Promet vode u biljci

Promet vode u biljkama

Primanje vode iz zemljistaKretanje vode kroz biljkuOdavanje vode s povrsine

VodaVoda se u zemljistu nalazi u tri oblika:Gravitaciona voda ispunjava krupne pukotine u zemljistu poslije kiseKapilarna voda ostaje nakon cijedjenja u finim porama zemljistaHigroskopna je čvrsto vezana za čestice zemljista i nedostupna je biljkama

Primanje vode iz zemljišta

Voda ulazi u korijen kroz korijenske dlake ,zatim prolazi kroz koru korijena i stize u centrakni cilondar gdje se nalaze ksilem i floem.Kretanje vode iz zemljista u korijenske dlacice se odvija na osnovu osmoze

Epidermalna celija

OsmozaOsmoza je difuzija koja se dešava kada su dva rastvora razlicite

koncentracije odvojena sekektivno propustljivom membranom.Molekuli idu sa mjesta vece na mjesto manje koncentracije.

Hipertoničan rastvor

Hipertoničan rastvor je rastvor visoke koncentracije,to znaci da u njemu ima dosta rastvorenih osmotski aktivnih supstanci.Ako se u takav rastvor stavi biljna ćelija iz nje ce izlaziti voda.Vakuola se smanjuje a također i protoplazma.Ovakva ćelija je plazmolizirana.

Hipotoničan rastvor

Hipotoničan rastvor je rastvor slabe koncentracije ,dakle,ima vise vode nego osmotski aktovnih supstanci.

Ako plazmoliziranu celiju stavimo u ovaj rastvor ili cistu vodu,onda ce voda ulaziti u celiju,vakuola ce se povecavati,potisnice protoplazmu uz

celijski zid i no ce se istegnuti.Ovakva celija je turgoscentna.

Korijenske dlakeNastaju od epidermalnih celija i imaju ulogu u aposrpciji vode

iz podloge.One znatno povecavaju apsorpcionu povrsinu.Njihov broj je razlicit kod kukuruza na 1mm² nalazi se 420 dlacica a kod hrasta 800.

Korijenov pritisakKorijenov pritisak je pomocna pogonska sila za ulazenje vode iz korijena u

provodne elemente stabla.Ako u proljece,presijece stablo vinove loze na presjecenjoj povrsini doci ce

do izlucivanja ksilemskog soka.ako se na presijceno stablo stavi staklena cijev i spoji s manometrom mozemo izracunati

jacinu korijenovog pritiska

Gutacija

U proljece kada je temperatura zemljista relativno visoka a vazduh zasicen i hladniji na listovima nekih zeljastih biljaka moze doci do izlucivanja tecnosti u kapima.Ta pojava se naziva gutacija.Gutacija je poslijedica postojanja korijenovog pritiska

Kretanje vode kroz biljku

Voda se u stablu krece kroz provodne elemente ksilema,traheje i traheide uzlaznim tokom.

Elementi ksilema predstavljaju pasivni provodni sustav kroz koji se provodi voda sa rastvorenim materijama čije je ulaženje i tok u biljci uslovljen usisavajućom silom transpiracije i korijenovim potiskom

TrahejeTraheje su dugacke cijevi nastale od nizova celija sa

djelomicno ili potpuno iscezlim poprecnim zidovima.Njihova duzina je u prosjeku 10 cm dok su kod bagrema 1 m a kod lijana 5 m.

Traheide

Traheide su mrtve, pojedinačne, izdužene ćelije, sa lokalno zadebljalim, lignificiranim ćelijskim zidovima .

Duzine 1-4mm

TranspiracijaTranspiracija je proces pri kome se s povrsine lista odaje voda

u atmosferu u vidu vodene pare.To je fizicki proces difuzije a također i fizioloski jer je biljka u stanju da ga regulise i na taj nacin obezbijedi stalnu kolicinu vode u celiji.

Postoje tri tipa tranpiracije :kutikularna ,lenticelarna i stomaterna.

Kutikularna transpiracija

Kutikularna transpiracija se obavlja preko kutikule .Kutikula iam vostane materije pa je slabo propustljiva za vodu i gasove.Stiti biljku od gubitka vode.

Lenticelarna transpiracijaLenticele su sitne pukotine u pluti na stablu ispunjene

rastresitim tkivom s mnostvom intercelulara.Lenticelarna transpiracija cini neznatan dio od ukupne

transpiracije.

Stomaterna transpiracija

Stomaterna transpiracija iam najveci znacaj za odrzavanje stalne kolicine vode u biljci.

Odvija se preko stoma

Stome

Stome su sitni otvori na epidermisu lista iznad intercelulara.Otvorena stoma imaelipsoidni oblik a velicina otvora je u precniku oko 10 mm.Broj stoma je razlicit i zavisi od biljne vrste.

Stoma na nalicju biljke Commelina comunis

Stomin aparat

Stome su otvori koji se nalaze iznad intercelulara koji se naziva stomina komora.Stomu opkoljavaju po dvije celije pomocnice i zatvaracice.One zajedno sa stominom komorom cine stomin aparat.Funkcija stominog aparata je da omoguci razmjenu gasova sa spoljasnjom sredinom i odavanje vode u procesu transpiracije.

Polozaj stomaKod biljaka koje imaju intenzivnu transpiraciju stome se

nalaze u nivou epidermisa(mezofite)Kod biljaka koje se nalaze u susnim stanistima stome se nalaze

ispod nivoa epidermisa(kserofite)Kod nekih biljaka stome se nalaze iznad epidermisa(hidrofite)

Otvaranje i zatvaranje stoma

Otvaranje i zatvaranje stoma omoguceno je razlikama u turgorovim pritiscima između ćelija pomocnica i ćelija zatvaraćica.Ako celije zatvaracice imaju veci pritisak od pomocnica one se sire i potiskuju pa se stoma otvara.Kada turgorov pritisak u zatvaracicama opadne stoma se zatvara.

Spoljasnji faktori koji uticu na rad stominog aparata

Otvaranje i zatvaranje stoma zavisi od : svjetlosti, temperature, kolicine vode u biljci i CO₂.

Kod vecine biljaka stome su danju otvorenea nocu zatvorene.Ovo omogucava razmjenu gasova jer je u toku dana kada se vrsi fotosinteza omogucen ulazak CO₂ a izlazak kiseonika.

Znacaj transpiracije za biljkeTranspiracija ima veliki znacaj za biljku.Ona je pokretacka sila koja omogucava kretanje vode od

korijena kroz ksilemske elmente do lista .Omogucava hlađenje biljke.