për çdo zonë janë dhënë në paragrafin 8.3.2

Shpërndarja e tyre do të realizohet në mënyrë të përqendruar në përputhje me grafikun e ndërtimit të ishujve numerikë, nga organizmi që do të ndjekë procesin e kalimit në transmetimet numerike, i cili pritet të përcaktojë edhe procedurat përkatëse.

9. ÇËSHTJET SOCIAL-EKONOMIKE

9.1 Hyrje Procedura e kalimit nga TV Analog në TV Numerik është një procedurë komplekse e cila duhet të jetë e mirë orientuar në këndvështrimin e tregut, në vlerësime të qarta të politikave publike dhe në të njëjtën kohë kërkon koordinim të përbashkët të të gjitha grupeve të interesit për arritjen e zbatimit të kësaj procedure në mënyre sa më të shpejtë, të barabartë dhe me bazë tregun.

Koha e koordinimit dhe gjatësia e tranzicionit janë faktorë vendimtarë për kohën e kthimit të investimeve që do të kryhen në këtë fushë. Sa më shpejt të fillojnë procedurat e kalimit dhe sa më i shkurtër të jetë tranzicioni, aq më shpejt realizohen përfitimet e parashikuara.



Tranzicioni në mediat dixhitale është procedurë që mbulon rrjete, modele biznesi, shërbime, ku trajtime të ndryshme të aktorëve të tregut ose teknologjisë parashikohen në detaje.

Ndërsa kalimi në teknologjinë dixhitale ka pasojë përfitime të shumta e të ndryshme, shpenzimet për kalimin janë të konsiderueshme. Gjatë përgatitjes së strategjisë, duhet bërë një vlerësim i përafërt i kostos, ku duhet të marrim parasysh:

1. Karakteristikat e tregut të mediave 2. Masa e tregut të brendshëm të operatorëve. Numri dhe struktura e

operatorëve aktuale analogë, sa prej tyre do të kalojnë në operatorë digital tokësorë, satelitorë dhe kabllorë. Informacione teknike mbi numrin e multiplekseve, numrin e transmetuesve dhe konvertuesve, pajisjet për transmetimin e sinjalit të moduluar, investimet në sistemin e antenave, ndërtimin e kullave të transmetimit, ndërtesa etj

3. Vlera e përcaktuar për promovimin e informacionit me qëllim tërheqjen

e vëmendjes së konsumatorit. 4. Masa e kërkesës për shërbime e transmetime dixhitale, numri i

abonentëve. Klasifikimi i abonentëve sipas gjendjes social ekonomike të tyre.

5. Masa e tarifave për paketat dhe kartave të abonimit sipas afatit kohor

dhe numrit të programeve të përfshira. 6. Rishikimi i pagesave të shikuesve për TV Publik (taksa për aparaturat

e TV Publik), sqarimi i shikuesve se zbatimi i teknologjisë së re me kualitet të lartë kërkon shpenzime ekstra.

7. Përcaktimi i fondit për lehtësimin e kalimit në dixhital të kanaleve

publike. Ky lehtësim mund te realizohet duke rishikuar masën e taksave për operatorët publikë, apo duke përcaktuar shumën e financimit për operatorët e vegjël privatë (bazuar në kritere të përcaktuara dhe me shpërndarje të kontrolluar. Kjo të pasqyrohet dhe të specifikohet në Ligj si dhe me kontrata midis shtetit dhe operatorëve publikë të cilat duhet të jenë të akorduara.

8. Nevojat financiare për institucionet që kontrollojnë dhe mbikëqyrin

operatorët Publikë RTV, kalimin e operatorëve nga analogë në dixhitalë, shpenzimet për koordinimin administrativ, shpenzimet për zhvillimin e tenderëve për programet e prodhuara, fondi për fushatat informuese etj.



9.2 Gjendja e tregut

Tregu aktual i medieve audiovizuale, përbëhet prej 177 operatorëve të licencuar për zhvillim të aktivitetit RTV analog, të klasifikuar në 51 Radio, 74 Televizione bazuar në teknikën e transmetimeve analoge tokësore 52 Televizione kabllore dhe 2 Tv satelitore. Klasifikuar nga zona e mbulimit të operatorëve që mbështeten në teknikën e transmetimeve analoge tokësore, janë 2 radio kombëtare, 28 radio lokale, 21 radio rajonale, 3 televizione kombëtare, 44 televizione lokale, 25 televizione rajonale. Rentabiliteti i operatoreve RTV (si ndërrmarje ekonomike), është rritur nga viti në vit. Për vitin 2007, rreth 77 % e operatorëve radio dhe rreth 84% e operatorëve televizione kanë rezultuar rentabël. Operatorët kabllorë, si rrjedhoje e sigurimit të të ardhurave nga abonentët, paraqiten të gjithë rentabël. Struktura e financimit të tregut të reklamave për vitin 2007 ka qenë: - Institucionet buxhetore kanë financuar rreth 3.4 % të të ardhurave nga reklamat, - Institucionet shtetërore rreth 1.2 %; - subjekte të ndryshme private rreth 95.4 % . Shifrat e mësipërme dëshmojnë se ekzistojnë mundësitë që, në të ardhmen, me shtimin e burimeve të reja të të ardhurave si rezultat i futjes së teknologjisë numerike, tregu i shërbimeve audiovizuale të stabilizohet. Subvencionet Një tranzicion i shpejtë dhe efikas arrihet me ndihmën dhe subvencionimin nga ana e shtetit. Kjo gjë konsiston në:

a. Investimet në rrjetet transmetuese me mbulim të vogël ose me interesa të ulëta tregtare për investitorët. Kemi parasysh këtu rajonet rurale, rajonet me popullsi të vogël, si dhe ato me nivel të ulët të zhvillimit social ekonomik.

b. Kompensimet financiare për RTV Publik, për koston për përdorimin e

teknologjisë dixhitale nga RTV Publik duke siguruar kështu mbulimin kombëtar të shërbimit publik.



c. Subvencionimi i përdoruesve (shikuesve) për blerjen e dekoderëve digitale (set-box), duke u siguruar se janë me teknologji neutrale dhe veçanërisht n.q.s. ata inkurajojnë standarde të hapura për interaktivitet (nuk duhen injoruar përdorimi i teknologjive individuale si dhe duhet rritur efiçenca e spektrit).

d. Kompensime financiare për operatorët të cilët për interesa specifike

përpara skadimit të licencës duhet të mbyllin TV analog dhe në të njëjtën kohë duhet të sigurojnë kapacitete për TV dixhital.

10 KONKLUZIONE Afati kohor i zbatimit të këtij Dokumenti është parashikuar të jetë viti 2012, vit në të cilin nuk do të ketë me transmetime analoge. Vlerësohet se sa më e shkurtër të jetë periudha tranzitore e kalimit, aq më të shpejta do të jenë përfitimet ekonomike dhe sociale që rrjedhin nga ky proces. Vendosja e këtij afati, nuk është një përcaktim apo vendimmarrje e institucioneve shqiptare, por një detyrim ndërkombëtar që Shqipëria është e angazhuar dhe detyruar që ta respektojë, nisur edhe nga një arsye më shumë, siç është dhe realizimi i detyrimeve që rrjedhin nga procesi i Stabilizim-Asocimit, ku fusha e medias, konsiderohet si një element shumë i rëndësishëm i saj. Përmes këtij Dokumenti, Shqipëria përcakton metodat dhe afatet kohore në përputhje dhe me kuadrin ligjor dhe rekomandimet e Bashkimit Evropian.

Pro

jekt

Str

ate

gjia

e R

ep

ublik

ës

së S

hqip

ërisë

për

kalim

in

nga tra

nsm

etim

et ana

log

e n

ë a

to n

um

erike

Hart

uar

nga K

ësh

illi K

om

bëta

r i R

adio

s dh

e T

ele

vizi

on

it 55

ANEKSI 1

Kanalet e caktuara për Shqipërinë në Planin e Frekuencave Numerike GE06

DVB-T në brezat VHF dhe UHF

1.1.3. Blloqet e frekuencave të caktuara për Shqipërinë në Planin e Frekuenacve Numerike GE06

T-DAB në brezin VHF

Numri

i Mbulimeve

Allotm

enti

01 (Veri)

Allotm

enti

02 (Jug)

Sub

allotm

enti

i Tiranës (03)

Pro

jekt

Str

ate

gjia

e R

ep

ublik

ës

së S

hqip

ërisë

për

kalim

in

nga tra

nsm

etim

et ana

log

e n

ë a

to n

um

erike

Hart

uar

nga K

ësh

illi K

om

bëta

r i R

adio

s dh

e T

ele

vizi

on

it 56

1

11 D

11 B

11 A

2

12 B

12 C

12 A



ANEKSI 2

ALLOTMENTI OPERATORËT ZONA E LICENCIMIT PIKA TRANSMETUESE KANALI

ALLOTMENTI SHKODER SH AL001D TV Klan Republika e Shqipërisë Tarabosh 27 SH AL001D TVA Republika e Shqipërisë Tarabosh 34

SH AL001D

TV France 5

Bashkia Tiranë, Elbasan, Shkodër, Korçë,

LiLibrazhd,Gramsh, BBulqizë,Vlorë

Tarabosh 50

SH AL001D TV Channel 1

Rrethi Shkodër, qyteti Koplik

Tarabosh 22

SH AL001D TV Lezha

Rrethi Lezhë, Kurbin dhe Shkodër

Tarabosh 54

SH AL001D TV Rozafa

Prefektura Lezhë dhe Shkodër

Tarabosh 30

SH AL001D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Tarabosh 36

SH AL001D TV Antena Nord

Rrethi Shkodër dhe Malësi e Madhe

Tarabosh 25

SH AL001D TV Kopliku

Rrethi Shkodër dhe Malësi e Madhe

Tarabosh 38

SH AL001D TV Scutari Rrethi Shkodër Tarabosh 51 SH AL001D TV Blue Sky Qyteti Shkodër Tarabosh 56 SH AL001D TV ALSAT Satelitor Tarabosh 66 SH AL001D TV Shkodra Publik Tarabosh 32 SH AL001D TVSH Republika e Shqipërisë Tarabosh 42 SH AL001D TV Klan Republika e Shqipërisë Midë 34 SH AL001D TVA Republika e Shqipërisë Midë 47

SH AL001D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Midë 23

SH AL001D TV Puka Rrethi Pukë Pukë 29

SH AL001D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Pukë 24

SH AL001D TVA Republika e Shqipërisë B Curri 30

SH AL001D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë B. Curri 28

ALLOTMENTI KUKËS KU AL002D TV Klan Republika e Shqipërisë Midë 34 KU AL002D TVA Republika e Shqipërisë Midë 47

KU AL002D TV Kukësi

Prefektura Tiranë, Durrës, Lezhë, Kukës

Midë 48



KU AL002D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Midë 23

KU AL002D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Qafë Prush 54

KU AL002D TVSH Republika e Shqipërisë Qafë Prush 27 KU AL002D TVA Republika e Shqipërisë Qafë Prush 30

KU AL002D E mbrojtur nga ST 61

Qafë Prush 39

KU AL002D TVA Republika e Shqipërisë Kukës 44

KU AL002D TV Kukësi


Kukës 31

KU AL002D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Kukës 49

ALLOTMENTI DIBËR DI AL003D TVA Republika e Shqipërisë Homesh 45

DI AL003D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Homesh 40

DI AL003D TVSH Republika e Shqipërisë Homesh 32 DI AL003D TVA Republika e Shqipërisë Maqellarë 52 DI AL003D TV Klan Republika e Shqipërisë Peshkopi 36 DI AL003D TVA Republika e Shqipërisë Peshkopi 40

DI AL003D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Peshkopi 42

DI AL003D TV Dibra Vizion Bashkia Peshkopi

Peshkopi 46

DI AL003D TVA Republika e Shqipërisë Burrel 34 DI AL003D TV Mati Rrethi Matit Burrel 27

DI AL003D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Burrel 26

DI AL003D TV Klan Republika e Shqipërisë Klos 27 DI AL003D TVA Republika e Shqipërisë Klos 53 ALLOTMENTI LEZHË LE AL004D TV Klan Republika e Shqipërisë Tyrbe Lezhë 29 LE AL004D TVA Republika e Shqipërisë Tyrbe Lezhë 28

LE AL004D TV Real

Prefektura Tiranë, Durrës, Fier, Lezhë

Tyrbe Lezhë 33

LE AL004D TV Rozafa

Prefektura Lezhë dhe Shkodër

Tyrbe Lezhë 46

LE AL004D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Tyrbe Lezhë 59

LE AL004D TV Klan Republika e Shqipërisë Kodër Ishëm 44 LE AL004D TVA Republika e Shqipërisë Kodër Ishëm 63

LE AL004D TV Nesër

Prefektura Tiranë, Durrës, Lezhë, Elbasan

Kodër Ishëm 24

LE AL004D TV Koha Rrethi Tiranë, Pjes Pref Kodër Ishëm 53



Durrës, Pjes. Pref Lezhë.

LE AL004D TV A1


Kodër Ishëm 49

LE AL004D TV Vizion + Satelitor Kodër Ishëm 51

LE AL004D TV Kukësi


Kodër Ishem 56

LE AL004D TV Telesport

Prefektura Tiranë, Durrës, Fier, Vlorë

Kodër Ishëm 55

LE AL004D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Kodër Ishëm 60

LE AL004D TV Neës 24


Kodër Ishëm 52

LE AL004D TV Ora Rrethi Tiranë , Durrës Kodër Ishëm 47 LE AL004D TVSH Republika e Shqipërisë Kodër Ishëm 58 LE AL004D TVA Republika e Shqipërisë Rrëshen 31

LE AL004D TV A1


Rrëshen 25

LE AL004D TV Kukësi


Rrëshen 53

LE AL004D TV Mirdita Rrethi Mirditë Rrëshen 21

LE AL004D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Rrëshen 23

LE AL004D TV Lezha

Rrethet Lezhë, Kurbin, Shkodër

Lezhë qytet 27

ALLOTMENTI TIRANE TR AL005D TV Klan Republika e Shqipërisë Fushë Dajt 28 TR AL005D TVA Republika e Shqipërisë Fushë Dajt 30

TR AL005D TV France 5

Bashkia Tiranë, Elbasan, Shkoder, Korçë, Librazhd, Gramsh, Bulqizë, Vlorë

Fushë Dajt 43

TR AL005D TV Rai Uno Rrethet Tiranë, Durrës Fushë Dajt 9 VHF

TR AL005D TV Dardan

Prefektura Elbasan, Rrethi Tiranë dhe Durrës

Fushë Dajt 47

TR AL005D TV Teuta (UFO)

Bashkia Tiranë dhe Rrethi Durrës

Fushë Dajt 27

TR AL005D TV Egnatia

Prefektura Tiranë, Durrës, Elbasan, Korçë

Fushë Dajt 39

TR AL005D TV Tirana

Prefektura Tiranë dhe Prefektura Durrës

Fushë Dajt 35

TR AL005D TV Calvin

Prefektura Tiranë dhe Prefektura Durrës

Fushë Dajt 26

TR AL005D TV Nesër

Prefektura Tiranë, Durrës, Lezhë, Elbasan

Fushë Dajt 33

TR AL005D TV BBF

Prefektura Tiranë, Rrethi Durrës

Fushë Dajt 34



TR AL005D TV Tele 1

Prefektura Tiranë, Durrës, Elbasan Fier

Fushë Dajt 21

TR AL005D TV Koha

Rrethi Tiranë, Pjes Pref Durrës, Pjes. Pref Lezhë.

Fushë Dajt 50

TR AL005D TV A1


Fushë Dajt 46

TR AL005D TV Vizion + Satelitor Fushë Dajt 42

TR AL005D TV Shijak

Prefektura Tiranë, Durrës, Elbasan Fier

Fushë Dajt 23

TR AL005D TV Kukësi


Fushë Dajt 54

TR AL005D TV Real


Fushë Dajt 38

TR AL005D

TV ATN1(Media Sat)

Prefektura Tiranë, Durrës, Elbasan dhe Fier

Fushë Dajt 45

TR AL005D TV Telesport


Fushë Dajt 32

TR AL005D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Fushë Dajt 36

TR AL005D Bashkia Tiranë Fushë Dajt 40

TR AL005D TV S. Sonik (Adriatik)

Rrethi Tiranë dhe Rrethi Durrës

Fushë Dajt 37

TR AL005D TV News 24

Prefektura Tiranëë, Durrës, Fier, Vlorë

Fushë Dajt 22

TR AL005D TV Durrësi Rrethi Tiranë, Rrethi Durrës Fushë Dajt 29 TR AL005D TV Ora Rrethi Tiranë, Rrethi Durrës Fushë Dajt 48 TR AL005D TV ALSAT Satelitor Fushë Dajt 25

TR AL005D TV A1


Durrës Vila Zogut 68

TR AL005D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Durrës Vila Zogut 58

TR AL005D TVSH Republika e Shqipërisë Durrës Vila Zogut 25

TR AL005D TV Kruja

Rrethi Kruje, Bashkia Mamuras, Komuna Ishëm

Mali i Krujës 38?

TR AL005D TV 2A Bashkia Kavajë Kavajë Qytet 61 TR AL005D TV 6 Bashkia Kavajë Kavajë Qytet 47 ALLOTMENTI ELBASAN EL AL006D TV Klan Republika e Shqipërisë Petresh 24 EL AL006D TVA Republika e Shqipërisë Petresh 42

EL AL006D TV France 5

Bashkia Tiranë, Elbasan, Shkodër, Korçë, Librazhd, Gramsh, Bulqizë, Vlorë

Petresh 35

EL AL006D TV Dardan

Prefektura e Elbasanit, Rrethi Tiranë dhe Rrethi

Petresh 26



Durrës

EL AL006D TV Egnatia


Petresh 22

EL AL006D TV Neser

Prefektura Tiranë, Durrës, Lezhë dhe Elbasan

Petresh 21

EL AL006D TV Tele 1


Petresh 61

EL AL006D TV TNSH

Prefektura Tiranë, Durrës, Elbasan, Fier

Petresh 47

EL AL006D TV Vizion + Satelitor Petresh 34

EL AL006D TV Shijak


Petresh 37

EL AL006D

TV ATN1(Media Sat)


Petresh 43

EL AL006D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Petresh 52

EL AL006D TV Skampa Bashkia Elbasan Petresh 27 EL AL006D TV ALSAT Satelitor Petresh 59 EL AL006D TVSH Republika e Shqipërisë Petresh 44 EL AL006D TV Klan Republika e Shqipërisë Librazhd 54 EL AL006D TVA Republika e Shqipërisë Librazhd 66

EL AL006D TV France 5


Librazhd 25

EL AL006D TV Egnatia


Librazhd 40

EL AL006D TV Tele 1


Librazhd 38

EL AL006D

TV ATN1(Media Sat)

Prefektura Tiranë, Durrës, Elbasan dhe Fier Librazhd

32

EL AL006D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë

Librazhd 58

EL AL006D TV Klan Republika e Shqipërisë Cervenakë 35 EL AL006D TVA Republika e Shqipërisë Cervenakë 21

EL AL006D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Cervenakë 53

EL AL006D TV Klan Republika e Shqipërisë Balagat (Peqin) EL AL006D TV Klaudiana Rrethi Peqin Balagat (Peqin) 24 EL AL006D TVA Republika e Shqipërisë Peqin 38 ALLOTMENTI FIER FR AL007D TV Klan Republika e Shqipërisë Ardenicë 49 FR AL007D TVA Republika e Shqipërisë Ardenicë 61 FR AL007D TV AVN Rrethi Fier, Lushnjë dhe Ardenicë 53



pjes. Rrethi Mallakastër FR AL007D TV Vizion + Satelitor Ardenicë 56

FR AL007D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Ardenicë 59

FR AL007D TV News 24


Ardenicë 51

FR AL007D TV Margit Prefektura Fier Ardenicë 63 FR AL007D TV Klan Republika e Shqipërisë Ballsh 24 FR AL007D TVA Republika e Shqipërisë Ballsh 41

FR AL007D TV A1


Ballsh 39

FR AL007D TV TNSH


Ballsh 46

FR AL007D

TV ATN1(Media Sat)


Ballsh 61

FR AL007D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Ballsh 52

FR AL007D TV Color Bashkia Ballsh Ballsh 47

FR AL007D TV Kombi

Rrethi Fier, Mallakastër, Pjes. Rrethi Lushnjë dhe pjes. Rrethi Berat

Fier (qytet) 44

FR AL007D TV Margit Prefektura Fier Lushnjë Blerimi 65 FR AL007D TV Klan Republika e Shqipërisë Lushnjë 69? FR AL007D TVA Republika e Shqipërisë Likovun 58 FR AL007D TV 4+ Rrethi Lushnjë Vain 55

FR AL007D TV Telesport

Prefektura Tiranë, Durrës, Fier,Vlorë.

Vain 60

ALLOTMENTI BERAT BR AL008D TV Klan Republika e Shqipërisë Berat Kala 48 BR AL008D TVA Republika e Shqipërisë Berat Kala 37

BR AL008D TV Kuçova

Rrethi Kuçovë dhe pjes. Rrethi Berat

Berat Kala 53

BR AL008D TV Onufri Pjes. Rrethi Berat Berat Kala 24 BR AL008D TV Vizion + Satelitor Berat Kala 56

BR AL008D TV Shijak


Berat Kala 22

BR AL008D TV Telesport

Prefektura Tiranë, Durrës, Fier, Vlorë.

Berat Kala 57

BR AL008D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Berat Kala 31

BR AL008D TV Berati Rrethi Berat Berat Kala 67 BR AL008D TV ALSAT Satelitor Berat Kala 49 BR AL008D TVSH Republika e Shqipërisë Berat Kala 51 BR AL008D TVA Republika e Shqipërisë Gramsh 27



BR AL008D TV Gramshi Pjes. Rrethi Gramsh Gramsh 39

BR AL008D

TV ATN1(Media Sat)


Gramsh 51

BR AL008D TV Klan Republika e Shqipërisë Gllavë 22 BR AL008D TVA Republika e Shqipërisë Gllavë 43

BR AL008D TV TNSH

Prefektura Tirane, Durrës, Elbasan, Fier

Gllavë 28

BR AL008D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Gllavë 68

BR AL008D TV Klan Republika e Shqipërisë Çorovodë 35 BR AL008D TVA Republika e Shqipërisë Çorovodë 38

BR AL008D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Çorovodë 23

BR AL008D TV Kuçova

Rrethi Kuçovë dhe pjes. Rrethi Berat

Kuçovë 43

ALLOTMENTI KORCË KO AL009D TVA Republika e Shqipërisë Moravë Korcë 30

KO AL009D TV Egnatia


Moravë Korcë 50

KO AL009D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë

Moravë Korcë 58

KO AL009D TV ABC Rrethi Korcë Moravë Korcë 58

KO AL009D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Hotel Kristal 65

KO AL009D TV Klan

Republika e Shqipërisë Hotel Kristal Korcë

28

KO AL009D TV TNSH


Hotel Kristal Korcë

23

KO AL009D TV Kristal

Rrethi Korcë Hotel Kristal Korcë

26

KO AL009D TV ARV Rrethi Pogradec Bratomirë 39 KO AL009D TV Sot 7 Rrethi Korçë dhe Pogradec Bratomirë 36

KO AL009D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Bratomirë 67

KO AL009D TV Klan Republika e Shqipërisë Tushemisht 22 KO AL009D TV Klan Republika e Shqipërisë Ersekë 29

KO AL009D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Ersekë 36

KO AL009D TV Era Bashkia Ersekë Ersekë 22 KO AL009D TV Klan Republika e Shqipërisë Pepellash 40 KO AL009D TVA Republika e Shqipërisë Pepellash 38 KO AL009D TV Klan Republika e Shqipërisë Pogradec 41 KO AL009D TVA Republika e Shqipërisë Pogradec 58 KO AL009D TV ARV Rrethi Pogradec Pogradec 25



KO AL009D TV Sot 7 Rrethi Korçe dhe Pogradec Pogradec 27 KO AL009D TVSH Republika e Shqipërisë Pogradec 39 ALLOTMENTI GJIROKASTËR GJ AL010D TV Klan Republika e Shqipërisë Kërculle 34 GJ AL010D TVA Republika e Shqipërisë Kërculle 47

GJ AL010D TV France 5

Bashkia Tiranë, Elbasan, Shkodër, Korçë, Librazhd, Gramsh, Bulqizë,Vlorë

Kërculle 39

GJ AL010D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Kërcullë 35

GJ AL010D TV Alpo Rrethi Gjirokastër Kërcullë 54 GJ AL010D TV Channel 7 Rrethi Gjirokastër Kërcullë 40 GJ AL010D TV Përmeti Prefektura Gjirokastër Kërcullë 51 GJ AL010D TV ALSAT Satelitor Kërcullë 38 GJ AL010D TV Gjirokastra Publik Kërcullë 60 GJ AL010D TVSH Republika e Shqipërisë Kërcullë 33 GJ AL010D TV Klan Republika e Shqipërisë Përmet 40 GJ AL010D TVA Republika e Shqipërisë Përmet 21?

GJ AL010D TV TNSH


Përmet 24

GJ AL010D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Përmet 53

GJ AL010D TV AOS Bashkia Përmet Përmet 32 GJ AL010D TV Përmeti Prefektura Gjirokastër Përmet 46 ALLOTMENTI VLORË VL AL011D TV Klan Republika e Shqipërisë Zvërnec 22 VL AL011D TVA Republika e Shqipërisë Zvërnec 34

VL AL011D TV France 5


Zvërnec 56

VL AL011D TV 6+1 Prefektura Vlorë Zvërnec 40 VL AL011D TV Amantia Pjes. Rrethi Vlorë Zvërnec 33 VL AL011D TV Vizion + Satelitor Zvërnec 44

VL AL011D TV Telesport

Prefektura Tiranë, Durrës, Fier, Vlorë.

Zvërnec 65

VL AL011D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Zvërnec 52

VL AL011D TV News 24

Prefekturat Tirane, Durrës, Fier, Vlorë

Zvërnec 47

VL AL011D TV Apollon Bashkia Fier, Rrethi Vlorë Zvërnec 48

VL AL011D TV Vlora Channel Bashkia Vlorë

Zvërnec 53

VL AL011D TV Fokus Bashkia Vlorë Zvërnec 61 VL AL011D TV ALSAT Satelitor Zvërnec 50 VL AL011D TV Klan Republika e Shqipërisë Mile 36



VL AL011D TVA Republika e Shqipërisë Mile 47 VL AL011D TV Vizion + Satelitor Mile 32

VL AL011D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Mile 54

VL AL011D TV News 24

Prefekturat Tiranë, Durrës, Fier, Vlorë

Mile 51

VL AL011D TV Tele Joni Zona Himarë- Sarandë Mile 33 VL AL011D TVSH Republika e Shqipërisë Mile 58 VL AL011D TV Klan Republika e Shqipërisë Sopot 28 VL AL011D TVA Republika e Shqipërisë Sopot 33 VL AL011D TV Vizion + Satelitor Sopot 48

VL AL011D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Sopot 45

VL AL011D TV Klan Republika e Shqipërisë Himarë 45

VL AL011D Top Channel TVK4 Republika e Shqipërisë Himarë 41

VL AL011D TV Saranda Bashkia Sarandë Sarandë (kodër) 43 VL AL011D TV Amantia Pjes. Rrethi Vlorë Treblovë 31

ANEKSI 3



Population

173599

5.67 %

Population

116743

3.81 %

Population

256472

8.37%

Population

189376

6.18 %

Population

368635

12.03 %

Population

382544

12.49 %

Population

265182

8.66 %

Population

192982

6.3 %

Population

133432

4.36%

Population

791787

25.84 %

ALBANIAALBANIAPOPULATION FOR each ALLOTMENTPOPULATION FOR each ALLOTMENTTOTAL POPULATION: 3 063 772 INHABITANTSTOTAL POPULATION: 3 063 772 INHABITANTS

NATIONAL COUNCIL OF NATIONAL COUNCIL OF RADIO AND TELEVISIONRADIO AND TELEVISION

Technical DepartmentTechnical Department

Population

193020

6.3 %

Shpërndarja e popullsisë sipas allotmenteve

Documents

Projekti i Strategjise - Revista Monitor nga...Realizimi me sukses dhe kalimi drejt sistemit të plotë dixhital, kërkon mbi të gjitha bashkëpunim. I gjithë ky proces i rëndësishëm,